ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––––
NGUYỄN THỊ HIỀN
RÈN LUYỆN THAO TÁC TƯ DUY TRỪU TƯỢNG HÓA
VÀ KHÁI QUÁT HÓA CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ PHƯƠNG TRÌNH
BẤT PHƯƠNG TRÌNH
Ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số: 8.14.01.11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thị Thu Hương
THÁI NGUYÊN - 2019
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây l công trnh nghiên cu ca riêng tôi, cc kt qu nghiên
cu l trung thc v chưa đưc công b trong bt k công trnh no khc.
Thi Nguyên, thng 4 năm 2019
Tác gi luận văn
Nguyễn Thị Hiền
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng cm ơn sâu sắc tới cô gio hướng dẫn khoa học
TS. Lê Thị Thu Hương, đã tận tnh hướng dẫn tôi trong sut quá trình thc
hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cm ơn Ban Gim hiệu, Phòng Đo tạo (bộ phận Sau
Đại học), Khoa Toán, các thầy cô giáo ging dạy và toàn thể các bạn học viên lớp
cao học Lí luận v phương php dạy học bộ môn Toán K25 - Trường Đại học Sư
phạm - Đại học Thi Nguyên đã tận tình ging dạy, góp nhiều ý kin quý báu cho
tôi trong sut quá trình học tập, nghiên cu khoa học và làm luận văn.
Tôi xin chân thành cm ơn Ban Gim hiệu, các thầy cô giáo, các em học
sinh ca trường Trung học cơ sở Nguyễn Gia Thiều đã giúp đỡ tôi trong quá trình
nghiên cu.
Tôi xin chân thành cm ơn những tình cm quý báu ca người thân, bạn
bè, đồng nghiệp đã cổ vũ, động viên, góp ý và tip thêm động lc để tôi hoàn
thành luận văn ny.
Mặc dù có nhiều c gắng, nhưng do thời gian có hạn v năng lc ca bn
thân còn nhiều hạn ch trong kinh nghiệm nghiên cu, nên luận văn không trnh
khỏi những thiu xót. Tôi rt mong nhận đưc ý kin đóng góp, chỉ bo ca các
thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Thi Nguyên, thng 4 năm 2019
Tác gi luận văn
Nguyễn Thị Hiền
iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục các chữ vit tắt .................................................................................. iv
Danh mục các bng .............................................................................................. v
Danh mục các hình ............................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cu ....................................................................................... 2
3. Khch thể v đi tưng nghiên cu ................................................................. 2
4. Gi thuyt khoa học ......................................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cu ...................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cu ......................................................................................... 3
7. Phương php nghiên cu ................................................................................. 3
8. D kin những đóng góp ca luận văn ............................................................ 4
9. Cu trúc ca luận văn ...................................................................................... 4
NỘI DUNG ......................................................................................................... 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................ 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cu ................................................................... 5
1.2. Tư duy ........................................................................................................... 7
1.2.1. Khi niệm tư duy ....................................................................................... 7
1.2.2. Các đặc điểm ca tư duy ............................................................................ 8
1.2.3. Cc giai đoạn thao tc ca tư duy ............................................................ 12
1.2.4. Cc thao tc ca tư duy ............................................................................ 15
1.2.5. Vai trò ca việc rèn luyện tư duy trong dạy học môn Ton ở THCS ..... 18
1.3. Đặc điểm nhận thc ca học sinh trung học cơ sở ..................................... 19
1.3.1. S pht triển tri gic ................................................................................ 19
iv
1.3.2. S pht triển trí nhớ ................................................................................. 20
1.3.3. S pht triển ch ý ................................................................................... 20
1.3.4. S pht triển tư duy ................................................................................ 20
1.3.5. S pht triển tưởng tưng v ngôn ngữ ................................................... 21
1.4. Ch đề đề phương trnh - bt phương trnh trong chương trnh môn Ton
lớp 8, 9 THCS hiện hnh ................................................................................... 22
1.4.1. Phân phi chương trnh lớp 8 hiện hnh ................................................ 22
1.4.2. Phân phi chương trnh lớp 9 ................................................................. 22
1.4.3. So snh cc dạng phương trnh, bt phương trnh cơ bn lớp 8, 9 THCS
........................................................................................................................... 23
1.5. Cơ hội rèn luyện thao tc tư duy trừu tưng hóa - khi qut hóa cho học
sinh THCS trong dạy học ch đề Phương trnh, bt phương trnh .................... 24
1.6. Thc trạng rèn luyện thao tc tư duy khi trừu tưng hóa v khi qut hóa
cho học sinh THCS trong dạy học phương trnh - bt phương trnh ...................... 24
1.6.1. Mục đích kho st ..................................................................................... 24
1.6.2. Đi tưng kho st .................................................................................... 24
1.6.3. Nội dung kho st ..................................................................................... 25
1.6.4. Phương php kho st .............................................................................. 25
1.6.5. Kt qu kho st ...................................................................................... 25
Kt luận chương 1 .............................................................................................. 29
Chương 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN THAO TÁC TƯ DUY
TRỪU TƯỢNG HÓA - KHÁI QUÁT HÓA CHO HỌC SINH THCS
TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ PHƯƠNG TRÌNH - BẤT PHƯƠNG
TRÌNH .............................................................................................................. 30
2.1. Định hướng xây dng các biện pháp .......................................................... 30
2.2. Một s biện pháp rèn luyện thao tc tư duy trừu tưng hóa và khái quát hóa
cho học sinh THCS trong dạy học phương trnh - bt phương trnh ...................... 31