H ng d n gi i m t s d ng bài t p hóa h c 8 nh m nâng cao ch t l ng bướ ẫ ả ộ ố ạ ậ ọ ằ ấ ượ ộ
môn Hóa H c b c THCSọ ậ
TÊN GI I PHÁPẢ
H NG D N GI I M T S D NG BÀI T P HÓA H C 8 ƯỚ Ẫ Ả Ộ Ố Ạ Ậ Ọ
NH M NÂNG CAO CH T L NG B MÔN HÓA H C B C THCSẰ Ấ ƯỢ Ộ Ọ Ậ
Ph n I – PH N M ĐUầ Ầ Ở Ầ
Hoá h c là m t môn khoa h c nghiên c u v ch t, s bi n đi c a ch tọ ộ ọ ứ ề ấ ự ế ổ ủ ấ
cũng nh ng d ng c a ch t trong đi s ng và s n xu t. Vì th Hoá h c cóư ứ ụ ủ ấ ờ ố ả ấ ế ọ
vai trò r t to l n trong đi s ng h ng ngày đng th i có m i quan h m tấ ớ ờ ố ằ ồ ờ ố ệ ậ
thi t v i các môn h c khác, nh : v t lý, sinh h c, k thu t nông nghi p….ế ớ ọ ư ậ ọ ỹ ậ ệ
Hoá h c có nhi m v quan tr ng trong vi c đào t o ngu n nhân l c vì:ọ ệ ụ ọ ệ ạ ồ ự
Hóa h c góp ph n đào t o nh ng con ng i có chuyên môn ph c vọ ầ ạ ữ ườ ụ ụ
cho s phát tri n kinh t xã h i, đc bi t cho s phát tri n công nghi p hóaự ể ế ộ ặ ệ ự ể ệ
đt n c. Góp ph n vào vi c đào t o chung cho ngu n nhân l c , coi h c v nấ ướ ầ ệ ạ ồ ự ọ ấ
hóa h c nh là m t b ph n h tr . Góp ph n phát tri n nhân cách giúp choọ ư ộ ộ ậ ỗ ợ ầ ể
th h công dân t ng lai có ý th c v vai trò hóa h c trong đi s ng xã h iế ệ ươ ứ ề ọ ờ ố ộ
khoa h c c a xã h i hi n đi, hình thành xúc c m giá tr , dù h at đng trongọ ủ ộ ệ ạ ả ị ọ ộ
lĩnh v c nào cũng c n có ki n th c v hóa h c. Riêng b c THCS, hóa 8, hóaự ầ ế ứ ề ọ ở ậ
9 s cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c m đu c a môn khoa h c này.ẽ ấ ọ ữ ế ứ ở ầ ủ ọ
Quan tr ng nh th , nh ng vi c gi ng d y hoá h c b c THCS nóiọ ư ế ư ệ ả ạ ọ ở ậ
chung và tr ng THCS n i tôi đang gi ng d y nói riêng g p không ít khó khănườ ơ ả ạ ặ
vì đây là b môn m i đi v i các em. Đ h c t t môn này đòi h i h c sinhộ ớ ố ớ ể ọ ố ỏ ọ
ph i t duy tr u t ng mà kh năng này các em ch a đng b còn nhi uả ư ừ ượ ả ở ư ồ ộ ề
h n ch . Nh n th c đc tính c p thi t c a môn h c nên đòi h i ng i giáoạ ế ậ ứ ượ ấ ế ủ ọ ỏ ườ
viên đng l p ph i có nh ng ph ng pháp tích c c đ giúp các em không bứ ớ ả ữ ươ ự ể ị
m t căn b n ngay t ban đu mà ph i t o cho các em có m t h ng thú nh tấ ả ừ ầ ả ạ ộ ứ ấ
đnh, phát huy đc tính tích c c ch đng trong h c t p c a h c sinh và gópị ượ ự ủ ộ ọ ậ ủ ọ
ph n không nh vào ch t l ng c a các em. V i th c t hi n nay l ng bàiầ ỏ ấ ượ ủ ớ ự ế ệ ượ
t p sách giáo khoa và sách bài t p t ng đi nhi u nh ng ti t luy n t p l iậ ở ậ ươ ố ề ư ế ệ ậ ạ
t ng đi ít, giáo viên không đ th i gian s a ch a cho h c sinh t i l p ph nươ ố ủ ờ ử ữ ọ ạ ớ ầ
l n h c sinh ph i t làm, giáo viên ch h ng d n cung c p cho các em nh ngớ ọ ả ự ỉ ướ ẫ ấ ữ
ki n th c, nh ng cách gi i nh t đnh. Do v y đ giúp các em gi i bài t p dế ứ ữ ả ấ ị ậ ể ả ậ ễ
dàng h n, nh ki n th c lâu h n, có h ng thú v i môn h c, đc bi t là phátơ ớ ế ứ ơ ứ ớ ọ ặ ệ
tri n năng l c nh n th c và phát tri n t duy hóa h c thì vi c làm thí nghi mể ự ậ ứ ể ư ọ ệ ệ
đ tìm ra ki n th c cũng là m t ph ng pháp. Bài t p hoá h c là m t trongể ế ứ ộ ươ ậ ọ ộ
nh ng ngu n giúp các em hình thành ki n th c, nh ng k năng, k x o…ữ ồ ế ứ ữ ỹ ỹ ả
Nh ng làm sao cho các em có th t gi i m t bài t p Hoá h c và t đó rút raư ể ự ả ộ ậ ọ ừ
nh ng ki n th c b ích đó đang là m t v n đ mà r t nhi u giáo viên d yữ ế ứ ổ ộ ấ ề ấ ề ạ
Hóa phân vân. Vì th , tôi xin đc trình bày chia s m t chút kinh nghi m v iế ượ ẽ ộ ệ ớ
gi i pháp: “ảH ng d n gi i m t s d ng bài t p hóa h c 8 nh m nângướ ẫ ả ộ ố ạ ậ ọ ằ
cao ch t l ng b môn Hóa H c b c THCSấ ượ ộ ọ ậ ”.
Ph n II – GI I QUY T V N Đầ Ả Ế Ấ Ề
Trang 1
H ng d n gi i m t s d ng bài t p hóa h c 8 nh m nâng cao ch t l ng bướ ẫ ả ộ ố ạ ậ ọ ằ ấ ượ ộ
môn Hóa H c b c THCSọ ậ
1. Th c tr ng ch t l ng môn Hóa h c đn v tôi công tácự ạ ấ ượ ọ ở ơ ị .
Trong th c t đn v tôi công tác, h c sinh ch a th c s yêu và thíchự ế ở ơ ị ọ ư ự ự
h c môn Hóa h c. H n n a các em m i l n đu h c môn Hóa nên còn r t bọ ọ ơ ữ ớ ầ ầ ọ ấ ỡ
ng . Các em ch a có s đu t và ch a dành th i gian cho môn h c này.ỡ ư ự ầ ư ư ờ ọ
Th m ch các còn có c m giác “s nó” th nên h c sinh nhìn chung còn lúngậ ỉ ả ợ ế ọ
túng v ph ng pháp h c t p b môn. Làm th nào đ t o cho h c sinh h ngề ươ ọ ậ ộ ế ể ạ ọ ứ
thú h c t p, yêu thích b môn đang là m t v n đ mà tôi băn khoănọ ậ ộ ộ ấ ề . Vì thế
chúng ta ph i kh i d y đam mê Hóa h c cho h c sinh đ phát huy đc năngả ơ ậ ọ ọ ể ượ
l c c a các em. ự ủ
Đ th c hi n bi n pháp này tôi đã ti n hành kh o sát kĩ năng gi i bàiể ự ệ ệ ế ả ả
t p c a h c sinh kh i l p 8, k t qu nh sau:ậ ủ ọ ố ớ ế ả ư
TT L pớSố
l nượ
g
Gi iỏKhá Trung bình Y u ếKém
Sl % Sl % Sl % Sl % Sl %
1 8A 26 1 3.8 311.5 14 53.8 830.8
2 8B 26 2 7.7 12 46.2 11 42.3 13.8
3 8C 28 2 7.1 517.9 15 53.6 621.4
Nhìn vào k t qu b ng trên chúng ta đu nh n th y rõ k t qu h cế ả ở ả ề ậ ấ ế ả ọ
sinh khá gi i r t th p trong khi đó t l h c sinh y u kém còn cao…ỏ ấ ấ ỉ ệ ọ ế
2. Các b c tri n khai bi n phápướ ể ệ
Chúng ta đang th c hi n d y h c phát tri n ph m ch t, năng l c choự ệ ạ ọ ể ẩ ấ ự
h c sinh và đang giai đo n s p b c vào th c hi n ch ng trình giáo d cọ ở ạ ắ ướ ự ệ ươ ụ
ph thông t ng th . Tôi thi t nghĩ, m i giáo viên d y Hóa h c đu có nh ngổ ổ ể ế ỗ ạ ọ ề ữ
ph ng pháp, cách th c t ch c khác nhau đ góp ph n nâng cao ch t l ngươ ứ ổ ứ ể ầ ấ ượ
môn Hóa. B n thân tôi cũng v y, tôi có nhi u ph ng pháp t ch c d y h cả ậ ề ươ ổ ứ ạ ọ
khác nhau cho các đi t ng h c sinh khác nhau. Nh ng, t th c tr ng ch tố ượ ọ ư ừ ự ạ ấ
l ng môn Hóa đn v tôi công tác, v i đi t ng h c sinh l p 8, là l p đuượ ở ơ ị ớ ố ượ ọ ớ ớ ầ
tiên h c môn Hóa tôi đã v n d ng bi n pháp ọ ậ ụ ệ H ng d n gi i m t s d ngướ ẫ ả ộ ố ạ
bài t pậ theo trình t nh sau:ự ư
- H ng d n gi i nh ng bài t p hóa h c s đng t o cho h c sinhướ ẫ ả ữ ậ ọ ơ ẳ ạ ọ
nh ng thao tác c n thi t đ gi i các bài t p c b n h n.ữ ầ ế ể ả ậ ơ ả ơ
- T vi c h ng d n nh ng bài t p nh vi t tên, vi t kí hi u cácừ ệ ướ ẫ ữ ậ ư ế ế ệ
nguyên t , tính hóa tr , d a vào công th c c a đn ch t, h p ch t, tính nguyênố ị ự ứ ủ ơ ấ ợ ấ
t kh i, phân t kh i…s giúp h c sinh v n d ng ki n th c, thao tác đ gi iử ố ử ố ẽ ọ ậ ụ ế ứ ể ả
các bài t p hóa h c c b n.ậ ọ ơ ả
- Sau đó t nh ng bài t p c b n, h c sinh ti p t c v n d ng gi i cácừ ữ ậ ơ ả ọ ế ụ ậ ụ ả
bài t p ph c t p h n.ậ ứ ạ ơ
Nh v y s phát tri n c a các tri th c đã góp ph n n y sinh nh ng kư ậ ự ể ủ ứ ầ ả ữ ỹ
năng t ng ng. Ki n th c hóa h c ngày càng m r ng, nâng cao thì k năngươ ứ ế ứ ọ ở ộ ỹ
cũng m r ng và phát tri n theo.ở ộ ể
K năng gi i bài t p hóa h c đc hình thành là do siêng năng luy nỹ ả ậ ọ ượ ệ
t p, nh ng luy n t p nh th nào đ hình thành và phát tri n thành k năngậ ư ệ ậ ư ế ể ể ỹ
Trang 2
H ng d n gi i m t s d ng bài t p hóa h c 8 nh m nâng cao ch t l ng bướ ẫ ả ộ ố ạ ậ ọ ằ ấ ượ ộ
môn Hóa H c b c THCSọ ậ
c th ? đây vi c luy n t p gi i bài t p hóa h c tôi đa ra các quy trìnhụ ể Ở ệ ệ ậ ả ậ ọ ư
sau:
Th nh t:ứ ấ Luy n t p theo m uệ ậ ẫ .
Tr c khi cho h c sinh gi i bài t p, giáo viên cho h c sinh suy nghĩ m tướ ọ ả ậ ọ ộ
cách đc l p , sau đó theo m t đnh h ng c th cho bài t p đó. Bên c nh đóộ ậ ộ ị ướ ụ ể ậ ạ
đa ra m t s bài t p t ng t đ h c sinh t gi i nh m kh c sâu h n cáchư ộ ố ậ ươ ự ể ọ ự ả ằ ắ ơ
gi i m i h c.ả ớ ọ
Th hai:ứ Luy n t p không theo m uệ ậ ẫ .
Giao cho h c sinh m t l ai bài t p nào đó h ng d n cho h c sinh gi iọ ộ ọ ậ ướ ẫ ọ ả
trong nh ng tình hu ng có bi n đi t căn b n đn nâng cao, t đn gi n đnữ ố ế ổ ừ ả ế ừ ơ ả ế
ph c t p. C n cho h c sinh v n d ng gi i các bài t p v a s c v i yêu c uứ ạ ầ ọ ậ ụ ả ậ ừ ứ ớ ầ
nâng cao d n m t cách th ng xuyên đ k năng m i đc c ng c và phátầ ộ ườ ể ỹ ớ ựơ ủ ố
tri n mà h c sinh không c m th y nhàm chán hay quá khó.ể ọ ả ấ
Th ba:ứ Luy n t p theo nhi u hình th c khác nhau.ệ ậ ề ứ
Đ t o s m i m , tránh nhàm chán trong h c sinh, c n ph i h p nhi uể ạ ự ớ ẻ ọ ầ ố ợ ề
hình th c gi i bài t p khác nhau. Ch ng h n giáo viên có th cho h c sinhứ ả ậ ẳ ạ ể ọ
gi i b ng hình th c dùng l i, b ng các thí nghi m, b ng cách vi t ra gi y…ả ằ ứ ờ ằ ệ ằ ế ấ
Nói tóm l i, vi c gi i bài t p hóa h c là m t quá trình ph c t p, đòi h iạ ệ ả ậ ọ ộ ứ ạ ỏ
ng i giáo viên ph i đa ra cho h c sinh nh ng đnh h ng c th đ ápườ ả ư ọ ữ ị ướ ụ ể ể
d ng cho b t k bài t p hóa h c nào.ụ ấ ỳ ậ ọ
Quy trình th c hi n khi gi i m t bài t pụ ệ ả ộ ậ
B c th nh tướ ứ ấ : Tìm hi u đ bài.ể ề
-Xác đnh cái đã cho và cái c n tìm.ị ầ
-Tóm t t đ bài rõ ràng b ng các ký hi u và ngôn ng hóa h c.ắ ề ằ ệ ữ ọ
-Đi đn v tính (n u c n thi t)ổ ơ ị ế ầ ế
B c th haiướ ứ : Xác đnh h ng gi i.ị ướ ả
-Nh l i các khái ni m, các đnh lu t, quy t c, tính ch t, các bài m uớ ạ ệ ị ậ ắ ấ ẫ
có liên quan.
-Tìm m i liên h gi a các đi u ki n và yêu c u c a đ bài.ố ệ ữ ề ệ ầ ủ ề
-Đ ra các b c gi i.ề ướ ả
B c th baướ ứ : Trình bày l i gi i.ờ ả
-Th c hi n các b c gi i đã v ch s n b c hai.ự ệ ướ ả ạ ẵ ở ướ
-B c th tướ ứ ư: Ki m tra l i k t qu .ể ạ ế ả
-Xem đã tr l i đúng các yêu c u đ bài ch a.ả ờ ầ ề ư
-S d ng h t d liêu c a đ bài ch a.ử ụ ế ữ ủ ề ư
-Tính toán chính xác ch a.ư
3. V n d ng vào gi i m t s d ng bài t p.ậ ụ ả ộ ố ạ ậ
D NG 1: BÀI TOÁN V L P CÔNG TH C HOÁ H CẠ Ề Ậ Ứ Ọ
I/ a,L p CTHH c a Fe(III) v i Oậ ủ ớ
Ta đ hóa tr lên đu r i đa chéo xu ngể ị ầ ồ ư ố
Trang 3
H ng d n gi i m t s d ng bài t p hóa h c 8 nh m nâng cao ch t l ng bướ ẫ ả ộ ố ạ ậ ọ ằ ấ ượ ộ
môn Hóa H c b c THCSọ ậ
b, L p CTHH c a S(IV) v i Oậ ủ ớ
Ta đ hóa tr trên đu gi n c r i đa ch s xu ngể ị ầ ả ướ ồ ư ỉ ố ố
II/ Bài toán l p CTHH khi bi t t l % v kh i l ng c a cácậ ế ỷ ệ ề ố ượ ủ
nguyên t t o nên ch t.ố ạ ấ
D ng bài toán này liên quan đn: x : y : z = ạ ế
A
%A
M
:
B
%B
M
:
C
%C
M
Ví d :ụ L p CTHH c a h p ch t, trong đó S chi m 40% ; O chi m 60%ậ ủ ợ ấ ế ế
v kh i l ng?ề ố ượ
Nghiên c u đ bài: Tính s nguyên t c a t ng nguyên t d a vào t lứ ề ố ử ủ ừ ố ự ỷ ệ
% kh i l ng trong t ng nguyên tố ượ ừ ố
H ng d n gi iướ ẫ ả
Xác đnh l i gi iị ờ ả
B c 1ướ : Vi t CTHH d ng t ng quátế ạ ổ
v i x,y ch a bi tớ ư ế
B c 2ướ : Tìm t l x : yỷ ệ
B c 3ướ : Vi t CTHH đúngế
L i gi iờ ả
CTHH t ng quát: SổxOy
Ta có :
x : y =
S
%S
M
:
O
%O
M
=
32
40
=
16
60
= 1:3
V y CTHH là SOậ3
III/ Bài toán xác đnh tên ch t:ị ấ
Ví d :ụ Cho 6,5 g m t kim lo i R hoá tr II vào dd Hộ ạ ị 2SO4 d , ng i taư ườ
thu đc 2,24 lít Hượ 2. Xác đnh tên kim lo i ? ị ạ
H ng d n gi iướ ẫ ả
Xác đnh l i gi iị ờ ả
B c 1ướ : H ng d n h c sinh đi raướ ẫ ọ ổ
s mol theo s li u đu bàiố ố ệ ầ
B c 2ướ :
- Vi t PTHHế
- Tìm nguyên t ch a bi tố ư ế
B c 3ướ : Tr l iả ờ
L i gi iờ ả
nR =
R
5,6
n H
2
=
4,22
24,2
=0,1 mol
R + H2SO4
RSO4 + H2
1mol 1mol
0,1 mol 0,1mol
R =
1,0
5,6
= 65 V y R là Znậ
D NG 2Ạ: BÀI T P TÍNH THEO PH NG TRÌNH HOÁ H CẬ ƯƠ Ọ
I/ Tìm s mol c a ch t A theo s mol xác đnh c a 1 ch t b t k trongố ủ ấ ố ị ủ ấ ấ ỳ
PTHH.
Ví d :ụ Tính s mol Naố2O t o thành n u có 0,2 mol Na b đt cháy.ạ ế ị ố
Nghiên c u đu bài: Tính s mol Naứ ầ ố 2O d a vào t l s mol gi a sự ỷ ệ ố ữ ố
mol Na và s mol Naố2O trong PTHH.
H ng d n gi iướ ẫ ả
Trang 4
H ng d n gi i m t s d ng bài t p hóa h c 8 nh m nâng cao ch t l ng bướ ẫ ả ộ ố ạ ậ ọ ằ ấ ượ ộ
môn Hóa H c b c THCSọ ậ
Xác đnh l i gi iị ờ ả
B c 1ướ : Vi t PTHH x y raế ả
B c 2ướ : Xác đnh t l s mol gi aị ỷ ệ ố ữ
ch t cho và ch t tìmấ ấ
B c 3ướ : Tính n ch t c n tìmấ ầ
B c 4ướ : Tr l iả ờ
L i gi iờ ả
4Na + O2
2 Na2O
4mol 2mol
0,2 mol 0,1 mol
Có 0,1 mol Na2O
II/ Tìm s g c a ch t A theo s mol xác đnh c a 1 ch t b t k trongố ủ ấ ố ị ủ ấ ấ ỳ
PTHH.
Ví dụ: Tính s g CHố4 b đt cháy. Bi t r ng c n dùng h t 0,5 mol Oị ố ế ằ ầ ế 2
và s n ph m t o thành là COả ẩ ạ 2 và H2O ?
H ng d n gi iướ ẫ ả
Xác đnh l i gi iị ờ ả
B c 1ướ : Vi t PTHH x y raế ả
B c 2ướ : Xác đnh t l s mol gi aị ỷ ệ ố ữ
ch t cho và ch t tìmấ ấ
B c 3ướ : Tính n ch t c n tìmấ ầ
B c 4ướ : Tr l iả ờ
L i gi iờ ả
CH4 + 2O2
CO2 + 2H2O
1mol 2mol
0,25mol 0,5mol
mCH4 = 0,25.16 = 4g
III/ Tìm th tích khí tham gia ho c t o thành ể ặ ạ
Ví d :ụ Tính th tích khí Hể2 đc t o thành đktc khi cho 2,8 g Fe tácượ ạ ở
d ng v i dd HCl d ?ụ ớ ư
H ng d n gi iướ ẫ ả
Xác đnh l i gi iị ờ ả
B c 1ướ : H ng d n h c sinh đi raướ ẫ ọ ổ
s mol Feố
B c 2ướ : Tính s mol Hố2
- Vi t PTHHế
Tìm s mol Hố2
B c 3ướ : Tính th tích c a Hể ủ 2
B c 4ướ : Tr l iả ờ
L i gi iờ ả
nFe =
mol05,0
56
8,2
Fe + 2HCl
FeCl2 + H2
1mol 1mol
0,05 mol 0,05mol
VH
2
= 0,05.22,4 = 1,12lít
Có 1,12 lít H2 sinh ra
D NG 3: BÀI T P TÍNH TOÁNẠ Ậ
Ví d 1ụ: Trung hòa 200ml dung d ch Hị2SO4 1M b ng dung d ch NaOH 20%.ằ ị
a. Vi t ph ng trình ph n ng x y ra;ế ươ ả ứ ả
b. Tính s gam dung d ch NaOH ph i dùng;ố ị ả
c. N u thay dung d ch NaOH b ng dung d ch KOH thì ph i dùng bao nhiêu mlế ị ằ ị ả
dung dich KOH 5,6%, có kh i l ng riêng 1,045 g/ml đ trung hòa dungố ượ ể
d ch axít đã cho.ị
Trang 5