Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số biện pháp rèn kỹ năng viết CTHH của chất vô cơ trong chương trình Hoá học lớp 8 THCS

Ụ Ạ Ệ Ề PHÒNG GIÁO D C VÀ ĐÀO T O HUY N ĐÔNG TRI U

Ế

Ệ

SÁNG KI N KINH NGHI M

ƯỜ Ọ Ơ Ở Ạ TR NG TRUNG H C C  S  M O KHÊ II

Ứ

Ọ

Ế

RÈN VI T CÔNG TH C HÓA H C

ễ

ọ

ỷ

H  và tên : Nguy n Hoàng Thu

ườ

ạ

Tr

ng     : THCS M o Khê II

ề

ệ

ả

Huy n      : Đông Tri u ­ Qu ng Ninh

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ọ

Năm h c 2008­ 2009

Ụ

Ụ

M C L C

ộ N i dung

ầ

ở ầ ọ

ự ễ ậ

ự ế ả I. Ph n m  đ u.  ề    I.1. Lý do ch n đ  tài. ế ủ ề ầ t c a đ  tài.    I.2. Tính c n thi ứ ụ    I.3. M c đích nghiên c u. ớ ề ặ    I.5. Đóng góp m i v  m t lý lu n th c ti n. ầ ộ  II. Ph n n i dung ề ấ ạ ự II.1. Th c tr ng v n đ ạ ụ ả II.2. Áp d ng trong gi ng d y ứ ươ ng pháp nghiên c u và k t qu  sau th c  II.3. Ph Trang 2 2 2 3 4 5 5 8 23

ế ế ị

ệ nghi mệ ậ ầ III. Ph n k t lu n và ki n ngh ả Tài li u tham kh o 38 40

Ở Ầ

Ầ

I. PH N M  Đ U

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

Ọ Ề I.1 LÝ DO CH N Đ  TÀI

Tr

2

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ế ấ ộ ị Ươ ả ầ ị            Ngh  quy t H i ngh  Ban ch p hành Trung ứ   ng Đ ng l n th  2

ỉ ạ ướ ụ ề ( Khoá VIII )  đã ch  rõ “ Giáo d c ­ đào t o n ế   c ta còn nhi u y u

ấ ậ ả ề ề ấ ượ ơ ấ ấ kém, b t c p c  v  quy mô c  c u và nh t là v  ch t l ệ   ng và hi u

ự ế ữ ề ả ầ ặ Th c t nhi u năm qua và ngay c  nh ng năm g n  đây, m c dù qu  ”. ả

ổ ề ự ươ ấ đã có s  thay đ i v  ch ng trình, c u trúc sách giáo khoa và ph ươ   ng

ấ ượ ư ạ ọ ọ ậ ọ ở ớ pháp d y h c m i, nh ng ch t l ộ ng h c t p b  môn Hoá h c các

ườ ươ ố ặ ệ ố ượ ở tr ng THCS còn t ấ ng đ i th p đ c bi ọ ng h c sinh t là đ i t

ế ố ả ề ưở ơ ở ậ ư ế ế ả núi. Có nhi u y u t nh h ề    mi n ấ   ng đ n k t qu  này nh :  C  s  v t ch t,

ấ ượ ả ể ế ệ ọ ư ượ ả ạ ch t l ng gi ng d y và ph i k  đ n vi c h c sinh ch a đ ệ   c rèn luy n

ề ề ọ ộ ươ ệ ậ ọ ữ nhi u v  ngôn ng  hoá h c ­ M t ph ứ ng ti n nh n th c khoa h c, và

ệ ỹ ế ữ ỹ rèn luy n k  năng vi t CTHH là 1 trong nh ng k  năng đó.

ề ế ứ ề ọ ộ Chúng ta đ u bi ấ   ọ t: Hoá h c là m t khoa h c nghiên c u v  các ch t

ự ế ấ ề ổ ủ ượ ạ ừ ấ và s  bi n đ i c a các ch t đó ­ mà các ch t đ u đ c t o nên t

ầ ử ấ ư ỏ ử ử ph n t r t nh  bé nh : Nguyên t , phân t ể ......không th  quan sát đ các   ượ   c

ằ ắ ườ ể ả ứ ứ ậ ượ b ng m t th ậ ng. Vì v y đ  mô t , nghiên c u và nh n th c đ

ệ ử ụ ữ ế ổ ọ quá trình bi n đ i hoá h c thì ngoài vi c s  d ng ngôn ng  thông th c các   ườ   ng

ả ử ụ ữ ế còn ph i s  d ng đ n ngôn ng  chuyên môn Hoá

ữ ạ ọ ọ ừ ươ ọ Trong quá trình d y h c hóa h c, ngôn ng  hoá h c v a là ph ọ   ữ ( ngôn ng  Hoá h c ). ệ   ng ti n

ạ ừ ề ươ ệ ộ ọ giúp giáo viên truy n đ t v a là ph ng ti n giúp h c sinh lĩnh h i tri

ứ ễ ạ ọ ọ ả ệ ượ th c hoá h c. H c sinh di n đ t và gi i thích các hi n t ng, các quá

ữ ữ ằ ậ ọ ọ ể   ọ trình hoá h c b ng ngôn ng  hoá h c: Các thu t ng , các tên g i và bi u

ễ ể ắ ọ ộ ọ ồ ờ ượ t ng hóa h c m t cách ng n g n súc tích d  hi u, đ ng th i qua đó

ể ứ ủ ọ ữ ế ọ

ườ ữ ệ ể ơ cũng ki m tra ki n th c c a h c sinh. Ngoài ra ngôn ng  hoá h c còn làm   ắ   ể ng phong phú và phát tri n h n. Vi c hi u, n m cho ngôn ng  thông th

ữ ế ử ụ ế ố ọ ế ị v ng và bi ữ t s  d ng ngôn ng  hoá h c là y u t

ấ ượ ế ọ ủ ấ ượ ạ ọ ậ ủ đ n ch t l ng d y h c c a giáo viên và ch t l ấ  có tính ch t quy t đ nh   ọ   ng h c t p c a h c

sinh.

Ủ Ầ Ề Ế I.2. TÍNH C N THI T C A Đ  TÀI

ươ ọ ớ ấ ọ ị Ch

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ệ   ng trình hoá h c l p 8 THCS có v  trí r t quan tr ng trong vi c ế ứ ộ ế ệ ọ ở ớ các l p ti p theo. Trong đó vi c vi giúp h c sinh nghiên c u b  môn t

Tr

3

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ủ ệ ể ạ ấ

ở ậ ế ế ể ễ ọ ọ ế   nhanh thành th o, chính xác CTHH c a các ch t là vi c không th  thi u ắ   t cách bi u di n ng n ủ c a môn h c này. B i v y n u h c sinh không bi

ọ ấ ằ ệ ồ ớ ọ

ứ ủ ể ầ ộ ọ ẽ ấ   g n các ch t b ng CTHH thì cũng đ ng nghĩa v i vi c h c sinh s  r t ặ   ế khó khăn đ  nghiên c u các ph n ti p theo c a b  môn Hoá h c. Đ c

ệ ệ ầ ọ ế bi t là ph n làm thí nghi m Hoá h c và vi t PTHH ầ ấ ơ ả   ( Ph n r t c  b n

ớ ọ ệ ậ ủ c a vi c nh p môn v i Hoá h c ).

ự ễ ả ạ ộ ạ Qua th c ti n gi ng d y b  môn Hoá h c ọ ở ườ  tr ng THCS M o Khê

ứ ề ệ ế ế ả ậ ấ II­ Đông Tri u ­ Qu ng Ninh, tôi nh n th y vi c ti p thu ki n th c b ộ

ủ ọ ườ ươ ọ môn Hoá h c c a h c sinh trong nhà tr ng còn   t ố ế ng đ i y u, còn

ọ ậ ề ặ ầ ọ ộ ọ nhi u h c sinh g p khó khăn khi h c t p b  môn. Đa ph n h c sinh

ấ ẫ ủ ế không vi ế ượ t đ c nhanh và chính xác các CTHH c a ch t d n đ n khó

ế ề ự ế ấ ổ vi t đúng các PTHH v  s  bi n đ i ch t.

ừ ữ ự ấ ọ ộ ố ệ T  nh ng lí do trên, tôi l a ch n v n đ ỹ ề “ M t s  bi n pháp rèn k

ế ủ ơ ươ ọ ớ năng vi ấ t CTHH c a ch t vô c  trong ch ng trình Hoá h c l p 8

ấ ượ ứ ề ằ ộ ng b  môn. THCS ” đ  nghiên c u nh m nâng cao ch t l

Ứ Ụ I.3 M C ĐÍCH NGHIÊN C U.

ứ ệ ấ ộ ố ệ ỹ ­ Vi c nghiên c u v n đ ề “ M t s  bi n pháp rèn k  năng vi ế   t

ủ ơ ươ ọ ớ ấ CTHH c a ch t vô c  trong ch ng trình Hoá h c l p 8 THCS ”

ủ ọ ọ ậ ữ ằ ộ ỉ ọ   nh m ch  ra nh ng khó khăn c a h c sinh khi h c t p b  môn Hoá h c.

ơ ở ề ệ ấ ọ ọ ỹ Trên  c  s  đó, đ  xu t các bi n pháp rèn k  năng hoá h c cho h c sinh

ề ậ ề ấ ủ ự ấ ằ ầ

ấ ượ ươ ứ ạ ổ ọ ệ   ơ v  v n đ  l p CTHH c a ch t vô c  nh m góp ph n tích c c cho vi c ọ ậ   ng và h ng thú h c t p ng pháp d y h c, nâng cao ch t l ớ đ i m i ph

ọ ọ môn Hoá h c cho h c sinh THCS.

ụ ủ ề ệ ­  Nhi m v  c a đ  tài:

ị ượ ữ ế + Xác đ nh đ ọ   ẫ c nh ng nguyên nhân d n đ n khó khăn cho h c

ế sinh khi vi t CTHH.

ị ượ ầ ỹ ế ệ ế +Xác   đ nh   đ c   các   k   năng   c n   thi t   cho   vi c   vi t   CTHH ở

ườ tr ng THCS.

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ư ượ ệ ố ế +Đ a ra đ ậ c h  th ng các VD, bài t p có liên quan đ n rèn k ỹ

4 năng                                                 Tr

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ế vi ọ t CTHH cho h c sinh THCS.

ượ ệ ệ ệ ả ỹ ề +   Đ   ra   đ c   bi n   pháp  hi u  qu   trong  vi c  rèn   k   năng  vi ế   t

ủ ơ ươ ọ ơ ở ớ ấ CTHH c a các ch t vô c  trong ch ng trình l p 8 trung h c c  s  trong

ể ọ ậ ố ộ ọ ở ớ ọ ơ ở c  s  đó h c sinh có th  h c t p t t b  môn hoá h c l p 9 và THPT.

ụ ử ề ệ ệ + Áp d ng th  nghi m các bi n pháp đã đ  ra t ạ ườ i tr ng THCS

ắ ủ ự ệ ạ M o Khê II và đánh giá s  đúng đ n c a các bi n pháp đó.

Ố ƯỢ Ờ Ạ Ạ Ế I.4 Đ I T Ứ   NG, PH M VI, K  HO CH, TH I GIAN NGHIÊN C U

ố ượ ư ự ệ ế ạ ớ ố   ứ  Tôi ti n hành th c nghi m s  ph m v i đ i 4.1. Đ i t ng nghiên c u:

ớ ọ ạ ọ ớ ượ t ng là h c sinh l p 8 tr ườ THCS M o KhêII ng và SGK hoá h c l p 8

THCS

ạ ế ư ạ ự ệ 4.2. Ph mvi nghiên c u:

ườ ọ ớ ự 8 tr ng ạ THCS M o KhêII ớ   ứ  Tôi ti n hành th c nghi m s  ph m trong 2 l p ố   ệ . Quá trình th c nghi m chúng tôi ch n l p đ i

ề ự ọ ươ ố ọ ự ứ ệ ớ ươ tr ng và l p th c nghi m s  h c sinh v  l c h c t ng đ ng nhau:

ứ ớ ố L p đ i ch ng: 8C6

ự ệ ớ L p th c nghi m: 8C7.

ờ ứ ế ứ   tôi ti n hành nghiên c u trong 1 năm  (Năm 4.3. Th i gian nghiên c u:

ọ h c 2008 ­2009)

Ớ Ề Ặ Ự Ậ Ễ I.5. ĐÓNG GÓP M I V  M T LÝ LU N TH C TI N

ượ ữ ủ ệ ế ộ ộ ọ ­ Tìm ra đ c m t trong nh ng nguyên nhân c a vi c h c y u b  môn

ườ ọ ủ ọ Hoá h c c a h c sinh tr ng THCS

ự ượ ệ ế ạ ­ Xây d ng đ c bi n pháp rèn kĩ năng vi ể ạ   t thành th o CTHH đ  t o

ọ ủ ọ ọ ậ ứ ộ h ng thú h c t p b  môn Hoá h c c a h c sinh ở ườ  tr ấ   ng THCS và ch t

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ộ ẽ ượ ượ l ng b  môn Hoá h c ọ ở ườ  tr ng THCS s  đ c nâng cao.

Tr

5

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

Ầ Ộ  II. PH N N I DUNG

Ự Ấ Ề Ạ II.1. TH C TR NG V N Đ

ơ ượ ề ườ ạ II.1.1. S  l c v  tr ng THCS M o Khê 2:

ườ ệ ạ ạ ộ Tr ề   ị ấ ng THCS M o Khê II thu c th  tr n M o Khê, huy n Đông Tri u,

ả ườ ấ ậ ỉ t nh Qu ng Ninh. Nguyên là Tr ng c p II Vĩnh Khê thành l p năm 1959.

ữ ầ ườ ớ ườ ể Vào đ u nh ng năm 70 nhà tr ậ ng sát nh p v i tr ọ ng ti u h c Vĩnh Khê

ườ ế ườ ượ mang tên là tr ng PTCS Vĩnh Khê. Đ n năm 1995 tr ng đ c tách riêng

ườ ườ ể ọ ườ ạ thành hai tr ng: Tr ng ti u h c Vĩnh Khê và Tr ng THCS M o Khê

II.

ự ưở ườ ạ ượ Qua 50 năm xây d ng và tr ng thành nhà tr ng đã đ t đ ữ   c nh ng

ụ ở ị ể ể ầ ươ ộ thành tích đáng k , góp ph n phát tri n giáo d c đ a ph ng.Đ i ngũ giáo

ề ố ừ ấ ấ ạ ộ viên không ng ng ph n đ u nâng cao trình đ  đào t o và tay ngh , s  giáo

ỏ ọ ỏ ạ ở ứ ỷ ệ ọ ớ viên gi i, h c sinh gi i luôn luôn đ t m c cao, t h c sinh lên l p, t l ố   t

ể ệ ườ ố ệ nghi p và trúng tuy n vào tr ng THTP Hoàng Qu c Vi t, các tr ườ   ng

ủ ỉ ố ữ ữ ở ỷ ệ ấ chuyên c a t nh, qu c gia gi v ng t l ơ ở ậ  cao. C  s  v t ch t thi ế ị  t b

ượ ả ừ ướ ệ ườ ngày càng đ ệ c c i thi n, t ng b c hoàn thi n theo quy mô tr ẩ   ng chu n

ố ắ ụ ữ ề ạ ố ớ qu c gia giai đo n 2. V i nh ng c  g ng đó nhi u năm liên t c nhà tr ườ   ng

ệ ườ ấ ắ ủ ủ ế ộ ỉ ạ ượ đ t đ c danh hi u tr ộ   ng tiên ti n xu t s c c a T nh, c a B ; Liên đ i

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ườ ụ ề ượ ươ ặ ằ nhà tr ng nhi u năm liên t c đ c Trung ng đoàn t ng b ng khen và

Tr

6

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ấ ắ ộ ườ ượ ặ ề ờ c  liên đ i xu t s c mang chân dung Bác. Tr ng đ ằ   c t ng nhi u b ng

ủ ỉ ủ ướ ụ ủ ủ ạ ộ khen c a t nh, c a B  giáo d c & Đào t o và c a Th  t ủ   ng Chính ph .

ườ ượ ướ ặ ươ Năm 1994 tr ng đ ủ ị c Ch  t ch n c t ng Huân ch ạ   ộ ng lao đ ng h ng

ủ ị ướ ặ ươ ộ ba, năm 2000 Ch  t ch n c t ng Huân ch ạ ng lao đ ng h ng nhì, năm

ườ ượ ủ ướ ủ ặ ằ ọ 2007 tr ng đ c Th  t ng Chính ph  t ng B ng khen, năm h c 2007 ­

ườ ượ ậ ẫ ầ ờ ố 2008 tr ng đ c nh n c ” d n đ u phong trào thi đua kh i THCS trong

ườ ộ ườ ủ ỉ ầ ượ ỉ toàn t nh”. Tr ng là m t trong hai tr ng đ u tiên c a t nh đ c công

ườ ẩ ạ ẩ ố ậ nh n tr ị ề   ng chu n qu c gia giai đo n 2000 ­ 2010, đang chu n b  đi u

ể ạ ệ ẩ ạ ố ki n đ  đ t chu n qu c gia giai đo n 2

ườ ạ ớ Tr ọ ng THCS M o Khê II có 1018 h c sinh chia làm 28 l p theo các

ố ỗ ố ớ ị ươ ườ ị ấ kh i 6, 7, 8, 9 m i kh i 7 l p, đ a ph ng tr ộ ng đóng là m t th  tr n có

ế ờ ố ể ộ ổ ị ề n n kinh t ­ xã h i phát tri n, đ i s ng nhân dân  n đ nh, nhân dân và các

ộ ớ ụ ữ ể ấ ự ượ l c l ng xã h i luôn quan tâm t ề ớ   i phát tri n giáo d c. Nh ng v n đ  l n

ườ ấ ượ ạ ạ nhà tr ng quan tâm là duy trì ch t l ố   ng đ i trà hàng năm đã đ t: T t

ệ ớ ữ ữ ấ ượ nghi p 99 ­ 100%. Lên l p 98% gi v ng ch t l ọ ng mũi nh n 8 ­ 10%

ỏ ệ ấ ớ ạ ọ ọ h c sinh đ t h c sinh gi ấ i các c p hàng năm. C p huy n 43 em (l p 9);

ừ ữ ữ ỷ ươ ạ ọ ỉ T nh t ớ  21 em (l p 9). Gi ề ế  v ng n  n p k  c ng trong d y và h c, tăng

ạ ộ ụ ờ ả ặ ệ ườ c ng các ho t đ ng giáo d c ngoài gi ọ  và qu n lý h c sinh. đ c bi t là

ấ ượ ậ ộ ệ ố ự ơ ạ ư đ a các n i dung d y pháp lu t có ch t l ng h n. Th c hi n t t m t s ộ ố

ề ớ ư ụ ố ườ ố chuyên đ  l n nh  giáo d c ­ dân s  ­ môi tr ng ­ phòng ch ng ma tuý.

ệ ấ ẩ ấ ườ ộ ị ủ ậ ỉ Ph n đ u theo kh u hi u nhà tr ng “M t đ a ch  tin c y c a nhân dân

ụ ệ ớ ứ ầ ọ ọ   ậ    ng nhu c u b c h c trung h c trong khu v c”.ự  Do đó v i nhi m v  đáp

ị ấ ạ ấ ạ ẩ ố ơ ở ở c  s ấ  khu trung tâm th  tr n và ph n đ u đ t chu n qu c gia giai đo n 2

ườ ườ ơ ở ậ ế ấ ủ c a ngành. Nhà tr ả ng ph i tăng c ng c  s  v t ch t: đ n năm 2015 tăng

ủ ố ọ ớ ế ị ộ ế ụ 100% s  phòng h c (28 l p), đ  các phòng thi ồ   t b  b  môn. Ti p t c b i

ưỡ ạ ọ ự ẩ ộ d ự   ạ ng chu n hoá đ i ngũ giáo viên đ t 50% đ i h c 2015. Tích c c th c

ệ ớ ươ ạ ườ ứ ụ ổ hi n đ i m i ph ng pháp d y h c ọ  và tăng c ng  ng d ng công ngh ệ

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ệ ổ ứ ớ ươ ủ thông tin đáp  ng vi c đ i m i ch ộ ng trình THCS c a B .

Tr

7

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ộ ố ự II.1.2. M t s  thành t u:

ự ế ấ ượ ọ ậ ố ớ ộ Th c t qua theo dõi ch t l ng h c t p b  môn hoá kh i l p 8 trong đó

ấ ằ ụ ệ ế ố ớ l p 8C7có áp d ng sáng ki n kinh nghi m trên thì tôi th y r ng đa s  các

ự ư ớ ơ ứ ứ ứ ế ậ ớ em tích c c t ớ  duy, h ng thú v i bài t p m i, ki n th c th c m i h n so

ạ ệ ớ ớ ớ v i các l p còn l ặ i. Đ c bi ự t là trong l p luôn có s  thi đua tìm ra cách gi ả   i

ấ ấ ớ ọ ổ ọ   hay nh t, nhanh nh t. Không khí l p h c luôn sôi n i, không gò bó, h c

ượ ộ ậ ư ứ ề ơ ượ sinh đ c đ c l p t duy. Đi u h ng thú h n là phát huy đ ự ủ   c trí l c c a

ọ ứ ứ ể ỹ các em, giúp các em phát tri n k  năng nghiên c u khoa h c h ng thú trong

ế ệ ớ ớ ỹ ứ vi c tìm tòi ki n th c m i, k  năng m i.

ộ ố ồ ạ II.1.3. M t s  t n t i và nguyên nhân:

ế ệ ượ ụ ả ớ Sáng ki n kinh nghi m đ c áp d ng trong  l p 8C7, tuy nhiên kh  năng

ộ ố ọ ứ ủ ề ậ ọ ồ ế   nh n th c c a h c sinh không đ ng đ u, còn m t s  h c sinh còn thi u

ơ ọ ậ ườ ọ ự ệ ậ ộ đ ng c  h c t p, l ọ ậ i h c, không tích c c h c t p vì v y vi c phát huy

ộ ố ọ ự ủ ấ ạ ữ ữ ế ơ ọ tính tích c c c a m t s  h c sinh đó r t h n ch . H n n a nh ng h c sinh

ượ ự ỏ ự ố ắ ủ ậ trên ít đ ậ c s  quan tâm c a gia đình.Vì v y đòi h i s  c  g ng t n tâm

ườ ứ ầ ầ ả ậ ớ ủ c a ng ậ i th y d n giúp các em hòa nh p v i kh  năng nh n th c chung

ủ ả ớ c a c  l p.

ề ặ ấ II.1.4. V n đ  đ t ra:

ự ủ ệ ề ả ạ ả Qua nhi u năm gi ng d y, qua s  tích lũy kinh nghi m c a b n thân, s ự

ỏ ừ ạ ượ ữ ệ ệ ế ả ồ ọ h c h i t ừ  tài li u và đ ng nghi p. T  nh ng k t qu  đã đ t đ c và ý

ứ ượ ự ồ ạ ấ ằ ệ ế th c đ c s  t n t i và nguyên nhân trên tôi th y r ng vi c rèn vi t công

ọ ứ ộ ề ứ ề ệ ế ậ ọ

ụ ậ ạ ạ ọ ứ   th c hoá h c cho h c sinh là m t ti n đ  cho vi c nh n th c ki n th c ả   môn hoá h c sau này. Vì v y tôi đã m nh d n áp d ng SKKN trong gi ng

ấ ượ ằ ạ d y nh m nâng cao ch t l ộ ng b  môn.

Ụ Ả Ạ II.2. ÁP D NG TRONG GI NG D Y:

ướ ế II.2.1. Các b c ti n hành:

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ệ ế II.2.1.1. Các bi n pháp rèn kĩ năng vi t CTHH .

Tr

8

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ể ọ ể ế ạ ừ Đ  h c sinh có th  vi t thành th o các CTHH ngay t ọ  khi h c xong

ươ ầ ử ụ ọ ớ ệ ch ng I hoá h c l p 8 THCS thì tôi c n s  d ng các bi n pháp sau.

ớ ế ọ 1.1 Rèn kĩ năng nh  và vi t đúng KHHH cho h c sinh

ớ 1. Rèn kĩ năng nh  KHHH

ầ ế ọ ớ ượ ề ể ớ H u h t h c sinh l p 8 THCS đ u có th  nh  đ

ư ả ặ ủ   c các KHHH c a ả   ng g p trong b ng 1 SGK tr 42. Nh ng có kho ng các nguyên t ố ườ  th

ố ọ ớ ượ ể ố ả ặ 30% s  h c sinh không th  nh  đ c nguyên t trong b ng đó ho c có

ư ữ ẫ ớ ố ớ ố ầ nh  nh ng hay nh m l n gi a nguyên t này v i nguyên t ậ    kia. V y làm

ế ể ẫ ầ ọ ớ th  nào đ  giúp h c sinh ghi nh  mà không nh m l n ? theo tôi có th ể

ộ ố dùng m t s  cách sau :

ố ạ theo phân lo i. ớ      Cách 1 : Nh  các nguyên t

ụ ố ạ Ví d  :  ­ Các nguyên t kim lo i : Zn ; Fe ;  Al ; Ng  ; Cu; Ag ;

Hg ; Ca  ; Ba....

ố ­ Các nguyên t phi kim :  S ; P ; H ; O ; C ; Si ...

ớ ầ ượ ữ ệ ầ t theo kí hi u nhóm có chung ch  cái đ u. Cách 2 : Nh  l n l

Ví d  : ụ

ỷ Thu  ngân  :  H

Nhóm 1

Hiđrô          :  Hg

Can xi      :  Ca

Nhóm 2 ồ Đ ng        :  Cu

Cac bon     :   C

ươ ự ư ậ ớ ế ẽ T ng t nh  v y HS s  nh  đ n nhóm khác.

ủ ọ ố ố gi ng nh ư

ể ọ      Cách 3 : H c sinh có th  h c tên và KHHH c a nguyên t ọ ừ ớ ủ ữ ệ ế ạ ủ m i c a ngo i ng . Vi t tên Vi h c t ớ t Nam cùng v i KHHH c a 5

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

nguyên

Tr

9

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ỏ ể ữ ả ọ ố t ấ  vào nh ng m nh gi y nh  đ  có th  h c đ ể ọ ượ ở ọ ơ c m i n i m i lúc, sau

ộ ạ ế ố ế ế ế khi thu c l i vi t các nguyên t ti p theo, cho đ n h t.

ể ở ọ ọ ố ủ    và KHHH c a

Cách 4  : H c sinh có th  m  sách đ c nguyên t ấ ế ố ố ớ ượ t ra gi y nguyên t mà mình nh  đ sau đó vi nguyên t ế ụ c. Ti p t c làm

ư ậ ớ ế ế ố ủ nh  v y cho đ n khi nh  h t các nguyên t và KHHH c a chung.

ế ợ ẽ ớ ớ ớ ệ         Trong các cách nh  trên thì cách nh  3 k t h p v i 1 s  nhanh hi u

ề ả ơ ờ ố ồ qu  và b n h n đ ng th i HS phân bi c ngay nguyên t ệ ượ t đ

ề ọ ạ ố nào là kim   ấ   ẽ  nào là phi kim. Đi u này s  giúp ích cho h c sinh r t lo i, nguyên t

ọ ề ề ố ơ ơ nhi u khi h c v  o xít axít ; o xít baz   ; axít baz  ; mu i

ế 2. Rèn kĩ  năng vi t đúng KHHH

ế ố ể ọ          Đ  h c sinh vi ủ t  đúng  KHHH c a  các nguyên  t thì  trong bài  “

ố ả ạ ể ỗ ọ ọ  giáo viên ph i d y cho h c sinh hi u : M i nguyên Nguyên t hoá h c”

ữ ữ ễ ể ằ ầ ộ ố ượ t  đ c bi u di n b ng m t hay hai ch  cái, trong đó ch  cái đ u đ ượ   c

ế ướ ạ ữ ữ ế ườ vi i d ng ch  hoa, ch  cái sau vi t d ữ t ch  in th ng.

Ví d  :ụ  Hiđrô có KHHH  là H

Can xi có KHHH là Ca

Cac bon có KHHH là C

ữ ấ ầ ạ ế Giáo viên chú ý nh n m nh : ­ Ch  cái đ u vi t in hoa

ế ườ ữ        ­ Ch  cái sau vi t in th

ữ ố ớ   ng : đ i v i ữ ằ ế các KHHH có các ch  cái sau là : l; h ; t ; b ; d thì vi t cao b ng ch  cái

đ u.ầ

Ví dụ : Al; Pb; Cd.....

ố ớ ữ ữ ữ Đ i v i các KHHH có ch  cái sau là các ch  cái khác các ch  cái

ế ụ ố trên thì vi t th t xu ng.

Ví d : ụ Ca; Cu; Hg......

ể ọ ạ Sau đó giáo viên có th  g i 3 HS lên ghi l ủ i KHHH c a 5 nguyên t ố

ả ọ trong b ng 1 trang 8 SGK hoá h c 8.

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ậ ọ ế ạ ở ả G i HS khác nh n xét cách vi ủ t KHHH c a các b n trên b ng.

Tr

10

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ả ườ ố ạ ủ Tuy   nhiên   giáo   viên   ph i   th ng   xuyên   c ng   c   l i   cách   vi ế   t

ủ ố ế ể ọ KHHH c a các nguyên t trong các bài h c ti p theo đ  rèn kĩ năng, kĩ

ả ọ x o cho h c sinh.

ị ườ ớ ặ ủ ộ ố ố 1.2 Rèn kĩ năng nh  hoá tr  th ng g p c a m t s  nguyên t

ị ủ ề ể ớ ố ư Có nhi u cách đ  nh  hoá tr  c a các nguyên t nh  :

ị ừ ấ ố ớ ố ế  th p đ n cao ( đ i v i nguyên t có 1 ớ Cách 1 : Nh  theo hoá tr  t

hoá tr )ị

ố ị hoá tr  I :        H ; Na ; K ; F ; Ag ... Ví dụ : Các nguyên t

ố ị Các nguyên t có hoá tr  II :  O ; Mg ; Ca ; Ba ; Zn...

l ....

ố Các nguyên t ị  có hoá tr  III :  A

ố ề ị Các nguyên t có nhi u hoá tr  :

S                      Fe                 P                     Cu

( II, IV, VI)            ( II, III )         ( III , V)           ( I , II)

ớ ị ố ọ ị qua h c bài ca hoá tr  . Cách 2 : Nh  hoá tr  các nguyên t

ứ ể ọ ớ ớ Giáo viên : có th  giúp h c sinh nh  nhanh, nh  lâu và có h ng thú

ằ ọ ị b ng cách cho HS h c bài ca hoá tr

ị Ví dụ :  Bài ca hoá tr  (1)

ố Ka li  (K)  ; I t  (I)  ; Hiđrô (H)

ộ ớ Nat ri (Na) v i bac  (Ag) ; Clo (Cl) m t loài

ỡ ị Là hoá tr  (I) h i ai

ớ ỏ Nh  ghi cho kĩ kh i hoài phân vân

ẽ ớ ỷ Magiê (Mg) , K m (Zn) v i thu  ngân (Hg)

ế ầ ồ Cxi (O) đ ng (Cu), thi c (Sn) thèm ph n Bari (Ba)

ữ ố Cu i cùng thèm ch  Can xi ( Ca)

ị ớ Hoá tr  (II) nh  có gì khó khăn

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ầ ị Nay nhôm (Al) hoá tr  III l n

Tr

11

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ầ ớ In sâu trí nh  khi c n có ngay

Cac bon (C) Silic (Si) này đây

ị Có hoá tr  IV không ngày nào quên

ề ắ ắ S t (Fe) l m lúc hay phi n

ớ ề ố II, III  lên xu ng nh  li n nhau thôi

ạ ặ ơ L i g p Ni t ổ ồ  (N) kh  r i

ờ I; II; III; IV Khi th i lên V

ư ơ ỳ ắ L u hu nh (S) l m lúc ch i khăm

ứ ằ ố Xu ng II lên VI, khi n m th  IV

ế ố ư Ph t pho (P) nói đ n không d

ừ ằ ỏ ế Có ai h i đ n thì r ng V

ơ ố ắ ọ Em i c  g ng h c chăm

ị ố ầ Bài ca hoá tr  su t năm c n dùng

ị Ví d  2ụ  :  Bài ca hoá tr  (2)

ớ Hiđrô (H) cùng v i li ti (Li)

ẳ ớ ờ NaRi (Na) cùng v i Kali (K) ch ng r i

ờ ạ Ngoài ra còn b c (Ag) sáng ng i

ầ ớ ỉ ị Ch  mang hoá tr  I thôi nh  nh m

ồ ớ ỷ Riêng đ ng Cu, cùng v i thu  ngân (Hg)

ươ Th ớ ng II, ít I ch  phân vân gì.

ổ Đ i II, IV là chì (Pb)

ẽ ẳ Là Oxi (O), k m (Zn) ch ng sai chút gì

Ngoài ra còn có can xi (Ca)

ộ ớ Magie (Mg) cùng v i Ba ri (Ba) m t nhà

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ị Bo ( B), nhôm (Al) thì hoá tr  III

Tr

12

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ế Cacbon (C) Silic (Si) thi c (Sn) là IV thôi

ế ư ả ờ Th  nh ng ph i nói thêm l i

ơ ị ề ẫ Hoá tr  II v n là n i đi v

ắ ộ ề S t (Fe) II toan tính b n b

ề ắ ễ ế ề Không b n nên d  bi n li n s t III

ườ ề ặ Photpho V chính ng i ta g p nhi u

ơ Nit ị  (N) hoá tr  bao nhiêu?

ề ớ ầ I, II, II, IV ph n nhi u t i V

ư ắ ơ ỳ L u hu nh l m lúc ch i khăm

ộ Khi II, lúc IV, VI tăng t t cùng

Clo (Cl), Iôt (I) lung tung

ườ II, III, V, VII th ng thì I thôi

ắ ố ấ ờ Mangan (Mn) r c r i nh t đ i

ổ ừ ế ờ ớ Đ i t I đ n VII th i m i yên

ề ấ Hoá II dùng r t nhi u

ị ượ ầ Hoá tr  VII cũng đ c yên hay c n

ộ ị Bài ca hoá tr  thu c lòng

ế ứ ễ Vi t thông công th c, d  phòng lãng quên

ệ ấ

ề

ớ

Siêng ôn chăm luy n t

t nhiên nh  nhi u

ố ắ ầ ọ H c hành c  g ng chuyên c n

ơ ậ ộ ớ ệ ộ ố ọ ả ạ   1.3 M t s  trò ch i v n đ ng giúp h c sinh nh  hi u qu  và t o

ứ ọ ỹ ế h ng thú cho h c sinh khi rèn k  năng vi ạ t thành th o CTHH

ọ ữ ứ ể ặ ổ

ẳ ứ ớ ủ ả ổ ơ ứ   H c sinh THCS là l a tu i có nh ng đ c đi m tâm lý khá ph c ể   ạ t p, tuy nhiên kh  năng ghi nh  c a các em đã h n h n l a tu i Ti u

ạ ọ ạ h c. Bên c nh đó các em l ố i có tính tò mò mu n khám phá th  gi ế ớ   i ­

ườ

ạ

ồ ự ậ ủ ứ ộ l p c a các em đã phát tri n t ể ớ ọ ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009 i m c đ  khá cao. Tuy 13 ờ Đ ng th i tính t                                                 Tr

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ạ ấ ọ ậ ứ ế ậ ộ nhiên các em l ọ   ể ạ i r t  hi u đ ng. Vì v y đ  t o h ng thú h c t p cho h c

ệ ơ ơ ọ sinh tôi đã dùng bi n pháp ọ  nghĩa là đ a raư “ H c mà ch i, ch i mà h c ”

ơ ậ ộ ố ộ ế ọ ặ ệ ế m t s  trò ch i v n đ ng trong các ti t h c đ c bi t là các ti ệ ậ   t luy n t p

ớ ế ể ọ ứ ệ ả đ  h c sinh ghi nh  ki n th c có hi u qu  mà không nhàm chán.

ầ ọ ể

VD1:  Sau khi h c xong ph n KHHH trong bài NTHH, tôi có th ọ ư ơ cho h c sinh ch i trò nh  sau:

ế ẵ ử ạ ọ 1) Giáo viên vi

ể ả ấ ớ ợ ổ lên b ng đ  đánh d u vào các KHHH phù h p v i tên nguyên t ệ   ả t s n các KHHH trên b ng, h c sinh c  đ i di n ố theo t

ọ ọ ủ ọ ọ ổ mà giáo viên đ c ­ Sau khi đ c xong giáo viên g i h c sinh c a 1 t khác

ạ ủ ậ ổ ể nh n xét 2 b n c a 2 t và cho đi m.

ớ 2) Chia l p thành 2 nhóm:

ế Nhóm 1 nói tên nhóm 2nói nhanh KHHH đ n khi nói sai thì L n 1:ầ

ừ ạ ượ d ng l i tính đi m ể ( Nói đúng NTHH đ ể c 1 đi m ).

ầ Nhóm   2   nói   tên   nhóm   1   nói   nhanh   KHHH   và   cũng   làm L n   2:

ự ư ươ t ng t nh  trên.

ể ọ ọ ị VD2: Sau khi h c xong bài hoá tr  giáo viên có th  cho h c sinh

ơ ơ ch i trò ch i ghép CTHH:

ỗ ượ ộ ộ ủ ­ M i nhóm đ c phát m t b  bìa ( Có ghi các KHHH c a nguyên

ể ắ ả ử có nam châm đ  g n b ng. ố t và nhóm nhuyên t )

ầ ượ ắ ậ ả Trong vòng 4 phút, các nhóm th o lu n sau đó l n l t g n lên

ứ ể ả ọ b ng đ  có công th c hoá h c đúng.

ượ ứ ề ọ ­ Nhóm nào ghép đ c nhi u công th c hoá h c đúng nh t ấ ( trong

ẽ ượ ể c đi m cao. vòng 4 phút ) s  đ

2 ph i ghép v i O ho c v i SO

4 ho c COặ

3.

ấ ặ ớ ả ớ VD:   ­ T m bìa ghi Na

4)3 ph i đ

2.

ấ ả ượ ớ c ghép v i Al ặ 2 ho c Fe - T m bìa ghi (SO

1.4. M t s  d ng bài t p rèn k  năng l p nhanh CTHH

ộ ố ạ ậ ậ ỹ

ộ ố ư ầ ọ Sau khi HS h c xong bài ậ    GV c n đ a ra m t s  bài t p

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ờ ắ ữ ế ể ọ ồ ỹ “ Hoá tr  ”ị ậ ứ   đ  giúp h c sinh rèn k  năng l p CTHH đ ng th i n m v ng ki n th c

Tr

14

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ơ ở ượ ủ ư ậ ụ ậ ậ ọ h n. B i khi làm bài t p v n d ng nh  v y thì h c sinh  đ c c ng c

ị ậ ề ắ ị ố  ộ   thêm v  KHHH, Hoá tr , quy t c hoá tr , l p nhanh CTHH. Sau đây là m t

ể ệ ậ ọ ế ố ạ s  d ng bài t p có th  giúp h c sinh rèn luy n kĩ năng vi t nhanh CTHH:

ị ủ ạ ậ ố ị 1) D ng bài t p xác đ nh hoá tr  c a nguyên t :

ị ủ ỗ ị ố trong các tr ườ   ng Bài t p 1ậ : Hãy xác đ nh hoá tr  c a m i nguyên t

ợ h p sau:

a, KH, H2S, CH4

b, FeO, Ag2O, SiO2

ậ ụ ứ ế ậ ọ ị ị ủ   Trong bài t p này h c sinh v n d ng ki n th c xác đ nh hoá tr  c a

I

II

IV

ố ệ ọ ị nguyên t qua H và O theo khái ni m hoá tr  đã h c.

,

,

KH H S C H 2

4

II

a,

,

,

I IV FeO Ag O SiO 2 2

b,

ắ ắ ọ ị ị ủ ố ự Khi h c sinh n m ch c cách xác đ nh hoá tr  c a nguyên t

ầ ẽ ọ ấ ố ị ủ d a vào   ọ ủ   ứ t ph n công th c hoá h c c a hoá tr  c a Hiđrô (a) thì HS s  h c r t t

ẽ ọ ơ ố axít ( s  h c trong bài axít, baz , mu i).

ị ủ ắ ắ ọ ị ố Khi h c sinh n m ch c cách xác đ nh hoá tr  c a nguyên t theo

ố ẽ ọ ố ủ ầ nguyên t ọ  oxi (b) thì h c sinh s  h c t t ph n CTHH c a oxít ẽ ọ   ( s  h c

trong bài oxít)

ị ủ ố ấ :     a, Tính hoá tr  c a nguyên t ợ  trong các h p ch t sau

ế Bài t p 2ậ ị ủ t hoá tr  c a Cl là I bi

ZnCl2, CuCl, AlCl3

4

ấ ợ ị ủ                      b, Tính hoá tr  c a Fe trong h p ch t FeSO

Ở ậ ọ ượ ệ ụ ậ ỹ bài t p này H c sinh đ

ị ủ ệ ị ố ư ế ế hoá tr  trong vi c tìm hoá tr  c a nguyên t ắ   c rèn luy n k  năng v n d ng quy t c ị ủ   t hoá tr  c a ch a bi t khi bi

ố ử 1 nguyên t ( nhóm nguyên t ).

2 là a ta có:

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ị ủ ứ ọ G i hoá tr  c a Zn trong công th c ZnCl

Tr

15

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

=

=

a

II

I .2 1

(cid:0) a.1 = I.2

2 là II

ị ủ ứ Hoá tr  c a Zn trong công th c ZnCl

ươ ự ư ậ ọ ị ượ ị ủ T ng t nh  v y h c sinh cũng xác đ nh đ c hoá tr  c a các

I

II

ố nguyên t khác.

CuCl AlCl , 3

II Fe SO 4

a, b,

ủ ợ ạ ậ ấ 2, D ng bài l p CTHH c a h p ch t

ủ ậ ấ ợ ố sau: ữ Bài 1: a, l p CTHH c a nh ng h p ch t hai nguyên t

P(III) và H, C (IV) và S ( II ),  Fe (III) và O.

ấ ạ ủ ữ ậ ở ộ ố ợ b, L p CTHH c a nh ng h p ch t t o b i m t nguyên t và nhóm

ử nguyên t sau:

Na (I) và OH (I); Cu (II) và SO4(II); Ca (II) và NO3 (I)

ả ậ ọ ượ ố ạ ủ Khi   gi i   bài   t p   này   h c   sinh   đ c   c ng   c   l i   các   b ướ ậ   c   l p

CTHH đó là:

ế 1, Vi ứ ạ t công th c d ngchung

=

=

ế ứ ể ắ 2, Vi ị t bi u th c quy t c hoá tr

x y

b a

b a

' '

ể 3, Chuy n thành t ỷ ệ  l :

ế ủ ợ ứ ấ 4, Vi t công th c đúng c a h p ch t.

ứ ụ ể ặ ằ ậ ọ Ho c h c sinh có th  áp d ng cách l p công th c nhanh b ng cách

b

a

[ ] Ax By

ự ặ ử ị ủ d a vào hoá tr  c a 2 nguyên t ố ( ho c nhóm nguyên t ).

ườ ỉ ố ẽ ạ ị . Thông th ng g ch chéo hoá tr  a, b s  ra ch  s  x = b, y = a

ặ . Đ c bi ệ t

=

y

(cid:0) ị ằ ỉ ố ề ằ ­ Hoá tr  b ng nhau: a = b ch  s  đ u b ng nhau

a b

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ề ị ­ Hoá tr  a > b, đ u là s  ch n ố ẵ (cid:0) A có ch  s  x =1, B có ch  s   ỉ ố ỉ ố

Tr

16

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ậ ạ ế 3, D ng bài t p cho bi ủ t ý nghĩa c a CTHH

VD:

ứ ọ Bài 1: Cho công th c hoá h c sau:

a, Khí Clo: Cl2

2

ẽ b, k m clorua: ZnCl

ữ ế ượ ề ỗ ấ Hãy nêu nh ng gì bi c v  m i ch t. t đ

ế ử ố ủ ấ ợ t CTHH và tính phân t kh i c a các h p ch t sau: Bài 2: Vi

ế ử a, Canxi oxít, bi t trong phân t có 1 Ca và 1O

ồ ế ử b, Đ ng Sunfat bi t trong phân t có 1Cu, 1S, 4O

3

ế ỉ ữ t sau ch  nh ng gì: 5 Cu, 2 Nacl, 3 CaCO Bài 3: a, Các cách vi

ể ễ ữ ố ữ ạ b, Dùng các ch  s  và CTHH đ  di n đ t nh ng ý sau: Ba phân t ử

ử ử ồ oxi, sáu phân t canxioxit, 5 phân t đ ng sunfat.

ả ẽ ượ ủ ậ ọ Khi gi i các bài t p trên h c sinh s  đ ố ỹ c c ng c  k  năng:

ế + Vi t KHHH

ế + Vi t CTHH

ạ ố ượ ễ ử ủ + Di n đ t s  l ng phân t ấ  c a ch t

ượ ử ố ủ ấ + Tính đ c phân t kh i c a ch t.

ề ề ẽ ề ấ ọ Đi u này s  giúp ích r t nhi u cho các em khi h c v  PTHH và gi ả   i

ự các bài toán d a vào CTHH và PTHH.

ế ữ ễ ể ậ ạ ử ử 4, D ng bài t p bi u di n liên k t gi a các nguyên t trong phân t .

ườ ướ ỗ ạ ể ệ i ta quy ữ c m i v ch ngang gi a 2 ký hi u bi u th ị

ộ ử ế ơ ồ ứ ủ ợ Bài t p 1ậ : Ng ỗ ị ủ m t hoá tr  c a m i bên nguyên t ­ cho bi ấ   t s  đ  công th c c a h p ch t

ữ ố ư ớ gi a nguyên t X, Y v i H và O nh  sau:

H ­ X ­ H; X = O; H ­ Y

ị ủ a, Tính hoá tr  c a X và Y

ế ơ ồ ứ ủ ữ ấ ợ ố b, Vi t s  đ  công th c c a h p ch t gi a nguyên t ữ    Y và O, gi a

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ố X và Y

17 nguyên t                                                 Tr

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

Gi iả

ị ủ a, Hoá tr  c a X là II

ị ủ     Hoá tr  c a Y là I

b, Y ­ O ­ Y

Y ­ X ­ Y

ế ơ ồ ứ ủ ợ ấ t s  đ  công th c c a h p ch t sau: Bài 2: Vi

HCl; H2O; NH3CH4

Gi iả                     H

H ­ Cl; H ­ O ­ H; H ­ N ­ H; H ­ C ­ H

H H

ẽ ấ ậ ợ ậ ọ ỹ Khi h c sinh có k  năng làm bài t p này s  r t thu n l ệ   i cho vi c

ứ ấ ạ ủ ẽ ọ ở ầ ọ ề h c v  công th c c u t o c a m t s  ch t h u c ộ ố ấ ữ ơ ( s  h c ủ    ph n 2 c a

ươ ớ ớ ề ờ ẽ ồ ọ ị  đ ng th i s  có h c sinh có cách nhìn m i v  hoá tr . ch ng trình l p 9 ),

ậ ổ ạ ợ 5, D ng bài t p t ng h p

VD:

ế ố ấ ủ ớ ủ t CTHH c a nguyên t ợ  X v i O và h p ch t c a Bài 1 :   Cho bi

ố ư ớ ố nguyên t Y v i H nh  sau XO, YH3 ữ ( X, Y là nh ng nguyên t nào đó ):

ấ ủ ọ ợ Hãy ch n CTHH nào đúng cho các h p ch t c a X và Y trong các

ứ công th c cho sau đây:

E: XY A: XY3 B: X3Y C: X2Y3 D: X3Y2

:    Bài 2

2O3.

ị ủ ắ ứ ấ ợ ọ Theo hoá tr  c a s t có trong h p ch t có công th c hoá h c là Fe

ứ ợ ứ ấ ọ ố ọ Hãy ch n công th c hoá h c đúng trong s  các công th c h p ch t có phân

ế ớ ử t Fe liên k t v i (SO ư 4) nh  sau:

a, FeSO4 b, Fe2SO4 c, Fe2(SO4)2

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

d, Fe2(SO4)3 e, Fe3(SO4)2

Tr

18

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ọ ả ạ ẽ ượ ỹ ị Khi h c sinh gi ậ i d ng bài t p này s  đ c rèn k  năng xác đ nh hoá

ị ủ ố ồ ờ ượ ậ ộ tr  c a m t nguyên t , đ ng th i rèn đ c kĩ năng l p nhanh CTHH.

ạ   ạ II.2.2. Bài d y minh ho :

ươ ộ ố ứ ế ế ạ ầ ả Ph ệ   ng pháp gi ng d y m t s  ph n ki n th c có liên quan đ n vi c

ế ế ọ vi t đúng, vi t nhanh CTHH cho h c sinh

ươ ủ ợ ạ ầ ấ ả II.2.2.1 Ph ng pháp gi ng d y ph n CTHH c a h p ch t trong bài

“CTHH”.

ạ ộ Ho t đ ng 2

ọ ủ ợ ứ ấ II. Công th c Hoá h c c a h p ch t (10 phút )

ạ ộ ủ ọ ạ ộ ủ Ho t đ ng c a giáo viên Ho t đ ng c a h c sinh

ắ ọ ạ ị i   đ nh ọ GV:  G i   1   h c   sinh   nh c   l

ấ ợ nghĩa h p ch t.

HS: Hîp chÊt lµ nh÷ng chÊt t¹o tõ 2 nguyªn tè ho¸ häc trë lªn. ủ ậ ợ ấ   GV:  V y trong CTHH c a h p ch t

ệ ọ có bao nhiêu kí hi u hóa h c

HS: Trong c«ng thøc ho¸ häc cu¶ hîp chÊt cã hai, ba kÝ hiÖu ho¸ häc trë lªn. ượ ư   ng tr ng GV:  Treo tranh mô hình t

ẫ ướ m u n ố c, mu i ăn.

ầ ọ

ế ố ử ủ GV: Yêu c u h c sinh quan sát tranh ỗ   ẽ  c a m i t s  nguyên t v  và cho bi

ố ử ủ nguyên t ộ  trong m t phân t c a các

ấ ch t trên. HS: Sè nguyªn tö cña mçi nguyªn tè lµ mét hoÆc hai.....

ả ử ủ ệ ọ s  kí hi u hoá h c c a các GV:  Gi

ố ạ nguyên   t

ử ủ ố ộ ấ   t o   nên   ch t   là   A,   B,   ỗ     c a   m i C.....và   m t   s   nguyên   t

nguyên t ố ầ ượ  l n l t là x, y, z.

(cid:0) VËy c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt ®îc viÕt ë d¹ng chung nh thÕ nµo?

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

HS: C«ng thøc d¹ng

Tr

19

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

AxByC

z

chung cña hîp chÊt lµ: AxBy

GV: Híng dÉn häc sinh nh×n vµo c¸c tranh vÏ ghi l¹i c«ng thøc cña muèi ¨n, n- íc, khÝ cacbonic Trong ®ã: A, B, C lµ kÝ hiÖu ho¸ häc

- x, y, z... lµ c¸c sè nguyªn, chØ sè nguyªn tö cña nguyªn tè trong mét ph©n tö hîp chÊt.

GV: Cho häc sinh ¸p dông lµm bµi tËp 1(GV ®a ra bµi tËp )

Bµi tËp

HS: - C«ng thøc ho¸ häc cña níc lµ: H2O. 1, ViÕt c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c chÊt sau:

- C«ng thøc ho¸ häc cña muèi ¨n lµ NaCl. a, KhÝ Mªtan, biÕt trong ph©n tö cã 1C vµ 4H

- C«ng thøc ho¸ häc cña khÝ cacbonic lµ CO2. b, Nh«m «xÝt, biÕt trong ph©n tö cã 2 Al vµ 3 O.

HS lµm bµi tËp vµo vë.

c, KhÝ Cl, biÕt trong ph©n tö cã 2 nguyªn tö oxi. 1, CH4

Al2O3

O3

Cl2 2, Cho biÕt chÊt nµo lµ ®¬n chÊt, chÊt nµo lµ hîp chÊt?

GV: Gäi 1 häc sinh lªn b¶ng lµm bµi 2, C¸c ®¬n chÊt lµ: Cl2, O3

Gäi 1 häc sinh nhËn xÐt vµ söa sai. C¸c hîp chÊt lµ CH4, Al2O3 ( nÕu cã)

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

Lu ý ®Ó häc sinh viÕt CTHH chÝnh x¸c:

Tr

20

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

- C¸ch viÕt KHHH

- C¸ch viÕt chØ sè.

II.2.2. Ph ¬ng ph¸p gi¶ng phÇn qui t¾c ho¸ trÞ vµ

¸p dông quy t¾c ho¸ trÞ trong bµi “ Ho¸ trÞ ”

Quy t¾c ho¸ trÞ

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh

ầ ắ ứ   GV: yêu c u HS nh c lai công th c

ủ ợ ấ ố chung c a h p ch t 2 nguyên t

HS: C«ng thøc chung cña hîp chÊt 2 nguyªn tè lµ AxBy ả ử ị ủ  s : Hoá tr  c a nguyên t ố GV: Gi

ị ủ ố A là a. Hoá tr  c a nguyên t B là b.

ể ậ ả

ượ ị Các   nhóm   hãy   th o   lu n   đ   tìm   ố   c các giá tr  x x a và yxb và m i đ

ệ ữ ị ố ớ   liên h  gi a hai giá tr  đó đ i v i

ấ ợ ở ả các h p ch t ghi b ng sau:

HS lµm viÖc theo nhãm kho¶ng 5’ g¾n kÕt qu¶ cña nhãm lªn b¶ng, x x a y x b

Al2O3 B¶ng ®· ®îc ®iÒn ®Çy ®ñ nh sau:

P2O5 x x a y x b

H2S 3 x II Al2O3

2 x III ớ ị ủ ệ i   thi u   hoá   tr   c a   nhôm, GV:  gi

ư ỳ photpho,   l u   hu nh   trong   các 2 x V 5 x II P2O5

ườ ầ ượ ợ tr ng h p trên l n l t là III, V, II 2 x I 1 x II H2S ặ ể ầ ị

ự ị ( ho c có th  yêu c u HS xác đ nh   ọ ở ệ d a vào khái ni m hoá tr  đã h c

HS: Ta rót ra dîc: trên ).

x x a = y x b ­ So sánh tích x x a và y x b trong

ườ các tr ợ ng h p trên.

ớ ệ ể GV: gi

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ắ quy t c hoá tr ứ ủ   i thi u: đó là bi u th c c a ị (cid:0) vËy em h·y

Tr

21

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

nªu quy t¾c ho¸ trÞ.

HS: Qui t¾c.

GV: th«ng b¸o: Qui t¾c nµy ®óng ngay c¶ khi A vµ B lµ mét nhãm nguyªn tö.

VD: Zn(OH)2

Ta cã x x a = 1 x II

Trong c«ng thøc ho¸ häc, tÝch cña c¸c chØ sè vµ ho¸ trÞ cña nguyªn tè nµy b»ng tÝch chØ sè vµ hãa trÞ cña nguyªn tè kia. y x b = 2 x I ( ho¸ trÞ nhãm OH lµ I )

VËn dông

a, TÝnh ho¸ trÞ cña mét nguyªn tè

GV yªu cÇu HS lµm VD1

VD1: TÝnh ho¸ trÞ cña lu huúnh trong hîp chÊt SO3? HS: Quy t¾c ho¸ trÞ

(cid:0) 1 x a = 3 x II

x x a = y x b

(cid:0) a = VI

GV gîi ý ®Ó häc sinh lµm bµi b»ng c¸c c©u hái sau ®©y:

- Em h·y viÕt l¹i biÓu thøc cña quy t¾c ho¸ trÞ

Vậy ho¸ trÞ cña lu huúnh trêng hîp nµy lµ VI.

- Em h·y thay ho¸ trÞ cña oxi, chØ sè cña lu huúnh, oxi vµo biÓu thøc trªn

- TÝnh a?

HS lµm bµi tËp vµo vë

HS: GV cho HS ¸p dông lµm bµi tËp 1

Bµi tËp 1:

a, ¸p dông quy t¾c ho¸ trÞ:

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

x x a = y x b BiÕt ho¸ trÞ cña Hi®ro lµ I, ho¸ trÞ cña oxi lµ

Tr

22

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

(cid:0) 2 x I = 1 x b

(cid:0) b = II

(trong ®ã B lµ nhãm SO3)

II. H·y x¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña c¸c nguyªn tè ( hoÆc nhãm nguyªn tö ) trong c¸c c«ng thøc sau:

a, H2SO3 VËy ho¸ trÞ cña nhãm SO3 lµ II b, N2O5

c, MnO2 b, Trong c«ng thøc N2O5 ho¸ trÞ cña Nit¬ lµ

5

=

=

a

V

xII 2

d, PH3

c, MnO2

GV chÊm ®iÓm mét vµi HS vµ gäi 1 HS lªn b¶ng ch÷a bµi. Ho¸ trÞ cña Mn lµ IV

d, PH3

Ho¸ trÞ cña P lµ III

b, LËp CTHH cña hîp chÊt theo ho¸ trÞ

GV yªu cÇu HS lµm VD1.

VD1: LËp CTHH cña hîp chÊt bëi Nit¬ (IV) vµ oxi

GV ®a ra c¸c bíc gi¶i

1, ViÕt c«ng thøc d¹ng chung

HS:

2, ViÕt biÓu thøc quy t¾c ho¸ trÞ

'

3, ChuyÓn thµnh tû lÖ: 1, Gi¶ sö c«ng thøc hîp chÊt cÇn lËp lµ NxOy

=

=

'

x y

b a

b a

2, Theo quy t¾c ho¸ trÞ:

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

x x a = y x b

Tr

23

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

(cid:0) x x IV = y x II

=

=

=

4, ViÕt CTHH ®óng cña hîp chÊt 3, ChuyÓn thµnh tØ lÖ:

x y

b a

II IV

1 2

GV: yªu cÇu HS lµm theo tõng bíc

4, C«ng thøc cÇn lËp lµ: NO2

HS lµm VD2 ( kho¶ng 2 phót )

HS1: Ch÷a phÇn a.

1, ViÕt c«ng thøc chung Kx(CO3)y

=

=

2, Ta cã x x I = y x II GV ®a VD2 lªn b¶ng vµ yªu cÇu HS lµm vµo vë?

x y

II I

2 1

3,

VD2: LËp c«ng thøc cña hîp chÊt gåm:

4, VËy c«ng thøc cÇn t×m lµ K2CO3 a, Kali (I) vµ nhãm CO3 (II) HS2: Ch÷a phÇn b

b, Nh«m (III) vµ nhãm SO4 (II) 1, ViÕt c«ng thøc chung Alx(SO4)y

=

=

GV gäi 2 HS lªn b¶ng lµm bµi tËp 2, Ta cã x x III = y x II

x y

II III

2 3

3,

4, VËy c«ng thøc cÇn t×m lµ Al2(SO4)3

HS th¶o luËn nhãm (3 phót)

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

GV ®Æt vÊn ®Ò: Khi lµm bµi tËp ho¸ häc ®ßi hái chóng ta ph¶i cã kü n¨ng lËp CTHH nhanh vµ chÝnh

Tr

24

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

(cid:0) yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm ®Ó ®a ra c¸ch lËp nhanh

x¸c (cid:0) vËy cã c¸ch nµo ®Ó lËp CTHH nhanh h¬n kh«ng?

GV yªu cÇu HS tr×nh bµy ý kiÕn cña nhãm

GV tæng hîp: Cã 3 trêng hîp:

HS lµm bµi tËp vµo vë 1, NÕu a = b th× x = y = 1

2, NÕu a (cid:0) b vµ tØ lÖ a:b ( tèi gi¶n) th× x = b, y = a

3, NÕu a:b cha tèi gi¶n th× gi¶n íc ®Ó cã: a’:b’ vµ lÊy x = b’, y = a’ HS1:

a, C«ng thøc chung NaxSy GV: Yªu cÇu HS ¸p dông ®Ó lµm nhanh VD3

(cid:0) Na2S

ta lÊy x = b = II, y = a = I VD3: LËp c«ng thøc cña c¸c hîp chÊt gåm:

a, Na (I) vµ S (II)

HS2:

b, Na (III) vµ nhãm OH (I)

b, C«ng thøc chung Fex(OH)y

c, Ca (II) vµ nhãm PO4(III)

(cid:0) Fe(OH)3

ta lÊy x = b = I, y = a = III d, S (VI) vµ O (II)

c, Cax(PO4)y GV gäi 4 HS lÇn lît lµm tõng phÇn

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ta lÊy x = b = III, y =

Tr

25

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

(cid:0) Ca3(PO4)2

a = II

x = b’ = 1

y = a’ = 3

C«ng thøc cÇn lËp lµ SO3

ế

ậ

K t lu n

ấ ả ể ệ ệ ằ Trên đây là t t c  các bi n pháp nh m đ  rèn luy n kĩ năng vi ế   t

ọ ồ CTHH cho h c sinh bao g m:

ớ ế 1, Kĩ năng nh  và vi t đúng KHHH

ị ủ ố ớ ỹ 2, Rèn k  năng nh  hoá tr  c a s  nguyên t ố ườ  th ặ ng g p.

ủ ể ớ ỹ ố ỹ 3, Rèn và ki m tra k  năng ghi nh  KHHH c a nguyên t , k  năng

ủ ọ ơ ậ ộ ậ l p CTHH c a h c sinh thông qua các trò ch i v n đ ng.

ươ ộ ố ứ ế ạ ầ ể 4, Đ  ra ph ế   ng pháp d y m t s  ph n ki n th c có liên quan đ n

ế ọ ở ớ vi t CTHH cho h c sinh trên l p.

ộ ố ạ ụ ư ậ ậ ậ ể ọ 5, Đ a ra m t s  d ng bài t p đ  h c sinh v n d ng cách l p CTHH

ủ ệ ằ ắ ậ ố khi t ự ọ ở  h c nhà nh m rèn luy n và c ng c  kh c sâu cách l p CTHH

nhanh.

ƯƠ Ứ Ả Ế Ự   NG   PHÁP   NGHIÊN   C U   VÀ   K T   QU   SAU   TH C

II.3.   PH NGHI M.Ệ

ươ II.3.1.  Ph ng pháp

ươ ứ ậ 1. Ph ng pháp nghiên c u lí lu n

ế ợ ổ * Phân tích và t ng h p lí thuy t:

ứ ế ề ệ ấ ậ ­ Thu nh p và nghiên c u các tài li u có liên quan đ n v n đ  rèn

ỹ ế ọ ề ữ ễ ạ ỗ ọ k  năng vi

ứ ằ ữ ệ ệ ả ậ ậ ầ ế   t CTHH cho h c sinh. M i khoa h c đ u di n đ t nh ng k t ả   qu  nh n th c b ng ngôn ng  riêng, thu n tuý, thu n ti n cho vi c ph n

ế ố ọ ư ữ ủ ặ ọ ánh các y u t

ọ ọ ọ ượ ườ ữ ọ ở h c Hoá h c th khoa h c và đ c tr ng c a khoa h c đó. Ngôn ng  khoa   ộ   c hình thành b i m t ng g i là ngôn ng  Hoá h c đ

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ệ ố ữ ữ ướ ể ượ ữ ế ậ h  th ng các thu t ng , nh ng quy c, bi u t ng và ch  vi t Hoá

Tr

26

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ọ ọ ượ ườ ữ ớ h c. Cùng v i ngôn ng  thông th ữ ng, ngôn ng  Hoá h c đ c dùng đ

ễ ả ầ ủ ắ ọ ọ ể  ặ   ệ  đ y đ , ng n g n các khái ni m, các quá trình Hoá h c. M t di n t

ể ượ ữ ữ ứ ệ khác nh ng ký hi u, nh ng bi u t ng, công th c và PTHH có liên quan

ẽ ớ ệ ố ệ ặ ấ ướ ố ế ấ ch t ch  v i h  th ng d u hi u quy c qu c t , mà các ệ d u hi u quy

ướ ố ế ạ ấ ữ ớ ườ c qu c t này l i r t khác xa v i ngôn ng  thông th ng

ỉ ồ ữ ừ ữ ậ ọ Vì v y ngôn ng  Hoá h c là m t đ i t ộ ố ượ   ng ( Ch  g m nh ng t , câu ).

ứ ụ ữ ể ậ ọ ọ ồ   đ  nghiên c u và v n d ng trong khoa h c. Ngôn ng  Hoá h c bao g m

ữ ầ ườ ừ các thành ph n: Ngoài ngôn ng  thông th ữ ng là nh ng câu t còn có

ầ ấ ặ ể ượ ư ữ ậ ộ m t thành ph n r t đ c tr ng là thu t ng , danh pháp và các bi u t ng.

ữ ọ ươ ệ ầ ọ Ngôn ng  Hoá h c là ph ng ti n c n thi ế ủ ư t c a t duy khoa h c Hoá

ữ ườ ọ ơ h c và làm cho ngôn ng  th ể ng ngày càng phát tri n và phong phú h n.

ỉ ử ụ ạ ọ ọ

ữ ứ ể ả ọ Trong quá trình d y h c Hoá h c giáo viên không ch  s  d ng ngôn   ớ    và nghiên c u các quá trình Hoá h c. Cùng v i ọ ng  Hoá h c đ  mô t

ữ ệ ố ử ụ ả ạ ọ

ư ậ ươ ữ ế ệ ạ ắ ọ ọ ớ ngôn ng  Hoá h c, trong quá trình gi ng d y còn s  d ng h  th ng các   ế   t và n m v ng ki n ng ti n d y h c có nh  v y h c sinh m i bi ph

ứ ỉ ế ữ ọ ờ ọ ọ

ạ ậ ứ ữ ứ ể ế ế ế th c Hoá h c. Nh  có ngôn ng  Hoá h c, h c sinh không ch  ti p thu   ượ   c ụ ki n th c mà còn bi u đ t v n d ng nh ng ki n th c đã ti p thu đ

ữ ữ ả ấ ầ ộ ọ ố vào trong lao đ ng và s n xu t. Ngôn ng  Hoá h c là c u n i gi a lý

ộ ố ế ớ ự ệ ọ ữ thuy t v i th c nghi m, gi a khoa h c và cu c s ng.

ể ả ể ư ự ậ ả V y đ  đ m b o cho s  phát tri n t duy và nâng cao ch t l

ọ ủ ọ ậ ạ ộ ọ ấ ượ   ng ọ h c t p b  môn Hoá h c c a h c sinh thì trong quá trình d y h c, giáo

viên ph i ả

ứ ệ ế ạ ằ ọ ỹ ậ   ể rèn luy n cho h c sinh k  năng bi u đ t các ki n th c b ng các thu t

ữ ứ ướ ế ả ằ ụ ừ ế ng , công th c và PTHH mà tr c h t ph i b ng các c m t Ti ng vi ệ   t

trong

ế ữ ể ầ ọ sáng, khúc tri

ủ ứ ệ ọ ọ ố ượ t, rõ ràng. Chúng ta có th  nói lúc đ u ngôn ng  Hoá h c là   ộ   ng c a vi c nghiên c u Hoá h c, sau đó khi h c sinh đã lĩnh h i đ i t

ượ ứ ề ế ể ượ ữ ở đ c nhi u ki n th c và hi u đ ọ c ngôn ng  Hoá h c thì nó tr  thành

ươ ế ứ ệ ầ ọ ế ọ ậ ệ ph ng ti n h t s c quan tr ng và c n thi t cho vi c h c t p, nghiên

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ự ễ ậ ụ ứ ế ệ ả ọ ứ c u, v n d ng ki n th c Hoá h c vào th c ti n có hi u qu  cao.

Tr

27

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ế ủ ữ ạ ấ ộ Vi t thành th o CTHH c a ch t cũng là m t trong nh ng ngôn ng ữ

ế ể ọ ượ ứ ộ ọ Hoá h c không th  thi u đ c khi nghiên c u b  môn Hoá h c. Do đó

ệ ỹ ế ệ ầ ọ ệ vi c rèn luy n k  năng vi t CTHH cho h c sinh là vi c làm c n thi ế   t

ọ ủ ọ ử ụ ữ ệ ỹ trong vi c rèn k  năng s  d ng ngôn ng  hoá h c c a h c sinh THCS.

ế ấ ươ ọ ­ Ti n hành phân tích c u trúc ch ng trình Hoá h c THCS.

ệ ế ạ ệ ố    * Phân lo i h  th ng lí thuy t ạ ệ ố ế : Vi c phân lo i h  th ng lí thuy t giúp

ệ ố ứ ế ộ ươ HS h  th ng hoá ki n th c trong toàn b  ch ng trình nói chung và h ệ

ộ ố ạ ứ ế ề ố th ng  hoá ki n th c v  CTHH nói riêng. Sau đây là m t s  d ng phân

ế ạ ườ ặ lo i lí thuy t th ng g p:

ể ể ứ ễ ắ ấ ậ ọ ọ ệ    Công th c Hoá h c dùng đ  bi u di n ng n g n ch t. Vì v y vi c

ế ầ ấ ệ ạ ộ ọ vi

ượ ủ ệ ộ ọ ứ   t thành th o CTHH là m t ph n r t quan tr ng trong vi c nghiên c u ố ộ ỹ b  môn. Đây là m t k  năng mà h c sinh đ c rèn luy n và c ng c

ứ ố ọ ộ ọ ứ   trong su t quá trình h c b  môn. Ngoài ra công th c Hoá h c còn ch a

ộ ố ự ư đ ng m t s  ý nghĩa nh :

ế ấ ượ ạ ừ ữ ố 1) Cho bi t ch t đ c t o nên t nh ng nguyên t nào ?

ố ử ủ ỗ ố ầ ử ủ ấ 2) S  nguyên t c a m i nguyên t ộ  trong m t ph n t c a ch t.

ử ố ủ ấ 3) Nguyên t kh i c a ch t.

ặ ượ ể ả ụ ọ M t khác CTHH còn đ ậ c h c sinh v n d ng đ  gi ộ   ế i quy t m t

ứ ế ư ố ạ s  d ng ki n th c có liên quan nh :

ế ươ ọ 1) Vi t ph ng trình hoá h c:

ư ế ọ ứ ệ ề ấ Nh  chúng ta đã bi

ổ ủ ấ ượ ấ ự ế ể ễ ằ ự ế s  bi n đ i c a ch t. Ch t đ ụ t Hoá h c có nhi m v  nghiên c u v  ch t và   ổ   c bi u di n b ng CTHH, còn s  bi n đ i

ấ ượ ể ệ ươ ể ọ ch t đ c th  hi n qua ph ằ   ng trình hoá h c. Chúng ta có th  coi r ng

ữ ọ trong ngôn ng  Hoá h c thì KHHH là các ữ “ ch  cái ”, CTHH là “ t ”ừ

ượ ậ ở ượ ấ ạ đ c l p b i các ch ở   c c u t o b i ữ “ cái ” là các KHHH và PTHH đ

ọ ậ ọ ố ể ệ ự các  “ t “ câu ”.  Vì v y h c sinh mu n th  hi n s

ế ”ừ   (CTHH) g i là   ấ ổ ủ bi n đ i c a ch t

ả ế ề ủ ấ qua PTHH thì ph i bi ấ ả   t v  CTHH c a các ch t tham gia và các ch t s n

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ph m.ẩ

Tr

28

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ọ ủ ể ệ ả ứ ố VD:  Mu n th  hi n ph n  ng Hoá h c c a khí Hiđro cháy trong

ạ ả ẩ ướ ả ắ ọ ượ ôxi t o s n ph m là n c thì h c sinh ph i n m đ ủ c CTHH c a khí oxi

2O) thì h c sinh m i có th

ủ ướ ọ ớ c (H ể (O2), khí Hiđro (H2) và CTHH c a n

ươ ể chuy n ph ữ ạ ng trình d ng ch :

Khí Hiđro + Khí Oxi n cướ

ả ứ ơ ồ Thành s  đ  ph n  ng:

2H O

(cid:0) H2 + O2

ế Và vi t thành PTHH

22H O

(cid:0) 2H2 + O2

ợ ọ ạ ấ 2, Phân lo i các h p ch t. Khi nhìn vào CTHH h c sinh có th ể

ế ấ ạ bi ộ t ch t đó thu c lo i nào.

Ợ

Ấ

H P CH T

Đ NƠ   CH TẤ

Ấ Ơ Ấ Ữ Ơ Ợ CH T VÔ C H P CH T H U C

ẫ

CTHH

ấ D n xu t

Hiđrocacbon

Muố

Kim

Phi

Hiđrocacbon

Oxit Axit Bazơ

i

lo iạ

kim

v H2

v Mg

CaO v

v H2SO4

v Ca(OH)2

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

v MgSO4

Tr

29

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

v CH4

v C6H12O6

ự ọ ể ầ ậ ế 3,   D a   vào   thành   ph n   hoá   h c   đ   nh n   bi ấ ằ   t   ch t   b ng

ươ ọ ph ng pháp hoá h c.

2 và H2

ậ ế t khí CO VD1: Nh n bi

ư ề ấ Đây đ u là ch t khí không màu nh ng CO

2 là oxít axít nên có thể  ể

ự ấ ướ ế ậ ơ (cid:0) d a vào tính ch t:      oxít axít + dd baz ố  mu i + n c    đ  nh n bi t.

ể ẫ ị ướ ấ   c vôi trong, ch t C  thụ ể: Có th  d n 2 khí trên vào dung d ch n

2 còn l

2

ế ủ ớ ướ ạ ạ khí nào t o k t t a v i n c vôi trong là CO i là khí H

2SO4, HCl

ặ ế ầ ị ậ : Nh n bi t 2 dung d ch không m u: H Ho c VD2

ề ố ư ề ị 2 dung d ch này đ u là axít nh ng khác nhau v  g c axít nên có th ể

ế ạ ộ ị ậ nh n bi ố ế ủ   ằ t m t trong hai dung d ch này b ng cách cho t o mu i k t t a 1

ạ ẽ ị ị dung d ch còn l i s  là dung d ch kia.

4  có trong

ể ị ể ố ậ 2  đ  nh n g c SO C  thụ ể: Có th  dùng dung d ch BaCl

ạ ế ủ ắ ạ còn l i là dd HCl. axít H2SO4 ( vì có t o k t t a tr ng )

ứ ự ọ ể ướ 4, D a vào công th c hoá h c có th  tìm ra h ể ề ng đ  đi u ch ế

ch t.ấ

2) thì ph i đi t

ố ế ề ả ừ ấ ề ch t có nhi u oxi và

VD: Mu n đi u ch  khí oxi (O ể ề ệ ệ ườ ế nguyên li u dùng đ  đi u ch  oxi trong phòng thí nghi m th ng dùng là

3.

ặ KMnO4 ho c KClO

ả ứ ọ ế 5, Gi i các bài toán có liên quan đ n công th c Hoá h c.

2O3 có bao nhiêu gam s t và bao nhiêu

ế ắ t trong 28 gam Fe VD: Cho bi

gam oxi?

ả ằ ậ ươ ơ ở ủ 6, Gi i bài toán b ng cách l p ph ệ   ng trình trên c  s  c a vi c

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ố ượ ử tìm kh i l ng Mol phân t .

Tr

30

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ầ ố ế ể ề t đ  đi u ch  đ ế ượ   c ố VD: Tính s  mol và s  gam Kaliclorat c n thi

18g khí oxi.

=

=

mol

1,5(

)

On

2

48 32

0

t

Gi iả

2

2

3

KClO 3

+ KCl O 2

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

2mol                    3mol

=

=

x

mol

1(

)

x 2 1,5 3

=

g

= x 1 122,5 122,5

KClOm

3

xmol                    1,5 mol

3  ph i dùng là 122,5g

ượ ả L ng  KCl0

ộ ố ấ ệ ỹ ế ề ệ *M t s  v n đ  có liên quan đ n vi c hình thành và rèn luy n k  năng

ế ọ ơ ở ọ vi t CTHH cho h c sinh trung h c c  s

ế ươ ơ ở ủ ả ự ọ ệ Vi c vi t ch ữ   ng trình hoá h c ph i d a trên c  s  c a nh ng

ế ứ ki n th c sau :

ế ử ố ử ố ứ ề 1) Ki n th c v  nguyên t , nguyên t , nguyên t kh i.

ứ ề ơ ế ấ ấ ợ ử ử ố 2) Ki n th c v  đ n ch t, h p ch t, phân t , phân t kh i.

ứ ề ế 3) Ki n th c v  KHHH

ứ ề ị ủ ế ử 4) Ki n th c v  hoá tr  c a các nguyên t .

ứ ạ ọ ườ ươ *Các d ng công th c hoá h c th ng dùng trong ch ng trình THCS

ấ ứ ơ 1) Công th c đ n ch t  : A n

ứ ợ ấ 2) Công th c h p ch t :

xOy

ợ ấ + H p ch t oxít : M

n A

ợ ấ + H p ch t axít : H

n

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ấ ợ ơ + H p ch t baz    M(OH)

Tr

31

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

x Ay

ợ ố ấ + H p ch t mu i : M

ứ ợ ấ 3) Công th c h p ch t

+ Hiđrôcacbon   : CxHy

xHyOz

ẫ ấ + D n xu t hiđrocacbon : C

ệ ố ệ ầ ọ ỹ * H  th ng các k  năng c n hình thành, rèn luy n cho h c sinh trong

ế ệ vi c vi t CTHH

ớ ỹ 1) K  năng nh  các KHHH

ị ủ ớ ỹ ố 2) K  năng nh   hoá tr  c a các nguyên t

ủ ậ ỹ 3) K  năng l p CTHH c a các chât.

ỹ ế 4) K  năng vi t nhanh, đúng các CTHH

ủ ể ề 5) Hi u v  ý nghĩa c a CTHH.

ươ ự ễ ư 2. Ph ng pháp nghiên c ú th c ti n.

ụ ề 2.1 Đi u tra giáo d c:

ủ ọ ữ ệ ế Nh ng khó khăn c a h c sinh THCS trong vi c vi        2.1.1. t thành

ạ   :   th o CTHH

ế ọ ủ ứ ấ ạ ấ Kĩ năng vi t thành th o công th c hoá h c c a ch t có ý nghĩa r t quan

ọ ủ ọ ọ ậ ệ ọ ộ tr ng trong vi c h c t p b  môn hoá h c c a h c sinh ở ườ  tr ng THCS.

ẽ ặ ố ườ ọ ậ ộ ọ Kĩ năng này s  theo h c sinh đi su t ch ng đ ng h c t p b  môn. Do

ế ớ ệ đó n u giáo viên ở ườ  tr ng THCS không chú tâm t i vi c rèn kĩ năng vi

ẽ ạ ạ ề ế ớ ỗ ổ ọ thành th o CTHH cho h c sinh thì s  t o nên l ế   t ứ    h ng l n v  ki n th c.

ể ọ ậ ố ộ ừ ọ ọ T  đó h c sinh khó có th  h c t p t ố   t b  môn hoá h c. Tuy nhiên mu n

ề ượ ệ ế ườ đ  ra đ c bi n pháp rèn kĩ năng vi ọ t CTHH cho h c sinh thì ng i giáo

ắ ầ ượ ướ ắ ặ ả ọ viên c n n m đ ữ c nh ng v ng m c mà h c sinh g p ph i khi vi ế   t

ữ ể ướ ế ắ ể CTHH. Đ  tìm hi u nh ng khó khăn v ng m c đó, chúng tôi ti n hành

ứ ọ ủ ế ể ớ ọ ườ ki m tra ki n th c h c sinh l p 8 c a năm h c tr ướ ở c 3 tr

ệ ề ườ ườ bàn huy n Đông Tri u: tr ạ ngTHCS M o Khê II, tr ị   ng trên đ a ễ   ng THCS Nguy n

ứ ườ ệ ườ ậ ả Đ c C nh, Tr ng THCS Vi t Dân là 3 tr ứ   ộ ng có trình đ  nh n th c

ươ ộ ề ể ư ố ớ ủ ọ c a h c sinh t ng đ i khác nhau v i cùng m t đ  ki m tra nh  sau :

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ề

32 ả  Đ  kh o sát:                                                 Tr

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

/

Ề Ể Đ  KI M TRA

ờ Th i gian 15

ế ả ề Câu1 : Đi n  ti p các ế thông tin còn thi u vào b ng sau :

TÊN NGUYÊN TỐ KHHH HOÁ TRỊ

1­ Hiđro

2 ­ Cac bon

3 ­ Ni tơ

O 4

Na 5

Mg 6

7 ­ Nhôm

8 ­ Si lic

9 ­ Phot pho

ỳ ư 10 ­ L u hu nh

C l 11

K 12

Ca 13

Fe 14

Cu 15

16 - KÏm

17 - B¹c

18 - Ba ri

19 - Thuû ng©n

20 - Ch×

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

19 - Thuû ng©n

Tr

33

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

20 - Ch×

C©u 2 : ViÕt c«ng thøc tæng qu¸t vµ ph¸t biÓu

quy t¾c ho¸ trÞ.

C©u 3 : T×m c«ng thøc cña lu huúnh ho¸ trÞ IV

vµ trong c¸c c«ng thøc sau :

a) H2S b) SO3 c) SO2

b

C©u 4 : Nªu c¸ch lËp nhanh c«ng thøc HH cña

x

y

A B  khi bi

ế t a và b hîp chÊt a

ế ủ ợ ấ ồ Câu 5 : Vi t CTHH c a h p ch t g m :

a) Fe (III) SO4

b) Na (I) O

ả ả ế 2.1.2.  K t qu  kh o sát:

ổ ượ ể ọ ố ọ T ng s  h c sinh đ c ki m tra là 158 h c sinh trong đó.

ườ Tr ạ ng THCS  M o Khê II 92 HS

ườ ứ ễ ả Tr ng THCS Nguy n Đ c C nh 34 HS

ườ ệ Tr ng THCS  Vi t Dân 32 HS

ế ả ư K t qu  nh  sau :

ả ứ ộ ớ B ng 1 : M c đ  nh  KHHH và tên NTHH

ườ

ườ

ườ

Tr

ng THCS

Tr

ng THCS

Tr

ng THCS

ệ

Vi

t Dân

NĐC

MK II

ế

ứ Ki n th c

Số

Số

Số

%

%

%

ngượ l

ngượ l

ngượ l

70

76,09

15

46,88

20

58,82

Thuéc hÕt KHHH cña c¸c NTHH

15

16,3

6

18,75

20,59

7

Thuéc >10 KHHH cña c¸c NTHH

7

7,61

11

34,37

20,59

7

Thuéc <10 KHHH cña c¸c NTHH

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

Tr

34

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ả ứ ộ ớ ị ủ ố B ng 2 : M c đ  nh  hoá tr  c a các nguyên t

ườ

ườ

ườ

Tr

ng THCS

Tr

ng THCS

Tr

ng THCS

ệ

Vi

t Dân

MK II

NĐC

ế

ứ Ki n th c

Số

Số

Số

%

%

%

ngượ l

ngượ l

ngượ l

ộ ế

ị ườ

ặ

Thu c h t hóa tr  th

ng g p

50

54,35

10

31,25

14

41,18

ị ủ

ộ

Thu c hoá tr  c a trên 10 NTHH

29

31,52

9

28,13

10

29,41

ị ủ ướ

ộ

Thu c hoá tr  c a d

i 10 NTHH

13

14,13

13

40,62

10

29,41

ả ứ ộ ớ ề ể ắ ị B ng 3 : ứ ổ     M c đ  nh  v  quy t c hoá tr  và bi u th c t ng

ườ

ườ

ườ

Tr

ng THCS

Tr

ng THCS

Tr

ngTHCS

ệ

Vi

t Dân

NĐC

ế

ứ Ki n th c

ạ M o Khê II Số

Số

Số

%

%

%

ngượ l

ngượ l

ngượ l

ể

ộ

ắ ứ Thu c bi u th c và quy t c

76,09

18

56,25

20

58,82

70

ộ

Thu c 1 trong 2

19,57

9

28,13

23,53

18

8

Không thu cộ

4,34

5

15,62

17,65

4

6

quát

ả ượ ượ B ng 4 : ứ ộ ắ  M c đ  n m đ ậ ụ c và v n d ng đ ậ c cách l p CTHH

ườ

ườ

Tr

ng THCS

Tr

ng THCS

ườ

Tr

ng THCS

ệ

Vi

t Dân

ạ

M o Khê II

NĐC

ế

ứ Ki n th c

Số

Số

Số

%

%

%

ngượ l

ngượ l

ngượ l

ế ậ ụ

Bi

t v n d ng đ

ượ c

31,25

18

52,94

50

54,35

10

ế

ư

20

21,74

10

31,25

26,47

Bi

ậ ụ t nh ng v n d ng còn sai

9

ế ậ ụ

22

23,91

12

37,5

20,59

ư Ch a bi

t v n d ng

7

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

Tr

35

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ả ả ậ ớ ụ   ấ ằ Qua quá trình kh o sát tôi th y r ng kh  năng nh  và v n d ng

ứ ễ ạ ả ọ ơ ủ c a h c sinh THCS M o Khê II, THCS Nguy n Đ c C nh cao h n so

ớ ườ ệ ể ể ế v i tr ng THCS Vi

ề ả ớ ộ ạ ở ườ ế ằ đi u tra giáo viên gi ng d y t Dân. Đ  tìm hi u nguyên nhân tôi đã ti n hành   ư ng b ng phi u v i n i dung nh 3 tr

sau:

Ế Ề PHI U ĐI U TRA DÀNH CHO GIÁO VIÊN

ư ầ Kính th a th y, cô!

ầ ế ộ ố ế Kính mong th y cô vui lòng cho chúng tôi bi t m t s  ý ki n v ề

ộ ố ấ ề m t s  v n đ  sau:

ấ ượ ự ặ ế ỗ Đánh d u (x) vào ô      đ ọ c l a ch n ho c vi t vào ch ........

ả ầ 1, Trong quá trình gi ng d y ạ ở ườ  tr ệ   ng THCS th y (cô) có rèn luy n

ế ọ kĩ năng vi t CTHH cho h c sinh

ườ a,     Th ng xuyên c,      Không rèn luy nệ

ườ ế b,      Không th ng xuyên d,      Không có ý ki n gì?

ầ ọ ệ 2, Theo th y (cô) rèn luy n CTHH cho h c sinh ở ườ  tr ng THCS là:

ấ ầ ế ầ ế a,  R t c n thi t c,      Không c n thi t.

ầ ế ế b,       C n thi t d,      Không có ý ki n gì

ệ ầ ỹ ế ọ 3, Theo th y (cô) rèn luy n k  năng vi ạ   t CTHH cho h c sinh đ t

ệ ả ấ hi u qu  cao nh t trong bài:

c,      Tính theo CTHH a,  CTHH

d,             Các   bài   d y   vạ ề b,       Hoá trị

ch tấ

ệ ầ ỹ ế ệ ầ 4, Theo th y (cô) rèn luy n k  năng vi t CTHH c n rèn luy n v ề

ữ ề ấ nh ng v n đ  gì?

ố ắ ị ủ KHHH c a nguyên t Quy t c hoá tr

ị ủ ố ướ Hoá tr  c a các nguyên t Các   b ậ   c   l p

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

CTHH

Tr

36

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ệ ệ ầ ỹ ế 5, Theo th y (cô) vi c rèn luy n k  năng vi ạ t thành th o CTHH

ả ạ ọ ọ cho h c sinh trong quá trình gi ng d y hoá h c là:

ấ ậ ợ R t khó khăn Thu n l i

ế Khó khăn Không có ý ki n gì

ữ ở ầ ệ ặ ả ế 6, Nh ng khó khăn th y (cô) g p ph i khi rèn luy n kĩ năng vi t

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

ạ ọ thành th o CTHH cho h c sinh THCS là:

ệ ệ ầ ỹ ế 7, Theo th y (cô) vi c rèn luy n k  năng vi ạ t thành th o CTHH

ấ ượ ầ ọ ọ ậ ọ cho h c sinh có góp ph n nâng cao ch t l ng h c t p môn h c hay

không?

ấ ượ ế Nâng cao ch t l ng Không có ý ki n gì

ấ ượ Không nâng cao ch t l ng

ỗ ườ ặ ủ ọ ế ữ 8, Nh ng l i sai th ng g p c a h c sinh khi vi t CTHH là:

ắ ế Sai nguyên t c vi t KHHH

ắ ế ỉ ố ử ủ ỗ ố Sai nguyên t c vi t ch  s  nguyên t c a m i nguyên t

x y

ả ướ ố Không gi n ố c phân s thành t ả i gi n

ủ ặ ầ ị ố ử Đ t nh m v  trí c a 2 nguyên t hay nhóm nguyên t trong

ấ ợ h p ch t.

ả ượ 2.1.3.  Đ ế       ánh giá k t qu  thu đ c

ả ể ố ớ ế ọ ọ Qua k t qu  ki m tra đ i v i 158 h c sinh đã h c xong ch ươ   ng

ệ ề ả ớ ủ trình l p 8 THCS năm 2008 ­ 2009 c a huy n Đông Tri u ­ Qu ng Ninh

ự ủ ế ế ấ ả ạ ỏ ườ và qua phi u ph ng v n giáo viên tr c ti p gi ng d y c a 3 tr ng,

ệ ế ứ ớ ấ ằ chúng tôi th y r ng vi c vi ọ ủ ọ t công th c hoá h c c a h c sinh l p 8 còn

ộ ố ặ ả g p ph i m t s  khó khăn đó là :

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ủ ớ ố 1) Không nh  KHHH c a các nguyên t .

Tr

37

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ộ ố ớ ố ị ủ 2) Không nh  hoá tr  c a m t s  nguyên t .

ắ ớ ị 3) Không nh  quy t c hoá tr .

ủ ậ ấ ớ 4) Không nh  cách l p nhanh CTHH c a ch t.

ế ụ ụ ạ ậ ậ ặ ư 5) Ch a bi t cách v n d ng ho c v n d ng không linh ho t và

ế ườ ắ trong quá trình vi ọ t CTHH h c sinh th ả ng m c ph i m t s  l ộ ố ỗ ơ ả   i c  b n

sau :

ế 1) Vi t sai KHHH.

2O  ;   CuC l 2    ; ZnO .....

Ví d  :   Hụ

ế ọ 2) Vi ứ t sai công th c hoá h c :

2SO4   3

ụ Ví d  :  H2O    ; Al

ậ 3) L p CTHH sai

3 O2

x

ạ ế i vi t thành  Fe Ví d  :ụ    Fe 2 O3 l

y

- ả ướ 4) Không gi n c  ch  s ỉ ố

Ví d  :ụ  S2 O2

2.1.4. Nguyên nhân :

ơ ả ủ ữ ướ ắ ủ ọ Nguyên nhân c  b n c a nh ng v

ư ở ươ ườ ọ nh  đã nêu ọ  trên là do h c sinh còn l ng m c và sai sót c a h c sinh   ọ   ng pháp h c ư i h c, ch a có ph

ệ ọ ậ ứ ư ồ ờ ọ ộ ớ ậ t p khoa h c, đ ng th i ch a có h ng thú v i vi c h c t p b  môn. Bên

ớ ọ ậ ệ ớ ạ c nh đó giáo viên còn ít chú tâm t i vi c rèn kĩ năng nh  và h c t p khoa

ư ệ ọ ế ạ ế h c, ch a quan tâm đ n vi c rèn kĩ năng vi t thành th o các CTHH cho

ữ ừ ứ ọ h c   sinh.   T   nh ng   nguyên   nhân   trên,   chúng   tôi   đã   nghiên   c u   kinh

ữ ệ ườ ướ ề ố ượ ể ồ ờ ủ nghi m c a nh ng ng i đi tr c đ ng th i tìm hi u v  đ i t ọ   ng h c

ữ ệ ể ệ ế sinh đ  tìm ra nh ng bi n pháp rèn luy n kĩ năng vi ạ t thành th o CTHH

ọ cho h c sinh.

ư ạ ự ệ 2.2. Th c nghi m s  ph m

2.2.1. M c đích th c nghi m

ự ụ ệ

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ẳ ị ướ ấ ế ủ ề ­ Kh ng đ nh h ng đi đúng và c p thi t c a đ  tài.

Tr

38

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ứ ệ ề ể ­ Ki m ch ng bi n pháp đ  ra.

ủ ệ ề ả ­ Đánh giá tính kh  thi c a bi n pháp đ  ra.

ụ ự ệ ệ 2.2.2. Nhi m v  th c nghi m.

ứ ự ệ ề ạ ậ ỹ ­ So n các bài th c nghi m, đ  ra hình th c rèn k  năng l p CTHH

ọ ọ cho h c sinh qua các bài h c.

ả ự ử ế ể ể ệ ­ Ki m tra, đánh giá, phân tích và x  lí k t qu  th c nghi m đ  xác

ấ ượ ề ặ ự ế ả ọ ỹ ị đ nh ch t l ứ ng h c sinh v  m t ki n th c, k  năng, kĩ x o và s  phát

ể ủ ư ở ứ ộ ể ữ ừ ụ ứ ế ậ ắ tri n c a t duy m c đ  hi u, n m v ng và v n d ng ki n th c. T  đó

ệ ệ ắ ẳ ả ậ ỹ ị ủ kh ng đ nh tính đúng đ n và kh  thi c a vi c rèn luy n k  năng l p CTHH

ọ cho h c sinh.

ứ ề ạ ọ ọ   ọ ­ T o h ng thú và ni m vui cho h c sinh h c môn Hoá và giúp h c

ươ ệ sinh có ph ả ọ ậ ng pháp h c t p hi u qu .

ự ệ 2.2.3. Quá trình th c nghi m

ế ố ớ ớ ả ạ ẫ

ở ớ ư ự ứ ệ ệ ả ớ ự   ­ Ti n hành gi ng d y song song: Giáo án m u đ i v i l p th c ề ỹ l p th c nghi m có gi ng thêm v  k ố nghi m và l p đ i ch ng nh ng

ớ ế ơ ậ ử ụ ứ ộ năng ghi nh  ki n th c, s  d ng các trò ch i v n đ ng và cho thêm m t s ộ ố

ụ ậ ầ ạ ượ ậ bài t p v n d ng ( Có phân tích các kĩ năng c n đ t đ ỗ ạ   c qua m i d ng

bài t p ).ậ

ứ ệ ể ố ớ ạ ớ ự ­ Cho 2 l p đ i ch ng và th c nghi m làm bài ki m tra t ớ   i l p v i

ộ ề cùng m t đ .

ệ ế ả ự 2.2.4 K t qu  th c nghi m:

ọ ế ươ ư Sau khi h c h t ch ề ể ng I tôi ra 1 đ  ki m tra nh  sau:

Ề Ể Đ  KI M TRA

ờ Th i gian: 15 phút

Câu 1 :   (3đ)

ể ắ ị a, Phát bi u quy t c hoá tr

ị ủ ắ ị ể ụ ắ ậ ứ   b, V n d ng quy t c hoá tr  đ  tìm hoá tr  c a s t trong công th c

4) là II.

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ế ị ủ t hoá tr  c a nhóm (SO Fe2(SO4)3 bi

Tr

39

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ộ ố ợ ấ ủ ứ ọ ế ư t nh  sau: Câu 2: (6đ) Công th c hoá h c m t s  h p ch t c a nhôm vi

AlCl4, AlNO3, Al2O3, AlS, Al2(SO4)2, Al(OH)2

Al2(PO4)3

ế ằ ử ạ ứ ố ỉ Bi ộ t r ng trong s  này ch  có m t công th c đúng, hãy s a l ữ   i nh ng

ứ công th c sai.

ế ả     II.3.2. K t qu :

ể ế ế ấ ả ớ ượ Ti n hành ch m bài theo đáp án v i thang đi m 10 k t qu  thu đ c phân

ư tích nh  sau:

L pớ ể ể ể ể Đi m 9 ­ 10 Đi m 7 ­ 8 Đi m 5 ­ 6 Đi m 1 ­ 4

KQ

8C7 (35) 8 15 10 2

8C6 (34) 5 9 13 7

ệ ử ụ ấ ằ ừ ế ệ ả T  k t qu  trên chúng ta th y r ng vi c s  d ng bi n pháp rèn k ỹ

ơ ậ ụ ệ ậ ậ ớ ộ năng ghi nh , các trò ch i v n đ ng và các bài t p v n d ng trong vi c rèn

ế ọ ượ ướ ầ ệ kĩ năng vi t nhanh CTHH cho h c sinh đã đ ả c đ u có hi u qu . c b

ể ứ ủ ỗ ề ế ể ế

ớ ề ể ượ ọ ớ ả   Đ  đánh giá đ  b n ki n th c c a các em, tôi ti n hành ki m tra c  2 ế   c k t ng I. Sau khi h c xong l p 8 thu đ ớ l p v i đ  ki m tra nh ư ở ươ  ch

qu : ả

8C7

8C6

SL

%

SL

%

ộ ế

ủ

Thu c h t KHHH c a các NTHH

25

71,42

12

35,29

ủ

ộ

Thu c >10 KHHH c a các NTHH

8

22,86

14

41,18

ủ

ộ

Thu c <10 KHHH c a các NTHH

2

5,71

8

23,53

ả ứ ộ ớ : M c đ  nh  KHHH và tên NTHH B ng  1

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ả ứ ộ ị ủ ớ ố M c đ  nh  hoá tr  c a các nguyên t B ng 2 :

Tr

40

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

8C7

8C6

SL

%

SL

%

ộ ế

ị ườ

Thu c h t hóa tr  th

ặ ng g p

20

57,14

10

29,41

ị ủ

ộ

Thu c hoá tr  c a trên 10 NTHH

10

28,57

13

38,24

ị ủ ướ

ộ

Thu c hoá tr  c a d

i 10 NTHH

5

14,29

11

32,35

8C7

8C6

SL

%

SL

%

ể

ộ

ắ ứ Thu c bi u th c và quy t c

25

71,43

20

58,82

ộ

Thu c 1 trong 2

6

17,14

7

20,59

Không thu cộ

4

11,43

7

20,59

ả ứ ộ ứ ổ ớ ề ể ắ ị M c đ  nh  v  quy t c hoá tr  và bi u th c t ng quát B ng 3 :

8C7

8C6

SL

%

SL

%

ế ậ ụ

Bi

t v n d ng đ

ượ c

15

42,86

13

38,24

ế

ư

Bi

ậ ụ t nh ng v n d ng còn sai

15

42,86

12

35,29

ế ậ ụ

ư Ch a bi

t v n d ng

5

14,28

9

26,47

B¶ng 4 : Møc ®é n¾m ®îc vµ vËn dông ®îc c¸ch lËp CTHH

ả ọ ự ộ ế ả B ng 5: K t qu  h c l c b  môn:

L pớ 8C7 iỏ Gi 64,8% Khá 33,2% TB 2% Y uế 0 Kém 0

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

8C6 51,3% 32,6% 13,1% 3% 0

Tr

41

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ứ ủ ọ ộ ề ế ể ấ Qua ki m tra, chúng tôi th y rõ ràng đ  b n ki n th c c a h c sinh

ứ ủ ả ơ ớ ế ồ ớ

ướ ứ ề ề ỏ ọ ờ ộ ề ớ l p 8C7 lâu h n l p 8C6. Đ ng th i đ  b n  ki n th c c a c  2 l p đã tăng   ệ    các bi n ớ ớ ủ nhi u so v i l p c a năm h c tr ầ c. Đi u này ph n nào ch ng t

ề ươ ệ ố pháp đ  ra t ả ng đ i hi u qu .

Ầ

Ế

Ế

Ị Ậ III. PH N K T LU N VÀ KI N NGH

Ậ Ế III.1. K T LU N

ớ ế ạ ở ườ ư ự ệ ặ M c dù, chúng tôi m i ti n hành th c nghi m s  ph m tr ng THCS

ư ạ ướ ầ ộ ố ế ư ậ M o Khê II, nh ng b c đ u chúng tôi rút ra m t s  k t lu n nh  sau:

ỹ ế ả ọ ệ   ­ Rèn luy n k  năng vi t CTHH cho h c sinh thông qua các bài gi ng có

ơ ậ ầ ớ ọ ộ ử ụ s  d ng các trò ch i v n đ ng và cách ghi nh  khoa h c đã góp ph n nâng

ấ ượ ọ ậ ọ ớ ọ cao ch t l ng h c t p cho h c sinh trong môn Hoá h c l p 8 THCS.

ử ụ ọ ộ ỵ ỉ ơ     ­ S  d ng cách rèn lu ên trên, không ch  giúp h c sinh thu c nhanh h n,

ứ ố ơ ọ ậ ứ ộ ế ắ n m ki n th c t t h n mà còn làm cho các em có h ng thú h c t p b  môn

ượ ệ ắ và n m đ ả ớ c cách ghi nh  có hi u qu .

ể ọ ụ ậ ố ế ọ ậ ­ Đ  h c sinh v n d ng t t kĩ năng vi t CTHH vào quá trình h c t p và

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ấ ượ ứ ọ ạ ọ nghiên c u hoá h c có ch t l ng cao thì trong quá trình d y h c giáo viên

Tr

42

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ườ ố ỹ ủ ế ừ ọ ầ c n th ng xuyên c ng c  k  năng vi t nhanh CTHH t đó h c sinh nh ớ

ượ ề ơ ị đ c lâu h n v  KHHH, hoá tr  các nguyên t ố (nhóm nguyên t )ử  và cách

ậ l p nhanh CTHH.

Ị Ế III.2. KI N NGH  :

ườ ế ầ ộ ỗ ự   C n khuy n khích đ ng viên m i giáo viên th c ớ      ­ V i nhà tr ng: ­

ể ẩ ụ ữ ế ệ ạ hi n và áp d ng nh ng sáng ki n hay đ  đ y m nh phong trào chuyên môn

ườ trong nhà tr ng.

ớ ở ụ      ­ V i Phòng & S  giáo d c:

ươ ọ ớ ơ ố ộ ng trình hoá h c l p 8 sau bài axít ­ baz  ­ mu i có m t bài

.Trong ch t p.ậ

ế ủ ữ ươ ứ t   CTHH   c a  nh ng  oxít  axít  t ớ   ng  ng  v i Bài  3  (130):  Hãy   vi

2SO4; H2SO3; H2CO3; HNO3; H3PO4

ữ nh ng axít sau: H

ể ể ả ả ấ ả ọ ộ B n thân tôi c m th y khó gi ng cho h c sinh hi u đ  làm bài m t cách

ỉ ớ ạ ứ ớ chính xác mà ch  gi ế i h n trong ki n th c l p 8.

ề ế ậ ọ Ngoài ra khi đ c tên axít có axít ít oxi và axít nhi u oxi, v y làm th  nào

ể ả ề ể ọ ế ể đ  có th  gi ng cho h c sinh hi u th  nào là axít ít oxi và axít nhi u oxi đ ể

ặ ọ ộ ọ h c sinh đ c tên cho chính xác khi g p axít không quen thu c.

ơ ở ậ ề ầ ấ ị ế ị ạ ọ ệ   t b  d y h c hi n . Đ  ngh  quan tâm đ u thêm c  s  v t ch t, trang thi

ườ ậ ợ ơ ệ ạ ọ ạ đ i cho các tr ề ng h c, t o đi u ki n thu n l i h n cho giáo viên hòan

ố ụ ệ ượ thành t t nhi m v  đ c giao

ữ ỹ ế ọ ệ Trên đây là nh ng bi n pháp rèn k  năng vi

ươ ọ ớ ề ượ ự ệ ộ trong n i dung ch ng I Hoá h c l p 8 THCS. Đ  tài th t CTHH cho h c sinh   ớ   c th c hi n v i

ề ế ể ắ ấ ờ ượ ự ủ th i gian ng n, có th  còn nhi u thi u sót, r t mong đ c s  góp ý c a các

ể ề ủ ệ ạ ầ ồ ượ ơ th y cô và các b n đ ng nghi p đ  đ  tài c a tôi đ ỉ c hoàn ch nh h n.

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ả ơ Tôi xin chân thành c m  n!

Tr

43

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ạ M o   Khê,   ngày   17   tháng   5   năm

2009

ườ Ng i vi ế       t

Ộ Ồ

Ọ

Ủ

ĐÁNH GIÁ C A H I Đ NG KHOA H C

ễ ỷ Nguy n Hoàng Thu

ƯỜ Ạ Ệ Ề TR NG THCS M O KHÊ II PHÒNG GD & ĐT HUY N ĐÔNG TRI U

Ả

Ệ

TÀI LI U THAM KH O

ỗ ấ ươ ể ễ ọ 1, Lê Tr ng ­ Nguy n C ng ­ Đ  T t Hi n

ấ ả ụ ọ Sách giáo khoa: Hoá h c 8 Nhà xu t b n Giáo d c ­ 2007

ỗ ấ ươ ễ ể ọ ọ 2, Lê Xuân Tr ng ­ Nguy n  C ng ­ Ngô Ng c An ­ Đ  T t Hi n

ấ ả ụ ọ ậ Sách bài t p: Hóa h c 8 Nhà xu t b n Giáo d c ­ 2004

ệ ễ ị 3, Nguy n Th  Nguy t Minh

ạ ọ ư ạ

ấ ả

ọ

ậ

Sách 250 bài t p Hoá h c 8 ­ Nhà xu t b n  Đ i h c S  ph m ­ 2004

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ự 4, Cao C  Giác

Tr

44

ề

ế

ứ

ễ

ọ

ỷ

Đ  tài: Rèn vi

t công th c hoá h c – Giáo viên Nguy n Hoàng Thu

ế ế

ấ ả

ọ

ả

Sách thi

ộ   ậ t k  bài gi ng: Hoá h c 8; t p 1 ­ Nhà xu t b n Hà N i ­

2004

ườ ễ 5, Nguy n Xuân Tr ng

ườ

ạ

ọ

ng THCS M o Khê II  *  Năm h c 2008 ­2009

ấ ả ọ ọ ậ ỹ Hoá h c vui ­ Nhà xu t b n Khoa h c và K  thu t ­ 2002

Tr

45