SKKN: Một số phương pháp về dạy tác phẩm ký hiện đại Việt Nam (trong chương trình Ngữ văn 12 ban cơ bản)

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

Ề Ế THÔNG TIN CHUNG V  SÁNG KI N

1; Tên sáng ki nế

ươ ề ạ ệ ẩ ạ ệ ộ ố ­ M t s  ph ng pháp v  d y tác ph m ký hi n đ i Vi t Nam (trong

ươ ơ ả ữ ch ng trình Ng  văn 12 ban c  b n)

ự ụ ữ ế 2; Lĩnh v c áp d ng sáng ki n môn Ng  văn

ọ ỳ ụ ờ ọ ế 3; Th i gian áp d ng sáng ki n trong h c k  I năm h c 2015 – 2016

4; Tác giả

ọ ươ ­ H  và tên: Tr ị ng Th  Chanh

­ Ngày tháng năm sinh: 05/11/1979

ẩ ộ ườ ự ự ạ ị ­ H  kh u th ng trú: Tr c Đ o – Tr c Ninh – Nam Đ nh

ử ữ ộ ­ Trình đ  chuyên môn: C  nhân Ng  văn

ơ ị ườ ự ­ Đ n v  công tác: Tr ng THPT Tr c Ninh

ứ ụ ệ ­ Ch c v  hi n nay: Giáo viên

ệ ạ ­ Đi n tho i: 01694865589

ồ 5; Đ ng tác gi ả: Không

ơ ị ế ụ 6; Đ n v  áp d ng sáng ki n

ị ườ ự ơ ­ Tên đ n v : Tr ng THPT Tr c Ninh

ị ấ ự ệ ị ỉ ỉ ị ­ Đ a ch : Th  tr n Cát Thành – Huy n Tr c Ninh – T nh Nam Đ nh

ệ ạ ­ Đi n tho i: 03503883099

1

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ươ ề ệ ệ ả ẩ Đ  tàiề ộ ố :  M t s  ph ạ   ạ ng pháp v  vi c gi ng d y tác ph m kí hi n đ i

ệ ươ ơ ả ữ (ch ng trình Ng  văn 12, ban c  b n) Vi t Nam

ọ ề A; Lý do ch n đ  tài

ự ạ ướ ọ ề B; Th c tr ng tr c khi ch n đ  tài

I; Thu n l ậ ợ i

II; Khó khăn

ộ ề C; N i dung đ  tài

ơ ở ậ I; C  s  lý lu n

ộ ươ ự ệ II; N i dung và ph ng pháp th c hi n

ộ 1; N i dung

ề ể 1.1; Khái quát v  th  kí

ọ ườ ữ ủ ể ặ ơ ả ủ 1.2; Nh ng đ c đi m c  b n c a kí Hoàng Ph  Ng c T ng

ơ ả ủ ữ ễ ể ặ 1.3; Nh ng đ c đi m c  b n c a tùy bút (kí) Nguy n Tuân

ươ ề ệ ệ ả ẩ ạ ộ ố 2; M t s  ph ạ ng pháp v  vi c gi ng d y tác ph m kí hi n đ i Vi ệ   t

ươ ơ ả ữ Nam (Ch ng trình Ng  văn 12, ban c  b n)

ề ươ 2.1; V  ph ng pháp

ạ ọ ư ẩ ặ ể ạ 2.1.1; D y h c tác ph m theo đ c tr ng th  lo i

ệ ươ ọ ọ 2.1.2; Rèn luy n ph ể ng pháp đ c – hi u cho h c sinh

ươ ả ồ ư ử ụ 2.1.3; S  d ng ph ng pháp b n đ  t duy

ế ạ ệ 2.2; Giáo án ti ự t d y th c nghi m

ệ ế ả ạ D; Hi u qu  do sáng ki n đem l i

ậ ế E; K t lu n

ạ ả ề ế G; Cam k t không sao chép và vi ph m b n quy n

2

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ư ệ

ả T  li u tham kh o

Ọ Ề A; LÝ DO CH N Đ  TÀI

ể ủ ấ ướ ứ ể ạ ớ ầ ­ Đ  đáp  ng nhu c u phát tri n c a đ t n c trong giai đo n m i, ngành giáo

ữ ướ ụ ế ả ả ổ ụ d c đã có nh ng b ớ ộ   c ti n kh  quan trong c i cách giáo d c, đ i m i n i

ươ ạ ở ả ụ ụ ấ ợ ớ dung, ph ng pháp gi ng d y các c p phù h p v i m c tiêu giáo d c, đào

ữ ề ộ ượ ụ ở ị ạ t o. Thông qua các h i ngh  chuyên đ  môn Ng  văn đ c S  giáo d c , nhà

ườ ổ ề ổ ứ ệ ổ tr ng t ớ    ch c hàng năm, chúng tôi đã trao đ i, rút kinh nghi m v  đ i m i

ươ ế ộ ạ ọ ị ươ ph ị ng pháp d y h c. Ngh  quy t h i ngh  trung ế   ng 8 khóa XI nêu rõ: “Ti p

ẽ ạ ớ ươ ạ ọ ướ ệ ụ ổ t c đ i m i m nh m  ph ng pháp d y và h c theo h ạ ng hi n đ i, phát huy

ủ ộ ụ ứ ủ ự ế ạ ỹ ậ tích c c, ch  đ ng, sáng t o và v n d ng ki n th c, k  năng c a ng ườ ọ   i h c,

ụ ố ắ ụ ề ề ặ ậ ộ ớ kh c ph c l ạ   i truy n th  áp đ t m t chi u, ghi nh  máy móc. T p trung d y

ế ọ ự ọ ạ ơ ở ể cách h c, cách nghĩ, khuy n khích t h c, t o c  s  đ  ng ườ ọ ự ậ i h c t ậ    c p nh t

ể ừ ọ ự ứ ể ổ ớ ỹ và đ i m i tri th c, k  năng, phát tri n năng l c, chuy n t ủ ế  h c ch  y u trên

ổ ứ ọ ậ ạ ộ ứ ạ ạ ớ l p sang t ch c hình th c h c t p đa d ng, chú ý các ho t đ ng ngo i khóa,

ứ ứ ệ ề ẩ ạ ọ ụ nghiên c u khoa h c. Đ y m nh  ng d ng công ngh  thông tin và truy n thông

ọ ạ trong d y h c”.

ủ ữ ộ ọ ươ ữ M t trong nh ng bài h c khó c a ch ng trình Ng  văn ở ườ  tr ổ ng ph  thông

ư ơ ệ ả ắ ọ ị ổ ạ   là: Các văn b n h c nh  th  ca, truy n ng n, k ch và kí, trong khuôn kh  h n

ể ả ộ ọ ỗ ẹ h p, sách giáo khoa không th  trích toàn b  văn b n văn h c mà có ch  đã l ượ   c

ặ ỗ ả ỉ ọ ề ẩ ộ ỏ b  (ho c m i tác gi ầ  ch  h c m t tác ph m), ph n chú thích nhi u khi không

ủ ề ế ậ ả ọ ọ ấ   ầ đ y đ , đi u đó gây khó khăn cho h c sinh khi ti p c n văn b n văn h c  y

ủ ặ ả ấ ể ạ ố ớ ấ (ho c phong cách sáng tác c a tác gi y), nh t là đ i v i th  lo i kí nói chung,

ệ ạ ế ộ ố ế kí hi n đ i nói riêng. Trong bài vi t này, tôi xin nêu ra m t s  ý ki n cùng trao

3

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ệ ươ ệ ạ ẩ

ườ Ng Ninh ổ ớ ồ đ i v i đ ng nghi p v

ộ ố ề “M t s  ph ạ   ng pháp d y tác ph m ký hi n đ i

ệ ươ ơ ả ữ trong ch ng trình Ng  văn 12 (ban c  b n) Vi t Nam”

Ự Ạ ƯỚ Ọ Ề B; TH C TR NG TR C KHI CH N Đ  TÀI

I; Thu n l ậ ợ i

ơ ả ữ ẩ ­ Trong sách giáo khoa ng  văn 12 (ban c  b n), có 2 tác ph m chính khóa

ể ạ ộ ườ ủ ả ễ thu c th  lo i ký, đó là: “Ng i lái đò Sông Đà” c a tác gi Nguy n Tuân, “Ai

ủ ặ ả ọ ườ đã đ t tên cho dòng sông” c a tác gi ủ  Hoàng Ph  Ng c T ng. Thông th ườ   ng

ẫ ọ ườ ủ ả ễ ta v n g i “Ng i lái đò Sông Đà” c a tác gi Nguy n Tuân là tùy bút, “Ai đã

ủ ả ọ ườ ặ đ t tên cho dòng sông” c a tác gi ủ  Hoàng Ph  Ng c T ậ   ng là bút kí. Do v y

ể ạ ể ả ẩ ỉ th  lo i kí dùng đ  ch  chung cho c  tùy bút và bút kí. Đây là 2 tác ph m hay

ươ ơ ữ ể ạ ọ trong ch ng trình, h n n a th  lo i này các em h c sinh đã đ ượ ọ ở ớ c h c l p 11

ượ ự ủ ữ ủ “Th ạ   ọ ng kinh kí s ” c a Lê H u Trác, đ c thêm “Vũ trung tùy bút” c a Ph m

ể ạ ế ậ ậ ẩ ổ ớ ộ ọ   Đình H . Vì v y khi ti p c n v i 2 tác ph m thu c th  lo i này, các em h c

ậ ợ ề ặ ệ ọ ẩ ơ sinh g p nhi u thu n l ể i trong vi c đ c hi u tác ph m h n.

II; Khó khăn

ư ọ ự ự ạ ấ ầ ộ ệ ­ Th c tr ng cho th y nhu c u xã h i hi n nay, trào l u h c sinh d  thi vào các

ườ ườ ọ ự ư tr ạ ọ ng đ i h c th ng ch n các môn t nhiên nh  Toán, Lý, Hóa, Sinh (nh ư

ủ ớ ườ ự ớ ọ h c sinh các l p 12A1,2,3,4 c a tr ng THPT Tr c Ninh) nên v i môn Ng ữ

ầ ư ọ ậ ọ ậ ứ văn, các em không chú ý đ u t h c t p, không có h ng thú h c t p. Vì lý do đó

ứ ề ế ấ ầ ạ ọ ề th y cô cũng m t đi ni m say mê truy n đ t ki n th c cho h c sinh. Trong các

ạ ươ ệ ể ế ệ ề ẩ ắ ơ tác ph m là truy n ng n, ti u thuy t, th  thì vi c truy n đ t t ả   ố ng đ i tho i

ữ ứ ữ ể ề ầ ả ạ ở mái và các th y cô cũng có nh ng c m h ng đ  truy n đ t, b i vì nh ng th ể

ề ấ ấ ạ ầ ơ lo i này “ch t văn” “ch t th ” phong phú, đã làm cho th y cô ít nhi u làm t ố   t

ượ ệ ủ ố ớ ư ẩ ọ ế đ c công vi c c a mình. Nh ng riêng đ i v i tác ph m văn h c vi t theo th ể

ạ ẽ ệ ả ỏ ườ ạ ả lo i kí thì ng ượ ạ c l i. Vì l ạ  vi c gi ng d y ký đòi h i ng ắ   i d y ph i bám ch c

ể ạ ơ ả ự ủ ể ẩ ặ đ c đi m c  b n c a th  lo i kí, đó là tính xác th c. Tác ph m kí th ườ   ng

4

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ư ấ ả ự ệ ỉ ự ữ ữ ọ không h  c u mà tác gi ch  l a ch n ngay nh ng s  vi c, nh ng con ng ườ   i

ị ổ ậ ộ ố ể ế ầ ỉ ỏ   ố v n đã có giá tr  n i b t trong cu c s ng đ  phóng bút. N u th y cô ch  th a

ứ ế ẵ ả ớ ượ ế ẫ mãn v i ki n th c có s n trong bài văn thì khó mà gi ng hay đ c, d n đ n gi ờ

ở ẫ ế ậ ọ ượ ọ h c bài kí muôn thu  v n khô khan, h c sinh khó ti p nh n đ ả c văn b n. Vì

ể ế ằ ự ộ ả ạ th , chúng ta có th  nói r ng: ẩ Gi ng d y m t tác ph m kí là s  khó khăn,

ố ớ . ấ ả v t v , công phu đ i v i giáo viên

ẩ ả ườ ặ ­ C  2 tác ph m “Ng i lái đò Sông Đà” và “Ai đã đ t tên cho dòng sông” là 2

ẩ ượ ớ ộ ở ộ ố tác ph m kí dài, sách giáo khoa đã l c b t n i dung ề   ạ  m t s  đo n văn, đi u

ạ ế ậ ờ ượ ả ọ ố ế ạ đó l i gây khó cho h c sinh khi ti p c n văn b n. Th i l ng s  ti t d y chính

ẩ ế ộ ố ọ ư ươ khóa cho 2 tác ph m này ít (4 ti t), m t s  h c sinh ch a quen ph ng pháp

ệ ự ọ ấ ớ ệ ế ả ậ ọ h c m i, nh t là vi c t h c, làm vi c theo nhóm, th o lu n, thuy t trình, tìm

ộ ố ọ ụ ộ ồ ơ t ư ệ ở  li u ế    các ngu n, báo chí, int net…, m t s  h c sinh còn th  đ ng, thi u

ệ ầ nhi t tình, ỷ ạ  l i vào các th y cô…

ậ ợ ừ ạ ư ạ ộ ươ ­ T  thu n l i và khó khăn trên, tôi m nh d n đ a ra m t vài ph ng pháp v ề

ệ ạ ệ ạ ệ ươ ớ trong ch ữ ng trình Ng  văn l p 12, ẩ vi c d y tác ph m kí hi n đ i Vi t Nam

ơ ả ẩ ườ ủ ụ ể ban c  b n, mà c  th  là 2 tác ph m “Ng i  lái đò Sông Đà” c a tác gi ả

ủ ễ ặ ả ủ Nguy n Tuân, “Ai đã đ t tên cho dòng sông” c a tác gi ọ    Hoàng Ph  Ng c

ườ T ng.

Ộ Ề C; N I DUNG Đ  TÀI

ơ ở ậ I; C  s  lý lu n

ố ộ ế ố ủ ị Ngh  quy t s  40/2000/QH 10, ngày 09 tháng 12 năm 2000 c a Qu c h i khóa

ớ ề ổ ươ ụ ụ ẳ ổ ị X đ i m i v  ch ủ   ng trình giáo d c ph  thông đã kh ng đ nh, m c tiêu c a

ươ ụ ự ầ ổ ớ ổ ộ ch ng   trình   đ i   m i   giáo   d c   ph   thông   l n   này   là   “xây   d ng   n i   dung

ươ ươ ụ ằ ổ ớ ch ng trình, ph ng pháp giáo d c, sách giáo khoa ph  thông m i, nh m nâng

ấ ượ ế ệ ẻ ứ ụ ệ ầ cao ch t l ể   ng giáo d c toàn di n th  h  tr ,  đáp  ng nhu c u phát tri n

ụ ụ ấ ướ ự ệ ệ ạ ồ ợ ngu n nhân l c ph c v  công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n ớ   c, phù h p v i

5

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ự ễ

ề ố ệ ế ậ ộ ổ ướ th c ti n và truy n th ng Vi t Nam, ti p c n trình đ  ph  thông các n c phát

ế ớ ể ả ầ ổ ồ ự tri n trong khu v c và trên th  gi ớ   ờ i” . Văn b n đ ng th i yêu c u “đ i m i

ươ ụ ả ệ ề ộ ụ ch ổ ng trình giáo d c ph  thông ph i quán tri ầ t m c tiêu, yêu c u v  n i dung,

ươ ụ ủ ậ ậ ọ ọ ị ph ụ   ấ ng pháp giáo d c c a các b c h c, c p h c quy đ nh trong lu t giáo d c,

ế ủ ụ ắ ạ ằ ươ ữ nh m kh c ph c nh ng h n ch  c a ch ng trình, sách giáo khoa; tăng c ườ   ng

ự ự ọ ứ ự ự ễ ọ ộ ỹ th c ti n, k  năng th c hành, năng l c t ế  h c, coi tr ng ki n th c xã h i nhân

ệ ệ ữ ự ạ ổ ợ ớ ọ văn; b  sung nh ng thành t u khoa h c công ngh  hi n đ i, phù h p v i kh ả

ấ ế ừ ủ ọ ự ố ế ả ả ể ủ   năng ti p thu c a h c sinh. B o đ m s  th ng nh t k  th a và phát tri n c a

ươ ệ ổ ớ ộ ụ ấ ươ ch ng trình giáo d c”. Xét th y vi c đ i m i n i dung, ch ng trình sách giáo

ươ ộ ớ ự ệ ạ ả ấ ọ khoa, ph ổ   ệ ng pháp d y và h c, ph i th c hi n đông b  v i vi c nâng c p, đ i

ớ ế ị ạ ấ ọ ổ ớ ế ị ạ m i trang thi t b  d y h c, đánh giá, thi c p, đ i m i trang thi ọ   t b  d y h c,

ử ứ ướ ữ ầ ộ đánh giá thi c . Đ ng tr c yêu c u trên, là m t giáo viên môn Ng  văn, tôi có

ể ờ ọ ự ự ấ ữ ả ẫ ọ nh ng suy nghĩ là làm sao đ  gi ắ    h c ph i   th c s  h p d n, h c sinh n m

ệ ọ ể ầ ọ ỏ ồ ả ữ v ng bài h c, th a mãn nhu c u tình c m, tâm h n, phát tri n trí tu  h c sinh,

ế ả ụ ượ ị ủ ẹ ẩ ỗ ọ bi t c m th  đ c cái hay, cái đ p, giá tr  c a m i tác ph m văn h c. Trên c ơ

ộ ố ư ế ể ẻ ạ ổ ề ệ   ở s  đó, tôi xin đ a ra m t s  ý ki n đ  cùng chia s , bàn b c, trao đ i v  vi c

ệ ẩ ạ ệ ươ ữ ạ d y tác ph m kí hi n đ i Vi t Nam trong ch ng trình Ng  văn 12 (ban c ơ

ụ ể ể ẩ ả ườ ọ ả b n), mà c  th  là 2 tái ph m; đ c hi u văn b n chính khóa: “Ng i lái đò

ủ ủ ễ ặ Sông Đà” c a nhà văn Nguy n Tuân và “Ai đã đ t tên cho dòng sông” c a nhà

ủ ọ ườ văn Hoàng Ph  Ng c T ng.

ữ ộ ươ ề ệ ệ ả ạ ạ II; N i dung và nh ng ph ng pháp v  vi c gi ng d y kí hi n đ i Vi ệ   t

ươ ữ ơ ả (ban c  b n) Nam trong ch ng trình Ng  văn 12

ộ 1; N i dung

ề ể 1.1; Khái quát v  th  kí

6

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ộ ự ự ố ừ ồ ử ể ị ạ   Kí là m t lo i văn xuôi t s , có ngu n g c t kí l ch s , dùng đ  ghi chép v ề

ườ ự ậ ư ề ể ả ồ ồ con ng i, s  v t, phong c nh…kí bao g m nhi u th  nh : Bút kí, h i kí, du

ự ậ ự kí, phóng s , kí s , nh t kí, tùy bút…

ọ ổ ươ ặ ừ ờ ỳ ề ể ầ ố Trong văn h c c  ph ng Đông, th  kí v n có m t t th i k  ti n T n và v ề

ủ ử ủ ệ ộ ờ sau phân thành 2 nhánh: có kí c a s  và kí c a truy n. Trong m t th i gian khá

ủ ể ế ề ọ ể   dài thì kí là ti n thân c a ti u thuy t, có khi tên g i kí cũng dùng cho ti u

ư ệ ế ộ ị ươ thuy t hay m t câu chuy n có k ch tính nh  Tây du kí, Tây s ng kí…

ề ọ ệ ừ ấ ả ế ư ờ Trong n n văn h c Vi t Nam, kí có t r t lâu đ i, nh ng ph i đ n th  k ế ỉ

ặ ệ ừ ế ỷ ờ ố ộ XVII, đ c bi t là t ể    th  k  XIX, khi đ i s ng các dân t c ngày càng phát tri n

ệ ể ấ ọ ỹ nâng cao, khi k  ngh  in  n và báo chí phát tri n, khi văn h c cũng đã thâm

ạ ộ ủ ự ậ ộ ứ   ầ nh p vào các lĩnh v c ho t đ ng tinh th n khác c a xã h i và nhà văn có ý th c

ộ ấ ự ự ể ộ ớ ể ạ   tham gia vào các cu c đ u tranh xã h i, kí m i th c s  phát tri n và là th  lo i

ứ ạ ấ ự ự ờ ạ ph c t p nh t trong văn xuôi t s  th i trung đ i.

ơ ả ữ ư ặ Kí có nh ng đ c tr ng c  b n sau:

ế ề ộ ờ ự ạ ỏ ự ệ ậ ậ ­ Kí vi t v  cu c đ i th c t i, vi ế ề ườ t v  ng i th t, vi c th t, kí đòi h i s  trung

ự ườ ế ườ ự ệ ữ ọ th c, chính xác. Ng i vi t kí th ộ   ng quan tâm, tôn tr ng nh ng s  ki n xã h i

ờ ố ử ữ ề ấ ặ ỏ ườ ế ị l ch s , nh ng v n đ  nóng b ng đang đ t ra trong đ i s ng. Ng i vi t kí

ầ ủ ử ọ ẫ ả ầ ớ miêu t ả ự ạ  th c t i tinh th n c a s  h c. M u hình tác gi kí g n gũi v i nhà s ử

ọ ả ậ ạ ệ ọ ọ ờ ị h c. Tác gi kí coi tr ng vi c thu t l ể   i có ng n ngành, có th i gian, đ a đi m,

ộ ờ ả ả hành đ ng và không bao gi quên miêu t ợ  khung c nh g i không khí.

ả ế ợ ờ ố ử ụ ệ ­ Tác gi kí khéo s  d ng tài li u đ i s ng k t h p v i t ớ ư ưở  t ụ   ả ng, c m th ,

ấ ậ ạ ự ự ữ ạ nh n xét, đánh giá. T t nhiên đan xen vào m ch t s  con có nh ng đo n th ể

ệ ưở ự ườ ậ ướ ự ệ hi n suy t ng nh n xét chân th c, t ủ ng minh c a nhà văn tr c s  vi c. cái

ị ủ ủ ữ ớ thú v  c a kí là nh ng ý riêng, suy nghĩ riêng c a tác gi ả ượ  đ ệ   c đan cài v i vi c

ố ượ ậ ứ ấ ệ ự ậ ẫ ủ ả ệ tái hi n đ i t ộ   ng.  Vì v y s c h p d n c a kí là kh  năng tái hi n s  th t m t

ủ ả ậ ự ư ấ ả ự ấ ộ cách sinh đ ng c a tác gi ữ   . Kí ch p nh n s  h  c u, do đó ph i d a vào nh ng

7

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ưở ưở ượ ủ ấ ờ ả ự ậ ả

ườ Ng Ninh liên t

ng, t ng t ng b t ng , tài hoa c a tác gi ộ    khi ph n ánh s  v t, cu c

ẹ ủ ề ẩ ố s ng. Đi u đó làm nên cái đ p c a tác ph m kí.

ổ ậ ấ ữ ủ ẩ ấ ­ N i b t lên trong tác ph m kí chính là ch t ch  quan, ch t tr ậ    tình sâu đ m

ả ứ ấ ứ ấ ẫ ủ ụ ộ ủ c a cái tôi tác gi ẫ   . Cho nên s c h p d n c a kí còn ph  thu c vào s c h p d n

ấ ườ ữ ộ ủ c a cái tôi  y (th ng là nh ng cái tôi phong phú, uyên bác, tài hoa, đ c đáo…)

ọ ườ ữ ủ ể ặ ơ ả ủ 1.2; Nh ng đ c đi m c  b n c a kí Hoàng Ph  Ng c T ng

ủ ọ ườ ộ ộ ộ ệ ắ ả ­ Kí Hoàng Ph  Ng c T ng b c l m t trí tu  s c s o, uyên bác: Nhà văn

ể ườ ữ ậ ế ủ ọ ườ hi u t ng t n nh ng gì mà mình vi t. Kí Hoàng Ph  Ng c T ng giàu l ượ   ng

ủ ẩ ọ ườ ọ ượ ế ớ ộ thông tin, đ c tác ph m c a ông, ng i đ c đ ế   c ti p xúc v i m t kho ki n

ứ ề ể ắ ế ọ ử ị ị th c phong phú. Nhà văn hi u sâu s c v  văn hóa, tri t h c, l ch s , đ a lý, âm

ạ ươ ậ ệ ả nh c, đi n  nh, văn ch ệ ng ngh  thu t…

ủ ọ ườ ữ ủ ề ọ ­ Kí Hoàng Ph  Ng c T ng thiên v  tùy bút. Đ c nh ng trang kí c a Hoàng

ủ ọ ườ ề ể ể ạ ự ả ậ ổ ị Ph  Ng c T ng c m nh n v  th  kí có s  thay đ i thú v . Th  lo i chuyên

ự ệ ự ủ ọ ườ ạ ghi chép các s  ki n xác th c qua ngòi bút Hoàng Ph  Ng c T ng l ấ   i th m

ấ ầ ư ữ ư ặ ẫ đ m ch t tr m t , tr  tình nh : “Ai đã đ t tên cho dòng sông”, “Hoa trái quanh

ữ ủ ả ẩ ộ ộ ớ tôi”…chính là s n ph m c a m t phong cách kí đ c đáo, v i nh ng trang vi ế   t

ệ ừ ặ ầ ừ v a trí tu , v a n ng trĩu tr m t ư .

ủ ủ ọ ườ ấ ự ả ạ ỉ ­ Kí c a Hoàng Ph  Ng c T ng có ch t t ự ệ  do, t n m n. S  ki n đôi khi ch  là

ớ ể ộ ộ ủ ủ ữ ả cái c  đ  nhà văn b c l nh ng c m xúc, suy nghĩ ch  quan c a mình. Cách t ổ

ứ ệ ả ậ ấ ả ơ ợ   ch c văn b n mang tính ngh  thu t cao, văn phong giàu ch t th , hình  nh g i

ữ ặ ậ ộ ấ   ả c m. “Ai đã đ t tên cho dòng sông?” là m t trong nh ng bút kí mang đ m d u

ấ ủ ọ ườ n phong cách Hoàng Ph  Ng c T ng.

ủ ủ ẩ ố ọ ườ ­ Xuyên su t các tác ph m kí c a Hoàng Ph  Ng c T ng là lòng yêu quê

ươ ấ ướ ế ớ ẹ ắ ộ h ng đ t n ắ   c, là tâm huy t v i tinh hoa dân t c. Ông luôn g n cái đ p, g n

ậ ớ ữ ủ ữ ệ ề ẩ ố ộ ngh  thu t v i nh ng truy n th ng văn hóa dân t c. Nh ng m u kí c a Hoàng

ủ ọ ườ ế ề ế ề ữ Ph  Ng c T ng, dù vi t v  vùng nào, dù vi ế   t v  nh ng năm tháng chi n

8

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ộ ố ươ ề ấ ề ạ ự ề tranh hay cu c s ng đ ng đ i, đ u l p lánh ni m t ẹ   ữ  hào v  nh ng nét đ p

ươ ấ ướ ế ề ề ấ ủ c a quê h ng đ t n c. Vi t v  vùng đ t Mũi, nhà văn truy n cho ng ườ ọ   i đ c

ề ướ ự ấ ướ ể ề ặ ả ni m vui s ng t ủ  hào v  “món quà t ng c a bi n c  dành cho đ t n c ta”

ướ ế ề ạ ữ ữ ằ ơ ừ (R ng n ặ c m n). Vi t v  L ng S n b ng nh ng con ch  lóng lánh tài hoa,

ườ ọ ươ ủ ẹ ế ồ ơ ổ nhà văn th i vào ng i đ c h ng th m nh  nhàng quy n rũ c a cây h i “nó

ế ư ộ ỉ ệ ơ ồ ừ ồ ế ề ế thân thi t và m  h  nh  m t k  ni m” (R ng h i). Vi t v  Hu , Hoàng Ph ủ

ườ ạ ư ườ ọ ơ ộ ấ ố ề ặ ầ ọ Ng c T ng l i đ a ng ớ   i đ c v  vùng đ t c  đô tr m m c, th  m ng v i

ữ ườ ặ nh ng khu v n xanh, thiên nhiên xanh, dòng sông xanh (Ai đã đ t tên cho dòng

sông?).

ơ ả ủ ữ ễ ể ặ 1.3; Nh ng đ c đi m c  b n c a tùy bút (kí) Nguy n Tuân

ườ ậ ủ ệ ể ặ ­ “Ng ễ   i lái đò Sông Đà” mang đ c đi m phong cách ngh  thu t c a Nguy n

ườ ủ ấ ễ Tuân. Nguy n Tuân là ng ể ạ   ộ ấ i đã đóng d u “cái tôi đ c t u” c a ông lên th  lo i

ữ ệ ế ấ ậ ẩ ớ   tùy bút. Ông là nhà văn đem đ n cho tùy bút nh ng ph m ch t ngh  thu t m i

ủ ế theo cách nói vui vui c a ông: Tùy bút là tùy vào bút mà vi ủ t, tùy bút c a ông có

ậ ủ ữ ể ệ ậ ặ ạ nh ng đ c đi m in đ m cá tính sáng t o và phong cách ngh  thu t c a ông. Vì

ộ ố ặ ầ ư ể ạ ẩ ả ầ ậ v y, khi gi ng d y tác ph m, th y cô giáo c n l u ý m t s  đ c đi m sau v ề

ủ tùy bút c a nhà văn:

ế ố ủ ề ệ ễ ễ + Tùy bút c a Nguy n Tuân có nhi u y u t truy n. Nguy n Tuân bén duyên

ệ ớ ướ ắ ủ ớ ặ ỡ ớ ệ ậ v i truy n tr c, sau đó m i g p g  v i tùy bút. Vì v y truy n ng n c a ông

ấ ạ ủ ệ ấ xen ch t tùy bút và tùy bút l ắ i pha ch t truy n ng n. Tùy bút c a ông th ườ   ng

ủ ứ ạ ưở ượ ưở ể ự ả phát huy s c m nh c a trí t ng t ng, liên t ng, so sánh đ  d ng c nh,

ả ậ ở ộ ắ ọ ệ ự d ng truy n, có mô t tâm lý, kh c h a tính cách nhân v t ự   ừ  m t ch ng m c

ấ ị nh t đ nh.

ự ậ ấ ậ ủ ễ ờ   ấ + Tùy bút c a Nguy n Tuân r t đ m ch t kí. Ghi chép s  th t và thông tin th i

ủ ễ ệ ự s , chính xác, đó là nét riêng c a tùy bút Nguy n Tuân. Cũng do quan ni m đi,

ế ủ ự ị ố s ng và vi t, xê d ch nên tùy bút c a ông pha chút du kí, kí s  hay phóng s ự

9

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ủ ế ượ

ườ Ng Ninh ề

đi u tra. Chính nét riêng này khi n tùy bút c a ông có l ng thông tin đáng tin

ị ư ệ ề ậ c y và có nhi u giá tr  t li u.

ữ ủ ủ ễ ễ   ữ + Tùy bút c a Nguy n Tuân giàu tính tr  tình. Nh ng trang tùy bút c a Nguy n

ủ ữ ả ắ ấ ả Tuân giàu tính c m xúc, l ng th m nh ng c m nghĩ c a ông, thông qua cái “tôi”

ộ ố ự ủ ủ ệ ả ch  quan c a ông mà ph n ánh hi n th c cu c s ng.

ủ ự ề ắ ộ ễ + Tùy bút c a Nguy n Tuân đúng nghĩa t do v  phép t c. Tùy bút là m t tác

ự ự ế ấ ỏ ư ẻ ễ ồ Ở ẩ ph m t s  có k t c u l ng l o, nh ng không buông tu ng d  dãi. tùy bút

ứ ễ ạ ả ủ c a Nguy n Tuân, m ch văn c  theo dòng suy nghĩ mà tràn ch y miên man t ừ

ọ ạ ứ ứ ứ ệ ở ơ ệ truy n n  t t sang truy n kia. Nhà văn c  theo h ng bút, c  nh n nh  theo trí

ự ả ẹ ấ ụ ủ ệ ớ nh  bông lông, theo năng l c c m th  cái đ p r t tài hoa ngh  sĩ c a mình mà

ưở ữ ướ ọ ấ ờ ủ ả ứ ủ ả liên t ạ ng so sánh, t o nh ng b c nh y v t b t ng  c a ý t , c a hình  nh,

ẻ ẹ ủ ư ệ ệ ậ ộ nh ng không ch ch ra ngoài v  đ p đ c đáo c a ngh  thu t.

ủ ễ ẩ ấ ươ ự + Tùy bút c a Nguy n Tuân có ph m ch t văn ch ạ   ng qua s  tìm tòi sáng t o

ễ ả ả ặ ừ ủ ễ ề v  cách di n ý, t c nh, đ t câu, dùng t . Văn tùy bút c a Nguy n Tuân là c ả

ộ ừ ầ ắ ẩ ụ ị ữ ụ ượ ư m t kho tu t đ y  p và thú v  nh ng ví von,  n d , hoán d , t ng tr ng. Nhà

ả ả ổ ả ự ấ ế ạ ờ văn t c nh theo s  thay đ i c m giác r t tinh t ư ộ    “B  sông hoang d i nh  m t

ư ộ ỗ ở ư ề ồ ổ ườ ờ ề ử b  ti n s …h n nhiên nh  m t n i ni m c  tích thu  x a” (Ng i lái đò Sông

ủ ễ ế ạ ạ Đà). Câu văn tùy bút c a Nguy n Tuân có ki n trúc đa d ng, giàu nh c tính.

ự ế ủ ễ ậ + Tùy bút c a Nguy n Tuân là s  k t tinh tài hoa và uyên bác, khi t p trung

ả ự ứ ế ằ ộ miêu t ố  con Sông Đà b ng s  huy đ ng v n li ng tri th c chuyên môn c c k ự ỳ

ử ọ ủ ệ ề ậ ọ ị giàu có c a nhi u ngành văn hóa ngh  thu t khác nhau (s  h c, đ a lí h c, quân

ứ ề ệ ậ ươ ộ ọ ắ ậ ự s , tri th c v  võ thu t, ngh  thu t văn ch ạ   ng, h i h a, điêu kh c âm nh c,

ệ ả ộ ả ả ế ự ậ ệ ượ đi n  nh…). Và m t khi đã miêu t thì ông t đ n cùng s  v t hi n t ng,

ả ế ủ ậ ơ ố ượ ả ấ ậ ộ đúng là t đ n “S n cùng th y t n”, u ng r u c  c n “Dĩ t n vi đ ”.

ơ ả ư ữ ự ể ẽ ặ ẩ ủ * Nh ng đ c tr ng c  b n trên đây c a các tác ph m kí s  là đi m t a cho

ệ ệ ả ầ ẩ ạ ạ ệ th y cô giáo trong vi c gi ng d y tác ph m kí hi n đ i Vi t Nam.

10

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ươ ề ệ ệ ạ ả ạ ệ ộ ố 2; M t s  ph ng pháp v  vi c gi ng d y kí hi n đ i Vi t Nam trong

ươ ữ ơ ả ẩ ườ (ban c  b n) qua 2 tác ph m “Ng i lái đò Sông ch ng trình Ng  văn 12

ủ ủ ễ ặ Đà” c a nhà văn Nguy n Tuân và “Ai đã đ t tên cho dòng sông” c a tác gi ả

ọ ườ ủ Hoàng Ph  Ng c T ng.

ề ươ 2.1; V  ph ng pháp

ổ ọ ữ ứ ể ặ ạ ạ ọ ế ề ố     Do đ c đi m tâm lý l a tu i h c sinh là nh ng b n đ c còn h n ch  v  v n

ự ế ư ệ ạ ả ả ố s ng, kinh nghi m th c t nh ng l ặ   ộ i có kh  năng rung đ ng và có c m xúc đ c

ệ ớ ả ổ ủ ẩ ậ ầ ọ bi ồ   t v i tác ph m văn h c. Vì v y vai trò c a th y cô giáo là ph i b  sung, b i

ưỡ ự ả ố ố ụ ể ọ ướ d ng v n s ng, phát tri n các năng l c c m th  cho h c sinh và h ẫ   ng d n

ể ẩ ầ ấ ấ ớ ọ ộ ọ ế h  đ n v i tác ph m văn h c m t cách đúng nh t, g n nh t. Đ  làm đ ượ   c

ữ ụ ề ệ ặ ầ ầ ươ nhi m v  cao quý và n ng n  này, th y cô giáo c n có nh ng ph ng pháp

ả ờ ợ ồ ế ố ợ ử ụ ươ thích h p, đ ng th i ph i bi t cách s  d ng ph i h p các ph ng pháp phân

ừ ắ ễ ẩ ầ ấ ằ ộ ọ ắ   tích tác ph m m t cách nhu n nhuy n nh t, nh m giúp h c sinh v a n m b t

ứ ắ ươ ọ ậ ứ ừ ắ tri th c, v a n m b t ph ng pháp h c t p nghiên c u.

ạ ọ ư ẩ ặ ể ạ . 2.1.1; D y h c tác ph m theo đ c tr ng th  lo i

ể ạ ừ ừ ủ ư ế ặ ầ ộ ộ ắ     Chú ý đ n đ c tr ng c a th  lo i v a là m t yêu c u v a là m t nguyên t c

ể ạ ẩ ả ạ ọ ớ ệ   ủ c a quá trình phân tích và gi ng d y tác ph m văn h c. V i th  lo i kí, vi c

ể ạ ạ ư ể ặ ữ ắ ơ tìm hi u đ c tr ng th  lo i l ọ i càng có ý nghĩa quan tr ng h n. N m v ng và

ủ ể ặ ườ ọ ẽ ượ ư bám sát vào đ c tr ng c a th  kí, ng i đ c s  khám phá đ ẹ   c cái hay, cái đ p

ự ế ả ơ ả ệ ẩ ạ ủ c a tác ph m. Qua th c t ộ ố  gi ng d y, tôi rút ra m t s  kinh nghi m c  b n khi

ẩ ườ ủ ễ ạ d y 2 tác ph m “Ng i lái đò Sông Đà” c a nhà văn Nguy n Tuân và “Ai đã

ủ ả ọ ườ ặ đ t tên cho dòng sông” c a tác gi ủ  Hoàng Ph  Ng c T ư ng nh  sau:

ọ ệ ươ ồ ệ ủ 2.1.1.1; Cho h c sinh phát hi n ra nét t ng đ ng và khác bi ố   t c a đ i

ượ ượ ả ớ ố ượ ả ẩ t ng đ c tác gi ph n ánh trong 2 tác ph m kí so v i đ i t ng t ươ   ng

11

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ậ ở ế ề ự ậ ườ ệ ậ ờ . Vì kí vi t v  s  th t, ng ỏ   ậ i th t, vi c th t nên đòi h i

ườ Ng Ninh ự  có th t

t ngoài đ i

ấ ầ ệ ả ế ự ph i chính xác, trung th c. Vi c này là r t c n thi t.

ươ ủ ễ ẩ ­ Sông Đà và sông H ng khi đi vào 2 tác ph m c a Nguy n Tuân và Hoàng

ủ ọ ườ ố ượ ở ỹ ủ ẩ Ph  Ng c T ng đã tr  thành đ i t ng th m m  c a nhà văn. Con sông Đà

ỉ ượ ố ệ ữ ễ ằ ầ ơ ế n u ch  đ ư ộ   c Nguy n Tuân ghi chép b ng nh ng s  li u đ n thu n nh  m t

ơ ộ ạ ầ ộ ồ ị ủ   nhà đ a lý (tên khai sinh, đ  dài…) thì cái ph n h n hung b o và th  m ng c a

ẽ ượ ế ơ ộ ươ ủ ứ ệ nó s  không đ c phát hi n. Dòng sông H ng c a x  Hu  th  m ng cũng

ủ ế ọ ườ ạ ạ ậ v y. N u Hoàng Ph  Ng c T ỉ ng ch  ghi l ả   i các khúc đo n trong dòng ch y

ề ớ ế ẽ ẫ ấ ồ ủ c a nó t ừ ượ  th ng ngu n v  v i Hu  không thôi thì s  không có gì h p d n, mà

ấ ở ỗ ượ ư ộ ươ ẫ cái h p d n chính là ch  tác gi ả ưở  t ng t ng sông H ng nh  m t con

ườ ụ ể ướ ậ ồ ố ộ ng i có s  ph n, có tâm h n (cô gái Digan) có hành đ ng c  th  d ữ   i nh ng

ư ộ ươ ể đi m nhìn khám phá khác nhau. Khi thì sông H ng nh  m t cô gái mang trong

ế ớ ế ố ạ ườ ẹ ả mình tình yêu tha thi t v i thành ph  Hu , khi l ộ i là m t ng i m  s n sinh

ữ ứ ế ề ạ ố ị ạ cho x  Hu  nh ng giá tr  văn hóa truy n th ng cùng âm nh c, thi ca, khi l i là

ử ầ ủ ị ứ ể ậ ộ m t nh n ch ng c a l ch s  đ y oai hùng hi n hách.

ọ ệ ưở 2.1.1.2; H c sinh phát hi n và đánh giá óc quan sát, trí liên t ng, t ưở   ng

ượ ự ử ụ ữ ủ . t ng năng l c s  d ng ngôn ng  c a 2 nhà văn

ứ ấ ở ệ ự ậ ả ộ ẫ ủ   S c h p d n c a kí chính là ộ    kh  năng tái hi n s  th t m t cách sinh đ ng

ả ế ứ ỉ ơ ế ẩ ầ ủ c a tác gi . N u ch  đ n thu n là ghi chép thì tác ph m kí h t s c khô khan

ễ không gây đ ượ ấ ượ c  n t ớ ng v i ng ườ ọ Ở i đ c. đây Nguy n Tuân và Hoàng Ph ủ

ườ ự ậ ề ấ ộ ố ọ Ng c  T ng   đ u  r t  “tài  hoa”,  luôn  nhìn  cu c  s ng,  s  v t,  con  ng ườ ở  i

ươ ẻ ẹ ủ ệ ề ệ ẩ ộ ỹ ph ệ   ng di n, góc đ  văn hóa th m m , nên phát hi n ra nhi u v  đ p c a hi n

ờ ả ự ể ấ ố ồ ộ ế th c cu c s ng. Đ ng th i c  2 nhà văn cũng r t “uyên bác”: hi u bi t sâu

ự ể ề ề ấ ả ộ r ng nhi u lĩnh v c, nhi u ngành và có th  cung c p, đóng góp, lí gi ữ   i nh ng

ứ ế ườ ki n th c đó cho ng i khác.

ớ ườ ủ ễ ­ V i tác ph m c a Nguy n Tuân ẩ “Ng i lái đò sông Đà”

12

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ạ ủ ẻ ẹ ụ ễ ậ + Khi khám phá v  đ p hung b o c a con sông, Nguy n Tuân đã v n d ng tri

ứ ủ ề ể ả ủ ọ th c c a nhi u ngành đ  miêu t tính cách c a con sông mà ông g i là “loài

ố ộ ủ ủ ồ ổ ườ ẻ th y quái kh ng l ” là “k  thù s  m t” c a con ng ộ   i. Nhà văn đã huy đ ng

ứ ủ ộ ọ ệ ả ế ế ắ ậ ả ố v n ki n th c c a đi n  nh, h i h a, ki n trúc, điêu kh c, th m chí c  lĩnh

ự ể ể ả ướ ướ ậ ự v c quân s , võ thu t, th  thao đ  miêu t thác n c, hút n ữ c và nh ng hòn

ữ ả ạ ẵ ậ ướ đá, t ng đá trên sông Đà mà nó đã bày s n nh ng th ch tr n trên sông n c đ ể

ề ế ấ ờ ch  “ăn ch t cái thuy n nào qua đ y”.

ư ậ ữ ả ờ ưở ử ụ   Nh  v y, nh  vào kh  năng s  d ng ngôn ng  liên ngành và trí t ng t ượ   ng

ả ọ ừ ể ượ ặ ự ủ ể ủ tài hoa c a tác gi , h c sinh v a hi u đ c đ c đi m th c c a sông Đà, v a b ừ ị

ố ả ủ ễ cu n hút vào tài năng miêu t c a Nguy n Tuân.

ẻ ơ ộ ữ ủ ạ ầ ệ + Khi khám phá v  th  m ng, tr tình c a con sông, l i c n phát hi n ra s ự

ể ổ ả ấ ượ ể thay đ i, di chuy n đi m nhìn và cách miêu t . Dòng sông  y đ c  chiêm

ưỡ ừ ố ượ ng ng t trên cao nhìn xu ng. Hình dáng con sông Đà đ ợ   ư ộ c ví nh  m t “s i

ễ ươ ừ ằ ế dây th ng ngo n ngoèo” và d  th ng, đáng yêu bi t bao, qua phép so sánh liên

ưở ư ộ ộ ữ t ng đ c đáo “sông Đà tuôn dài tuôn dài nh  m t áng tóc tr tình”. Đó là cái

ư ộ ề ạ ơ ườ ụ ữ ề dáng m m m i nên th  nh  m t ng ễ i ph  n  ki u di m  đang làm duyên

ướ ủ ẻ ệ ắ tr c trùng đi p thiên nhiên Tây B c…sông Đà không còn là k  thù c a con

ườ ữ ề ầ ộ ố ỗ ng i n a mà đã là m t “c  nhân, tình nhân” đ y n i ni m lâu ngày g p l ặ ạ   i.

ậ ả ở ẻ ẹ ữ ướ C m nh n sông Đà v  đ p tr  tình, nhà văn còn quan sát n c sông Đà thay

ủ ờ ơ ủ ặ ướ ặ ư ờ ổ đ i theo mùa, c a b  bãi hoang s , c a m t n c l ng yên nh  t ủ , hay c a đàn

ươ ẩ ơ ộ ố ỏ h ầ u th  ng  ng ng đ u ng n búp c  non.

ớ ượ ậ ượ ắ ọ ố + V i hình t ng ông lái đò: Nhân v t này không đ ậ   c kh c h a thành s  ph n

ư ẩ ự ự ự ả ắ ỉ nh  trong tác ph m t ộ  s . Th c ra đó ch  là m t kho nh kh c trên sông n ướ   c

ễ ườ ờ ỳ ớ ộ ể đ  qua đó Nguy n Tuân tôn vinh con ng ờ   i lao đ ng trong th i k  m i – th i

ể ứ ệ ủ ự ủ ề ắ ộ ỳ k  mi n B c xây d ng Ch  nghĩa xã h i. Đ  ch ng minh tài ngh  c a ông đò,

ả ư ấ ộ ượ ộ ể ấ tác gi đã h  c u m t cu c v ộ t thác sông Đà có m t không hai đ  th y đ ượ   c

13

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ủ ộ ườ ệ ồ ượ ộ “tay lái ra hoa” c a m t ng i ngh  sĩ có tâm h n cao th ng, m t phong thái

ệ ả ộ ượ ung dung t ự ạ  t i, m t trí thông minh lão luy n và lòng dũng c m đ ệ   c tôi luy n

ế ấ ộ ế ễ trong lao đ ng và chi n đ u. Vi t ông lái đò cũng là cách Nguy n Tuân tôn vinh

ườ ộ ườ ư ả ị ườ ủ ẻ ẹ v  đ p c a con ng i lao đ ng bình th ng, gi n d  nh ng phi th ng trong

ố ờ ườ ễ ề ệ ấ ẹ   ngh  nghi p, đó là ch t “vàng m i” mà Nguy n Tuân su t đ i đi tìm cái đ p

đó.

ặ ớ ủ ủ ọ ­ V i tác ph m c a Hoàng Ph  Ng c T ườ   ng ẩ “Ai đã đ t tên cho dòng sông?”

Ở ọ ườ ứ ộ ồ ộ ủ  Hoàng Ph  Ng c T ng, ông huy đ ng ngu n tri th c phong phú thu c các

ự ị ự ử ể ộ ị ượ ươ lĩnh v c đ a lí, l ch s , văn hóa đ  xây d ng m t hình t ng sông H ng.

ứ ị ẻ ẹ ả ủ ươ ữ ủ ế + V  đ p thiên nhiên c a sông H ng là k t qu  c a nh ng tri th c đ a lí và

ắ ả ủ ả ườ ầ ậ kh  năng quan sát s c s o c a ng i tr n thu t.

ả ầ ươ ồ ộ • Ở ượ  th ẻ ẹ ng ngu n: Sông H ng mang v  đ p hùng vĩ “ch y r m r …”, sông

ư ộ ươ ạ ườ ạ ả H ng “phóng khoáng và man d i” nh  m t con ng i có “b n lĩnh gan d …”

ỏ ạ ươ ươ ấ ộ ể • Ra kh i đ i ngàn, sông H ng chuy n dòng, sông H ng gi u kín cu c hành

ữ ườ ệ ơ trình gian truân gi a lòng Tr ử ụ ng S n, nhà văn đã s  d ng bi n pháp nhân hóa

ươ ừ ộ ườ ẹ ơ ể ế đ  bi n sông H ng t m t cô gái Digan thành “ng ằ i gái đ p n m m  màng

ữ ầ ạ ồ gi a cánh đ ng Châu Hóa đ y hoa d i…”

ươ ữ ỏ ở ố ị • Ra kh i vùng núi, sông H ng tr  nên d u dàng “u n mình theo nh ng đ ườ   ng

ư ấ ụ ề ề ậ ở ặ cong th t m m”… “dòng sông m m nh  t m l a…” ươ    ch ng này, sông H ng

ở ườ ẹ ệ ị tr  thành “ng ẻ ẹ i m  phù sa” mang “v  đ p d u dàng và trí tu ”.

ữ ế ậ ậ ặ ố ở • Gi a lòng thành ph  Hu , dòng sông tr  nên tĩnh l ng, trôi th t ch m in bóng

ư ữ ề ắ ộ ỏ ố ầ c u Tràng Ti n trông “nh  nh n nh  nh ng vành trăng non” “u n m t cánh

ư ẹ ấ ươ ẳ ặ ệ ậ cung r t nh ”. Dòng sông nh  “vui t i h n lên” và đ c bi ị   t ch m rãi, êm d u

ộ ế ủ ư ề ạ m m m i…dòng sông nh  “m t ti ng vâng không nói ra c a tình yêu”.

ướ ươ ư ế ờ ỏ ố • Tr c khi r i kh i thành ph  thân yêu, sông H ng l u luy n mà nhà văn đã

ư ủ ự ề ằ ươ ví s  “dùng d ng” c a sông H ng nh  nàng Ki u “chí tình tr ở ạ  l i tìm Kim

14

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ọ

ộ ờ ủ ể ề ướ ề ể ả ộ Tr ng c a nó, đ  nói m t l i th  tr c khi v  bi n c ”. Đây đúng là m t phát

ệ ưở ị ộ ậ ắ ươ ủ ộ hi n, m t liên t ng thú v , đ c đáo và đ m màu s c văn ch ng c a tác gi ả

ươ ề v  dòng sông thân th ế ủ ứ ng c a x  Hu .

ừ + T  góc nhìn văn hóa:

ẻ ẹ ả ủ ươ ứ ữ ủ ế V  đ p văn hóa c a sông H ng là k t qu  c a nh ng tri th c văn hóa v ề

ố ừ ươ ố ộ ự ả m t thành ph , t ng là c  đô. Sông H ng t ữ    b n thân nó đã mang nh ng

ự ấ ẩ ộ ưở ộ ph m ch t văn hóa đ c đáo. Nhà văn có s  liên t ằ   ng đ c đáo khi cho r ng

ổ ể ộ ề ế ượ ặ ướ ạ toàn b  n n âm nh c c  đi n Hu  đ c sinh thành trên m t n c dòng sông

ạ ấ ứ ế ả ơ ồ ấ ậ   này. Và h n h t dòng sông thi ca và âm nh c  y là ngu n c m h ng b t t n

ươ ệ ậ ờ ự ặ ạ ứ ủ ả ủ c a ngh  thu t. Sông H ng không bao gi l p l t i trong c m h ng c a các

ngh  sĩ.ệ

ừ ị ử + T  góc nhìn l ch s :

ẻ ẹ ị ứ ề ị ử ủ ả ủ ươ ữ ử ế V  đ p l ch s  c a sông H ng là k t qu  c a nh ng tri th c v  l ch s , sông

ế ủ ấ ướ ủ ứ ớ ị ươ ử ắ ươ H ng g n v i l ch s  anh hùng c a x  Hu , c a đ t n ắ   c…sông H ng g n

ở ắ ế ỷ ớ ộ ớ   ớ v i dòng sông thiêng Linh Giang oai hùng m t thu , g n v i th  k  XVIII v i

ườ ả ắ ạ ớ ng i anh hùng áo v i Quang Trung, g n v i cách m ng tháng Tám hào hùng bi

ươ ề ậ ắ ớ ộ ể ả tráng, g n v i M u Thân rung chuy n c  mi n Nam. Sông H ng là m t minh

ử ừ ờ ổ ạ ạ ế ứ ệ ạ ủ ị ch ng c a l ch s  t th i c  đ i, qua trung đ i đ n hi n đ i.

ế ấ ươ ủ ủ ọ ườ ầ ơ ỉ * Th  đ y, sông H ng c a Hoàng Ph  Ng c T ng không đ n thu n ch  là

ủ ộ ươ ử ủ ủ ị ả m t dòng ch y c a quê h ng, nó còn là dòng sông c a l ch s , c a văn hóa,

ế ườ ơ ủ c a tình yêu Hu  và con ng i n i đây.

ệ ượ ặ ủ ọ ể ả 2.1.1.3; H c sinh phát hi n đ c đ c đi m c a “cái tôi” tác gi ỗ    trong m i

bài kí.

ổ ậ ấ ữ ủ ẩ N i b t lên trong tác ph m kí chính là tính ch  quan, ch t tr ậ    tình sâu đ m

ả ứ ấ ứ ấ ẫ ủ ụ ộ ủ c a cái tôi tác gi ẫ   . Cho nên s c h p d n c a kí còn ph  thu c vào s c h p d n

ấ ườ ữ ộ ủ c a cái tôi  y (th ng là nh ng cái tôi phong phú, uyên bác, tài hoa, đ c đáo)

15

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ủ ễ ườ . ­ “Cái tôi” c a Nguy n Tuân trong “Ng i lái đò sông Đà”

ể ể ế ễ ở ở ớ S  dĩ Nguy n Tuân tìm đ n và thành công v i th  tùy bút, b i vì nó là th  văn

ự ứ ượ ế ủ phóng túng, t do, đáp  ng đ c cá tính “ngông” trên trang vi ễ   t c a Nguy n

ậ ặ ễ ấ ắ ẫ   ệ Tuân. Là nhà văn có phong cách ngh  thu t đ c s c Nguy n Tuân h p d n

ườ ọ ự ắ ở ộ ọ ng i đ c b i “cái tôi” đ c đáo, s  tài hoa, uyên bác, giác quan s c nh n, tinh

ế ệ ừ ứ ệ ả t ậ ử ụ , ngh  thu t s  d ng ngôn t ấ   ả  điêu luy n, giàu hình  nh, c m xúc. S c h p

ễ ẩ ườ ẫ ủ d n c a ngòi bút Nguy n Tuân trong tác ph m “Ng i lái đò sông Đà” là ở ự   s

ề ữ ự ự ự ọ ộ đ c đáo, s  giàu có v  ch  nghĩa, s  công phu trong quan sát và l a ch n ngôn

t …ừ

ộ ố ự ậ ộ + Đó là m t cái tôi tài hoa: Luôn nhình cu c s ng, s  v t, con ng ườ ở i ph ươ   ng

ẻ ẹ ề ệ ệ ẩ ộ ỹ di n, góc đ  văn hóa th m m  nên phát hi n ra nhi u v  đ p hùng vĩ và m  l ỹ ệ

ấ ướ ố ờ ắ ủ ớ ủ c a thiên nhiên, đ t n ễ   c. V i đôi m t c a nhà văn su t đ i “duy mĩ”, Nguy n

ở ộ ẩ ẻ ẹ ỹ ể ệ ữ Tuân đã nhìn sông Đà góc đ  th m m  đ  phát hi n ra v  đ p tr ủ    tình c a

ượ ư ộ ườ ẹ ễ ớ con sông: Sông Đà đ c ông ví nh  m t ng ề i con gái đ p ki u di m v i “áng

ắ ủ ướ ạ ả ạ ớ ổ tóc mun ngàn ngàn v n v n s i” v i màu s c c a n c sông Đà thay đ i theo

ư ộ ờ ề ử ờ ợ ả ạ ồ   mùa, sông Đà g i c m, sông Đà “hoang d i nh  m t b  ti n s , b  sông h n

ư ộ ỗ ổ ư ề ả ổ ỉ nhiên nh  m t n i ni m c  tích tu i x a”. Không ch  nhìn c nh v t ậ ở ể    đi m

ễ ẩ ỹ ườ ở ệ ộ nhìn văn hóa th m m , Nguy n Tuân còn nhìn ng i lái đò góc đ  ngh  sĩ đ ể

ậ ượ ệ ệ ề ắ phát hi n ra tài năng trong ngh  thu t v ắ   t thác leo gh nh, khi đã n m ch c

ượ ủ ầ ầ ộ ồ đ ử ủ   c “binh pháp” c a th n sông, th n đá “thu c lòng các lu ng sinh t ” c a

ủ ộ ữ ể ề ố ọ các con thác d  nên ch  đ ng trong m i tình hu ng, có th  lái con thuy n vút

ể ễ ề ổ ọ vút qua hàng trăm gh nh đá ng n ngang hi m hóc và Nguy n Tuân đã g i đó là

ủ ộ ườ ệ ồ ượ ộ “tay lái ra hoa” c a m t ng i ngh  sĩ có tâm h n cao th ng, m t phong thái

ệ ả ộ ượ ung dung, t ự ạ  t i, m t trí thông minh lão luy n và lòng dũng c m đ ệ   c tôi luy n

ế ấ ộ trong lao đ ng và chi n đ u.

16

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh Ở

ự ể ễ ộ ế + Nguy n Tuân còn là m t cái tôi “uyên bác”: “Uyên bác” là s  hi u bi t sâu

ự ề ể ề ậ ấ ệ ộ r ng nhi u lĩnh v c, nhi u ngành ngh  thu t và có th  cung c p, đóng góp, lý

ả ứ ữ ế ườ gi i nh ng ki n th c đó cho ng i khác.

ứ ủ ấ ụ ữ ề ẩ ậ • Trong tác ph m ông hay v n d ng nh ng tri th c c a r t nhi u ngành ngh ệ

ậ ể ữ ệ ế ậ ả ậ thu t, th m chí c  nh ng ngành không liên quan gì đ n ngh  thu t đ  miêu t ả   ,

ụ ự ệ ườ ọ ệ khám phá hi n th c. Nó có tác d ng làm cho ng ậ i đ c nhìn nh n hi n th c ự ở

ề ấ ộ ườ ọ ộ ượ ế ứ nhi u góc đ  và cung c p cho ng i đ c m t l ng thông tin h t s c phong

ươ phú ngoài văn ch ng.

ẳ ả ướ ế ủ ủ ằ ỹ ạ • Ch ng h n, ông mô t cái hút n ậ   c kh ng khi p c a sông Đà b ng k  thu t

ế ả ạ ợ ợ ố   ộ phim  nh “tôi s  hãi mà nghĩ đ n m t anh b n quay phim táo t n nào mu n

ề ạ ứ ủ ử ụ ả ả truy n c m giác l ự    cho khán gi …” nhà văn còn s  d ng tri th c c a quân s ,

ở ủ ử ử ậ ể võ thu t đ  miêu t ả ướ  n c, đá sông Đà: Nào là c a sinh, c a t , đánh khuýp vu

ụ ỉ ồ h i, đánh du kích, ph c kích, đánh giáp lá cà, nào là đòn t a, đòn âm, đá trái, thúc

ắ ư ố g i, túm th t l ng…

ứ ủ ữ ụ ề ậ ộ ọ   • Ngoài ra nhà văn còn v n d ng nh ng tri th c c a nhi u b  môn khoa h c

ộ ố ủ ế ẩ ấ ị trong tác ph m c a mình, m t v n văn hóa phong phú, l ch lãm hi m th y, làm

ủ ẩ ị ườ cho bài tùy bút c a ông có giá tr  văn hóa cao. Tác ph m “Ng i lái đò sông Đà”

ườ ọ ể ượ ấ ử ị ề ị ề ề ổ đã giúp ng i đ c hi u đ c r t nhi u đi u b  ích v  l ch s , đ a lí sông Đà,

ế ủ ề ị ề ị ử ạ ị v  l ch s  cách m ng xung quanh con sông này, v  đ a hình đ a th  c a nó, v ề

ủ ạ ấ ướ ữ ề ề nh ng con thác đ  lo i, v  các tài nguyên đ t n ữ   c vùng sông Đà, v  nh ng

ơ ủ ủ ề ề ễ ả ổ ố   bài th  c a Nguy n Quang Bích, T n Đà…v  con sông mi n Tây c a T  qu c

này.

Ở ườ ườ ấ ộ ỉ * “Ng i lái đò sông Đà”, lâu nay ng i ta ch  quen th y m t cái tôi tài hoa,

ư ấ ườ ọ ấ ậ uyên bác. Nh ng rõ ràng thông qua cái tôi  y, ng i đ c còn nh n th y đ ượ   c

ủ ứ ẩ ả ầ ộ ườ ợ tác ph m còn là c m h ng ng i ca đ y say mê c a m t con ng i yêu tha thi ế   t

17

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ủ ấ ướ ườ ố ờ ư ễ

ườ Ng Ninh ẻ ẹ v  đ p c a thiên nhiên, đ t n

c, con ng i nh  Nguy n Tuân – su t đ i đi

ẹ ủ ẹ ộ ộ tìm cái đ p, cái đ p c a m t cây bút tài hoa đ c đáo...

ặ ủ ủ ọ c a Hoàng Ph  Ng c T ườ   ng ­ “Cái tôi” trong “Ai đã đ t tên cho dòng sông?”

ẹ ế ắ ạ ả ớ + Cái tôi say mê ki m tìm cái đ p, d t dào c m xúc và luôn g n bó v i thiên

nhiên.

ặ ả ắ ế ậ • Trong kí “Ai đã đ t tên cho dòng sông?”, cái tôi tác gi ậ    g n k t, hòa nh p th t

ướ ủ ữ ờ ỏ ự ớ s  v i sông n c, tr i mây, cây c , ngàn thông. Nh ng trang kí c a Hoàng Ph ủ

ườ ườ ọ ữ ề ắ ọ Ng c T ế ng mang đ n cho ng ẩ   i đ c nh ng mi n không gian xanh th m,  n

ữ ế ầ ừ ự ậ ớ chìm nh ng vi t tr m tích văn hóa t thiên nhiên. S  hòa nh p v i thiên nhiên

ế ế ừ ữ ượ ừ khi n nhà văn đã vi t lên nh ng trang văn v a giàu l ượ   ng thông tin, v a m t

ẹ ơ ư ộ mà, đ p nh  m t bài th .

ủ ọ ườ ả ủ • Thiên nhiên trong kí c a Hoàng Ph  Ng c T ồ   ng chính là phiên b n tâm h n

ể ượ ươ ơ ỉ ủ ủ c a nhà văn. Sông H ng trong th  ông không ch  là bi u t ng c a thiên nhiên

ế ủ ấ ộ ế ố ầ thu n khi ấ t mà còn l p lánh ch t nhân văn c a m t tri t lí s ng. Cái tôi có lúc

ộ ủ ả ẳ ự ể ể ậ ướ thoát h n s  ràng bu c c a b n th  đ  hoà nh p vào sông n c.

ả ượ ộ ộ ự ế • C m xúc vô cùng phong phú, có khi nó đ c b c l ạ   ớ  tr c ti p v i các tr ng

ẻ ẹ ừ ủ ừ ộ thái n i tâm: v a thích thú, v a lãng đãng, miên man trong v  đ p c a dòng

ổ ắ ừ ư ề ớ ệ   sông đang đ i s c không ng ng “s m xanh, tr a vàng, chi u tím” hay cái đi u

ư ộ ế ệ ả ả ch y “nh  m t đi u slow tình c m dành riêng cho Hu ” trong trăm nghìn ánh

ả ươ ế ớ ứ ộ ộ hoa đăng…có khi c m xúc yêu th ng da di t v i x  Hu  l ế ạ ượ i đ c b c l dán

ế ặ ộ ẽ ớ ấ ữ ề ế ti p trong cu c hành trình l ng l ệ    v i r t nhi u nh ng tìm ki m và phát hi n:

ể ậ ỡ ươ ữ ồ ng  ngàng nh n ra đi m t ng đ ng gi a con sông và con ng ườ ở ỗ ươ   ng  “n i v i

ẳ ơ ủ ế ệ ờ ồ ấ v n và chút l ng l ắ    kín đáo c a tình yêu”, đ ng th i cùng hoài ni m đ n kh c

ộ ắ ư ủ ế ệ ả ế kho i khi phát hi n ra m t s c màu x a cũ c a chi c áo c ướ ở i ư    Hu  ngày x a,

ư ụ ề ấ r t  x a “màu áo l c đi u…”

18

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ủ ọ ườ ắ ắ • Rõ ràng Hoàng Ph  Ng c T ằ ng đã đem tình yêu đ m th m l ng sâu và

ư ữ ả ổ ổ ế ể ồ ỗ nh ng c m xúc sôi n i say s a ph  vào trang vi t đ  r i m i dòng văn nh ư

ẻ ẹ ủ ộ ố ươ ể ả ạ m t n t nh c, b n đàn đ  tôn vinh v  đ p c a sông H ng.

ươ ấ ướ ướ ề ộ ặ ồ + Cái tôi yêu quê h ng đ t n c h ng v  c i ngu n: “Ai đã đ t tên cho dòng

ắ ộ ợ ớ ươ sông?” là m t bài ca, ca ng i sông H ng g n v i thiên nhiên văn hóa và con

ườ ứ ế ấ ằ ươ ắ ớ ươ ng i x  Hu . B ng t m lòng yêu th ng g n bó v i quê h ng đ t n ấ ướ   c,

ọ ườ ọ ự ử ề ề ề ị ủ Hoàng Ph  Ng c T ng đã trân tr ng, t hào v  b  dày l ch s , b  dày văn hóa

ấ ố ươ ắ ả và tâm hòn con ng ườ ở i vùng đ t c  đô. Ph i yêu sông H ng l m, nhà văn

ư ộ ươ ư ữ ớ ộ ị m i xem sông H ng nh  m t cô gái thùy m  mà đa tài, nh : “m t tài n  đánh

ả ắ ấ ớ ươ đàn lúc đêm khuya”. Ph i yêu sông H ng l m nhà văn m i nhìn th y dòng

ư ộ ẳ ộ ơ sông nh  m t cô gái đa tình, kín đáo và m t chút l ng l , duyên dáng chung

ớ ứ ả ắ ở ặ   tình. Ph i yêu dòng sông này l m nhà văn m i c  băn khoăn trăn tr  “Ai đã đ t

ể ả ờ ủ ỏ ọ tên cho dòng sông?”, và đ  tr l i cho câu h i này Hoàng Ph  Ng c T ườ   ng

ạ ẹ ượ ề ệ ộ ạ m n m t câu chuy n huy n tho i đ p khép l ẻ ẹ   ậ i trang kí, tô đ m thêm v  đ p

ờ ộ ộ ươ ủ ồ ồ ư ấ l p lánh c a dòng sông H ng, đ ng th i b c l cái tôi n ng cháy suy t “có

ả ờ ề ỏ ấ ề ấ ộ nhi u cách tr  l ạ ể ằ   i câu h i  y. Trong đó tôi thích nh t m t huy n tho i k  r ng

ủ ẹ ươ ườ ờ vì yêu quý con sông xinh đ p c a quê h ng, con ng ấ   i hai bên b  đã n u

ướ ể ổ ướ ơ n ố c trăm loài hoa đ  xu ng lòng sông, đ  làm n c th m tho mãi…”, “Ai đã

ơ ợ ự ế ẹ ặ ỏ ề   đ t tên cho dòng sông?”câu h i bâng khuâng kh i g i s  ki m tìm cái đ p ti m

ẩ ươ ườ ứ n trong sông H ng và thiên nhiên, con ng ế i x  Hu .

ủ ọ ườ ả ế ớ ươ • Hoàng Ph  Ng c T ng miêu t sông H ng và không gian Hu  v i tình yêu

ờ ằ ắ ủ ắ ả ớ ồ ộ ồ n ng th m, v i trái tim thi sĩ đa c m, đ ng th i b ng con m t c a m t thi sĩ

ườ ế ậ ơ ố ơ tinh t ừ ng. Nhà th  Ra­xun Ham­đa­t p đã t ng bình lu n: “N u nhà th  không

ế ớ ệ ế ớ ượ ẹ ẽ tham gia vào vi c hoàn thành th  gi i, thì th  gi i đã không đ c đ p đ  nh ư

ữ ế ằ ế ủ ọ ườ th  này”. B ng nh ng trang vi t tài hoa, Hoàng Ph  Ng c T ầ   ng đã góp ph n

ế ớ ẹ ộ ạ t o nên m t th  gi ơ i đ p và th .

19

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ộ

+ M t cái tôi tài hoa uyên bác

ủ ọ ườ ỏ ể ườ ữ ậ ế Hoàng Ph  Ng c T ng t ra am hi u t ng t n nh ng gì mình vi t. V i x ớ ứ

ế ườ ỏ ườ ữ ư ể ọ Hu  d ắ ng nh  nhà văn hi u sâu s c nh ng cành cây ng n c , t ng t n t ậ ừ

ộ ừ ươ ấ ớ ừ   tên đ t, tên làng. V i sông H ng, nhà văn thông thu c t ng khúc sông, t ng

ướ ư ặ ồ ề ẳ ặ ỗ ộ dòng n ỗ c, ch  gh nh thác cu n xoáy, ch  ph ng l ng nh  m t h  yên tĩnh.

ổ ể ế ề ể ề ắ ạ ữ   Nhà văn am hi u sâu s c v  văn hóa Hu , n n âm nh c c  đi n hay nh ng

ơ ề ươ ứ ế ố ở ề trang th  v  sông H ng. V n ki n th c uyên bác ế   ự  nhi u lĩnh v c, đó là k t

ả ủ ế ộ ộ ớ ườ ữ ể ằ qu  c a m t chuy n đi và m t trí nh  “phi th ng”. B ng nh ng hi u bi ế   t

ấ ườ ọ ộ ượ ề ị phong phú, nhà văn cung c p cho ng i đ c m t l ớ ng thông tin l n v  đ a lý,

ử ề ề ị ươ ủ ề ệ ả ọ ậ   dòng ch y c a sông H ng, v  l ch s , v  văn hóa, v  văn h c ngh  thu t.

ủ ữ ữ ằ ọ ườ B ng nh ng con ch  lóng lánh tài hoa Hoàng Ph  Ng c T ầ   ng đã góp ph n

ổ ậ ư ườ ế ấ làm n i b t dòng sông, thiên nhiên cũng nh  con ng ậ   i Hu . Cái tôi  y th t

ủ ả ư ả ườ ứ ẹ giàu tình c m, say mê cái đ p c a c nh cũng nh  con ng i x  Hu : T t c ế ấ ả

ề ẻ ẹ ồ ừ ươ ủ ữ ế ệ ắ nh ng phát hi n v  v  đ p c a sông H ng, xét đ n cùng b t ngu n t tình

ế ủ ế ắ ả ố ớ ả ườ ứ ả c m thi t tha đ n đ m say c a tác gi đ i v i c nh và con ng ế ế   i x  Hu . N u

ớ ứ ữ ể ế ẹ ế   không có tình yêu v i x  Hu  thì không th  có nh ng trang văn hay và đ p đ n

ế ề ứ ế th  v  x  Hu .

ư ậ ữ ươ ả ưở * Nh  v y, nh ng dòng sông quê h ề ng ch y v  trong tâm t ng ta qua ngòi

ữ ấ ồ ơ ệ bút và tâm h n nhà văn, giúp ta yêu h n nh ng dòng sông đ t Vi ề t. Đi u mà

ữ ế ệ ể ấ ọ ở chúng ta th y s  dĩ h  có nh ng đi n chung trong vi c mang  đ n hai hình

ượ ậ ặ ắ ấ ề ệ ả ườ ự t ng ngh  thu t đ c s c  y là: C  hai nhà văn đ u là ng ấ i có tài, r t m c tài

ữ ườ ứ ữ ề hoa uyên bác. Đ u là nh ng con ng i có tâm, là nh ng trí th c giàu lòng yêu

ướ ữ ệ ề ầ ộ n ậ ộ   c và tinh th n dân t c. Đ u là nh ng nhà văn có phong cách ngh  thu t đ c

ư ộ ự ỏ ữ ể ế ớ ớ đáo, do đó tìm đ n v i nh ng th  tùy bút, bút kí nh  m t s  th a mãn v i tình

ể ạ ấ ở ượ ữ ớ ớ ỉ ủ yêu l n, mà ch  có nh ng th  lo i  y m i chuyên ch  đ ọ   c tình yêu c a h .

ỗ ạ ứ ắ ạ Tuy nhiên, m i nhà văn l i có ý th c cá nhân sâu s c, có cá tính sáng t o riêng,

20

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ề ố ễ ỹ ả ủ ọ Nguy n Tuân thiên v  l ạ i duy m , c m giác m nh, Hoàng Ph  Ng c T ườ   ng

ề ự ự ữ ả ồ ươ thiên v  t s  tr tình, c m xúc n ng nàn yêu th ng. Đó cũng chính là quy

ậ ấ ế ủ ệ ậ lu t t ạ t y u c a sáng t o ngh  thu t.

ấ ả ừ ặ ắ ơ ả ể ạ ư ủ * Ph i xu t phát t ộ  đ c tr ng th  lo i, đó là m t nguyên t c c  b n c a quá

ụ ả ẩ ươ ề ắ trình c m th  và bình giá tác ph m văn ch ắ ng. Đi u mà ch c ch n ai cũng

ế ữ ớ ấ ữ ể ạ ơ ờ bi t. H n n a v i th  lo i bút kí, ch t tr  tình bao gi ế ủ   ế ư  cũng chi m  u th  c a

ườ ế ả ạ ạ ầ ẩ ượ ng i vi t, nên khi d y tác ph m kí th y cô giáo ph i t o đ ố   c tình hu ng

ơ ợ ự ồ ệ ề ể ơ ọ ưỡ ướ nhi u h n đ  kh i g i cho h c sinh s  đ ng đi u, ng ọ ng v ng tr c cái tôi

ả ế ủ ườ ữ ệ ả giàu c m xúc, tinh t , chân thành c a ng ẹ   i ngh  sĩ. Nh ng tình c m cao đ p

ươ ứ ở ẽ ệ ầ ắ ả ắ ố ớ đ i v i quê h ng x  s  ch c ch n s  có điêu ki n n y sinh, góp ph n vào

ề ệ ệ ể ệ ọ ơ ọ vi c hoàn thi n nhân cách h c sinh và h c sinh cũng có đi u ki n h n đ  rèn

ệ ư ể ạ ư ặ ọ luy n t duy văn h c theo đ c tr ng th  lo i.

ệ ươ ọ ọ 2.1.2; Rèn luy n ph ể ng pháp đ c hi u cho h c sinh

ữ ượ ộ ở ả ụ ắ ọ ọ Môn Ng  văn đ c coi là môn h c công c , môn h c b t bu c ấ    c  3 c p

ướ ớ ự ệ ể ọ ế ế ệ ọ h c, h ng t i vi c hình thành phát tri n năng l c đ c, vi t ti ng Vi t (năng

ự ả ụ ẩ ự ử ế ậ ỹ ự l c ti p nh n và x  lý thông tin, năng l c c m th  th m m , năng l c trình

ự ạ ậ ả ầ ạ ế ộ ố ạ bày, năng l c t o l p các lo i văn b n c n thi ọ ọ   t trong cu c s ng). D y h c đ c

ơ ả ủ ữ ể ộ ộ ớ ổ ươ ạ hi u là m t trong nh ng n i dung c  b n c a đ i m i ph ọ   ng pháp d y h c

ư ướ ữ ế ế ả ậ Ng  văn trong ti p nh n văn b n. N u nh  tr c đây chúng ta coi phân tích tác

ả ẩ ộ ươ ủ ạ ệ ặ ph m hay gi ng văn là m t ph ng pháp đ c thù c a d y văn, thì hi n nay đã

ướ ữ ế ẫ ổ ọ ọ ể   ậ có nh ng  thay đ i trong cách ti p c n này. H ng  d n h c sinh  đ c hi u

ụ ộ ữ ề ả ằ ả ọ ậ ủ   không có nghĩa là nh m c m th  m t chi u cho h c sinh nh ng c m nh n c a

ả ượ ọ ướ ấ ẫ ọ ề giáo viên v  văn b n đ c h c mà h ọ   ng d n cung c p cho h c sinh cách đ c,

ề ề ộ ế ậ ậ ủ ữ ệ ấ ả   cách ti p c n, khám phá nh ng v n đ  v  n i dung và ngh  thu t c a văn b n,

ừ ự ự ọ ủ ộ ự ọ ộ t đó hình thành cho h c sinh năng l c t đ c m t cách tích c c, ch  đ ng, có

ạ ộ ủ ể ầ ọ ọ ượ ự ệ ắ s c thái cá nhân. Ho t đ ng đ c hi u c a h c sinh c n đ c th c hi n theo

21

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ộ

ự ừ ễ ế ừ ấ ừ ọ ế ọ m t trình t d  đ n khó, t t ế  th p đ n cao, t ọ    đ c đúng, đ c thông, đ n đ c

ừ ọ ự ọ ệ ạ ọ ể hi u, t ể ủ    đ c tái hi n sang đ c sáng t o. Khi hình thành năng l c đ c hi u c a

ụ ẩ ơ ợ ự ả ỹ ọ h c sinh cũng chính là hình thành năng l c c m th  th m m , kh i g i liên

ưở ưở ượ ư t ng, t ng t ng và t duy.

ơ ả ự ệ ể ọ ọ ộ ầ   Trong quá trình đ c hi u h c sinh c n th c hi n các n i dung c  b n sau:

ữ ủ ứ ế ệ ể ả ố ộ ­ Huy đ ng v n ki n th c và kinh nghi m c a b n thân – là nh ng hi u bi ế   t

ể ế ề ề ế ấ ộ ề ủ ề v  ch  đ  hay hi u bi ủ ề   t v  các v n đ  văn hóa xã h i có liên quan đ n ch  đ ,

ể ạ ủ ả th  lo i c a văn b n.

ể ệ ữ ể ế ề ả ­ Th  hi n nh ng hi u bi t v  văn b n

ọ ướ ể ọ ỹ ế ế + Tìm ki m thông tin, đ c l t đ  tìm ý chính, đ c k  tìm các chi ti t

ả ế ố ổ ắ ạ ợ + Gi i thích, c t nghĩa, phân lo i, so sánh, phân tích, k t n i, t ng h p…thông

ể ạ ể ế ả tin đ  t o nên hi u bi ề t chung v  văn b n.

ả ả ồ + Ph n h i và đánh giá thông tin trong văn b n

ụ ữ ể ậ ế ề ệ ọ ể ả ạ ọ ­ V n d ng nh ng hi u bi t v  văn b n đã đ c hi u vào vi c đ c các lo i văn

ụ ọ ậ ự ụ ệ ệ ệ ẵ ả b n khác nhau, s n sang th c hi n các nhi m v  h c t p, các nhi m v  trong

ạ ộ ể ầ ọ ế ờ ố đ i s ng yêu c u dùng đ n ho t đ ng đ c hi u.

ọ ươ ề ả + Đ c các văn b n khác (ngoài ch ng trình, sách giáo khoa) có cùng đ  tài/

ố ể ủ ề ủ ứ ệ ặ ế ỹ ể ự ch  đ  ho c hình th c đ  th c hi n c ng c  hi u bi ệ t và rèn luy n k  năng

ể ọ đ c hi u.

ữ ả ể ả ề ụ ể ừ ệ ộ ấ ế + Trình bày nh ng gi i pháp đ  gi i quy t m t v n đ  c  th  t ậ    vi c v n

ể ế ề ể ả ọ ữ ụ d ng nh ng hi u bi t v  văn b n đã đ c hi u.

ẩ ọ ườ ủ ễ ­ Đ c tác ph m “Ng i lái đò sông Đà” c a Nguy n Tuân

ổ ậ ượ ầ ọ H c sinh c n làm n i b t đ c:

ề ế ề ươ ệ + Đ  tài: Vi t v  dòng sông quê h ng Vi t Nam

ể ạ ấ ự ư + Th  lo i: Tùy bút (bút kí) có c u trúc t ầ  do phóng túng, h u nh  không có

ậ ệ ụ ể ở ố ệ ẽ ặ ạ lu t l , quy ph m gì ch t ch , câu thúc b i c t truy n c  th  nào…Tùy bút

22

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ấ ữ ủ ấ ấ ậ mang tính ch t ch  quan, ch t tr ủ   ậ  tình r t đ m, nhân v t chính là cái tôi c a

ộ ộ ả ư ủ ứ ề ậ nhà văn, b c l c m xúc suy t và nh n th c đánh giá c a mình v  con ng ườ   i

ộ ố ệ ạ ữ ấ ả và cu c s ng hi n t ơ i. Ngôn ng  giàu hình  nh, giàu ch t th .

ứ ạ ả + C m h ng sáng t o

ề ừ ễ ẩ • Nguy n Tuân đ  t cho tác ph m:

ẹ ế ậ “Đ p v y thay ti ng hát trên dòng sông”

(Wladyslow  Broniewski)

ủ ẩ “Chúng th y giai Đông t u

ắ ư ộ Đà giang đ c B c l u”

ễ ơ (Th  Nguy n Quang Bích)

ẻ ẹ ủ ễ ả ậ ộ • Nguy n Tuân đã c m nh n v  đ p đ c đáo c a sông Đà

ỉ ướ ươ ế ả Không ch  sông Đà, sông n c quê h ế ng, sông tuy n (B n H i), sông Gianh

ữ ả ồ ế ẹ – đã ch y vào tâm h n nhà văn, đã hóa thân thành nh ng trang vi t đ p. Vi ế   t

ề ơ ễ ạ ổ ướ ươ ố “sông Đà”, Nguy n Tuân mu n đ  th , ph  nh c vào sông n c quê h ng.

ộ ợ ả ứ ệ ả ậ C m h ng sông Đà đã thành ngh  thu t “thành m t g i c m mênh mang” v ề

ề ườ ệ ố ả ấ sông quê, v  con ng i Vi t Nam trong b i c nh  y. Và ông cũng là “Đà giang

ắ ư ệ ệ ậ ộ đ c B c l u” trên bình di n ngh  thu t.

ủ ả ộ + N i dung c a văn b n

ượ ữ ạ •  Hình t ng con sông Đà: Hung b o, tr  tình

ượ ườ ậ ượ ệ ệ • Hình t ng ng i lái đò: Tài hoa, điêu luy n trong ngh  thu t v t thác leo

gh nhề

ặ ắ ậ ủ ễ ệ + Đ c s c ngh  thu t c a Nguy n Tuân

ươ ệ ệ Nhìn con ng ườ ở i ph ụ   ng di n tài hoa, ngh  sĩ: tài hoa uyên bác và d ng

ứ ủ ể ề ệ ề ậ nhi u tri th c c a nhi u ngành văn hóa, ngh  thu t khác nhau đ  quan sát miêu

ả ị ộ ọ ệ ả ự ử ệ ậ ắ ậ ị t (đ a lý, l ch s , ngh  thu t, quân s , võ thu t, h i h a, điêu kh c, đi n  nh,

23

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ ể ắ

ườ Ng Ninh ơ

th  ca…) thiên nhiên và con ng i Tây B c. Th  tùy bút phóng túng ngôn t ừ

phong phú và điêu luy n.ệ

ầ ả ọ ọ ườ + Yêu c u h c sinh tìm đ c toàn văn b n “Ng i lái đò sông Đà”

ủ ủ ặ ẩ ọ ọ ườ ­ Đ c tác ph m “Ai đã đ t tên cho dòng sông?” c a Hoàng Ph  Ng c T ng,

ổ ậ ượ ầ ọ h c sinh c n làm n i b t đ c:

ể ạ ề ể ặ ộ + Th  lo i: “Ai đã đ t tên cho dòng sông?” thu c th  kí (nghiêng v  tùy bút)

ấ ữ ượ giàu ch t tr  tình, giàu l ng thông tin.

ế ở ứ ạ ả ờ ố ầ ầ ộ + C m h ng sáng t o: Hu  tr ủ    thành m t ph n trong đ i s ng tinh th n c a

ẩ ế ề ế ể ệ ắ ặ ữ nhà văn. Nh ng m u kí vi ủ   ả t v  Hu  th  hi n tình c m g n bó sâu n ng c a

ọ ườ ề ấ ả ầ ấ ớ ủ Hoàng Ph  Ng c T ế   ng v i m nh đ t giàu tr m tích văn hóa. V  “ch t Hu ”

ủ ủ ọ ườ ậ ị trong kí c a Hoàng Ph  Ng c T ế   ng, nhà văn Tô Hoài đã nh n xét thú v : “N u

ữ ự ế ể ằ ơ ộ có th  so sánh, thì tôi nghĩ r ng S n Nam thu c đ n ngõ ngách nh ng s  tích

ớ ượ ề ế ư ủ x a c a Sài Gòn­B n Nghé, tôi thì nh  đ ộ   ố c ít nhi u tên ph  tên làng Hà N i,

ọ ườ ặ ằ ả ờ ồ ộ ủ Hoàng Ph  Ng c T ng thì tr m c  tâm h n trong khuôn m t cu c đ i cùng

ướ ủ ế ớ ấ ờ v i đ t tr i, sông n c c a Hu ”.

ề ặ + Ý nghĩa nhan đ  “Ai đã đ t tên cho dòng sông?”

ư ề ộ ỡ ơ ỏ ỏ    Nhan đ  bài bút kí là m t câu h i ng  nh  bâng qu , câu h i khó tr ả ờ    l i,

ạ ỹ ở ủ ệ ẩ ẩ ộ ư nh ng l ỏ ặ   ộ i là m t tín hi u th m m  m  ra n i dung c a tác ph m. Câu h i đ t

ớ ờ ớ ấ ử ư ộ ộ ị ề ộ   ra “v i tr i v i đ t” đã đ a nhà văn làm m t cu c hành trình l ch s  tìm v  c i

ủ ả ậ ồ ả ẻ ẹ ươ ủ ừ ngu n c a dòng sông và c m nh n, miêu t v  đ p c a sông H ng t góc

ề ạ ị ử nhìn huy n tho i­văn hóa ­ l ch s .

ố ụ ủ ể ạ ọ + Đ c và tìm hi u b  c c c a đo n trích.

ự ể ả ầ ạ D a vào văn b n có th  chia đo n trích thành 2 ph n.

ế ầ ầ ươ ứ ở ươ ủ ừ ầ • Ph n đ u: T  đ u đ n “quê h ng x  s ”: Hành trình c a H ng giang

ầ ạ ủ ị ươ ử ơ • Ph n còn l i: Sông H ng ­ dòng sông c a l ch s  và th  ca

ậ ặ ắ ệ + Ngh  thu t đ c s c:

24

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ớ

ủ ủ ọ ị ườ V i ngòi bút tài hoa l ch lãm c a Hoàng Ph  Ng c T ạ   ng, nhà văn đã sáng t o

ượ ữ ẹ ượ ệ ộ ừ ự đ c nh ng trang văn đ p, đ ở c d t nên b i m t kho t ể    v ng phong phú, uy n

ậ Ẩ ụ ệ ệ ể ấ ả chuy n và r t giàu hình  nh. Các bi n pháp ngh  thu t:  n d , nhân hóa, so

ắ ớ ưở ấ ạ ờ ộ ị ề sánh…g n li n v i liên t ắ   ng b t ng , thú v  đã t o nên m t góc nhìn đa s c

ươ ề v  sông H ng.

ọ ọ ầ ặ ọ ọ ọ ễ   ả   Yêu c u h c sinh tìm đ c toàn văn b n ho c giáo viên g i h c sinh đ c di n

ộ ố ạ ả c m m t s  đo n mà các em yêu thích.

ế ỷ ụ ế ề ả ạ ỗ ọ      Ví d  đo n “ph i nhi u th  k  đi qua…bát ngát ti ng gà”. Sau m i bài h c

ọ ế ề ẻ ẹ ủ ạ ả ậ giáo viên cho h c sinh vi t đo n văn c m nh n v  v  đ p c a dòng sông quê

ươ ụ ể ươ h ng mình, đ  giáo d c cho các em tình yêu quê h ắ ng cũng b t ngu n t ồ ừ

ữ ờ ị ườ ầ ỗ ườ ả nh ng cái gi n d  và đ i th ấ ớ ng g n gũi nh t v i m i con ng i: Dòng sông

ươ quê h ng.

ư ậ ể ể ệ ệ ọ ọ ọ ỉ ả   * Nh  v y: Vi c đ c hi u không ch  rèn luy n cho h c sinh đ c­hi u văn b n

ự ạ ậ ệ ặ ả ệ ự ế mà còn rèn luy n năng l c t o l p văn b n, đ c bi t là năng l c vi ạ   t sáng t o.

ế ữ ủ ả ạ ậ ả Vi ể ệ t sáng t o là kh  năng trình bày, th  hi n nh ng c m nh n, suy nghĩ c a cá

ề ố ượ ề ượ ặ ế ạ ượ ể ệ ở nhân v  đ i t ấ ng, v n đ  đ c đ t ra…vi t sáng t o đ c th  hi n ề    nhi u

ươ ầ ạ ứ ệ ậ ớ ph ộ ng di n khác nhau, v i các m c đ  khác nhau, vì v y c n t o ra đ ượ   c

ơ ộ ể ọ ể ệ ữ ể ọ ồ ờ   nh ng c  h i đ  h c sinh th  hi n ngay trong quá trình đ c hi u, đ ng th i

ọ ậ ể ự phát tri n các năng l c khác trong h c t p.

ươ ả ồ ư . ử ụ 2.1.3; S  d ng ph ng pháp b n đ  t duy

ồ ư ươ ượ ư ộ ươ ệ ạ ả    B n đ  t duy là ph ng pháp đ ư c đ a ra nh  là m t ph ng ti n m nh đ ể

ủ ộ ụ ả ậ ả ớ ậ t n d ng kh  năng ghi nh n hình  nh c a b  não. Đây là cách ghi nh  chi ti ế   t

ộ ấ ộ ạ ủ ượ ề ể ợ ể ổ đ  t ng h p hay đ  phân tích m t v n đ  thành m t d ng c a l ồ c đ  phân

ễ ễ ậ ọ ớ ọ ơ   nhánh. Cách ghi chép này khoa h c, giúp cho h c sinh d  nh  và d  ôn t p h n.

ệ ạ ẽ ễ ậ ơ ớ Vi c nh  và ghi l ớ   i các thông tin sau này s  d  dàng, đáng tin c y h n so v i

25

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ươ ử ụ ề ươ ồ ư ả ử ụ khi s  d ng ph ố ng pháp truy n th ng. S  d ng ph ng pháp b n đ  t duy

ữ ư ể ẽ s  có nh ng  u đi m sau:

ẽ ở ượ ị ­ Ý chính s trung tâm và đ c xác đ nh rõ ràng

ệ ỗ ợ ươ ứ ỗ ượ ườ ậ ­ Quan h  h  tr t ữ ng  ng gi a m i ý đ ỉ c ch  ra t ng t n. Ý càng quan

ẽ ằ ầ ọ ị tr ng thì s  n m v  trí càng g n ý chính.

ố ẽ ượ ệ ữ ệ ế ị ­ Liên h  gi a các khái ni m then ch t s  đ ậ ậ ứ ằ c ti p nh n l p t c b ng th  giác.

ớ ẽ ấ ệ ậ ả ơ ­ Ôn t p và ghi nh  s  r t hi u qu  và nhanh h n.

ẽ ẽ ả ơ ồ ằ ­ Thêm thông tin (ý) d  dàng h n b ng cách v  chèn thêm vào b n đ .

ỗ ả ồ ẽ ệ ạ ự ễ ệ ợ ­ M i b n đ  s  phân bi ớ t nhau t o s  d  dàng cho vi c g i nh .

ể ượ ễ ặ ộ ị ớ ­ Các ý m i có th  đ c đ t vào đúng v  trí trên hình m t cách d  dàng, bát

ứ ự ủ ự ề ệ ệ ạ ộ ổ chap th  t c a s  trình bày, t o đi u ki n cho vi c thay đ i m t cách nhanh

ệ ạ ớ chóng và linh ho t cho vi c ghi nh .

ư ậ ồ ư ả ụ ộ ưở ệ ạ Nh  v y, b n đ  t duy là m t công c  lý t ả ng cho vi c gi ng d y và trình

ồ ư ệ ả ớ ọ ậ bày các khái ni m trong l p h c. B n đ  t duy giúp cho giáo viên t p trung

ề ầ ấ ấ ổ ọ ộ ổ vào các v n đ  c n trao đ i cho h c sinh, cung c p m t cái nhìn t ng quan v ề

ả ậ ủ ề ừ ẽ ệ   ọ ch  đ  mà không có thông tin th a. H c sinh s  không ph i t p trung vào vi c

ẽ ắ ữ ầ ễ   ọ đ c chép dài dòng, mà thay vào đó s  l ng nghe nh ng gì mà th y cô giáo di n

ọ ẽ ệ ả ạ đ t. Hi u qu  bài h c s  tăng lên.

ạ ườ ủ ễ ọ   Khi d y h c bài “Ng i lái đò sông Đà” c a nhà văn Nguy n Tuân, giáo viên

ắ ặ ả ọ ắ ạ ộ ọ ể có th  tóm t t ho c cho h c sinh ghi lên b ng tóm t i n i dung bài h c theo t l

ồ ư ả b n đ  t duy.

ộ ấ ả

ả ủ

ế

­ Thu c tùy bút “Sông Đà” ế ­ Xu t b n năm 1960, là k t qu  c a chuy n đi Tây

ắ

B c năm 1958 ể ể ệ

ồ ề ư ưở

ệ

ạ ­ Tiêu bi u cho sáng tác sau Cách m ng tháng Tám ậ ộ ng và ngh  thu t ­ Th  hi n đ  chín mu i v  t

t

ể

ẫ   Ti u d n

ầ

ừ ầ

ậ ấ ế ủ

ế ạ ủ

ướ t y u c a dòng n ẩ

ợ

ủ

ẻ ẹ

ủ

ế

ầ

ể ệ

c sông Ph n 1: T  đ u …đ n quy lu t t ấ Đà (Tính cách hung b o c a sông Đà và ca ng i ph m ch t  tài hoa, trí dũng c a ông lái đò) ạ Ph n 2: Tôi có bay t qua đó th  hi n lòng yêu thiên nhiên đ t n

ữ t…h t (v  đ p tr  tình c a sông Đà,  ả ấ ướ ủ c c a tác gi )

26

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ườ

ố ụ   B  c c

i lái đò sông

Ng Đà (Nguy n ễ

ộ ấ ả ế

ả ủ

ắ

ể ể ệ

ạ ệ

ộ

­ Thu c tùy bút “Sông Đà”    ­ Xu t b n năm 1960 ế ­ Là k t qu  c a chuy n đi Tây B c (1958) ạ ­ Tiêu bi u cho giai đo n sáng tác sau cách m ng tháng Tám ồ ề ư ưở ­ Th  hi n đ  chín mu i v  t

ậ ng và ngh  thu t

t

ượ

ạ

ướ

ị ộ Giá tr  n i dung

Hình t ng  con sông Đà

ẻ

iườ

ượ

Hình t

ng ông lái đò

ộ

i

ị c,  Hung b o: Đ a hình, thác, n ủ ố đá, sóng, gió…là k  thù s  1 c a  con ng ạ ữ ề ướ t tha, m m m i,  Tr  tình: Th ườ ố ơ nên th …là “c  nhân” m t ng ư tình ch a quen bi

ế t

ệ

ậ

ị

Giá tr  ngh  thu t

ố ấ ặ

ạ ­ Ngo i hình và t

ch t đ c

ệ

ả

bi S  t ng tr i và điêu luy n

tệ ự ừ ­ ệ ­ Ngh  sĩ tài hoa

ữ

ườ ở ươ

ệ

ậ

ng di n m  thu t và con ng

ầ  ph

ph

ng di n tài hoa ngh  sĩ ậ ắ

i  ộ ọ

ị ạ ệ ệ

ứ ủ

ệ

ọ

­ Ngôn ng  tài hoa, phong phú, đ y giá tr  t o hình ỹ ệ ự ậ ở ươ ­ Quan sát, khám phá s  v t  ậ ề ­ V n d ng tri th c c a nhi u ngành ngh  thu t, khoa h c, h i h a, điêu kh c, võ thu t, đi n

ậ ụ nh,…ả ể

ừ

ệ

­ Th  bút kí (tùy bút) phóng túng, ngôn t

điêu luy n..

Ti uể

chuyên vi ặ

ể ạ t th  lo i bút kí ệ ấ

ế ẽ ữ

ị ậ ắ

ữ

ữ

ớ ư

­ ­

duy đa

ả Tác gi ế ợ K t h p ch t ch  gi a ch t trí tu  và tính tr  tình, gi a ngh  lu n s c bén v i t chi u…ề

Tác ph mẩ

­ ­

ế ạ t t

ế i Hu  ngày

ể ạ Th  lo i: Bút kí ả Hoàn c nh sáng tác, vi 4/1/1981

ố ụ B  c c

ừ ầ

ả

ế  đ u đ n quê h

ứ ở ng x  s ) ử

ươ ệ ớ ị

ươ

ạ

ố

2 ph n:ầ ầ ắ ­ Ph n 1: C nh s c thiên nhiên (t ầ Ph n 2: Còn l ­ i (sông H ng trong m i quan h  v i l ch s , văn hóa, thi  ca)

ặ

ệ

ữ

ề

Mãnh li

t qua nh ng thác gh nh

ọ ườ

ủ

Ai đã đ t tên cho dòng sông  (Hoàng Ph  Ng c T

ng)

ư ơ

ộ

ố Cu n xoáy nh  c n  l c

ượ

Th

ng

27

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ườ

ả Là b n tr

ủ ừ ng ca c a r ng già

ự ỡ

ắ

Mang s c màu r c r

ả

ắ

C nh s c thiên nhiên

ẻ ẹ

ủ

ạ

V  đ p hoang d i, hùng vĩ c a sông

ố

ươ

ộ ử ờ

ư ộ

Sông H ng đã s ng m t n a đ i mình  nh  m t cô gái Digan phóng khoáng, hoang  d i ạ

ư ộ

ủ ơ

ẹ

ằ

Nh  m t cô gái đ p n m ng  m  màng

ả

ắ ướ

ở

c tr  lên xanh

ơ ộ

ữ

ữ ­ Ngôn ng  giàu hình  nh ­ So sánh, nhân hóa ­ Th  m ng, tr  tình

S c n th mẳ

ư ấ

ụ Dòng sông nh  t m l a

ố ạ Ngo i vi thành ph   Huế

ươ ẳ

Vui t

i h n lên

ưở

Vào thành ph  ố Huế

­ Phép liên t ng  so sánh sinh đ ngộ

ư ệ

ả

ế

Nh  đi u Slow tình c m dành cho Hu

ư

ề

ầ

ắ

ỏ

C u Tràng Ti n nh  nh n nh  vành trăng non

ờ

R i xa thành

i tình chung th y

ộ ớ

ữ

ờ

ủ ấ ng v n,

ế ế ư

ươ ủ

ề

ơ

ẻ ẹ ủ ­ Mang v  đ p c a ng ­ R i xa thành ph  nh  n i v ẳ chút l ng l

ườ ố ư ỗ ươ ủ  kín đáo c a tình yêu

­ So sánh, nhân cách hóa sinh đ ng, có  ự ắ s  g n k t gi a sông H ng v i thành  ố ph  Hu  nh  tình yêu c a Thúy Ki u –   Kim Tr ngọ

ờ

ươ

ự

ộ ộ ề

ề

ni m t

ễ

ệ

t

ủ

ế

ệ

ử

ị L ch s

ệ

ậ t vùng văn

ở

ề ­  B c l  hào v  truy n  ố ế th ng văn hóa Hu  và lòng căm gi n  ẻ ộ t i ác k  thù đã tiêu di hóa c  đôố

ế ỷ ế ỷ ế ỷ ế ỷ

ắ ắ ắ

ộ ạ

­ Dòng sông biên thùy th i Hùng V ng ạ ủ ướ ­ Th  k  XV – dòng sông Di n Châu c a n c Đ i Vi ớ ễ ­ Th  k  XVII g n v i chi n công c a Nguy n Hu ớ ­ Th  k  XIX g n v i các cu c kh i nghĩa ớ ­ Th  k  XX g n v i cách m ng tháng Tám

ễ ộ

ề

ầ

ấ

ơ

­ Đ y ch t th

Văn hóa

ồ ổ ể

ạ

­ L  h i nhìn ánh hoa đăng b ng b nh ­ Âm nh c:                     C  đi n                                         Dân ca Huế

ơ ả

ệ ứ i mình trong c m h ng c a các ngh

ờ ự ặ ấ ­ Dòng sông  y không bao gi  l p   t ế ạ ở  i   duy, giáo viên có th  cho h c sinh t ng k t l ủ ạ l sĩ ừ ổ

ươ ể ọ ớ   V i ph Thi ca ổ ả

ả ­ Th  ca T n Đà ồ ư ng pháp b n đ  t ­ Cao Bá Quát ệ ­ Bà Huy n Thanh Quan ặ ọ ố ữ ­ T  H u

ứ ế ế ế ầ ả ph n k t thúc bài h c ho c trong quá trình gi ng bài, v a t ng k t ki n th c và

ể ễ ề ấ ớ ọ ộ ọ ớ ộ ắ ừ v a là đ  ghi nh  bài h c m t cách ng n g n, d  nh  nh t. Có m t đi u thú v ị

ể ả ạ ầ ả ữ n a là trong quá trình gi ng d y, th y cô giáo có th  thêm ngay vào b n đ  t ồ ư

ữ ả ưở ộ ợ ủ duy bài gi ng c a mình nh ng ý t ầ ng hay, đ t phá mà th y cô ch t nghĩ ra hay

ừ ự ệ ủ ọ ọ ẽ ư ậ ị t s  đóng góp, phát hi n c a h c sinh. Làm nh  v y bài h c s  không b  nhàm

ạ ượ ự ứ ẽ ọ chán mà l i gây đ ợ ả   ọ c s  h ng thú cho h c sinh, h c sinh s  không còn s  c m

28

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ẽ ở ợ ữ ọ ỏ giác h c môn văn dài, ghi chép m i tay đáng s  n a. Môn văn s  tr  nên khoa

ắ ơ ọ ọ ơ h c h n, ng n g n và súc tích h n.

ế ạ ệ 2.2; Ti ự t d y th c nghi m

ế ọ ả ườ Ti ể t 48, 49. Đ c hi u văn b n “Ng i lái đò Sông Đà”

ễ (Nguy n Tuân)

ụ ọ A; M c tiêu bài h c

ọ   Giúp h c sinh:

ứ : ế 1; Ki n th c

ậ ả ượ ẻ ẹ ủ ượ ườ ừ ­ C m nh n đ c v  đ p c a con sông Đà và hình t ng ng i lái đò. T  đó

ượ ố ớ ự ắ ủ ể hi u đ ễ c tình yêu, s  đ m say c a Nguy n Tuân đ i v i thiên nhiên và con

ườ ộ ở ề ổ ố ng i lao đ ng ắ ủ  mi n Tây B c c a T  qu c.

ượ ự ố ừ ễ ữ ồ ấ ­ Th y đ ủ c s  tài hoa, uyên bác c a Nguy n Tuân: V n t ế    ng  d i dào, bi n

ề ầ ữ ệ ạ ả ị hóa; câu văn đa d ng, nhi u t ng, giàu hình  nh và nh p đi u; nh ng so sánh ví

ưở ưở ượ ấ ộ von, liên t ng, t ng t ờ ng đ c đáo, b t ng .

: ỹ 2; K  năng

ư ể ặ ọ ể ạ ­ Đ c hi u tùy bút theo đ c tr ng th  lo i

3; Thái độ:

ữ ủ ế ả ộ ọ ộ ườ ­ Có thái đ  trân tr ng, c m m n tài năng đ c đáo c a nh ng con ng i lao

ị ư ả ộ ườ ả đ ng gi n d  nh ng kiên c ng, dũng c m.

ồ ưỡ ươ ấ ướ ệ ­ B i d ng tình yêu quê h ng đ t n c Vi t Nam

4; Năng l cự :

ự ả ự ụ ế ệ ợ ậ ­ Nâng cao năng l c c m th  ngh  thu t, năng l c giao ti p và h p tác, năng

ạ ả ế ấ ể ề ệ ạ ự ự ọ l c t h c, sáng t o và gi ự ọ i quy t v n đ  năng l c đ c hi u kí hi n đ i theo

ể ạ ể ặ đ c đi m th  lo i.

ế ế B. Thi ọ t k  bài h c

29

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ị ủ ọ ẩ I. Chu n b  c a giáo viên và h c sinh

1. Giáo viên:

ế ế ệ ế ạ ọ ­ SGK, SGV, thi ả t k  bài d y, tài li u tham kh o, máy chi u minh h a hình

ả ọ ậ ủ ề ệ ệ ế nh v  sông Đà(1958) và th y đi n sông Đà (hi n nay), phi u h c t p.

: ọ 2. H c sinh

ệ ả ạ ọ ở ọ ­ Đ c văn b n, sách giáo khoa, v  so n văn, đ c các tài li u, tr ả ờ  l ỏ   i câu h i

ướ ẫ ọ h ng d n h c bài.

ổ ứ ạ ộ ạ ọ II. T  ch c ho t đ ng d y h c

ạ ộ ệ ả Ho t đ ng 1: Tr i nghi m

ậ ủ ữ ệ ắ ặ ọ ỏ ễ   ể Câu h i? Nêu ng n g n nh ng đ c đi m phong cách ngh  thu t c a Nguy n

ữ ườ ử ủ ễ ở ớ ọ Tuân? (H c “Ch  ng i t tù” c a Nguy n Tuân l p 11)

ự ượ ậ ộ ề ẹ ườ HS: ­ Xây d ng hình t ng nhân v t đ c đáo, đ  cao cái đ p, con ng i tài hoa,

ử ủ ờ tài t ộ , uyên bác c a “m t th i vang bóng”

ữ ệ ọ ả ậ ậ ẫ ệ ệ ẫ ấ ế ợ ­ Gi ng đi u k t h p tr  tình và t th t, ngh  thu t d n truy n h p d n.

ữ ổ ề ừ ườ ư ạ ­ Ngôn ng  c  kính trang nghiêm, dùng nhi u t ữ ủ  ng  c a ng i x a t o cho

ủ ệ ộ ờ câu chuy n cái không khí c a “m t th i vang bóng”

ạ ộ ớ . ẫ Ho t đ ng 2: D n vào bài m i

ề ễ ế ấ ố ữ ề ộ Nguy n Tuân là nhà văn có nhi u trang vi t r t s ng đ ng v  nh ng con

ườ ườ ườ ậ ủ ấ ỗ ng i phi th ng, tính cách phi th ệ   ng. Nhân v t c a ông m i khi đã xu t hi n

ấ ấ ứ ả ặ ệ ướ ạ thì d t khoát ph i có d u  n đ c bi ế t. N u tr c cách m ng tháng tám, ông cho

ứ ủ ẹ ờ ộ ỉ ự   ằ r ng cái đ p ch  có trong quá kh  c a m t th i vàng son và ông đã xây d ng

ẫ ị ử ự ấ ậ ộ ườ nhân v t Hu n Cao d a trên nguyên m u l ch s  là Cao Bá Quát: m t ng i có

ư ả ị ử ứ ề ố ạ ề tài có tâm nh ng ph i ch u án t hình vì đ ng v  nhân dân ch ng l i tri u đình.

ự ư ề ạ ị ổ   Nh ng sau cách m ng tháng tám, do “xê d ch” nhi u nên ông có s  thay đ i

ậ ả ả ề ườ ủ trong cách c m nh n miêu t v  con ng i. Ngòi bút tài hoa c a ông đã tìm

ấ ườ ệ ạ ườ ẻ ẹ ủ th y v  đ p c a con ng i ngay trong hi n t ộ i, m t ng ầ   ặ i vô danh l ng th m

30

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ườ ủ ệ ấ ắ ọ trong công vi c mà ông g i đó là “vàng m i” c a đ t Tây B c đó chính là “

ườ ườ ễ Ng i lái đò” trong tùy bút “Ng i lái đò Sông Đà”­ Nguy n Tuân.

ạ ộ

ế

ủ Ho t đ ng c a Giáo viên và

Ph

ngươ

K t qu  đ t đ

ả ạ ượ c

ọ

h c sinh

pháp,

ươ

ệ

ph

ng ti n

ộ ạ ẫ ể   Ho t   đ ng   3:   Tìm   hi u ể I. Ti u d n

ẫ ầ ể ph n ti u d n ả 1. Hoàn c nh sáng tác

ấ ỏ Ph ng v n, ọ ọ ọ ườ ầ   GV: G i h c sinh   đ c  ph n ­ “Ng i lái đò sông Đà” trích

ế ả thuy t gi ng, ể ẫ ậ ti u d n sách giáo khoa, nêu trong   t p   tùy   bút   “Sông

máy chi u.ế ữ ề ả   nh ng nét chính v  hoàn c nh Đà”(1960).   Đây   là   thành   quả

ứ ả ậ ẹ ẽ ủ ệ ủ ạ   sáng tác, c m h ng ch  đ o ễ   ngh  thu t đ p đ  c a Nguy n

ẩ ế ủ c a tác ph m. ề   ế Tuân trong chuy n đi đ n mi n

ớ ủ ắ ộ ổ HS tr ả ờ  l ậ i, GV nh n xét b ổ ố   Tây B c r ng l n c a T  qu c.

ả ờ ủ ọ ồ sung ý tr  l i c a h c sinh. “Sông Đà” g m 15 thiên tùy bút

ơ ở ạ ộ . và   m t   bài   th d ng   phác

th o.ả

ẩ ấ ờ ố   ­   T c   ph m   ra   đ i   trong   b i

ề ế ắ ả c nh mi n B c đang ti n hành

ộ ố ự ớ xây d ng cu c s ng m i.

ủ ạ ả ứ 2. C m h ng ch  đ o

ế ấ ủ   ­   Là   tìm   ki m   ch t   vàng   c a

ắ ấ thiên nhiên Tây B c và nh t là

ứ ấ ườ ch t   vàng   m i   “th   vàng   đã

ượ ử ử ở đ c th  l a” ữ   ồ  tâm h n nh ng

ườ ế ộ con ng ấ   i lao đ ng, chi n đ u

ề trên   mi n   núi   sông   hùng   vĩ   và

31

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ơ ộ th  m ng.

ể ạ : Tùy bút (bút kí) ghi 3. Th  lo i

ườ ậ ậ chép   ng ệ i   th t,   vi c   th t,   in

ủ ả ủ   ậ đ m   c m   xúc   ch   quan   c a

ườ ế ấ ữ ậ ng i vi t, đ m ch t tr  tình

Ph ngươ ạ ộ ọ ể Ho t đ ng 4: Đ c hi u văn pháp: Đ cọ ọ ả ể II; Đ c – hi u văn b n b n.ả ể hi u văn ọ ả 1. Đ c văn b n ọ ọ ­ GV g i 1 HS đ c đo n t ạ ừ ả b n, ọ   đ c ủ ố ộ ườ “Cu c   s ng   c a   ng i   lái sáng t o.ạ ế ế đò/187….Th  là h t thác/190;

ạ ọ ọ GV g i HS khác đ c đo n “

ạ Tôi có bay t t ngang sông Đà­

ế ế …/190 đ n h t /192).

ướ ẫ GV h ọ   ọ ng d n h c sinh đ c

ạ ạ ọ Đo n 1: Gi ng nhanh, m nh,

ế ể ệ có khí th , th  hi n không khí

ế ậ ấ ộ ủ c a m t tr n chi n g p gáp

căng th ng.ẳ

ậ ạ ọ ọ Đo n 2: Gi ng đ c ch m rãi,

ẹ ẻ ẹ   nh   nhàng,   toát   lên   v   đ p

ữ ị d u   dàng,   tr ủ   tình   c a   Sông

Đà.

ỏ ọ GV g i HS tr ả ờ  l i câu h i ?

ữ ượ Có   nh ng   hình   t ng   nào

ệ ạ ừ   hi n lên trong 2 đo n văn v a

32

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ả ậ

ườ Ng Ninh ọ đ c? Em có c m nh n đ

ượ   c

ề ệ ạ ề đi u   gì   v   các   hình   t ượ   ng ­ Hi n lên trong hai đo n trích

ượ y?ấ là hình t ng con sông Đà (hung

ể ữ ườ ậ   HS phát bi u, giáo viên nh n ạ b o, tr tình ) và ng i lái đò

ậ ế xét, k t lu n. (tài trí, dũng c m).ả

ươ ọ ể ế ­ Ph ng 2.   Đ c   –   hi u   chi   ti t   văn

pháp nêu v nấ b n.ả

ọ ế ể Đ c hi u chi ti t: ậ   ả ề đ , th o lu n ượ a. Hình t ng con sông Đà

ượ Hình t ng con sông Đà. nhóm(chia * Sông Đà – con sông Tây B cắ

ề ­ GV Khái quát v  hình t ượ   ng ớ l p làm 4 “hung b o” ạ

con   sông   Đà   =>   Tác   gi táiả nhóm)

ư ệ ộ hi n   m t   Đà   giang   nh   là

ể ạ ộ ộ m t  sinh   th ,  có  ho t  đ ng,

ế bi ả t tri giác, c m giác và có

ớ ạ cá tính tâm tr ng, v i 2 tính

ạ ữ cách:   hung   b o   và   tr tình.

ắ ẫ ỏ GV d n d t và nêu câu h i.

ạ ủ         Tính   cách   hung   b o   c a

ượ ả Sông Đà đ c tác gi miêu t ả

ữ ế thông qua nh ng chi ti t hình

ả nh gì?

ờ ự   (Đá b  sông d ng thành vách, ự ủ ­ S  hùng vĩ c a sông Đà tr ướ   c

ề ặ ữ   ạ m t gh nh H t loóng, nh ng ể ệ ở ờ ế h t th  hi n cách đã b  sông

ướ cái hút n c, thác và đá sông ự “d ng   vách   thành”   “lúc   đúng

Đà ). ọ ớ ờ ặ   ng  m i có m t tr i” “vách đá

ỗ ế M i   nhóm   tìm   chi   ti t,   hình ẹ thành   ch t   lòng   sông   Đà   nh ư

33

ị

ườ

ự

ế

ươ

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

i vi

t: Tr

ả ế ầ ộ

ườ Ng Ninh nh và phân tích.

m t cái y t h u” “có quãng con

ầ ổ Giáo viên chia: nai con h  đã có l n v t t ọ ừ ờ b

ờ ờ Nhóm 1: Đá b  sông bên   này   sang   b   bên   kia”…

ồ ấ   “ng i trong khoang đó quãng  y

đang   mùa   hè   mà   cũng   th yấ

ạ l nh”

ễ ắ ấ   =>   Nguy n   Tuân   kh c   sâu   n

ượ ề ộ ủ t ữ   ng   v   đ   cao   c a   nh ng

ẽ ự ạ vách đá, s  l nh l o, u t ố ủ   i c a

ỏ ẹ ạ ủ   ự đo n sông và s  nh  h p c a

ữ ả ằ dòng   ch y   b ng   nh ng   liên

ưở ữ ộ t ằ ng đ c đáo, b ng nh ng so

ể ị sánh   thú   v .   Đ   miêu   t ả ả     c nh

ượ ề ầ t ng hùng vĩ có ph n huy n bí

ẳ   ủ c a  dòng   sông,   nhà   văn  ch ng

ử ụ ữ ị nh ng s  d ng th  giác mà còn

ử ụ ế ợ k t h p s  d ng các giác quan

ư ớ ữ   khác(nh   xúc   giác)   v i   nh ng

ẻ ạ ớ so sánh m i m  táo b o

ứ ợ ự ­> vách thành d ng đ ng g i lên

ở ự ể s  hi m tr , hùng vĩ, lòng sông

h pẹ

ợ ứ ớ ủ   ả ­>  g i   s c  ch y  ghê   g m  c a

ề ặ thác lũ. Nhóm 2: M t gh nh

ề ­ Gh nh sông Đà:

ư ố “gùn ghê su t năm nh  lúc nào

34

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ướ ợ cũng  đòi n  xuýt…” “n c  xô

đá, đá xô sóng, sóng xô gió”…

ấ ạ ầ => Đo n văn cung c p đ y đ ủ

ữ ầ ế ả nh ng   hình   nh   c n   thi t   cho

ư ẽ ộ ọ ữ   m t   h a   sĩ   nào   a   v   nh ng

ợ ả c nh thác lũ rùng r n, mãnh li ệ   t

ạ ố ễ câu văn di n đ t theo l ệ   i đi p

ừ ệ ấ t ế   , đi p c u trúc và tăng ti n,

ẩ ị ươ ệ ạ t o nh p đi u kh n tr ồ   ng, d n

ấ ố ậ d p   g p   gáp   gi ng   nh   s ư ự

ể ậ Nhóm 3: Hút n cướ ủ chuy n   v n   c a   sóng   to,   gió

l n.ớ

ướ ở ­ Hút n c: “n ướ ở c đây th  và

ư ử ố ị ặ kêu nh  c a c ng cái b  s c”

ướ ặ ặ ư ừ “n c   c   c   lên   nh   v a   rót

ự ớ ủ   ầ d u sôi vào”=> s  ghê g m c a

ữ ướ nh ng cái hút n c.

ề ỗ ừ “Nhi u   bè   g   r ng   đi   nghênh

ữ ế   ngang vô ý là nh ng cái gi ng

ấ ố ộ hút  y nó lôi tu t xu ng…”

ữ ả ầ   ­>   Đó   là   nh ng   hình   nh   đ y

ấ ứ ự ệ ấ ch t hi n th c mà b t c  ai khi

ự ề ọ ế đ c đ n đ u hình dung ra s  tàn Nhóm 4: Thác và đá

ậ ả ổ ủ ẫ HS   trao   đ i   th o   lu n,   các ữ nh n   c a   nh ng   cái   hút   n ướ   c

ổ nhóm khác b  sung, giáo viên y.ấ

ậ ổ ướ nh n xét, b  sung. ­ Thác n c sông Đà

35

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ư “   nghe   nh   là   oán   trách”   “van

ư ệ GV l u ý các bi n pháp ngh ệ xin”

ệ ừ ậ ữ ệ ằ thu t: đi p t ệ   , đi p ng , đi p ọ “khiêu khích, gi ng g n mà ch ế

ấ c u trúc… nh o”ạ

ệ ệ ậ ố ộ ­   Bi n   pháp   ngh   thu t:   so ư ế “r ng   lên   nh   ti ng   m t   ngàn

ể ả ộ sánh,   nhân   hóa,   k ,   t ,   liên con   trâu   m ng…”,   hòn   đá   thì

ưở ạ ấ ượ t ờ ng b t ng , sáng t o. ỗ “ng  ng ẵ   c” “nhăn nhúm” s n

ữ ề ả ộ ậ ế ứ ề ­ nh ng tri th c v  nhi u lĩnh ị   sàng giao chi n c  m t tr n đ a

ư ủ ữ ớ ự v c   khác   nhau   (giao   thông, ạ   đá v i nh ng âm m u th  đo n

ệ ả ượ đi n  nh)… ể nham hi m đã đ c bày ra đ ể

ệ ệ ậ ế ề ­ Bi n pháp ngh  thu t nhân ẵ s n sàng dìm ch t con thuy n.

ộ cách   hóa,   so   sánh   đ c   đáo

ấ ử ả ướ ­>l y l a t n c.

ể ợ ấ   ở ­   GV   g i   m :   có   th   th y,

ướ ủ d i   ngòi   bút   c a   ng ườ   i

ệ ừ ự ngh  sĩ ngôn t , s  hùng vĩ và

ủ ạ hung   b o   c a   Đà   giang   đã

ệ ở ề ẻ hi n ra nhi u v  khác nhau.

ấ ả ề T t   c   đ u   toát   lên   m t   s ộ ự

ứ ạ ạ   ộ hoang   d i,   m t   s c   m nh

thiên   nhiên   kì   vĩ.   Nh ngư

ễ ế ớ Nguy n   Tuân   đ n   v i   sông

ướ ấ đà tr c tiên là tìm ch t vàng

ứ ủ c a   thiên   nhiên,   “th   vàng

ắ ủ c a   màu   s c   sông   núi   Tây

ắ B c”. Theo em nhà văn đã tìm

36

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ấ

ứ ủ th y   th   vàng   nào   c a   con

sông   Đà   nói   riêng   và   thiên

ắ nhiên   Tây   B c   nói   chung

ạ ủ ự ằ đ ng sau s  hung b o c a Đà

giang?

ả ờ ậ ả HS th o lu n, tr  l i.

ậ ố ế GV ch t ý ki n, nh n xét.

ậ ẻ ẹ   ­ Nh n xét chung: Đó là v  đ p

ứ ề ạ ạ man   d i,   s c   m nh   huy n   bí

ệ ở ủ c a   sông   Đà   hi n   ra ề     nhi u

ộ góc đ  khác nhau. Đây chính là

ủ ề ớ ti m năng to l n c a Đà giang

ượ ườ khi   nó   đ c   con   ng i   chinh

ụ ấ ắ ph c.   Đ y   là   “vàng   tr ng”quý

ấ ướ ủ báu c a đ t n c  ta. Chính vì

ễ ớ ậ v y Nguy n Tuân nghĩ t i hình

ả ủ ữ ố ủ   nh c a nh ng “tu c bin th y

ề ệ đi n”. Đi u đó nghĩa là nhà văn

ớ ủ nghĩ t ị i vai trò, v  trí c a sông

ể ấ ự ệ ữ   GV  chuy n ý : R t hung d , ự   Đà   trong   s   nghi p   xây   d ng

ể ạ hi m   ác,   gây   h i   cho   con ấ ướ đ t n c.

ườ ng ư i, nh ng ng ượ ạ c l i đó là

ậ ệ   ệ công   trình   ngh   thu t   tuy t Ti t 2ế :

ừ ờ ủ ạ v i c a t o hóa, v a hùng vĩ ươ Ph ng pháp

ạ ộ ơ ấ   ừ v a   th   m ng   t o   nên   ch t phát v n; ấ

ự ố ủ men say cho s  s ng c a con ễ ả di n gi ng;

37

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh i.ườ

ng ề ấ nêu v n đ . * Sông Đà con sông Tây B c trắ ữ

ắ ẫ ỏ GV d n d t và nêu câu h i: tình.

ự ủ ạ ừ ữ ị S  hung b o c a sông Đà là ­ Tr  tình, d u dàng: T  trên cao

ộ ự ậ ố ư   m t   s   th t   rõ   ràng.   Nh ng ấ   nhìn   xu ng,   nhà   văn   đã   th y

ế ố ượ nhà văn đã vi t “ Tôi có bay ả dòng   ch y   u n   l ủ n   c a   con

ạ ấ ầ ư ủ t t qua sông Đà m y l n…”. sông   nh   mái   tóc   c a   ng ườ   i

ứ ỉ ụ ữ ề ễ T c là sông Đà không ch  có ph   n   ki u   di m   “Sông   Đà

ể ư ộ ộ ự ữ ằ s  d  d n, đ c hi m mà con tuôn dài, tuôn dài nh  m t áng

ẻ ẹ ữ ữ sông còn có v  đ p tr tình. tóc tr  tình…”.

ữ ừ ộ ễ T   nh ng   “góc   đ ”   khác => Trong văn Nguy n Tuân có

ễ ả ạ nhau,   Nguy n   Tuân   đã   có ả ơ ả c  th , c  hoa và c  nh c.

ữ ệ ế nh ng   phát   hi n   tinh   t và

ả ẻ ẹ ữ miêu t v  đ p tr ủ    tình c a

ư ế dòng sông nh  th  nào?

ọ ữ ẻ H c   sinh   tr ả ờ   l i,   giáo   viên ẻ ẹ ­> V  đ p tr tình tr trung và

ậ ổ nh n xét, b  sung. duyên dáng.

ợ ở ả ơ ộ ả ắ GV   g i   m :   Tác   gi ắ     ng m ­ Th  m ng: Tác gi ng m sông

ở ữ ờ ở ề ờ sông   Đà ể     nh ng   th i   đi m Đà ề     nhi u   th i   gian,   nhi u

nào? không gian khác nhau, màu s cắ

ả ướ ổ ễ GV di n gi ng: n c sông Đà thay đ i theo mùa

ả ủ ế ọ ữ   Đây   là   k t   qu   c a   nh ng mùa   xuân   “xanh   ng c   bích”,

ỏ ọ ủ   công phu tìm tòi khó nh c c a mùa thu “l ừ ừ  l chín đ ”….

ộ ườ ấ ễ ỉ m t   con   ng ế   i   nh t   quy t => Nguy n Tuân không ch  tôn

ờ ị ẻ ẹ không bao gi ằ  ch u b ng lòng ủ vinh v  đ p c a dòng sông mà

ứ ờ ợ ữ ự ế ỏ ớ v i nh ng tri th c h i h t… còn   tr c   ti p   bày   t ả     tình   c m

ư ậ ự ố ớ ế =>   Nh   v y   không   s hào ề   yêu m n đ i v i sông Đà, ni m

38

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ế ượ ự ề ẻ ẹ ủ hoa   nào   thay   th   đ c   công t hào v  v  đ p c a con sông

ộ ầ   ứ s c lao đ ng nghiêm túc, c n x  s .ứ ở

ườ ẫ ủ cù kiên nh n c a con ng i.

ề ư ộ   ­ Hi n hòa: “Sông Đà nh  m t

ằ ấ ấ ằ ố c  nhân” “đ m đ m  m  m”­>

ư ấ ấ ấ ơ nh t là ch t th  nh  ng m vào

ừ ả ắ trong t ng c nh s c thiên nhiên

ắ sông Đà.  Đó là cái n ng tháng

ườ ba   Đ ng   thi   “yêu   hoa   tam

nguy t”ệ

ả ở “C nh   ven   sông ặ     đây   l ng

ố ạ ớ ­ Giáo viên ch t l i: v i cách t …”ờ

ưở ộ liên   t ng   ví   von,   so   sánh, ­>   yên   bình,   m t   v   đ p   t ẻ ẹ ươ   i

ườ ư ự ớ ố d ủ   ng   nh   sông   Đà   c a m i,   tràn   nh a   s ng   “n ươ   ng

ễ ấ ẻ ẹ   Nguy n Tuân còn có v  đ p ầ   ngô nhú lên m y lá ngô non đ u

ề ộ ủ c a   m t   con   sông   b n   b ỉ mùa”

ả ị ươ ầ ố ử   ch y qua năm tháng l ch s , “đàn   h u   cúi   đ u   ng m   búp

ấ mang  d u   tích  văn   hóa   ngàn ỏ c  gianh”

ủ ư ộ x a   c a   dân   t c.   Nói   văn ẻ ẹ ­> Còn có v  đ p hoang s  c ơ ổ

ễ ổ Nguy n   Tuân   c   kính   trang kính

ệ ạ ạ ờ ả   nghiêm   mà   hi n   đ i   ph i “B  sông hoang d i nh  m t b ư ộ ờ

ầ ế chăng có ph n vì th ? ề ử ti n s …”

ả ọ => Tác gi g i sông Đà là “c ố

nhân”

ề ắ ấ ẫ GV d n d t, nêu v n đ : Có

ễ ể ẳ ị th  kh ng đ nh Nguy n Tuân

39

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ấ

ể   đã r t công phu khi tìm hi u

ả ẻ ẹ ữ ươ và miêu t nh ng v  đ p đa ­ ph ng

ủ ả   ạ d ng c a Đà giang. Trên c  2 pháp th o ả

ạ ạ ậ khía   c nh   hung   b o   và   tr ữ lu n, phát

ủ ề ấ   tình c a Sông Đà, ta đ u th y ề ấ v n đ , nêu

ườ ệ ồ ng ề   i  ngh  sĩ  đã d n nhi u ề ấ v n đ .

ứ ủ tâm s c và tài năng c a mình

ữ ặ ắ ọ ể đ  kh c h a nh ng đ c tính,

ủ ẻ ẹ v   đ p   c a   con   sông   Tây

ắ ạ B c. Theo em t ễ   i sao Nguy n

ạ ế Tuân   l i   kì   công   đ n   nh ư

v y?ậ

ả ờ ể ả => HS tr  l ậ   i: Giáo viên nh n ế * Ti u k t: + Miêu t sông Đà

ạ ổ xét, b  sung. ớ   v i   hai   tính   cách   hung   b o   và

ữ ả tr tình là nhà văn đã ph n ánh

ư ở dòng sông này đúng nh ngoài

ể ờ đ i   (th   ký,   ghi   chép   ng ườ   i

ậ ả ậ th t, c nh th t…)

ễ ớ + V i Nguy n Tuân, thiên nhiên

ầ không thu n túy là thiên nhiên,

ộ ả   thiên   nhiên   cũng   là   m t   s n

ệ ẩ ủ ạ   ậ ph m ngh  thu t vô giá c a t o

ầ ả ọ hóa. C n ph i trân tr ng các v ẻ

ẹ ủ đ p c a nó.

ượ + Qua hình t ng sông Đà, nhà

ể ệ ả ế   văn th  hi n tình c m yêu m n

40

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ế ố ớ thi ấ   t tha đ i v i thiên nhiên đ t

n c.ướ

ệ ả ớ + Vi c miêu t Đà giang v i hai

ể ạ ữ ặ đ c đi m hung b o và tr tình

ề ắ ụ còn   có   tác   d ng   làm   n n   đ ể ẫ GV d n d t:

ể ả ẳ ờ ắ ọ Ch ng ph i tình c  khi đ  nói ả kh c h a hình  nh ông lái đò:

ủ ắ ệ ả ề v   màu   s c   c a   sông   Đà, dũng   c m,   trí   tu   trong   ngh ệ

ễ ỉ ậ ượ ề ộ   Nguy n   Tuân   ch   dùng   m t thu t v t thác leo gh nh.

ể ồ ữ ch   “vàng”.   Đ   r i   sau   đó

ẽ ữ ông   s dùng   ch “vàng

ườ ể ọ ẻ ẹ m i”đ   g i   tên   v   đ p   và

ủ ị giá tr  quý báu c a con ng ườ   i

ứ ộ ề lao  đ ng.   Đi u  đó   ch ng   t ỏ

ẩ ả ỹ ủ   trong c m xúc th m m  c a

tác gi ả ườ  ng i lái đò sông Đà

ườ ượ ườ ­   Con   ng ộ i   lao   đ ng   chân . b, Hình t ng ng i lái đò

ơ ấ ả ẹ chính là đ p h n t t c , quý

giá h n t ơ ấ ả t c .

ậ GV: V y ông lái đò đã đ ượ   c ờ ị ­ Lai l ch: sinh ra bên b  sông

ả ả ư ế tác gi miêu t nh  th  nào? đà…

ả ậ ổ HS:   trao   đ i,   th o   lu n,   tìm ạ ­   Ngo i   hình:   thân   hình   cao

ế ả chi ti t hình  nh. ư ọ ấ ừ   to,”g n   quánh   nh   ch t   r ng,

ấ ch t mùn, tay “lêu nghêu”, chân

ọ ỳ ỳ “khu nh khu nh” gi ng “ào ào

ư ướ ướ ế nh   ti ng   n c   tr ặ   c   m t

ề ỡ ớ gh nh   sông   nh n   gi i   “vòi

41

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ọ v i…”

ườ => Đây là con ng ắ i đã g n bó

ề ớ v i   ngh   sông   n ướ ừ c   t ề     nhi u

năm.

ể ườ ừ ả ­ T ng tr i, am hi u t ậ   ng t n

ắ ắ ề v  dòng sông: “n m ch c binh

ủ ầ ầ pháp   c a   th n   sông,   th n   đá”

ộ thu c   quy ậ lu t ụ     ph c

ắ ượ kích…”n m   đ c  quy  lu t t ậ ấ   t

ướ ế ủ y u c a dòng n c sông Đà =>

ễ ạ ự ượ ộ   Nguy n   Tuân   đã  t o   ra   m t Ông luôn t tin trong v t thác

ượ ộ ộ cu c v t thác có m t không leo gh nh.ề

ố ừ ự ằ ệ ặ ệ hai, b ng v n t v ng giàu có ­ Tài ngh  đ c bi t:

ứ ế ư ệ ấ và   ki n   th c   uyên   bác   v ề ộ   +   Ông   đò   xu t   hi n   nh   m t

ự ề ặ ệ ướ ả ữ nhi u lĩnh v c đ c bi t là võ viên   t ng   t ộ     xung   h u   đ t

ậ ậ ồ ộ ự thu t và quân s . trong   m t   tr n   đ   bát   quái   “

ử ề ỗ   ề nhi u   c a   nhi u   vòng,   m i

ữ ề vòng đ u có nh ng viên t ướ   ng

ữ ằ ể đã   d   d n,   nham   hi m   đón

đánh:

ề ế ặ   “Đòi   ăn   ch t   cái   thuy n”   m t

ướ ậ n c   hò   la   vang   d y   xung

ẻ quanh mình” “ùa vào mà b  gãy

ố ụ   cán   chèo”   “thúc   g i   vào   b ng

ề ấ ắ   vào hông thuy n” “túm l y th t

ễ ậ ậ ử GV   nh n   xét:   Nguy n   Tuân ư l ng ông đò đòi l t ng a mình

42

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ạ ượ ộ ỉ đã   sáng   t o   đ ạ   c   m t   đo n ra”  => ông lái đò luôn t nh táo,

ầ ắ ặ văn đ c s c, tràn đ y không bình tĩnh.

ậ ả ể ỗ ị ạ khí   tr n   m c,   miêu   t sinh + Nén ch u n i đau th  xác   do

ế ấ ộ ậ ộ ộ ủ   ộ đ ng   cu c   chi n   đ u   c a ớ cu c v n l n v i sóng thác, ông

ườ ớ ề ể ng i lái đò v i thác, đá hung đi u khi n con thuy n l n l ề ầ ượ   t

ệ ượ ạ ả ạ b o và x o quy t. v ậ   t   qua   trùng   vi   th ch   tr n,

ữ ế ắ ằ   chi n   th ng   thác   d   b ng

ữ ạ ộ nh ng   đ ng   tác   táo   b o   mà

ẩ chu n xác: “Ông đò ghì c ươ   ng

ồ ắ ấ lái,   bám   ch c   l y   lu ng   n ướ   c

đúng mà  phóng nhanh  vào  c aử

ễ ợ ở ứ GV: g i m  Nguy n Tuân là sinh …” “ đ a thì ông tránh mà

ố ờ ứ ơ nhà   văn   su t   đ i   đi   tìm   cái ả r o b i chèo lên, đ a thì ông đè

ậ ặ ẹ đ p. Các nhân v t trong sáng ắ r n lên mà ch t đôi ra …”

ủ ườ tác   c a   ông   th ng   mang

ấ ủ ữ ẩ nh ng ph m ch t c a ng ườ   i

ệ ấ ngh  sĩ tài hoa. (Hu n Cao: “

ữ Ch  ng ườ ử i t ậ  tù”. V y ng ườ   i

ượ lái   đò   có   đ ộ   c   coi   là   m t

ệ ngh   sĩ   tài   hoa   hay   không?

ọ ọ ọ   Giáo   viên   g i   h c   sinh   đ c

ạ ạ l i   đo n   ông   lái   đò   v ượ   t

ể ả ể ậ thác…đ  có th  c m nh n v ề

ư ủ ệ t cách   ngh   sĩ   c a   ông   lái

đò)

ả ậ ọ HS đ c, c m nh n, giáo viên

43

ế

ươ

ị

ườ

ự

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

i vi

ườ Ng Ninh ậ nh n xét.

ễ Theo Nguy n Tuân nét tài hoa ­ Tài hoa, ngh  sĩ:ệ

ệ ườ ạ ủ ngh  sĩ c a con ng i không ề      Dù đo n trích không có nhi u

ỉ ể ệ ở ạ ộ ế ậ ch  th  hi n ho t đ ng sáng trang   vi t   tô   đ m   nét   tài   hoa,

ệ ở ườ ậ ạ t o   ngh   thu t   mà   còn   th ể ệ ngh   sĩ ng ư   i   lái   đò   nh ng

ệ ở ự ề ườ ấ ẫ ậ ọ hi n nhi u   lĩnh   v c   khác ng i   đ c   v n   nh n   th y   t ư

ấ ố ệ ớ nhau.   Đ i   v i   b t   kì   công ừ   cách tài hoa ngh  sĩ trong t ng

ạ ớ ệ ụ ủ ầ vi c   gì   khi   đ t   t i   trình   đ ộ ộ đ ng tác thu n th c c a ông lái:

ệ ế khéo   léo,   điêu   luy n,   con “Ông   đò”   lái   mi ộ t   m t   đ ườ   ng

ề ng ườ ẽ ộ ộ i   s   b c   l nét   tài   hoa ề   ử chéo v  phía c a đá con thuy n

ệ ấ ọ ư ộ ngh  sĩ r t đáng trân tr ng. “nh   m t   mũi   tên   tre   xuyên

ơ ướ ừ nhanh qua h i n c v a xuyên

ự ộ ượ ừ v a   t đ ng   lái   đ c   l ượ   n

ượ ấ đ c…” đã cho th y “tay lái ra

ườ ủ hoa” c a ng i lái đò.

ườ +   Là   con   ng ồ   i   có   tâm   h n

ượ phong   phú   khi   v t   qua   thác

ướ ệ ấ ả ọ n c,   m i   vi c   v t   v   nguy

ể hi m   “xèo   xèo   tan   trong   trí

ọ ớ ố ặ ớ   ệ nh ”, h  coi vi c đ i m t v i

ướ ớ sóng   n ạ c   hung   b o   v i   cái

ệ ế ườ ch t   là   chuy n   th ậ   ng   nh t,

ườ ố ử th ng tình… Khi đ t l a trong

ướ ơ ố hang   đá   n ng   ng   c m   lam

ướ ộ ờ Giáo   viên   h ọ   ẫ ng   d n   h c “không ai bàn thêm m t l i nào

ế ắ ộ ể sinh ti u k t: ừ   ế ề v   cu c   chi n   th ng   v a

44

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ấ ắ Theo em đâu là ch t “vàng qua”=>g n bó tha thi ế ớ ả   t v i b n

ườ ủ ữ ươ m i” c a nh ng con ng ườ   i làng quê h ng.

ộ ễ   ắ lao đ ng Tây B c mà Nguy n ế ể * Ti u k t

ợ ườ ấ Tuân đã tìm th y và ng i ca? ­ Ng i lái đò trí dũng và tài hoa

ạ ữ trên sông hung b o và tr tình.

ẻ ẹ ủ ườ V   đ p   c a   ng i   lái   đò­   v ẻ

ặ ị ư   ầ ẹ đ p  bình  d ,  th m  l ng  nh ng

ệ ạ ứ ầ đ y trí tu  và s c m nh, ý chí

ị ự và ngh  l c, tài năng và tài hoa,

ụ ả có   kh   năng   chinh   ph c   thiên

ụ ụ ắ ả nhiên, b t nó ph i ph c v  con

ủ ườ ấ Theo Nguyên Tuân ch  nghĩa ng i . Đây chính là ch t “vàng

ỉ ở ơ ườ ườ anh hùng  đâu ch n i giáp ủ m i”  c a con ng ắ   i Tây B c

ặ ớ ườ m t v i quân thù, mà có th ể nói riêng, ng ộ i lao đ ng Vi ệ   t

ệ ấ xu t   hi n   hàng   ngày   trong Nam   nói   chung   trong   th i   kờ ỳ

ủ ộ ộ ố cu c s ng lao đ ng c a bao m i.ớ

ườ ườ con ng i  bình  th ả   ng   gi n

ổ ở ị d , không tên tu i, ngay c ả

ữ ẻ ơ nh ng   n i   xa   xôi   h o   lánh

ố ổ ủ c a   T   qu c.   Chính   công

ệ ẽ vi c   s vinh   danh   ngh ề

ủ ệ ọ ả   nghi p   c a   h ,   Hình   nh

ự ở “Khoanh nâu tròn”  ng c ông

ỗ ầ   lão do cán chèo tì vào m i l n

ượ ả ọ v t   thác,   tác   gi g i   đó   là

ươ huân   ch ộ ng   lao   đ ng   ngh ề

45

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh ệ

nghi p vinh danh cho ông lái

đò.

ạ ộ ổ ế Ho t đ ng 5: T ng k t

GV? Qua thiên tùy bút em có

ậ ề nh n xét gì v  tài năng ngh ệ

ậ thu t   và   phong   cách   ngh ệ

ậ ủ ễ thu t c a Nguy n Tuân?

ể Hs có th  trình bày cách đánh ế ổ III. T ng k t giá khác nhau, giáo viên nh nậ ặ ắ ệ ậ 1. Đ c s c ngh  thu t ố xét ch t các ý chính. ộ ộ ­ M t ngòi bút tài hoa đ c đáo,

ậ uyên bác. Nhà văn nhìn nh n và

ả ở miêu   t thiên   nhiên ph ươ   ng

ệ ậ ắ   di n   văn   hóa,   mĩ   thu t,   kh c

ọ h a con ng ườ ở i ạ  khía c nh tài

hoa ngh  sĩ.ệ

ố ố ­   V n   s ng   phong   phú   và   trí

ưở ượ ồ t ng   t ng   d i   dào   đã   giúp

ữ ạ nhà   văn   t o   nên   nh ng   trang

ế ế ứ ộ vi t h t s c đ c đáo và giá tr ị

ệ ậ ngh  thu t cao.

ử ụ ứ ề ­ S  d ng nhi u tri th c ngh ệ

ậ ộ ọ ệ ả ị thu t h i h a, đi n  nh, đ a lý,

ử ự ậ ị l ch s , võ thu t, quân s , văn

h c…ọ

ệ ộ Đúng là m t ngh  sĩ ngôn t ừ .

46

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ộ 2. N i dung

­ Là bài ca thiên nhiên Tây B cắ

ừ ơ ề   ừ v a hoang s , hùng vĩ, v a ki u

ơ ộ ễ ườ di m th  m ng, con ng i Tây

ừ ầ ả ắ ừ   B c v a c n cù dũng c m, v a

khéo léo, tài hoa…

ệ ậ III. Luy n t p

ướ ẫ GV h ệ ậ ng d n HS luy n t p

ể ả ề ộ ẩ ạ ấ 1. Phát bi u c m nghĩ v  m t đo n văn mà em thích nh t trong tác ph m?

ế ả (Vi ừ t kho ng 600 t )

ẫ ọ ướ IV. H ng d n h c sinh t ự ọ  h c

ẹ ọ ọ ườ ­ Tìm đ c tr n v n tùy bút “Ng i lái đò sông Đà”

ế ộ ậ ủ ồ ư ệ ẩ ả ổ ­ T ng k t n i dung và ngh  thu t c a tác ph m theo b n đ  t duy

ệ ả V. Tài li u tham kh o

ữ ọ ườ ề ạ SGK, SGV, chuyên đ  d y h c ng  văn 12 “Ng ễ   i lái đò sông Đà” (Nguy n

Tuân)­ NXB GD

ạ ọ ư ạ ữ ứ ế ẩ ạ ọ D y h c theo chu n ki n th c ng  văn 12 NXB Đ i h c s  ph m

ồ ưỡ ạ ọ ư ạ ữ B i d ng ng  văn 12 NXB Đ i h c s  ph m

VI. Rút kinh nghi mệ

ạ ộ ự ệ ề ầ ọ ị ở ­ Rút kinh nghi m cho h c sinh v  các ho t đ ng nhóm, s  chu n b  bài nhà

ị ố ơ ẩ (12A1 chu n b  t t h n 12D)

ự ề ổ ứ ươ ­ Giáo viên t ệ  rút kinh nghi m v  cách t ch c các ph ạ ộ   ng pháp, ho t đ ng

ủ ọ c a h c sinh.

47

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ế ặ Ti t 50, 51: Ai đã đ t tên cho dòng sông?

ả ủ ọ ườ (Trích) – Tác gi : Hoàng Ph  Ng c T ng

ụ ọ A. M c tiêu bài h c

ọ Giúp h c sinh:

ứ : ế 1. Ki n th c

ậ ượ ẻ ẹ ươ ả ạ ộ ­ C m nh n đ ủ c v  đ p đ c đáo, đa d ng c a sông H ng qua ngòi bút tài

ủ ủ ọ ườ ề ự ả ố ớ hoa c a Hoàng Ph  Ng c T ng và tình yêu, ni m t ủ  hào c a tác gi đ i v i

ươ ớ ứ ế ươ ấ ướ dòng sông quê h ng, v i x  Hu  thân th ng và đ t n c.

ữ ợ ả ệ ể ể ả ố ị ­ L i hành văn uy n chuy n, ngôn ng  g i c m, giàu hình  nh và nh p đi u,

ề ưở ẻ ấ ớ ờ ị nhi u so sánh, liên t ng m i m , b t ng , thú v …

ỹ 2. K  năng

ể ạ ư ể ể ặ ọ ọ Đ c ­ hi u th  kí văn h c theo đ c tr ng th  lo i.

3. Thái độ

ồ ưỡ ế ọ ươ B i d ng, yêu m n, trân tr ng tình yêu quê h ng đ t n ấ ướ c

4. Năng l c ự

ự ọ ể ạ ự ự ế ể ợ ­ Năng l c đ c – hi u kí theo th  lo i, năng l c giao ti p và h p tác, năng l c

ự ọ ạ ả ự ả ế ấ ụ ề ệ ậ ọ t h c, sáng t o và gi i quy t v n đ , năng l c c m th  văn h c ngh  thu t.

ế ế B. Thi ọ t k  bài h c

ị ủ ọ ẩ I. Chu n b  c a Giáo viên – H c sinh

ệ ế ả ả ọ ề GV: Giáo án, SGV, SGK, tài li u tham kh o, máy chi u minh h a (hình  nh v

ươ ở ọ ậ ế sông H ng ế  Hu , phi u h c t p)

ệ ạ ả ọ ọ HS: Đ c SGK, so n bài, đ c tài li u tham kh o..

48

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ổ ứ ọ ạ ạ ộ II. T  ch c ho t đ ng d y, h c

ạ ộ ệ ả Ho t đ ng 1: Tr i nghi m

ư ữ ể ể ệ ặ ỏ ơ ả ủ Câu h i 1: Nêu nh ng đ c tr ng c  b n c a th  tùy bút? Bi u hi n trong tác

ẩ ườ ư ế ủ ễ ph m  “Ng i lái đò sông Đà” – c a Nguy n Tuân nh  th  nào?

ậ ủ ệ ỏ ộ ườ Câu h i 2: Khái quát n i dung và ngh  thu t c a bài tùy bút “Ng i lái đò sông

ồ ư ả ằ Đà” b ng b n đ  t duy?

ạ ộ ớ ẫ Ho t đ ng 2: D n vào bài m i

ủ ế ả ệ ượ ậ Hu   là di s n văn hóa c a Vi t Nam đã đ c UNESCO công nh n. Đây là

ấ ố ể ề ặ ả ặ ệ ề ị ự ị m nh đ t c  đô có nhi u đ c đi m đ c bi t v  đ a lý t nhiên, văn hóa, l ch

ắ ế ắ ế ồ ả ơ ộ ươ ế ở ử s …Nh c đ n Hu  là nh c đ n dòng sông H ng th  m ng, kh i ngu n c m

ế ơ ồ ế ứ h ng cho bi t bao thi nhân mà nhà th  Thu B n đã vi t:

ằ ả “Con sông dùng d ng con sông không ch y

ế ấ ả Sông ch y vào lòng nên Hu  r t sâu”

ứ ấ ẫ ủ ẻ ẹ ế ạ ộ ầ ữ ượ ẳ ợ ị V  đ p và s c h p d n c a Hu  l i m t l n n a đ c kh ng đ nh và ng i ca

ứ ủ ế ế ẩ ộ trong tác ph m c a m t nhà văn x  Hu , mang tính cách Hu  đó là nhà văn

ọ ườ ế ề ề ẩ ớ ố ộ ủ Hoàng Ph  Ng c Tr ng v i nhi u tác ph m hay v  Hu . M t trong s  đó là

ế ớ ề ả ứ ế ặ tùy bút “Ai đã đ t tên cho dòng sông?”, (GV trình chi u v  c nh x  Hu  v i

ươ ả ậ ể ọ dòng sông H ng đ  h c sinh c m nh n).

49

ạ ộ ủ ươ ả ạ ượ ế Ho t đ ng c a GV và Ph ng pháp K t qu  đ t đ c

ươ

ế

ị

ự

ng THPT Tr c

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr ề

i vi ộ

­ Nêu v n đấ

ườ Ng ạ Ninh

HS t: Tr ể   Ho t   đ ng   3:   Tìm   hi u

ườ ể I. Tìm hi u chung

chung 1. Tác giả

ọ ọ ọ ủ ọ ườ ầ   GV g i h c sinh đ c ph n ­ Hoàng Ph  Ng c T ắ ng g n bó

ể ẫ ẽ ớ ứ ế ặ ữ   ti u   d n   sgk.   Nêu   nh ng ố   ch t ch  v i x  Hu  và có v n

ề ả ế ề ộ nét   chính   v   tác   gi ,   tác ể hi u bi t sâu r ng trên nhi u lĩnh

ạ ẩ ị ử ị ấ ị ph m?   V   trí   đo n   trích ự v c   nh t   là   l ch   s ,   đ a   lý,   văn

ọ ế HS đ c và trình bày, giáo hóa Hu , là nhà văn chuyên vi ế   t

ậ ổ viên nh n xét, b  sung. ề ể ạ v  th  lo i bút kí.

ặ ắ ọ Nguyên   Ng c   đánh   giá ­ Nét   đ c s c trong phong cách

ọ ậ ủ ủ ệ ủ Hoang   Ph   Ng c   T ườ   ng ọ   ngh  thu t c a Hoàng Ph  Ng c

ấ ộ ườ ự ế là “m t trong m y nhà văn T ng   là   s ầ   ợ   k t   h p   nhu n

ế ấ ủ ữ ễ ệ vi t   kí   hay   nh t   c a   văn ấ nhuy n  gi a   ch t  trí   tu   và  tr ữ

ữ ớ ưở ệ ọ h c ta hi n nay” tình v i nh ng liên t ạ   ng m nh

ộ ố ẽ m  và m t l ắ   i hành văn mê đ m

tài hoa.

ả 2. Hoàn c nh sáng tác

ặ Ai đã đ t tên cho dòng sông? Là

ấ ắ ượ bài kí xu t s c đ c vi ế ạ t t i Hu ế

ượ ngày   4/1/1981   sau   đó   đ c   in

ậ trong t p sách cùng tên.

ạ ị 3. V  trí đo n trích

ầ ầ Bài bút kí có 3 ph n, đo n trích Bài bút kí có 3 ph n, đo n trích

ạ ộ ọ ể   Ho t   đ ng   4:   Đ c   hi u ứ ấ

văn b nả ọ ọ

ọ   ọ ọ Giáo viên g i h c sinh đ c 1. Đ cọ

ừ ầ ạ đo n   t đ u   …bát   ngát ể ạ

ế ti ng gà/199” ể ể ạ ạ ­   Th   lo i:   Bút   kí   (tùy   bút) ­   Th   lo i:   Bút   kí   (tùy   bút)

ễ ọ ậ   ả ọ Đ c di n c m, đ c ch m,

50

ề ữ nghiêng v  tr  tình.

ầ tha   thi ế ở t ả     ph n   “Ph i

Sông H ngươ   ữ gi a lòng  ố ụ thành phố

ế ề ỉ nhi u   th   k   đi   qua… ừ ầ ầ

B n ả ạ ạ ườ tr ng ca  ầ ọ h c là ph n th  nh t. ủ ừ c a r ng  già. ả ả ể ể II. Đ c – hi u văn b n II. Đ c – hi u văn b n ệ   ­ Đi u “slow” tình c m ả dành riêng  ườ ẹ i gái đ p  Ng cho Hu .ế ố ụ ằ ủ ơ n m ng  m   2. Th  lo i và b  c c ườ i tài  ­ Ng ườ ẹ i gái đ p  Ng ữ n  đánh đàn  ỉ ừ b ng t nh sau  lúc đêm  ộ ủ ấ m t gi c ng   khuya dài ườ i tình  ­ Ng ẻ ẹ ầ V  đ p tr m  ầ ­ B  c c: Chia làm 2 ph n. ị d u dàng  ư ế ặ m c nh  tri chung th yủ + Ph n 1: T  đ u ­> quê h

t lí  ươ   ng

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ể ể ạ ặ ỏ Câu h i: Qua tìm hi u đo n trích “Ai đã đ t tên cho dòng sông?” em có th  rút

ệ ẩ ọ ra bài h c gì trong vi c phân tích tác ph m kí?

ả ờ HS tr  l i:

ự ậ ư ự ự ệ ẩ ọ + D a trên hi n th c khác quan tôn tr ng s  th t nh ng các tác ph m kí văn

ơ ả ể ệ ủ ủ ề ườ ọ ạ h c l i th  hi n nhi u h n c m nghĩ ch  quan c a ng i vi ế ớ ố ượ t v i đ i t ng

ượ đ ả c ph n ánh.

ề ố ượ ể ệ ả ậ ướ + Cách nhìn cách th  hi n, cách c m nh n v   đ i t ng và khuynh h ng

ủ ả ả c m nghĩ c a tác gi .

ế ậ ố ượ ể ầ ọ ộ ị ượ + Ti p c n và đ c hi u m t bài bút kí c n chú ý: Xác đ nh đ i t ng đ c

ủ ữ ả ả ậ ộ ả ề ố ph n ánh ­ phân tích nh ng c m nh n phong phú, đ c đáo c a tác gi v  đ i

ượ ữ ự ủ ồ ờ ọ ườ ế t ệ ng đ ng th i khám phá gi ng đi u tr  tình và s  tài hoa c a ng i vi t.

ẫ ọ ướ IV. H ng d n h c sinh t ự ọ  h c

ẹ ẩ ọ ọ ­ Tìm đ c tr n v n tác ph m.

ư ầ ữ ơ ơ ế ề ươ ­ S u t m nh ng câu th , bài th , ca khúc vi t v  sông H ng

ệ ả . V. Tài li u tham kh o

ế ế ữ ễ ả SGK, SGV, Thi ậ t k  bài gi ng Ng  văn 12 t p 1­ NXB GD – Nguy n Văn

ườ ủ Đ ng ch  biên.

ồ ưỡ ạ ọ ư ạ ữ ả ỗ B i d ng Ng  văn 12 NXB Đ i h c s  ph m – Đ  Kim H o

ề ạ ữ ụ ọ ặ   Chuyên đ  d y h c Ng  văn 12 Ai đã đ t tên cho dòng sông? NXB Giáo d c Lê

ị ườ ủ Th  H ng ch  biên.

VI. Rút kinh nghi mệ

ư ầ ẩ ị ượ ươ ề ả ­ Các em có chu n b   bài. S u t m đ ề ề c nhi u tranh  nh v  Sông H ng, v

Huế

ạ ộ ớ ự ­ L p 12 A1 ho t đ ng nhóm không tích c c

ề ươ ệ ư ạ ặ ọ ­ Giáo viên rút kinh nghi m v  ph ể ng pháp d y đ c hi u kí theo đ c tr ng

ể ạ th  lo i.

51

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ệ ế ả ạ D. Hi u qu  do sáng ki n đem l i

ự ế ể ả ạ ạ ụ ớ Trên th c t ế  khi tôi áp d ng sáng ki n này đ  gi ng d y t i hai l p 12, 12A1,

ả ư ự ế 12D ở ườ  tr ng THPT Tr c Ninh có k t qu  nh  sau:

ố ớ ọ 1. Đ i v i h c sinh

ữ ứ ể ế ế ế ả ố ớ Khi đ i chi u k t qu  đánh giá ki n th c, kĩ năng qua bài ki m tra gi a 2 l p

ươ ề ạ ố ọ ử ụ 12 A1(s  d ng các ph ậ   ng pháp trên ) và 12D (d y h c truy n th ng), tôi nh n

ả ủ ệ ấ ả ề ế ả ơ ớ ế th y rõ hi u qu  c a gi i pháp. L p 12A1 có k t qu  cao h n, nhi u em vi t

ọ ả ơ ư ẹ ơ ự ọ ơ khoa h c c m xúc h n, t duy nhanh nh n h n và có tính t h c cao h n. Đây

ữ ả ự ệ ể ộ cũng chính là m t trong nh ng gi i pháp rèn luy n kĩ năng, phát tri n năng l c

ườ ọ ủ c a ng i h c.

ề ế ể ả ủ * V  k t qu  c a bài ki m tra

ả ể ự ệ ế ạ K t qu  ki m tra sau bài d y th c nghi m

ề ể Đ  ki m tra 90’

ộ ọ I. Ph n 1ầ :  Ch n m t đáp án đúng

ờ ờ Câu 1: Trong các l i đánh giá sau đây, l ấ ề i nào nói đúng nh t v  nhà văn Hoàng

ủ ọ ườ Ph  Ng c T ng.

ấ ử ậ ạ ộ A. M t ngòi bút đ m ch t s  thi và lãng m n.

ệ ộ B. M t nhà ngh  sĩ ngôn t ừ .

ế ậ ấ ử ể ộ C. M t ngòi bút ti u thuy t đ m ch t s  thi.

ớ ả ộ ấ ắ ắ ộ D. M t cái tôi hào hoa và m t t m lòng g n bó v i c nh s c, con ng ườ ứ i x

Hu .ế

ủ ọ ườ ươ ủ ể ặ Câu 2: Theo Hoàng Ph  Ng c T ng đ c đi m c a sông H ng là:

ấ ướ ề ả A. Ch y qua nhi u vùng đ t n c.

ằ ả B. “Con sông dùng d ng con sông không ch y”

ộ ề ộ ấ ố C. Con sông thu c v  m t thành ph  duy nh t.

ộ ắ ư D. Dòng sông “đ c b c l u”

52

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ắ ế ắ ế ườ ủ ả ừ ấ Câu 3: Nh c đ n “cái nhìn th m thi t tình ng i c a tác gi ủ  T   y Hoàng Ph

ườ ề ậ ế ố ơ ọ Ng c T ng mu n đ  c p đ n bài th  nào?

A. Quê mẹ

ươ ế B. Ti ng hát sông H ng

C. T   yừ ấ

ươ D. Trên dòng H ng Giang

ế ề ạ ắ ả ộ ươ Câu 4: Vi t m t đo n văn ng n kho ng 5­>7 câu v  dòng sông quê h ng em.

ự ậ ầ II. Ph n 2. T  lu n

ủ ễ ọ ườ Nguy n Tuân và Hoàng Ph  Ng c T ệ ng là hai nhà văn có phong cách ngh

ậ ộ ặ ề ể ạ thu t đ c đáo và đ c bi ệ ở ườ t s  tr ng v  th  tùy bút, bút kí. Qua hai đo n trích

ườ ễ ặ “Ng i lái đò sông Đà”(Nguy n Tuân) và “Ai đã đ t tên cho dòng

ủ ọ ườ ự ố ị sông?”(Hoàng Ph  Ng c T ng). Anh(ch ) hãy so sánh s  gi ng nhau và khác

ậ ủ ệ nhau trong phong cách ngh  thu t c a hai nhà văn.

ế ể ả . K t qu  bài ki m tra

ể ể

L pớ 12A1 12D Đi m 9 ­10 7 3 ể Đi m 7­8 25 27 Đi m 5 – 6 13 25 ể Đi m <5 0 2

Sĩ số 46 37 ể ự ủ ọ ụ ệ ằ ộ     Thông qua bài ki m tra đánh giá năng l c c a h c sinh b ng vi c áp d ng m t

ươ ệ ả ạ ạ ẩ ệ ấ ố s  ph ng pháp gi ng d y tác ph m kí hi n đ i Vi t Nam đã cho th y rõ

ữ ươ ả ơ ả ố ơ ế ệ ặ ệ nh ng ph ng pháp này có hi u qu  h n, k t qu  t t h n và đ c bi t gây

ượ ự ứ ế ọ ờ ạ ể ố ọ đ c s  h ng thú cho h c sinh, khi n gi d y Đ c hi u kí v n khô khan thì

ờ ở ư ọ ả ơ ơ ờ ọ ữ bây gi ọ  tr  nên có c m xúc h n, h c sinh say s a h c h n. Gi h c Ng  văn

ự ố ớ ả ố ự không còn là chán n n và áp l c đ i v i các em v n là dân t nhiên Toán lý hoá

ế ọ ả ắ ữ ọ ọ ữ n a. Ti ộ   t h c Ng  văn h c sinh không ph i c m cúi ghi chép hay h c thu c

ữ ữ ẫ ớ ươ ạ ọ lòng nh ng bài văn m u n a, mà v i ph ọ ng pháp d y h c này h c sinh đ ượ   c

ạ ộ ọ ậ ầ ố ổ ứ cu n hút vào các ho t đ ng h c t p do th y cô giáo t ch c, thông qua đó các

ữ ề ậ ả ả ư em khám phá nh ng đi u mình ch a rõ, các em quan sát, th o lu n, gi ế   i quy t

53

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ề ặ ủ ừ ượ ế ớ

ườ Ng Ninh ấ v n đ  đ t ra theo cách suy nghĩ c a mình, t

ắ  đó n m đ ứ c ki n th c m i và

ứ ủ ủ ế làm ch  ki n th c c a mình.

ố ớ 2. Đ i v i giáo viên

ổ ớ ươ ạ ỏ ạ ọ ươ Đ i m i ph ng pháp d y h c không có nghĩa là lo i b  các ph ng pháp

ề ố ọ ộ ươ ạ ọ ạ d y h c truy n th ng quen thu c. Tuy nhiên các ph ề   ng pháp d y h c truy n

ế ấ ế ạ ậ ố ướ ầ ổ ớ ươ ữ th ng có nh ng h n ch  t t y u. Vì v y tr c yêu c u đ i m i ph ng pháp

ứ ể ệ ả ầ ọ ỗ ạ d y h c và ki m tra đánh giá hi n nay, m i th y cô giáo ph i nghiên c u tìm

ồ ươ ậ ố ư ớ ừ ạ ở ấ ỹ t i ph ng pháp k  thu t t ợ i  u nh t cho phù h p v i t ng bài d y ớ    trên l p.

ộ ố ế ươ ệ ệ ạ ẩ ạ Sáng ki n “ M t s  ph ng pháp cho vi c d y tác ph m kí hi n đ i Vi ệ   t

ươ ơ ả ữ ạ ệ Nam” (trong ch ng trình Ng  văn 12 c  b n) đã đem l ả   ả i hi u qu  cho b n

ế ạ ự ệ ườ ễ thân tôi. Sau ti t d y th c nghi m “Ng i lái đò sông Đà” (Nguy n Tuân) và

ủ ặ ọ ườ ấ “Ai đã đ t tên cho dòng sông?” (Hoàng Ph  Ng c T ậ ng) tôi nh n th y gi ờ

ụ ộ ứ ự ề ề ạ ộ ớ ữ   ế ọ h c văn không còn là s  truy n đ t ki n th c th  đ ng m t chi u v i nh ng

ờ ờ ủ ữ ầ ượ ạ ọ l ả i gi ng, l i bình miên man c a th y cô giáo n a, ng i h c sinh đ c l ượ   c

ọ ể ủ ộ ạ ộ ứ ự ệ ầ ư   th c hi n các ho t đ ng h c đ  ch  đ ng khám phá tri th c. Th y cô giáo đ a

ươ ả ắ ọ ể ẫ ế ẩ ớ ra các ph ng pháp, gi ọ   i pháp đ  d n d t h c sinh đ n v i tác ph m văn h c

ộ ự ệ ệ ầ m t cách t ộ ậ    nhiên, đó cũng là cách th y cô rèn luy n kĩ năng làm vi c đ c l p

ạ ư ự ế ả và theo nhóm, nâng cao năng l c giao ti p, phát huy kh  năng sáng t o t duy

ọ cho h c sinh.

ự ế ủ ụ ả 3. Kh  năng áp d ng vào th c t ế .  c a sáng ki n

ộ ố ế ươ ệ ệ ạ ẩ ạ ­ Sáng ki n “M t s  ph ng pháp cho vi c d y tác ph m kí hi n đ i Vi ệ   t

ươ ơ ả ồ ừ ữ ắ Nam”(trong ch ng trình Ng  văn 12 ban c  b n) b t ngu n t ự   ầ  yêu c u th c

ế ự ễ ụ ệ ả ả ạ t ụ ể  và hoàn toàn có kh  năng áp d ng vào th c ti n gi ng d y hi n nay. C  th :

ủ ề ụ ệ ả ạ ệ ươ ữ ạ ­ Áp d ng vào gi ng d y ch  đ  kí hi n đ i Vi t Nam (ch ng trình ng  văn

ử ụ ơ ả ươ ư ạ ặ ọ 12 ban c  b n). S  d ng các ph ể ạ   ng pháp: D y h c theo đ c tr ng th  lo i;

ồ ư ể ả ả ọ ắ ẽ ạ ắ ượ ứ Đ c – hi u văn b n; B n đ  t duy ch c ch n s  t o đ ọ   c h ng thú cho h c

54

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ữ ữ ầ ả ầ ọ ớ ữ sinh, h c sinh không c n ph i nh  nh ng trang sách dài d y kín ch  n a mà

ồ ư ệ ố ẽ ượ ế ả ớ v i B n đ  t duy s  giúp các em h  th ng hóa đ ấ   ứ ơ ả c ki n th c c  b n nh t,

ấ ọ ộ m t cách khoa h c nh t.

ư ụ ệ ệ ạ ả ạ ệ ủ ề ­ Áp d ng vào gi ng d y các ch  đ  khác: Nh  Truy n hi n đ i Vi t Nam

ươ ơ ả ớ ớ ươ ắ (ch ng trình l p 12 ban c  b n) v i ba ph ắ ng pháp trên ch c ch n các em s ẽ

ọ ờ ể ệ ơ ượ ự ư ả thích h c gi văn h n vì các em th  hi n rõ đ c năng l c t duy và kh  năng

ạ ủ sáng t o c a mình.

ươ ụ ể ạ ạ ọ ­ Ngoài ra, các ph ng pháp d y h c trên có th  xem xét áp d ng linh ho t vào

ờ ạ ể ờ ọ ọ các gi d y h c môn văn nói riêng và các môn khác nói chung đ  gi h c trong

ườ ệ ả ấ nhà tr ng có hi u qu  cao nh t.

ề ấ ế ị 4. Đ  xu t, ki n ngh

ự ệ ươ ấ ầ ề ạ ọ ­ Trong quá trình th c hi n các ph ấ   ng pháp d y h c trên tôi th y c n đ  xu t

ề ư ộ ố ấ ớ ấ v i c p trên m t s  v n đ  nh  sau:

ề ơ ở ậ ớ ầ ượ ắ ấ ị ­ Trang b  thêm v  c  s  v t ch t (các l p c n đ ế c l p máy chi u, máy H) đ ể

ữ ụ ệ ươ ớ ạ ả ơ ệ ạ ọ vi c áp d ng nh ng ph ng pháp d y h c m i đ t hi u qu  h n.

ự ủ ọ ớ ề ứ ể ể ổ ­ Đ i m i v  hình th c ki m tra đánh giá năng l c c a h c sinh, tránh ki m tra

ứ ọ ộ ượ ự hình th c h c thu c lòng, ghi chép dài, không phát huy đ ạ   c năng l c sáng t o,

ự ả ự ư ụ năng l c c m th , năng l c t ủ ọ  duy c a h c sinh.

ố ớ ọ ầ ậ ớ ộ ố ở ộ   ­ Đ i v i h c sinh l p 12 n i dung ôn t p thi THPT Qu c gia c n m  r ng

ứ ơ ọ ủ ọ ệ ế ạ ơ ki n th c h n, bao quát h n, tránh tình tr ng h c t , h c l ch.

ộ ươ ụ ạ ọ ợ ớ ọ ­ Không có m t ph ng pháp d y h c toàn năng phù h p v i m i m c tiêu và

ỗ ươ ữ ư ứ ể ạ ọ ọ ộ n i dung h c. M i ph ng pháp và hình th c d y h c có nh ng  u đi m và

ượ ố ợ ử ụ ể ệ ậ ươ ạ nh c đi m riêng. Vì v y vi c ph i h p s  d ng các ph ọ   ng pháp d y h c

ớ ừ ả ộ ợ ế ọ ặ ậ ầ c n ph i linh đ ng cho phù h p v i t ng ti t h c, tránh áp đ t d p khuôn. Tuy

ớ ằ ư ổ ớ ỗ ờ ọ ầ có đ i m i nh ng m i th y cô giáo hãy nh  r ng gi ọ    h c văn dù có khoa h c

ỹ ự ồ ự ư ế ấ ả ẩ ả ế đ n m y nh ng n u không có c m xúc, th m m , s  đ ng c m, s  thăng hoa,

55

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ụ ờ ỉ ổ ữ ạ tính giáo d c thì không còn là gi Văn n a. Tránh tình tr ng ch  đ i m i v ớ ề

ấ ượ ứ ờ ọ ậ ổ ờ ạ ở hình th c mà ch t l ng gi h c không thay đ i, th m chí gi d y tr  nên lúng

ẻ ố ắ túng, r i r m và t ạ ơ  nh t h n.

ậ ế E. K t lu n

ỏ ộ ế ấ ượ ự ụ ố ớ ữ ­ M t trong nh ng đòi h i thi ấ ủ t th c nh t c a ch t l ng giáo d c đ i v i môn

ữ ườ ủ ộ ệ ả ổ Ng  văn trong nhà tr ng ph  thông hi n nay là nâng cao kh  năng ch  đ ng,

ờ ố ướ ứ ụ ứ ế ầ ả ậ ti p thu tri th c và kh  năng v n d ng tri th c vào đ i s ng. B c đ u th ử

ữ ệ ươ ể ạ ệ ạ ạ ọ nghi m nh ng ph ố ớ ng pháp d y h c này đ i v i th  lo i kí hi n đ i Vi ệ   t

ươ ả ấ ữ ữ ế Nam trong ch ơ ả ng trình Ng  văn 12 ban c  b n có nh ng k t qu  r t kh ả

quan.

ư ệ ệ ệ ệ ề ộ ỹ ể ­ Trong đi u ki n xã h i đang phát tri n nh  hi n nay, vi c rèn luy n k  năng

ộ ậ ạ ư ệ ả làm vi c đ c l p và theo nhóm phát huy kh  năng sáng t o t ẽ  duy s  có tác

ấ ớ ớ ự ư ự ế ể ệ ộ đ ng r t l n t i vi c phát tri n nâng cao năng l c giao ti p, năng l c t duy

ạ ọ sáng t o cho h c sinh.

ể ự ả ­ Tùy bút là th  văn xuôi, t ự ự ữ  s , tr tình, ph n ánh chân th c và khách quan

ộ ố ơ ở ự ộ ươ cu c s ng. Trên c  s  đó tôi xây d ng m t vài ph ằ ng pháp nh m phát huy t ố   i

ủ ữ ể ệ ầ ộ ỹ ế đa nh ng nét đ c đáo c a th  tùy bút vào vi c rèn các k  năng c n thi t cho

ạ ượ ứ ủ ọ ề ọ h c sinh và t o đ c h ng thú ni m say mê yêu thích môn Văn c a h c sinh.

ế ặ ả ạ ề . G. Cam k t không sao chép ho c vi ph m b n quy n

ự ế ạ ụ ế ườ Trên đây là sáng ki n tôi đã áp d ng trong th c t t i Tr ự   ng THPT Tr c

Ninh.

ạ ế ủ ơ ị ế    Tôi xin cam k t không sao chép l i sáng ki n c a cá nhân, đ n v  nào.

56

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

Ả Ế ơ TÁC GI SÁNG KI N ơ ị             C  quan Đ n v

(kí tên) ế ụ           Áp d ng sáng ki n

(xác nh n)ậ

(kí tên, đóng d u)ấ

ươ Tr ị ng Th  Chanh

Ư Ệ Ả T  LI U THAM KH O

ả ọ ậ ệ ậ ế ể ấ ạ ọ ị 1. Tài li u t p hu n: D y h c và ki m tra, đánh giá k t qu  h c t p theo đ nh

ướ ự ọ ụ ụ ữ ể ấ h ng phát tri n năng l c h c sinh môn Ng  văn c p THPT (v  giáo d c trung

ộ ọ h c, Hà N i ­2014).

ệ ậ ề ạ ự ể ấ ọ 2. Tài li u t p hu n: Xây d ng các chuyên đ  d y h c và ki m tra đánh giá

(2015)

ộ ố ươ ọ 3. M t s  ph ậ ạ ng pháp kĩ thu t d y h c tích c c ( ự www.sch.vn)

ư ặ ọ ủ ạ 4. Đ c tr ng c a d y h c tích c c ( ự www.giaoduc.edu.vn)

57

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ướ ể ẫ ả ọ ườ 5. SKKN: H ng d n h c sinh tìm hi u văn b n bút kí trong tr ng THPT –

ệ Tài li u text ­123.org.

ụ ữ ậ 6. SGK Ng  văn 12 T p 1(NXB Giáo d c 2009)

ụ ữ ậ 7. SGV Ng  văn 12 T p 1(NXB Giáo d c 2009)

ề ạ ữ ặ ọ 8. Chuyên đ  d y – h c Ng  văn 12. Ai đã đ t tên cho dòng sông?

ọ ườ ủ (Hoàng Ph  Ng c T ng)

ị ườ ủ ­ Lê Th  H ng ch  biên(NXB GD 2008)

ề ạ ữ ọ ườ ễ 9. Chuyên đ  d y – h c Ng  văn 12: Ng i lái đò Sông Đà (Nguy n Tuân)

ụ ụ ủ Hoàng D c ch  biên (NXB Giáo d c 2008)

ữ ế ẩ ạ ọ ớ ứ 10. D y h c theo chu n ki n th c, kĩ năng môn Ng  văn l p 12

ư ạ ủ ạ ọ (Ph m Tr ng Luân ­ ch  biên ­ NXB ĐH S  ph m 2010)

ồ ưỡ ư ạ ủ ữ ồ ỗ 11. B i d ng Ng  văn 12(Đ  Kim H i ch  biên) ­ NXB ĐH S  ph m – 2010

ề ầ ữ ế ữ 12. Nh ng đi u c n bi t kì thi THPT QG Ng  văn

ế ố ộ (Phan Danh Hi u) ­ NXB ĐH Qu c Gia Hà N i

ế ế ườ ủ ữ ễ ậ 13. Thi t k  bài giàng Ng  văn 12 T p 1(Nguy n Văn Đ ng ch  biên) NXB

ộ Hà N i 2009.

ụ ủ ự ớ ệ 14. Th c hành làm văn l p 12 (Lê A ch  biên) NXB Giáo d c Vi t Nam.

ư ệ ề ả Hình  nh t li u v  sông Đà:

58

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

59

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

ế ỷ ạ ộ “L i hình dung m t th  k  không xa

ố ươ ứ ủ ệ ẽ Th y đi n s  nu t t i s c phóng túng sông Đà

ử ầ Đà g i th n linh vào tùy bút

ư ề ộ ộ Văn nh  thuy n đ c m c, thác thăng hoa”

ễ ề (Nguy n Vũ Ti m)

ư ệ ươ ề ả Hình  nh t li u v  sông H ng

60

ế

ươ

ị

ườ

ự

i vi

t: Tr

ng Th  Chanh                                             Giáo viên: Tr

ng THPT Tr c

ườ Ng Ninh

61