BIỆN PHÁP PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CHỦ ĐỘNG CỦA TRẺ Ở
HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI NGOÀI TRỜI
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
- Bậc phụ huynh nào cũng muốn con em mình được học đọc và học viết ngay trong
những năm tháng ở mẫu giáo. Thực ra còn nhiều kỹ năng quan trọng khác mà trẻ
cần phải biết trước khi tập trung vào việc học văn hóa. Kết quả của nghiên cứu cho
thấy rằng kỹ năng quan trọng nhất của trẻ trong thời gian đầu của năm học chính là
những kỹ năng sống như: Sự hợp tác, tự kiểm tra, tính tự tin, tự lập, khả năng thấu
hiểu và giao tiếp. Vì vậy cần phải xây dựng một môi trường vui chơi và học tập để
nuôi nấng và khơi gợi sự độc lập, sáng tạo trong mỗi đứa trẻ.
- Bên cạnh các hoạt động học tập thì hoạt động ngoài trời là nhu cầu không thể
thiếu đối với trẻ mẫu giáo trong trường Mầm non. Hoạt động ngoài trời nhằm tạo
điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với không khí trong lành của thiên nhiên, nhằm rèn
luyện sức khỏe cho trẻ và thiết lập mối quan hệ với môi trường xung quanh,góp
phần mở rộng vốn hiểu biết của trẻ về môi trường tự nhiên, xã hội, thỏa mãn nhu
cầu hoạt động có chủ đích và theo ý thích của trẻ.
- Hoạt động vui chơi ngoài trời là một trong những hoạt động vui chơi mà trẻ
hứng thú nhất, mang lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết về thế giới
xung quanh trẻ.Trẻ nhận thức thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu,
khám phá và quan tâm đến những gì xảy ra ở cuộc sống xung quanh mình.Qua
hoạt động vui chơi ngoài trời trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu tìm hiểu
khám phá của trẻ.Hoạt động vui chơi ngoài trời tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và thích
ứng với môi trường tự nhiên đồng thời trẻ tự tin, mạnh dạn trong cuộc sống.
- Hoạt động ngoài trời tạo cho trẻ nhiều cơ hội vận động toàn thân, phát triển kỹ
năng vận động thụ như: Đi, chạy, nhảy, leo trèo, giữ thăng bằng, sự kết hợp các
giác quan và tiếp nhận cảm giác … trẻ thể hiện được tính tự do tự nguyện, tính
cộng đồng, biết thành lập theo nhóm làm đồ chơi, chơi các trò chơi vận động, dân
gian, chơi tự do, cùng nhau làm những thí nghiệm đơn giản … đặc điểm tâm sinh
lý của trẻ phát triển ngày càng hoàn thiện hơn.
1
- Trẻ tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời được trải nghiệm kinh nghiệm qua
thao tác với đồ chơi, những vật liệu thiên nhiên có sẵn trên sân trường, hình thành
ở trẻ năng lực sáng tạo tư duy, trẻ biết chơi cùng bạn, chơi theo nhóm. Đặc biệt là
trò chơi dân gian gần gũi với trẻ. Qua đó giúp phát triển tư duy ngôn ngữ ở trẻ tốt
hơn.
- Sáng kiến kinh nghiệm được áp dụng tại lớp chồi 1 do tôi phụ trách. Bắt
đầu từ tháng 9/2022 đến 04/2023. Đây cũng là cơ hội để tôi vận dụng đề tài này
cho lứa tuổi dựa trên những kinh nghiệm đã có của những năm trước từ đó tôi sẽ
rút ra được những biện pháp phù hợp giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động vui
chơi ngoài trời đạt hiệu quả.
II. NỘI DUNG:
1. Thực trạng vấn đề:
- Hoạt động vui chơi ngoài trời là hoạt động giúp trẻ có cơ hội và điều kiện tốt để
phát triển toàn diện một cách tích cực. Tạo cho trẻ một môi trường giúp trẻ có thể
tự khám phá và vui chơi.
- Môi trường cho trẻ hoạt động ngoài trời sẽ là một môi trường hấp dẫn và lôi cuốn
trẻ nếu chúng ta biết nắm bắt và tận dụng tất cả những yếu tố có sẵn trong thiên
nhiên, tác động vào chúng qua các trò chơi, quan sát, tìm hiểu sự vật xung quanh
trẻ trong các tình huống. Những câu hỏi như: Vì sao, làm thế nào … và từ sự tò
mò ham hiểu biết ở trẻ, ta giáo dục cho trẻ hình thành hành vi đúng, thói quen tốt,
góp phần phát triển nhân cách trẻ.Chính vì thế tôi đã chọn đề tài "Một số biện
pháp phát huy tính tích cực chủ động của trẻ ở động vui chơi ngoài trời”.
Trong quá trình tổ chức hoạt động chăm sóc giáo dục tôi cũng gặp những thuận lợi
cũng như những khó khăn sau :
Thuận lợi
- Trong quá trình vận dụng các biện pháp giúp trẻ hứng thú khi tham gia hoạt động
vui chơi ngoài trời tôi luôn được sự chỉ đạo và quan tâm của ban giám hiệu nhà
trường đã tạo môi trường hoạt động vui chơi ngoài trời thân thiện và đầy đủ đồ
chơi ngoài trời đa dạng phong phú, đảm bảo an toàn cho trẻ khi chơi.
2
- Là trường đạt chuẩn quốc gia nên có sân chơi rộng rãi thoáng mát, cơ sở vật chất
đầy đủ đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ khi hoạt động trên sân trường.
- Bản thân thường xuyên học hỏi các đồng nghiệp qua các buổi dự giờ hoạt động
và tìm hiểu qua các loại sách báo đồng thời có kế hoạch sắp xếp hoạt động vui chơi
theo từng chủ đề với sự hứng thú của trẻ.
- Phụ huynh ủng hộ các nguyên vật liệu cho các hoạt động và trẻ tích cực tham gia
các trò chơi.
Khó khăn:
+ Trẻ chưa có sự sáng tạo nhiều khi sử dụng những nguyên vật liệu mở, vật liệu bỏ
để tạo ra sản phẩm.
2. Mô tả nội dung và các biện pháp thực hiện:
Để giúp trẻ 4 – 5 tuổi phát huy tính tích cực chủ động ở hoạt động vui chơi
ngoài trời trong trường mầm non được tốt hơn ,đòi hỏi người giáo viên cần có
những biện pháp mang tính khả thi phù hợp với sự phát triển của trẻ. Khi mới bắt
đầu nhận lớp và làm quen với trẻ tôi đã tìm tòi và vận dụng các biện pháp sau:
-Tạo môi trường thân thiện cho trẻ hoạt động ngoài trời
-Đa dạng các trò chơi ngoài trời
-Tạo môi trường lớp học phù hợp để tổ chức các hoạt động gây hứng thú cho
trẻ, trẻ có thể trải nghiệm thông qua hoạt động được học trong lớp.
- Sưu tầm, sáng tạo các bài đồng dao, hò vè, câu đố … ứng dụng vào trò chơi
nhằm phát triển 5 mục tiêu giáo dục.
- Phối hợp với phụ huynh chuẩn bị tận dụng các nguyên vật liệu phục vụ cho
hoạt động chơi ngoài trời
3. Các biện pháp cụ thể:
Biện pháp 1: Tạo môi trường thân thiện cho trẻ hoạt động ngoài trời
- Việc tạo không gian vui chơi thân thiện, tiếp xúc gần gũi trực tiếp với thiên
nhiên có ý nghĩa quan trọng. Cảm giác được tắm mình trong môi trường
chơi một cách thân thiện sẽ tác động mạnh đến cảm xúc, nhận thức, sau đó
là hành vi hằng ngày của trẻ. Chẳng hạn khi trẻ được vui chơi trong một môi
3
trường có không khí trong lành thì sẽ có tâm trạng vui vẻ, thoải mái. Vì vậy
tôi luôn sử dụng tối đa nguyên liệu thiên nhiên trong việc xây dựng, trang bị
cơ sở vật chất, đồ dùng để tạo sự an toàn thoải mái cho trẻ khi chơi.
-Tôi luôn chú trọng các yêu cầu về môi trường vui chơi cho trẻ như: Đủ
lượng ánh sáng, không khí trong lành, . .duy trì thực hiện chuyên đề vườn
cây của bé với một số hướng dẫn cụ thể: Thiết kế phù hợp sinh thái, chọn
các loại cây, hoa thích hợp yêu cầu giáo dục như: Đa dạng về chủng loại,
môi trường sống, . . . giúp trẻ quan sát, phát hiện, thực hành bảo vệ chăm
sóc cây, khám phá thử nghiệm liên quan đến cây xanh và tạo mỹ quan thân
thiện trong trường. Trang bị dụng cụ làm vườn, vệ sinh sân vườn để trẻ có
thể tham gia chăm sóc.
- Quy hoạch khu vực sân chơi theo tôi mục đích chính là phải phục vụ được
hết khả năng mặt bằng cho các bé hoạt động theo các nhu cầu như:
+ Nhu cầu vận động: Trẻ mầm non luôn hoạt động do bản tính hiếu động,
không thể ngồi yên vì thế cần thiết phải có sân rộng cho trẻ vận động thường
xuyên để phát triển cơ thể.
+ Nhu cầu khám phá thiên nhiên: Tâm lý lứa tuổi mầm non thích khám phá
tìm tòi, quan sát các sự vật hiện tượng trong thiên nhiên, tất cả đều mới lạ
đối với trẻ trong hằng ngày ra sân chơi VD: Quan sát bông hoa ,sự thay đổi
hình dáng của bông hoa.
+ Nhu cầu vận động: Trẻ Mầm non luôn hoạt động do bản tính hiếu động,
không thể ngồi yên vì thế cần thiết phải có sân rộng cho trẻ vận động thường
xuyên để phát triển cơ thể.
+ Nhu cầu học tập, tìm hiểu trong môi trường thiên nhiên: Dạy trẻ Mầm non
bằng phương pháp trực quan, trẻ được học tập, tìm hiểu trong môi trường
thiên nhiên sẽ giúp trẻ hứng thú và trẻ được thực tế trong hoạt động học tập
hơn là học tại lớp.
4
+ Nhu cầu nhận thức các đẹp trong thiên nhiên: Qua cải tạo không gian sân
chơi trẻ sẽ nhận thấy được cái đẹp từ từng mảng xanh, từ những cụm hoa, từ
những giọt nước …. giúp trẻ cảm thụ và yêu thích cái đẹp nhiều hơn.
-Bố trí các khu vực thích hợp hoạt động vui chơi, ngoài mảng xanh cho
khuôn viên trường, điều kiện để cho trẻ được vận động, gần gũi, quan sát
khám phá thiên nhiên và phục vụ được cho yêu cầu hoạt động cho trẻ dạy
như sau:
a) Khu vực chơi cát, nước:
- Bố trí khu chơi có đá cuội to, nhỏ, màu sắc nhiều dạng khác nhau, cát,
nước, dụng cụ cân đo, đong đếm, dụng cụ làm bánh …. khu vực chơi cát,
chơi nước bố trí gần nhau vị trí phải râm mát giúp trẻ có thể ngồi chơi lâu,
trẻ có thể xây dựng nhà, cung điện, làm bánh, cân đo, đong đếm ….. Qua
chơi cát, nước trẻ phát triển kỹ năng tạo hình, thực hành trải nghiệm về toán
qua đong đo, dựng nước tưới cây xanh, hoa, lá đồng thời trẻ quan sát sự phát
triển của chúng trong từng ngày, chơi nước còn giúp trẻ khám phá, thử
nghiệm, phát hiện những hiện tượng khoa học vật lý hứng thú hơn như vật
chìm, vật nổi, tại sao thả đá vào nước bị tràn ra, so sánh to nhỏ, mực nước
cao thấp khi cho sạn to, sạn nhỏ vào bình, chơi thả thuyền, câu cá ….. Bằng
các vật liệu trong thiên nhiên cát, đá, sỏi, sạn, nước … trẻ hứng thú và tự
khám phá ra những điều mới lạ khi chơi cùng tập thể, Các cây xanh, hoa
kiểng có tên từng loại cây tạo môi trường chữ trong thiên nhiên, trẻ làm
quen chữ viết đồng thời biết thêm tên các loại cây trong vườn trường, phát
triển hoạt động tìm hiểu môi trường xung quanh.
b) Khu Vườn cổ tích:
- Nhằm tận dụng tối đa môi trường thiên nhiên nhà trường tạo ra một khu
rừng thu nhỏ và đặt vào đó những nhân vật quen thuộc mà trẻ biết từ chuyện
cổ tích có trong chương trình trẻ có thể kể lại chuyện khi bất chợt bắt gặp
các nhân vật trong chuyện cô đã kể như: Công chúa Bạch Tuyết và 7 chú
lùn, Cô bé quàng khăn đỏ, Tấm Cám ……
5