TIN BÀI: Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm chương Điện học Vật Lí 9
PHẦN I
MỞ ĐẦU
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong quá trình giảng dạy bộ môn vật lý theo sách giáo khoa và đổi mới
phương pháp dạy học, tôi nhận thấy thực tế học sinh đã dần quen với phương
pháp kiểm tra, đánh giá mới. Hình thức kiểm tra- đánh giá này sử dụng các câu
hỏi có kèm theo câu trả lời sẵn, yêu cầu học sinh sau khi suy nghĩ chọn câu trả
lời đúng nhất hoặc dùng một số kí tự đơn giản để trả lời, hoặc dùng câu ghép đôi
điền vào chỗ trống những từ thích hợp. Đó là hình thức kiểm tra bằng các câu
hỏi trắc nghiệm khách quan.
Là giáo viên giảng dạy bộ môn vật lý, tôi thấy hình thức kiểm tra đánh giá
này rất phù hợp với đặc trưng của môn học, phù hợp với nội dung và phương
pháp đổi mới hiện nay. Việc sử dụng các câu hỏi trắc nghiệm khách quan gây
chú ý rất nhiều cho học sinh, kích thích khả năng tư duy, tìm tòi, tự so sánh, tự
kiểm tra, đánh giá nhận thức của học sinh, từ đó phát huy tính tích cực học tập
bộ môn vật lý
Do yêu cầu của xã hội hiện nay, mục tiêu giáo dục cũng cần phải thay đổi
để đào tạo ra những con người thích ứng với xã hội, với bản thân người học. Đổi
mới nội dung, chương trình,… phương pháp dạy học là một trong các yêu cầu
đổi mới của mục tiêu giáo dục. Đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp
giảng dạy phải đồng bộ với đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học
sinh.
Trong dạy học, việc kiểm tra, đánh giá học sinh không chỉ nhằm mục đích
nắm bắt được thực trạng trình độ của học sinh, phương pháp học tập của các em
mà qua đó giáo viên còn có thể điều chỉnh, lựa chọn phương pháp dạy học phù
hợp với đối tượng học sinh. Đồng thời có biện pháp tác động để điều chỉnh hoạt
UBND QUẬN HOÀNG MAI
TRƯỜNG THCS YÊN SỞ
động học tập của học sinh, tạo điều kiện để học sinh có cơ hội tự kiểm tra, đánh
giá trình độ nhận thức của chính bản thân.
Trước đây, quan niệm đánh giá còn phiến diện, giáo viên giữ độc quyền
đánh giá, học sinh là đối tượng đánh giá. Trong đổi mới phương pháp dạy học,
đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá nhằm đánh giá mức độ tái hiện kiến thức cũ
hoặc khả năng lặp lại các kĩ năng đã học của học sinh mà quan trọng là nhằm
khuyến khích năng lực tìm tòi, phát hiện, năng lực sáng tạo, tự đánh giá của học
sinh.
Việc kiểm tra sẽ được thực hiện trong suốt tiết học và cuối tiết học. Giáo
viên cần kết hợp việc đánh giá của mình với năng lực tự đánh giá của học sinh.
Chỉ khi biết tự đánh giá, học sinh mới có thể điều chỉnh được cách học của
mình, từ đó rèn luyện được phương pháp tự học. Ngoài việc tự đánh giá bản
thân, học sinh phải biết tự đánh giá lẫn nhau.
Trong đổi mới kiểm tra đánh giá, bên cạnh việc nâng cao chất lượng của
các hình thức kiểm tra đánh giá truyền thống, người giáo viên cần kết hợp sử
dụng nhiều hình thức kiểm tra, đánh giá khác nhau để nâng cao nhận thức của
học sinh cũng như gây hứng thú khi làm bài kiểm tra của học sinh.
Từ sự phân tích như trên, tôi mạnh dạn đưa ra ý tưởng: “Xây dựng hệ
thống câu hỏi trắc nghiệm chương Điện học Vật Lí 9” với mục đích nhằm
kiểm tra, đánh giá mức độ nắm vững kiến thức của học sinh lớp 9 làm đề tài để
nghiên cứu.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu, xây dựng hệ thống câu hỏi khách quan nhiều lựa chọn nhằm
kiểm tra, đánh giá độ nắm vững kiến thức chương Điện học lớp 9.
Hình thành, rèn luyện cho học sinh các kỹ năng phân tích, tổng hợp, vận
dụng kiến thức khi giải các bài tập Vật lí chương “Điện học”. Từ đó phát triển
các năng lực giải quyết vấn đề, tư duy logic, sáng tạo của học sinh.
Nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Vật lí cho học sinh lớp 9 của
trường THCS.
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng một số phương pháp sau :
- Phương pháp điều tra giáo dục.
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp quan sát sư phạm.
- Phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh.
- Phương pháp mô tả.
4. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
Nghiên cứu cơ sở lý luận về kĩ thuật soạn thảo câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn.
Nghiên cứu chương trình vật lý THCS để xác định mục tiêu dạy học
chương Điện học, từ đó xác định mục tiêu cần kiểm tra, đánh giá.
Soạn thảo hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
chương Điện học.
5. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU
Chuyên đề này được xây dựng, nghiên cứu và triển khai trong chương
trình Vật lí 9 – phần Điện học.
PHẦN II
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Lí luận về kĩ thuật soạn thảo câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn :
1.1. Trắc nghiệm khách quan là gì?
Trắc nghiệm là công cụ dùng để đánh giá mức độ mà một cá nhân làm
được so với chuẩn hoặc so với những người khác cùng làm trong một lĩnh vực
cụ thể. Trong dạy họ, trác nghiệm được coi là công cụ để đánh giá kết quả học
tập của học sinh.
1.2. Phân loại trắc nghiệm sử dụng trong dạy học:
1.3. Ưu điểm, nhược điểm của trắc nghiệm tự luận và trắc nghiệm khách
quan:
1.3.1. Trắc nghiệm tự luận:
Trắc nghiệm tự luận là loại hình câu hỏi hoặc bài tập mà học sinh phải tự
viết đầy đủ các câu trả lời hoặc bài giải.
Ưu điểm:
+ Có thể đánh giá được khả năng diễn đạt, sử dụng ngôn ngữ và quá trình
tư duy của học sinh để đi đến câu trả lời.
+ Góp phần rèn luyện cho học dinh khả năng trình bày, diễn đạt ý kiến
của mình.
+ Biên soạn đề không khó khăn, tốn ít thời gian.
Trắc nghiệm
TN khách quan Trắc nghiệm tự luận
Ghép
đôi
Điền
khuyết
Đúng
sai
Nhiều
lựa
ch
ọn
Bài
viết
Phỏng
vấn
+ Học sinh có điều kiện bộc lộ khả năng sáng tạo của mình một cách
không hạn chế do đó có điều kiện để đánh giá khả năng sáng tạo của học sinh.
Nhược điểm:
+ Bài kiểm tra chỉ có một số rất hạn chế các câu hỏi nên chỉ có thể kiểm
tra một phần rất nhỏ kiến thức, kĩ năng của học sinh, dễ gây tình trạng học lệch,
học tủ.
+ Chấm bài mất nhiều thời gian, khó chính xác và khách quan.
+ Học sinh khó tự đánh giá chính xác bài kiểm tra của mình.
+ Sự phân phối điểm trải trên một phổ hẹp nên khó có thể phân biệt rõ
ràng trình độ của học sinh.
+ Không thể sử dụng các phương tiện hiện đại trong chấm bài và phân
tích kết quả kiểm tra.
+ Muốn kiểm tra trên diện rộng cần rất nhiều thời gian.
1.3.2. Trắc nghiệm khách quan:
Trắc nghiệm khách quan là loại hình câu hỏi, bài tập mà các phương án
trả lời hoặc lời giải đã có sẵn, học sinh phải chọn câu trả lời, bài giải bằng một kí
hiệu đơn giản.
Ưu điểm:
+ Bài kiểm tra có rất nhiều câu hỏi nên có thể kiểm tra được một cách hệ
thống và toàn diện kiến thức, kĩ năng của học sinh. Tránh tình trạng dạy tủ, học
tủ.
+ Chấm bài nhanh, khách quan và chính xác.
+ Tạo điều kiện để học sinh có thể tự đánh giá kết quả của mình một cách
chính xác.
+ Sự phân bố điểm trải trên một phổ rộng nên có thể phân biệt rõ ràng các
trình độ của học sinh.
+ Có thể sử dụng các phương tiện hiện đại trong chấm bài và phân tích
kết quả kiểm tra.
+ Có thể kiểm tra trên diện rộng với thời gian ngắn.
Nhược điểm:
+ Không hoặc rất khó đánh giá kĩ năng diễn đạt và sử dụng ngôn ngữ và
quá trình tư duy của học sinh để đi đến câu trả lời.
+ Không rèn được cho học sinh khả năng trình bày ý kiến của mình.
+ Biên soạn khó, tốn nhiều thời gian.
+ Chỉ giới hạn suy nghĩ của học sinh trong một phạm vi nhất định, do đó
hạn chế việc đánh giá khả năng sáng tạo của học sinh.
