I. MỞ ĐẦU
* Lý do chọn biện pháp:
Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động làm quen với biểu tượng
toán đóng vai trò rất quan trọng nhằm hình thành cho trẻ các biểu tượng sơ đẳng
ban đầu về toán như: Số lượng, phép đếm, hình dạng, kích thước, đo lường, định
hướng trong không gian, thời gian, hình thành và phát triển khả năng nhận thức
các biểu tượng ban đầu về toán học, các thao tác tư duy như quan sát,so
sánh,phân tích, tổng hợp, khả năng khái quát, khả năng phán đoán, ước lượng và
tìm cách giải quyết vấn đề. Những kiến thức và năng lực này rất cần thiết với trẻ
góp phần giúp trẻ phát triển trí tuệ, kích thích óc sáng tạo, khả năng tư duy, trí
tưởng tượng tạo điều kiện giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về mọi mặt.
Trong hoạt động làm quen với biểu tượng toán giúp ghi nhớ khắc sâu kiến
thức thì không thể thiếu kết hợp tổ chức các trò chơi cho trẻ. Việc học toán
thông qua trò chơi sẽ rất sinh động, kích thích trẻ hứng thú nhiều hơn. Các trò
chơi cho trẻ đòi hỏi phải thích hợp, được vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo
theo chủ đề thu hút sự tham gia của trẻ.
Trong thời gian qua, bản thân tôi suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất
lượng hoạt động cho trẻ làm quen với biểu tượng toán bằng việc lựa chọn những
trò chơi, nội dung và hình thức tổ chức như thế nào nhằm thu hút lôi cuốn thu
hút trẻ vào hoạt động tích cực mà không nhàm chán? làm thế nào trẻ tiếp thu
nhanh kiến thức cô truyền đạt là vấn đề cần giải quyết.
Chính vì vậy tôi chọn biện pháp “Sử dụng trò chơi để nâng cao chất lượng
hoạt động làm quen với biểu tượng toán cho trẻ 5-6 tuổi A tại trường mầm non
Hải Thượng”. Để có phương pháp giảng dạy sao cho kiến thức trẻ nắm được
luôn đạt kết quả cao. Giờ học được phong phú, sôi nổi, trẻ hứng thú tích cực,làm
tăng khả năng chú ý và kích thích trẻ hoạt động.
II. NỘI DUNG
1. Đánh giá thực trạng
Năm học vừa qua bản thân tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp
mẫu giáo 5-6 tuổi có tổng số 25 trẻ. Qua quá trình thực hiện thì tôi nhận thấy có
những thuận lợi và khó khăn như sau:
a. Thuận lợi
- Nhà trường luôn tạo điều kiện về cơ sở vật chất trang thiết bị và đồ dùng
phục vụ cho trẻ làm quen với biểu tượng toán
- Môi trường học tập bên trong và bên ngoài lớp học được xây dựng theo
hướng lấy trẻ làm trung tâm
2
- 100% trẻ trong nhóm lớp học đúng độ tuổi. Trẻ mạnh dạn, tự tin và tích
cực tham gia vào hoạt động làm quen với biểu tượng toán do vậy việc dạy trẻ rất
thuận tiện.
- Giáo viên nắm vững phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm; được
tham dự các chuyên đề, giáo viên dạy giỏi cấp trường cấp huyện.
b. Khó khăn
- Có một số trẻ chưa qua độ tuổi mẫu giáo bé, nhỡ. Vì vậy vào giờ học
LQVBTT các cháu còn rất bỡ ngỡ. Các kỹ năng hoạt động làm quen với biểu
tượng toán còn hạn chế, trẻ chưa ham thích, chưa hứng thú hoạt động cùng cô.
- Đồ dùng dạy học để phục vụ cho hoạt động làm quen với biểu tượng toán
chưa phong phú. Do đặc thù của công việc bận rộn nên không có nhiều thời gian
đầu tư cho việc làm đồ dùng đồ chơi phục vụ các trò chơi toán học.
- Tuy cùng một độ tuổi nhưng khả năng nhận biết của trẻ chưa đồng đều
- Một số phụ huynh chưa quan tâm và nhận thức hết được yêu cầu và tầm
quan trọng của hoạt động làm quen với biểu tượng toán dành cho trẻ 5-6 tuổi.
* Qua khảo sát vào đầu năm học lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A, thì số trẻ hứng
thú tham gia hoạt động và chất lượng của trẻ tỉ lệ còn thấp, Cụ thể như sau:
Tổng số trẻ: 25
Nội dung khảo sát
Đạt Chưa đạt
Số
lượng
Tỉ lệ
%
Số
lượng
Tỉ lệ
%
1. Tập hợp số lượng, số thứ tự và số đếm 13 52 12 48
2. Xếp tương ứng 14 56 11 44
3. So sánh, sắp xếp theo quy tắc 13 52 12 48
4. Đo lường 13 52 12 48
5. Hình dạng 15 60 10 40
6. Định hướng trong không gian và định hướng thời
gian 15 60 10 40
Từ việc phân tích thực trạng và kết quả khảo sát trên thì bản thân tôi luôn
trăn trở làm thế nào để nâng cao chất lượng cho trẻ hoạt động làm quen với biểu
tượng toán làm thế nào để tất cả 100% trẻ đều thực hiện tốt yêu cầu của hoạt
động. Vì vậy tôi tìm ra biện pháp sử dụng trò chơi để nâng cao chất lượng hoạt
động làm quen với biểu tượng toán cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi như sau:
2. Trình bày biện pháp:
Biện pháp 1. Sử dụng các trò chơi vào trong tiết học:
Trong hoạt động học thường sử dụng trò chơi học tập. Qua trò chơi trẻ
được “Học mà chơi - chơi mà học”. Để tránh tình trạng trẻ bị nhàm chán, mệt
mỏi trong hoạt động, tôi luôn tổ chức đan xen các trò chơi để nhằm thay đổi
giữa trạng thái động và tĩnh cho trẻ, tạo cho trẻ có tâm thế thoải mái giúp trẻ
hứng thú và hoạt động một cách tích cực.Chính vì lẽ đó bản thân tôi lựa chọn
các trò chơi vào nội dung cho trẻ làm quen với biểu tượng toán như sau:
3
*Nội dung: Tập hợp số lượng, số thứ tự và số đếm.
Trẻ biết đếm trên đối tượng trong phạm vi 10 và đếm theo khả năng. So
sánh số lượng của 3 nhóm đối tượng, gộp/tách nhóm đối tượng trong phạm vi 10
bằng các cách khác nhau và đếm. Nhận biết ý nghĩa của các con số được sử
dụng trong cuộc sống hằng ngày. Thông qua trò chơi lựa chọn sử dụng những
trò chơi giúp phát triển tư duy, tính nhanh nhẹn cho trẻ, khắc sâu thêm các kiến
thức, kỹ năng và áp dụng với từng bài cho phù hợp.
-Ví dụ: Trò chơi 1 “ô cửa bí mật”
+ Cô tạo trò chơi trong bài giảng elearning để dạy trẻ: Đếm trên đối tượng
trong phạm vi 7, biết chữ số 7
+ Mục đích của trò chơi : Giúp trẻ biết đếm trên đối tượng trong phạm vi 7,
biết chữ số 7, Rèn luyện kỹ năng sử dụng chuột
+ Phương tiện: Máy tính thiết kế bài giảng elearning.
+ Cách chơi : Cô chia trẻ làm 3 nhóm và mỗi nhóm cầm một cái xắc xô.
Khi Cô cho xuất hiện trên màn hình các ô cửa bí mật, đại diện mỗi nhóm lên
chọn 1 ô cửa, mỗi ô cửa bí mật có các con vật, yêu cầu của cô các nhóm nhanh
tay tìm số lượng tương ứng với nhóm con vật đặt vào , nhóm nào rung chuông
trước thì dành quyền lên kích chuột và chọn đáp án đúng, khi trẻ chọn đáp án
đúng thì sẽ phát ra âm thanh “con chọn đúng rồi con giỏi quá”. Tiếp theo cô cho
xuất hiện các ô cửa khác và cho trẻ chơi tương tự 3-4 lần.
+ Luật chơi: Đội nào rung chuông trước thì đội đó được quyền chọn đáp
án.
-Trò chơi 2: Nhà toán học tí hon
+ Mục đích của trò chơi: Giúp trẻ biết gộp/ tách 7 đối tượng bằng các cách
khác nhau và đếm
+ Phương tiện: Máy tính thiết kế bài giảng elearning.
+ Cô thiết kế trò chơi nối kết quả đúng. Cô thiết kế các nhóm con vật thành
2 dãy xếp thành 2 hàng dọc mỗi nhóm con vật có số lượng từ 1-7 yêu cầu trẻ lên
tìm và nối nhóm con vật ở hàng này với hàng kia sao cho đúng với các cách tách
7 đối tượng mà trẻ đã học và kích chuột chọn thẻ số tương ứng để đặt vào 2
nhóm. Ví dụ: trẻ nối nhóm có 2 con thỏ ở hàng bên trái với nhóm có 5 con thỏ ở
hàng bên phải tạo thành 1 cách tách. Nếu trẻ nối đúng thì sẽ tự động phát ra âm
thanh “Con chọn đúng rồi con rất giỏi” nếu trẻ nối chưa đúng thì tự động phát ra
âm thanh “con chọn chưa đúng con hảy thử làm lại nào”
* Nội dung: Xếp tương ứng
Để hình thành những thao tác đúng cho trẻ, giáo viên sử dụng trò chơi để khắc
sâu kỹ năng xếp tương ứng ghép thành cặp những đối tượng có mối liên quan
Cho trẻ chơi “Ai thông minh hơn”
+ Mục đích của trò chơi: Trẻ biết ghép thành cặp những đối tượng có mối
liên quan
+ Phương tiện: 2 bức tranh, vòng, bút xạ
4
+ Cách chơi: Chia trẻ làm 2 đội, cô chuẩn bị 2 bức tranh có nhiều hình ảnh
về đồ vật, dụng cụ trong gia đình yêu cầu trẻ bật qua các chiếc vòng để lên nối 2
đồ vật có mối liên quan. Ví dụ: trẻ nối cái quần với áo hay trẻ nối kim với chỉ,
bàn với ghế ....
+ Luật chơi: Mỗi trẻ chỉ được thực hiện một lần, đội nào thực hiện đúng thì
đội đó sẽ chiến thắng
* Nội dung: So sánh, sắp xếp theo quy tắc
Qua trò chơi trẻ nhận biết, sắp xếp theo một số quy tắc, so sánh và nêu
được nhận xét về các quy tắc đó. Trẻ phát hiện được quy tắc và sắp xếp được
theo các quy tắc khác nhau. Tạo ra quy tắc sắp xếp.
Trò chơi: Nhanh tay nhanh mắt
+ Mục đích: Trẻ phát hiện được quy tắc sắp xếp của các đối tượng
+ Phương tiện: cà rốt, thỏ
+ Cách chơi: Cho trẻ xếp thành 2 hàng. Khi có hiệu lệnh của cô bạn đầu
tiên của 2 hàng chạy lên lấy 2 con thỏ, bạn tiếp theo lên lấy 2 củ cà rốt xếp thành
hàng từ trái qua phải theo quy tắc vừa học theo mẫu.
+ Chơi theo luật tiếp sức, mỗi lần chơi chỉ được lấy 2 con thỏ hoặc 2 củ cà
rốt và phải sắp xếp theo đúng quy tắc 1-1-2-2. Thời gian chơi diễn ra trong một
bản nhạc.
* Nội dung: Đo lường
Dạy trẻ kỹ năng đo lường là một nội dung tương đối khó nhưng lại rất hấp
dẫn đối với trẻ. Thông qua trò chơi để hình thành kỹ năng đo lường như đo độ
dài một vật bằng các đơn vị đo khác nhau. Đo độ dài các vật, so sánh và diễn đạt
kết quả đo. Đo dung tích các vật, so sánh và diễn đạt kết quả đo.
Trò chơi: Chung sức
+ Mục đích của trò chơi: Trẻ biết do dung tích bằng một đơn vị đo và diễn
đạt được kết quả đo
+ Chuẩn bị: 3 chai to (2 lit), 3 cốc nhỏ, 3 phễu, 3 khăn, 3 chậu nhỏ, nước
+ Cách chơi: Cô chia lớp mình thành 3 đội, mỗi đội xếp thành 1 hàng. Khi
có hiệu lệnh lần lượt từng bạn đứng đầu hàng sẽ lên múc nước trong chậu
đong
vào chai rồi về cuối hàng đứng và bạn tiếp theo lên thực hiện lần lượt như
vậy.
Thời gian là 1 bản nhạc. Đội nào đong được nhiều nước vào chai nhất sẽ là
là
đội thắng cuộc.
+ Luật chơi: Mỗi bạn chơi chỉ lên đong 1 cốc nước vào chai nước rồi về
cuối hàng.
* Nội dung: Hình dạng
Với những hoạt động về hình dạng tôi đã tìm ra trò chơi hấp dẫn để tổ chức
cho trẻ chơi giúp trẻ hứng thú hơn trong quá trình nhận biết, chắp ghép các hình
học thành hình học mới, tạo ra hình học mới bằng nhiều các khác nhau.
5
Trò chơi “Đội nào thông minh hơn”
+ Mục đích: Trẻ biết sử dụng các hình, các mảnh ghép khác nhau để chắp
ghép thành hình học mới.
+ Phương tiện: Mỗi nhóm 1 khung tranh cho trẻ chơi trò chơi (1 khung
tranh cho trẻ ghép hình, 1 khung tranh cho trẻ nối hình, 1 khung tranh còn thiếu
các hình).
+ Cách chơi: Cô chia trẻ thành 3 nhóm.
- Nhóm 1: Ghép các hình cắt rời vào khung tranh tạo thành 1 hình học.
- Nhóm 2: Ghép các hình còn thiếu ở trong bức tranh tạo thành hình học.
- Nhóm 3: Nối các hình tách rời để tạo thành 1 hình học.
* Nội dung: Định hướng trong không gian và định hướng thời gian
Định hướng trong không gian là một hoạt động quan trọng và gần gủi. Đó
là cơ sở để trẻ hiểu mối quan hệ vị trí các vật trong không gian. Giúp trẻ nhận
biết nhanh và chính xác các hướng của bản thân. Định hướng thời gian giúp trẻ
định vị, định lượng thời gian diễn ra các sự kiện, hiện tượng diễn ra trong
cuộc sống xung quanh trẻ, giúp trẻ dễ dàng thực hiện các hoạt động của
mình cũng như điều chỉnh chúng theo thời gian.
*Trò chơi về định hướng trong không gian: “Ngôi nhà bé yêu”
+ Mục đích: Phát triển kỹ năng đếm số lượng với xác định các từ chỉ vị trí
đối với 1 hình vẽ.
+ Phương tiện: Giấy trắng có vẽ ngôi nhà , các con vật, cây cối , hoa.
+ Cách chơi: Giáo viên chuẩn bị cho mỗi trẻ 1 tờ giấy có vẽ sẵn 1 ngôi nhà.
Yêu cầu trẻ gắn đúng vị trí cô yêu cầu. Ví dụ: “gắn 2 con chim trên mái nhà”,
“gắn đàn gà dưới ngôi nhà” “gắn cây xanh bên phải ngôi nhà”, “gắn bông hoa
bên trái ngôi nhà”, ….
- Trò chơi về định hướng thời gian “Ai thông minh”
+ Mục đích: Trẻ phân biệt được ngày hôm qua, ngày hôm nay, ngày
mai. Trẻ thấy được đặc điểm của các tờ lịch: các con số khác nhau và tăng dần,
màu sắc của các tờ lịch trong tuần; ngày thứ bảy, chủ nhật thường có màu đỏ.
+ Phương tiện: những tờ lịch từ thứ 2 đến chủ nhật.
+ Cách chơi: Cô có các tờ lịch rất đẹp, trong mỗi tờ lịch có in các ngày
trong tuần, từ thứ 2 đến chủ nhật. Nhiệm vụ của mỗi đội là sẽ lên gắn từng tờ
lịch này theo trình tự từ thứ 2 đến chủ nhật. Chơi lần 2 cô có thể nâng cao yêu
cầu hơn, cô chuẩn bị lịch các ngày trong 1 tuần còn thiếu. nhiệm vụ của 2 đội
lên chơi là tìm những tờ lịch phù hợp để dán vào chỗ còn thiếu để tạo nên 1 tuần
đúng và đầy đủ. Sau khi trẻ dán xong cô yêu trẻ tô màu xanh vào những tờ lịch
là ngày đi học, tô màu đỏ vào tờ lịch là ngày nghĩ.
Qua việc sử dụng trò chơi trong các giờ làm quen với biểu tượng toán, tiết
học trở lên sôi nổi, Trẻ hứng thú say mê học, nhận biết các biểu tượng khá chính
xác, trẻ còn đặt ra những câu hỏi thắc mắc từ đó phát huy tính thông minh cho
trẻ.
Biện pháp 2: Sử dụng các trò chơi vào trong giờ hoạt động góc