Ông hoàng c a đ ch FIATủ ế ế
N u 99% ng i Italy bi t đ n giáo hoàng Tòa thánh Vatican, thì có t i 100% bi t đ nế ườ ế ế ớ ế ế
Giovanni Agnelli, ông ch t p đoàn kinh t FIAT kh ng l . Nói t i Italy là ph i nói t i t pủ ậ ế ổ ồ ớ ả ớ ậ
đoàn FIAT cũng nh nói v FIAT là ph i nghĩ ngay đ n tên tu i gia đình Agnelli.ư ề ả ế ổ
Giovanni Agnelli đ c ng i dân Italy ng ng m và yêu thích v i vai trò là m t doanhượ ườ ưỡ ộ ớ ộ
nhân vĩ đ i, m t doanh nghi p tài năng nh t c a th k 20. Gi i truy n thông và các nhàạ ộ ệ ấ ủ ế ỷ ớ ề
phân tích đã có nh ng liên h r t đúng r ng: hình nh c a thiên tài kinh doanh, t phú Billữ ệ ấ ằ ả ủ ỷ
Gates v i t p đoàn Microsoft t nh ng năm 90 chính là hình nh c a Giovanni Agnelli vàớ ậ ừ ữ ả ủ
t p đoàn FIAT trong g n 2 th p k 60 và 70 c a th k 20. ậ ầ ậ ỷ ủ ế ỷ
FIAT phát tri n liên t c và m nh m ngay t khi thành l p. Nh ng t đ u nh ng năm 60 trể ụ ạ ẽ ừ ậ ư ừ ầ ữ ở
đi, FIAT m i th c s tr thành t p đoàn qu c t v i vai trò và nh h ng r t l n đ n n nớ ự ự ở ậ ố ế ớ ả ưở ấ ớ ế ề
kinh t qu c dân c a c n c Italy. FIAT nói chung và Giovanni Agnelli nói riêng đ cế ố ủ ả ướ ượ
chính quy n, nhà n c Italy r t tôn kính. Thành công c a kinh t Italy ph thu c không ítề ướ ấ ủ ế ụ ộ
vào k t qu kinh doanh c a t p đoàn này. M i khi FIAT có khó khăn, có nguy c kh ngế ả ủ ậ ỗ ơ ủ
ho ng thì không ch báo chí, công lu n mà c chính tr ng Italy cũng ph i “s t” theo. Đi uả ỉ ậ ả ườ ả ố ề
đó cũng d hi u khi mà h n 220.000 vi c làm trong n c là do FIAT t o ra. Th m chí, cóễ ể ơ ệ ướ ạ ậ
nhi u h c gi và nhà kinh t đã nói r ng mu n bi t rõ v l ch s và kinh t Italy c n đ iề ọ ả ế ằ ố ế ề ị ử ế ậ ạ
ph i bi t v FIAT và dòng h Agnelli đang là ch s h u chính c a t p đoàn. ả ế ề ọ ủ ở ữ ủ ậ
FIAT là tên vi t t t c a t p đoàn Fabbrica Italiana di Automobili Torino do ông n i c aế ắ ủ ậ ộ ủ
Giovanni Agnelli thành l p t năm 1899. D i th i Giovanni Agnelli, FIAT đã tr thành m tậ ừ ướ ờ ở ộ
đ ch kinh t vĩ đ i, là đ u tàu kinh t s 1 c a c n c Italy. T p đoàn FIAT, sau h nế ế ế ạ ầ ế ố ủ ả ướ ậ ơ
n a th k , không ch còn là t p đoàn s n xu t ô tô thu n túy mà tr thành m t t h p kinhử ế ỷ ỉ ậ ả ấ ầ ở ộ ổ ợ
t kh ng l c a châu Âu và th gi i, bao g m r t nhi u các t p đoàn kinh doanh khác nhau. ế ổ ồ ủ ế ớ ồ ấ ề ậ
N u k c các công ty liên doanh trong và ngoài n c, các công ty mà FIAT có tham gia hùnế ể ả ướ
góp v n đáng k thì con s thành viên c a t h p kinh t này lên đ n h n 500 t p đoàn vàố ể ố ủ ổ ợ ế ế ơ ậ
công ty. Và ông ch c a t h p kinh t này trong h n n a th k cu i c a th k 20 làủ ủ ổ ợ ế ơ ử ế ỷ ố ủ ế ỷ
Giovanni Agnelli.
Bên c nh t p đoàn s n xu t ô tô FIAT, t h p kinh t c a gia đình Agnelli mà Giovanni làạ ậ ả ấ ổ ợ ế ủ
ng i đ i di n còn s h u hàng lo t t p đoàn kinh t , công ty kinh doanh quan tr ng trongườ ạ ệ ở ữ ạ ậ ế ọ
r t nhi u lĩnh v c: b o hi m, tài chính, năng l ng, hàng không, du l ch, xu t b n, truy nấ ề ự ả ể ượ ị ấ ả ề
thông.
Không ch góp m t trên th tr ng ô tô v i hàng lo t th ng hi u xe h i bình dân và trungỉ ặ ị ườ ớ ạ ươ ệ ơ
l u nh Fiat, Lancia, Alffa Romeo, Maerati hay Innocenti, Giovanni Agnelli còn n i danh v iư ư ổ ớ
dòng xe đua Ferrari không có đ i th c nh tranh. T p đoàn b o hi m Toro Assicurazioni c aố ủ ạ ậ ả ể ủ
Giovanni Agnelli chi m th ph n th t t i Italy. Hai t báo ngày có s l ng xu t b n vàoế ị ầ ứ ư ạ ờ ố ượ ấ ả
lo i l n nh t Italy là La Stampa và Corriere della Sella thu c quy n s h u hoàn toàn c aạ ớ ấ ộ ề ở ữ ủ
Agnelli.
Thông qua nhi u t p đoàn con nh Business Solition, t p đoàn IFI, hay các t p đoàn liênề ậ ư ậ ậ
doanh nh Holding Exor, IFIL, FIAT còn kinh doanh trong nhi u ngành d ch v . Nhi u côngư ề ị ụ ề
ty quan tr ng khác c a Italy đ u có s góp v n đáng k c a FIAT nh t p đoàn th ng m iọ ủ ề ự ố ể ủ ư ậ ươ ạ
bán l Rinascente, công ty du l ch Alpitour hay công ty s n xu t gi y Arjo Wiggins. ẻ ị ả ấ ấ
S nh h ng c a FIAT đ n kinh t Italy nói riêng và kinh t châu Âu nói chung càng l nự ả ưở ủ ế ế ế ớ
h n khi t h p kinh t này còn tham gia vào lĩnh v c hàng không và c th tr ng cung c pơ ổ ợ ế ự ả ị ườ ấ
năng l ng. FIAT là c đông chính c a công ty đi n l c Edison, góp v n đáng k vào côngượ ổ ủ ệ ự ố ể
ty năng l ng EDF c a Pháp. Câu l c b bóng đá Juventus Turin l ng danh trên sân c thượ ủ ạ ộ ừ ỏ ế
gi i v i tr giá hàng trăm tri u USD cũng là tài s n riêng c a nhà Agnelli. ớ ớ ị ệ ả ủ
Giovanni Agnelli, còn đ c g i là Gianni, sinh ngày 12/3/1921 t i thành ph Turin n i ti ng.ượ ọ ạ ố ổ ế
B m m t s m nên Giovanni s ng v i ông n i có cùng tên là ng i đã thành l p ra công tyố ẹ ấ ớ ố ớ ộ ườ ậ
FIAT. FIAT lúc đó ch a ph i là m t t p đoàn l n nh ng Agnelli đã là m t dòng h quý t cư ả ộ ậ ớ ư ộ ọ ộ
v i nhi u thiên tài, đ c bi t trong lĩnh v c kinh doanh. Nhi u sách báo đã t ng g i Agnelliớ ề ặ ệ ự ề ừ ọ
là dòng h Kennedy c a châu Âu. Giovanni ông, Giovanni cháu, Umberto Agnelli, em traiọ ủ
c a Giovanni hay Gionnanio, cháu c a Giovanni đ u là nh ng tên tu i l n, nh ng ông trùmủ ủ ề ữ ổ ớ ữ
kinh doanh.
Dòng h Agnelli có truy n th ng đào t o con cháu theo m t quy trình đ c bi t đ ch nọ ề ố ạ ộ ặ ệ ể ọ
ng i k t c s nghi p kinh doanh. Giovanni đ c nuôi d ng và giáo d c trong môiườ ế ụ ự ệ ượ ưỡ ụ
tr ng đó. Ông s m b c l tài năng và đ c ông n i ch n là ng i th a k t p đoàn FIAT.ườ ớ ộ ộ ượ ộ ọ ườ ừ ế ậ
Trong th chi n th hai, Giovanni Agnelli ph i đi lính và sau đó n i ti ng v hành đ ngế ế ứ ả ổ ế ề ộ
ph n chi n, b hàng ngũ đ tham gia đ i quân các n c đ ng minh ch ng phát xít. T nămả ế ỏ ể ộ ướ ồ ố ừ
1945, ông h c lu t và đ ti n sĩ lu t t i tr ng Đ i h c t ng h p Turin.V sau này, ông cóọ ậ ỗ ế ậ ạ ườ ạ ọ ổ ợ ề
bi t danh là “lu t s ”, tuy r ng ch a bao gi , ch a m t ngày nào làm vi c v i t cách m tệ ậ ư ằ ư ờ ư ộ ệ ớ ư ộ
lu t s . ậ ư
Ngay t khi còn là sinh viên, năm 1946, Giovanni Agnelli đã b t đ u tham gia công vi c kinhừ ắ ầ ệ
doanh t i FIAT v i vai trò Phó ch t ch H i đ ng qu n tr . Lúc đó, ông còn quá tr , l i ch aạ ớ ủ ị ộ ồ ả ị ẻ ạ ư
có kinh nghi m nh ng tình th là b t bu c b i ông n i ch t. Là ch s h u và đã có m tệ ư ế ắ ộ ở ộ ế ủ ở ữ ộ
Ch t ch tài năng là Vittorio Valletta, nh ng Giovanni Agnelli v n mu n đi u hành kinhủ ị ư ẫ ố ề
doanh tr c ti p. Ông ch u khó h c h i, năng đ ng trong các ho t đ ng giao d ch. ự ế ị ọ ỏ ộ ạ ộ ị
T năm 1963, ông m i th t s n m m i quy n đi u hành FIAT v i c ng v T ng giámừ ớ ậ ự ắ ọ ề ề ớ ươ ị ổ
đ c. Năm 1966, ông làm Ch t ch t p đoàn cho đ n năm 1996 m i nh ng l i cho ng i emố ủ ị ậ ế ớ ườ ạ ườ
trai là Umberto. Tuy v y, ông v n là ng i đ nh đo t t t c cho t i nh ng năm tháng cu iậ ẫ ườ ị ạ ấ ả ớ ữ ố
đ i. ờ
Doanh nhân Giovanni Agnelli tr thành th n t ng c a m i đ i t ng. R t nhi u ng i nóiở ầ ượ ủ ọ ố ượ ấ ề ườ
r ng Giovanni Agnelli là m t trong r t ít doanh nhân mi n B c Italy l i s d ng nh ngằ ộ ấ ề ắ ạ ử ụ ữ
ng i t mi n Nam và đ i x r t bình đ ng v i h . M t công nhân nghèo vùng ngo i ôườ ừ ề ố ử ấ ẳ ớ ọ ộ ạ
Napoli đã nói v ông ch ph ng B c c a mình: “C đ i tôi bi t n Giovanni Agnelli. Nhề ủ ươ ắ ủ ả ờ ế ơ ờ
có ông mà c nhà tôi có vi c làm t i t h p FIAT v i nh ng thu nh p r t ch c ch n. Tôi cóả ệ ạ ổ ợ ớ ữ ậ ấ ắ ắ
nhà và có ô tô là nh công c a Giovanni”. ờ ủ
Thành công trong kinh doanh, nh ng cu c đ u trí căng th ng trên th ng tr ng không làmữ ộ ấ ẳ ươ ườ
m t đi nh ng đ c tr ng c a ng i đàn ông r t Italy này. Giovanni Agnelli lúc nào cũng giấ ữ ặ ư ủ ườ ấ ữ
đ c v sang tr ng, hào hoa và đ y ma l c h p d n c a m t “tay ch i” nhà giàu. Giovanniượ ẻ ọ ầ ự ấ ẫ ủ ộ ơ
Agnelli đã khéo léo s d ng c s n i danh, ng ng m đ i v i cá nhân mình đ ph c vử ụ ả ự ổ ưỡ ộ ố ớ ể ụ ụ
cho kinh doanh. Giovanni Agnelli t ng nói “Ông ch c a hãng xe ph i bi t lái ô tô, ph i bi từ ủ ủ ả ế ả ế
đua ô tô”. Ng i dân Italy r t thích phong cách đó, đ c bi t là gi i tr . Giovanni Agnelli tườ ấ ặ ệ ớ ẻ ỏ
ra là m t tay ch i ô tô có m t không hai trên th gi i. ộ ơ ộ ế ớ
Chính nh đó, th ng hi u Ferrari ra đ i. Trái h n v i các lo i xe FIAT khác, Ferrari là lo iờ ươ ệ ờ ẳ ớ ạ ạ
xe h i th thao, xe đua sang tr ng nh t t tr c t i nay. Đ kh ng đ nh th ng hi u xe đuaơ ể ọ ấ ừ ướ ớ ể ẳ ị ươ ệ
s 1 c a mình, Giovanni Agnelli đã không ti c ti n đ u t cho đ i xe đua Ferrari. Các tayố ủ ế ề ầ ư ộ
đua xe c phách nh t th gi i nh Michael Schumacher đ u đ u quân cho Ferrari. Nhi uự ấ ế ớ ư ề ầ ề
năm liên t c, Ferrari luôn d n đ u gi i đua xe Công th c 1 danh giá và quan tr ng nh t thụ ẫ ầ ả ứ ọ ấ ế
gi i. ớ
Thành công c a Giovanni Agnelli v i xe ôtô FIAT th i kỳ này m t ph n do ông đã chiêu mủ ớ ờ ộ ầ ộ
đ c m t v T ng giám đ c tài năng là Vittorio Ghidella. Cho đ n năm 1990, xe FIAT v nượ ộ ị ổ ố ế ẫ
chi m m t t l l i nhu n quan tr ng trong c c u thu nh p c a t h p kinh t nhà Agnelli.ế ộ ỷ ệ ợ ậ ọ ơ ấ ậ ủ ổ ợ ế
FIAT là t h p kinh t kh ng l c a dòng h Agnelli. Giovanni Agnelli v n tìm cách qu nổ ợ ế ổ ồ ủ ọ ẫ ả
tr và đi u hành nh m t gia đình, mu n t quy t đ nh t t c . Chính vì v y không ít quy tị ề ư ộ ố ự ế ị ấ ả ậ ế
đ nh n ng v c m tính. S thăng tr m và c nh ng giai đo n khó khăn c a FIAT sau nàyị ặ ề ả ự ầ ả ữ ạ ủ
cũng ph n nào có lý do t đó. Vi c m r ng đ u t s n xu t xe Seicento Ba Lan b th tầ ừ ệ ở ộ ầ ư ả ấ ở ị ấ
b i hay vi c ra đi c a T ng giám đ c Ghidella là nh ng ví d v nh ng quy t đ nh sai l mạ ệ ủ ổ ố ữ ụ ề ữ ế ị ầ
c a Giovanni Agnelli trong giai đo n cu i cùng. Còn trong giai đo n sung s c nh t tr củ ạ ố ạ ứ ấ ướ
kia, Giovanni Agnelli đã có nh ng quy t đ nh đ u t táo b o và đ y m u l c. Hàng lo tữ ế ị ầ ư ạ ầ ư ượ ạ
ngành công nghi p ch t o máy và th ng m i d ch v đã đ c Giovanni Agnelli đ ti nệ ế ạ ươ ạ ị ụ ượ ổ ề
vào.
Là t phú nh ng ch b ng ti n c a riêng mình, Giovanni Agnelli ch ng bao gi có th ào tỷ ư ỉ ằ ề ủ ẳ ờ ể ạ
đ u t nhi u nh v y. Uy tín c a ông, ti m l c kinh t hùng m nh và nh ng m i quan hầ ư ề ư ậ ủ ề ự ế ạ ữ ố ệ
giao d ch r t r ng v i chính khách và gi i ngân hàng tài chính đã giúp Giovanni Agnelli cóị ấ ộ ớ ớ
đ c ngu n tài chính đ đ u t . Giovanni Agnelli đ u t r t nhi u nh ng l i phân tán ra t tượ ồ ể ầ ư ầ ư ấ ề ư ạ ấ
c m i ngành kinh t . Vì v y, nh h ng c a ông r t l n và s phân b đ u t này cũngả ọ ế ậ ả ưở ủ ấ ớ ự ổ ầ ư
giúp t h p c a ông không b nh h ng quá nghiêm tr ng khi m t hai ngành g p khó khăn.ổ ợ ủ ị ả ưở ọ ộ ặ
Ngay c vi c s n xu t dòng xe Ferrari cũng đ c tách thành t p đoàn riêng đ c l p v i cácả ệ ả ấ ượ ậ ộ ậ ớ
xe FIAT khác.
Do v y, khi s l ng xe FIAT s t gi m nghiêm tr ng thì Ferrari v n v ng ch c ngôi v sậ ố ượ ụ ả ọ ẫ ữ ắ ở ị ố
1 c a xe đua th thao. Công ty Ferrari niêm y t trên th tr ng ch ng khoán đã đem v choủ ể ế ị ườ ứ ề
ông ch nhi u t lia quý giá đúng lúc t p đoàn đang khó khăn. Giovanni Agnelli b không ítủ ề ỷ ậ ỏ
ti n c a cho lĩnh v c th thao. Nhi u môn th thao nh bóng đá, đua xe h i, đua thuy nề ủ ự ể ề ể ư ơ ề
bu m đã nh n đ c s tài tr đáng k c a ông. ồ ậ ượ ự ợ ể ủ
Giovanni Agnelli m t ngày 24/1/2003 và đ l i r t nhi u tài s n và b t đ ng s n có giá tr ấ ể ạ ấ ề ả ấ ộ ả ị ở
nhi u n i trên th gi i.ề ơ ế ớ