1/15
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tên đề tài:
“ Biện pháp tổ chức hoạt động gây hứng thú cho trẻ 5 – 6 tuổi tích cực
tham gia hoạt động khám phá”.
2. Lí do chọn đề tài:
Từ trước đến nay, đã có không ít những công trình nghiên cứu của các
nhà khoa học trong và ngoài nước đưa ra những phương pháp tốt nhất nhằm
phát triển toàn diện cho thế hệ mầm non tương lai của đất nước. Trong đó,
phương pháp giúp trẻ phát triển nhận thức là một lĩnh vực quan trọng trong việc
phát triển toàn diện cho trẻ mầm non.
Đới với trẻ từ 3 đến 5 tuổi, quá trình tư duy có nhiều thay đổi từ giai đoạn
cảm giác - vận động đến giai đoạn tư duy tiền thao tác, kèm theo tư duy tượng
trưng để trẻ tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung quanh.
Bên cạnh đó, đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ mẫu giáo đó là:
- Thích các hoạt động chân tay và khám phá bằng các giác quan.
- Hay đặt câu hỏi nhưng không phải lúc nào cũng hiểu câu trả lời.
- Bắt đầu hiểu thí nghiệm là gì và trở nên có chủ định cũng như sáng tạo
hơn trong việc khám phá.
- Thường dành nhiều thời gian và chú ý hơn vào các hoạt động mà trẻ
thích.
- Thích chơi theo nhóm 5 - 6 trẻ và thích trao đổi trong nhóm nhỏ.
- Có thể làm một số thí nghiệm do cô hướng dẫn và có thể giải thích theo
nhiều cách khác nhau.
- Bắt đầu đưa ra những dự đoán dựa trên những gì trẻ được trải nghiệm.
Thích nghĩ ra các lời giải thích về những gì quan sát được, thường thêm các chi
tiết tưởng tượng vào các sự sự việc.
- Có thể nắm bắt các khái niệm trừu tượng nhưng trẻ vẫn cần các sự việc
có thực để giải thích các khái niệm đó.
- Trẻ bắt đầu có suy nghĩ lập kế hoạch cho một hoạt động, chẳng hạn như
nghĩ về việc gieo hạt trước khi trẻ thực hiện hành động thực tế. Chính vì vậy,
được trực tiếp thí nghiệm với các vật mà mình đang học là một điều thích thú
đối với trẻ.
Do đó, việc tổ chức cho trẻ khám phá là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện
cho trẻ tiếp cận với những tri thức tự nhiên và xã hội trong cuộc sống, qua đó
giúp trẻ phát triển khả năng, năng lực của mình. Và giáo viên chính là người
hướng dẫn, gợi mở các hoạt động tìm tòi, khám phá cho trẻ, để trẻ chủ động,
tích cực, hứng thú tham gia.
2/15
Trong những năm học 2019 - 2020, 2020 - 2021, 2021 - 2022, 2022 - 2023
các cấp lãnh đạo giáo dục và cả xã hội đã rất quan tâm đến vấn đề giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm. Đặc biệt, nội dung giáo dục phát triển nhận thức cho trẻ là một trong
những nhiệm vụ quan trọng của giáo viên mầm non.
Thực tế ở lớp tôi - lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi, trong quá trình chăm sóc giáo
dục trẻ tôi thấy rằng: Việc tổ chức các hoạt động cho trẻ khám phá khoa học còn
cứng nhắc, áp đặt. Một mặt do quá trình thực hiện các hoạt động khám phá khoa
học mất nhiều thời gian, bên cạnh đó việc tìm tài liệu, sách báo hướng dẫn các
trò chơi thực nghiệm đơn giản và gần gũi với nhằm tạo hứng thú cho trẻ chưa
phong phú, khô khan dẫn đến tình trạng trẻ chưa hứng thú tiếp nhận kiến thức
một cách tự nhiên, từ đó tính sáng tạo ở trẻ chưa cao, tư duy còn hạn chế.
Trước thực tế đó, là một giáo viên mầm non với lòng yêu nghề mến trẻ,
có tinh thần và trách nhiệm với công việc, tôi luôn mong muốn trẻ lớp mình tự
tin, chủ động, tự lập trong mọi hoạt động. Đồng thời, tôi cũng muốn khơi gợi
khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, giúp các con phát triển toàn diện. Chính vì
vậy, tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi các biện pháp mới nhằm truyền đạt những kiến
thức khoa học trong cuộc sống để các con có thể lĩnh hội kiến thức một cách
hứng thú nhất, dễ dàng nhất, ấn tượng nhất.
Với mong muốn góp một phần nhỏ bé tri thức của mình trong việc nâng
cao hiệu quả cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi hứng thú trong hoạt động khá phá, sau
đây, tôi xin mạnh dạn chia sẻ một số biện pháp mà tôi đã thực hiện có hiệu quả
dưới dạng đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Biện pháp tổ chức hoạt động gây
hứng thú cho trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá”.
3. Mục đích nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu, tìm ra những biện pháp, cách thức giúp trẻ mẫu giáo 5
- 6 tuổi hứng thú với hoạt động khám phá, trong các hoạt động học tập cũng như
vui chơi của trẻ nhằm tạo cho trẻ những hứng thú, tích cực trong học tập, qua đó
giúp trẻ tích luỹ những kiến thức, khơi gợi sự đam mê khám phá thế giới xung
quanh và kích thích khả năng tư duy, sáng tạo ở trẻ.
4. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài này được nghiên cứu thực hiện trên 22 trẻ lớp mẫu giáo lớn A3 (13
Nam; 11 Nữ).
5. Khảo sát - Thực nghiệm:
- 22 trẻ 5 - 6 tuổi lớp A3 tại trường Mầm non nơi tôi công tác. Năm học
2022 -2023.
3/15
6. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp đàm thoại, hướng dẫn giảng giải
- Phương pháp thực hành trải nghiệm
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp đánh giá
- Phương pháp dạy trực tuyến
7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
- Phạm vi: Đề tài được áp dụng tại lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi.
- Thời gian: Đề tài được tiến hành từ tháng 9/2022 đến tháng 5/2023.
4/15
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cở sở lý luận của vấn đề:
Đối với trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 5 - 6 tuổi đang ở những bước phát
triển mạnh về nhận thức, tư duy, ngôn ngữ, về tình cảm... thì thế giới khách
quan xung quanh trẻ thật bao la rộng lớn, có biết bao điều hấp dẫn và bao lạ lẫm
khó hiểu mà trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá. Hoạt động khám phá
với trẻ nhỏ là quá trình tìm hiểu về thế giới, giúp trẻ hiểu hơn về những gì chúng
thấy và làm; qua đó, chia sẻ cảm nhận, bày tỏ mong muốn của mình.
Khám phá còn mang lại nguồn biểu tượng phong phú, sinh động, đầy hấp
dẫn với trẻ thơ, từ môi trường tự nhiên (cỏ cây, hoa lá, chim muông..) đến môi
trường xã hội (các mối quan hệ, công việc...) và giúp trẻ hiểu biết về chính bản
thân mình. Khám phá đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quan chính vì
vậy sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh, tổng
hợp… nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sẽ nhanh nhạy, chính xác hơn.
Do đó, trong công tác giáo dục trẻ mầm non thì việc cho trẻ khám phá là
không thể thiếu, có tác dụng giáo dục về mọi mặt đối với trẻ như: ngôn ngữ, đạo
đức, trí tuệ, thẩm mỹ,... Thông qua các hoạt động khám phá, trẻ sẽ lĩnh hội, tiếp
thu được những kiến thức về môi trường xã hội, thế giới xung quanh trẻ.
Và nhiệm vụ của giáo viên là tổ chức hoạt động khám phá như thế nào để
trẻ lĩnh hội được kiến thức một cách đơn giản nhưng hiệu quả. Tiếp tục thực
hiện chiến lược lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động của
trẻ. Thông qua trò chơi hoạt động khám phá trẻ được trải nghiệm, tìm tòi sáng
tạo, được tự do giao tiếp, vui chơi, hợp tác, chia sẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức.
2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
2.1. Thuận lợi:
* Cơ sở vật chất – ban giám hiệu nhà trường:
- Được sự quan tâm của các cấp, ban nghành, đoàn thể. Khuôn viên
trường luôn rộng rãi, sạch sẽ, đủ diện tích cho trẻ hoạt động.
- Ban giám hiệu quan tâm thường xuyên dự giờ góp ý và bổ xung cho
hoạt động dạy và góp ý về chuyên môn để kinh nghiệm chuyên môn của tôi
được hoàn thiện hơn.
- Thường xuyên được tham dự các lớp bồi dưỡng chuyên môn ở trường.
- Được thăm quan và học hỏi trường bạn về cách tạo môi trường trong và
ngoài lớp học về việc lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động giáo dục trẻ.
- Được nhà trường cung cấp đầy đủ đồ dùng phục vụ cho việc dạy và học
của trẻ.
5/15
* Đối với trẻ:
- Trong năm horc 2022 - 2023 tôi đươrc nhas trươsng titn nhiêrm phân công
dary lơtp mâuu giato lớn vơti tôvng sôt 24 trev (cot 13 trev trai vas 11 trev gái), số trẻ trai
và trẻ gái đều nhau nên dễ phối kết hợp trong một số hoạt động.
- Trẻ đi học đều, thông minh, nhanh nhẹn, tiếp thu bài tốt.
* Đối với giáo viên:
- Bản thân là một giáo viên trẻ, năng động, luôn nhiệt tình tâm huyết với
nghề. Luôn có ý thức học hỏi, tìm tòi và sáng tạo trong công việc tổ chức các
hoạt động chăm sóc, giáo dục cho trẻ mọi lúc, mọi nơi sao cho phù hợp.
2.2. Khó khăn:
* Đối với trẻ:
- Một số trẻ sinh cuối năm kyu năng tư duy sáng tạo còn chưa cao.
- Vốn hiểu biết về môi trường tự nhiên, môi trường xã hội còn hạn chế.
- Kỹ năng trải nghiệm, thí nghiệm khám phá chưa nhiều.
* Đối với giáo viên:
- Khả năng thiết kế, lựa chọn các hình thức tổ chức hoạt động còn khuôn
mẫu, nghèo nàn chưa đa dạng.
- Mặc dù đã được tiếp cận với phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm nhưng chưa nắm rõ, mơ hồ dẫn đến tình trạng dập khuôn, áp đặt trẻ.
- Việc xây dựng môi trường lớp học theo góc mở cho trẻ trải nghiệm còn
chưa phong phú.
3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
Để có phương pháp, biện pháp dạy trẻ có những kiến thức sâu rộng mà trẻ
hứng thú tham gia nhất, thì việc khảo sát trẻ đầu năm là một việc làm không thể
thiếu. Vì vậy ngay từ đầu năm học tôi đã có kế hoạch khảo sát trên trẻ theo
nhiều hình thức: Trong các giờ hoạt động, mọi lúc mọi nơi, đón trả trẻ...Và kết
quả khảo sát chất lượng đâsu năm tôi nhận được các số liệu sau:
* Kết quả khảo sát chất lượng đầu năm: ( Minh chứng ở bảng a)
Vì vậy để góp phần nâng cao khả năng hứng thú cho trẻ 5 - 6 tuổi hoạt
động khám phá giúp trẻ tích cực, chủ động trong mọi hoạt động cũng như có khả
năng phán đoán, phân tích, so sánh tổng hợp tốt, qua quá trình nghiên cứu tôi
mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau:
* Các biện pháp thực hiện:
- Biện pháp 1: Tích cực tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu và tìm hiểu các biện pháp
gây hứng thú, có hiệu quả trên trẻ.
- Biện pháp 2: Công tác chuẩn bị.
- Biện pháp 3: Tạo môi trường học tập trải nghiệm.