SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƢỜNG THPT LÊ LỢI
--------
TÊN ĐỀ TÀI
TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ SÓNG CƠ VẬT LÍ 12 THEO GIÁO DỤC
STEM NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC HỌC SINH
Lĩnh vực: Vật lí
Người thực hiện: Hoàng Hồng Khuê
Tổ bộ môn: KHTN
Năm thực hiện: 2021-2022
Số điện thoại: 0943114997
1
MỤC LỤC
Phần, mục
Nội dung
Trang
PHẦN MỘT.
ĐẶT VẤN ĐỀ
3
1
Lý do chọn đề tài
3
2
Mục đích nghiên cứu
4
3
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4
4
Thời gian nghiên cứu
4
5
Nhiệm vụ nghiên cứu
4
6
Đóng góp mới của đề tài
5
PHẦN HAI.
NỘI DUNG
5
I.
Cơ sở lý luận về giáo dục STEM trong nhà trường
phổ thông đáp ứng với chương trình GDPT 2018.
5
1.1.
Khái niệm về giáo dục STEM
5
1.2.
Giáo dục STEM tại Việt Nam
6
1.3.
Mục tiêu giáo dục STEM
6
2.
Các phương án và hình thức tổ chức dạy học Vật lí
theo định hướng giáo dục STEM ở truờng THPT
7
2.1
Phương pháp xây dựng chủ đề giáo dục STEM ở
trường phổ thông.
9
2.2
Thực trạng dạy học theo giáo dục STEM ở Nghệ An
10
2.3
Tiến trình tổ chức dạy học STEM trong trường
Trung học.
13
2.4
Các phuơng án và hình thức tổ chức dạy học Vật lí
theo định hướng giáo dục STEM ở trường THPT
14
2
2.5
Dạy học vật lí theo định hướng phát triển phẩm chất
năng lực của học THPT
15
2.6
Kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển về phẩm chất
và năng lực học sinh
19
II.
Tổ chức dạy học chủ đề sóng cơ theo giáo dục STEM
nhằm phát huy phẩm chất và năng lực học sinh
25
1.
Mục tiêu, nhiệm vụ và đối tượng thực nghiệm
25
2.
Nội dung thực nghiệm
25
2.1
Chủ đề 1: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ
26
2.2
Chủ đề 2: Giao thoa sóng
31
3.3
Chủ đề 3: Sóng dừng
34
III.
Kết quả thực nghiệm sư phạm
38
1.
Kết quả định lượng
38
2.
Kết quả định tính
40
PHẦN BA.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
41
3.1
Kết luận
41
3.2
Bài học kinh nghiệm
41
3.3
Kiến nghị
42
3.4
Hướng phát triển của đề tài
42
Tài liệu tham khảo
43
Phụ lục
44
3
PHẦN MỘT. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài.
Thể kỷ XXI là thế kỉ của toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, sự phát triển
khoa học kĩ thuật và công nghệ diễn ra nhanh chóng thúc đ ả y sự phát triển của
mọi mặt đời sống xã hội. Bối cành thế giới liên tục biến đổi đ òi hỏi các quốc gia,
các vùng lành thổ cũng như Việt Nam đ ặt ra yêu cầu mới đối với nguồn nhân lực,
do đó cũng đặt rạ những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ - chủ nhân
tương lai của đất nước. Thế kỉ XXI đòi hỏi con người phải tích cực, chủ động,
năng động, sáng tạo, phát triển những phả m chất và phát triển năng lực phù hợp để
đáp ứng nhu cầu đất nước và xã hội. Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ các
ngành khoa học kỹ thuật công nghệ và sự bùng nổ thông tin trên nhiều lĩnh vực,
thế giới đang bước vào giai đoạn toàn cầu hóa thì vai trò của giáo dục hết sức quan
trọng và đ ặ c biệt là đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Nhiệm vụ của giáo
dục hiện nay là đào tạo ra những con người có tính chủ động cao, năng động, sáng
tạo có đầ y đủ các năng lực phẩm chất tốt như năng lực tự học, giải quyết vấn đề và
sáng tạo, thẩm mỹ, thể chất, giao tiếp, hợp tác, tính toán, sử dụng công nghệ thông
tin và truyền thông. Định hướng giáo dục đào tạo hiện nay tại Hội nghị lần thứ tám
của Ban Chấp Hành Trung ương Đảng khóa XI đã ra Nghị quyết số 29/NQ-TW về
đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục đào tạo. Với quan điểm chỉ đạo: "...Chuyển
mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện
năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; Lý luận gắn với thực
tiễn...”. Và mục tiêu tổng quát trong Nghị quyết nêu rõ “...Giáo dục con người Việt
Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng t ạ o của
mỗi cá nhân..."
Môn Vật lí là một môn khoa học thực nghiệm, nên một trong các khâu
quan trọng của quá t rình đổi mới phương pháp dạy học Vật Lí là nhằm tăng
cường hoạt động nghiên cứu và tìm hiểu các ứng dụng kỹ thuật của học sinh
trong quá trình học tập thông qua việc giao nhiệm vụ liên quan đến việc tìm hiểu
công dụng, nguyên tắc hoạt động, cấu tạo của các thiết bị thí nghiệm và các thiết
bị ứng dụng trong cuộc sống để học sinh được tham gia nghiên cứu khoa học, qua
đó giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn các kiến thức Vật Lí.
Đề tài này của chúng tôi hướng đến đối tượng HS trường trung học phổ
thông Miền núi với những đặc thù riêng n hư đến từ các vùng khó khăn, ít được
tiếp cận công nghệ, các trường cũng có ít thu ận lợi về cơ sở vật chất (CSVC) để
triển khai hoạt động giáo dục STEM. Qua đó, đ ề tài nhằm thay đổi nhận thức về
giáo dục STEM của một số cán bộ quản lý, giáo viên (GV) và phụ huynh HS khi
cho rằng giáo dục STEM chỉ có lập trình robot; muốn đưa giáo dục STEM vào
trường học thì nhà trường phải trang bị cơ sở vật chất, thiết bị rất tốn kém; GV
phải biết lập trình; giáo dục STEM không dạy được t rong chương trình chính
khóa; giáo dục STEM chỉ thực hiện được đơn môn; một số GV đã tổ chức cho HS
các chủ đề theo giáo dục STEM mang tính “cầm tay chỉ việc” nên không đem lại
4
hiêu quả cao trong việc phát triển tính tích cực, tự lực, tự chủ đặc biệt là năng lực
sáng tạo cho HS… Thực tế, HS trường THPT Miền núi có rất nhiều thời gian cho
việc hoạt động nhóm sau khoảng thời gian học tập trên lớp. Mặt khác, các em lại
rất siêng năng, chăm chỉ, thích tìm tòi, khám phá. Đây chính là những điều kiện
thuận lợi để có thể tổ chức hoạt động giáo dục STEM trong nhà trường. Qua quá
trình nghiên cứu và giảng dạy chương trình Vật Lí, tôi nhận thấy có thể áp dụng
một số nội dung trong các bộ môn vào thiết kế xây dựng tổ chức dạy học chủ đề
theo giáo dục STEM nhằm giúp học sinh tự tạo động lực tiếp thu kiến thức và học
tập. Chính vì những lí do trên, với mong muốn góp phần vào việc đổi mới nâng
cao chất lượng và hiệu quả dạy học môn Vật Lí ở trường THPT, tôi xác định đề
tài nghiên cứu: "Tổ chức dạy học chủ đề Sóng cơ Vật lí 12 theo giáo dục
STEM nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh". Hy vọng đề tài này
sẽ góp một phần nhỏ, là nguồn tài liệu tham khảo có ích giúp các thầy cô và các
bạn đọc tham khảo và vận dụng vào quá trình dạy học môn Vật Lý theo định
hướng STEM ở các trường phổ thông.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Đối với giáo viên: Nâng cao năng lực tổ chức dạy học theo giáo dục
STEM.
- Đối với học sinh: Phát huy tính tích cực, tự lực và phát triển năng lực sáng
tạo.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng: HS trường THPT Lê Lợi và quá trình dạy học Vật lý ở trường
phổ thông.
Phạm vi nghiên cứu: Cơ sở lí luân, thực tiễn về giáo dục STEM và phần
sóng cơ thuộc chương trình Vật lý 12 THPT.
4. Thời gian nghiên cứu
- Từ tháng 6/2020 đến tháng 10/2021 hình thành ý tưởng.
- Từ tháng 10/2021 đến tháng 2/2022 nghiên cứu và thử nghiệm.
- Từ tháng 2 /2022 đến tháng 4/2022 viết thành đề tài.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Phân tí ch cơ sở lý luận và thực tiễn của giáo dục STEM trong trường phổ
thông.
Đề xuất giải pháp thực hiện đề tài nghiên cứu: Tổ chức dạy học chủ đề
Sóng cơ theo giáo dục STEM nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh tại
trường THPT Lê Lợi.