1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy ở trường phổ thông
Để đảm bảo phát triển bền vững, nhiều quốc gia đã không ngừng đổi mới giáo dục
để nâng cao chất lượng nguồn lực, trang bị cho thế hệ tương lai nền tảng văn hóa vững
chắc và năng lực thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội. Đổi mới
giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu hướng mang tính chất toàn cầu.
Mục tiêu đổi mới được Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội quy định: “Đổi
mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản,
toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và
định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức
sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể,
mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”.
Đến ngày 26 tháng 12 năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam ban hành
thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, chính thức đánh dấu sự ra đời của chương trình giáo
dục phổ thông mới. Từ đây cũng đặt ra nhiều thách thức trong đổi mới phương pháp dạy
và học cho giáo viên và học sinh. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần
xác định được những phương pháp dạy học phù hợp với thực tiễn, đáp ứng được sự đổi
mới toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông .
1.2. Xuất phát từ ưu điểm của kỹ thuật dạy học phòng tranh
Kỹ thuật phòng tranh được coi là một trong những kỹ thuật dạy học tích cực có hiệu
quả cao trong tổ chức các hoạt động học cho học sinh.
Thứ nhất: Dạy học bằng kĩ thuật này sẽ giúp khả năng ghi nhớ kiến thức tốt nhất.
Theo nghiên cứu khoa học về khả năng ghi nhớ của con người, chúng ta có thể ghi nhớ
được khoảng 5% đến 10% thông tin kiến thức khi nghe, đọc; khoảng 50% kiến thức khi
thảo luận cùng nhau và ghi nhớ được khoảng 85% đến 90% thông tin tri thức khi hoạt
động, quan sát và giảng giải cho người khác.
2
Thứ hai: Cũng như các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực khác, việc sử dụng
kĩ thuật phòng tranh trong dạy học sẽ tạo không khí học tập thoải mái, sinh động nhưng
vẫn hiệu quả. Người học có cơ hội giao tiếp, thể hiện năng lực bản thân, quan điểm cá
nhân, mục tiêu, ước mơ…
Thứ ba: Sử dụng kĩ thuật phòng tranh sẽ hình thành và rèn luyện kĩ năng thuyết
trình cho tất cả học sinh, từ đó bồi đắp sự tự tin cho các em.
1.3. Xuất phát từ thực trạng dạy học tại trường THPT Diễn Châu 3
Qua khảo sát thực trạng dạy học nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho
học sinh tại trường THPT Diễn Châu 3 tôi thấy:
+ Phần lớn giáo viên và học sinh tiến hành khảo sát đều cho rằng việc dạy học
phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh là cần thiết.
+ Kỹ thuật phòng tranh là một kỹ thuật giúp phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác cho học sinh rất hiệu quả, tuy nhiên phần lớn giáo viên trong trường còn ít hoặc chưa
sử dụng kỹ thuật này vào dạy học.
Chính vì những lý do trên, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài:
“ Sử dụng kỹ thuật phòng tranh nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
cho học sinh khi hình thành kiến thức một số nội dung Sinh học 10’’.
2. Mục đích, tính mới của đề tài
2.1. Mục đích của đề tài
- Giúp giáo viên tổ chức được một tiết dạy theo hướng đổi mới.
- Giáo viên vận dụng được phương pháp kỹ thuật phòng tranh vào dạy học một số
nội dung Sinh học 10 nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh.
- Làm cho học sinh yêu thích và có hứng thú học tập môn Sinh học, từ đó có sự
chuyển biến trong chất lượng dạy học.
- Tiết học phải đạt được mục tiêu là hướng tới phát triển được năng lực và phẩm
chất cho người học.
2.2. Tính mới của đề tài
- Sử dụng hiệu quả phương pháp dạy học kĩ thuật phòng tranh phát triển được năng
3
lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh.
- Trang bị kiến thức, phẩm chất, năng lực cho người học, nhằm đáp ứng được yêu
cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
- Qua nghiên cứu và thực hiện đề tài giúp giáo viên sử dụng kỹ thuật phòng tranh
để hình thành kiến thức một số nội dung trong chương trình sinh học 10 từ đó tạo ra sự
yêu thích và không ngại khi áp dụng kỹ thuật này vào giảng dạy góp phần đổi mới phương
pháp, nâng cao chất lượng giáo dục.
3. Đối tượng, khách thể và thời gian nghiên cứu
3.1.Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học kỹ thuật phòng tranh vào nội dung:
+ Chủ đề thành phần hóa học của tế bào nội dung các phân tử sinh học.
+ Chủ đề cấu trúc tế bào nội dung cấu trúc tế bào nhân thực.
+ Chủ đề sinh học vi sinh vật nội dung sinh sản của vi sinh vật.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Học sinh khối 10 trường THPT Diễn Châu 3.
3.3. Thời gian nghiên cứu
Năm học 2022- 2023 và 2023- 2024.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích phương pháp dạy học kỹ thuật phòng tranh: Khái niệm, đặc điểm, ưu
nhược điểm, quy trình dạy học,…
4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phân tích cấu trúc chương trình GDPT 2018, nội dung kiến thức Sinh học 10.
- Điều tra thực trạng dạy học ở trường THPT Diễn Châu 3.
4.3. Phương pháp tham vấn chuyên gia
Tham vấn giáo viên Sinh học, cán bộ lãnh đạo nhà trường, và một số cán bộ giáo
viên khác.
4.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
4
Tiến hành thực nghiệm sư phạm trên hai nhóm đối tượng: Nhóm đối chứng và nhóm
thực nghiệm là học sinh lớp 10– trường THPT Diễn Châu 3.
4.5. Phương pháp thống kê toán học
Xử lý số liệu thu được và kiểm định giả thuyết.
5
PHẦN II. NỘI DUNG
Chương I : Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài
1. Cơ sở lý luận
1.1. Tổng quan về kỹ thuật phòng tranh trong dạy học
1.1.1. Khái niệm về kỹ thuật phòng tranh
Kĩ thuật phòng tranh là cách thức tổ chức hoạt động học tập trong đó các kết quả
thực hiện nhiệm vụ học tập của HS được trưng bày như một phòng triển lãm tranh. HS di
chuyển, quan sát các sản phẩm của HS khác, đặt câu hỏi và nêu ra nhận xét hoặc ý kiến
góp ý. Sau đó GV đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập của cá nhân hoặc nhóm.
1.1.2. Ưu điểm và hạn chế
Ưu điểm
Thứ nhất: Người học có cơ hội giao tiếp, thể hiện năng lực bản thân, sở trường, quan
điểm cá nhân, định hướng…thông qua việc chuẩn bị và hoàn thiện bức tranh của mình.
Vì vậy, đây là kĩ thuật dạy học tạo ra không khí học tập thoải mái, sinh động nhưng vẫn
hiệu quả.
Thứ hai: Sử dụng kĩ thuật phòng tranh sẽ hình thành và rèn luyện một số kỹ năng
mềm cho người học như: kĩ năng thuyết trình, kĩ năng hợp tác, kĩ năng ra quyết định, kĩ
năng phân tích, đánh giá… Từ đó bồi đắp cho các em sự tự tin, bản lĩnh để thể hiện mình.
Thứ ba: Dạy học bằng kĩ thuật phòng tranh sẽ giúp khả năng ghi nhớ kiến thức tốt
nhất. Bởi ở kĩ thuật này, người học sẽ vừa được quan sát vừa được trao đổi thảo luận trực
tiếp, vừa có thể được giảng giải cho người khác khi mô tả, trình bày về bức tranh của
mình.
Nhược điểm
Việc vận dụng kỹ thuật phòng tranh vào dạy học cũng có những hạn chế như:
+ Lớp sẽ bị ồn ào, mất nhiều thời gian và đòi hỏi sự đầu tư chuẩn bị kỹ lưỡng như
chuẩn bị đồ dùng dụng cụ vẽ tranh, treo trang trí tranh, sắp xếp bàn ghế trong phòng học…
+ Tốn nhiều không gian để các nhóm trưng bày sản phẩm học tập và di chuyển theo
mô hình mong muốn.