Yếu tố tác động tiêu cực đến an ninh sinh viên trong quá trình chuyển đổi số

Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”

169

NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC ĐẾN AN NINH

SINH VIÊN TRONG QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ

FACTORS THAT NEGATIVELY IMPACT STUDENT

SECURITY IN THE DIGITAL TRANSFORMATION PROCESS

TS. Trần Ngọc Mai

Trường Đại học An ninh nhân dân

Thông tin liên hệ: Tranngocmai3007@gmai.com

THÔNG TIN

TÓM TẮT

Từ khóa:

Chuyển đổi số,

giáo dục, đào tạo,

sinh viên

Keywords:

digital transformation,

education,

the student

Chuyển đổi số là một quá trình tất yếu trong giai đoạn

hiện nay, diễn ra trên tất cả các lĩnh vực và tác động rất lớn đến

đời sống xã hội. Một trong những lĩnh vực đang đẩy mạnh

chuyển đổi số là giáo dục, đào tạo và sinh viên chính là lực

lượng chịu sự ảnh hưởng lớn nhất của quá trình này, cả tích cực

và tiêu cực. Trong phạm vi bài viết, tác giả chỉ ra một số yếu tố

tác động tiêu cực đến an ninh sinh viên trong bối cảnh chuyển

đổi số hiện nay và những vấn đề đặt ra đối với công tác bảo đảm

an ninh sinh viên trong thời gian tới.

ABSTRACT

Digital transformation is inevitable in nowadays eras, it

happens in every fields of life and has huge impact on social

life. Among these fields, education is currently pushing digital

transformation and in the process, the student is the most

affected, both positively and negatively. Within the context of

this article, the author only shows some elements that have

negative impact on the safety of students during digital

transformation and some problems arise in protecting the safety

of the student during the upcoming time.

1. Giới thiệu

Hiện nay, chuyển đổi số là một xu thế tất yếu, diễn ra trên phạm vi toàn cầu, đây

là quá trình “không thể đảo ngược”, tạo ra nhiều thời cơ, thách thức cho mỗi quốc gia.

Ngày 03/10/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg về

Phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm

2030”, điều đó cho thấy Việt Nam đang rất quan tâm đến vấn đề chuyển đổi số, đẩy

mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước,

phát triển kinh tế xã hội.

Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”

170

Giáo dục, đào tạo là một trong những lĩnh vực đang đẩy mạnh chuyển đổi số và

sinh viên chính là lực lượng chịu sự ảnh hưởng lớn nhất của quá trình này, cả tích cực

và tiêu cực. Dưới góc độ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, những yếu tố tiêu

cực tác động đến sinh viên tiềm ẩn nhiều vấn đề phức tạp liên quan đến xã hội, an ninh,

trật tự, thậm chí là tội phạm. Vì lý do đó, chủ đề nghiên cứu của bài viết có tính cấp thiết

cao. Trong phạm vi bài viết, tác giả chỉ ra một số yếu tố tác động tiêu cực đến an ninh

sinh viên trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay và những vấn đề đặt ra đối với công tác

bảo đảm an ninh sinh viên trong thời gian tới.

2. Cơ sở lý thuyết

Bài viết được nghiên cứu dựa trên lý thuyết của ngành khoa học an ninh và trật

tự xã hội, trong đó vận dụng những lý luận cơ bản như: Lý luận quản lý nhà nước về an

ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; Lý luận bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, Lý luận

bảo vệ an ninh văn hóa, tư tưởng… Ngoài ra, bài viết còn vận dụng lý thuyết xã hội học

như lý thuyết mâu thuẫn xã hội của C.Mác và Ph.Ăngghen.

3. Phương pháp nghiên cứu

Bài viết được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác –

Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, ngành Công an

về bảo vệ an ninh quốc gia và giữ trìn trật tự, an toàn xã hội. Trên cơ sở phương pháp

luận đã nêu, tác giả sử dụng một số phương pháp cụ thể sau:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Được sử dụng để nghiên cứu các báo cáo,

công trình nghiên cứu, tài liệu có liên quan đến bài viết. Qua nghiên cứu những tài liệu

này, tác giả có thêm thông tin về tình hình nghiên cứu, đồng thời kế thừa, phát triển

những nội dung về an ninh sinh viên trong thời kỳ chuyển đổi số và những yếu tố tác

động tiêu cực đến an ninh sinh viên.

- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Được sử dụng để phân tích, tổng hợp thông

tin và tài liệu liên quan đến an ninh sinh viên và quá trình chuyển đổi số; hệ thống hóa

các thông tin, tài liệu này và tiến hành phân tích, rút ra những vấn đề có tính điển hình

về an ninh sinh viên trong thời kỳ chuyển đổi số.

- Phương pháp thống kê, so sánh: Được sử dụng để thống kê tình hình của sinh

viên có liên quan đến an ninh, trật tự; hệ thống hóa, thống kê số liệu thực tiễn.

- Phương pháp nghiên cứu điển hình: Được sử dụng để khảo sát thông tin, số

liệu, vụ việc có tính chất điển hình về các yếu tố tác động tiêu cực đến an ninh sinh

viên trên một địa bàn (Thành phố Hồ Chí Minh), một trường đại học cụ thể. Từ những

thông tin, số liệu, vụ việc có tính chất điển hình này, tác giả đánh giá, rút ra những kết

luận khoa học cho bài viết.

- Phương pháp chuyên gia: Được sử dụng để phỏng vấn trao đổi quan điểm, kinh

nghiệm của nhà khoa học có nghiên cứu về an ninh sinh viên, cán bộ thực tiễn (đang

Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”

171

công tác trên lĩnh vực liên quan đến bảo vệ an ninh trên lĩnh vực giáo dục, đào tạo, trong

đó có an ninh sinh viên).

4. Kết quả nghiên cứu

Quá trình chuyển đổi số diễn ra trên tất cả các ngành nghề và lĩnh vực, trong đó

một số lĩnh vực được đặt trọng tâm, ưu tiên chuyển đổi số là: Y tế, giáo dục, tài chính,

ngân hàng, nông nghiệp, giao thông vận tải và logistics, năng lượng, tài nguyên và môi

trường, sản xuất công nghiệp. Như vậy, giáo dục là một trong 08 lĩnh vực được xác định

là trọng tâm của Chương trình Chuyển đổi số quốc gia. Chương trình Chuyển đổi số

quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã chỉ rõ những nội dung cụ thể của

chuyển đổi số trên lĩnh vực giáo dục, đào tạo là: “Phát triển nền tảng hỗ trợ dạy và học

từ xa, ứng dụng triệt để công nghệ số trong công tác quản lý, giảng dạy và học tập; số

hóa tài liệu, giáo trình; xây dựng nền tảng chia sẻ tài nguyên giảng dạy và học tập theo

cả hình thức trực tiếp và trực tuyến. Phát triển công nghệ phục vụ giáo dục, hướng tới

đào tạo cá thể hóa” [1]. Như vậy, chuyển đổi số trong giáo dục, đào tạo theo cách hiểu

đơn giản nhất đó là “việc ứng dụng những công nghệ tiên tiến giúp nâng cao trải nghiệm

của người học; cải thiện những phương pháp giảng dạy cũng như tạo môi trường để

học tập thuận tiện nhất” [2].

Quá trình chuyển đổi số này có tác động rất lớn đến những người làm công tác

quản lý giáo dục, giáo viên và người học, có yếu tố tích cực nhưng cũng có nhiều vấn

đề thuộc về khó khăn, hạn chế. Một trong những đối tượng chịu nhiều tác động nhất của

quá trình chuyển đổi số này chính là sinh viên, lực lượng quan trọng của quá trình xây

dựng, phát triển đất nước. Chỉ tính riêng địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, hiện nay có

52 trường đại học với 453.251 sinh viên và 547 cơ sở giáo dục nghề nghiệp với 400.690

người học

, đây là một con số rất lớn (khẳng định vai trò là một trong những trung tâm

giáo dục, đào tạo uy tín bậc nhất cả nước) và là nguồn lực quan trọng để xây dựng, phát

triển xã hội.

Với những địa bàn có đông sinh viên như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà

Nẵng, Cần Thơ… vấn đề bảo đảm an ninh đối với lực lượng này là một vấn đề có ý

nghĩa quan trọng. Số lượng sinh viên đông dẫn đến thành phần đa dạng, nơi cư trú phân

tán... Và ở độ tuổi sinh viên, hầu hết còn những hạn chế nhất định về kinh nghiệm sống,

vừa dễ tiếp thu cái mới nhưng cũng dễ bị tác động, lôi kéo... Do đó, trong thời gian qua,

một số vụ việc phức tạp trong sinh viên đã xảy ra, tác động xấu đến tình hình an ninh,

Trong đó có khoảng 87% sinh viên là người ngoại tỉnh; trong khi đó chỉ có 38 trường có ký túc xá

dành cho sinh viên nội trú với tổng sức chứa 79.000 sinh viên; số sinh viên còn lại tạm trù trong các nhà

trọ, trong khu vực dân cư. Thành phần dân tộc của sinh viên rất đa dạng: số lượng sinh viên dân tộc

thiểu số có 5.692 sinh viên, quốc tịch Lào và Campuchia: 945 sinh viên; Số lượng sinh viên theo tôn

giáo tương đối đông, nhất là Phật giáo và Công giáo. Số lượng sinh viên là Đảng viên có 2.566 người;

số lượng sinh viên tham gia tổ chức hội sinh viên Việt Nam là 407.559 người.

Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”

172

trật tự của địa phương như: Tình trạng sinh viên bị các đối tượng xấu dụ dỗ, kích động

tham gia hoạt động biểu tình; bị lôi kéo tham gia các tổ chức phản động; tham gia hoạt

động tôn giáo trái pháp luật; vi phạm pháp luật về trật tự xã hội (đánh nhau, cho vay

nặng lãi, đánh bạc, gian lận trong học tập thi cử hoặc các tệ nạn xã hội khác…).

Những vấn đề phức tạp trong an ninh sinh viên kể trên xuất phát từ nhiều nguyên

nhân khác nhau và tồn tại trong các giai đoạn của sự phát triển xã hội, trong quá trình

chuyển đổi số như hiện nay cũng không phải là ngoại lệ. Chuyển đổi số mang đến nhiều

thuận lợi nhưng tiềm ẩn các nguy cơ, các yếu tố tác động tiêu cực đến sự an toàn, sự

phát triển tích cực của lực lượng được xem là tương lai của đất nước. Một số yếu tố tác

động tiêu cực đến tình hình an ninh sinh viên trong giai đoạn chuyển đổi số hiện nay có

thể kể đến như sau:

Một là, hoạt động của các thế lực thù địch và những đối tượng xấu.

Các thế lực thù địch triệt để lợi dụng công nghệ thông tin để tuyên truyền phá

hoại tư tưởng, nhất là thông qua mạng internet. Đẩy mạnh chuyển đổi số làm gia tăng

thời gian sinh viên sử dụng các thiết bị công nghệ và ở trên môi trường mạng. Nếu không

có sự “tỉnh táo” và khả năng chọn lọc, những thông tin xấu, độc sẽ dần thẩm thấu, làm

cho sinh viên nghe và tin theo luận điệu xuyên tạc của các đối tượng này. Biểu hiện

thường thấy là tham gia các hội, nhóm trên mạng xã hội, có những bình luận tiêu cực,

thậm chí là các hoạt động xuống đường biểu tình, gây rối an ninh, trật tự khi bị kích

động.

Ngoài ra còn có tình trạng sinh viên bị các đối tượng xấu dụ dỗ, dẫn đến bỏ học

để tham gia các lớp dạy làm giàu hoặc bán hàng đa cấp, có trường hợp còn gây sức ép

để gia đình chuyển tiền cho sinh viên, dùng những suất học bổng không có thật để lừa

tiền của gia đình

. Những sinh viên nhẹ dạ, thiếu hiểu biết đã trở thành con mồi của đối

tượng xấu, việc học hành bị gián đoạn, tiêu tốn tiền bạc của bản thân và gia đình. Tình

trạng sinh viên tham gia đánh bạc online cũng diễn ra, các trang web đánh bạc trực tuyến

với nhiều chiêu trò đã thu hút sự chú ý và kích thích “máu ăn thua” của một bộ phận

giới trẻ. Đây là những vấn để đáng báo động, tiềm ẩn nguy cơ về tội phạm, bởi khi vỡ

nợ, họ sẽ dễ dàng bị lôi kéo vào những hoạt động vi phạm pháp luật.

Hai là, vấn đề an toàn thông tin

Chuyển đổi số làm gia tăng lượng thông tin được cung cấp, chia sẻ, truyền tải và

lưu trữ trên không gian mạng, trong những thông tin này có nhiều thông tin cá nhân của

Báo Pháp luật ngày 13/6/2020 (Cảnh báo tình trạng sinh viên bị dụ “làm giàu” bỏ học): Trường

Đại học Sư phạm kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh có một trường hợp Sinh viên khóa 19 của

trường mất liên lạc với gia đình nhiều ngày. Sinh viên này từng về nhà và báo trúng tuyển “học

bổng du học Canada” nên muốn xin gia đình hơn 400 triệu đồng để làm hồ sơ đi học. Tuy nhiên,

phía nhà trường cho biết trường không có thông tin về chương trình du học này.

Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”

173

sinh viên, giáo viên… Đây là một nguồn tài nguyên có giá trị với hacker và các đối

tượng xấu nhằm sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau (thường là lừa đảo, sử dụng

thông tin về nhân thân để vay tiền…). Với tình trạng các cuộc tấn công mạng diễn ra

nhiều như hiện nay

, trong đó sử dụng thông tin để lừa đảo chiếm 1/3 số cuộc tấn công

mạng, thì việc bảo vệ thông tin cá nhân của sinh viên, dữ liệu phục vụ quản lý của các

nhà trường là việc vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, trình độ công nghệ thông tin hạn chế

và ý thức cũng như nhận thức về vấn đề bảo mật chưa cao làm gia tăng nguy cơ lộ thông

tin, đây là một trong những yếu tố tác động phức tạp đến tình hình an ninh sinh viên

trong giai đoạn hiện nay.

Ba là, những nguy cơ trong quá trình hợp tác quốc tế

Trong giai đoạn hiện nay, việc giao lưu, hợp tác quốc tế để phát triển là một xu

thế tất yếu và giáo dục đào tạo đang là lĩnh vực được quan tâm rất lớn. Quá trình chuyển

đổi số lại càng đặt ra nhu cầu hội nhập quốc tế mạnh mẽ nhằm học tập kinh nghiệm của

các nước tiên tiến, rút ngắn con đường chuyển đổi số, hiện đại hóa ở nước ta. Hiện nay,

các trường đại học, viện nghiên cứu trong nước đang hợp tác về nhiều mặt với các trường

đại học lớn, có uy tín ở nước ngoài trong việc tài trợ học bổng, liên kết đào tạo, nghiên

cứu

… nhưng đây cũng là điều kiện thuận lợi để các thế lực thù địch, phản động, phần

tử xấu lợi dụng hoạt động hợp tác quốc tế tác động vào sinh viên. Những đối tượng này

lợi dụng sự phát triển của internet với nhiều thông tin xấu, độc, bịa đặt trên mạng xã hội

chưa được kiểm soát chặt chẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến tư duy và nhận thức của sinh

viên. Nhận thức lệch lạc là tiền đề cơ bản để kẻ xấu lợi dụng, kích động gây mất an ninh,

trật tự trong các trường học và ngoài xã hội. Một số sinh viên sau khi đã học tập ở nước

ngoài không muốn quay về nước, đây cũng là vấn đề quan trọng, là sự chảy máu chất

xám, ảnh hưởng không tốt đến việc phát triển nguồn nhân lực xây dựng đất nước.

Bốn là, những thành tựu của khoa học và công nghệ ảnh hưởng đến cơ hội về

việc làm

Sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và quá trình chuyển đổi

số đã làm thay đổi rất nhiều mặt của đời sống xã hội. Một trong số đó là việc sử dụng

AI (trí tuệ nhân tạo), máy móc để thay thế sức lao động của con người, điều này làm

cho cơ hội về việc làm của sinh viên sau khi ra trường bị thu hẹp lại. Theo kết quả nghiên

cứu “Công nghệ và tương lai việc làm tại khu vực ASEAN”

dự đoán việc sử dụng trí

Theo thống kê của Bộ Thông tin và truyền thông, năm 2020 có 6.829 cuộc tấn công mạng, gây sự cố

vào các hệ thống thông tin, trong đó có 2.349 cuộc tấn công lừa đảo, 2.234 cuộc tấn công lây nhiễm mã

độc.

Tính riêng quan hệ hợp tác trong giáo dục giữa Việt Nam và Hoa Kỳ thì Hiện có khoảng 50 trên tổng

số hơn 400 chương trình liên kết đào tạo đang hoạt động giữa cơ sở giáo dục đại học, trong đó chủ yếu

là bậc đại học và thạc sĩ (Theo Thông tấn xã Việt Nam).

Nghiên cứu do Cisco tiến hành với sự hợp tác của Oxford Economics.

Những yếu tố tác động tiêu cực đến an ninh sinh viên trong quá trình chuyển đổi số

Bài viết phân tích các yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến an ninh sinh viên trong chuyển đổi số, từ thế lực thù địch đến an toàn thông tin và việc làm.

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi