Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1241)ng (cid:75)(cid:1255)p polyme x(cid:1191)y ra theo c(cid:1131) ch(cid:1219) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1219) (cid:89)(cid:1247)i s(cid:1269) thoát ra s(cid:1191)n ph(cid:1197)m ph(cid:1257) là h(cid:1255)p ch(cid:1193)t phân t(cid:1265) th(cid:1193)p và (cid:1251) (cid:80)(cid:1243)i giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch các trung tâm ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng b(cid:1231) tiêu hao.
Monome c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
etylenglycol
HO CH2 CH2 OH
O
- ab
C
b
B
b
+
a
a
a
A
A
B
b
a
A
a+
O
anhydrit phtalic
C
- ab
A
A
a
a
B
b
B
b
+
O
axit adipic
- ab
HOOC
A
A
a
CH2 COOH 4
B
B
b
hecxa metylendiamin
H2N
CH2 NH2 6
di izoxyanat
O C N R N C O
CH2 CH CH2
glyxerin
OH
OH OH
Khi các nhóm ch(cid:1261)c tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i nhau, h(cid:1255)p ch(cid:1193)t phân t(cid:1265) th(cid:1193)(cid:83) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tách ra v(cid:1247)i s(cid:1269) (cid:87)(cid:1189)o thành liên k(cid:1219)t (cid:80)(cid:1247)i n(cid:1237)i nh(cid:1267)ng ph(cid:1195)n còn l(cid:1189)i c(cid:1259)a các ch(cid:1193)t tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i nhau.
CH2OH
HOH2C
penta eritrit
C
HOH2C
CH2OH
(cid:54)(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
Ví d(cid:1257)
- H2O
+
HOOC
H2N
CH2 COOH 4
CH2 NH2 6
HOOC
N
HOOC
+
CH2 C
CH2 COOH 4
CH2 NH2 6
4 O H
- H2O
- H2O
HO
H
C
N
......
CH2 C
CH2 N
6
O
4 O H
H
n
Ví d(cid:1257)
HO
+
R2 OH
O C N R1 N C O
O C N R1 N C
O R2 OH
H O
N C
O C N
O C N R1 N C
O R2 OH
R1
O R2
H O
H
H O
O
n
Ch(cid:1261)c và nhóm ch(cid:1261)c
(cid:127) Nhóm ch(cid:897)c là nhóm quy(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh tính ch(cid:1193)t hoá h(cid:1233)c c(cid:1259)a (cid:80)(cid:1245)t lo(cid:1189)i h(cid:1255)p ch(cid:1193)t hoá h(cid:1233)c. Ví d(cid:1257): - OH, - COOH, - NH2, Cl …
(cid:127) (cid:54)(cid:873) ch(cid:897)c (cid:70)(cid:1259)a monome là s(cid:1237) trung tâm ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1189)o liên k(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1239)ng hoá tr(cid:1231) trong polyme. Tu(cid:484) thu(cid:1245)c vào (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng mà s(cid:1237) ch(cid:1261)c có th(cid:1223) khác nhau. Ví d(cid:1257): glyxerin có 3 nhóm ch(cid:1261)c OH, khi t < 1800C (cid:86)(cid:1237) ch(cid:1261)c = 2, khi t > 1800C s(cid:1237) ch(cid:1261)c = 3
Ch(cid:1261)c và nhóm ch(cid:1261)c
f N c
c
Ch(cid:1261)c riêng là s(cid:1237) ch(cid:1261)c trung bình c(cid:1259)a 1 phân t(cid:1265) tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. f
(cid:32)
f N A A N
f N B N
(cid:14) N
(cid:14) (cid:14)
B (cid:14)
B
A
C
Trong (cid:255)ó N – là s(cid:1237) phân t(cid:1265), f là s(cid:1237) ch(cid:1261)c ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng, A, B, C là các lo(cid:1189)i monome
STT
(cid:264)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m
Trùng h(cid:1255)p
Trùng ng(cid:1133)ng
Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t không no, các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t
Monome
(cid:43)(cid:1255)p ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c ho(cid:1211)(cid:70) (cid:255)a ch(cid:1261)c
1
(cid:80)(cid:1189)ch vòng
Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp t(cid:1189)o ra trung tâm
Kh(cid:1131)i mào
(cid:55)(cid:1241)ng h(cid:1255)p s(cid:1131) (cid:69)(cid:1245) ho(cid:1211)c xúc tác
2
ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng
(cid:264)(cid:1211)c tính c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phát tri(cid:1223)n
Dây chuy(cid:1221)n kèm theo s(cid:1269) ph(cid:1257)c h(cid:1239)i
Các (cid:255)(cid:1245)ng tác ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1245)c l(cid:1201)p v(cid:1247)i
3
(cid:80)(cid:1189)ch
trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng
nhau
Các c(cid:1193)u t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phát
(cid:48)(cid:1245)t
4
Hai trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng
tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch
trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng và m(cid:1245)t monome
Trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng và trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng là ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trong (cid:255)ó t(cid:1189)o ra polyme và kèm theo các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265). Vì v(cid:1201)y thành ph(cid:1195)n c(cid:1131) b(cid:1191)n c(cid:1259)a h(cid:1255)p ch(cid:1193)t cao phân t(cid:1265) (cid:87)(cid:1189)o ra sau ph(cid:1191)n (cid:1261)ng không trùng v(cid:1247)i các thành ph(cid:1195)n c(cid:1131) b(cid:1191)n c(cid:1259)a các ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u. Ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng có(cid:3)(cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c là do s(cid:1269) t(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a các nhóm ch(cid:1261)c. Vì v(cid:1201)y,(cid:3) (cid:255)(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra trùng ng(cid:1133)ng c(cid:1195)n có các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t v(cid:1247)i các nhóm ch(cid:1261)c khác lo(cid:1189)i có th(cid:1223) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng v(cid:1247)i nhau.
+ H2O
NH2(CH2)6COOH
NH(CH2)6CO
H2O
+
O (CH2)6CO
HO(CH2)6COOH
Trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng và trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng c(cid:458)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra gi(cid:1267)a hai (ho(cid:1211)c nhi(cid:1221)u (cid:75)(cid:1131)n) h(cid:1255)p ch(cid:1193)t, m(cid:1243)i h(cid:1255)p ch(cid:1193)t có ít nh(cid:1193)t hai nhóm ch(cid:1261)c gi(cid:1237)ng nhau có th(cid:1223) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i các nhóm ch(cid:1261)c c(cid:1259)a h(cid:1255)p ch(cid:1193)t kia trong h(cid:1243)n (cid:75)(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. Ví d(cid:1257) (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n nh(cid:1193)t c(cid:1259)a tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p này là s(cid:1269) trùng ng(cid:1133)ng c(cid:1259)a hai h(cid:1255)p ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n polyamit.
NH2(CH2)6NH2
+
HO C (CH2)4 C OH
O
O
H2O
+
NH(CH2)6NHC (CH2)4 C
O
O
Trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng và trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
C
+
HO (CH2)2 OH
H3CO C
OCH3
O
O
C
O(CH2)2OC
+
CH3OH
O
O
NaCl
Na2S4
+
+
CH2 CH2 S S
Cl(CH2)2Cl
S S
Trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng và trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
(cid:49)(cid:1219)u h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o ra khi trùng ng(cid:1133)ng có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i polyme t(cid:1189)o thành (trong các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng) thì quá trình ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng s(cid:1217) (cid:255)(cid:1189)t t(cid:1247)i cân b(cid:1205)ng. Ví d(cid:1257):
NH2(CH2)6NH2 + HOOC(CH2)4COOH
+ H2O
NH(CH2)6NHC (CH2)4 C
O
O
Trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng và trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
l(cid:1189)i, n(cid:1219)u trong các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng Trái ng(cid:1133)ng, các ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265) (cid:87)(cid:1189)o thành không th(cid:1223) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i polyme thì ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng (cid:255)ó là không cân b(cid:1205)ng. Ví d(cid:1257):
C H 3
C lC
H O
C
C C l
+
O H
O
O
C H 3
C H 3
O
C
O C
C
+ H C l
O
O
C H 3
O H
O H
C H 2
+ C H 2 O
H 2 O
+
Các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ti(cid:1219)n hành trùng ng(cid:1133)ng
Giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n c(cid:1131) (cid:69)(cid:1191)n c(cid:1259)a quá trình trùng ng(cid:1133)ng là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phát tri(cid:1223)n (cid:80)(cid:1189)ch. (cid:264)ây chính là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a hai phân t(cid:1265) hai ch(cid:1261)c ho(cid:1211)(cid:70) (cid:255)a ch(cid:1261)c (cid:89)(cid:1247)i nhau (monome ho(cid:1211)c oligome). Vì v(cid:1201)y c(cid:1131) (cid:86)(cid:1251) (cid:70)(cid:1259)a s(cid:1269) (cid:87)(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyme b(cid:1205)ng trùng ng(cid:1133)ng có th(cid:1223) là các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng hóa h(cid:1233)c r(cid:1193)t khác nhau.
Hi(cid:1223)n nhiên là r(cid:1193)t khó l(cid:1269)a ch(cid:1233)n m(cid:1245)t tiêu chí th(cid:1237)ng nh(cid:1193)t làm c(cid:1131) (cid:86)(cid:1251) cho
vi(cid:1227)c phân lo(cid:1189)i t(cid:1193)t c(cid:1191) các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a quá trình trùng ng(cid:1133)ng. Ví d(cid:1257): (cid:127) Theo c(cid:1131) ch(cid:1219) các tác (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1131) (cid:69)(cid:1191)n: ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1239)ng th(cid:1223) hay d(cid:1231) th(cid:1223). (cid:127) Theo (cid:255)(cid:1245)ng h(cid:1233)c ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng: b(cid:1201)c m(cid:1245)t, b(cid:1201)c hai, v.v.. (cid:127) Theo lo(cid:1189)i ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng: ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1219), k(cid:1219)t h(cid:1255)p v.v..
(cid:38)(cid:1195)n l(cid:1133)u ý là, các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1221)u có ví d(cid:1257) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) (cid:87)(cid:1263) các h(cid:1255)p ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1131)n ch(cid:1261)c. Th(cid:1201)m chí trong (cid:255)a s(cid:1237) tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p có th(cid:1223) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng c(cid:1259)a chúng nh(cid:1133) nhau. Ví d(cid:1257) (cid:70)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a axit dicacboxylic và glycol c(cid:458)ng gi(cid:1237)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a r(cid:1133)(cid:1255)u và axit (cid:255)(cid:1131)n ch(cid:1261)c.
Các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ti(cid:1219)n hành trùng ng(cid:1133)ng
Hi(cid:1227)n nay có m(cid:1245)t s(cid:1237) ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ti(cid:1219)n hành trùng ng(cid:1133)ng
nh(cid:1133) sau:
(cid:127) Trùng ng(cid:1133)ng trong th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y, (cid:127) Trùng ng(cid:1133)ng trong dung d(cid:1231)ch, (cid:127) Trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) t(cid:1133)(cid:1131)ng (m(cid:1245)t trong các pha c(cid:1259)a h(cid:1227) nh(cid:458)
(cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng),
(cid:127) Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha (trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha
(cid:79)(cid:1235)ng-l(cid:1235)ng ho(cid:1211)c l(cid:1235)ng-khí).
Trùng ng(cid:1133)ng trong th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y
(cid:264)ây là m(cid:1245)t trong nh(cid:1267)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ph(cid:1241) bi(cid:1219)n nh(cid:1193)t và (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nghiên c(cid:1261)u k(cid:1275) nh(cid:1193)t trong các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp trùng ng(cid:1133)ng polyme. (cid:264)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp này là quá trình (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1269)c hi(cid:1227)(cid:81) (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao h(cid:1131)n nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y c(cid:1259)a polyme t(cid:1189)o thành kho(cid:1191)ng 15-20o.
(cid:264)(cid:1223) th(cid:1269)c hi(cid:1227)n k(cid:1275) thu(cid:1201)t này, các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)(cid:88) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1133)a vào bình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng chính xác và (cid:255)un nóng (cid:255)(cid:1219)n nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao (th(cid:1133)(cid:1249)ng là 250-300oC) trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng khí tr(cid:1131). Giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n k(cid:1219)t thúc ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1269)c hi(cid:1227)n trong chân không.
Trùng ng(cid:1133)ng trong dung d(cid:1231)ch
Theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp này trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ngoài các c(cid:1193)u t(cid:1265) ban (cid:255)(cid:1195)u tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng còn có m(cid:1245)t c(cid:1193)u t(cid:1265) khác trong vai trò dung môi. Nh(cid:1249) có dung môi (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1247)t c(cid:1259)a c(cid:1191) (cid:75)(cid:1227) th(cid:1237)ng gi(cid:1191)(cid:80) (cid:255)(cid:1245)t bi(cid:1219)n (so v(cid:1247)i trùng ng(cid:1133)ng trong th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y). Vì v(cid:1201)y, các c(cid:1191)n tr(cid:1251) khu(cid:1219)ch tán (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i t(cid:1133)(cid:1131)ng tác c(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c trong giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n cu(cid:1237)i ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng h(cid:1195)u nh(cid:1133) (cid:69)(cid:1231) lo(cid:1189)i tr(cid:1263). (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u này làm t(cid:259)ng c(cid:1191) (cid:87)(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng, c(cid:1191) (cid:80)(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) bi(cid:1219)(cid:81) (cid:255)(cid:1241)i sâu và cho phép t(cid:1189)o thành các polyme v(cid:1247)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) cao. Ngoài ra, vi(cid:1227)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng dung môi còn c(cid:1191)i thi(cid:1227)n s(cid:1269) trao (cid:255)(cid:1241)i nhi(cid:1227)t trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng, tránh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hi(cid:1227)n (cid:87)(cid:1133)(cid:1255)ng quá nhi(cid:1227)t c(cid:1257)c b(cid:1245) kèm theo ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phân h(cid:1259)y c(cid:1257)c b(cid:1245).
Trùng ng(cid:1133)ng trong dung d(cid:1231)ch
Vai trò c(cid:1259)a dung môi trong ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp trùng ng(cid:1133)ng này bao g(cid:1239)m: hòa tan các monome và polyme t(cid:1189)o thành, thúc (cid:255)(cid:1197)y vi(cid:1227)(cid:70) (cid:255)(cid:88)(cid:1241)i các (cid:86)(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1193)p phân t(cid:1265) (b(cid:1205)ng cách ch(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1207)ng phí ho(cid:1211)c k(cid:1219)t h(cid:1255)p hóa h(cid:1233)c), thúc (cid:255)(cid:1197)y ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch, thay (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:70)(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch và t(cid:1189)o vòng. Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p s(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1193)p phân t(cid:1265) là n(cid:1133)(cid:1247)c, th(cid:1133)(cid:1249)ng s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng dung môi có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1189)o h(cid:1243)n h(cid:1255)(cid:83) (cid:255)(cid:1207)ng phí (azeotrop) có nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) sôi th(cid:1193)p h(cid:1131)n so v(cid:1247)i n(cid:1133)(cid:1247)c. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n n(cid:1219)(cid:88) (cid:255)(cid:1133)a vào h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)n (cid:1261)ng toluen (Tsôi = 110,8oC) thì khi (cid:255)un nóng n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) (cid:255)(cid:88)(cid:1241)i ra (cid:71)(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng h(cid:1243)n h(cid:1255)(cid:83) (cid:255)(cid:1207)ng phí (v(cid:1247)i hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c 20%) (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) 84,1oC. Nh(cid:1133) (cid:89)(cid:1201)y n(cid:1133)(cid:1247)c s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) (cid:255)(cid:88)(cid:1241)i ra kh(cid:1235)i ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng nhanh và hoàn toàn h(cid:1131)n, (cid:255)(cid:1239)ng th(cid:1249)i cân b(cid:1205)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng s(cid:1217) (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n v(cid:1221) phía t(cid:1189)o thành polyme có kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) cao h(cid:1131)n. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp này còn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là trùng ng(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1207)ng phí.
Trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng
Trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng x(cid:1191)y ra trong h(cid:1227) hai pha, trong (cid:255)ó vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng là th(cid:1223) tích c(cid:1259)a m(cid:1245)t trong hai pha (cid:255)ó, ngh(cid:429)a là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:91)(cid:1191)y ra ch(cid:1229) trong m(cid:1245)t pha. Giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n quy(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) quá trình chính là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng hóa h(cid:1233)(cid:70) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o thành (cid:255)(cid:1189)i phân t(cid:1265) polyme vì s(cid:1269) chuy(cid:1223)n kh(cid:1237)i và khu(cid:1219)ch tán x(cid:1191)y ra nhanh h(cid:1131)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng hóa h(cid:1233)c.
(cid:264)(cid:1223) ti(cid:1219)n hành trùng ng(cid:1133)ng, h(cid:1227) nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n và d(cid:1225) th(cid:1269)c hi(cid:1227)n nh(cid:1193)t là ch(cid:1193)t l(cid:1235)ng h(cid:1267)u c(cid:1131) trong n(cid:1133)(cid:1247)c. Khi s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng monome có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng cao, quá trình trùng ng(cid:1133)ng ti(cid:1219)n hành có l(cid:1255)i nh(cid:1193)t là trong pha h(cid:1267)u c(cid:1131). Mu(cid:1237)n v(cid:1201)y, c(cid:1195)n l(cid:1269)a ch(cid:1233)n các c(cid:1193)u t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a h(cid:1227) nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng sao cho c(cid:1191) hai monome (cid:255)(cid:1221)u có th(cid:1223) (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n sang pha (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131). (cid:264)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1231)nh l(cid:1133)(cid:1255)ng cho tr(cid:1189)ng thái phân b(cid:1237) cân b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phân b(cid:1237) các ch(cid:1193)t gi(cid:1267)a các pha K. (K b(cid:1205)ng t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:81)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:80)(cid:1245)t ch(cid:1193)t trong pha h(cid:1267)u c(cid:1131) và pha n(cid:1133)(cid:1247)c).
Trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng
Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)(cid:68) (cid:255)iamin và dicloanhydrit c(cid:1259)a axit dicaboxylic, (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n c(cid:1131) (cid:69)(cid:1191)n là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) K1 c(cid:1259)a diamin ph(cid:1191)(cid:76) (cid:255)(cid:1259) (cid:79)(cid:1247)n, t(cid:1261)c là K1 >> 1. H(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) K2 c(cid:1259)a dicloanhydrit luôn luôn b(cid:1205)ng (cid:102) vì trong n(cid:1133)(cid:1247)c cloanhydrit s(cid:1217) (cid:69)(cid:1231) th(cid:1259)y phân ngay (n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) cloanhydrit trong n(cid:1133)(cid:1247)c b(cid:1205)ng 0). Trong khi (cid:255)ó, trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trên luôn c(cid:1195)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1223) trung hòa HCl tách ra. Ch(cid:1193)t này (th(cid:1133)(cid:1249)ng là ki(cid:1221)m) ph(cid:1191)i n(cid:1205)m trong pha n(cid:1133)(cid:1247)(cid:70) (cid:255)(cid:1223) tránh x(cid:1191)y ra ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân các monome, có ngh(cid:429)a là h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phân b(cid:1237) (cid:70)(cid:1259)a nó K3 <<1. Nh(cid:1133) (cid:89)(cid:1201)y, (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n t(cid:1237)(cid:76) (cid:1133)(cid:88) (cid:255)(cid:1223) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trên x(cid:1191)y ra là:
K1 (cid:111) (cid:102), K3 (cid:111) 0
Trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng
(cid:54)(cid:1269) khác bi(cid:1227)t l(cid:1247)n gi(cid:1267)a K1 và K3 s(cid:1217) (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o cho ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng (cid:91)(cid:1191)y ra trong pha h(cid:1267)u c(cid:1131), còn các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1257) (trung hòa HCl và xà phòng hóa cloanhydrit) s(cid:1217) (cid:91)(cid:1191)y ra trong pha n(cid:1133)(cid:1247)c. Nh(cid:1133) (cid:89)(cid:1201)y, s(cid:1217) tách (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c khu v(cid:1269)c cho ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o thành polyme và khu v(cid:1269)c cho ph(cid:1191)n (cid:1261)ng ph(cid:1257) (cid:70)(cid:1191)n tr(cid:1251) (cid:86)(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch polyme. Trên th(cid:1269)c t(cid:1219), không có h(cid:1227) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng nào có h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phân b(cid:1237) diamin (cid:255)(cid:1259) (cid:79)(cid:1247)n. Thông th(cid:1133)(cid:1249)ng K1 = 0,005 (cid:121) 1. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng hi(cid:1227)u qu(cid:1191) nh(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) polyamit th(cid:1131)m ho(cid:1211)c polyeste th(cid:1131)m. Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p này, kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) polyamit thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1217) cao h(cid:1131)n h(cid:1207)n so v(cid:1247)i khi trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha (xem ph(cid:1195)n sau). (cid:264)ó là vì trong trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng chính (phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch) và vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1257) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tách kh(cid:1235)i nhau. Còn trong trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha c(cid:1191) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng chính l(cid:1199)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1257) (cid:255)(cid:1221)u x(cid:1191)y ra trong m(cid:1245)t vùng là b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha.
Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha
(cid:38)(cid:458)ng nh(cid:1133) trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng, trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha (cid:91)(cid:1191)y ra trong m(cid:1245)t h(cid:1227) (cid:71)(cid:1231) th(cid:1223) (hai pha). Tuy nhiên, (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i trùng ng(cid:1133)ng nh(cid:458) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng, ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o polyme x(cid:1191)y ra trong th(cid:1223) tích (cid:80)(cid:1245)t pha, còn trong trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này (cid:91)(cid:1191)y ra trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha ho(cid:1211)c vùng lân c(cid:1201)n c(cid:1259)a nó.
Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng x(cid:1191)y ra (cid:1251) (cid:79)(cid:1247)p lân c(cid:1201)n b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha, t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1191)i nhanh h(cid:1131)n r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u so (cid:89)(cid:1247)i t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) khu(cid:1219)ch tán c(cid:1259)a các monome, do (cid:255)ó các phân t(cid:1265) monome không k(cid:1231)p khu(cid:1219)ch tán vào sâu trong th(cid:1223) tích. (cid:264)(cid:1223) (cid:255)(cid:1189)t (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u này c(cid:1195)n s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng các monome có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng cao (các dicloanhydrit) và h(cid:1227) (cid:86)(cid:1237) phân b(cid:1237) trong m(cid:1245)t pha nh(cid:1235).
Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha
Trùng ng(cid:769)ng trong h(cid:863) (cid:79)(cid:871)ng-khí
th(cid:1133)(cid:1249)ng khá (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n vì pha khí Nh(cid:1267)ng h(cid:1227) (cid:79)(cid:1235)ng-khí không ph(cid:1191)i là pha x(cid:1191)y ra ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. (cid:264)(cid:1223) th(cid:1269)c hi(cid:1227)n theo ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp này, h(cid:1131)i c(cid:1259)a m(cid:1245)t monome (th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tr(cid:1245)n v(cid:1247)i khí tr(cid:1131) ho(cid:1211)c không khí) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:1133)a vào dung (cid:71)(cid:1231)ch monome kia b(cid:1205)ng cách th(cid:1241)i qua dung d(cid:1231)ch. Tùy thu(cid:1245)c vào t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) dòng khí mà có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra bong bóng ho(cid:1211)c t(cid:1189)o b(cid:1233)t. Polyme (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hình thành g(cid:1195)n nh(cid:1133) (cid:87)(cid:1261)c th(cid:1249)i (cid:87)(cid:1189)o ra màng m(cid:1235)ng xung quanh bong bóng khí (cid:255)i qua dung d(cid:1231)ch. Khi bong bóng ra kh(cid:1235)i ch(cid:1193)t l(cid:1235)ng thì màng polyme s(cid:1217) (cid:89)(cid:1253) ra.
Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha
Trùng ng(cid:769)ng trong h(cid:863) (cid:79)(cid:871)ng-khí
Trong quá trình này, b(cid:1191)n ch(cid:1193)t dung môi trong pha l(cid:1235)ng (cid:85)(cid:1193)t quan tr(cid:1233)ng vì nó quy(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh ti(cid:1219)n trình hình thành polyme. N(cid:1219)u pha l(cid:1235)ng không hòa tan c(cid:1191) monome (cid:1251) pha khí, c(cid:1191) polyme (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o thành thì quá trình s(cid:1217) có (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng thu(cid:1195)n túy gi(cid:1267)a các pha. Khi (cid:255)(cid:121) (cid:255)(cid:1245) tr(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)a polyme trong pha l(cid:1235)ng s(cid:1217) thúc (cid:255)(cid:1197)y vi(cid:1227)c t(cid:259)ng kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) polyme. N(cid:1219)u monome (cid:1251) pha khí và oligome tan trong pha l(cid:1235)ng, chúng s(cid:1217) (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n vào sâu trong th(cid:1223) tích, khi (cid:255)ó s(cid:1217) (cid:91)(cid:1191)y ra trùng ng(cid:1133)ng trong pha l(cid:1235)ng v(cid:1247)i (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng d(cid:1133) monome th(cid:1261) hai có tr(cid:1133)(cid:1247)(cid:70) (cid:255)ó trong dung d(cid:1231)ch. Nh(cid:1133) (cid:89)(cid:1201)y, s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m phân t(cid:1265) (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng th(cid:1193)p.
Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha
Trùng ng(cid:769)ng trong h(cid:863) (cid:79)(cid:871)ng-khí
Vì v(cid:1201)y, (cid:255)(cid:1223) thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1191)n ph(cid:1197)m có kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) cao c(cid:1195)n ph(cid:1191)(cid:76) (cid:1261)c ch(cid:1219) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trong th(cid:1223) tích pha l(cid:1235)ng. Có th(cid:1223) th(cid:1269)c hi(cid:1227)(cid:81) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u này theo hai cách:
- S(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng monome ((cid:255)(cid:1133)a vào ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng cùng pha khí) không tan trong pha l(cid:1235)ng. - N(cid:1219)u monome (cid:1251) pha khí c(cid:458)ng tan trong pha l(cid:1235)ng thì ph(cid:1191)i lo(cid:1189)i tr(cid:1263) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch trong pha l(cid:1235)ng (cid:69)(cid:1205)ng cách th(cid:1269)c hi(cid:1227)n m(cid:1245)t ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng bi(cid:1219)(cid:81) (cid:255)(cid:1241)i hóa h(cid:1233)c monome khí.
Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha
Trùng ng(cid:769)ng trong h(cid:863) (cid:79)(cid:871)ng-khí
(cid:49)(cid:1133)(cid:1247)(cid:70) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c chu(cid:1245)ng h(cid:1131)n m(cid:1245)t s(cid:1237) dung môi khác trong vai trò pha l(cid:1235)ng c(cid:1259)a h(cid:1227) (cid:79)(cid:1235)ng-khí còn vì m(cid:1245)t nguyên nhân khác: nó hòa tan r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u s(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1193)p phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng (HCl, NaCl, các dihydroclorit c(cid:1259)a diamin), nh(cid:1249) (cid:255)ó d(cid:1225) dàng (cid:255)(cid:1133)a các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m này ra ngoài vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng và thúc (cid:255)(cid:1197)y vi(cid:1227)c t(cid:1189)o thành các polyme có kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) cao.
Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a các pha
Trùng ng(cid:769)ng trong h(cid:863) (cid:79)(cid:871)ng-l(cid:871)ng
diamin-dicloanhydrit
c(cid:1259)a
h(cid:1227)
thì
Trong h(cid:1227) (cid:79)(cid:1235)ng-l(cid:1235)ng m(cid:1243)i monome hòa tan trong m(cid:1245)t pha (cid:79)(cid:1235)ng và ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng x(cid:1191)y ra trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia ho(cid:1211)(cid:70) (cid:1251) khu v(cid:1269)c sát b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t này. (cid:264)(cid:1223) duy trì vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ch(cid:1229) trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha ho(cid:1211)c vùng lân (cid:70)(cid:1201)n, t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o thành polyme ph(cid:1191)i cao, còn (cid:87)(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) quá trình chuy(cid:1223)n d(cid:1231)ch các monome t(cid:1263) (cid:87)(cid:1263)ng pha vào vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng l(cid:1189)i ph(cid:1191)i ch(cid:1201)m. Trong các h(cid:1227) axit monome dicacboxylic th(cid:1235)a mãn (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n trên t(cid:1237)t nh(cid:1193)t.
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng c(cid:1259)a monome
Các ví d(cid:1257) (cid:70)(cid:1259)a monome
A. Theo s(cid:857) l(cid:753)(cid:875)ng các trung tâm ph(cid:811)n (cid:881)ng
(cid:47)(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c
Glycol, axit dicacboxylic
Ba ch(cid:1261)c
Glyxerin, axit trimellit
(cid:37)(cid:1237)n ch(cid:1261)c
Pentaeritrit, axit piromellit
(cid:264)a ch(cid:1261)c
Sorbitol....
(cid:264)ây là (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng quan tr(cid:1233)ng nh(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i các monome tham gia vào ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng. Nó s(cid:1217) quy(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh c(cid:1193)u t(cid:1189)o phân t(cid:1265) polyme t(cid:1189)o thành: n(cid:1219)u (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng monome l(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng, còn monome t(cid:1263) ba ch(cid:1261)c tr(cid:1251) lên s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme phân nhánh ho(cid:1211)c có m(cid:1189)ng không gian. (cid:54)(cid:1237) (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có th(cid:1223) (cid:255)ánh giá tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p t(cid:1263) (cid:70)(cid:1193)u t(cid:1189)o phân (cid:87)(cid:1265) monome. Tuy nhiên c(cid:1195)n l(cid:1133)u ý trong m(cid:1245)t h(cid:1227) th(cid:1269)c t(cid:1219) (cid:86)(cid:1237) ch(cid:1261)c có th(cid:1223) là th(cid:1201)p phân (do có ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1257), ho(cid:1211)c có th(cid:1223) có t(cid:1189)p ch(cid:1193)t nào (cid:255)ó v.v.).
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
B. Theo b(cid:811)n ch(cid:813)t hóa h(cid:853)c c(cid:879)a trung tâm ph(cid:811)(cid:81) (cid:881)ng
Các nhóm ch(cid:1261)c
Diizoxianat, diamin
Monome có ion
Các mu(cid:1237)i kim lo(cid:1189)i vô c(cid:1131)
Monome t(cid:1189)o g(cid:1237)c
Biradical
(cid:43)(cid:1227) monome v(cid:1247)i nhóm ch(cid:1261)c “(cid:1197)n”
Phenol+fomandehyt
Các lo(cid:1189)i monome (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phân lo(cid:1189)i theo cách này bao g(cid:1239)m: - Monome có các nhóm ch(cid:1261)c là trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. (cid:264)ây là lo(cid:1189)i trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1241) bi(cid:1219)n nh(cid:1193)t. Có r(cid:1193)t nhi(cid:1221)u nhóm ch(cid:1261)c có th(cid:1223) tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng, ch(cid:1207)ng h(cid:1189)(cid:81) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyeste có th(cid:1223) có các c(cid:1211)p nhóm ch(cid:1261)c nh(cid:1133):
-OH -COCl -OH -COOH -OH -COOR -OH -NCO...
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
peroxit
C
C
H
H
C
C
C
C
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
n
Ví d(cid:1257) trên cho th(cid:1193)(cid:92) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1241)ng h(cid:1255)p m(cid:1245)t polyme (polyeste) có th(cid:1223) (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t v(cid:1247)i các nhóm ch(cid:1261)c khác nhau. - Monome có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra các ion: ví d(cid:1257) nh(cid:1133) mu(cid:1237)i c(cid:1259)a các kim lo(cid:1189)i CuCl2, [Cu(NH3)2]Cl2 v.v.. Chúng có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra các ph(cid:1261)(cid:70) (cid:255)óng vai trò trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. Các monome này (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c dùng (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) các polyme vô c(cid:1131). -Monome có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1189)o g(cid:1237)c làm trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. Tuy nhiên th(cid:1249)i gian (cid:87)(cid:1239)n t(cid:1189)i c(cid:1259)a các g(cid:1237)c khá ng(cid:1203)n nên chúng th(cid:1133)(cid:1249)ng ch(cid:1229) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o ra ngay tr(cid:1133)(cid:1247)c ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ho(cid:1211)c trong quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. Ví d(cid:1257) (cid:70)(cid:1259)a lo(cid:1189)i này là p- diizopropylbenzen:
- H(cid:1227) monome v(cid:1247)i nhóm ch(cid:1261)c “(cid:1197)n”. (cid:264)ó là các monome mà trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng c(cid:1259)a chúng, k(cid:1223) (cid:70)(cid:1191) nhóm ch(cid:1261)c, ch(cid:1229) hình thành ngay trong quá trình ph(cid:1191)n (cid:1261)ng. Ví d(cid:1257) (cid:70)(cid:1259)a h(cid:1227) này là phenol và fomandehit.
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
C. Theo (cid:255)(cid:831)c tính t(cid:753)(cid:751)ng tác gi(cid:887)a các trung tâm ph(cid:811)(cid:81) (cid:881)ng trong phân t(cid:885) monome
Monome có trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng:
(cid:55)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau, cùng lo(cid:1189)i
Etylenglycol, biradical
(cid:55)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau, khác lo(cid:1189)i
Axit amin, axitocxy
Không t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau, cùng lo(cid:1189)i
Axit dicacboxylic, diizoxianat
Không t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau, khác lo(cid:1189)i
(cid:53)(cid:1133)(cid:1255)u amin, monocloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic
Theo (cid:255)(cid:1211)c tính c(cid:1259)a s(cid:1269) t(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a các trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng có th(cid:1223) có các lo(cid:1189)i monome sau: -Monome có các trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng cùng lo(cid:1189)i, các trung tâm này có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau. Ký hi(cid:1227)u lo(cid:1189)i này là ARA ho(cid:1211)c BRB, trong (cid:255)ó A, B là các nhóm ch(cid:1261)c có b(cid:1191)n ch(cid:1193)t hóa h(cid:1233)c khác nhau. Khi (cid:255)ó ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra gi(cid:1267)a các phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a cùng m(cid:1245)t monome.
-HOCH2CH2OH + HOCH2CH2OH (cid:111) -(CH2-CH2O-) + H2O
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
-Monome có các trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng khác lo(cid:1189)i và các trung tâm này có th(cid:1223) t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau, ký hi(cid:1227)u là ARB. Ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng (cid:70)(cid:458)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra gi(cid:1267)a các phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a cùng m(cid:1245)t monome, ví d(cid:1257):
NH2 (CH2)6 COOH + NH2 (CH2)6 COOH
NH (CH2)6 C NH (CH2)6 C
+ H2O
O
O
Các monome này có (cid:1133)u th(cid:1219) (cid:85)(cid:1193)t l(cid:1247)n trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng vì (cid:87)(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng gi(cid:1267)a các nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:109) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1191)(cid:82) (cid:255)(cid:1191)m ngay trong phân t(cid:1265) monome.
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
-- Monome có các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng cùng lo(cid:1189)i, nh(cid:1133)ng các trung tâm này không ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i nhau. Trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng, chúng lo(cid:1189)i ch(cid:1229) có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a m(cid:1245)t monome khác. Ví d(cid:1257):
+
NH2 (CH2)6 NH2
HO C (CH2)4 C OH
O
O
+
NH (CH2)6 NH C (CH2)4 C
H2O
O
O
Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p này c(cid:1195)(cid:81) (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng gi(cid:1267)a các monome (cid:255)(cid:1223) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có th(cid:1223) phát tri(cid:1223)n.
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
D. Theo t(cid:753)(cid:751)ng quan m(cid:881)(cid:70) (cid:255)(cid:865) ho(cid:809)(cid:87) (cid:255)(cid:865)ng c(cid:879)a các trung tâm ph(cid:811)(cid:81) (cid:881)ng
Monome v(cid:1247)i các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng:
(cid:16) (cid:264)(cid:1245)c l(cid:1201)p v(cid:1247)i nhau, (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng nh(cid:1133) nhau
Các (cid:255)iamin m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng no (aliphatic)
(cid:16) (cid:264)(cid:1245)c l(cid:1201)p v(cid:1247)i nhau, (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng khác nhau
Glyxerin
- Ph(cid:1257) thu(cid:1245)c nhau, (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng ban (cid:255)(cid:1195)u nh(cid:1133) nhau
Phenylendiamin, benzidin
- Ph(cid:1257) thu(cid:1245)c nhau,(cid:3)(cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng ban (cid:255)(cid:1195)u khác nhau
Các diizoxianat “b(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1237)i x(cid:1261)ng”
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
(cid:48)(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a monome có vai trò quan tr(cid:1233)ng trong quá trình trùng ng(cid:1133)ng. Monome c(cid:1259)a dãy th(cid:1207)ng no (aliphatic) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng b(cid:1251)(cid:76) (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng nh(cid:1133) nhau c(cid:1259)a t(cid:1193)t c(cid:1191) các trung tâm ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng trong phân t(cid:1265). Trong m(cid:1245)t s(cid:1237) tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p, ví d(cid:1257) glyxerin, m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a các trung tâm này có th(cid:1223) (cid:85)(cid:1193)t khác nhau. S(cid:1269) khác bi(cid:1227)t này có th(cid:1223) là do (cid:1191)nh (cid:75)(cid:1133)(cid:1251)ng c(cid:1259)a các nguyên t(cid:1265) lân c(cid:1201)n và c(cid:458)ng có th(cid:1223) do c(cid:1191)n tr(cid:1251) không gian. Monome c(cid:1259)a dãy th(cid:1131)m trên th(cid:1269)c t(cid:1219) luôn luôn có các trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c nhau. S(cid:1269) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c nhau ngh(cid:429)a là m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng (cid:70)(cid:1259)a trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1261) hai có th(cid:1223) thay (cid:255)(cid:1241)i r(cid:1193)t m(cid:1189)nh khi trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1261) nh(cid:1193)t tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng.
Các monome s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng
Vi(cid:1227)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng các monome (cid:255)a ch(cid:1261)c v(cid:1247)i trung tâm ph(cid:1191)n (cid:1261)ng có (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng khác nhau cho phép ch(cid:1219) (cid:87)(cid:1189)o các polyme nhi(cid:1227)t r(cid:1203)n. Khi (cid:255)ó có th(cid:1223) ti(cid:1219)n hành ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng theo hai giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n. Giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)(cid:81) (cid:255)(cid:1195)u v(cid:1247)i các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng êm d(cid:1231)u h(cid:1131)n, các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)nh s(cid:1217) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác t(cid:1189)o thành polyme. Trong m(cid:1189)ch polyme này s(cid:1217) ch(cid:1261)a các trung tâm ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng kém h(cid:1131)n. Trong giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n hai v(cid:1247)(cid:76) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng kh(cid:1203)c nghi(cid:1227)t (cid:75)(cid:1131)n (ví d(cid:1257) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao) các trung tâm này tham gia ph(cid:1191)n (cid:1261)ng và t(cid:1189)o thành polyme có m(cid:1189)ch không gian ba chi(cid:1221)u.
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
HO C (CH2)4 C OH + NH2 (CH2)6 NH2
O
O
+ H2O
C (CH2)4 C NH (CH2)6 NH
O
O
+ H2O
C (CH2)4 C NH (CH2)6 NH
O
O
+
C (CH2)4 C OH
NH2 (CH2)6 NH
O
O
(cid:264)(cid:76)(cid:1223)(cid:80) (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng là s(cid:1269) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a polyme và h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265) hình thành trong quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. S(cid:1269) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác này d(cid:1199)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n phá v(cid:1253) các liên k(cid:1219)t gi(cid:1267)a các (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n phân t(cid:1265) ban (cid:255)(cid:1195)u trong m(cid:1189)ch (cid:255)(cid:1189)i phân t(cid:1265) polyme và hình thành tr(cid:1251) (cid:79)(cid:1189)i các nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng cho các phân t(cid:1265) ban (cid:255)(cid:1195)u. Ví d(cid:1257):
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
R C NHR'
R C OR'
+ NH2 R'
+ H2O
O
O
Cân b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hình thành do s(cid:1269) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác trên có th(cid:1223) trình bày nh(cid:1133) sau: - Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyamin t(cid:1263) diaxit và diamin:
OH R''
R C OR''
R C OR'
+
H2O+
O
O
- Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyeste t(cid:1263) este c(cid:1259)a diaxit và glycol:
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p các ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng là nh(cid:1267)ng h(cid:1255)p ch(cid:1193)t có hai nhóm ch(cid:1261)c khác nhau, ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:91)(cid:1191)y ra nh(cid:1133) (cid:255)ã trình bày (cid:1251) trên:
C NHR C OH
+
NH2 R
R C NHR C OH
O
O
O
O
C NHR C
R C NHR C NHR
+ H2O
O
O
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
(cid:264)(cid:1223) các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u t(cid:1189)o ra polyme (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nhi(cid:1221)u nh(cid:1193)t, c(cid:1195)n ph(cid:1191)i (cid:71)(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n cân b(cid:1205)ng v(cid:1221) phía t(cid:1189)o thành h(cid:1255)p ch(cid:1193)t cao phân t(cid:1265) (polyme). (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u này (cid:255)(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1205)ng cách (cid:255)(cid:88)(cid:1241)i h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265) (thông th(cid:1133)(cid:1249)ng là n(cid:1133)(cid:1247)c) ra kh(cid:1235)i h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. Vì v(cid:1201)y ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1269)c hi(cid:1227)(cid:81) (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao (th(cid:1133)(cid:1249)ng có s(cid:1257)c khí tr(cid:1131)), ngoài ra giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n cu(cid:1237)i ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)un nóng t(cid:1247)i nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) mà t(cid:1189)(cid:76) (cid:255)ó t(cid:1193)t c(cid:1191) các ch(cid:1193)t tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1221)u chuy(cid:1223)n sang th(cid:1223) (cid:79)(cid:1235)ng và t(cid:1189)o thành h(cid:1227) th(cid:1237)ng (cid:255)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t bao g(cid:1239)m các ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u, oligome và polyme t(cid:1189)o thành. (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u này (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o cho s(cid:1269) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a các nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1189)t t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) cao nh(cid:1193)t.
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng không ph(cid:1191)i lúc nào c(cid:458)ng th(cid:1269)c hi(cid:1227)(cid:81) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c. (cid:264)ó là vì s(cid:1269) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a các nhóm ch(cid:1261)c không ch(cid:1229) (cid:87)(cid:1189)o ra các polyme (cid:80)(cid:1189)ch th(cid:1207)ng mà còn có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra các vòng b(cid:1221)n v(cid:1267)ng. . Ví d(cid:1257) khi phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u có hai nhóm ch(cid:1261)c khác lo(cid:1189)i có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau, có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra hai ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng:
R A
+ a
XRY
1. T(cid:1189)o thành polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng:
Trong (cid:255)ó X, Y - các nhóm ch(cid:1261)c; a - h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265); A - nhóm t(cid:1189)o thành t(cid:1263) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a X và Y.
+
NH2 (CH2)n COOH
(CH2)n C NH
H2O
X
R
Y
R
a
A
O
Ví d(cid:1257):
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
R A
+ a
XRY
C O
+
(CH2)n
NH2 (CH2)n COOH
H2O
a
R
NH A
X
R
Y
2. T(cid:1189)o thành h(cid:1255)p ch(cid:1193)t m(cid:1189)ch vòng:
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
(cid:43)(cid:1133)(cid:1247)ng c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1251)i c(cid:1193)u trúc c(cid:1259)a h(cid:1255)p ch(cid:1193)t (cid:79)(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c ban (cid:255)(cid:1195)u. Chính xác h(cid:1131)n, là b(cid:1251)i kho(cid:1191)ng cách gi(cid:1267)a hai nhóm ch(cid:1261)c trong h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o vòng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra m(cid:1189)nh nh(cid:1193)t trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p t(cid:1189)o thành vòng no 5 ho(cid:1211)c 6 c(cid:1189)nh, ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n nh(cid:1133):
CH2
CO
+ H2O
H2C
H2N (CH2)3 COOH
NH
CH2
Axit (cid:74)-aminobutyric (cid:74)-butyrolactam
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
CH2
CO
H2C
+ H2O
H2N (CH2)4 COOH
NH
H2C
CH2
CH2
CO
H2C
+ H2O
HO (CH2)3 COOH
O
CH2
Axit (cid:71)-aminovalerianic (cid:71)-valerolactam
(cid:74)-oxyaxitbutyric (cid:74)-butyrolacton
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
(cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i m(cid:1245)t s(cid:1237) axit, s(cid:1269) (cid:87)(cid:1189)o thành polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng s(cid:1217) kèm theo (cid:80)(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng nh(cid:1235) các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t m(cid:1189)ch vòng khi trùng ng(cid:1133)ng. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n nh(cid:1133): (cid:71)-oxyaxit valerianic:
CO
(CH2)4
HO (CH2)4 COOH
+ H2O
O
(cid:71)-valerolacton
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
CO
(CH2)5
H2N (CH2)5 COOH
+ H2O
NH (cid:72)-caprolactam
(cid:72)-amino axit caproic
CO
(CH2)5
HO (CH2)6 COOH
+ H2O
O (cid:72)-oxyaxit capronic
(cid:72)-oxyaxit capronic
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
thì ch(cid:1229)
Khi mà t(cid:1133)(cid:1131)ng tác n(cid:1245)i phân t(cid:1265) (cid:255)(cid:1133)(cid:68) (cid:255)(cid:1219)n hình thành vòng 8, 9, 10 (cid:70)(cid:1189)nh ho(cid:1211)c nhi(cid:1221)u h(cid:1131)n thì ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o vòng s(cid:1217) không x(cid:1191)y ra. Lúc (cid:255)ó (cid:86)(cid:1191)n ph(cid:1197)m c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng ch(cid:1229) (cid:74)(cid:1239)m polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o vòng c(cid:458)ng không th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra khi trong h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1131)m có các nhóm ch(cid:1261)c khác nhau n(cid:1205)(cid:80) (cid:1251) (cid:89)(cid:1231) trí para. Ví d(cid:1257) khi trùng ng(cid:1133)ng p-aminophenylaxetic axit (cid:87)(cid:1189)o thành polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng:
HN
H2N
CH2 C
+ H2O
CH2 C OH
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
CH2
CH2COOH
CO
+ H2O
NH
CH2NH2
CH2
(cid:49)(cid:1219)u nhóm ch(cid:1261)c này n(cid:1205)(cid:80) (cid:1251) (cid:89)(cid:1231) trí octo thì s(cid:1269) (cid:87)(cid:1189)o vòng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra:
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
CO HN CH2 CH2 NH2
COOH
+ H2N CH2 CH2 NH2
+ H2O
COOH
COOH
khi có hai ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1189)nh tranh nhau, ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng nào có s(cid:1269) gi(cid:1191)m n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:87)(cid:1269) do l(cid:1247)n h(cid:1131)n thì s(cid:1217) (cid:71)(cid:1225) (cid:91)(cid:1191)y ra h(cid:1131)n. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o vòng s(cid:1217) chi(cid:1219)(cid:80) (cid:1133)u th(cid:1219) khi nó có l(cid:1255)i v(cid:1221) (cid:81)(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (vòng 5-6 c(cid:1189)nh). Trái l(cid:1189)i, khi có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra các vòng có (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:259)ng l(cid:1247)n (8-10 c(cid:1189)nh) thì ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1189)o vòng không x(cid:1191)y ra vì entapi (cid:70)(cid:1259)a các vòng lo(cid:1189)i này l(cid:1247)n h(cid:1131)n entapi c(cid:1259)a polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng. Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t m(cid:1189)ch vòng còn có th(cid:1223) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o thành khi hai h(cid:1255)p ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i nhau. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n, khi axit oxalic ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i etylendiamin s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành vòng diamit. Tr(cid:1133)(cid:1247)c tiên, ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này t(cid:1189)o ra monoamit c(cid:1259)a axit oxalic.
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
Monoaxit này là h(cid:1255)p ch(cid:1193)t có hai nhóm ch(cid:1261)c khác lo(cid:1189)i có th(cid:1223) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng v(cid:1247)i nhau. K(cid:1219)t qu(cid:1191) là t(cid:1133)(cid:1131)ng tác n(cid:1245)i phân t(cid:1265) gi(cid:1267)a hai nhóm này (cid:86)(cid:1217) (cid:71)(cid:1199)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n hình thành diamit m(cid:1189)ch vòng.
NH
CO HN CH2 CH2 NH2
O C
CH2
+ H2O
COOH
O C
CH2
NH2
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
Khi axit oxalic t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i etylenglycol, nh(cid:1267)ng bi(cid:1219)(cid:81) (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) trên c(cid:458)ng x(cid:1191)y ra và t(cid:1189)o nên este m(cid:1189)ch vòng c(cid:1259)a axit oxalic.
CO O CH2 CH2 OH
COOH
+ HO CH2 CH2 OH
+ H2O
COOH
COOH
O
O C
CH2
CO O CH2 CH2 OH
+ H2O
O C
CH2
COOH
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
Các ví d(cid:1257) trên cho th(cid:1193)y khi trùng ng(cid:1133)ng hai h(cid:1255)p ch(cid:1193)t (cid:79)(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c thì s(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1261) nh(cid:1193)t chính là m(cid:1245)t ch(cid:1193)t có hai nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:1251) hai (cid:255)(cid:1195)u khác nhau. Trong m(cid:1233)i tr(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:75)(cid:1255)p, v(cid:1221) nguyên t(cid:1203)c, (cid:255)(cid:1221)u có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra h(cid:1255)p ch(cid:1193)t m(cid:1189)ch vòng cùng v(cid:1247)i polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng. Tuy nhiên, th(cid:1133)(cid:1249)ng là kho(cid:1191)ng cách gi(cid:1267)a hai nhóm ch(cid:1261)c trong s(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1261) nh(cid:1193)t c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1259) (cid:79)(cid:1247)n nên s(cid:1269) (cid:87)(cid:1189)o vòng không x(cid:1191)y ra do có (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:259)ng trong vòng.
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
CH3 O C
C O CH3
+ HO CH2 CH2 OH
O
O
CH3 O C
C O CH2CH2OH
+ CH3OH
O
O
Các oligome có ch(cid:1261)a kho(cid:1191)ng 20-30 nguyên t(cid:1265) trong m(cid:1189)ch có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra nh(cid:1267)ng oligome m(cid:1189)ch vòng vì (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:259)ng c(cid:1259)a nh(cid:1267)ng vòng nh(cid:1133) (cid:89)(cid:1201)y th(cid:1133)(cid:1249)ng không khác m(cid:1193)y so v(cid:1247)i nh(cid:1267)ng phân t(cid:1265) (cid:80)(cid:1189)ch th(cid:1207)ng. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n khi t(cid:1241)ng (cid:75)(cid:1255)p polyetylenterephtalat (PET) t(cid:1263) dimetylterephtalat và etylenglycol có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng nh(cid:1235) (cid:86)(cid:1191)n ph(cid:1197)m m(cid:1189)ch vòng.
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
+
CH3 O C
C O CH2CH2OH
CH3 O C
C O CH3
O
O
O
O
CH2 O C
C O CH3
CH3 O C
C O CH2
+ CH3OH
O
O
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
O
O
O
CH3OC
COCH2CH2OC
+ HO CH2 CH2 OH
COCH2CH2OC
COCH3
O
O
O
O
O
O
CH3OC
COCH2CH2OC
+ CH3OH
COCH2CH2OC
COCH2CH2OH
O
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
O
O
O
CH3OC
COCH2CH2OC
COCH2CH2OC
COCH2CH2OH
O
O
O
O
CH2 O C
CH2 O C
C O CH2
O
O
+ CH3OH
CH2 O C
CH2 O C
C O CH2
O
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
Khi trùng ng(cid:1133)ng axit suxinic v(cid:1247)i diamin s(cid:1217) (cid:91)(cid:1191)y ra (cid:255)óng vòng n(cid:1245)i phân t(cid:1265) do các nhóm cacboxyl và amit t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau. Vi(cid:1227)c t(cid:1189)o vòng amit s(cid:1217) ch(cid:1193)m d(cid:1261)t s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch polyme.
NH2 (CH2)m NH2
HO C (CH2)2 C OH +
O
O
+
H2O
HOC CH2CH2 C NH(CH2)m NH
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
HOC CH2CH2 C NH(CH2)m NH
O
O
O
C
H2C
+ H2O
N (CH2)m NH
H2C
C
O
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Polyeste và polyamit th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) (cid:69)(cid:1205)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng gi(cid:1267)a axit dicacboxylic (diaxit) và glycol (polyeste) ho(cid:1211)c diamin (polyamit). Khi có ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a hai h(cid:1255)p ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1253)ng ch(cid:1261)c, c(cid:1257) th(cid:1223) là diaxit v(cid:1247)i glycol ho(cid:1211)(cid:70) (cid:255)iamin, s(cid:1269) (cid:69)(cid:1203)t (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a m(cid:1189)ch phân t(cid:1265) (cid:86)(cid:1217) là t(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a m(cid:1245)t phân t(cid:1265) (cid:75)(cid:1255)p ch(cid:1193)t I v(cid:1247)i m(cid:1245)t phân t(cid:1265) (cid:75)(cid:1255)p ch(cid:1193)t II. Trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p trùng ng(cid:1133)ng diaxit-glycol s(cid:1217) (cid:91)(cid:1191)y ra ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa:
H
O C
R C
O
CH2 OH
O C
H
R C
OH
+ H2O
+ HO CH2 OH
n
n
O
O
O
O
II
I
(cid:38)(cid:767) ch(cid:855) ph(cid:827)(cid:81) (cid:897)ng trùng ng(cid:769)ng
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Các phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a s(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1261) nh(cid:1193)t (s(cid:1131) (cid:70)(cid:1193)p) s(cid:1217) ti(cid:1219)p t(cid:1257)c ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa v(cid:1247)i diaxit ho(cid:1211)c v(cid:1247)i glycol:
R C
OH
O C
H
R C
O
CH2 OH
n
+ O C H O
O
O
O
C
R C
H
O C
R C
O
OH + H2O
CH2 O n
O
O
O
O
+ HO C R C O H
O H C R C O (CH2)nO H
O
O
O
O
O H C R C O (CH2)n
OC R C O H + H2O
O
O
O
O
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
ho(cid:1211)c v(cid:1247)i m(cid:1245)t phân t(cid:1265) (cid:86)(cid:1131) (cid:70)(cid:1193)p khác:
C
R C
OH
+
H
O C
R C
O
O C
H
R C
O
CH2 OH
CH2 O n
n
O
O
O
O
O
O
C
R C
C
R C
H
O C
R C
O
OH + H2O
O CH2 O n
CH2 O n
O
O
O
O
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa s(cid:1217) ti(cid:1219)p di(cid:1225)n cho (cid:255)(cid:1219)n khi s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch b(cid:1231) (cid:71)(cid:1263)ng l(cid:1189)i vì m(cid:1245)t nguyên nhân nào (cid:255)ó.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xúc tác b(cid:1205)ng các proton. Các proton này (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cung c(cid:1193)p t(cid:1263) các diaxit trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ho(cid:1211)c t(cid:1263) các axit (vô c(cid:1131) ho(cid:1211)c h(cid:1267)u c(cid:1131)) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:1133)a thêm vào v(cid:1247)i vai trò xúc tác. C(cid:1131) ch(cid:1219) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng este hóa xúc tác b(cid:1205)ng proton (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trình bày d(cid:1133)(cid:1247)(cid:76) (cid:255)ây. Nhóm cacboxyl ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i proton t(cid:1189)o thành ion cacboni.
OH
O
H+
+
R C
R C
OH
OH
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Ion cacboni ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i oxi trong glycol (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o thành cation m(cid:1247)i.
OH
OH
O R1
R C
O R1
R C
H
OH
H
OH
Cation (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:1241)(cid:81) (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1205)ng cách lo(cid:1189)i b(cid:1235) proton:
OH
OH
O R1
O R1
+ H+
R C
R C
H
OH
OH
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Proton này l(cid:1189)i tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i m(cid:1245)t oxi khác t(cid:1189)o ra ion oxoni
OH
OH
O R1
R C
+ H+
R C
O R1
H
O
OH
H
Ion oxoni chuy(cid:1223)n hóa l(cid:1189)i thành ion cacboni nh(cid:1249) lo(cid:1189)i b(cid:1235) (cid:80)(cid:1245)t phân t(cid:1265) (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c.
OH
OH
+ H2O
O R1
R C
O R1
R C
H
O
H
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Nguyên t(cid:1265) cacbon tích (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n d(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1217) “kéo dãn” c(cid:1211)(cid:83) (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n t(cid:1265) (cid:87)(cid:1189)o thành liên k(cid:1219)t O-H (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra liên k(cid:1219)t este và gi(cid:1191)i phóng proton. Proton này l(cid:1189)i ti(cid:1219)p t(cid:1257)c xúc tác cho ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa:
OH
O R C
O R1
+ H+
R C
O R1
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ch(cid:1261)ng minh b(cid:1205)ng cách s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (cid:85)(cid:1133)(cid:1255)u ho(cid:1211)c axit có ch(cid:1261)(cid:68) (cid:255)(cid:1239)ng v(cid:1231) O18 trong nhóm OH. Khi este hóa (cid:85)(cid:1133)(cid:1255)u có nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1239)ng v(cid:1231) O18 (cid:69)(cid:1205)ng axit, s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành este mà trong (cid:255)ó hàm l(cid:1133)(cid:1255)ng O18 (cid:255)úng b(cid:1205)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng O18 trong r(cid:1133)(cid:1255)(cid:88) (cid:255)ã ph(cid:1191)n (cid:1261)ng.
R C
18 O R'
R C OH
18 HO R'
+
+ H2O
O
O
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Trái l(cid:1189)i n(cid:1219)u có O18 trong nhóm OH c(cid:1259)a axit thì l(cid:1133)(cid:1255)ng O18 trong este nh(cid:1235) (cid:75)(cid:1131)n nhi(cid:1221)u so v(cid:1247)i l(cid:1133)(cid:1255)ng O18 trong axit (cid:255)ã ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. L(cid:1133)(cid:1255)ng O18 chênh l(cid:1227)ch này n(cid:1205)m trong n(cid:1133)(cid:1247)c hình thành (H2O18) t(cid:1263) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa. Khi t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyamit t(cid:1263) diaxit và (cid:255)iamin, s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n (cid:80)(cid:1189)ch b(cid:1203)(cid:87) (cid:255)(cid:1195)u t(cid:1263) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a các nhóm COOH-NH2, ví d(cid:1257):
+ H2O
H2N CH2 NH
+
H2N CH2 NH2
6
6
C O
CH2 C OH 4 O
CH2 C OH 4 O
HO C O
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
(cid:54)(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch ti(cid:1219)p theo c(cid:458)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) nh(cid:1133) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng este hóa. C(cid:1131) ch(cid:1219) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng amit hóa xúc tác b(cid:1205)ng proton (thông th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cung c(cid:1193)p t(cid:1263) diaxit trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng) c(cid:458)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng este hóa và có th(cid:1223) trình bày nh(cid:1133) sau:
H
OH
H
OH
+
R C
N R1
N R1
R C
OH
H
OH
H
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
H
OH
OH
H
R C
N R1
R C
N R1
+ H+
OH
H
OH
H
OH
H
OH
R C
N R1
+ H+
R C
N R1
OH
H
O
H
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
H
OH
H
OH
R C
N R1
+ H2O
R C
N R1
H
O
H
OH
H
R C NH R1
+ H+
R C
N R1
O
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
Trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng c(cid:1259)a diaxit v(cid:1247)i glycol ho(cid:1211)c (cid:255)iamin, ho(cid:1211)c ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng c(cid:1259)a aminoaxit và oxyaxit, s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch trong giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)(cid:81) (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a quá trình x(cid:1191)y ra là do các phân t(cid:1265) phát tri(cid:1223)n (các phân t(cid:1265) oligome) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i các phân t(cid:1265) ban (cid:255)(cid:1195)u. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a các phân t(cid:1265) ban (cid:255)(cid:1195)u (ví d(cid:1257) phân t(cid:1265) diaxit v(cid:1247)i phân (cid:87)(cid:1265) glycol) là d(cid:1225) (cid:91)(cid:1191)y ra nh(cid:1193)t, do (cid:255)ó các phân t(cid:1265) ban (cid:255)(cid:1195)u này s(cid:1217) (cid:75)(cid:1219)t s(cid:1189)ch trong h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ngay khi m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) chuy(cid:1223)n hóa vào polyme m(cid:1247)(cid:76) (cid:255)(cid:1189)t 10-20%. B(cid:1205)ng th(cid:1269)c nghi(cid:1227)(cid:80) (cid:255)ã xác (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c r(cid:1205)ng h(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:70)(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c t(cid:259)ng nhanh theo m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) (cid:87)(cid:259)ng (cid:255)(cid:1245) dài (cid:80)(cid:1189)ch oligome và nhanh chóng ti(cid:1227)m c(cid:1201)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n m(cid:1245)t giá tr(cid:1231) không (cid:255)(cid:1241)i.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
C
C
NH
NH2
NH2
NH2 + H2O
NH2
OH + NH2
O
O
HO C
NH
C
C
C
OH
C
OH + HO C
OH + H2O
NH2
O
O
O
O
O
O
C
C
NH
OH
C
OH + H2O
C
OH
+
NH2
NH2
NH2
O
O
O
O
C
NH C
OH
C
NH2 + HO C
NH2
OH + H2O
NH2
O
O
O
O
Sau khi các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)(cid:88) (cid:255)ã ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng h(cid:1219)t, s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch polyme ti(cid:1219)p theo x(cid:1191)y ra nh(cid:1249) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c trong các oligome; và s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch (cid:1251) giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n cu(cid:1237)i là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a b(cid:1191)n thân các polyme. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n, khi t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyamit các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra nh(cid:1133) sau:
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
(cid:264)(cid:76)(cid:1223)(cid:80) (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng cho giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n cu(cid:1237)i c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng là s(cid:1269) (cid:87)(cid:259)ng (cid:255)(cid:1245)t bi(cid:1219)n kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) polyme theo th(cid:1249)i gian (cid:255)(cid:1239)ng th(cid:1249)i t(cid:1189)o ra m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng nh(cid:1235) các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m th(cid:1193)p phân t(cid:1265). Có th(cid:1223) (cid:71)(cid:1269) (cid:255)oán là khi (cid:80)(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) hoàn thành ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:259)ng (và vì th(cid:1219) (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1247)t c(cid:1259)a h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:259)ng lên) h(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c s(cid:1217) gi(cid:1191)m d(cid:1195)n. Tuy nhiên (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u này ch(cid:1229) quan sát th(cid:1193)y khi m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) hoàn thành ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng g(cid:1195)n t(cid:1247)i 100%.
(cid:54)(cid:1269) (cid:1241)(cid:81) (cid:255)(cid:1231)nh (không thay (cid:255)(cid:1241)i) c(cid:1259)a các h(cid:1205)ng s(cid:1237) (cid:87)(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:1251) các (cid:255)(cid:1245) dài m(cid:1189)ch polyme khác nhau (kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) khác nhau) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c gi(cid:1191)i thích là do các nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:1251) cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch có (cid:255)(cid:1245) linh (cid:255)(cid:1245)ng cao h(cid:1131)n (cid:85)(cid:1193)t nhi(cid:1221)u so v(cid:1247)i b(cid:1191)n thân phân t(cid:1265) polyme. Các nhóm ch(cid:1261)c này d(cid:1225) dàng d(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n trong m(cid:1245)t th(cid:1223) tích t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i l(cid:1247)n do s(cid:1269) thay (cid:255)(cid:1241)i hình thái s(cid:1203)p x(cid:1219)p c(cid:1259)a các (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n m(cid:1189)ch li(cid:1221)n k(cid:1221). T(cid:1195)n s(cid:1237) va ch(cid:1189)m c(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c này c(cid:458)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1195)n s(cid:1237) va ch(cid:1189)m c(cid:1259)a các phân t(cid:1265) trong ch(cid:1193)t l(cid:1235)ng th(cid:1193)p phân t(cid:1265) có cùng (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1247)t.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
(cid:264)(cid:1133)(cid:1131)ng nhiên trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng có (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1247)t cao, (cid:255)(cid:1245) khu(cid:1219)ch tán (cid:70)(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch không cao. Tuy nhiên, t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) khu(cid:1219)ch tán th(cid:1193)p không ch(cid:1229) làm t(cid:259)ng th(cid:1249)i gian các nhóm ch(cid:1261)c này ti(cid:1219)n l(cid:1189)i g(cid:1195)n nhau mà còn t(cid:259)ng c(cid:1191) th(cid:1249)i gian chúng (cid:1251) trong khu v(cid:1269)c c(cid:1189)nh nhau, d(cid:1199)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n s(cid:1237) (cid:79)(cid:1195)n va ch(cid:1189)m c(cid:1259)a chúng v(cid:1247)i nhau c(cid:458)ng t(cid:259)ng lên. K(cid:1219)t qu(cid:1191) là t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác c(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c v(cid:1199)n cao.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
(cid:54)(cid:905) ng(cid:839)t m(cid:825)ch khi trùng ng(cid:769)ng
(cid:54)(cid:1269) ng(cid:1203)t m(cid:1189)ch polyme trong quá trình trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra theo nhi(cid:1221)u nguyên nhân. M(cid:1245)t trong nh(cid:1267)ng nguyên nhân (cid:255)ó là d(cid:1133) (cid:80)(cid:1245)t trong các c(cid:1193)u t(cid:1265) (h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u) c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. K(cid:1219)t qu(cid:1191) là t(cid:1189)o ra các (cid:255)(cid:1189)i phân t(cid:1265) (cid:89)(cid:1247)i các nhóm ch(cid:1261)c (cid:1251) hai (cid:255)(cid:1195)u m(cid:1189)ch gi(cid:1237)ng nhau. Tuy v(cid:1201)y, các polyme này có th(cid:1223) ti(cid:1219)p t(cid:1257)c ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng n(cid:1219)(cid:88) (cid:255)(cid:1133)a vào h(cid:1227) th(cid:1237)ng m(cid:1245)t c(cid:1193)u (cid:87)(cid:1265) khác có các nhóm ch(cid:1261)c có th(cid:1223) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhóm ch(cid:1261)c c(cid:1259)a polyme v(cid:1263)(cid:68) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o thành.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
HO C CH2 CH2 C OH
+ CO2
CH3 CH2 C OH
O
O
O
(cid:38)(cid:458)ng có nh(cid:1267)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trong (cid:255)ó s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch b(cid:1231) (cid:78)(cid:1219)t thúc do (cid:87)(cid:1189)o ra nh(cid:1267)ng nhóm ch(cid:1261)c không ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng (cid:1251) cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch. M(cid:1245)t ví d(cid:1257) (cid:70)(cid:1259)a tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p này là s(cid:1269) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác c(cid:1259)a m(cid:1189)ch polyme (cid:255)ang phát tri(cid:1223)n v(cid:1247)i (cid:75)(cid:1255)p ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1131)n ch(cid:1261)c. Các h(cid:1255)p ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1131)n ch(cid:1261)c có trong h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)n (cid:1261)ng ban (cid:255)(cid:1195)u có th(cid:1223) là d(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng t(cid:1189)p ch(cid:1193)t, ho(cid:1211)c c(cid:458)ng có th(cid:1223) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:1133)a vào h(cid:1243)n h(cid:1255)(cid:83) (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1229)nh kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a polyme t(cid:1189)o thành. (cid:43)(cid:1255)p ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1131)n ch(cid:1261)c c(cid:458)ng có th(cid:1223) là s(cid:1191)n ph(cid:1197)m c(cid:1259)a m(cid:1245)t ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1257) nào (cid:255)ó, ví d(cid:1257) decacboxyl hóa axit dicacboxylic.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
CH3 + CO2
CH2 C OH
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng axit dicaboxylic (diaxit) v(cid:1247)(cid:76) (cid:255)iamin và glycol th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ti(cid:1219)n hành (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) khá cao (200-220oC) nên trong quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra s(cid:1269) decacboxyl hóa d(cid:1199)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n t(cid:1189)o thành nhóm ch(cid:1261)c không ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng và k(cid:1219)t thúc s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch.
CH2 CH2 OH
CH CH2 + H2O
Khi t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyeste, bên c(cid:1189)nh s(cid:1269) decacboxyl hóa còn có th(cid:1223) có c(cid:1191) dehydrat hóa các nhóm cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch còn l(cid:1189)i c(cid:1259)a r(cid:1133)(cid:1255)u hai ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra (cid:81)(cid:1237)(cid:76) (cid:255)ôi trong m(cid:1189)ch. Các n(cid:1237)(cid:76) (cid:255)ôi này không tham gia vào ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng.
(cid:38)(cid:1131) ch(cid:1219) trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i glycol và diamin
CH3 + CO2
CH2 C OH
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng axit dicaboxylic (diaxit) v(cid:1247)(cid:76) (cid:255)iamin và glycol th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ti(cid:1219)n hành (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) khá cao (200-220oC) nên trong quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra s(cid:1269) decacboxyl hóa d(cid:1199)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n t(cid:1189)o thành nhóm ch(cid:1261)c không ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng và k(cid:1219)t thúc s(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch.
CH2 CH2 OH
CH CH2 + H2O
Khi t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyeste, bên c(cid:1189)nh s(cid:1269) decacboxyl hóa còn có th(cid:1223) có c(cid:1191) dehydrat hóa các nhóm cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch còn l(cid:1189)i c(cid:1259)a r(cid:1133)(cid:1255)u hai ch(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra (cid:81)(cid:1237)(cid:76) (cid:255)ôi trong m(cid:1189)ch. Các n(cid:1237)(cid:76) (cid:255)ôi này không tham gia vào ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng.
(cid:264)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1229)nh kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a s(cid:1191)n
ph(cid:1197)m trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng
l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) polyme hình thành t(cid:1263) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng Kh(cid:1237)i ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng có th(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1229)nh b(cid:1205)ng nh(cid:1267)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp khác nhau, c(cid:1257) th(cid:1223) là:
-(cid:46)(cid:1219)t thúc ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng khi (cid:255)(cid:109) (cid:255)(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1219)n kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) mong mu(cid:1237)n b(cid:1205)ng cách làm l(cid:1189)nh h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng.
-(cid:54)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng d(cid:1133) (cid:80)(cid:1245)t trong nh(cid:1267)ng ch(cid:1193)t tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (khác so (cid:89)(cid:1247)i t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) (cid:255)(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng).
(cid:16) (cid:264)(cid:1133)a vào h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng m(cid:1245)t h(cid:1255)p ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1131)n ch(cid:1261)c, có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhóm ch(cid:1261)c cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch polyme (cid:255)ang phát tri(cid:1223)n.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
CH2
CH2
CH2
OH
+ CH2 O
OH
OH
+ H2O
OH
CH2
OH
CH2
CH2
CH2
CH2OH
CH2
CH2OH
OH
(cid:264)(cid:76)(cid:1223)(cid:80) (cid:255)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng c(cid:1259)a trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng là các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265) hình thành trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng không có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i các liên k(cid:1219)t m(cid:1247)i t(cid:1189)o ra t(cid:1263) các h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u trong m(cid:1189)ch polyme. Các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng bao g(cid:1239)m: 1. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a fomadehyt và các andehyt khác v(cid:1247)i các phenol:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
+
RCH O
CH
CH
+ H2O
R
R
+ H2O
NH C NH CH2NH CNHCH2
+
NH2 C NH2
CH2 O
O
O
O
2. Trùng ng(cid:1133)ng fomandehyt v(cid:1247)i ure:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
N CH2
NH2
C
C
N
N
N
N
+ CH2 O
N
C
C
C
C
NHCH2NH
NHCH2
C
C
NH2
H2N
N
N
HOCH2NH
N
N
C
+ H2O
NH2
3. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a fomandehyt v(cid:1247)i melamin:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NHCH2
NH + H2O
H2C
+
CH2 O
4. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng fomandehyt v(cid:1247)i anilin: NH2
NH2 (CH2)6NH2 + ClC (CH2)4 CCl
O
O
NH (CH2)6NHC (CH2)4 CNH(CH2)6 NHC(CH2)4C
O
O
O
O
+ HCl
5. T(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i diamin:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
ClC
CCl + HO
OH
O
O
C
CO
OC
O
CO
O
O
O
O
+ HCl
6. T(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i phenol:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
CH3
ONa
NaO
C
+ COCl2
CH3
CH3
CH3
O
O C O
C
C
O C
O
O
CH3
CH3
+ NaCl
7. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a phenolat v(cid:1247)i cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic ho(cid:1211)c axit hai l(cid:1195)n axit: tác gi(cid:1267)a cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic v(cid:1247)i phenol:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Cl CH2 CH2 Cl
+ Na2S4
+ NaCl
CH2 CH2 S S CH2 CH2 S S
SS
S S
8. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng (cid:255)icloancal v(cid:1247)i polysunfit:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
CCl
ClC
+
NH2NHC
CNHNH2
O
O
O
O
C
CNHNH
C
+
NHNHC
HCl
O
O
O
O
9. T(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a dihydrazit và dicloanhydrit c(cid:1259)a các axit dicacboxylic:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
O C
C O
+
NH2 NH2
H2N H2N
HC O
HC O
N
N
C
C
H2O+
CH
HC
N
N
10. Trùng ng(cid:1133)ng gi(cid:1267)a tetramin và bis-glyoxal:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Trùng ng(cid:1133)ng phenol v(cid:1247)i andehyt
Các phenol có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i andehyt (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng ho(cid:1211)c m(cid:1189)ch không gian, trong (cid:255)ó (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nghiên c(cid:1261)u k(cid:1275) nh(cid:1193)t là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a fomandehyt (cid:89)(cid:1247)i phenol. Trên c(cid:1131) (cid:86)(cid:1251) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này (cid:255)(cid:109) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c nhi(cid:1221)u tr(cid:259)m nghìn t(cid:1193)n v(cid:1201)t li(cid:1227)u polyme và các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m (cid:70)(cid:1259)a chúng. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này x(cid:1191)y ra c(cid:1191) trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng axit l(cid:1199)n môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng ki(cid:1221)m. Trong giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)(cid:81) (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a fomandehyt và phenol trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng ki(cid:1221)m s(cid:1217) hình thành các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t mono-, di và trimetyl c(cid:1259)a phenol. T(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t này trong h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) các ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Khi ti(cid:1219)n hành ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng axit s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành các (cid:71)(cid:1199)n xu(cid:1193)t monometylol c(cid:1259)a phenol. Các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t này s(cid:1217) nhanh chóng tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng bi(cid:1219)(cid:81) (cid:255)(cid:1241)i ti(cid:1219)p theo. Các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t metylol c(cid:1259)a phenol t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng axit nhanh h(cid:1131)n là trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng ki(cid:1221)m. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t này có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra theo ba h(cid:1133)(cid:1247)ng:
O H
O H
C H2O H
C H2O H
+
O H
O H
C H2
C H2O H
+ H2O
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
CH2OH
CH2
CH2OH +
OH
OH
OH
CH2
CH2
CH2OH
+ H2O v.v..
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
CH2OH
CH2OH
+
CH2OH
OH
OH
CH2
+ H2O
+ CH2O
CH2OH
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Fomandehyt m(cid:1247)i t(cid:1189)o thành t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i s(cid:1191)n ph(cid:1197)m c(cid:1259)a ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng t(cid:1189)o ra nhóm metylol m(cid:1247)i:
OH
OH
OH
OH
CH2
CH2
CH2OH
+ CH2O
CH2OH
CH2OH
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
OH
CH2OCH2
CH2OH
CH2OH +
CH2OH
CH2OH
+ H2O
(cid:54)(cid:1269) phát tri(cid:1223)n m(cid:1189)ch ti(cid:1219)p theo có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra theo c(cid:1191) hai cách trên:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
+
CH2
CH2OH
CH2O
OH
CH2
CH2
CH2OH
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này x(cid:1191)y ra (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao (130-150oC) trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng trung tính, ho(cid:1211)(cid:70) (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) th(cid:1193)p h(cid:1131)n trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng axit. Môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng có tính axit càng m(cid:1189)nh thì nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng càng h(cid:1189) xu(cid:1237)ng. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a fomandehyt và phenol th(cid:1133)(cid:1249)ng ch(cid:1193)m d(cid:1261)(cid:87) (cid:1251) giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n hình thành s(cid:1191)n ph(cid:1197)m có th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y và tan trong dung môi h(cid:1267)u c(cid:1131), (cid:89)(cid:1247)i kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) th(cid:1193)p (700-1000). N(cid:1219)u trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) mol phenol/fomandehyt là 1:1, ho(cid:1211)c fomandehyt d(cid:1133), thì trong s(cid:1191)n ph(cid:1197)m ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng s(cid:1217) có ch(cid:1261)a các nhóm metylol ch(cid:1133)a k(cid:1231)p tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. (cid:54)(cid:1191)n ph(cid:1197)m này g(cid:1233)i là rezol.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
OH
CH2
CH2
+
(n+1)
nCH2O
n-1
+ H2O
(cid:49)(cid:1219)u trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có d(cid:1133) phenol (t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) mol phenol/fomandehyt l(cid:1247)n h(cid:1131)n 1) thì s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành s(cid:1191)n ph(cid:1197)m không ch(cid:1261)a nhóm metylol. S(cid:1191)n ph(cid:1197)m này (cid:74)(cid:1233)i là novolac. Nh(cid:1269)a novolac có th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y và tan trong các dung môi h(cid:1267)u c(cid:1131).
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
CH2
CH2
CH2
OH
CH2
CH2
CH2
OH
OH
CH2
CH2O
CH2
CH2
OH
CH2
OH
CH2
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Nh(cid:1269)a novolac không ch(cid:1261)a các nhóm metylol nên khi b(cid:1231) (cid:255)(cid:1237)t nóng lên s(cid:1217) không t(cid:1189)o thành s(cid:1191)n ph(cid:1197)m có c(cid:1193)u trúc không gian l(cid:1133)(cid:1255)ng ba chi(cid:1221)u. Tuy nhiên, n(cid:1219)(cid:88) (cid:255)(cid:1133)a vào novolac m(cid:1245)t fomandehyt và (cid:255)un nóng h(cid:1243)n h(cid:1255)p này thì s(cid:1217) hình thành các nhóm metylol, novolac chuy(cid:1223)n hóa thành rezol và n(cid:1219)u ti(cid:1219)p t(cid:1257)c (cid:255)un nóng s(cid:1217) chuy(cid:1223)n thành rezit. (cid:49)(cid:1219)(cid:88) (cid:255)un nóng novolac v(cid:1247)i hexametylentetramin (urotropin) thì novolac s(cid:1217) chuy(cid:1223)n hóa thành rezit mà b(cid:1235) qua giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n chuy(cid:1223)n thành rezol. (cid:264)ó có th(cid:1223) là do s(cid:1191)n ph(cid:1197)m phân h(cid:1259)y c(cid:1259)a urotropin (cid:86)(cid:1217) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i novolac và t(cid:1189)o ra nh(cid:1267)ng c(cid:1195)u n(cid:1237)i metylen ho(cid:1211)c trimetylenamin gi(cid:1267)a các phân t(cid:1265) novolac.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
CH2
CH2
OH
OH
HO
OH
OH
CH2
CH2
CH2
CH2
CH2
HO
CH2 NCH2
OH
CH2
CH2
CH2
OH
OH
OH
CH2
CH2
OH
(cid:38)(cid:1195)u trimetylenamin (cid:38)(cid:1195)u metylen::
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Bên c(cid:1189)nh fomandehyt c(cid:458)ng có th(cid:1223) dùng paraphom (h(cid:1243)n h(cid:1255)p m(cid:1245)t s(cid:1237) polyme c(cid:1259)a fomandehyt) cho ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng v(cid:1247)i phenol. Các andehyt m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng no khi tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i phenol c(cid:458)ng t(cid:1189)o ra nh(cid:1269)a novolac kh(cid:1237)i l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) th(cid:1193)p. Nh(cid:1269)a này có kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng chuy(cid:1223)n sang (cid:71)(cid:1189)ng rezit khi (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)un nóng v(cid:1247)i hexametylentriamin, v(cid:1247)i fomandehyt ho(cid:1211)c parafom.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
OH
+ CH2=O
OH
+ H2O
CH2
OH
OH
CH2
OH
CH2
Các phenol nhi(cid:1221)u ch(cid:1261)c c(cid:458)ng có th(cid:1223) trùng ng(cid:1133)ng v(cid:1247)i fomandehyt. C(cid:1193)u trúc c(cid:1259)a các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m trùng ng(cid:1133)ng này ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào c(cid:1193)u trúc phenol. N(cid:1219)u trong diphenol các nhóm OH n(cid:1205)(cid:80) (cid:1251) (cid:89)(cid:1231) trí octo- ho(cid:1211)c para- thì s(cid:1191)n ph(cid:1197)m t(cid:1189)o thành s(cid:1217) ch(cid:1229) là polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
OH
CH2
+ CH2=O
CH2
CH2
+ H2O
OH
OH
OH
OH
Các phenol nhi(cid:1221)u ch(cid:1261)c c(cid:458)ng có th(cid:1223) trùng ng(cid:1133)ng v(cid:1247)i fomandehyt. C(cid:1193)u trúc c(cid:1259)a các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m trùng ng(cid:1133)ng này ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào c(cid:1193)u trúc phenol. N(cid:1219)u trong diphenol các nhóm OH n(cid:1205)(cid:80) (cid:1251) (cid:89)(cid:1231) trí octo- ho(cid:1211)c para- thì s(cid:1191)n ph(cid:1197)m t(cid:1189)o thành s(cid:1217) ch(cid:1229) là polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
CH2
CH2 OH
+ CH2=O
CH2 OH
OH
+ H2O
CH2
CH2
(cid:49)(cid:1219)u các nhóm OH trong diphenol n(cid:1205)(cid:80) (cid:1251) (cid:89)(cid:1231) trí meta thì ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng v(cid:1247)i fomandehyt s(cid:1217) (cid:71)(cid:1199)(cid:81) (cid:255)(cid:1219)n s(cid:1269) hình thành rezit.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
R
OH
OH
OH
OH
OH
+ CH2=O
CH2
OH
CH2 OH
CH2 OH
OH
+ H2O
CH2
CH2
Các s(cid:1191)n ph(cid:1197)m trung gian trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này là các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t metylol (cid:70)(cid:1259)a rezoxin. (cid:70)(cid:458)ng có th(cid:1223) Các diphenol hai nhân th(cid:1131)m d(cid:1189)ng trùng ng(cid:1133)ng v(cid:1247)i fomandehyt (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra rezol. Nh(cid:1269)a rezol s(cid:1217) chuy(cid:1223)n hóa thành rezit khi b(cid:1231) (cid:255)un nóng. Trùng ng(cid:1133)ng fomandehyt v(cid:1247)i các phenol ba ch(cid:1261)c, ví d(cid:1257) pirogalol s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o thành nh(cid:1269)a rezit qua các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t metylol trung gian c(cid:1259)a pirogalol.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
OH
OH
Các phenol ba ch(cid:1261)c, trong (cid:255)ó có hai nhóm hydroxyl n(cid:1205)(cid:80) (cid:1251) (cid:89)(cid:1231) trí octo- và para- so v(cid:1247)i nhóm th(cid:1261) ba, ví d(cid:1257):
(cid:86)(cid:1217) không ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i fomandehyt. Các alkylphenol khi ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i fomandehyt s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra ho(cid:1211)c polyme (cid:80)(cid:1189)ch th(cid:1207)ng d(cid:1225) nóng ch(cid:1191)y và hòa tan (octo- và paraalkylphenol), ho(cid:1211)c là rezit (metaakylphenol).
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
OH
R
OH
OH
OH
OH
CH2
R
CH2
CH2
OH
CH2
CH2
R
R
R
R
CH2
(cid:120)Polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng t(cid:1263) octo- và paraalkylphenol
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
(cid:120)Trùng ng(cid:1133)ng fomandehyt v(cid:1247)i ure
tr(cid:1133)(cid:1249)ng trung tính ho(cid:1211)c ki(cid:1221)m y(cid:1219)u, t(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a
NH2 C NH2
+ CH2=O
NH2 C NHCH2OH
O
O
HOCH2NH C NHCH2OH
+ CH2=O
NH2 C NHCH2OH
O
O
Các amit c(cid:1259)a di- ho(cid:1211)c polyaxit ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i andehyt t(cid:1189)o ra c(cid:1191) polyme (cid:80)(cid:1189)ch th(cid:1207)ng l(cid:1199)n polyme không gian ba chi(cid:1221)u. (cid:264)(cid:1133)(cid:1255)c nghiên c(cid:1261)u k(cid:1275) nh(cid:1193)t là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1259)a fomandehyt v(cid:1247)i ure (cacbamit). Trong môi fomandehyt và ure tr(cid:1133)(cid:1247)c tiên t(cid:1189)o ra mono- và dimetylol ure.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
N CH2 N CH2 N CH2 N
C=O
C=O
C=O
C=O
NH
NH
NH2
NH2
CH2OH
CH2OH
(I)
NH C N CH2 NH C N CH2
CH2OH
O CH2OH
O
(II)
(cid:120)Trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng axit khi fomandehyt t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i l(cid:1133)(cid:1255)ng ure d(cid:1133) (cid:86)(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra ngay polymetylen ure trong m(cid:1245)t giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n. Trái l(cid:1189)i, n(cid:1219)u trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng axit y(cid:1219)u mà d(cid:1133) fomandehyt thì có th(cid:1223) (cid:86)(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra s(cid:1191)n ph(cid:1197)m nh(cid:1133) sau:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
CH2OH
N C N CH2 N C N CH2 N
O
CH2
O CH2OH
O
CH2
O
O
CH2
N C
N CH2 NH C N CH2 N C N
O
CH2OH
CH2OH
(cid:120)Ho(cid:1211)c:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NHCH2OH
C
N
N
NH2
H2N C
C NH2
N
C
N
N
+ CH2=O
N(CH2OH)2
H2N C
C NH2
C
N
N
N
(OHCH2)2N C
C N(CH2OH)2
N
(cid:120)Trùng ng(cid:1133)ng fomandehyt v(cid:1247)i melamin (cid:120)Amit c(cid:1259)a axit xianic (melamin) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i fomandehyt t(cid:1189)o ra các (cid:71)(cid:1199)n xu(cid:1193)t metylol c(cid:1259)a melamin trong giai (cid:255)(cid:82)(cid:1189)(cid:81) (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a quá trình. Hàm (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng nhóm metylol ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào t(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) các ch(cid:1193)t ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng và có th(cid:1223) thay (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1263) 1 (cid:255)(cid:1219)n 6 tính cho m(cid:1245)t phân t(cid:1265) melamin
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
N CH2 N
N
C
C
N
C
N
N
C
NH CH2 NH
NH
C
N
N
C
C
N
N
C
NCH2OH
NCH2OH
C
N
CH2
NCH2OH
NH2
O
N
C
CH2
C
N
N
N
C
N
C
C
N
NH CH2 N
HOH2C
C
N
NH
(cid:120)Thông th(cid:1133)(cid:1249)ng quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1269)c hi(cid:1227)n sao cho t(cid:1189)o thành các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t c(cid:1259)a melamin v(cid:1247)i ít nh(cid:1193)t ba nhóm metylol tr(cid:1251) lên. Khi (cid:255)ó (cid:81)(cid:1219)u trùng ng(cid:1133)ng ti(cid:1219)p các d(cid:1199)n xu(cid:1193)t này c(cid:1259)a melamin, các nhóm metylol tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme không gian v(cid:1247)i c(cid:1193)u trúc có ch(cid:1261)a các c(cid:1195)u n(cid:1237)i –CH2- và –CH2-O-CH2-.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NH2
N
H2C
CH2
+ CH2=O
N
N
CH2
(cid:120)Trùng ng(cid:1133)ng fomandehyt v(cid:1247)i anilin Các andehyt m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng no (aliphatic) tác d(cid:1257)ng v(cid:1247)i amin th(cid:1131)m, trong (cid:255)ó có anilin, (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme. Khi fomandehyt và anilin t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau (cid:1251) (cid:87)(cid:1273) (cid:79)(cid:1227) mol 1:1 v(cid:1247)i s(cid:1269) có m(cid:1211)t c(cid:1259)a m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng nh(cid:1235) axit HCl ho(cid:1211)c CH3COOH (pH > 4) s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng có th(cid:1223) (cid:91)(cid:1191)y ra nh(cid:1133) sau: Tr(cid:1133)(cid:1247)c tiên, s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o trime m(cid:1189)ch vòng:
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
N
CH2 N CH2 N CH2 N
H2C
CH2
N
N
CH2
(cid:120)Trime này ngay l(cid:1201)p t(cid:1261)c polyme hóa b(cid:1205)ng cách m(cid:1251) vòng và t(cid:1189)o ra polyme m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
HN
CH2
CH2NH
CH2NH
+ CH2=O +
HN
CH2
CH2NH
CH2NH
HN
CH2
CH2NH
CH2NH
CH2
+ H2O
HN
CH2
CH2NH
CH2NH
Polyaminophenylenmetyl khi (cid:255)un nóng v(cid:1247)i fomandehyt d(cid:1133) (cid:86)(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra polyme m(cid:1189)ch không gian.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NH R' NH C R C
NH2R'NH2 + Cl C R C Cl
O
O
O
O
+ HCl
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic và diamin Polyamit có th(cid:1223) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1241)ng h(cid:1255)p không ch(cid:1229) (cid:69)(cid:1205)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng cân b(cid:1205)ng gi(cid:1267)a axit dicacboxylic và diamin (xem ph(cid:1195)n I) mà c(cid:1191) (cid:69)(cid:1205)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a diamin v(cid:1247)i cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic, t(cid:1261)c là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
COOH
T
CO2 + CO + H2O
COOH
(cid:264)ây là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng x(cid:1191)y ra (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i th(cid:1193)p (10 (cid:255)(cid:1219)n 50oC) do (cid:255)ó có th(cid:1223) (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyamit t(cid:1263) nh(cid:1267)ng axit dicacboxylic d(cid:1225) phân h(cid:1259)(cid:92) (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao. Ví d(cid:1257) axit oxalic khi b(cid:1231) (cid:255)un nóng d(cid:1225) dàng phân h(cid:1259)y thành n(cid:1133)(cid:1247)c, CO và CO2.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NHR' NH C R C
+ HCl
NH2R'NH2 + ClC R CCl
O
O
O
O
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này dùng (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) các polyamit mà nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y cao h(cid:1131)n nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) phân h(cid:1259)y. Polyamit có th(cid:1223) (cid:71)(cid:1225) dàng t(cid:1241)ng h(cid:1255)p theo ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng này b(cid:1205)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp trùng ng(cid:1133)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t: diamin (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hòa tan trong n(cid:1133)(cid:1247)c, còn cloanhydrit c(cid:1259)a diaxit cacboxylic (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hòa tan trong dung môi khác không tr(cid:1245)n h(cid:1255)(cid:83) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c v(cid:1247)i n(cid:1133)(cid:1247)c. Trong dung d(cid:1231)ch n(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a diamin có m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng ki(cid:1221)(cid:80) (cid:255)(cid:1223) trung hòa HCl t(cid:1189)o thành. Hai dung d(cid:1231)ch trên (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:1133)a vào h(cid:1227) th(cid:1237)ng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng và khu(cid:1193)(cid:92) (cid:255)(cid:1221)u. Trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia c(cid:1259)a hai dung d(cid:1231)ch trên s(cid:1217) (cid:91)(cid:1191)y ra ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a diamin và cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
HCl + NaOH NaCl + H2O
HCl t(cid:1189)o thành s(cid:1217) hòa tan trong pha n(cid:1133)(cid:1247)c và (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trung hòa b(cid:1205)ng ki(cid:1221)m.
2HCl
+
Cl NH3 R' NH3Cl
NH2R'NH2
(cid:49)(cid:1219)u không có ki(cid:1221)m, HCl s(cid:1217) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i diamin (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o ra mu(cid:1237)i
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Mu(cid:1237)i này th(cid:1133)(cid:1249)ng không ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng v(cid:1247)i cloanhydrit, vì v(cid:1201)y nó s(cid:1217) làm gi(cid:1191)m l(cid:1133)(cid:1255)ng diamin tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. Có ngh(cid:429)a là m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) tiêu th(cid:1257) diamin cho vi(cid:1227)c t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyamit s(cid:1217) (cid:87)(cid:259)ng lên. S(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng ki(cid:1221)m s(cid:1217) lo(cid:1189)i (cid:69)(cid:1235) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hi(cid:1227)n t(cid:1133)(cid:1255)ng này.
Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng gi(cid:1267)a diamin và cloanhydrit axit dicacboxylic không ch(cid:1229) th(cid:1269)c hi(cid:1227)(cid:81) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha “l(cid:1235)ng-l(cid:1235)ng” nh(cid:1133) trên, mà c(cid:458)ng có th(cid:1223) (cid:70)(cid:1191) trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha “l(cid:1235)ng-khí”. Khi (cid:255)ó diamin v(cid:1199)n hòa tan trong dung d(cid:1231)ch n(cid:1133)(cid:1247)c-ki(cid:1221)m, còn cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic (cid:86)(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng (cid:1251) (cid:71)(cid:1189)ng khí ho(cid:1211)c h(cid:1243)n h(cid:1255)p khí v(cid:1247)i m(cid:1245)t khí tr(cid:1131) nào (cid:255)ó (th(cid:1133)(cid:1249)ng là nit(cid:1131)). H(cid:1243)n h(cid:1255)p khí (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1257)c vào dung d(cid:1231)ch diamin (lúc (cid:255)ó nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a dung d(cid:1231)ch ph(cid:1191)i cao h(cid:1131)(cid:81) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m s(cid:1133)(cid:1131)ng c(cid:1259)a h(cid:1243)n h(cid:1255)p khí). Chính (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) làm h(cid:1189)n ch(cid:1219) ph(cid:1189)m vi (cid:1261)ng d(cid:1257)ng c(cid:1259)a vi(cid:1227)c trùng ng(cid:1133)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t pha “l(cid:1235)ng-khí” vì (cid:255)(cid:1223) th(cid:1269)c hi(cid:1227)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:1195)n ch(cid:1233)n các cloanhydrit v(cid:1247)i nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) sôi th(cid:1193)p (oxalyl clorit, phosgen, tiophosgen).
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Khi t(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyamit b(cid:1205)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp trùng ng(cid:1133)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t pha thì các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng axit phân, amin phân và tái t(cid:1189)o amit (xem 2.6) s(cid:1217) không x(cid:1191)y ra. (cid:264)ó là vì quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t pha x(cid:1191)y ra (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) th(cid:1193)p (10-50oC) còn các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trên (cid:79)(cid:1189)i x(cid:1191)y ra (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao h(cid:1131)n nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y c(cid:1259)a polyamit (cid:87)(cid:1189)o thành. Trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t pha gi(cid:1267)a diamin và cloanhydrit c(cid:1259)a axit dicacboxylic, hi(cid:1227)n t(cid:1133)(cid:1255)ng khu(cid:1219)ch tán và chuy(cid:1223)n kh(cid:1237)i có vai trò quan tr(cid:1233)ng. Khi hai dung d(cid:1231)ch không tr(cid:1245)n h(cid:1255)p ti(cid:1219)p xúc v(cid:1247)i nhau, các ch(cid:1193)t hòa tan trong chúng s(cid:1217) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i nhau trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Polyamit t(cid:1189)o thành không tan trong n(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1199)n dung môi h(cid:1267)u c(cid:1131) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng mà t(cid:1189)o thành màng m(cid:1235)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha. Các (cid:255)(cid:1189)i phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a polyamit t(cid:1189)o thành s(cid:1217) có các nhóm ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng (cid:1251) hai (cid:255)(cid:1195)u - ho(cid:1211)c NH2, ho(cid:1211)c COCl, ho(cid:1211)c c(cid:1191) hai. (cid:55)(cid:1189)i nh(cid:1267)ng vùng vi th(cid:1223) (cid:81)(cid:1205)m sát b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha, n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) các ch(cid:1193)t ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng g(cid:1195)n nh(cid:1133) (cid:69)(cid:1205)ng không do chúng (cid:255)ã tiêu th(cid:1257) (cid:75)(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1189)o thành polyamit. (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u này t(cid:1189)o ra gradient n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) gi(cid:1267)a này và các vùng xa h(cid:1131)n và vùng này, t(cid:1263) (cid:255)ó t(cid:1189)o ra s(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán các ch(cid:1193)t ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1263) nh(cid:1267)ng vùng xa v(cid:1221) vùng sát (cid:69)(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NH
R'
NH
+ HCl
NH2R'NH2 Cl C R C Cl
C=O
O
O
R
C=O
(cid:37)(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
NH C R C Cl
NH C R C OH + HCl
+ H2O
O
O
O
O
(cid:1250) (cid:80)(cid:1245)t phía c(cid:1259)a b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha luôn luôn có n(cid:1133)(cid:1247)c và do (cid:255)ó (cid:86)(cid:1217) (cid:91)(cid:1191)y ra ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân các nhóm COCl trên m(cid:1189)ch phân t(cid:1265) polyamit (cid:255)ang phát tri(cid:1223)n
Nhóm cacboxyl COOH t(cid:1189)o thành trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân không th(cid:1223) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i diamin trong (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha (do nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) th(cid:1193)p). Tuy nhiên ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân các nhóm cloanhydrit x(cid:1191)y ra v(cid:1247)i t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1235) (cid:75)(cid:1131)n nhi(cid:1221)u so v(cid:1247)i ph(cid:1191)n (cid:1261)ng gi(cid:1267)a các nhóm cloanhydrit và amin, b(cid:1251)i vì n(cid:1219)u không thì ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng s(cid:1217) không x(cid:1191)y ra (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c do n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c trong dung d(cid:1231)ch cao h(cid:1131)n nhi(cid:1221)u l(cid:1195)n n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) nhóm amin.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
(cid:54)(cid:1269) khu(cid:1219)ch tán các phân t(cid:1265) (cid:70)(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1263) nh(cid:1267)ng vùng xa (cid:69)(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha vào vùng ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng sát b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t (do gradient n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) nói trên) trong nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n xác (cid:255)(cid:1231)nh (cid:86)(cid:1217) có m(cid:1245)t t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh. N(cid:1219)u t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) khu(cid:1219)ch tán l(cid:1247)n h(cid:1131)n (cid:87)(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân cloanhydrit thì ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng s(cid:1217) ti(cid:1219)p t(cid:1257)c phát tri(cid:1223)n và thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1191)n ph(cid:1197)m có kh(cid:1237)i (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) cao. N(cid:1219)u ng(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1189)i, t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) th(cid:1259)y phân nhóm cloanhydrit cao h(cid:1131)n t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) khu(cid:1219)ch tán thì ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng s(cid:1217) (cid:78)(cid:1219)t thúc. C(cid:1195)n l(cid:1133)u ý là ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân cloanhydrit không ch(cid:1229) do các phân t(cid:1265) (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a pha n(cid:1133)(cid:1247)c – ki(cid:1221)m mà còn do các phân t(cid:1265) (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c tan trong pha h(cid:1267)u c(cid:1131) (dung môi c(cid:1259)a cloanhydrit).
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
Gi(cid:1191) (cid:86)(cid:1265) (cid:255)(cid:1245) hòa tan c(cid:1259)a n(cid:1133)(cid:1247)c trong dung môi h(cid:1267)u (cid:70)(cid:1131) ch(cid:1229) là 0,05%, t(cid:1261)c là 0,5 g/1 lít, thì n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)c trong dung môi h(cid:1267)u c(cid:1131) là 0,028 mol/lit. N(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) này ch(cid:1229) nh(cid:1235) (cid:75)(cid:1131)n n(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1245) cloanhydrit th(cid:1133)(cid:1249)ng s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng có m(cid:1245)t b(cid:1201)c. Ngoài ra, l(cid:1133)(cid:1255)ng n(cid:1133)(cid:1247)c trong pha (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131) (cid:69)(cid:1231) tiêu th(cid:1257) (cid:69)(cid:1247)t do th(cid:1259)y phân s(cid:1217) luôn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:69)(cid:1241) sung do khu(cid:1219)ch tán n(cid:1133)(cid:1247)c t(cid:1263) pha n(cid:1133)(cid:1247)c sang. (cid:37)(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha càng l(cid:1247)n thì t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) chuy(cid:1223)n kh(cid:1237)i gi(cid:1267)a hai pha càng t(cid:259)ng và do (cid:255)ó t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) (cid:70)(cid:1259)a quá trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng c(cid:458)ng t(cid:259)ng. Vì v(cid:1201)y n(cid:1219)u h(cid:1243)n h(cid:1255)p ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c khu(cid:1193)y m(cid:1189)nh thì s(cid:1217) thu(cid:1201)n l(cid:1255)i h(cid:1131)n cho ti(cid:1219)n trình ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng.
Trùng ng(cid:1133)ng không cân b(cid:1205)ng
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:1133)u, nh(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m c(cid:1259)a ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t
phân chia pha.
(cid:1132)(cid:88) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m: 1. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ti(cid:1219)n hành (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) th(cid:1193)p 2. Ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ti(cid:1219)n hành trong môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng không khí 3. Có th(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c m(cid:1245)t s(cid:1237) lo(cid:1189)i polyamit có nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng
ch(cid:1191)y cao h(cid:1131)n nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) phân h(cid:1259)y
4. Có th(cid:1223) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) polyme t(cid:1263) nh(cid:1267)ng h(cid:1255)p ch(cid:1193)t ban (cid:255)(cid:1195)u kém b(cid:1221)n
nhi(cid:1227)t. Nh(cid:1133)(cid:1255)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m: 1. C(cid:1195)n chuy(cid:1223)n hóa diaxit thành dicloanhydrit, (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u này làm t(cid:259)ng
chi phí hóa ch(cid:1193)t, n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng và (cid:255)òi h(cid:1235)i thi(cid:1219)t b(cid:1231) riêng.
2. S(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng dung môi h(cid:1267)u c(cid:1131) trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng. S(cid:1237) dung môi này
(cid:70)(cid:1195)n thu h(cid:1239)i l(cid:1189)i sau ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng.
3. C(cid:1195)n s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng ki(cid:1221)m. 4. Polyme thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c có d(cid:1189)ng b(cid:1245)t c(cid:1195)n ph(cid:1191)i r(cid:1265)a s(cid:1189)ch các ch(cid:1193)(cid:87) (cid:255)(cid:76)(cid:1227)n phân c(cid:458)ng nh(cid:1133) (cid:70)(cid:1195)n s(cid:1193)y h(cid:1219)t n(cid:1133)(cid:1247)c và dung môi. Ngoài ra b(cid:1245)t này (cid:70)(cid:1195)n ph(cid:1191)i t(cid:1189)o h(cid:1189)t tr(cid:1133)(cid:1247)c khi gia công, ngh(cid:429)a là c(cid:1195)n thêm m(cid:1245)t công (cid:255)(cid:82)(cid:1189)n công ngh(cid:1227) (cid:81)(cid:1267)a m(cid:1247)i dùng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
Tính ch(cid:1193)t polyme (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh không ch(cid:1229) (cid:69)(cid:1251)i ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) mà còn b(cid:1251)i c(cid:1193)u trúc (cid:255)(cid:1189)i phân t(cid:1265), th(cid:1201)m chí y(cid:1219)u t(cid:1237) sau còn (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng nhi(cid:1221)u h(cid:1131)n. Các công trình khoa h(cid:1233)c cho th(cid:1193)y rõ là ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp, c(cid:1131) ch(cid:1219) và (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng t(cid:1241)ng (cid:75)(cid:1255)p có (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n c(cid:1193)u t(cid:1189)o m(cid:1189)ch polyme, c(cid:1193)u trúc ((cid:255)(cid:1211)c bi(cid:1227)t là c(cid:1193)u trúc ngo(cid:1189)i vi phân t(cid:1265)), và (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u này cu(cid:1237)i cùng s(cid:1217) (cid:1191)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng (cid:255)(cid:1219)n tính ch(cid:1193)t v(cid:1201)t li(cid:1227)u polyme. (cid:264)(cid:1223) so sánh, tr(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1219)t xem xét s(cid:1269) khác bi(cid:1227)t v(cid:1221) (cid:70)(cid:1193)u trúc gi(cid:1267)a polyme trùng h(cid:1255)p và polyme trùng ng(cid:1133)ng.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng v(cid:1221) (cid:255)(cid:1245) (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u hòa c(cid:1259)a m(cid:1189)ch chính. V(cid:1247)i polyme trùng (cid:75)(cid:1255)p, c(cid:1193)u t(cid:1189)o m(cid:1189)ch chính th(cid:1133)(cid:1249)ng có d(cid:1189)ng (polyme dãy vinyl):
C C C C
C X C X
(cid:49)(cid:1219)u trùng h(cid:1255)p monome d(cid:1189)ng CX (trong (cid:255)ó X là nguyên t(cid:1265) không ph(cid:1191)i là cacbon, ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n O, N,…) thì m(cid:1189)ch chính có d(cid:1189)ng: chính th(cid:1133)(cid:1249)ng có d(cid:1189)ng (polyme dãy vinyl):
m
X C X C n
Trong khi (cid:255)ó polyme trùng ng(cid:1133)ng th(cid:1133)(cid:1249)ng có c(cid:1193)u t(cid:1189)o m(cid:1189)ch chính nh(cid:1133) sau:
Trong (cid:255)ó X – nhóm ch(cid:1261)c n(cid:1237)i hai g(cid:1237)c c(cid:1259)a hai phân t(cid:1265) monome tham gia ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng và m, n > 1.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
Nh(cid:1133) (cid:89)(cid:1201)y, n(cid:1219)u các ph(cid:1195)n t(cid:1265) (nguyên t(cid:1265)) trong m(cid:1189)ch chính c(cid:1259)a polyme trùng h(cid:1255)p n(cid:1237)i ti(cid:1219)p nhau theo ki(cid:1223)u “cách 1” thì trong polyme trùng ng(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1245) dài c(cid:1259)a các ph(cid:1195)n t(cid:1265) (cid:81)(cid:1237)i ti(cid:1219)p nhau trong (cid:80)(cid:1189)ch chính l(cid:1247)n h(cid:1131)n nhi(cid:1221)u. (cid:264)ó là vì trong ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng trùng ng(cid:1133)ng, polyme (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c hình thành nh(cid:1249) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng tác c(cid:1259)a các nhóm ch(cid:1261)c cu(cid:1237)i (cid:80)(cid:1189)ch monome, mà các g(cid:1237)c monome có th(cid:1223) khá dài (tuy nhiên c(cid:1195)n (cid:79)(cid:1133)u ý r(cid:1205)ng v(cid:1199)n có nh(cid:1267)ng ngo(cid:1189)i l(cid:1227)).
(cid:48)(cid:1245)(cid:87) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m riêng c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng là có các nhóm ch(cid:1261)c (cid:1251) cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch phân t(cid:1265). Nhóm ch(cid:1261)c này có c(cid:1193)u t(cid:1189)o hóa h(cid:1233)c khác v(cid:1247)i các m(cid:1203)t xích bên trong phân t(cid:1265) polyme. Trong khi (cid:255)ó polyme trùng (cid:75)(cid:1255)p không có s(cid:1269) khác bi(cid:1227)t này. Sau khi xem xét s(cid:1269) khác bi(cid:1227)t gi(cid:1267)a hai lo(cid:1189)i polyme trên, s(cid:1217) phân tích m(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1245) (cid:69)(cid:1221)n hóa h(cid:1233)c
So v(cid:1247)i polyme trùng h(cid:1255)p, (cid:255)(cid:1245) (cid:69)(cid:1221)(cid:81) (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i các tác nhân hóa h(cid:1233)c c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng kém h(cid:1131)n. (cid:264)ó là do c(cid:1193)u t(cid:1189)(cid:82) (cid:255)(cid:1211)c bi(cid:1227)t c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng: có m(cid:1211)t các d(cid:1231) nguyên t(cid:1265) và các g(cid:1237)c c(cid:1259)a nhóm ch(cid:1261)c ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng trong m(cid:1189)ch chính. Ta bi(cid:1219)t r(cid:1205)ng, trong m(cid:1245)t dãy (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1207)ng, t(cid:1237)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng không ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào (cid:255)(cid:1245) dài c(cid:1259)a g(cid:1237)c (cid:75)(cid:1267)u c(cid:1131), do (cid:255)ó tính ch(cid:1193)t hóa h(cid:1233)c c(cid:1259)a các polyme ch(cid:1219) (cid:87)(cid:1189)o t(cid:1263) các monome (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1207)ng s(cid:1217) (cid:74)(cid:1195)n nh(cid:1133) nhau. T(cid:1263) (cid:255)ó c(cid:458)ng rút ra, ch(cid:1207)ng h(cid:1189)n, h(cid:1205)ng s(cid:1237) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng th(cid:1259)y phân c(cid:1259)a polyme và ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265) (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng g(cid:1195)n nh(cid:1133) nhau.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1245) (cid:69)(cid:1221)n hóa h(cid:1233)c
(cid:48)(cid:1245)(cid:87) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m quan tr(cid:1233)ng khác là (cid:255)(cid:1245) (cid:69)(cid:1221)n hóa h(cid:1233)c c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào các liên k(cid:1219)t hình thành trong m(cid:1189)ch chính, ngh(cid:429)a là vào b(cid:1191)n ch(cid:1193)t hóa h(cid:1233)c các monome ban (cid:255)(cid:1195)u. Ch(cid:1207)ng h(cid:1189)(cid:81) (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i polyeste có qui lu(cid:1201)t (cid:87)(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) nh(cid:1133) ch(cid:1193)t th(cid:1193)p phân t(cid:1265): axit dùng (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1241)ng h(cid:1255)p polyeste càng m(cid:1189)nh thì kh(cid:1191) (cid:81)(cid:259)ng ch(cid:1231)u ki(cid:1221)m c(cid:1259)a polyme càng kém. Ho(cid:1211)c tính axit c(cid:1259)a các glycol càng cao thì (cid:255)(cid:1245) th(cid:1259)y phân c(cid:1259)a polyeste t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng càng l(cid:1247)n. (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i nhi(cid:1221)u polyamit, vi(cid:1227)c s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng các monome v(cid:1247)(cid:76) (cid:255)(cid:1245) ho(cid:1189)(cid:87) (cid:255)(cid:1245)ng hóa (cid:75)(cid:1233)c cao khi t(cid:1241)ng h(cid:1255)p s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra các polyme kém b(cid:1221)n h(cid:1131)n v(cid:1221) hóa h(cid:1233)c. Ví d(cid:1257), s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng axit flo hóa s(cid:1217) làm t(cid:259)ng m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) th(cid:1259)y phân c(cid:1259)a polyamit. Trái l(cid:1189)i, s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng diamin flo hóa s(cid:1217) (cid:87)(cid:1189)o ra polyamit r(cid:1193)t b(cid:1221)n v(cid:1247)i th(cid:1259)y phân, h(cid:1131)n c(cid:1191) polyamit m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:38)(cid:1193)u t(cid:1189)o m(cid:1189)ch phân t(cid:1265) và nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y
(cid:38)(cid:458)ng nh(cid:1133) các monome, nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y c(cid:1259)a polyme ph(cid:1257) thu(cid:1245)c r(cid:1193)t l(cid:1247)n vào liên k(cid:1219)t gi(cid:1267)a các phân t(cid:1265). (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u này l(cid:1189)i ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào các nhóm phân c(cid:1269)c trong m(cid:1189)ch polyme, các liên k(cid:1219)t hydro và các liên k(cid:1219)t v(cid:1201)t lý khác… (cid:54)(cid:1237) (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng liên k(cid:1219)t gi(cid:1267)a các phân t(cid:1265) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào m(cid:1201)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) và cách th(cid:1261)c k(cid:1219)t bó phân t(cid:1265) polyme. Các y(cid:1219)u t(cid:1237) này (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c quy(cid:1219)t (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1251)i m(cid:1261)(cid:70) (cid:255)(cid:1245) (cid:255)(cid:1237)i x(cid:1261)ng c(cid:458)ng nh(cid:1133) th(cid:1261) (cid:87)(cid:1269) (cid:86)(cid:1203)p x(cid:1219)p các ph(cid:1195)n (cid:87)(cid:1265) (cid:70)(cid:1193)u trúc trong m(cid:1189)ch polyme. (cid:264)(cid:76)(cid:1221)u này th(cid:1223) hi(cid:1227)n trong m(cid:1245)t quy lu(cid:1201)t c(cid:1259)a nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y polyme trùng ng(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là “qui t(cid:1203)c ch(cid:1209)n l(cid:1215)”. N(cid:1245)i dung quy t(cid:1203)c này nh(cid:1133) sau: Nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c r(cid:1193)t m(cid:1189)nh vào s(cid:1237) (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng các nhóm trong g(cid:1237)c monome ban (cid:255)(cid:1195)u là ch(cid:1209)n hay l(cid:1215). Có ngh(cid:429)a là (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c c(cid:1259)a nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y vào s(cid:1237) nguyên t(cid:1265) trong m(cid:1203)t xích polyme s(cid:1217) có d(cid:1189)ng “r(cid:259)ng c(cid:1133)a”
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
80
70
(cid:38)(cid:1193)u t(cid:1189)o m(cid:1189)ch phân t(cid:1265) và nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y
C (cid:1245) (cid:255)
60
, y (cid:1191) h c
50
g n ó n
40
(cid:1245) (cid:255) t (cid:1227)
i
30
h N
20
0
2
4
6
8
10
12
(cid:54)(cid:1237) nhóm metylen trong m(cid:1203)t xích
(cid:54)(cid:1269) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c c(cid:1259)a nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y polyeste t(cid:1241)ng h(cid:1255)p t(cid:1263) decametylenlycol và s(cid:1237) nhóm CH2 trong axit ban (cid:255)(cid:1195)u
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:38)(cid:1193)u t(cid:1189)o m(cid:1189)ch phân t(cid:1265) và nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y
(cid:1190)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng c(cid:1259)(cid:68) (cid:255)(cid:1245) ch(cid:1209)n l(cid:1217) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c quy(cid:1219)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1251)i c(cid:1193)u t(cid:1189)o c(cid:1259)a (cid:70)(cid:1191) hai lo(cid:1189)i monome t(cid:1189)o thành polyme (ví d(cid:1257), v(cid:1247)i polyamit (cid:255)ó là axit dicacboxylic và diamin, v(cid:1247)i polyeste (cid:255)ó là axit và diol…). Polyme v(cid:1247)i t(cid:1241)ng s(cid:1237) nhóm trong các g(cid:1237)c monome là ch(cid:1209)n có nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y cao h(cid:1131)n so v(cid:1247)i polyme có s(cid:1237) nhóm l(cid:1215). (cid:54)(cid:1269) gi(cid:1191)m nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) nóng ch(cid:1191)y c(cid:1259)a polyme v(cid:1247)i t(cid:1241)ng s(cid:1237) nhóm l(cid:1215) có l(cid:1217) là do có m(cid:1245)t s(cid:1237) nhóm không tham gia vào vi(cid:1227)c hình thành liên k(cid:1219)t hydro. Qui t(cid:1203)c này (cid:255)úng v(cid:1247)i c(cid:1191) tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p m(cid:1203)t xích r(cid:1193)t dài, ho(cid:1211)c tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p dãy th(cid:1131)m. Tuy nhiên, khi m(cid:1189)ch polyme không ph(cid:1191)i m(cid:1189)ch th(cid:1207)ng, ho(cid:1211)c th(cid:1261) (cid:87)(cid:1269) (cid:86)(cid:1203)p x(cid:1219)p các m(cid:1203)t xích b(cid:1231) (cid:255)(cid:1191)o l(cid:1245)n thì qui t(cid:1203)c này có th(cid:1223) không (cid:255)úng n(cid:1267)a.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t
(cid:55)(cid:1193)t nhiên s(cid:1237) (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng h(cid:1255)p ch(cid:1193)t m(cid:1189)ch vòng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào hình h(cid:1233)c c(cid:1259)a các m(cid:1203)t xích monome mà tr(cid:1133)(cid:1247)c (cid:75)(cid:1219)t là (cid:255)(cid:1245) dài m(cid:1203)t xích ankylen gi(cid:1267)a hai nhóm ch(cid:1261)c (cid:70)(cid:1259)a monome. (cid:54)(cid:1269) khác bi(cid:1227)t v(cid:1221) thành ph(cid:1195)n các s(cid:1191)n ph(cid:1197)n polyeste (cid:89)(cid:1247)i s(cid:1237) nhóm ch(cid:1209)n và l(cid:1215) không quan sát th(cid:1193)y. Tính (cid:255)(cid:1211)c thù c(cid:1259)a quá trình phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t polyme trùng ng(cid:1133)ng tr(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1219)t là do có các nhóm ch(cid:1261)(cid:70) (cid:1251) cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch phân t(cid:1265). (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i nhi(cid:1221)u polyme các nhóm ch(cid:1261)c này là v(cid:1231) trí y(cid:1219)u nh(cid:1193)t trong toàn m(cid:1189)ch. Ch(cid:1207)ng (cid:75)(cid:1189)n s(cid:1269) có m(cid:1211)t c(cid:1259)a khí CO2 trong s(cid:1191)n ph(cid:1197)m phân (cid:75)(cid:1259)y nhi(cid:1227)t polyamit ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là do decacboxyl hóa các nhóm axit COOH (cid:1251) cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t
trong 330oC c(cid:1259)a kho(cid:1191)ng -
Trong các (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ki(cid:1227)n s(cid:1265) (cid:71)(cid:1257)ng th(cid:1269)c t(cid:1219), ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng phân h(cid:1259)y các polyme trùng ng(cid:1133)ng (cid:1251) nhi(cid:1227)(cid:87) (cid:255)(cid:1245) cao r(cid:1193)t hay x(cid:1191)y ra theo c(cid:1131) ch(cid:1219) th(cid:1259)y phân. S(cid:1269) th(cid:1259)y phân này không ch(cid:1229) do (cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m còn d(cid:1133) mà còn do (cid:81)(cid:1133)(cid:1247)(cid:70) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c gi(cid:1191)i phóng t(cid:1263) chính các ph(cid:1191)(cid:81) (cid:1261)ng x(cid:1191)y ra trong quá trình phân h(cid:1259)y. Vì v(cid:1201)y mà s(cid:1191)n ph(cid:1197)m phân h(cid:1259)y r(cid:1193)(cid:87) (cid:255)a d(cid:1189)ng. (cid:48)(cid:1245)t v(cid:1193)(cid:81) (cid:255)(cid:1221) (cid:81)(cid:1267)a c(cid:1195)n l(cid:1133)u ý là (cid:255)(cid:1245) (cid:69)(cid:1221)n nhi(cid:1227)t c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219). Ví d(cid:1257) khi kh(cid:1191)o sát s(cid:1269) phân 290oC (cid:75)(cid:1259)y nhi(cid:1227)t các m(cid:1199)u polydecametylenocxamit (cid:255)(cid:76)(cid:1221)u ch(cid:1219) (cid:69)(cid:1205)ng các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp khác nhau (trong th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y và trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha l(cid:1235)ng – khí) (cid:255)ã xác (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c r(cid:1205)ng quá trình phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t c(cid:1259)a các m(cid:1199)u này khác nhau r(cid:1193)t xa. (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i m(cid:1199)u polyamit t(cid:1241)ng h(cid:1255)p trong th(cid:1223) nóng ch(cid:1191)y, n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng ho(cid:1189)t hóa bi(cid:1223)u ki(cid:1219)n c(cid:1259)a quá trình phân h(cid:1259)y là 31,0 Kcal/mol (300oC) và s(cid:1191)n ph(cid:1197)n phân h(cid:1259)y ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u là CO. Trong khi (cid:255)ó, (cid:80)(cid:1199)u polyamit t(cid:1241)ng h(cid:1255)p trên b(cid:1221) (cid:80)(cid:1211)t phân chia pha l(cid:1235)ng – khí có n(cid:259)ng (cid:79)(cid:1133)(cid:1255)ng ho(cid:1189)t hóa bi(cid:1223)u ki(cid:1219)n c(cid:1259)a quá trình phân h(cid:1259)y là 13Kcal/mol (290oC) và s(cid:1191)n ph(cid:1197)m phân h(cid:1259)y ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u l(cid:1189)i là CO2.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t
Khác v(cid:1247)i polyme trùng h(cid:1255)p, polyme trùng ng(cid:1133)ng phân h(cid:1259)y ch(cid:1259) (cid:92)(cid:1219)u theo c(cid:1131) ch(cid:1219) ng(cid:1199)u nhiên. Có ngh(cid:429)a là s(cid:1269) phá h(cid:1259)y c(cid:1259)a m(cid:1245)t liên k(cid:1219)t b(cid:1193)t k(cid:484) trong (cid:80)(cid:1189)ch phân t(cid:1265), dù là (cid:1251) gi(cid:1267)a m(cid:1189)ch hay cu(cid:1237)i m(cid:1189)ch (cid:255)(cid:1221)u có xác su(cid:1193)t nh(cid:1133) nhau. Vì v(cid:1201)y, s(cid:1269) phá h(cid:1259)y không x(cid:1191)y ra theo ki(cid:1223)u dây chuy(cid:1221)n b(cid:1203)(cid:87) (cid:255)(cid:1195)u t(cid:1263) cu(cid:1237)i (cid:80)(cid:1189)ch nh(cid:1133) polyme trùng h(cid:1255)p. Tóm l(cid:1189)i, s(cid:1269) phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t c(cid:1259)a polyme trùng ng(cid:1133)ng nói chung không có tính ch(cid:1193)t dây chuy(cid:1221)n và (cid:70)(cid:458)ng không gi(cid:1191)i phóng ra monome. Vì v(cid:1201)y, có th(cid:1223) coi quá trình trùng ng(cid:1133)ng là m(cid:1245)(cid:87) (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng nhi(cid:1221)u (cid:75)(cid:1261)a h(cid:1213)(cid:81) (cid:255)(cid:1223) (cid:87)(cid:1241)ng h(cid:1255)p các polyme ch(cid:1231)u nhi(cid:1227)t.
(cid:48)(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:255)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m v(cid:1221) tính ch(cid:1193)t c(cid:1259)a
polyme trùng ng(cid:1133)ng
(cid:264)(cid:1211)(cid:70) (cid:255)(cid:76)(cid:1223)m phân h(cid:1259)y nhi(cid:1227)t

