PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
1.1. Lý do về mặt lý luận:
Như chúng ta đã biết giáo dục mầm non là nền móng cho sự phát triển
nhân cách toàn diện của trẻ ở lứa tuổi mầm non thì việc hình thành và phát triển
ngôn ngữ cho trẻ vô cùng quan trọng, bởi lẽ ngôn ngữ là công cụ của tư duy, nó
đóng vai trò rất lớn trong việc phát triển trí tuệ và các quá trình tâm lý khác. Cha
ông ta thường nói: “Trẻ lên ba cả nhà học nói”.
Dạy tiếng mẹ đẻ cho lứa tuổi mầm non đặc biệt là lứa tuổi nhà trẻ 24-36
tháng có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Điều này giúp trẻ có thể sử dụng ngôn
ngữ như một phương tiện để tư duy, để nhận thức thế giới xung quanh, giao tiếp
tốt góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ.
Việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc trong giao tiếp sẽ dễ dàng tiếp cận với các
môn khoa học khác ở lứa tuổi mẫu giáo: Hoạt động tìm hiểu khám phá, hoạt
động làm quen với toán, hoạt động âm nhạc, hoạt động tạo hình….
Ngôn ngữ là phương tiện giúp trẻ tìm hiểu khám phá, nhận thức về môi
trường xung quanh, thông qua cử chỉ, lời nói của người lớn trẻ sẽ được làm quen
với các sự vật, hiện tượng có trong môi trường xung quanh. Nhờ có ngôn ngữ
mà trẻ sẽ nhận biết ngày càng nhiều màu sắc, hình ảnh… của các sự vật, hiện
tượng trong cuộc sống hàng ngày.
Đối với trẻ 24-36 tháng các chức năng và giác quan trong cơ thể còn chưa
hoàn toàn phát triển, đặc biệt là khả năng phát âm của trẻ còn kém, hay phát âm
sai hay nói ngọng nói lắp, trẻ bắt đầu thích khám phá và tìm hiểu về thế giới
xung quanh. Ở lứa tuổi này trẻ tiếp thu rất nhanh nhưng lại quên nhanh, trẻ hay
học theo người lớn, bắt chước bạn mà không biết đúng hay sai. Vì vậy tôi thiết
nghĩ hoạt động nhận biết tập nói sẽ giúp đỡ đắc lực cho sự phát triển toàn diện
của trẻ.
1.2. Lý do về mặt thực tiễn:
Ở lớp 24-36 tháng việc dạy trẻ trong hoạt động nhận biết tập nói đòi hỏi
giáo viên phải nhiệt tình, biết vận dụng phương pháp dạy học sáng tạo, đổi mới
hình thức hợp lý để trẻ tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất. Để đạt kết quả cao
trong hoạt động nhận biết tập nói, giáo viên phải biết cách tổ chức môi trường
cho trẻ hoạt động thích hợp.
______________________________1/15______________________________
Đối với trẻ 24-36 tháng cần giúp trẻ phát triển các loại vốn từ, biết sử
dụng nhiều loại câu bằng cách thường xuyên nói chuyện với trẻ về những sự vật,
hiện tượng, hình ảnh…mà trẻ nhìn thấy trong sinh hoạt hàng ngày, nói cho trẻ
biết đặc điểm, tính chất, công dụng của chúng từ đó hình thành ngôn ngữ cho
trẻ. Vì vậy dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cần có những biện pháp giúp trẻ
hoạt động nhận biết tập nói có hiệu quả.
Thấy được tầm quan trọng cũng như yêu cầu của việc phát triển ngôn ngữ
cho trẻ, là một người làm công tác giáo dục tôi đã chọn đề tài: làm đề tài sáng
kiến kinh nghiệm cho năm học 2022-2023.
2. Mục đích nghiên cứu:
Tìm ra một số biện pháp giúp trẻ hứng thú với các hoạt động thuộc lĩnh
vực phát triển ngôn ngữ dành cho trẻ 24 36 tháng trường mầm non nơi tôi công
tác làm phong phú thêm đời sống tinh thần của trẻ, thông qua hoạt động nhận
biết tập nói để trẻ phát triển ngôn ngữ.
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Gồm 15 trẻ học sinh lớp 24-36 tháng – trường mầm non nơi tôi công tác.
4. Đối tượng khảo sát:
- Gồm 15 trẻ học sinh lớp 24-36 tháng – trường mầm non nơi tôi công tác.
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp dùng tình cảm.
- Phương pháp dùng lời.
- Phương pháp trực quan minh hoạ.
- Phương pháp thực hành.
- Phương pháp nhận xét nêu gương.
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
- Phạm vi: Trẻ thuộc nhóm trẻ 24- 36 tháng D1. Trường Mầm Non nơi tôi công
tác.
- Thời gian: Từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 5 năm 2023 và những năm tiếp
theo.
7. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
STT Nội dung khảo sát Số trẻ
đạt
Tỷ lệ Số trẻ
chưa đạt
Tỷ lệ
1 Khả năng ghi nhớ và chú ý 4/15 26% 11/15 74%
2 Khả năng nhận thức 5/15 33% 10/15 67%
3 Khả năng phát âm 3/15 13% 12/15 87%
______________________________2/15______________________________
PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Một số nội dung lý luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu:
Sự nghiệp giáo dục bao giờ cũng được coi trọng hàng đầu, nhất là đối với
giáo dục mầm non. Ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội đặc biệt vì nó ra đời và
tồn tại cùng với sự hình thành và phát triển của xã hội loài người, ngôn ngữ
dùng để phục vụ, mọi thành viên trong xã hội từ việc học tập, lao động đến việc
vui chơi giải trí. Quá trình phát triển ngôn ngữ là quá trình cung cấp từ ngữ cho
trẻ, góp phần làm phong phú ngôn ngữ đẩy mạnh quá trình phát triển trí tuệ và
tình cảm đạo đức cho trẻ.
Để nâng cao chất lượng giáo dục trẻ hứng thú với hoạt động nhận biết tập
nói, mỗi giáo viên ngoài việc nắm vững chương trình phải biết cách tổ chức các
hoạt động linh hoạt, sáng tạo và tổ chức môi trường cho trẻ hoạt động tích cực.
Đặc biệt trẻ 24-36 tháng còn nhỏ, tâm sinh lý thường hay thay đổi. Trẻ hiếu
động, thích tìm tòi khám phá mọi sự vật, hiện tượng xung quanh.
Chính vì vậy, mỗi giáo viên khi tổ chức hoạt động cần chú trọng đến việc
phát triển ngôn ngữ cho trẻ, nó là phương tiện hàng đầu để trẻ tiếp thu kiến thức
được dễ dàng và hiệu quả hơn.
2. Khảo sát thực trạng:
Trong việc tổ chức hoạt động nhận biết tập nói cho trẻ 24-36 tháng theo
chương trình giáo dục mầm non mới, tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn
sau:
2.1. Thuận lợi:
- Nhà trường có đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi
phục vụ hoạt động nhận biết tập nói.
- Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường và phòng giáo
dục về chuyên môn xây dựng phương pháp dạy học theo chương trình giáo dục
Mầm non mới. Tạo điều kiện giúp đỡ tôi thực hiện chương trình.
- 100% các cháu được ăn ngủ tại trường. Số lượng 15 trẻ.
- Sức khoẻ trẻ phát triển tương đối tốt 85% trở lên kênh A, tỷ lệ chuyên
cần đạt 90% trở lên.
2.2. Khó khăn:
- Trường nằm trên địa bàn nông thôn của Huyện nhưng trong đó có:
+ 90% số trẻ trong độ tuổi mới đến lớp.
+ 60% số trẻ là con nông thôn, buôn bán.
- Do nhận thức trình độ không đồng đều, đời sống của phụ huynh còn
thấp. Khả năng nhận thức của phụ huynh còn hạn chế nên sự quan tâm chăm sóc
______________________________3/15______________________________
trẻ chưa đầy đủ, chưa hiểu được mục đích – yêu cầu nội dung giáo dục đối với
trẻ 24-36 tháng là vô cùng quan trọng.
- Trí nhớ của trẻ hạn chế, trẻ chưa hứng thú với hoạt động nhận biết. Một
số trẻ dụt dè, nhút nhát, phát âm còn kém, nói ngọng, nói lắp rất nhiều.
- Trẻ chưa phát huy được tính tích cực của mình trong giờ học, kết quả
giờ học trở nên trầm không hào hứng.
- Từ những khó khăn trên, tôi đi sâu vào tìm hiểu và đã tìm ra nguyên
nhân dẫn đến thực trạng trên như sau:
+ Do trẻ mới đến lớp còn lạ cô, lạ bạn hay khóc nên chưa muốn tham gia
vào các hoạt động tập thể.
+ Đồ dùng trực quan cho trẻ còn ít, chưa mang tính thẩm mỹ nên chưa
kích thích được sự tập trung chú ý của trẻ vào hoạt động.
+ Cô còn hạn chế việc lấy trẻ làm trung tâm trong các hạt động
+ Chưa nắm được đặc điểm tâm sinh lý trẻ.
3.Tên đề tài: “ Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24- 36 tháng
thông qua hoạt động nhận biết”
4.Tên các biện pháp thực hiện trong đề tài:
4.1. Biện pháp 1: Nghiên cứu thực hiện chương trình xây dựng kế hoạch và nâng
cao nhận thức, kỹ năng thực hành của bản thân về nhận biết tập nói.
4.2. Biện pháp 2: Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động
4.3.Biện pháp 3: Nâng cao năng lực bản thân và tạo môi trường lớp học cho trẻ
hoạt động.
4.4. Biện pháp 4: Đưa đồ dùng trực quan vào tất cả các hoạt động có chủ đích.
4.5. Biện pháp 5: Lồng ghép hoạt động nhận biết trong trò chơi và các hoạt động
khác.
4.6. Biện pháp 6: Tìm hiểu đặc điểm cá nhân để có biện pháp phù hợp.
5. Cách thức thực hiện các biện pháp
5.1. Nghiên cứu thực hiện chương trình xây dựng kế hoạch và nâng cao
nhận thức, kỹ năng thực hành của bản thân về nhận biết tập nói.
Để đáp ứng được yêu cầu về giáo dục, thực hiện nhiệm vụ năm học, hiểu
được tầm quan trọng đối với sự phát triển ngôn ngữ và cung cấp vốn từ
vựng cho trẻ.
Trẻ lứa tuổi 24-36 tháng đang bắt đầu học nói, bộ máy phát âm chưa hoàn
chỉnh, vì vậy trẻ thường nói một từ, nói ngọng, nói lắp… nên cô giáo cần phải
sử dụng lời nói, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt…để tạo cho trẻ một tâm lý thoải mái,
______________________________4/15______________________________
muốn thể hiện mình với mọi người và muốn khám phá thế giới xung quanh từ
đó phát huy được tính tích cực chủ động của trẻ. Cô luôn lấy trẻ làm trung tâm.
Để giờ dạy thêm sinh động và lôi cuốn được sự chú ý của trẻ vào hoạt
động, tôi luôn suy nghĩ, tìm cách xây dựng chủ đề các tiết dạy khác nhau nhưng
gần gũi với trẻ, phù hợp với nội dung và yêu cầu của bài dạy.
Ví dụ:
Chủ đề bài dạy:
+ Thăm nhà của bé
+ Sinh nhật búp bê
+ Bé thích con gì…..
Mỗi chủ đề phải xuyên suốt tiết học làm cho trẻ có cảm giác như đang
được tham gia vào trò chơi lý thú, càng lúc càng mới lạ và càng hứng thú.
Ngoài việc nghiên cứu tài liệu tôi còn học hỏi thêm đồng nghiệp, dự giờ
các tiết dạy mẫu, dạy chuyên đề do nhà trường, phòng tổ chức để nắm bắt được
phương pháp dạy học mới, tích hợp các nội dung giáo dục theo chủ đề.
Để giờ dạy nhận biết tập nói có hiệu quả, đảm bảo phù hợp nội dung kết
hợp với sự sáng tạo trong giảng dạy, cô trò chuyện, sử dụng tranh ảnh, đồ dùng
trực quan để giới thiệu bài. Dẫn dắt trẻ bằng các thủ thuật nhằm mục đích tạo
cho trẻ sự tập trung và chú ý vào bài dạy.
Ví dụ:
Nhận biết “Ông bà, bố mẹ”
Lấy chủ đề bài dạy “Thăm nhà của bé”
+ Cho trẻ quan sát hình ảnh các thành viên trong gia đình
Hỏi trẻ:
- Gia đình con có những ai?
- Trong gia đình ai yêu con nhất?
- Buổi sáng ai đưa con đến lớp?
- Bố đưa con đến lớp bằng phương tiện gì?
- Mẹ yêu con như thế nào?
Hàng ngày mẹ thường dậy sớm t cơm cho cả gia đình ăn, cho chúng mình
ăn, tắm cho chúng mình này…
Nhằm dạy trẻ nhận biết tên gọi của những người thân trong gia đình và
biết cách bày tỏ tình cảm của mình đối với những người thân, biết công việc của
từng người.
Hoạt động nhận biết tập nói được gọi là thành công nếu giáo viên biết kết
hợp giữa nhận biết và tập nói. Nhận biết về động vật, thực vật, các đồ dùng sinh
______________________________5/15______________________________