S d ng thi t b và đ dùng d y h c V t lýử ụ ế ị ồ ạ ọ ậ
I- PH N M ĐUẦ Ở Ầ
I.1- LÍ DO CH N Đ TÀI:Ọ Ề
Đi m i ph ng pháp d y h c là m t gi i pháp c b n nh t hi n nay.ổ ớ ươ ạ ọ ộ ả ơ ả ấ ệ
Trong đó vi c s d ng thi t b d y h c và làm các thi t b v t lý nhà tru ngệ ử ụ ế ị ạ ọ ế ị ậ ở ờ
là m t trong nh ng bi n pháp quan tr ng nh t đ nâng cao ch t l ng d yộ ữ ệ ọ ấ ể ấ ượ ạ
h c b môn V t lý v i ph ng châm “ h c đi đôi v i hành.ọ ộ ậ ớ ươ ọ ớ
Do kinh nghi m trong cu c s ng, các em đã có m t s v n hi u bi tệ ộ ố ộ ố ố ể ế
nào đó v các hi n t ng v t lý. Xong ch a th coi đó là c s đ giúp cácề ệ ượ ậ ư ể ơ ở ể
em t nghiên c u các hi n t ng này. B i vì tr c m t hi n t ng v t lý cácự ứ ệ ượ ở ướ ộ ệ ượ ậ
em có nh ng hi u bi t khác nhau.ữ ể ế
Vì v y khi gi ng d y giáo viên ph i bi t v n d ng nh ng kinh nghi mậ ả ạ ả ế ậ ụ ữ ệ
s ng c a h c sinh, m t khác ph i s a đi, b sung nh ng kinh nghi m đó vàố ủ ọ ặ ả ử ổ ổ ữ ệ
nâng lên m c chính xác đy đ b ng các thí nghi m V t lý.ứ ầ ủ ằ ệ ậ
Vi c s d ng thi t b và làm các thí nghi m v t lý có tác d ng trongệ ử ụ ế ị ệ ậ ụ
vi c phát tri n nh n th c c a h c sinh, giúp các em quen d n v i ph ngệ ể ậ ứ ủ ọ ầ ớ ươ
pháp nghiên c u khoa h c, qua đó các em s đc tr c ti p quan sát, đo đc,ứ ọ ẽ ượ ự ế ạ
đc rèn tính c n th n, kiên trì. Đó là đi u r t c n cho vi c giáo d c k thu tượ ẩ ậ ề ấ ầ ệ ụ ỹ ậ
t ng h p chu n b cho các em tham ra ho t đng th c t .ổ ợ ẩ ị ạ ộ ự ế
Do đc t n m t, t tay các em tháo l p và tr c ti p làm thí nghi m.ượ ậ ắ ự ắ ự ế ệ
Trên c s đó các em s nhanh chóng làm quen v i các d ng c và thi t b , sơ ở ẽ ớ ụ ụ ế ị ử
d ng thành th o chúng trong đi s ng và trong s n xu t sau nàyụ ạ ờ ố ả ấ
M c dù các em đã hai năm ( L p 6 và l p 7) làm quen và s d ng thíặ ớ ớ ử ụ
nghi m V t lý. Xong do kh năng nh n th c c a các em, do trang thi t bệ ậ ả ậ ứ ủ ế ị
ch a th t đy đ, bên c nh đó còn m t s giáo viên còn ng i làm thí nghi m.ư ậ ầ ủ ạ ộ ố ạ ệ
Vì th mà vi c s d ng thi t b và làm thí nghi m V t lý trong gi h c c aế ệ ử ụ ế ị ệ ậ ờ ọ ủ
các các em còn lúng túng, thao tác ch m, m t nhi u th i gian, hi u qu giậ ấ ề ờ ệ ả ờ
h c ch a caoọ ư
Đ nâng cao hi u qu gi h c trong gi ng d y b môn v t lý l p 8.ể ệ ả ờ ọ ả ạ ộ ậ ớ
V n đ s d ng thi t b và làm thí nghi m nh th nào là m t v n đ r t trănấ ề ử ụ ế ị ệ ư ế ộ ấ ề ấ
tr , không ph i ch c a riêng cá nhân tôi mà còn là c a chung các giáo viênở ả ỉ ủ ủ
d y b môn v t lý. Đi u này đã giúp tôi m nh d n ch n đ tài này.ạ ộ ậ ề ạ ạ ọ ề
I.2- M C ĐÍCH NGHIÊN C U:Ụ Ứ
V i m c đích h ng d n h c sinh s d ng thi t b và đ dùng d y h cớ ụ ướ ẫ ọ ử ụ ế ị ồ ạ ọ
ph c v cho ki n th c nh n th c và gây h ng thú cho ti t h c. Nhi m vụ ụ ế ứ ậ ứ ứ ế ọ ệ ụ
đc đt ra nh sau:ượ ặ ư
Đu t tìm tòi nghiên c u n i dung, ch ng trình ki n th c sách giáoầ ư ứ ộ ươ ế ứ
khoa, xác đnh đc m c tiêu c a ti t h c t đó xác đnh cho mình các yêuị ượ ụ ủ ế ọ ừ ị
c u c n ph i th c hi n.ầ ầ ả ự ệ
Nghiên c u cách th c t ch c cho h c sinh các ho t đng đ chi mứ ứ ổ ứ ọ ạ ộ ể ế
lĩnh ki n th c và k năng phù h p v i vi c v n d ng cách th c làm thíế ứ ỹ ợ ớ ệ ậ ụ ứ
nghi m.ệ
L a ch n các b c làm thí nghi m đ h ng d n h c sinh th c hi nự ọ ướ ệ ể ướ ẫ ọ ự ệ
các thao tác nhanh, chính xác.
Lãnh Th Nga ị Tr ng THCS M o Khê IIườ ạ
1
S d ng thi t b và đ dùng d y h c V t lýử ụ ế ị ồ ạ ọ ậ
Không nh ng nghiên c u các tài li u h ng d n s d ng thi t b vàữ ứ ệ ướ ẫ ử ụ ế ị
làm thí nghi m đ n m v ng các b c, n i dung c a vi c s d ng đ dùngệ ể ắ ữ ướ ộ ủ ệ ử ụ ồ
thi t b , t đó có k ho ch h ng d n các em s d ng thi t b và đ dùngế ị ừ ế ạ ướ ẫ ử ụ ế ị ồ
d y h c.ạ ọ
T ch c gi h c trong không khí vui v thân m t, g n gũi gi a th y vàổ ứ ờ ọ ẻ ậ ầ ữ ầ
trò sao cho gi h c đt k t qu caoờ ọ ạ ế ả .
I.3- TH I GIAN - ĐA ĐI MỜ Ị Ể
I.3.1. Th i gian :ờ
Th i gian đ tôi nghiên c u đ tài là quá trình gi ng d y các năm h cờ ể ứ ề ả ạ ở ọ
xong tr ng tâm là năm h c 2007 - 2008 .ọ ọ
I.3.2. Đa đi m :ị ể
Đa đi m đ th c hi n đ tài là h c sinh kh i 8 trong các gi h c V t lýị ể ể ự ệ ề ọ ố ờ ọ ậ
t i tr ng THCS M o Khê II - M o Khê - Đông Tri u - Qu ng Ninh .ạ ườ ạ ạ ề ả
I.4- ĐÓNG GÓP M I V M T LÍ LU N V M T TH C TI N:Ớ Ề Ặ Ậ Ề Ặ Ự Ễ
T tr c quan sinh đng đn t duy tr u t ng và t t duy tr u t ng trừ ự ộ ế ư ừ ượ ừ ư ừ ượ ở
v th c ti n là con đng bi n ch ng c a s nh n th c th gi i khách quan.ề ự ễ ườ ệ ứ ủ ự ậ ứ ế ớ
Trong quá trình d y h c n u lý thuy t suông, tách r i cái tr u t ng v i cáiạ ọ ế ế ờ ừ ượ ớ
c th .ụ ể
Nh ng n u quên m t r ng c s xu t phát có th là nh ng lu n đi m lýư ế ấ ằ ơ ở ấ ể ữ ậ ể
thuy t, h th ng khái ni m đã đc hình thành giai đo n tr c và d y n iế ệ ố ệ ượ ở ạ ướ ạ ộ
dung nào cũng l i ph i xu t phát t tr c quan sinh đng thì t n nhi u th iạ ả ấ ừ ự ộ ố ề ờ
gian mà khôngph i lúc nào cũng c n thi t.ả ầ ế
- Nh m đáp ng nhi m v d y h c trong giai do n hi n nay khi gi ng d yằ ứ ệ ụ ạ ọ ạ ệ ả ạ
ki n th c các môn khoa h c th c nghi m tr ng THCS c n s d ng cóế ứ ở ọ ự ệ ở ườ ầ ử ụ
hi u qu các thi t b d y h c trong t ng ti t h c.ệ ả ế ị ạ ọ ừ ế ọ
- Đ s d ng có hi u qu các thi t b d y h c m i giáo viên c n nghiênể ử ụ ệ ả ế ị ạ ọ ỗ ầ
c u kĩ SGK và các tài li u tham kh o, tìm hi u vai trò c a t ng thi t b trongứ ệ ả ể ủ ừ ế ị
m i TN. T đó l a ch n thi t b b trí TN sao cho khoa h c, Qua đó giáo viênỗ ừ ự ọ ế ị ố ọ
đa ra đc h th ng th ng câu h i h ng d n ho c các yêu c u c th điư ượ ệ ố ố ỏ ướ ẫ ặ ầ ụ ể ố
v i các h c sinh trong t ng TN. T đó khuy n khích các em đ xu t đc dớ ọ ừ ừ ế ề ấ ượ ự
đoán và đ xu t các ph ng án thí nghi m ki m tra d đoán đ ra. sau đó giáoề ấ ươ ệ ể ự ề
viên h ng d n h c sinh x lý các thông tin và các d li u t quan sát và làmướ ẫ ọ ử ữ ệ ừ
thí nghi m ệ t ng h p đ rút ra k t lu n.ổ ợ ể ế ậ
- Gi đây giáo viên không ph i là ng i trình bày TN minh ho hay thuy tờ ả ườ ạ ế
gi ng n i dung KT SGK mà là ng i : t ch c h ng d n h c sinh làm TN.ả ộ ườ ổ ứ ướ ẫ ọ
Thông qua vi c d đoán, đ xu t và ti n hành làm TN, t l c quan sát, phânệ ự ề ấ ế ự ự
tích, khái quát đ đi đn k t lu n hay thông qa vi c troa đi, th o lu n nhuómể ế ế ậ ệ ổ ả ậ
đã t ng b c phát tri n năng l c t duy sáng t o, hình thành ph ng phápừ ướ ể ự ư ạ ươ
nghiên c u khoa h c. Kích thích h ng thú h c t p, lòng ham mu n tìm hi uứ ọ ứ ọ ậ ố ể
và h c t p b môn. V i cách ho t đng đó d y h c có s d ng thi t b d yọ ậ ộ ớ ạ ộ ạ ọ ử ụ ế ị ạ
h c là không th thi u trong m i ti t h c. S d ng các thi t b d y h c saoọ ể ế ỗ ế ọ ử ụ ế ị ạ ọ
cho đt hi u qu cao nh t luôn là ho t đng sáng t o c a m i giáo viên.ạ ệ ả ấ ạ ộ ạ ủ ỗ
Lãnh Th Nga ị Tr ng THCS M o Khê IIườ ạ
2
S d ng thi t b và đ dùng d y h c V t lýử ụ ế ị ồ ạ ọ ậ
Lãnh Th Nga ị Tr ng THCS M o Khê IIườ ạ
3
S d ng thi t b và đ dùng d y h c V t lýử ụ ế ị ồ ạ ọ ậ
II- PH N N I DUNGẦ Ộ
II.1- CH NG 1: T NG QUANƯƠ Ổ
Đnh h ng v ph ng pháp d y h c và hình th c t ch c d y h cị ướ ề ươ ạ ọ ứ ổ ứ ạ ọ
V t lý nh n m nh vi c tăng c ng ph ng pháp thu th p thông tin, x lýậ ấ ạ ệ ườ ươ ậ ử
thông tin, đ xu t các d đoán đn gi n v các m i quan h hay các b n ch tề ấ ự ơ ả ề ố ệ ả ấ
hi n t ng v t lý và các quă trình v t lý đc quan sát đ ki m tra d đoánệ ượ ậ ậ ượ ể ể ự
đã đ ra. K t h p h c t p cá nhân v i h c t p theo nhóm. V i đnh h ng đóề ế ợ ọ ậ ớ ọ ậ ớ ị ướ
trong gi h c V t lý h c sinh ph i h ng thú hăng say và thành th o các thaoờ ọ ậ ọ ả ứ ạ
tác l p ráp thí nghi m. Tr c đây h c sinh ch quan sát giáo viên làm thíắ ệ ướ ọ ỉ
nghi m và rút ra k t lu n m t cách th đng thì l n này h c ph i t mìnhệ ế ậ ộ ụ ộ ầ ọ ả ự
chu n b thi t b thí nghi m, t l p ráp thí nghi m theo nhóm, t ti n hành thíẩ ị ế ị ệ ự ắ ệ ự ế
nghi m d i s h ng d n c a giáo viên, t ghi chép s li u, th o lu n vàệ ướ ự ướ ẫ ủ ự ố ệ ả ậ
t rút ra k t lu n.ự ế ậ
V t lý là môn khoa h c th c nghi m. Các thí nghi m trong sách giáoậ ọ ự ệ ệ
khoa đã đc cân nh c đn nhi u y u t t nh thí nghi m có c n thi t không?ượ ắ ế ề ế ố ư ệ ầ ế
Do giáo viên hay h c sinh làm? Có trang b đi trà không? Có an toàn cho h cọ ị ạ ọ
sinh không? Đi u đó có nghĩa là t t c các thí nghi m V t lý đc trình bàyề ấ ả ệ ậ ượ
trong sách giáo khoa là hoàn toàn c n thi t, kh thi và đó là c s khoa h cầ ế ả ơ ở ọ
v ng ch c đ hình thành tri th c m i cho h c sinh.ữ ắ ể ứ ớ ọ
H c sinh t l p đt thí nghi m d i s h ng d n c a giáo viên, tọ ự ắ ặ ệ ướ ự ướ ẫ ủ ự
ti n hành thí nghi m, thu th p, x lý thông tin, t mình rút ra k t lu n và sauế ệ ậ ử ự ế ậ
đó v n d ng.ậ ụ
S d ng đ dùng d y h c v t lý đúng m c đích, đúng lúc, đúng ch k tử ụ ồ ạ ọ ậ ụ ỗ ế
h p v i vi c khai thác s d ng c s v t ch t ngoài xã h i đã góp ph n kíchợ ớ ệ ử ụ ơ ở ậ ấ ộ ầ
thích tính tò mò và thích tìm hi u khoa h c đ các em ngày càng yêu thích mônể ọ ể
II.2- CH NG 2: N I DUNG V N Đ NGHIÊN C UƯƠ Ộ Ấ Ề Ứ
II.2.1- Chu n b cho bài gi ng:ẩ ị ả
Đ th c hi n t t vi c s d ng thi t b và đ dùng d y h c trong giể ự ệ ố ệ ử ụ ế ị ồ ạ ọ ờ
d y v t lý vi c chu n b cho bài gi ng là m t vi c r t quan tr ng giúp choạ ậ ệ ẩ ị ả ộ ệ ấ ọ
gi d y đt hi u qu cao, do đó c n ph i:ờ ạ ạ ệ ả ầ ả
- Tìm hi u ký m c tiêu, n i dung bài gi ng ý d c a sách giáo khoa.ể ụ ộ ả ồ ủ
- Xác đnh lo i hình hình nghi m c a bài thu c lo i thí nghi m nào?ị ạ ệ ủ ộ ạ ệ
(Do h c sinh làm hay do giáo viên làm). Ph ng h ng ti n hành thí nghi m.ọ ươ ướ ế ệ
- Chu n b d ng c , thi t b c n thi t, đc bi t v i tình tr ng c a bẩ ị ụ ụ ế ị ầ ế ặ ệ ớ ạ ủ ộ
đ dùng thí nghi m đc trang b hi n nay. Giáo viên c n ph i chu n b m tồ ệ ượ ị ệ ầ ả ẩ ị ộ
b thí nghi m chu n.ộ ệ ẩ
- B xung, kh c ph c thi t b (n u c n).ổ ắ ụ ế ị ế ầ
- V ch k ho ch ti n hành thí nghi m, cách b trí thí nghi m.ạ ế ạ ế ệ ố ệ
II.2.2 - S d ng thi t b và đ dùng trong d y h c v t lý l p 8:ử ụ ế ị ồ ạ ọ ậ ớ
Đ đm b o cho vi c đi m i ph ng pháp d y h c v t lý đc ti nể ả ả ệ ổ ớ ươ ạ ọ ậ ượ ế
hành m t chách có hi u qu thì nh ng thi t b t i thi u cho m t gi lên l pộ ệ ả ữ ế ị ố ể ộ ờ ớ
ph i có đ d ng c đ đm b o cho vi c phân nhóm (6 nhóm). Ph i có phòngả ủ ụ ụ ể ả ả ệ ả
ch c năng dành riêng cho b môn tránh vi c luân chuy n d ng c t l p nàyứ ộ ệ ể ụ ụ ừ ớ
Lãnh Th Nga ị Tr ng THCS M o Khê IIườ ạ
4
S d ng thi t b và đ dùng d y h c V t lýử ụ ế ị ồ ạ ọ ậ
sang l p khác. Tuy nhiên đi m này ch a th c đc vì c s v t ch t cònớ ể ư ự ượ ơ ở ậ ấ
thi u th n. Xong vi c s d ng thi t b d y h c nh th này đ nâng cao hi uế ố ệ ử ụ ế ị ạ ọ ư ế ể ệ
qu gi h c v n ph i đc xác đnh rõ theo qui trình gi d y bên thí nghi mả ờ ọ ẫ ả ượ ị ờ ạ ệ
đó là:
Ch n d ng cọ ụ ụl p rápắti n hànhếghi k t quế ảrút ra k t lu n.ế ậ
II.2.2.1- Chu n b d ng c , l p ráp đ ki m tra đi u ch nh:ẩ ị ụ ụ ắ ể ể ề ỉ
*Đi v i thí nghi m bi u di n (do th y làm):ố ớ ệ ể ễ ầ
Đây là lo i thí nghi m đòi h i tính ngh thu t bi u di n c a th y. Thíạ ệ ỏ ệ ậ ể ễ ủ ầ
nghi m này ph c t p, khó làm, đòi h i giáo viên ph i t p d t cho th t thànhệ ứ ạ ỏ ả ậ ượ ậ
th c, chu n b kì công m i gây đc ni m tin cho h c sinh.ự ẩ ị ớ ượ ề ọ
Ví d :ụ
BÀI 5: S CÂN B NG L C- QUÁN TÍNH. Ự Ằ Ự
V i thí nghi m máy A tút – thí nghi m r t khó thành công, đòi h i giáoớ ệ ệ ấ ỏ
viên ph i làm thí nghi m nhi u l n.ả ệ ề ầ
BÀI 23: THÍ NGHI M V B C X NHI T.Ệ Ề Ứ Ạ Ệ
*Đi v i thí nghi m đng lo t (do h c sinh làm)ố ớ ệ ồ ạ ọ
Đây là lo i thí nghi m mà m i h c sinh cùng ti n hành theo nhóm.ạ ệ ọ ọ ế
Th c tay làm trên c s đó rút ra k t lu n ho c minh ho lý thuy t đãự ơ ở ế ậ ặ ạ ế
h c, còn ph i có nhi u d ng c gi ng nhau ( 6 b cho 6 nhóm ) đòi h i giáoọ ả ề ụ ụ ố ộ ỏ
viên ph i có s chu n b chu đáo, đy đ và đng b .ả ự ẩ ị ầ ủ ồ ộ
Lo i thí nghi m này h u h t các bài đu có vì v y giáo viên ph i đuạ ệ ầ ế ề ậ ả ầ
t th i gian, công s c đ l p ráp, ki m tra tr c đ tránh nh ng sai sót trongư ờ ứ ể ắ ể ướ ể ữ
quá trình làm thí nghi m.ệ
Ví d : ụ
- L c ma sát.ự
- Áp su t.ấ
- Áp su t khí quy n – bình thông nhau.ấ ể
- L c đy ác-si-mét.ự ẩ
- D n nhi t.ẫ ệ
- Đi l u – B c x nhi t.ố ư ứ ạ ệ
v.v……
Trong quá trình chu n b , giáo viên c n chú ý đn đ chính xác c a cácẩ ị ầ ế ộ ủ
d ng c đo.ụ ụ
Ví d : l c k – nhi t k – đng h .ụ ự ế ệ ế ồ ồ
II.2.2.2 - Sau khi đã xong khâu chu n b , b t đu vào gi d y:ẩ ị ắ ầ ờ ạ
Giáo viên c n đt v n đ vào bài, g i ý đ h c sinh phát hi n đc n iầ ặ ấ ề ợ ể ọ ệ ượ ộ
dung ki n th c c n nghiên c u t đó h c sinh nêu đc ra ph ng pháp thíế ứ ầ ứ ừ ọ ượ ươ
nghi m k t h p nghiên c u sách giáo khoa đ h c sinh nêu đc d ng cệ ế ợ ứ ể ọ ượ ụ ụ
c n thi t, cách b trí thí nghi m, trình t thí nghi mầ ế ố ệ ự ệ
II.2.2.3- Ti n hành thí nghi m:ế ệ
* Đi v i thí nghi m bi u di n:ố ớ ệ ể ễ
Yêu c u ph i thành công ngay vì ph i ti t ki m th i gian, và ch y u làầ ả ả ế ệ ờ ủ ế
đ h c sinh tin t ng vào k t qu thí nghi m, c ng c ni m tin khoa h c,ể ọ ưở ế ả ệ ủ ố ề ọ
Lãnh Th Nga ị Tr ng THCS M o Khê IIườ ạ
5
