BIỆN PHÁP
“Một số biện pháp sáng tạo làm đồ dùng - đồ chơi từ nguyên vật liệu phế thi cho trẻ
trong tờng mầm non
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu
Trong trường mầm non, vui chơi hoạt động chủ đạo của trẻ đồ dùng đồ chơi
là phương tiện giúp trẻ thực hiện các hoạt động đó, nhu cầu không thể thiếu trong cuộc
sống hằng ngày của trẻ, trong trường mầm non thì đồ dùng đồ chơi giúp trẻ tiếp thu các
hoạt động của chương trình GDMN một cách sinh động, hấp dẫn hơn.
Hiện nay, trong thời đại nền công nghệ thông tin đang phát triển mạnh mẽ, những
đồ chơi điện tử cho trẻ em rất nhiều trên thị trường, những đồ chơi điện tử luôn hai
mặt chúng ta làm sao thể yên tâm khi từng ngày, từng giờ các mặt trái của của các
đồ chơi điện tử y đang ảnh hưởng không mấy tích cực đến sự hình thành phát triển
nhân cách của trẻ em. Tuy nhiên, xét về phương diện giáo dục thì chúng không thể để đáp
ứng đầy đủ các nhu cầu và mục đích của chương trình dạy học ở trường mầm non. Hơn thế
nữa việc mua quá nhiều đồ chơi cho trẻ làm ảnh hưởng đến kinh tế của các bậc phụ huynh
trong khi các phế phẩm từ gia đình đang sẵn có và có rất nhiều để cho các cháu thể sử
dụng tái tạo làm đồ chơi cho chính mình. Khi món đồ chơi do tự tay mình làm ra, c cháu
sẽ cảm thấy yêu quí hứng thú hơn rất nhiều so với các đồ chơi mua sẵn. Đây cũng
một hình thức dạy cho trẻ biết yêu quí sức lao động ngay khi n bé. Xuất phát từ những
ý tưởng nêu trên, chúng tôi nghĩ rằng việc dạy cho trẻ tự m đồ chơi việc làm hết sức
cần thiết và bổ ích cho trẻ mầm non.
Vì vậy làm đồ dùng đồ chơi đóng một vai trò hết sức quan trọng trong giáo dục trẻ.
Trong quá trình m đồ dùng đồ chơi, đòi hỏi trẻ phải luôn tìm hiểu, khám phá, phát hiện
những tính chất của các vật liệu làm đồ chơi cũng như khả năng tạo hình, khả năng tạo ra
sức truyền cảm cho chúng, trẻ rèn luyện các knăng, kxảo tạo nh để hoàn thành sản
phẩm đẹp. Trong quá trình làm đồ dùng đồ chơi, thể sẽ đưa ra những sáng kiến riêng,
đôi bàn tay của trẻ sẽ linh hoạt khéo léo hơn. Ngoài ra, trẻ sẽ học được cách chia sẻ
trong quá trình lao động, điều này sẽ giúp trẻ tích cực, tự chủ trong hoạt động.
Chương trình dạy trẻ làm đồ chơi phải đảm bảo thực hiện theo mục tiêu giáo dục,
mang tính thẩm mỹ, phải giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, kích thích cho trẻ tính độc lập,
sáng tạo, đồng thời phải phù hợp với từng lứa tuổi và đảm bảo được sự an toàn cho trẻ.
Ngày nay trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá, kinh tế phát triển, đồ chơi
cho trẻ em cũng rất phong phú, đa dạng, trong đó có những đồ chơi bổ ích nhưng cũng
không ít những đồ chơi mang tính bạo lực độc hại đối với trẻ. Chính vậy, giáo viên
cần phải biết lựa chọn và sáng tạo ra những đồ chơi phù hợp để có thể phát huy tối đa nhận
thức của trẻ. Qua việc làm đồ dùng đồ chơi, trẻ được phát triển hiểu biết, kỹ năng trong rất
nhiều tình huống khác nhau.
2. Đối tượng nghiên cứu:
“Một số biện pháp sáng tạo làm đồ dùng - đồ chơi từ nguyên vật liệu phế thải cho
trẻ 4 - 5 tui trong trường mầm non
3. Mục tiêu của biện pháp:
Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đồng thời còn là cơ hội để các giáo chia
sẻ kinh nghiệm về cách làm đồ dùng đchơi mầm non dùng trong dạy học bằng những
nguyên vật liệu sẵn có
Giúp nhà trường nói chung và giáo viên các nhóm lớp nói riêng vừa tiết kiệm được
tiền mua sắm nguyên vật liệu, tạo ra những đồ dùng, đchơi mang tính sáng tạo, phong
phú vừa làm tăng số lượng đồ dùng, đồ chơi cho trẻ, mà hiệu quả sử dụng lại khá cao đồng
thời góp phần làm giảm thiểu lượng rác thải, giảm chi phí cho công tác vệ sinh môi trường.
Giúp thu hút được sự chú ý của trẻ, mang lại cho trẻ niềm say hứng thú, kích
thích trẻ tích cực hoạt động, trải nghiệm, khám phá, hợp tác, chia sẻ…giúp trẻ phát triển
một cách toàn diện.
II. NỘI DUNG
1. Thực trạng
Qua khảo sát, tôi thấy nhu cầu về đồ dùng đồ chơi của cô và trẻ là rất lớn và không
thể đáp ứng đầy đủ vì mi cô được lựa chọn một đề tài tuỳ thuộc vào điều kiện và nhu cầu
của trẻ, trong khi đó đồ dùng đồ chơi cần cho một hoạt động còn hạn chế về nhiều mặt.
Hơn nữa việc đầu tư, mua sắm đồ dùng đồ chơi hiện đại còn hạn chế do kinh tế gia
đình phụ huynh còn nhiều khó khăn chủ yếu lao động nông nghiệp. Vì vậy cho nên
việc tận dụng nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng đồ chơi một giải pháp góp phần
giúp cho trẻ được phát triển toàn diện, góp phần bảo vệ môi trường tiết kiệm kinh phí
cho nhà trường, cho phụ huynh.
2. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của biện pháp
2.1.Cơ sở lí luận
Mục tiêu của giáo dục mầm non giúp trẻ phát triển toàn diện. Thông qua hoạt
động ng cô m đồ dùng đồ chơi tận dụng từ các nguyên vật liệu phế thải và chơi với các
đồ dùng đồ chơi đó, trẻ sẽ được phát triển nhiều mặt:
- Về thể chất: giúp trẻ vận động các cơ, sự khéo léo của đôi tay như: nắm, kết, cắt,
đi, bật, nhẩy…
- Về nhận thức: Trẻ biết so sánh, nêu đặc điểm, phân biệt màu sắc, kích thước, tính
chất của đồ dùng, giải quết vấn đề
- Về ngôn ngữ: Trao đổi, bàn bạc cách làm, cách chơi, nhận xét, giải thích, diễn
đạt…qua đó vốn từ của trẻ được mở rộng.
- Về tình cảm kĩ năng xã hội: Phát triển trẻ tinh thần hợp tác, gắn kết, chia sẻ giữa
trẻ với trẻ, giữa trẻ với cô.
- Về thẩm mỹ: Sau khi hoàn thành một sản phẩm đồ dùng đồ chơi do mình làm ra,
trẻ sẽ rất vui vẻ, thoải mái giới thiệu và chơi với sản phẩm của mình. Tôn trọng và giữ gìn
sản phẩm của mình và người khác làm ra, biết bảo vệ môi trường.
2.2. Cơ sở thực tiễn
Qua nghiên cứu thực tế tại trường mầm non Trung Lập, tôi nhận thấy những
thuận lợi và khó khăn như sau:
a.Thuận lợi
Trường mầm non Trunng lập, huyện Vĩnh Bảo trường đạt chuẩn Quốc gia mức
độ II, có cơ sở vật chất, trang thiết bị tương đối đầy đủ, hiện đại. Trường gồm có 16 nhóm
lớp (4 nhóm lớp nhà trẻ, 12 nhóm lớp mẫu giáo) với tổng s42 cán bộ giáo viên, nhân viên
Từ năm học 2022 – 2023, cơ sở vật chất, trang thiết bị cho nhà trường, môi trường
hoạt động trong và ngoài lớp đã được chú trọng đầu đáng kể. Số lượng trẻ ra lớp ngày
càng đông, đảm bảo đạt ợt chỉ tiêu đề ra. Chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ngày càng
được nâng cao rõ rệt, tạo được niềm tin đối với lãnh đạo và nhân dân
Được sự quan tâm, giúp đỡ của Ban giám hiệu và các cấp lãnh đạo
Tinh thần động viên, cổ vũ, chia sẻ của chị em đồng nghiệp.
Sự đồng thuận phối hợp của các bậc phụ huynh.
Phế liệu là kho tài nguyên vô tận
Bản thân được tạo điều kiện tham khảo, bồi dưỡng từ nhiều “kênh” thông tin.
Lớp học rộng rãi, thoáng mát, sạch sẽ. Hầu hết trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực.
Đa số trẻ biết giữ gìn, bảo quản đồ dùng đchơi, lấy và cất đồ dùng dúng nơi quy
định.
b. Khó khăn:
*Về phía giáo viên
Kỹ ng hướng dẫn trẻ tự tạo đồ dùng đồ chơi còn hạn chế, còn nặng về kết quả sản
phẩm. Thời gian hoạt động dành cho trẻ tự làm đồ ng đồ chơi từ nguyên liệu phế thải
còn ít, nặng về xây dựng kế hoạch.
Chưa biết tận dụng môi trường để trưng bày sản phẩm, tạo cảm xúc thẩm m cho
trẻ. Đồ dùng phục vụ cho hoạt động còn chưa phong phú, đa dạng.
*Về phía trẻ:
Một số knăng hoạt động còn hạn chế, 1 số trẻ chưa tích cực, chưa tập trung chú ý,
chưa có sự sáng tạo, còn trông chờ vào sự giúp đỡ của cô, đồ dùng đồ chơi chưa bảo quản
tốt.
Từ thực tế trên, tôi đã khảo sát đánh giá mức độ đáp ứng nhu cầu đồ dùng đồ
chơi ở lớp mình chủ nhiệm vào đầu năm học như sau:
Nội dung
Số học sinh
Đạt tỷ lệ %
Đáp ứng nhu cầu đồ dùng đồ chơi
16/30
53 -55 %
Trẻ hứng thú tham gia
18/30
60%
Từ thực tế trên, tôi đã nghiên cứu và tìm ra một số biện pháp sáng tạo làm đồ dùng
đồ chơi từ nguyên vật liệu phế thải cho trẻ trong trường mầm non
3. Áp dụng các biện pháp
Biện pháp 1: Tìm tòi, học hỏi bồi dưỡng về kỹ năng, thao tác, mẫu để m
đồ dùng dạy học, đồ chơi tính thẩm mỹ, bền chắc thu hút sự ham thích của trẻ qua
từng chủ đề.
Để có thể thực hiện tốt biện pháp “Dạy trẻ làm đồ dùng đồ chơi” trước hết giáo viên
mầm non không chỉ nắm vững mục đích yêu cầu của hoạt động mà giáo viên còn phải nắm
chắc được phương pháp và biện pháp thực hiện đơn giản dễ làm, vừa sức với khả năng của
trẻ, lời giảng, cách thực hiện dễ hiểu giúp trẻ nh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, không
bị bó, không quá khó, giúp trẻ hiểu các bước thực hiện, giảng giải bằng lời đi đôi với
thao tác vận dụng những điều đã học vào thực tế hàng ngày của trẻ như cách cầm kéo,
cách giấy, dán hồ, cách gấp, xếp mt mẫu đồ vật theo yêu cầu của cô. vậy, để giúp
trẻ mầm non làm được một số đồ dùng đồ chơi tôi đã đọc và nghiên cứu kỹ chương trình
chăm sóc giáo dục trẻ mầm non, tham khảo những cách làm đồ dùng đồ chơi đơn giản
trên sách báo, thông tin đại chúng, ti vi, Internet….Xem các chương trình truyền hình về
chăm sóc giáo dục trẻ mầm non trên các kênh truyền hình như VTC11 (Chương trình
Những tờ giấy diệu kỳ” “Chiếc hộp biết nói” “Con thú ngoan”….) các chương trình này
dạy cách làm một số đồ dùng đồ chơi cho trẻ mầm non, vào mạng xem chương trình
“Hướng dẫn làm đồ ng đồ chơi cho trẻ mầm non” ở đó nhiều điều thú vị mà tôi cần
học hỏi để áp dụng vào nghiên cứu đề tài này.
Như vậy, qua tự bồi ỡng bản thân, học hỏi đồng nghiệp cũng như xem các phương
tiện thông tin hiện đại chúng, tôi đã nắm vững được các phương pháp để dạy trẻ làm dược
một số đồ dùng đchơi nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của trẻ thông qua một số
nguyên vật liệu như giấy xốp, vải vụn, cạt ng, bìa cứng, giấy màu, cành y khô, phim
xquang cũ…. từ đó tôi đã thực hiện được nhiều chủ đề với nhiều cách làm khác nhau như:
+ Chủ đề trường mầm non: Cách cắt hoa, cắt lá, làm thân cây, lắp ghép những cánh
hoa, hoa, thân y lại thành một y hoa đẹp trang trí trong hình trường em, làm
những chiếc xích đu, cầu trượt, làm những bộ bàn ghế….
+ Chủ đề bản thân: Cách làm một con diều, làm quạt giấy, cắt áo quần cho búp bê,
làm giày dép, mũ, nón,..
+ Chủ đề ngành nghề: Cắt ghép những chiếc bay của chú thợ hồ, làm cái cuốc,
cái xẻng, cái đục, cái cưa, của chú thợ mộc, làm những quyển vở, cái cặp của cô giáo, chiếc
mũ và đôi giày cho chú bộ đội…
+ Chủ đề động vật: Cho trẻ cắt hình các trang họa báo xin siêu thị để m thành
quyển album về thế giới động vật có động vật sống dưới nước, sống trong rừng, sống trong
nhà … để ở góc thư viện.
Trẻ rất hứng thú với sản phẩm mình tạo ra, đã trang trí trưng bày các góc, các
mảng tường, áp dụng vào học các hoạt động m quen văn học, Làm quen với Toán,
Khám phá khoa học, Tạo hình…
Biện pháp 2: Chọn nguyên vật liệu ý tưởng thực hiện làm đồ dùng đồ chơi
từ nguyên vật liệu phế thải, tổ chức cho trlàm đồ dùng đồ chơi từ những nguyên vật
liệu đơn giản dễ tìm, dễ làm, áp dụng hiệu quả vào giờ học, giờ chơi của trẻ
Để việc làm đồ dùng đồ chơi bằng nguyên vật liệu phế thải được đề ra thực hiện đạt
hiệu quả, đi vào thực tiễn, tôi đã suy nghĩ sáng tạo trò chơi trong các hoạt động và nghĩ ra
ý tưởng, cách làm, nguyên vật liệu của đồ dùng đồ chơi, sao cho phù hợp, hiệu quả nhất.
Độ an toàn: Tươi tắn, sạch sẽ, không độc hại, không có gai nhọn, không quá cứng
hoặc quá mềm, không quá nhỏ, không héo úa.
Sẵn có ở gia đình, địa phương và phù hợp với từng mùa trong năm.
dụ: Để tập cho trẻ xâu vòng, mùa hè thể chọn hoa phượng, hoa bằng lăng, hoa
dại, cọng rau muống… mùa thu có thể chọn hạt bưởi, cuống rạ…
Theo mức độ thành thaọ của trẻ
Ví dụ: Khi xâu chuỗi hạt nên bắt đầu bằng những vật liệu cứng, có lỗ to đến vật liệu
mềm, lỗ nhỏ n, xâu bằng các loại y cứng, rồi đến các loại dây mềm hơn. Lúc đầu
cho trẻ xâu những vật liệu cùng loại ( hoa, hoa…), sau đó có thể xâu xen kẽ các vật liệu (
hoa lá, hoa hạt, lá hạt,…).
Đảm bảo tính giáo dục
+ Có hình dáng, màu săc, âm thanh … hấp dẫn trẻ
+ Phản ánh về các sự vật, hiện tượng xung quanh gần gũi trẻ.
+ Là phương tiện giáo dục, giúp trẻ phát triển toàn diện: Thể chất, nhận thức, ngôn
ngữ, thẩm mĩ, tình cảm và kĩ năng xã hội.
+ Nội dung và kích thước phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lí của trẻ.
Đảm bảo an toàn, vệ sinh
+ Nguyên vật liệu dễ lau rửa.
+ Các nguyên vật liệu thiên nhiên cần được m vệ sinh sạch sẽ trước khi cho trẻ sử
dụng (rửa sạch, phơi kloại bỏ những nguyên vật liệu không n nguyên hình, rách,
nát)
+ Các nguyên vật liệu sẵn trong thiên nhiên phải tươi, không độc hại, không có
gai nhọn, không sử dụng những loại ynhựa độc (như cây hoa anh đào, vạn liên
thanh…)
+ Các bộ phận, chi tiết nhỏ của đồ dùng, đồ chơi cần được gắn chắc chắn, không
cạnh nhọn sắc.
Phải đẹp: Hình dáng, kích thước, màu sắc, bố cục của sản phẩm thể hiện sự hài
hòa, cân đối.
Kích thước: vừa tay trẻ, không qto cũng không quá nhỏ. Khi cho trẻ sử dụng
các nguyên vật liệu nhỏ như hột hạt..thì giáo viên phải bao quát tốt
Kỹ thuật: Các thao tác để tạo sản phẩm cần đơn giản, phù hợp với trình độ, sự
phát triển của từng lứa tuổi
Màu sắc:
+ Cần lựa chọn những nguyên vật liệu có màu sắc tươi, đẹp
+ Có thể sơn màu cho các nguyên vật liệu trước khi cho trẻ sử dụn
Hình dáng:
+ Cần lựa chọn những nguyên vật liệu có hình dáng đặc trưng
+ Có thể cắt, tạo dáng lá cây trước khi sử dụng
Phải đảm bảo tính thực tiễn: Phản ánh được xã hội mà trẻ đang sống
Các loại đồ dùng đồ chơi đã hướng dẫn trẻ thực hiện
* Làm bảng chun học toán: Đế làm được bảng chun này thể tận dụng từ rất
nhiều nguyên liệu như gỗ, la phông nhựa, ván ép vụn … làm cột cài dây chun bằng những