Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng kiến thức liên môn để giải một số dạng bài tập chương I thuộc chương trình sinh học 11

Ở Ụ Ạ S GIÁO D C & ĐÀO T O VĨNH PHÚC

ƯỜ TR Ổ NG TRUNG H C PH THÔNG XUÂN HÒA

Ọ 

Ế Ả BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ Ụ Ế NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI N

Tên sáng ki n:ế

Ể Ả Ộ Ố Ạ

Ứ

Ụ

Ậ

Ế

V N D NG KI N TH C LIÊN MÔN Đ GI I M T S D NG

ƯƠ

Ọ

Ậ BÀI T P CH

NG I TRONG CH

NG TRÌNH SINH H C 11

ả Ọ Ị Tác gi sáng ki n ế : HOÀNG TH NG C MAI

Mã sáng ki nế : 37.56.02

Vĩnh phúc, năm 2020

Ứ

Ả

Ế

BÁO CÁO K T QU NGHIÊN C U

Ụ

Ế

Ứ NG D NG SÁNG KI N

ờ ớ

ệ

I. L i gi

i thi u

ế ổ ụ ệ ả ạ ậ ớ ọ ụ Trong xu th đ i m i căn b n toàn di n giáo d c, d y h c v n d ng

ự ọ ế ượ ứ ể ế ằ ki n th c liên môn nh m phát tri n năng l c h c sinh là chi n l ầ c hàng đ u

ụ ệ ụ ứ ế ệ ạ ọ ủ c a giáo d c Vi ậ t Nam hi n nay. D y h c v n d ng ki n th c liên môn

ệ ớ ố ọ ỏ trong m i quan h v i các môn h c khác cho phép làm sáng t ứ ế các ki n th c

ẽ ọ ườ ề ệ ạ ề ộ b môn thông qua nhi u môn h c, s là môi tr ọ ng t o đi u ki n cho h c

ự ệ ể ả ế ấ sinh phát tri n các năng l c phát hi n và gi ề i quy t v n đ , năng l c t ự ự ọ h c,

ứ ợ ừ ứ ả ậ ọ ự t nghiên c u, h p tác... t ụ đó giúp h c sinh nghiên c u kh năng v n d ng

ứ ế ả ế ễ ấ ố ừ ỹ ki n th c, k năng vào gi ự i quy t tình hu ng th c ti n. Xu t phát t lý do

ừ ứ ạ ạ ọ trên, t năm h c 2018 2019; 2019 – 2020, tôi m nh d n nghiên c u sáng

ể ả ụ ứ ế ế ậ ộ ố ậ ươ ki n“ V n d ng ki n th c liên môn đ gi i m t s bài t p ch ng I trong

ươ ch ng trình sinh ọ h c 11”.

ừ ụ ậ ấ ế ọ ở ộ ế T khi áp d ng sáng ki n này tôi nh n th y các ti ơ t h c tr nên sôi đ ng h n,

ơ ứ ư ế ẫ ơ ộ ệ ạ ấ h p d n h n, có u th trong vi c t o ra đ ng c h ng thú h c t p ọ ậ ở ọ h c

ự ặ ộ ệ ế ọ sinh, kích thích s tò mò, yêu thích b môn. Và đ c bi t các ti t h c v ề

ươ ể ậ ấ ượ ở ự ậ ậ ộ ch ng I Chuy n hóa v t ch t và năng l ng th c v t và đ ng v t thì s ự

ị ủ ọ ủ ộ ự ế ẩ ạ ơ ơ ứ chu n b c a h c sinh, ch đ ng h n, sáng t o h n, tích c c tìm tòi ki n th c

ự ự ọ ậ ề ạ ệ ổ ơ ơ h n, không khí h c t p sôi n i h n, đi u này th c s mang l ả i hi u qu rõ

ứ ủ ọ ệ ọ ậ ế ộ ệ r t cho vi c h c t p, lĩnh h i ki n th c c a h c sinh.

ụ ế ể ấ ạ ế Tôi th y có th áp d ng sáng ki n này trong các bài d y liên quan đ n

ứ ề ế ể ậ ấ ượ ở ự ậ ậ ộ ki n th c v Chuy n hóa v t ch t và năng l ng th c v t và đ ng v t cho

ể ố ọ ộ ọ ỏ ọ ọ h c sinh kh i 11, h c sinh trong đ i tuy n h c sinh gi i và h c sinh ôn thi

ứ ụ ế ậ ạ THPTQG. V n d ng ki n th c liên môn ọ trong d y h c sinh h c ọ nh mằ luy nệ

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ứ ư ụ ế ậ ọ t pậ và nâng cao cho h c sinh kĩ năng v n d ng ki n th c liên môn nh toán

ể ả ậ ọ ế ấ ộ ọ ế ọ h c, hóa h c, v t lý… đ gi i quy t m t bài toán sinh h c là r t thi ự t th c và

ả ặ ệ ợ ừ ế ầ c n ph i đ c bi t quan tâm ở , B i vì l i ích t sáng ki n này mang l ạ ấ i r t

nhi u. ề

ộ ố ề ể ậ ả ầ ụ ế ệ ệ Tuy nhiên đ v n d ng sáng ki n hi u qu c n m t s đi u ki n: Giáo

ụ ọ ậ ệ ế ạ ả ậ ạ ợ ọ viên l p k ho ch gi ng d y h p lí, giao nhi m v h c t p cho h c sinh

ị ướ ẩ ầ ấ ọ ọ ố ụ ệ chu n b tr c khi vào bài h c. H c sinh c n ch p hành t t nhi m v và có

ọ ậ ộ ợ thái đ h p tác trong h c t p.

ướ ầ ổ ớ ươ ạ ằ ọ Tr ủ c yêu c u c a đ i m i ph ng pháp d y h c nh m phát huy tính

ự ủ ọ ướ ộ ộ ự ạ ọ tích c c c a h c sinh và tr ậ c th c tr ng m t b ph n h c sinh không thích

ự ổ ớ ộ ạ ạ ạ ọ ọ ọ h c môn sinh h c, tôi đã m nh d n, tích c c đ i m i n i dung d y h c cùng

ươ ề ụ ể ớ ừ ư ả ạ ợ ph ả ng pháp gi ng d y v i t ng chuyên đ c th cho phù h p nh ng đ m

ứ ỹ ế ẩ ạ ặ ọ ệ ả b o đ t chu n ki n th c k năng môn h c. Trong đó đ c bi t là tăng c ườ ng

ụ ứ ế ả ầ ọ ậ v n d ng ki n th c liên môn minh h a trong bài gi ng giúp các em g n gũi

ộ ố ự ế ơ ể ừ ể ậ cu c s ng thiên nhiên và am hi u th c t h n, t ụ đó các em có th v n d ng

ứ ể ả ế ự ễ ứ ế ể ố ượ ki n th c đ gi i quy t các tình hu ng ngoài th c ti n. Đ đáp ng đ c nhu

ấ ượ ầ ổ ạ ộ ủ ư ầ c u thay đ i đó cũng nh góp ph n nâng cao ch t l ạ ng c a ho t đ ng d y

ậ ụ ứ ế ọ để gi i ả m tộ và h c tôi đã ti n hành nghiên c u “ ế ứ V n d ng ki n th c liên môn

ươ ươ ọ ố ạ s d ng bài t p ậ ch ng I trong ch ng trình sinh h c 11 ”

ế ể ượ ề ấ ả ầ ộ Đ sáng ki n này đ ị c nhân r ng tôi đ ngh các c p qu n lí c n xây

ồ ưỡ ề ổ ộ ố ớ ươ ọ ự d ng, b i d ng đ i ngũ c t cán v đ i m i ph ầ ạ ng pháp d y h c, c n

ườ ổ ứ ề ấ ươ th ng xuyên t ổ ậ ch c các bu i t p hu n v ph ạ ứ ả ng pháp gi ng d y, ng

ệ ạ ằ ọ ộ ụ d ng công ngh thông tin vào d y h c nh m nâng cao trình đ , chuyên môn,

ụ ệ nghi p v cho giáo viên.

ở ộ ứ ể ế ệ Sáng ki n kinh nghi m mà tôi đã nghiên c u có th còn m r ng thêm ở

ề ề ấ ậ ộ ượ ự nhi u chuyên đ và các b môn khác. R t mong nh n đ c s góp ý chân

II. Tên sáng ki n:ế

ủ ệ ồ ạ thành c a các b n đ ng nghi p.

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ụ ứ ế ậ ươ để gi ộ ố ạ i ả m t s d ng bài t p ậ ch ng I V n d ng ki n th c liên môn

ươ ọ ộ thu c ch ng trình sinh h c 11

ự

ụ

ế

III. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n

ể ự

ụ

ề

ệ

ề

ộ

ư ộ Đ tài này có th th c hi n nh m t chuyên đ và áp d ng r ng rãi cho b

ộ

ọ

ỏ

ấ

môn sinh h c

ọ ở ườ tr

ng THPT, các kì thi h c sinh gi

ờ i các c p, thi THPTQG... Qua th i

ứ

ụ

ự

ễ

ệ

ả

ạ

ớ

gian nghiên c u áp d ng vào th c ti n gi ng d y trên l p và rút kinh nghi m v

ề

ươ

ấ ượ

ả

ấ

ạ

ọ

ọ ậ ủ ọ

ế ng pháp d y h c thì k t qu cho th y ch t l

ng h c t p c a h c sinh nâng lên

đáng k .ể

ế ượ

ử

IV. Ngày sáng ki n đ

ụ c áp d ng th

ế ượ ự ệ ế Sáng ki n đ ộ c th c hi n trong n i dung ki n th c ứ ở ươ ch ng trình sinh

2 (ban KHTN) và đ iộ

ượ ố ượ ụ ọ ớ ọ h c 11 và đ c áp d ng trên đ i t ng h c sinh l p11A

ể ỏ ủ ườ ọ tuy n h c sinh gi i c a tr ng.

ự ụ ệ ệ ế ọ ỹ Tích lu , đúc rút kinh nghi m th c hi n áp d ng sáng ki n trong h c kì

ọ I năm h c 2019 – 2020.

ấ ủ

ả ả

ế

V. Mô t b n ch t c a sáng ki n

ơ ở

ậ

1. C s lí lu n

ướ ươ ầ ớ ề ạ ọ Tr c đây do ph ố ng pháp d y h c truy n th ng ph n l n là theo quan

ể ế ậ ộ ế ế ề ế ạ ặ đi m ti p c n n i dung, thi t k bài d y n ng v lý thuy t nên không phát

ượ ự ậ ươ huy đ ạ ủ ọ c tính tích c c, sáng t o c a h c sinh, chính vì v y ph ng pháp này

ụ ế ề ế ế ề ạ ặ ậ ự còn nhi u h n ch : Quá n ng v phân tích lý thuy t, thi u v n d ng th c

ự ể ế ễ ế ế ỹ ỹ ti n, thi u và y u trong phát tri n k năng th c hành và k năng giao ti p cho

ọ h c sinh.

ớ ề ế ổ ụ ạ ệ ớ ệ ươ Hi n nay cùng v i xu th đ i m i v giáo d c t i Vi t Nam, ph ng pháp

ụ ứ ế ậ ọ ị ướ ạ d y h c v n d ng ki n th c liên môn theo đ nh h ự ể ng phát tri n năng l c

ọ ạ ụ ế ệ ả ạ ậ ọ ủ c a h c sinh mang l ứ i hi u qu cao trong d y và h c. V n d ng ki n th c

ằ ướ ạ ộ ụ ế ạ ạ ể liên môn đ nh m h ọ ơ ộ ng đ n m c đích t o c h i cho ho t đ ng d y h c

ướ ự ủ ọ ữ ể ị theo đ nh h ế ự ắ ng phát tri n năng l c c a h c sinh. Không nh ng th , s g n

ẽ ơ ụ ữ ặ ạ ậ ọ ọ ế ế k t gi a giáo viên và h c sinh ch t ch h n. Cách d y h c v n d ng ki n

ứ ướ ự ọ ậ ế ặ ệ th c liên môn h ng đ n hình thành các năng l c h c t p, đ c bi ự t năng l c

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ạ ho t ộ đ ng ủ c a ọ h c sinh.

ẽ ạ ơ ộ ườ ọ ượ ọ ậ ệ ơ ộ Nó s t o c h i cho ng i h c đ c h c t p m t cách toàn di n h n, không

ự ứ ứ ụ ứ ế ế ế ọ ỉ ch là ki n th c lí thuy t mà còn h c năng l c ng d ng các ki n th c đó vào

ế ộ ự ễ ơ ộ ọ ườ ọ ạ th c ti n. Vì th , n i dung d y h c có tính “đ ng” h n, ng ự i h c tích c c,

linh ho tạ

ứ ế ậ ậ ạ ơ ậ và sáng t o h n. Vì v y tôi t p trung nghiên c u sáng ki n: “ ế ụ V n d ng ki n

ứ ươ ộ ươ th c liên môn để gi ộ ố ạ i ả m t s d ng bài t p ậ ch ng I thu c ch ng trình sinh

ọ h c 11”

ố ượ

ứ

ạ

2. Đ i t

ng và ph m vi nghiên c u

ố ượ

a. Đ i t

ng:

ọ

Năm h c 2018 2019:

ọ

+ H c sinh 11A

ộ

ọ

ỏ

ể + Đ i tuy n h c sinh gi

ọ

Năm h c 2019 2020:

ọ

ớ

+ H c sinh l p 11A

ọ 2 ( HK1 năm h c 2019 – 2020)

ộ

ọ

ỏ

ể + Đ i tuy n h c sinh gi

ứ

ạ

b. Ph m vi nghiên c u:

ế ượ ự ệ ế Sáng ki n đ ộ c th c hi n trong n i dung ki n th c ứ ở ươ ch ng trình sinh

2 (ban KHTN) và 8

ượ ố ượ ụ ớ ọ ọ h c 11 và đ c áp d ng trên đ i t ng h c sinh l p11A

ể ọ ộ ỏ ủ ườ ớ ọ h c sinh đ i tuy n h c sinh gi i c a tr ạ ng do tôi d y trên l p.

ủ ự ạ ế 3. Th c tr ng c a sáng ki n:

ọ ạ ệ ả ạ ườ ệ ầ ọ i tr ả ng h c hi n nay c n ph i Vi c gi ng d y các môn khoa h c t

ả ượ ướ ể ủ ế ớ ọ ph n ánh đ ề c chi u h ng phát tri n c a khoa h c trên th gi i, không th ể

ạ ả ọ ộ ẻ ư ướ ặ gi ng d y các môn khoa h c m t cách riêng l nh tr c. M t khác, v i s ớ ự

ộ ủ ậ ượ ế ọ ỹ ớ ượ ứ ế ậ ậ ti n b c a khoa h c k thu t, l ng ki n th c m i đ c c p nh t ngày

ọ ậ ở ườ ề ờ ạ ạ càng nhi u và nhanh, th i gian h c t p tr ng l ầ i có h n nên do đó c n

ể ừ ạ ừ ẽ ạ ọ ọ ợ ọ chuy n t d y h c riêng r sang d y h c tích h p liên môn v a giúp h c sinh

ứ ề ề ệ ế ộ ế ượ ắ n m ki n th c m t cách toàn di n, nhi u chi u mà còn ti ệ t ki m đ ờ c th i

ườ gian ạ d y ọ h c t ạ i tr ng.

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ấ ừ ặ ự ứ ủ ể ế ạ ạ ọ Xu t phát t ọ đ c đi m c a ki n th c sinh h c 11 và th c tr ng d y h c sinh

ở ườ ấ ứ ấ ọ ọ h c 11 các tr ng THPT cho th y, không có b t c ngành khoa h c nào

ứ ủ ọ ự ự ự ề ợ không có s tích h p tri th c c a nhi u lĩnh v c. Các khoa h c t nhiên đã

ể ừ ế ế ậ ấ ậ ổ ợ chuy n t ti p c n “phân tích c u trúc” sang ti p c n “t ng h p h ệ

ự ố ấ ủ ố ư ổ ợ th ng”. S th ng nh t c a các thao tác t ạ duy phân tích và t ng h p đã t o

ệ ố ế ậ ấ ạ ứ ệ ậ nên ti p c n “c u trúc h th ng” đem l ứ i cách nh n th c bi n ch ng v ề

ể ủ ệ ữ ế ọ ọ quan h gi a các ngành khoa h c. Xu th phát tri n c a khoa h c là ngày càng

ạ ớ ợ phân hóa sâu, song song v i tích h p liên môn, liên ngành ngày càng m nh.

ộ ấ ế ể ả ư ế ề ạ ọ ẫ Đi u đó d n đ n m t t t y u là không th gi ng d y các khoa h c nh các

ự ứ ẻ lĩnh v c tri th c riêng l .

ể ủ ự ằ ọ ướ S phát tri n c a sinh h c cũng không n m ngoài xu h ọ ng đó. Sinh h c

ứ ự ố ụ ủ ệ ọ ọ ể là ngành khoa h c nghiên c u s s ng, nhi m v c a Sinh h c là tìm hi u

ấ ủ ế ớ ố ả b n ch t c a các nguyên lý và các quá trình trong th gi i s ng, khám phá các

ấ ủ ự ố ợ ủ ấ ả ế ố ả ậ ọ ổ quy lu t sinh h c. B n ch t c a s s ng là t ng h p c a t t c các y u t vô

ủ ự ữ ủ ộ ớ ữ ơ sinh và h u sinh c a t nhiên và xã h i, c a gi ữ ơ i vô c và h u c , gi a con

ườ ệ ượ ữ ậ ậ ọ ng i và thiên nhiên, gi a các hi n t ng v t lý, hóa h c, khí h u, th ổ

ưỡ ẽ ớ ậ ặ ọ ọ nh ng,…. Vì v y, sinh h c là môn khoa h c có liên quan ch t ch v i các

ư ậ ữ ế ọ ọ ị môn khoa h c khác nh V t lý, Hóa h c, Đ a lý,… Không nh ng th , Sinh

ọ ượ ự ứ ệ ế ộ ọ ọ h c còn là b môn khoa h c th c nghi m. Các ki n th c sinh h c đ c hình

ơ ở ự ủ ệ ệ ọ ự thành trên c s các thí nghi m, th c nghi m c a các nhà khoa h c và th c

ư ủ ễ ả ấ ấ ộ ớ ti n lao đ ng s n xu t cũng nh quá trình đ u tranh v i thiên nhiên c a con

ườ ườ ạ ử ụ ứ ế ượ ể ng i. Con ng i s d ng chính các ki n th c đã tích lũy đ i l ụ c đ ph c

ủ ệ ả ồ ọ ọ ườ ụ ờ ố v đ i s ng c a mình (chăn nuôi, tr ng tr t, y h c, b o v môi tr ng….).

ệ ươ ạ ặ ọ ọ ố ầ Do đó, trong d y h c Sinh h c c n đ t nó vào trong m i quan h t ng tác

ọ ớ v i các ngành, các chuyên ngành khoa h c khác.

ư ủ ự ể ậ ặ ọ ỹ ệ Ngày nay, trong s phát tri n nh vũ bão c a khoa h c k thu t, đ c bi t là

ể ủ ứ ế ệ ấ ọ ự s phát tri n c a công ngh thông tin, ki n th c Sinh h c tăng r t nhanh theo

ề ự ổ ủ ấ ư ự ệ ề ấ ờ ớ th i gian và có nhi u s đ i m i, cũng nh s xu t hi n c a r t nhi u các

ỏ ớ phân ngành nh m i.

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ệ ử ụ ư ặ ố ươ ạ Các đ c tr ng này đã chi ph i vi c s d ng các ph ọ ng pháp d y h c

ệ ề ằ ố ở ả ọ ậ ợ truy n th ng tr nên không còn phù h p. Nh m nâng cao hi u qu h c t p

ệ ử ụ ắ ạ ọ ờ ợ ọ ủ c a h c sinh, rút ng n th i gian d y h c thì vi c s d ng tích h p liên môn

ạ ầ ọ ọ ọ ố ở ộ ộ ự trong d y h c Sinh h c là m t l a ch n sáng su t và d n tr thành m t xu

ổ ế ế th ph bi n.

2 (h c sinh ban KHTN)

ự ế ạ ọ ớ ọ ả Ngoài ra, khi tr c ti p gi ng d y h c sinh l p 11A

ể ệ ộ ọ ỏ ả ọ và ôn luy n đ i tuy n h c sinh gi ấ i năm h c 2018 – 2019. Qua kh o sát ch t

ọ ự ể ộ ọ ứ ề ế ượ l ng đ i tuy n và h c sinh ban khoa h c t ầ nhiên v ph n ki n th c gi ả i

ế ầ ậ ậ ậ ậ ấ ộ ự bài t p lên quan đ n ph n sinh lý th c v t và đ ng v t tôi nh n th y s ố

ạ ọ ữ ấ ặ ố ượ l ng h c sinh đ t khá, gi ỏ ươ i t ố ng đ i th p. M c dù các em là nh ng đ i

ượ ứ ề ế ế ề ầ ọ ơ ượ t ng đã đ c h c nhi u và kĩ h n v ph n ki n th c này. K t qu c th ả ụ ể

ư nh sau:

ớ ế L p/ Nhóm

Gi iỏ ạ X p lo i Trung bình Khá Y uế

11A2 4 10,5% 12 31,6% 16 42,1% 15,8% 6

(38 HS)

HSG 3 21,4% 6 42,8% 4 28,6% 7,2% 1

(14 HS) 52 HS 7 13,4% 18 34,6% 20 38,4% 13,6% 7

ấ ượ ừ ể ọ ầ T đó, đ góp ph n nâng cao ch t l ạ ng d y h c ọ sinh h c, giúp các em

ộ ươ ả ả ồ ề ệ ọ h c sinh có m t ph ng pháp gi i bài t p ậ v sinh lý đ t ờ ạ hi u qu , đ ng th i

ể ế ậ ấ ượ nâng cao ki n th c ứ bài t pậ ph n ầ chuy n hóa v t ch t và năng l ng ở ự th c

ạ ộ ậ v t và đ ng v t ậ nói riêng cũng nh ư các bài toán v cácề ủ ậ d ng bài t p khác c a

ư ế ạ ạ ộ ọ môn sinh h c nói chung, tôi xin m nh d n đ a ra m t vài sáng ki n và kinh

ỏ ủ ả ệ ụ ế ậ ả nghi m nh c a b n thân v ứ ề v n d ng ki n th c liên môn trong gi i m t s ộ ố

ầ ươ ộ ươ ọ ậ ạ d ng bài t p ph n ch ng I thu c ch ng trình sinh h c 11 .

ứ ự ế ệ ủ ệ Trong quá trình nghiên c u th c hi n sáng ki n, ngoài kinh nghi m c a

ệ ệ ả ọ ổ ả b n thân, tôi đ c thêm tài li u tham kh o và còn trao đ i các kinh nghi m t ừ

ệ ồ đ ng nghi p thông qua các ti ế ự ờ t d gi .

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ệ

ế

4. Các bi n pháp ti n hành:

ụ

ủ

ế

4.1 M c đích c a sáng ki n

ổ ớ ươ ạ ụ ậ ạ ọ Đ i m i ph ng pháp d y h c ọ theo h ế ngướ d y h c “v n d ng ki n

ứ ằ ỏ ứ ộ ề ế th c liên môn” nh m làm sáng t các ki n th c b môn thông qua nhi u môn

ừ ụ ế ậ ấ ế ọ h cọ . Ngay t khi áp d ng sáng ki n này tôi nh n th y các ti ộ t h c sôi đ ng

ế ọ ộ ọ ơ h n, h c sinh thích thú, tò mò, yêu thích b môn h n. ậ ơ Cho h c sinh ti p c n

ế ướ ệ ượ ụ ứ ế ậ ứ ki n th c theo h ng quan sát hi n t ng th c t ự ế, v n d ng ki n th c liên

ừ ế ậ ụ ế môn đ gi ể ả thích hi n t ệ ượ t ng i đó bi t v n d ng ki n th c ứ đã h c ọ và liên hệ

ả ả ừ ượ ế th c tự ế, gi m t ứ i ki n th c tr u t ng mang tính lý thuy t ể ọ ế hàn lâm, đ h c

ứ ớ ọ ọ sinh h ng thú v i môn h c, yêu thích môn h c.

ủ ả ữ ứ ế ấ ầ ọ ả Cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c chính xác và đ y đ đ m b o

ứ ỹ ứ ụ ế ẩ ả chu n ki n th c k năng v ch đ ề ủ ề sinh lý, ng d ng vào gi ậ i bài t p, tr l ả ờ i

câu h i. ỏ

ạ ộ ơ ả ạ ầ ọ ỹ ế Qua ho t đ ng d y, h c rèn các k năng c b n, c n thi ọ t cho h c

sinh.

ế ớ ủ 4.2. Tính m i c a sáng ki n

ướ ở ộ ườ ư ỉ Tr c đây ọ b môn sinh h c trong các tr ng THPT trong t nh ch a có

ề ệ ậ ụ ế ế chuyên đ , sáng ki n kinh nghi m v ề vi c vệ ứ n d ng ki n th c liên môn trong

ả ươ ộ ọ ọ gi ậ i bài t p ch ng I thu c Sinh h c 11 trong d yạ h cọ môn sinh cho h c sinh

ượ ề ấ ệ ề ề ậ ạ ố THPT đ ế c công b vì v y kinh nghi m v v n đ này còn nhi u h n ch .

ặ ướ ượ ươ M t khác giáo viên sinh h c ọ tr c đây đ ạ c đào t o theo ch ng trình s ư

ư ạ ơ ượ ạ ạ ọ ộ ố ph m đ n môn, ch a đ c đào t o d y h c liên môn m t cách chính th ng,

ủ ế ệ ọ ự ự ể ự khoa h c, nên khi th c hi n ch y u là t mày mò, t tìm hi u cho nên không

ủ ề ụ ư ư ệ ể ầ ỏ tránh kh i vi c hi u ch a đúng, ch a đ y đ v m c đích, ý nghĩa và cách

ứ ổ ứ ạ ặ ả ạ ọ th c t ch c d y h c liên môn. M t khác, trong quá trình gi ng d y giáo viên

ườ ỉ ậ ứ ế ể ầ ắ th ng ch t p trung vào ki n th c và kĩ năng c n n m trong bài đ ph c v ụ ụ

ư ử ể ế ệ ọ ự ự cho ki m tra, cho thi c mà ch a th c s quan tâm đ n vi c nâng cao cho h c

ứ ụ ế ậ ả ậ ọ sinh kĩ năng v n d ng các ki n th c liên môn vào gi i bài t p sinh h c. C ụ

ứ ế ể ầ ớ ườ ỉ th , trong quá trình hình thành ki n th c m i các th y cô th ọ ng ch cho h c

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ả ư ư ậ ộ ượ sinh gi ầ i bài t p m t cách thu n túy, ch a đ a ra đ ậ ỏ c các câu h i, bài t p

ể ọ ự ế ễ ặ ố ưở ho c các tình hu ng có liên quan đ n th c ti n đ h c sinh liên t ng và áp

ứ ủ ể ả ế ề ọ ọ ế ẩ ụ d ng các ki n th c c a nhi u môn h c đã h c đ gi ể i quy t. Đ chu n b ị

ớ ườ ề ọ ầ ọ ướ ộ cho bài m i giáo viên th ng yêu c u h c sinh v đ c tr ọ c n i dung bài h c

ụ ư ệ ệ trong sách giáo khoa mà ch a chú ý trong vi c giao nhi m v cho các em v ề

ể ự ố ơ ế ể ề ấ ự nhà tìm hi u s s ng, c ch sinh lý liên quan, tìm hi u các v n đ trong th c

ọ ế ế ể ọ ế ễ ế ớ ộ ti n có liên quan đ n bài h c k ti p đ h c sinh có tâm th vào bài m i m t

ư ư ứ ể ơ ờ ắ cách h ng thú h n. Giáo viên ch a dành th i gian đ các em đ a ra các th c

ắ ả ệ ượ ữ ề ượ m c và gi i đáp cho các em v nh ng hi n t ng các em quan sát đ c trong

ờ ọ ọ ườ ệ ỉ ờ ố đ i s ng. Trong các gi h c nói chung h c sinh th ng ch phát hi n ra các

ệ ữ ề ặ ệ ẫ ậ ậ ậ ớ mâu thu n v m t lí lu n v i lí lu n là chính, vi c liên h gi a lí lu n và

ự ễ ạ ế th c ti n còn h n ch .

ư ụ ứ ậ ả ế Sáng ki n đ a ra ế cách th cứ v n d ng ki n th c liên môn trong gi ộ i m t

ậ ươ ộ ươ ọ ố ạ s d ng bài t p ch ng I thu c ch ng trình sinh h c 11.

ộ 4.3 N i dung

ứ ậ ụ ế ả ạ ươ Gi ng d y ki n th c v n d ng liên môn trong ch ớ ng trình l p 11 g m ồ :

ủ ế ấ ẩ ị ấ ủ Tính áp su t th m th u c a dung d ch và c a t ứ bào; S c hút n ướ ủ ế c c a t bào

ệ ố ử ụ ự ậ ượ ượ th c v t; Tính h s s d ng năng l ng ánh sáng; Tính l ầ ng phân bón c n

ỉ ệ ấ ồ ờ ủ ộ cung c p cho cây tr ng. Tính th i gian và t l các pha c a m t chu kì tim;

ự ố ứ ụ ế ậ ọ ả Tính l c t ng máu.... V n d ng ki n th c các môn h c vào gi ậ i bài t p sinh

ư ả ệ ượ ự ế ứ ụ ế ọ h c cũng nh gi i thích các hi n t ng th c t ứ và ng d ng các ki n th c,

ế ủ ệ ả ề ặ ể hi u bi t c a mình vào vi c gi ể i thích v các đ c đi m sinh lí c a c th ủ ơ ể

ự ậ ậ ộ th c v t và đ ng v t nói riêng ộ ố và trong cu c s ng nói chung.

ủ ả ữ ứ ấ ầ ọ ả ế Cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c chính xác và đ y đ đ m b o

ứ ỹ ứ ụ ế ẩ ả chu n ki n th c k năng v ch đ ề ủ ề sinh lý, ng d ng vào gi ậ i bài t p, tr l ả ờ i

câu h i. ỏ

ạ ộ ơ ả ạ ầ ọ ỹ ế Qua ho t đ ng d y, h c rèn các k năng c b n, c n thi ọ t cho h c

sinh.

ươ 4.3.1. Ph ạ ng pháp d y chung

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ể ự ệ ố ụ ạ ầ ặ ổ Đ th c hi n t t m c đích đ t ra, c n linh ho t trong khâu t ứ ch c

ệ ạ ạ ả ạ ọ ẽ ạ ệ ả gi ng d y và vi c d y h c theo d ng bài t p ệ ậ s đ t hi u qu cao trong vi c

ề ả ứ ế ổ ứ ụ ứ ế ậ ạ ọ truy n t i ki n th c và t ch c d y h c v n d ng ki n th c liên môn vào

ả gi ậ i các bài t p th c t ự ế .

ả a. Các gi ế i pháp ti n hành:

ể ệ ứ ế ế ậ ả ụ Làm th nào đ vi c v n d ng ki n th c liên môn vào gi ạ i các d ng

ừ ự ậ ễ ưỡ ượ ả ượ bài t p v a t nhiên, không mi n c ng, g ừ ả ng ép, v a đ m b o đ ặ c đ c

ừ ứ ừ ồ ừ ả ả ộ ượ thù b môn, v a đ m b o tính v a s c, v a l ng ghép đ ộ c các n i dung

ụ ế ạ ạ ệ ả ố giáo d c vào các ti ụ ể ể t d y c th đ mang l i hi u qu mong mu n, tôi xin

ộ ố ả ư đ a ra m t s gi i pháp sau:

ả ứ ầ ị ế ạ ọ ơ ị * Gi i pháp 1 . Xác đ nh các đ n v ki n th c c n đ t trong bài h c theo

ậ ụ ứ ầ ứ ế ế ẩ chu n ki n th c và kĩ năng và các ki n th c c n v n d ng.

ụ ằ ị ượ M c tiêu: Nh m giúp cho giáo viên xác đ nh đ ị ế ơ c rõ các đ n v ki n

ứ ọ ờ ị ượ ế ồ th c có trong bài h c, đ ng th i cũng xác đ nh đ ứ c các ki n th c liên quan

ậ ụ ị ế ứ ầ ả ọ ơ ế đ n các ữ môn h c khác c n v n d ng. Nh ng đ n v ki n th c đó ph i th t d ậ ễ

ệ ượ ể ớ ả ằ ệ ể ầ ự ậ hi u và s v t hi n t ng mà giáo viên gi i thi u ph i n m trong t m hi u bi ế t

ủ ọ c a h c sinh.

ứ ổ ứ ệ Cách th c t ự ch c th c hi n:

ượ ứ ứ ế ế ẩ ọ ắ + N m đ c ki n th c bài h c thông qua chu n ki n th c kĩ năng

ứ ứ ế ế ằ ẩ ớ ố ị ứ + Xác đ nh ki n th c b ng cách rà soát đ i ch ng v i chu n ki n th c

ậ ụ ệ ầ ế ọ các môn h c khác có liên quan đ n vi c c n v n d ng.

ươ ứ ư ụ ế ạ ả ậ ộ ằ + B ng ph ng pháp gi ng d y đ a các ki n th c v n d ng m t cách

ụ ể ắ ễ ể ự ế ả ớ ộ ố ớ ị ươ ơ đ n gi n, d hi u, c th , g n v i th c t cu c s ng, v i đ a ph ế ng, k t

ở ủ ệ ẽ ễ ắ ắ ớ ớ ọ ợ h p v i vi c nh c nh c a giáo viên s giúp h c sinh d ghi nh , kh c sâu

ế ố ữ ứ ế ầ ộ ki n th c. Đây là m t trong nh ng y u t ủ ự góp ph n cho s thành công c a

ộ ế ạ ậ ụ ứ ế m t ti t d y có v n d ng ki n th c liên môn

ả ứ ộ ầ ậ ụ ị * Gi i pháp 2 . Xác đ nh các m c đ c n v n d ng

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ụ ị ượ ứ ứ ế ậ M c tiêu: Xác đ nh đ ụ c các hình th c v n d ng các ki n th c liên

ụ ậ ợ ở ứ ộ ộ ứ ầ ậ ộ môn sao cho phù h p (v n d ng m c đ toàn ph n, m c đ b ph n hay

ạ ở ứ ộ ệ ỉ ừ ch d ng l m c đ liên h ). i

ứ ổ ứ Cách th c t ch c:

ể ị ượ ứ ộ ậ ụ ứ ế ộ + Đ xác đ nh đ c n i dung ki n th c và m c đ v n d ng trong các

ậ ọ ướ ế ầ ụ ế ầ ậ ộ ị bài t p sinh h c, tr ứ c h t c n xác đ nh n i dung c n v n d ng ki n th c

ỉ ằ ứ ụ ủ ạ ị ị liên môn là gì (xác đ nh đ a ch ) b ng cách căn c vào m c tiêu c a bài d y đã

ủ ứ ế ẩ ọ ị xác đ nh trên chu n ki n th c kĩ năng c a môn h c và các môn liên quan.

ờ ượ ứ ủ ứ ọ ị + Căn c vào th i l ng c a bài h c đó mà mà xác đ nh hình th c sao

ụ ậ ợ ở ứ ộ ứ ộ ộ ầ ậ cho phù h p (v n d ng ỉ ừ m c đ toàn ph n, m c đ b ph n hay ch d ng

ạ ở ứ ộ ệ l m c đ liên h ). i

ứ ụ ữ ế ầ ậ ị + Sau đó giáo viên xác đ nh c n v n d ng nh ng ki n th c, kĩ năng nào

ọ ị ươ ạ ủ c a các môn h c có liên quan, xác đ nh các ph ọ ể ệ ậ ng pháp d y h c đ vi c v n

ứ ệ ế ạ ả ụ d ng ki n th c liên môn đ t hi u qu .

ả ướ ầ ẩ ạ ị * Gi i pháp 3. Các b ệ c c n chu n b cho vi c so n giáo án theo h ướ ng

ứ ế ậ ụ v n d ng ki n th c liên môn

ị ướ ự ụ M c tiêu : Giúp đ nh h ng cho giáo viên trong quá trình xây d ng giáo

ợ ộ ườ ọ ệ ề ị ươ ư ả ớ án phù h p v i trình đ ng i h c, đi u ki n đ a ph ả ng nh ng đ m b o

ượ ụ ộ ươ ự ầ ạ ồ đ c n i dung, m c tiêu, ph ờ ng pháp và các năng l c c n đ t. Đ ng th i

ả ượ ặ ừ ứ ằ ả ả ả ộ ả đ m b o đ c đ c thù b môn và đ m b o b o tính v a s c nh m mang l ạ i

ả ư ệ ố hi u qu nh mong mu n.

ứ ổ ứ Cách th c t ch c:

ị ượ ử ụ ụ ế ọ + Xác đ nh đ ứ ộ c m c tiêu bài h c và các n i dung có s d ng ki n th c

liên môn

ị ế ủ ứ ẩ ọ + Chu n b ki n th c, kĩ năng c a các môn h c có liên quan

ị ơ ở ậ ẩ ấ ạ ồ ọ + Chu n b c s v t ch t và đ dùng d y h c

ể ầ ẩ ọ ị ướ ế + Yêu c u h c sinh chu n b và tìm hi u tr ứ c các ki n th c có liên quan

ể ặ ẩ ọ ị theo cá nhân ho c theo nhóm đ chu n b cho bài h c.

ổ ứ ọ ậ ạ ộ b. T ch c ho t đ ng h c t p:

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ấ ề ọ ậ ớ ụ ạ ộ ạ ố Ho t đ ng kh i đ ng ở ộ v i m c đích t o tình hu ng/v n đ h c t p mà HS

ể ả ư ế ượ ể ầ ch a th gi i quy t đ ế c ngay...kích thích nhu c u tìm hi u, khám phá ki n

ứ ớ th c m i.

ạ ộ ế ứ Ho t đ ng hình thành ki n th c

ữ ụ ị ế ế ớ + M c đích: Trang b cho HS nh ng ki n th c ứ m i liên quan đ n tình

ề ọ ậ ấ ố ở ộ hu ng/v n đ h c t p nêu ra ở ho t đ ng ạ ộ kh i đ ng.

ạ ộ ộ ự ự ế + N i dung: Qua ho t đ ng giúp cho HS t ế l c chi m lĩnh ứ ki n th c

ệ ọ ợ ự thông qua: đ c; nghe; quan sát; th c hành; thí nghi m, h p tác nhóm...

ệ ậ ạ ộ Ho t đ ng luy n t p

ộ ượ ừ ụ ọ + M c đích: Giúp h c sinh hoàn thi n ế ệ ki n th c ứ v a lĩnh h i đ c.

ằ ộ ủ ế + N i dung: Nh m rèn luy n ỹ ệ k năng , c ng c , ố áp d ng ụ ki n th c ứ liên

ế ấ ố môn đã bi ế ể ả t đ gi ề i quy t các tình hu ng/v n đ .

ậ ụ ạ ộ Ho t đ ng v n d ng

ụ ụ ậ ượ ứ ế + M c đích: Giúp HS v n d ng đ ộ c các ki n th c, kĩ năng trong cu c

ươ ự ề ố ọ ố s ng, t ng t ấ tình hu ng/v n đ đã h c.

ự ệ ễ ầ ậ ộ ố ụ + N i dung: Yêu c u HS phát hi n các tình hu ng th c ti n và v n d ng

ọ ể ả ứ ế ọ ế ki n th c các môn h c đã h c đ gi i quy t.

ạ ộ ở ộ Ho t đ ng tìm tòi, m r ng

ở ộ ữ ụ ọ ượ + M c đích: Giúp h c sinh tìm tòi, m r ng thêm nh ng gì đã đ ọ c h c,

ố ờ ọ ậ ầ ầ d n hình thành nhu c u h c t p su t đ i.

ầ ộ ự + N i dung: Yêu c u HS t ở ộ tìm tòi, m r ng thêm ộ n i dung ọ bài h c; đây

ầ ự ứ ạ là nh ng ữ ho t đ ng ạ ộ mang tính nghiên c u, sáng t o, c n s giúp đ c a ỡ ủ gia

ồ ộ đình, c ng đ ng.

ụ ứ ủ ế ệ ầ ậ ả i các * T m quan tr ng ọ c a vi c v n d ng ki n th c liên môn vào gi

ậ ỉ ố ớ ứ ụ ạ d ng bài t p: ự Không ch đ i v i quá trình th c hành ng d ng mà còn có ý

ạ ế ả ớ ứ ế ậ ố ớ ế nghĩa ngay c v i quá trình ti p nh n thêm tri th c m i. Mu n đ t đ n ki n

ứ ả ớ ế ậ ụ ứ ứ ế ế ố th c m i thì cũng ph i bi ụ t v n d ng ki n th c cũ, ki n th c cũ v n là m c

ầ ọ ướ ở ươ ệ ầ ọ đích trong l n h c tr c nay tr thành ph ặ ng ti n cho l n h c này ho c

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ả ậ ụ ữ ể ố ớ ượ ỹ cũng có th mu n có nh ng k năng m i thì ph i v n d ng đ ạ c thành th o

ấ ủ ữ ụ ế ậ ọ ỹ ứ nh ng k năng cũ. V n d ng ki n th c là khâu quan tr ng nh t c a quá trình

ọ ậ ậ nh n th c ứ trong h c t p.

ế ủ ậ ụ ứ ế ự ầ * S c n thi t c a v n d ng ki n th c liên môn ộ vào cu c s ng ố có ý

ế ứ ự ữ ữ ễ ặ ọ ỏ nghĩa h t s c quan tr ng, vì th c ti n luôn đ t ra nh ng câu h i, nh ng tình

ả ố ả ụ ứ ậ ỹ ầ hu ng…c n ph i gi i quy t. ộ ế K năng v n d ng ki n th c liên môn là m t ế

ụ ấ ẩ ạ ộ ườ ộ ủ ph m ch t, m t tiêu chí c a m c tiêu đào t o con ng ạ i năng đ ng, sáng t o

ườ ườ ệ ả trong nhà tr ng. Trong nhà tr ữ ng hi n nay không ph i không còn nh ng

ệ ượ ọ ạ ủ ữ ẹ ầ ọ hi n t ng h c sinh trình bày l ề i bài h c khá đ y đ , toàn v n nh ng đi u

ậ ượ ừ ầ ặ ư ghi nh n đ th y cô giáo ho c đã đ c t ượ ọ ừ c đ c t ệ các tài li u nh ng l ạ ấ i r t

ứ ụ ệ ậ ả ế lúng túng khi v n d ng ki n th c liên môn vào vi c gi ậ i các bài t p th c t ự ế .

ự ụ ứ ệ ệ ế ậ ọ Cho nên vi c rèn luy n năng l c v n d ng ki n th c liên môn cho h c sinh

ờ ọ ạ ủ ụ ợ ớ trong gi h c là r t ầ ấ c n thi ế phù h p v i m c tiêu đào t o c a nhà tr t ườ . ng

ộ ố ệ ụ ứ ệ ế ậ ỹ * M t s bi n pháp rèn luy n k năng v n d ng ki n th c liên môn cho

ệ ả ự ậ ậ ầ ậ ộ ọ h c sinh trong vi c gi các bài t p ph n sinh lý th c v t và đ ng v t .

ề ộ ố ạ ụ ệ ể ậ ọ Giao nhi m v cho h c sinh tìm hi u v m t s d ng bài t p có liên

ế ọ quan đ n bài h c.

ặ ỗ ọ ế ỏ Đ t câu h i: ầ ỏ Ở i ph n h c luôn m ứ ư đ a ra câu h i liên quan ki n th c

ự ế ả ự ế ẽ ầ ớ ọ th c t ; gi i thích các hi n t ệ ượ th c t ng , s g n gũi v i các em h c sinh

ễ ậ ụ ứ ơ ễ ể ế ắ ơ giúp các em d hi u, d v n d ng h n và kh c sâu ki n th c h n.

ự ế ự ự ự ấ ố ọ Xây d ng tình hu ng th c t ề ự ễ : L a ch n xây d ng các v n đ th c ti n,

ộ ố ề ậ ắ ố ớ ườ các bài t p tình hu ng g n li n v i cu c s ng và môi tr ọ ng xung quanh h c

ứ ế ậ ớ ọ ố sinh thông qua đó hình thành ki n th c m i cho h c sinh. Bài t p tình hu ng

ể ả ữ ố ọ ạ d y h c là nh ng tình hu ng khác nhau đã, đang và có th x y ra trong quá

ọ ượ ấ ạ ướ ạ ậ ọ ả ạ trình d y h c đ c c u trúc l i d ng bài t p, khi h c sinh gi i d ậ i bài t p

ấ ứ ừ ừ ụ ủ ệ ượ ỹ ố y, v a có tác d ng c ng c tri th c, v a rèn luy n đ ọ ậ c k năng h c t p

ế ộ ố ử ừ ố ỹ ầ c n thi t. T đó rèn k năng x lí các tình hu ng trong cu c s ng, kích thích

ự ọ ậ ủ ọ ế ọ ộ ỉ ứ tính tích c c h c t p c a h c sinh, không ch giúp h c sinh lĩnh h i ki n th c

ệ ượ ế ậ ứ ệ ậ mà còn rèn luy n đ c kĩ năng nh n th c, kĩ năng ti p c n, phát hi n và gi ả i

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ề ở ế ề ộ ườ ế ấ quy t v n đ nhi u góc đ khác nhau, kĩ năng giao ti p, tăng c ng kh ả

ộ ậ ề ệ ạ ạ ọ năng suy nghĩ đ c l p, tính sáng t o…Nó t o đi u ki n cho h c sinh ch ủ

ứ ề ậ ỉ ộ đ ng đi u ch nh nh n th c, kĩ năng, hành vi.

ự ế ể ọ Quan sát th c t và tham quan thiên nhiên ứ giúp h c sinh ki m ch ng,

ệ ự ế ừ ứ ế ắ ố ả ậ ạ kh c sâu ki n th c, t o m i liên h th c t , t ụ đó tăng kh năng v n d ng

ự ế ạ ứ ọ ậ th c t , t o h ng thú trong h c t p.

ụ ự ự ậ ậ ọ ọ ộ L a ch n, xây d ng bài t p sinh h c có n i dung v n d ng liên quan

ự ễ ự ễ ậ ụ ứ ể ế ọ ế đ n th c ti n đ rèn kĩ năng v n d ng ki n th c sinh h c vào th c ti n.

ữ ư ể * Nh ng l u ý trong ki m tra, đánh giá

ỡ ọ ề ọ ươ ọ ậ ể Coi tr ng đánh giá đ giúp đ h c sinh v ph ng pháp h c t p, …t ừ

ạ ủ ọ ủ ề ầ ỉ đó đi u ch nh quá trình d y c a th y, h c c a trò

ọ ượ ệ ệ ể ọ ỉ Vi c ki m tra, đánh giá không ch là vi c xem h c sinh h c đ c cái gì

ơ ế ọ ư ế ọ ế ậ ụ ọ mà quan tr ng h n là bi t h c sinh h c nh th nào, có bi t v n d ng không.

ề ể ự ấ ậ ớ ộ ế ể Xây d ng đ ki m tra theo ma tr n v i 4 c p đ : Bi ậ t, hi u, v n

ậ ụ ự ể ề ấ ẩ ụ d ng, v n d ng cao; ki m tra v năng l c, ph m ch t…

ự ậ ướ ở ườ ỏ Xây d ng câu h i, bài t p theo h ng m , liên môn, tăng c ng kh ả

ậ ụ năng v n d ng;

ể ấ ệ ọ ượ ự ế ộ ủ Coi tr ng vi c đánh giá quá trình đ th y đ c s ti n b c a chính

ụ ọ ậ ủ ứ ộ ọ ệ ọ h c sinh đó; m c đ hoàn thành nhi m v h c t p c a h c sinh trên l p, ớ ở

nhà.

ườ ể ả ứ ụ ế ậ ế Tăng c ng v n d ng ki n th c liên môn đ gi ố i quy t các tình hu ng

ự ễ th c ti n.

ậ ụ ộ 4.3.2.N i dung v n d ng

ứ ạ 4.3.2.1. Hình th c d y:

ổ ứ ạ ướ ứ ụ ế ậ ả T ch c d y h c ọ theo h ng v n d ng ki n th c liên môn vào gi i các

ậ ạ d ng bài t p.

ụ a. M c tiêu

ứ : ế * Ki n th c

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ả ắ ọ ượ ế ế ộ H c sinh ph i n m đ ấ ứ c các n i dung ki n th c liên quan đ n áp su t

ứ ấ ẩ ệ ố ử ụ ự ậ th m th u; s c hút n ướ ủ ế c c a t bào th c v t; tính h s s d ng năng l ượ ng

ự ươ ánh sáng; tính toán d a vào ph ợ ổ ng trình quang h p t ng quát; tính l ượ ng

ấ ầ ồ phân bón c n cung c p cho cây tr ng.

ế ỉ ệ ủ Mô t ả ượ đ c chu kì tim. Bi ờ t cách tính th i gian và t l ộ các pha c a m t

ộ ố ạ ự ố ậ ộ chu kì tim; tính l c t ng máu trong m t chu kì tim và m t s d ng bài t p

khác.

ụ ể ậ ượ ề ầ ưỡ Hi u và quan sát, v n d ng đ c v nhu c u dinh d ng, tính đ ượ c

ầ ồ ợ nhu c u phân bón h p lý cho cây tr ng;

ỹ * K năng

ế Kỹ năng t ự ọ tìm ki m thông tin qua tài li u, h c, ợ ; ệ t ng h p ổ

ứ ứ ệ ế ệ Nghiên c u, phát hi n ki n th c qua SGK, tài li u liên quan qua các

ọ môn h c khác liên quan.

ả ả ệ ượ Quan sát, mô t , phân tích, gi i thích các hi n t ng liên quan qua tài

ự ễ ệ ỹ ậ ụ ậ li u và ngoài th c ti n; k năng thu th p, v n d ng;

ỹ ữ ọ ữ ọ ớ ọ K năng giao ti p, ợ ế h p tác gi a h c sinh v i h c sinh và gi a h c sinh

ớ v i giáo viên.

* Thái độ

ớ ệ ượ ấ ở ự ậ H ngứ thú và quan tâm t i các hi n t ổ ng trao đ i ch t th c v t; các

ở ộ ậ quá trình sinh lý đ ng v t.

ứ ượ ầ ứ ủ ậ ớ ọ ọ Nh n th c đ ọ c t m quan tr ng c a môn h c, h ng thú v i môn h c,

ự ự ứ ọ tích c c xây d ng bài. Say mê nghiên c u khoa h c.

ứ ồ ả Hình thành ý th c yêu thiên nhiên, tr ng, chăm sóc cây xanh, b o

ệ ườ ớ ứ ỏ ủ ả ộ ồ v môi tr ng. Quan tâm t i s c kh e c a b n thân và c ng đ ng.

* Năng l cự

ự ự ọ ậ ượ ứ Năng l c t ệ h c nghiên c u các tài li u và thông tin thu th p đ c;

ự ả ề ể ệ ế ấ ệ ệ ấ Năng l c gi i quy t v n đ th hi n thông qua vi c phát hi n v n đ ề

ả ự ế ề ế ấ và gi i quy t các v n đ trong th c t ;

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ự ọ ị ả Năng l c khoa h c: phân nhóm, quan sát, đ nh nghĩa, gi ả i thích, kh o

ậ sát, thu th p, phân tích ...

ự ự ợ Năng l c h p tác, năng l c giao ti p, ế ế thuy t trình, ự ử ụ năng l c s d ng

ề ệ công ngh thông tin và truy n thông;

ự ậ ụ ế Năng l c v n d ng ki n th c ự ễ . ứ liên môn vào th c ti n

ươ ỹ b. Ph ậ ạ ọ ng pháp, k thu t d y h c

ố ượ ở ừ ử ụ ớ ừ Tùy theo t ng đ i t ọ ng h c sinh t ng l p mà s d ng các ph ươ ng

ả ạ ượ ậ ạ ư ọ ỹ ụ pháp và k thu t d y h c khác nhau nh ng ph i đ t đ c m c tiêu phát huy

ượ ự ượ ự ủ ọ ặ đ ủ ộ c tính tích c c ch đ ng và phát huy đ c năng l c c a h c sinh, đ c bi ệ t

ả ậ ạ ộ ể ọ ứ ụ ế ạ ọ là ph i v n d ng ki n th c liên môn trong ho t đ ng d y và h c, đ h c sinh

ộ ố ể ậ ự ứ ụ ễ ế ả có th v n d ng ki n th c liên môn trong th c ti n cu c s ng và gi i thích

ệ ượ ườ ự ễ ặ các hi n t ng th ng g p trong th c ti n.

ộ ố ạ ọ ậ ậ ụ ứ ế 4.3.2.2. M t s d ng bài t p minh h a v n d ng ki n th c liên môn

ả ậ ầ ươ ươ ọ trong gi i bài t p ph n ch ng I ch ng trình sinh h c 11.

Ự Ậ Ậ A. BÀI T P SINH LÝ TH C V T

ấ ủ ủ ế ẩ ấ ạ ị D ng 1. Tính áp su t th m th u c a dung d ch và c a t bào.

ế ệ ượ ế ộ ứ * Ki n th c chung : Hi n t ự ậ ng khu ch tán là s v n đ ng các phân t ử

ộ ấ ế ồ ồ ớ ố ừ ơ t ơ n i có n ng cao đ n n i có n ng đ th p cho t ằ i khi cân b ng. T c đ ộ

ộ ố ế ố ụ ế ộ ự ệ ồ khu ch tán ph thu c vào vào m t s y u t ộ sau: S chênh l ch n ng đ ,

ướ ử ệ ộ ả ộ ườ kích th c phân t , nhi ớ t đ và đ nh t cu môi tr ng.

ệ ượ ộ ườ ẩ ặ ợ ệ ủ Hi n t ấ ng th m th u là m t tr ng h p đ c bi ế t c a khu ch tán. S ự

ệ ầ ử ậ ế ấ ướ ặ đ c bi t đó là ph n t v t ch t tham gia khu ch tán là n c hay ấ ch t tan và

ể ả ấ ph i di chuy n qua màng bán th m.

ự ủ ự ể ấ ấ ẩ ị Áp su t th m th u là l c gây ra s chuy n d ch c a dung môi vào dung

ị d ch qua màng

ấ ủ ế ấ ả ị ấ ẩ ẩ Áp su t th m th u c a t bào chính là ấ áp su t th m th u cu d ch bào.

ấ ủ ế ấ ẩ ấ ộ ị ị ế T bào ch u m t áp su t th m th u c a các ch t hòa tan trong d ch t ọ bào g i

ộ ủ ị ấ ấ ẩ ấ ẩ ổ ồ ấ là áp su t th m th u. Áp su t th m th u đó thay đ i theo n ng đ c a d ch t ế

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ấ ấ ẩ ấ ộ ồ ớ ẩ bào: n ng đ càng cao thì áp su t th m th u càng l n và chính áp su t th m

ệ ấ ọ th u có vai trò quan tr ng trong vi c hút n ướ ủ ế c c a t bào.

ứ ấ ấ ả ẩ ị * Công th c tính áp su t th m th u cu dung d ch:

ủ ứ ẩ ấ ấ ố ị ượ Theo công th c VanH p, áp su t th m th u c a dung d ch đ c tính

theo công th c: ứ

P = RTCi

≈ ằ ố Trong đó: R h ng s khí (R= 22,4/273 0,082)

0C)

ệ ộ ệ ố T – nhi t đ tuy t đ i (T= 273 + t

ộ ấ ồ C – n ng đ ch t tan (M= mol/lít)

ị ứ ộ ệ ố ủ ể ố ị i – h s VanH p bi u th m c đ ion hóa c a dung d ch

α α ệ ố ố ứ Công th c tính i : i = 1 + (n1); trong đó là h s phân li; n là s ion

ử khi phân t ụ ư phân li. Ví d nh NaCl có n = 2.

Chú ý:

ố ớ ư ườ ấ ị + Đ i v i các ch t trong dung d ch không phân li thành ion (nh đ ng) thì α

= 0 i =1→

ố ớ ệ ấ ạ ị + Đ i v i các ch t đi n li m nh trong dung d ch phân li hoàn toàn ra ion thì

=1 α

ố ớ ơ ế ế ệ ế ấ + Đ i v i các ch t đi n li y u (axit y u, baz y u) thì phân li không hoàn

0 =

α ự ữ ệ ự ề ặ toàn ra ion thì d a vào đ cho ho c d a vào d ki n tính α α ( = n/n

C/C0)

ố ử ử phân li hòa tan ; n0 số phân t Trong đó: n s phân t

ộ ồ ầ ộ ồ C – n ng đ phân li ra ion ; C0 – n ng đ ban đ u

ủ ẩ ấ ấ ẩ ấ ấ ổ ị ỗ Áp su t th m th u c a dung d ch = t ng áp su t th m th u do m i

ấ ị ch t tan dung d ch gây lên : Pdd = R x T x (C1 x i1 + C2 x i2 + …. + Cn x in)

ậ ọ : * Bài t p minh h a

ị ườ ấ ồ ộ ẩ ng có n ng đ 0,01 M. Tính áp su t th m ộ Bài 1. a. M t dung d ch đ

0C.

ấ ủ ị ở ệ ộ th u c a dung d ch nhi t đ 25

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ơ ớ ồ ộ ầ ượ ứ ộ ơ ị b. M t dung d ch ch a glucz và saccaroz v i n ng đ l n l t là 0,015

ấ ủ ấ ẩ ị ị ế M và 0,03 M. Hãy xác đ nh áp su t th m th u c a dung d ch bi t nhi ệ ộ ủ t đ c a

ị dung d ch là 27

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ấ ủ ấ ẩ ị ườ a.Áp su t th m th u c a dung d ch đ ng:

≈ P = 0,082 x (273 + 25) x 0,01 x 1 0,24436 atm

ấ ủ ứ ẩ ấ ơ ị b. Áp su t th m th u c a dung d ch ch a glucoz và saccaroz ơ :

≈ P = 0,082 x (273 + 27) x (0,015 x 1 + 0,03 x 1) 1,1070 atm

Bài 2.

0C ch a hai ch t ấ

ủ ấ ấ ị ị ở ứ ẩ a. Xác đ nh áp su t th m th u c a dung d ch 27

ơ glucoz 0,02 M và NaCl 0,02M

ư ộ ị ườ ở ự ậ b. Đ a m t mô th c v t vào dung d ch đ ơ ng glucoz 0,04M nhi ệ ộ t đ

ố ượ ấ ự ậ ể ổ 250C thì th y kh i l ng và th tích mô th c v t này không thay đ i. Hãy tính

ấ ủ ẩ ấ ế áp su t th m th u c a các t ự ậ bào trong mô th c v t

ướ ẫ H ng d n gi ả i

+ và Cl)

→ ẽ ạ a. NaCl khi phân li s t o ra 2 ion (Na n = 2, α = 1 i = 2→

ấ ủ ẩ ấ ị Áp su t th m th u c a dung d ch :

≈ P = 0,082 x (273 + 27) x (0,02 x 1 + 0,02 x 2) 1,4760 atm

ấ ủ ẩ ấ ị ườ b.Áp su t th m th u c a dung d ch đ ng glucoz ơ :

≈ P = 0,082 x (273 + 25) x 0,04 x 1 0,9774 atm

→ ố ượ ể ổ Vì kh i l ự ậ ng và th tích mô th c v t này không thay đ i đây là môi

tb = Pdd = 0,9774 atm

ườ ươ tr ẳ ng đ ng tr ng P→

ứ ạ D ng 2. S c hút n ướ ủ ế c c a t bào

ế ướ ả ấ ẩ ộ ị ấ D i tác đ ng cu áp su t th m th u cúa d ch bào, ứ * Ki n th c chung:

ướ ẽ ể ừ ế ả ấ n c s di chuy n t ngoài vào không bào qua nguyên sinh ch t. K t qu làm

ể ấ ế cho th tích không bào tăng lên, ép nguyên sinh ch t lên thành t ự bào. L c này

TB).

ứ ươ ủ ế ệ ọ g i là s c tr ng c a t bào (kí hi u là T

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

TB) c a t

ứ ướ ủ ế ệ ố ữ ẩ ấ ấ S c hút n c (S ứ bào là hi u s gi a áp su t th m th u và s c

TB = PTB TTB

ươ tr ng n ướ ủ ế c c a t bào. S

ứ ướ ủ ế c c a t bào (atm) Trong đó : STB là s c hút n

ấ ươ ướ ng n c (atm) TTB là áp su t tr

ả ế ẩ ấ ấ bào (atm) PTB là áp su t th m th u cu t

ạ Các tr ng thái n ướ ủ ế c c a t bào:

ế ướ ướ + T bào bão hòa n ặ c ho c no n c hoàn toàn : S =0 P =T→

ế ế ứ ướ ấ ớ + T bào héo hoàn toàn, lúc này t bào có có s c hút n c r t l n và

→ ẩ ấ ằ b ng áp su t th m th u ấ : T = 0 S = P

ế ướ ạ ọ ế + T bào thi u bão hòa n c. Đây là tr ng thái quan tr ng và th ườ ng

ế ả ế ướ xuyên x y ra trong cây, do thi u bão hòa nên t ả bào ph i hút n ể ở c d tr lên

ự ể ư ướ ộ bão hòa và đó là đ ng l c đ đ a n c vào trong cây : S > 0

ấ ướ ế ộ ớ ộ ế ạ + T bào m t n c quá l n và đ t ng t thì thành t bào co l i và T có

ề ươ chi u d ng:

S = P + T

ủ ứ ể ạ Ý nghĩa c a s c hút n ướ ủ ế c c a t ị bào (S): bi u th tình tr ng thi u n ế ướ c

ế ể ị ỉ trong t ệ ử ụ bào do đó có ý nghĩa trong vi c s d ng ch tiêu này đ xác đ nh ch ế

ồ ộ ướ ướ đ t i n c cho cây tr ng.

ủ ứ ươ ướ ệ ể ấ ố Ý nghĩa c a s c tr ng n c (T): T xu t hi n đ ch ng l ạ ự ươ ng i s tr

ủ ế ậ ế ướ ế lên c a t bào. Vì v y khi t bào hút n c thì T tăng và khi t bào bão hòa

ướ ệ ặ ẫ ấ ấ ẩ n c thì T = P. Khi đó, m c dù v n còn chênh l ch áp su t th m th u cu t ả ế

ấ ủ ư ấ ơ ớ ị ế ẩ bào và đang l n h n áp su t th m th u c a dung d ch nh ng t ừ bào ng ng hút

ướ ệ ế ả ự ậ n c và giúp b o v t ị ỡ bào th c v t không b v .

ệ ượ ệ ượ ẩ ế ấ ướ Hi n t ng xitoriz: là hi n t ng x y ra khi t bào m t n ư c nh ng

ẩ ả ấ ơ ườ không ph i do th m th u mà do bay h i trong môi tr ng không khí khô, lúc

ế ấ ướ ấ ể ế ả ế đó t bào m t n c r t nhanh, th tích t bào gi m đi do đó t bào nhăn nheo

ạ ấ ườ ỏ ế ợ l i. Ch t nguyên sinh trong tr ng h p này không tách kh i t bào.

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ộ ế ạ ị * Khi cho m t t ằ ả bào vào dung d ch thì x y ra tr ng thái cân b ng

ướ ữ ế ứ ị n c gi a t bào và dung d ch. Khi đó s c hút n ướ ủ ế c c a t ằ bào b ng áp

ẩ ấ ị : ấ ủ su t th m th u c a dung d ch

STB = Pdd P↔ TB TTB = Pdd T↔ TB = PTB – Pdd

ọ ậ * Bài t p minh h a:

TB = 2,1 atm, TTB

ự ậ ồ ộ ế ố bào gi ng nhau có P Bài 1. M t mô th c v t g m các t

ườ ị ở = 0,8 atm. Ng i ta ngâm mô này trong dung d ch saccarozo 0,07 M nhi ệ t

0C trong th i gian 30 phút. Hãy d đoán s thay đ i v kh i l

ổ ề ố ượ ự ự ờ ở đ 25ộ ng mô

ự ậ ả th c v t này. Gi i thích vì sao?

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ấ ủ ẩ ấ ị Áp su t th m th u c a dung d ch saccarozo:

≈ 1,7105 atm Pdd = 0,082 x (273 + 25) x 0,07

TB = PTB – TTB = 2,1 – 0,8 = 1,3 atm

ứ S c hút n ướ ủ ế c c a t bào: S

→ ị ứ ươ ướ ướ ừ ế c t t bào ra dung d ch s c căng tr ng n c (T) Vì STB < Pdd → n

ả ầ gi m d n.

ằ ạ Tr ng thái cân b ng n ướ ủ ế c c a t bào:

STB = Pdd P↔ TB TTB = Pdd T↔ TB = PTB – Pdd = 2,1 – 1,7 = 0,4 atm

ấ ướ ế ứ ươ ướ ả T bào m t n c, s c căng tr ng n ế c (T) gi m cho đ n khi khi T = 0,4

atm

ộ ế ự ậ ả ế ấ ấ ẩ bào th c v t có áp su t th m th u là 3,74 atm. Th t bào Bài 2. M t t

4 0,01 M; CaCl2 0,01 M. Sau 30

ị ứ này vào dung d ch ch a NaCl 0,01 M; CaSO

ứ ươ ằ ệ ộ ị phút, hãy xác đ nh s c căng tr ng n ướ ủ ế c c a t bào. Cho r ng nhi t đ phòng

0C và quá trình th m th u n

ấ ướ ẩ ế ệ thí nghi m là 26 c vào t ổ bào không làm thay đ i

ả ế ẩ ấ ấ áp su t th m th u cu t bào.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ấ ẩ ả ị ấ Áp su t th m th u cu dung d ch:

≈ 1,7163 Pdd = 0.082 x (273 + 26) x (0,01 x 2 + 0,01 x 2 + 0,01 x 3)

atm

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ằ ạ Tr ng thái cân b ng n ướ ủ ế c c a t bào:

STB = Pdd P↔ TB TTB = Pdd T↔ TB = PTB – Pdd = 3,74 – 1,7163 = 2,0237 atm

ế ự ậ ủ ẩ ấ ộ bào c a cùng m t mô th c v t có áp th m th u là 1,7 atm, Bài 3. Các t

ặ ị ườ ấ ấ ẩ khi đ t vào các dung d ch đ ng có áp su t th m th u là 0,8 atm; 1,1 atm; 1,5

ệ ượ ẽ ế ằ ấ ươ atm s có hi n t ả ng gì x y ra? Bi t r ng áp su t tr ng n ướ ủ ế c c a t bào

ướ ị tr c khi ngâm vào dung d ch là 0,6 atm.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ứ ị S c hút n ướ ủ ế c c a t bào khi ngâm vào dung d ch là:

STB = PTB – TTB = 1,7 – 0,6 = 1,1 atm

Ở ị ườ ấ ấ ẩ ế ướ dung d ch đ ng có áp su t th m th u 0,8 atm thì t bào hút n c và

ể tăng th tích

Ở ị ườ ấ ẩ ấ ế dung d ch đ ng có áp su t th m th u là 1,1 atm thì t bào không thay

đ iổ

Ở ị ườ ẩ ấ ế ấ ướ dung d ch đ ng có áp su t th m tháu 1,5 atm thì t bào m t n c và

ệ ượ có hi n t ng co nguyên sinh.

ố ớ ự ậ ấ ạ ỏ ể * Đ i v i th c v t trên c n, h p th n ụ ướ ở ạ c d ng l ng thì đ cây hút

ả ế ấ ấ ở ễ ả ớ ượ ướ đ c n ẩ c thì áp su t th m th u cu t bào lông hút ơ r ph i l n h n

ấ ấ ẩ ả ở ạ ị ế ấ (T bào tr ng thái héo hoàn toàn T áp su t th m th u cu dung d ch đ t

= 0.

dd đ tấ

↔ R.T.C > P C > ↔ PTB > Pdd đ t ấ

ọ ậ Bài t p minh h a:

ộ ố ườ ở ể ẩ ấ ng ủ ấ ven bi n có áp su t th m th u c a Bài 1. M t cây s ng bình th

ộ ị ặ ậ ả ồ ế ấ đ t ng p m n là 3 atm. Cây này ph i duy trì n ng đ d ch t bào lông hút t ố i

0C,

ể ố ể ượ ệ ộ thi u là bao nhiêu đ s ng đ c trong mùa hè có nhi t đ trung bình là 35

0C?

ệ ộ mùa đông có nhi t đ trung bình là 17

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ự → ồ ộ ị ế ố D a vào công th c: N ng đ d ch t bào lông hút t ể i thi u ứ C >

ể ố ả ượ ể ầ c n ph i duy trì đ cây có th s ng đ c:

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

+ Mùa hè: C >

+ Mùa đông: C >

Ở ộ ừ ể ậ ặ ọ ố ượ m t loài cây m c trong r ng ng p m n, đ cây s ng đ c bình Bài 2.

0C thì cây ph i duy trì n ng ồ ả

ườ ệ ộ ườ th ng vào mùa hè có nhi t đ môi tr ng là 32

ế ố ể ế ằ ệ ố ố ọ ị đ d ch t bào lông hút t i thi u là 0,128 M. Bi ể t r ng h s VanH p bi u

ị ứ ủ ấ ộ ị ẩ th m c đ ion hoá c a dung d ch i = 1 và R = 0,082. Hãy tính áp su t th m

ấ ủ ấ ấ ớ ậ ặ ố ượ th u l n nh t c a đ t ng p m n mà cây s ng đ c.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ứ ự D a vào công th c C > P→ dd đ t ấ < RTC

ấ ớ ấ ủ ấ ẩ ặ ậ ấ ể ố Áp su t th m th u l n nh t c a đ t ng p m n mà cây có th s ng

đ c:ượ

Pdd đ tấ < 0,082 x (237 + 32) x 0,128 Pdd đ t ấ < 3,2013 atm

dd = 3,6

ố ở ể ấ ị vùng ven bi n có áp su t dung d ch là P ộ Bài 3. a. M t cây s ng

ố ồ ế ễ ộ atm. N ng đ mu i trong t ả bào r cây duy trì kho ng 0,1435 M vào mùa hè

ỏ ệ ộ ườ và 0,153 M vào mùa đông. H i vùng này có nhi t đ môi tr ng mùa hè và

ấ ế ấ mùa đông th p nh t là bao nhiêu? (bi t R = 0,082; i = 1)

ế ế ự ậ ủ ấ ẩ b. N u t ấ bào c a mô th c v t có áp su t th m th u là 2,1 atm cho vào

ị ườ ệ ượ ấ ẩ ẽ ả dung d ch đ ấ ng có áp su t th m th u là 1,7 atm. Hi n t ng gì s x y ra

ấ ươ ướ ặ ế n u áp su t tr ng n ướ ủ ế c c a t bào tr c khi đ t vào là 0,6 atm?

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ệ ộ ườ a. Tính nhi t đ môi tr ng mùa hè và mùa đông:

2 là nhi

ệ ộ ệ ộ ị ộ ơ t đ mùa hè, t t đ mùa đông (đ n v đ C) + g i tọ 1 là nhi

tb = RTCi (i=1)

ứ ấ ẩ ấ ế + Công th c tính áp su t th m th u trong t bào là P

TB > Pdd

↔ ể ố ượ Đ cây s ng đ c thì P RTCi > P T > ↔

≈ = 305,9403 t T1 = 273 + t1 > ↔ 1 > 305,9403 – 273 =

32,9403 0C

= ≈ 286,944 t T2 = 273 + t2 > ↔ 2 > 286,944– 273 = 13,9940 0C

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

0C và mùa đông là 13,9940 0C

ậ ệ ộ ấ ủ V y nhi t đ th p c a muà hè là 32,9403

ứ ướ ặ ị b. S c hút n ướ ủ ế c c a t bào tr c khi đ t vào dung d ch là:

S = P – T = 2,1 – 0,6 = 1,5 atm < Pdd = 1,7 atm

ế ấ ướ ệ ượ Do đó t bào m t n c gây nên hi n t ng co nguyên sinh.

ệ ố ử ụ ạ ượ D ng 3. Tính h s s d ng năng l ng ánh sáng

ế ệ ố ử ụ ượ H s s d ng năng l ng ánh sáng là t l ỉ ệ ữ ố gi a s ứ * Ki n th c chung:

ượ ớ ố ủ ả ẩ ợ năng l ng tích lũy trong các s n ph m c a quang h p so v i s năng l ượ ng

ợ ử ụ s d ng cho quá trình quang h p.

HSSDNLAS = x 100

ọ ậ * Bài t p minh h a:

ấ ử ụ ệ ượ ở ơ ủ ng ố quang h p c a cây xanh đ i Bài 1. Tính hi u su t s d ng năng l

ỏ ế ể ơ ớ v i tia sáng đ (40 Kcal) và xanh (60 Kcal). Bi t 1 mol glucoz có th cho

ả kho ng 686 Kcal

ướ ẫ H ng d n gi ả i

2 tham gia quang h p →ợ

ứ ộ ử C 8 photon ánh sáng kích thích m t phân t CO

ợ ộ ử ơ ầ ể ổ đ t ng h p m t phân t glucoz c n 8 x 6 = 48 photon ánh sáng

HSSDNLAS = x 100

ố ớ ỏ Đ i v i tia đ = x 100 = 35,77291 %

ố ớ Đ i v i tia xanh = x 100 = 23,8194 %

3. Bi

ệ ể ượ ng trong chu trình C tế ấ Bài 2. Tính hi u su t chuy n hóa năng l

ự ữ ượ ươ ươ ằ r ng 1 phân t C năng l ng t ng đ ng 674 Kcal; 1 ATP = ử 6H12C6 d tr

7,3 Kcal; 1 NADPH = 52,7 Kcal.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ươ ợ Ph ng trình quang h p:

→ 12NADPH + 18 ATP + 6CO Pha sáng:12H2O + 12NADP+ +18ADP + 18Pi

Pha t i:ố

6CO2 + 12 NADPH + 18 ATP C→ 6H12C6 + 6H2O + 12NADP+ +18ADP + 18Pi

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ệ ở ủ ả ẩ ồ ố pha t ử ụ i: S d ng t ấ t S n ph m c a pha sáng là ngu n nguyên li u

ả ế 12 NADPH và 18 ATP c h t

ư ậ ộ ự ươ ể ạ Nh v y, đ t o m t phân t C ng đ ươ ng ớ ự ữ ử 6H12C6 v i d tr năng l ng t

ử ụ 674 Kcal/mol chu trình Canvil đã s d ng 12 NADPH và 18 ATP. Năng l ượ ng

ươ ươ ớ ố trên t ng đ ng v i s Kcal là: 12 x 52,7 + 18 x 7,3 = 763,8 (Kcal)

ể ệ ấ ượ Hi u su t chuy n hóa năng l ng là: H = x 100 = 88,2430 %

ự ươ ợ ổ D ng 4ạ . Tính toán d a vào ph ng trình quang h p t ng quát

C6H12O6 + 6O2 + 6H2O 6CO2 + 12H2O

ặ ờ ệ ụ (1) Ánh sáng m t tr i; (2) – Di p l c

ộ ố ậ ọ : * M t s bài t p minh h a

ả ồ ổ ớ 2 và H2O m i nuôi n i Bài 1. Cây xanh ph i đ ng hóa bao nhiêu gam CO

ườ ẩ ỗ ớ ộ m t ng i trung bình 50 kg v i kh u phàn ăn 1500 Kcal m i ngày đ t n t ể ồ ạ i?

ả ử ộ ể ả ấ ơ Gi s m t mol glucoz có th s n sinh ra 2870 kJ trong hô h p.

ướ ẫ ả H ng d n gi i:

1 Kcal = 4,1858 kJ

≈ ơ ầ ượ ạ ố S mol glucoz c n đ c t o ra: n = 2,1877 mol

2 + 12H2O

ự D a vào PTTQ: 6CO C6H12O6 + 6O2 + 6H2O

13,1262 26,2524 2,1877 (mol)

2 cây xanh ph i đ ng hóa = 13,1262 x 44 = 577,5528 g

ố ượ ả ồ Kh i l ng CO

2O cây xanh ph i đ ng hóa = 26,2524 x 18 = 472,5432 g

ố ượ ả ồ Kh i l ng H

ợ ượ ể ổ ầ ả ơ th c v t C c 108g glucoz thì c n ph i quang Ở ự ậ 3, đ t ng h p đ Bài 2.

ướ ố ượ ớ ế ằ phân li n c v i kh i l ng là bao nhiêu gam? Bi ộ t r ng toàn b NADPH do

ỉ ượ ố ể ử ạ pha sáng t o ra ch đ c dùng cho pha t i đ kh APG thành AlPG.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ơ ượ ổ ố ợ S mol glucoz đ c t ng h p = 108: 180 = 0,6 mol

2 + 12H2O

ự D a vào PTTQ: 6CO C6H12O6 + 6O2 + 6H2O

7,2 0,6 (mol)

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

H2O = 7,2 x 18 = 129,6000g

ố ượ ướ ầ ả Kh i l ng n c c n ph i quang phân li là: m

ạ ượ ồ ấ ầ D ng 5. Tính l ng phân bón c n cung c p cho cây tr ng

ế ệ ồ ợ ạ Vi c bón phân h p lý cho cây tr ng mang l ề i nhi u ứ * Ki n th c chung:

ả ổ ư ấ ẩ ấ ộ ị ợ l ủ i ích nh : tăng su t; ph m ch t nông s n; n đ nh và tăng đ phì nhiêu c a

ệ ử ụ ả ự ầ ợ ồ ấ đ t… Vi c s d ng phân bón h p lí cho cây tr ng ph i d a vào nhu c u sinh

ủ ầ ạ ầ ồ ồ lí c a cây tr ng. Cây tr ng c n lo i phân bón nào và bao nhiêu? C n vào giai

ạ ươ ử ụ ợ đo n nào và ph ng pháp s d ng thích h p

ượ ể ượ ứ L ng phân bón (LPB) có th đ c tính theo công th c sau:

LPB =

ầ ưỡ ủ ồ ượ Trong đó: + Nhu c u dinh d ng c a cây tr ng là l ấ ng ch t dinh d ưỡ ng

ượ ờ ưở ể ạ ộ (l ầ ng phân bón) mà cây c n qua các th i kì sinh tr ng đ t o nên m t năng

ấ ấ ạ su t kinh t ế ố t i đa (t n/t /kg..)

ấ ủ ấ ỡ ủ ấ ả ộ ộ ỡ + Kh năng cung c p c a đ t là đ màu m c a đ t. Đ màu m này tùy

ạ ấ ằ ộ ươ ọ thu c vào các lo i đ t khác nhau. B ng ph ng pháp phân tích hóa h c và

ườ ị ượ ượ ố ọ sinh h c, ng ể i ta có th xác đ nh đ c hàm l ng các nguyên t có trong

ượ ấ đ t: hàm l ng N,P,K…

ệ ố ử ụ ưỡ + H s s d ng phân bón (%) là t l ỉ ệ ượ l ấ ng ch t dinh d ng mà cây có

ớ ượ ả ấ ấ kh năng l y đi so v i l ng phân bón bón vào trong đ t.

ộ ố ậ ọ : * M t s bài t p minh h a

ượ ơ ầ ể ạ ấ ng nit ồ c n bón cho 15 ha cây tr ng đ đ t năng su t thu Bài 1. Tính l

ấ ấ ạ ế ằ ầ ơ ấ ho ch 17 t n ch t khô/1 ha. Bi t r ng nhu c u nit là 17g/1 kg ch t khô mà

ấ ượ ỉ ệ ố ử ụ ầ ủ ớ ấ đ t ch cung c p đ c 3% so v i nhu c u c a cây. H s s d ng phân bón là

60%.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ầ ử ụ ủ ấ ươ ươ Nhu c u s d ng N c a cây là 17 g/kg ch t khô t ng đ ấ ng 17 kg/ t n

ấ ch t khô.

ả ấ ấ ưỡ ủ ấ ấ Kh năng cung c p ch t dinh d ấ ng c a đ t = 3% x 17 = 0,51 kg/t n ch t

khô

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ả ượ ượ ủ ấ ấ ồ S n l ng thu đ c c a 15 ha cây tr ng = 15 x 17 = 255 t n ch t khô.

ượ ủ ể ạ ấ ấ L ng N đ đ thu ho ch 15 t n ch t khô = x 255 = 7008,25 kg

ế ộ ố ạ ọ ủ ứ ạ ươ t công th c hóa h c c a m t s lo i phân đ m t ứ ng ng Bài 2. Cho bi

ư nh sau:

4)2SO4;

ạ Phân urê: (NH2)2CO; phân nitrat: KNO3; phân đ m sunphat: (NH

4NO3

ạ Phân đ m amonnitrat: NH

ủ ầ ầ ơ ạ ạ a. Tính thành ph n ph n trăm c a nit trong các lo i phân đ m nói trên.

ừ ế ạ ạ ượ ơ ấ T đó cho bi t lo i phân đ m nào có hàm l ng nit cao nh t?

ượ ạ ầ ể ạ ạ ỗ b. Tính l ấ ng phân đ m m i lo i c n dùng cho lúa đ đ t năng su t

ạ ế ằ ể ầ trung bình 65 t / ha. Bi t r ng đ thu 100 kg thóc c n 1,2 kg N. H s s ệ ố ử

ở ỉ ạ ấ ồ ỗ ụ d ng phân bón cây lúa ch đ t 70%. Trong m i ha đ t tr ng lúa luôn có

ả ơ ạ ậ ố ị ạ kho ng 15 kg nit t o ra do vi sinh v t c đ nh đ m.

ế Bi t N = 14; H = 1; C= 12; O = 16; K = 39; S = 32

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ủ ầ ầ ơ ạ ạ a. Tính thành ph n ph n trăm c a nit trong các lo i phân đ m nói trên:

≈ ơ % nit trong urê = x 100 46,6667%

3 =

≈ ạ % N trong phân đ m KNO x 100 13,8641%

4)2SO4 =

≈ ạ % N trong đ m NH 21,2121 %

4NO3 =

ạ % N trong phân đ m NH x 100 35 %≈

ạ ậ ượ ấ ạ ạ => V y phân đ m trong urê có hàm l ng đ m cao nh t trong các lo i phân

trên

ượ ể ạ ạ ầ ấ b. Tính l ng phân đ m c n dùng cho lúa đ đ t năng su t trung bình 65

t /haạ

→ ưỡ ủ ạ ể ạ ầ Nhu c u dinh d ng N c a lúa mùa là 1,2 kg/1 t thóc đ đ t năng

ấ ạ ầ ẽ su t 65 t /ha thì nhu c u s là 1, 2 x 65 = 78 kg/ha.

ượ ủ ể ạ ạ ấ L ng N đ đ thu ho ch 65 t ch t khô = = 90 kg

≈ ượ ạ ầ L ng phân đ m urê c n dùng = 192, 8570 kg

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

3 c n dùng

≈ ượ ầ L ạ ng phân đ m KNO 649,1586 kg

4SO4 c n dùng =

≈ ượ ạ ầ L ng phân đ m(NH) 424,2861 kg

4NO3 c n dùng =

≈ ượ ạ ầ L ng phân đ mNH 1,869 kg

ạ ừ ộ ố ố ầ ỏ ra kh i thành ph n dinh d ưỡ ng Bài 2. Khi mu n lo i tr m t nguyên t

ố ớ ủ ứ ả ồ ể đ nghiên c u vai trò sinh lý c a nó đ i v i cây tr ng thì ta ph i tính toán đ ể

ế ợ ứ ấ ằ ấ ầ ợ thay th h p ch t ch a nó b ng h p ch t khác sao cho thành ph n và hàm

ủ ố ị ượ l ng c a nguyên t ổ kèm theo nó không b thay đ i

ộ ị ưỡ ể ồ ầ M t dung d ch dinh d ự ng dùng đ tr ng cây có thành ph n hàm l ng

3)2 là 1,0g; KH2PO4 là 0,25g; MgSO4 là 0,25g; KCl là

ấ ư các ch t nh sau: Ca(NO

2PO4 b ng bao nhiêu

ế ả ằ ỏ 0,125 ; FeCl3 là 0,0123g. H i: ph i thay th o,25 KH

ể ả ằ ả ầ NaH2PO4 và 0,125g KCl b ng bao nhiêu gam NaCl đ đ m b o thành ph n

ưỡ ủ ố ổ ị ế dinh d ng c a các nguyên t đi kèm không b thay đ i? Bi t K = 39,1; Na =

23,0; P = 31,0; Cl = 35,5.

ướ ẫ H ng d n gi ả : i

ế ợ ứ ề ắ ả ấ Theo nguyên t c đ bài, ph i thay th h p ch t ch a nguyên t ố ị ạ b lo i

ấ ầ ượ ủ ố ằ b ng ch t khác sao cho thành ph n và hàm l ng c a nguyên t đi kèm theo

ổ ị nó không b thay đ i.

ư ậ ế ả Nh v y, khi thay th KH ằ 2PO4 b ng NaH ả ả 2PO4 thì ph i đ m b o hàm

2PO4 không đ i. Khi thay th KCl b ng NaCl thì ph i đ m b o hàm

ả ả ế ả ằ ổ ượ l ng H

ượ l ổ ng Cl không đ i

4 = n KH2PO4 =

= 0,0018 mol n H2PO

2PO4 c n đ

ậ ượ ầ ượ ế V y l ng NaH c thay th là:

4 x M NaH2PO4

≈ 0,0018 x 120 0,2160 g m NaH2PO4 = n H2PO

≈ nCl = nKCl = 0,0017

= nCl – x MNaCl

≈ ượ ế L ng NaCl thay th là nNaCl 0,0017 x 58,5 ≈

0,0995 g

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

Ậ B. BÀI T P SINH LÝ Đ NGỘ V TẬ

ỉ ệ ờ ạ ủ ộ D ng 1. Tính th i gian và t l các pha c a m t chu kì tim

ế ứ * Ki n th c chung:

ộ ầ ằ ờ ộ ờ + Th i gian m t chu kì tim là th i gian (tính b ng giây) m t l n tim co

dãn

ờ ộ Th i gian m t chi kì tim =

ố ầ ầ ớ ố ố ị V i f là t n s tim (nh p tim), là s l n tim co dãn (hay s chu kì tim

ượ ự ệ ộ ơ ị ị đ c th c hi n) trong m t phút. Đ n v là nh p/phút.

ỉ ệ ờ ộ T l ủ th i gian các pha c a m t chu kì tim là:

ấ Pha co tâm nhĩ : Pha co tâm th t : Pha dãn chung

ộ M t chu kì tim = Pha co tâm nhĩ + pha dãn tâm nhĩ

ấ ấ = Pha co tâm th t + pha dãn tâm th t

ấ = Pha co tâm nhĩ + pha co tâm th t + pha dãn chung

ở ườ ưở + Chu kì tim ng i tr ng thành:

ố ị ở ườ ưở ị Trung bình s nh p tim ng i tr ng thành là 75 nh p tim /phút

ờ ộ Th i gian m t chu kì tim = = 0,8s

ỉ ệ ờ T l ả ộ th i gian các pha cu m t chu kì tim là 1:3:4

ư ữ ậ ươ ự ỗ ộ L u ý: Nh ng đ ng v t khác cũng t ng t , trong m i chu kì tim cũng

ư ổ ủ ư ờ ờ ỗ ỗ ồ g m 3 pha nh ng th i gian m i pha cũng nh t ng th i gian c a m i chu kì là

ể ở ậ ộ có th khác nhau các loài đ ng v t khác nhau.

ư ờ ủ ế ố ỗ ố ị N u nh th i gian c a m i chu kì tim càng ít thì s nh p tim (s chu kì

ỗ tim) trong m i phút (60 giây) càng cao và ng ượ ạ c l i.

ủ ị ị ả ử ờ ỉ ủ s th i gian ngh c a tâm Bài 1. Nh p tim c a voi là 25 nh p /phút. Gi

ỉ ệ ờ ủ ấ nhĩ là 2,1s; c a tâm th t là 1,5s. Hãy tính t l th i gian các pha trong chu kì

tim

ướ ẫ ả H ng d n gi i:

ờ ộ Th i gian m t chu kì tim = = 2,4s

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ờ ờ ờ ộ Th i gian pha co tâm nhĩ = th i gian m t chu kì tim – th i gian pha dãn

tâm nhĩ

= 2,4 – 2,1 = 0,3s

ấ ờ ộ ờ ờ Th i gian pha co tâm th t = th i gian m t chu kì tim – th i gian pha dãn

tâm th tấ

= 2,4 – 1,5 = 0,9s

ờ Th i gian pha dãn chung = 2,4 – (0,3 + 0,9) = 1,2s

ậ ỉ ệ ờ ộ V y t l ủ th i gian các pha c a m t chu kì tim là:

ấ Pha co tâm nhĩ : pha co tâm th t : Pha dãn chung = 0,3 : 0,9 : 0,2 = 1: 3 :

ủ ầ ộ ị ả ử ờ ủ s th i gian các pha c a Bài 2. Nh p tim c a chu t là 720 l n/phút. Gi

ầ ượ ấ ượ ờ chu kì tim l n l t là 1: 2: 3. Tính th i gian tâm nhĩ và tâm th t đ c ngh ỉ

ng i.ơ

ướ ẫ H ng d n gi ả i

́ → ̀ ờ ̣ ̉ ̣ Nhip tim cua chuôt 720 lân/phut th i gian 1 chu ki tim̀ : ≈ 0,0833s

ỉ ệ Trong 1 chu kì tim, t l : 1 : 3 : 4

ờ + Th i gian tâm nhĩ co: 0,0104s

ấ ờ + Th i gian tâm th t co: 0,0312s

ờ + Th i gian pha dãn chung: 0,0417

ờ ượ ơ ỉ Trong 1 chu kì tim: + Th i gian tâm nhĩ đ c ngh ng i là:

0,0312 + 0,0417 = 0,0729 giây.

ấ ượ ờ ơ ỉ + Th i gian tâm th t đ c ngh ng i là:

0,0104 + 0,0417 = 0,0521 giây

ự ố ạ D ng 2. Tính l c t ng máu

ế ứ * Ki n th c chung:

ự ố ượ ấ ơ ạ ộ L c t ng máu là l ộ ng máu mà tâm th t b m vào đ ng m ch trong m t

phút.

ự ượ ứ L c tính máu đ c tính theo công th c:

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ầ ố ự ố ể L c t ng máu = th tích tâm thu x t n s tim

ự ố ặ Trong đó: L c t ng máu (ml/phút ho c lít/phút)

ể ặ Th tích tâm thu (ml ho c lít)

ầ ố ố ị T n s tim co (s nh p tim/phút)

ộ ở ườ ồ ấ i g m 3 pha: pha co tâm nhĩ: pha co tâm th t ng Bài 1. M t chu kì tim

ờ ộ ở ườ : pha dãn chung. Th i gian trung bình m t chu kì tim ng ộ i là 0,8s. M t

ườ ụ ữ ị ượ ố ượ ị ng i ph n X có nh p tim đo đ c là 84 nh p/phút. Kh i l ng máu trong

ấ ố ươ ố tim cô y là 132,252 ml vào cu i tâm tr ng và 77,433 ml vào cu i tâm thu.

ờ ỗ ộ ị a. Xác đ nh th i gian m i pha trong m t chu kì tim ở ườ ng ụ ữ i ph n X

ượ ả ườ ơ b. Tính l ng máu b m/phút cu ng ụ ữ i ph n đó

ướ ẫ ả H ng d n gi i:

ờ ỗ ộ ị a. Xác đ nh th i gian m i pha trong m t chu kì tim ở ườ ng ụ ữ i ph n X:

ờ Th i gian 1 chu kì tim = = 0,7143s

ườ ỉ ệ ủ ộ Ở ườ ng i bình th ng, t l 3 pha c a m t chu kì tim là 1: 3: 4

≈ ờ + Th i gian pha co tâm nhĩ = x 1 0,0893s

≈ ấ ờ + Th i gian pha co tâm th t = x 3 0,2679s

≈ ờ + Th i gian pha dãn chung = x 4 0,3572s

ượ ủ ơ ườ b. Tính l ng máu b m/phút c a ng ụ ữ i ph n :

(132,252 – 77,433) x 84 = 4604,796 ml/phút = 4,6048 lit/phút.

ạ ộ ủ ở ộ ậ ộ m t loài đ ng v t th y t l ấ ỉ ệ Bài 2. Theo dõi chu kì ho t đ ng c a tim

ả ờ ế th i gian cu 3 pha (tâm nhĩ co : tâm th t coấ : dãn chung) là 1 : 2 : 3. Bi ờ t th i

ượ ầ ươ ỉ gian ngh là 0,6s. L ng máu trong tim là 120 ml đ u tâm tr ng và 290 ml

ố ươ ượ ơ ượ ộ cu i tâm tr ng. Hãy tính l ng máu mà tim b m đ c trong m t phút.

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ỉ ệ ờ ộ ự ề D a vào đ bài, t l ủ th i gian các pha c a m t chu kì tim là 1 : 2 : 3;

ứ ế ờ ờ ỉ trong đó th i gian pha dãn chung (t c th i gian tim ngh ) chi m t l ỉ ệ = 50%

ờ ộ ớ so v i th i gian m t chu kì tim.

ủ ộ ờ Do đó, th i gian c a m t chu kì tim là: = 1,2s

ộ ố ị S nh p tim trong m t phút là f = ị = 50 nh p/phút

ượ ơ ượ ộ L ng máu mà tim b m đ c trong m t phút là (290 – 120) x 50 = 8500

ml/phút

ầ ố ộ ậ ệ ậ ộ ị Bài 3. M t v n đ ng viên đang luy n t p có t n s tim là 95 nh p/phút.

ể ố ố ươ Th tích máu trong tim cu i tâm thu là 60,98 ml; cu i tâm tr ng là 123,34 ml.

ủ ậ ờ ộ a. Tính th i gian các pha trong chu kì tim c a v n đ ng viên đó

ượ ơ ể ơ ộ b. Tính l ng máu b m đi nuôi c th trong m t phút (tính theo lít)

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ủ ậ ờ ộ a. Tính th i gian các pha trong chu kì tim c a v n đ ng viên:

≈ ờ ộ Th i gian m t chu kì tim = 0,6316 s

ườ ỉ ệ ủ ộ Ở ườ ng i bình th ng, t l 3 pha c a m t chu kì tim là 1:3:4

≈ ờ + Th i gian pha co tâm nhĩ = x 1 0,0790 s

≈ ấ ờ + Th i gian pha co tâm th t = x 3 0,2369 s

≈ ờ + Th i gian pha dãn chung = x 4 0,3158 s

ượ ơ ể ơ ộ b. Tính l ng máu tim b m đi nuôi c th trong m t phút:

(123,34 – 60,98) x 95 = 5924,2 ml/phút = 5,9242 lít/phút

ộ ố ạ ạ ậ D ng 3. M t s d ng bài t p khác

ệ ườ ị ắ ỏ ộ ữ ơ ở ng i khi b c t b m t trong nh ng c quan Bài 1. Trong h tiêu hóa

ả ưở nào sau đây thì gây nh h ọ ng nghiêm tr ng nh t đ n ấ ế quá trình tiêu hóa: dạ

ậ ụ dày, túi m t, t y? Vì sao?

ướ ẫ ả H ng d n gi i:

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ị ắ ỏ ộ ơ ệ Trong h tiêu hóa ở ườ ng ề i khi khi b c t b m t c quan tiêu hóa nào đó đ u

ả ưở ế ả ơ ưở nh h ng đ n quá trình tiêu hóa. Tuy nhiên c quan gây nh h ụ ấ ng nh t là t y.

Vì:

ụ ế ứ ề ể ạ ọ + Vì t y ti t ra nhi u lo i enzim quan tr ng đ tiêu hóa th c ăn

ạ ế ể ế ứ ầ ộ + Trong khi đó d dày chi ti ổ t ra enzim đ bi n đ i m t ph n th c ăn.

ắ ỏ ậ ừ ế ậ ể ể ẳ ố + N u c t b túi m t thì m t t ẫ gan có th chuy n th ng theo ng d n

ả ưở ế ế đ n tá tràng ít nh h ng đ n tiêu hóa.

ướ ấ ậ ộ ườ c khi thi đ u, các v n đ ng viên th ng lên các vùng Bài 2. a. Vì sao tr

ệ ậ ể núi cao luy n t p đ nâng cao thành tích?

ị ấ ươ ườ ử b. Vì sao khi b ch n th ng phía sau gáy th ễ ng d gây t vong?

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ướ ấ ậ ộ ườ a.Tr c khi thi đ u các v n đ ng viên th ệ ng lên các vùng núi cao luy n

ể ậ t p đ nâng cao thành tích vì:

ượ ơ ể ấ ằ ả ơ + Hàm l ng O ồ 2 vùng cao th p h n vùng đ ng b ng. C th ph i thích

ứ ề ầ ậ ồ ơ ỏ nghi, h ng c u, tim đ p nhanh và c tim kh ecó s c b n

ơ ể ạ ầ ấ ố + C th trong tr ng thái g n gi ng khi thi đ u.

ị ấ ươ ườ ử b. Khi b ch n th ng phía sau gáy th ễ ng d gây t vong vì:

ủ ứ ủ ề ế ấ Đó là vùng hành t y, ch a trung tâm đi u hòa hô h p. N u hành t y b ị

ươ ướ ấ ạ ạ ộ ừ ế ộ ờ ấ ch n th ng, tr c tiên ho t đ ng hô h p t m ng ng. N u sau m t th i gian,

ụ ồ ượ ấ ớ ầ ạ ỏ trung tâm hô h p không ph c h i đ ặ c liên l c v i c u não và v não, ho c

ượ ấ ứ ị ờ ẽ ẫ ế ử không đ c c p c u k p th i s d n đ n t vong.

ộ ườ ụ ữ ượ ứ ỗ ố ờ i ph n đ c tiêm thu c penicillin và c m i gi ch ỉ Bài 3. M t ng

ượ ủ ố ụ ả ử còn 60% l ng thu c penicillin c a gi ờ ướ tr c còn tác d ng. Gi s ng ườ i

ượ ờ ụ ữ ph n đã đ c tiêm 600 mg penicillin vào lúc 8 gi sáng.

ượ ạ ủ ườ ụ ữ a. Tính l ố ng thu c còn l i trong máu c a ng i ph n lúc 11h

ế ượ ạ ườ b. N u l ố ng thu c còn l i trong máu là 3,6280 mg thì ng ụ ữ i ph n đã

ố ượ ấ tiêm thu c đ ờ c bao lâu và lúc đó là m y gi ?

ướ ẫ ả H ng d n gi i:

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ượ ố ờ ứ ố ượ ờ a. L ng thu c trong máu lúc 11 gi t c là đã tiêm thu c đ c 3 gi

= 600 x 0,63 = 129,6 mg

ọ ờ b. g i x là th i gian tiêm thu c. ố Ta có 600 x 0,6x = 3,6280

≈ 0,6x 0,006

x log≈ 10≈

ậ ườ ụ ữ ố ượ ờ ờ V y ng i ph n đã tiêm thu c đ c 10 gi hay lúc đó là 18 gi

ọ ấ Bài 4. Hãy ch n đáp án đúng nh t

ể ơ ừ ấ ặ ấ ả ộ tâm th t trái ho c tâm th t ph i trong m t Câu 1. Th tích máu b m t

ượ ể ế ể ọ chu kì tim đ c g i là th tích tâm thu. N u đem nhân th tích tâm thu v i s ớ ố

ậ ộ ượ ủ ủ ể ể ầ l n tim đ p trong m t phút thì ta đ c th phút c a tim. Th tích phút c a tim

ế ể ộ ị ườ ở ạ ơ ỉ = th tích tâm thu x nh p tim. N u m t ng tr ng thái ngh ng i có th i ể

ủ ể ầ ị ằ tích tâm thu là 70 ml mà nh p tim là 72 l n/phút thì th tích phút c a tim b ng

bao nhiêu ?

A. 3 lít/phút B. 5 lít/phút C. 10 lít/phút D. 7 lít/phút

ướ ẫ ả H ng d n gi i:

≈ ủ ể ề Theo đ , ta có: Th tích phút c a tim = 70 x 72 = 5040 ml 5 lit/phút =>

đáp án B

Ở ộ ậ ờ ị ị ủ m t loài đông v t có nh p tim là 160 nh p/phút. Th i gian c a Câu 2.

ủ ậ ộ ộ m t chu kì tim c a loài đ ng v t này là bao nhiêu ?

A. 0,00625 phút B. 2,6667 giây C. 0,00625 giây D. 0,375 giây

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ờ ượ ứ ộ Th i gian m t chu kì tim đ c tính theo công th c:

ờ ầ ố ớ ị ộ Th i gian m t chu kì tim = v i f – t n s tim (nh p/phút).

ủ ậ ậ ờ ộ ộ V y th i gian m t chu kì tim c a loài đ ng v t này là: = 0,375 giây

=> Đáp án D

ả ướ ủ ủ ố ệ ậ ừ ộ ị i đây là s li u nh p tim c a c a 5 loài đ ng v t, t ế 1 đ n Câu 3. B ng d

ộ ậ Đ ng v t 1 2 3 4 5

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ị ị Nh p tim (nh p tim) 190 28 40 500 80

ủ ủ ậ ộ ờ ộ ượ ắ Th i gian c a m t chu kì tim c a 5 loài đ ng v t này đ ế c s p x p theo

ứ ự ừ ỏ ế ớ th t nh đ n l n là: t

A. 15432 B.41532 C. 23514 D. 32514

ướ ẫ H ng d n gi ả i

ờ ượ ứ ộ Th i gian m t chu kì tim đ c tính theo công th c:

ờ ầ ố ớ ị Th i gian 1 chu kì tim v i f – t n s tim (nh p/phút). =

ỉ ệ ậ ấ ờ ộ ớ ầ ố ị Nh n th y, th i gian m t chu kì tim t l ngh ch v i t n s tim t n sầ ố

ứ ự ừ ỏ ế ớ ậ ớ ờ ỏ tim càng l n thì th i gian 1 chu kì tim càng nh . V y th t nh đ n l n 4 t

1532. Ch n Bọ

ế ằ ổ ườ ệ ả ổ t r ng 2 lá ph i ng i có kho ng 700 tri u túi ph i (ph ế Câu 4. Bi

ỗ ổ ườ ỗ ổ nang), m i túi ph i có đ ng kính trung bình là 250µm và coi m i túi ph i này

ố ầ ệ ộ ổ ổ ườ là m t kh i c u. Di n tích trao đ i khí trong ph i ng i là bao nhiêu m

ầ ượ ệ ứ Di n tích hình c u đ c tính theo công th c

S = 4 R2 (R là bán kính)

A. 137,4 m2 B. 549,8 m2 C. 1,37.10 4 m2 D. 137444,7 m2

ướ ẫ H ng d n gi ả i

6 x 4 x (

ệ ổ ổ ườ Di n tích trao đ i khí trong ph i ng i S = 700 x 10 x 106)2 ≈

→ ọ 137,4 m2 Ch n A

ầ ượ ả ữ ế ậ Không VI. Nh ng thông tin c n đ c b o m t (n u có):

ệ ầ ề ế ể ụ ế VII. Các đi u ki n c n thi t đ áp d ng sáng ki n:

ợ ượ ặ ự ế ể ượ VIII. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d ki n có th thu đ c do áp

ụ ế d ng sáng ki n

2 và

ế ượ ạ ạ ớ ứ ụ ả Sáng ki n đ c nghiên c u, áp d ng vào trong gi ng d y t i l p 11A

ể ộ ọ ỏ ấ ườ ấ ỉ ạ ồ ưỡ b i d ng đ i tuy n h c sinh gi i c p tr ng và c p t nh, đã đem l ệ i hi u

ệ ạ ự ệ ả ọ ớ ứ ề qu rõ r t trong vi c t o tính tích c c cho h c sinh, đem t i nhi u h ng thú

ủ ọ ố ớ ấ ượ ọ và yêu thích c a h c sinh đ i v i môn sinh h c và nâng cao ch t l ạ ng d y

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ụ ế ả ậ ả h c. ọ Nâng cao kh năng v n d ng ki n th c ứ liên môn vào gi ậ i bài t p và gi ả i

ệ ượ ọ ỹ thích các hi n t ng th c t ự ế rèn các k năng cho h c sinh. , Ngoài ra sáng ki nế

ạ ọ ụ ệ ể ả ẳ ọ ố có th áp d ng hi u qu cao trong ôn thi đ i h c cao đ ng cho h c sinh kh i

ừ ả ế ứ ớ ở ộ ớ l p 12 vì n i dung thi t năm 2018 tr đi có c ki n th c l p 11.

ụ ế ỉ ượ ớ ọ ố ườ Sáng ki n không ch áp d ng đ c v i h c sinh kh i 11 trong tr ng mà

ả ọ ụ ể ố ố ọ có th áp d ng cho c h c sinh kh i 11 và ôn thi THPT qu c gia cho h c sinh

ủ ườ ế ỉ kh i 12ố c a các tr ỉ ng THPT trong và ngoài t nh. Sáng ki n không ch áp

ộ ố ượ ụ ể ọ ố ụ d ng cho riêng m t đ i t ng h c sinh kh i KHTN mà có th áp d ng cho

ố ượ ọ ỏ ớ ươ ậ ạ ả ỹ các đ i t ng h c sinh gi i v i ph ng pháp gi ng d y ọ ạ , k thu t d y h c,

ệ ự ự ế ế ậ ớ ọ ố ế ợ k t h p v i vi c l a ch n ki n th c ứ , bài t p và tình hu ng th c t cho phù

ố ượ ợ h p v i ớ t ng ừ đ i t ọ ng h c sinh.

ố ượ ứ ể ọ Qua ki m ch ng trên hai nhóm đ i t ớ ng h c sinh (HS l p 11ban KHTN

ượ ụ ụ ế ệ ậ ấ và HSG) đ c áp d ng sáng ki n kinh nghi m, tôi nh n th y khi áp d ng sáng

ế ậ ụ ứ ế ả ậ ầ ươ ươ ki n v n d ng ki n th c liên môn vào gi i bài t p ph n ch ng I ch ng trình

ề ầ ọ ọ ọ ự sinh h c 11, thì h c sinh sau khi h c xong ph n chuyên đ đã t ớ ơ tin h n v i

ạ ế ố ượ ề ậ ầ ạ ả ẳ ơ các d ng bài t p v ph n sinh lý và đ t k t qu cao h n h n, s l ọ ng h c

ỏ ộ ọ ậ ự ớ ạ ọ sinh gi i, khá tăng m nh và h c sinh có thái đ h c t p tích c c v i môn sinh

ả ụ ể ư ế ơ ấ h n r t nhi u. ề K t qu c th nh sau:

ớ ế L p/ Nhóm

Gi iỏ ạ X p lo i Trung bình Khá Y uế

11A2 10 23,8% 20 47,6% 11 26,2% 2,4% 1

(42 HS)

HSG 4 50% 3 37,5% 1 12,5% 0 0

(08 HS) 50 HS 14 28% 23 46% 12 24% 1 2%

ế ả * K t qu đánh giá chung:

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ướ

ụ c khi áp d ng SKKN

ụ

Sau khi áp d ng SKKN

Column1

%ỷ ệ T l 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Gi iỏ

Khá

Y uế

Trung bình

ể ồ ế ả ướ ụ ế ệ Bi u đ k t qu đánh giá tr c và sau khi áp d ng sáng ki n kinh nghi m.

ấ ở ọ ọ ậ Tôi nh n th y ọ năm h c 2018 2019 và h c kì I năm h c 2019 – 2020

ề ượ ọ ử ệ ế ạ ả ọ tích lũy và th nghi m sáng ki n đã có nhi u l t h c sinh đ t gi i h c sinh

ỏ ấ ỉ ệ ể ả gi i c p t nh. ặ Đ c bi ọ t các em h c sinh đã thích tìm hi u và gi i thích đ ượ các c

ệ ượ ự ế ế ở ự ậ ộ hi n t ng th c t liên quan đ n các quá trình sinh lý ậ th c v t và đ ng v t.

ừ ụ ứ ế ả ệ ượ ậ T đó v n d ng ki n th c khoa h c ọ gi i thích các hi n t ng mà các em

ườ ữ ể ế ả ộ ố th ng g p ờ ặ và có th làm gi m nh ng tác đ ng không mong mu n đ n đ i

ự ậ ậ ườ ấ ấ ị ộ ố s ng th c v t, đ ng v t và con ng i. Các em c m ả th y r t thú v khi mình

ớ ơ ế ớ ề ả ề khám phá ra nhi u đi u m i h n trong th gi ứ ề i xung quanh v kh năng ng

ứ ế ơ ữ ứ ớ ụ d ng ki n th c đã đ ọ ơ ượ ọ H n n a các em hào h ng v i môn sinh h c h n, c h c.

ề ướ ạ ọ ừ ừ đi u mà tr c kia nhi uề em ng i h c. T đó thôi thúc các em không ng ng tìm

ữ ế ượ ứ ệ tòi nh ng ki n th c ứ , thông tin, nghiên c uứ m i ớ đ ụ c phát hi n và ng d ng

ờ ạ ệ ệ ọ trong th i đ i công ngh sinh h c hi n nay.

ợ

ượ

ặ ự ế

ể

ượ

IX. Đánh giá l

i ích thu đ

c ho c d ki n có th thu đ

ụ c do áp d ng sáng

ế ủ

ế

ả

ki n theo ý ki n c a tác gi

ế ố ẫ ế ự ữ ủ ể ộ Theo quan đi m c a tôi, m t trong nh ng y u t d n đ n s thành công

ề ạ ọ ườ ầ ả ả ượ ọ trong ngh d y h c chính là ng i Th y ph i gi i phóng đ ề c m i ti m

ự ự ệ ệ ọ ả năng trong h c sinh. Vi c xây d ng và th c hi n các gi i pháp trên đã th c s ự ự

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

ư ậ ệ ọ ọ nâng cao hi u qu ử ụ ả Nh v y trong h c kì I c a năm h c này tôi đã s d ng ủ

ọ ạ ấ ị ữ ạ SKKN vào d y h c đã đem l i nh ng thành công nh t đ nh:

ể ả ứ ứ ế ế ấ ậ ụ Th nh t, sáng ki n “V n d ng ki n th c liên môn đ gi ộ ố i m t s bài

ươ ộ ươ ổ ả ọ ườ ạ ậ t p ch ng I thu c ch ng trình sinh h c 11” làm thay đ i c ng i d y và

ườ ọ ệ ươ ụ ế ắ ố ng i h c. Nó có tác d ng g n k t giáo viên trong m i quan h t ng tác

ể ạ ượ ớ ọ ữ ữ ớ gi a giáo viên v i giáo viên, gi a giáo viên v i h c sinh đ đ t đ ụ c m c

ứ ế đích chi m lĩnh tri th c.

ả ạ ứ ệ ạ ọ ơ ơ ệ Th hai, hi u qu d y h c cao h n vì giáo viên sáng t o h n trong vi c

ị ộ ẩ ế ế ậ ụ ạ ộ ạ ọ chu n b n i dung và thi ọ t k các ho t đ ng d y h c. H c sinh v n d ng linh

ự ế ờ ố ứ ự ọ ế ạ ứ ho t ki n th c vào th c t đ i s ng, qua đó các em có ý th c t h c, ch ủ

ể ấ ể ở ể ệ ệ ạ ộ đ ng, sáng t o phát tri n th ch t, trí tu và rèn luy n đ tr thành con ng ườ i

ệ ộ ị năng đ ng, dám nghĩ, dám làm, dám ch u trách nhi m.

ứ ươ ấ ướ ớ Th ba, các em thêm yêu quê h ng đ t n ệ c, thân thi n v i môi tr ườ ng

ứ ẩ ữ ả ồ ị ừ t đó thúc đ y các em có ý th c gi gìn, b o t n và phát huy các giá tr mà

thiên nhiên mang l i. ạ

ộ ố ề ể ậ ả ầ ụ ế ệ ệ Tuy nhiên đ v n d ng sáng ki n hi u qu c n m t s đi u ki n: Giáo

ụ ọ ậ ệ ế ạ ả ậ ạ ợ ọ viên l p k ho ch gi ng d y h p lí, giao nhi m v h c t p cho h c sinh

ị ướ ẩ ầ ấ ọ ọ ố ụ ệ chu n b tr c khi vào bài h c. H c sinh c n ch p hành t t nhi m v và có

ọ ậ ộ ợ thái đ h p tác trong h c t p.

ề ấ

ế

ị Đ xu t và ki n ngh :

̀ ̀ ́ ́ ̀ ự ộ ờ ̣ ̉ ̣ ́ Sau m t th i gian tim toi va đuc rut kinh nghiêm qua th c tê giang day,

ị ớ ổ ề ạ ạ ụ ể ế tôi m nh d n đ ngh v i t chuyên môn có th áp d ng sáng ki n kinh

ứ ụ ế ậ ả ộ ố ạ ậ ươ i m t s d ng bài t p ch ng I nghi m ệ “V n d ng ki n th c liên môn gi

ươ ọ ố ượ ệ ọ ọ ộ thu c ch ng trình sinh h c 11” v i ớ đ i t ng h c sinh ôn luy n h c sinh

ỏ ố ớ ọ gi i, h c sinh kh i l p 11 và 12 (ban KHTN).

̀ ́ ể ậ ể ạ ụ ề ́ ư Giáo viên có th v n d ng đ tài này đ d y trong các phân kiên th c

ế ể ậ ấ ượ ở ự ậ ộ liên quan đ n chuy n hóa v t ch t và năng l ng ậ th c v t và đ ng v t

ủ ề ự ồ ưỡ ư ệ ọ ọ trong các ch đ t ch n sinh h c cũng nh trong vi c b i d ọ ng h c sinh

gi i. ỏ

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

̀ ̀ ủ ả ộ ượ Trên đây là m t vài tim toi c a b n thân, tôi xin đ c đóng góp vào ngành

ự

ệ

ơ ữ ằ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ầ nh m nâng cao h n n a hiêu qua day va hoc bô môn Sinh hoc THPT, góp ph n

ề uá trình th c hi n còn nhi u

ế ủ

ự

ế

ệ

ấ

ồ

thi u sót, r t mong s đóng góp ý ki n c a các đ ng chí, đ ng nghi p.

ấ ượ ụ ạ ị ươ nâng cao ch t l ng giáo d c t i đ a ph ng. Q

ợ ượ ặ ự ế ể ượ X. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d ki n có th thu đ ụ c do áp d ng

ế ủ ổ ứ ế sáng ki n theo ý ki n c a t ch c, cá nhân

ợ

ượ

ặ ự ế

ể

ượ

10.1. Đánh giá l

i ích thu đ

c ho c d ki n có th thu đ

ụ c do áp d ng sáng

ế ủ

ế

ả

ki n theo ý ki n c a tác gi

ồ ư ả ấ ữ ệ ể Đây có th là ngu n t liêu tham kh o r t h u hi u cho giáo viên khi

ồ ưỡ ể ộ ọ ỏ ạ d y b i d ng đ i tuy n h c sinh gi i 11 và 12.

ể ể ố ọ ộ ự ọ Có th in thành cu n sách cho h c sinh đ i tuy n HSG t h c .

ợ

ượ

ặ ự ế

ể

ượ

10.2. Đánh giá l

i ích thu đ

c ho c d ki n có th thu đ

ụ c do áp d ng sáng

ế ủ ổ ứ

ế

ki n theo ý ki n c a t

ch c, cá nhân:

.................................................................................................................................

ữ ổ ứ ử ặ ụ XI. Danh sách nh ng t ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th ho c áp

S TT

ế ầ ụ ế ầ d ng sáng ki n l n đ u (n u có):

ổ ứ ị ỉ ạ Tên t ch c/cá nhân Đ a ch ự Ph m vi/Lĩnh v c

ụ ế

ể ọ ậ ờ ự ọ ả 1 ớ T p th h c sinh l p Tr ngườ Gi t áp d ng sáng ki n ủ ề ch n ch đ Gi i m t s ộ ố

11A2 ậ ươ THPT Xuân ạ d ng bài t p ch ng I ch ươ ng

Hoà trình Sinh h c 11ọ

ộ ề ả ộ ố ạ 2 ọ Năm h c: 2019 2020 ể Đ i tuy n HSG 11 Tr ngườ Chuyên đ Gi i m t s d ng bài

ươ ươ THPT Xuân ậ t p ch ng I ch ng trình Sinh

Hoà h c 11ọ

ế

ệ

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

Ủ

ả

Tác gi

ế sáng ki n

ƯỞ

ọ

(Ký, ghi rõ h tên)

Ủ Ậ XÁC NH N C A TH Ơ Ị NG Đ N V ọ

Vĩnh phúc, ngày 20 tháng 1 năm 2020

ấ (Ký, ghi rõ h tên, đóng d u)

ọ

ị Hoàng Th Ng c Mai

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O

ễ ụ ự ậ Bài t p sinh lí th c v t 1. Nguy n Duy Minh, 2009, ậ , NXB giáo d c Vi ệ t

nam.

ạ ọ ợ ộ ở ườ tr ng ph ổ 2. Võ Văn Duyên Em, 2014, Tích h p trong d y h c b môn

ỷ ế ả ạ ạ ộ ọ ợ ọ thông, k y u H i th o d y h c tích h p và d y h c phân hóa ở ườ tr ng trung

ứ ầ ổ ớ ươ ọ h c đáp ng yêu c u đ i m i ch ng trình và SGK sau năm 2015, tr ườ ng

ĐHSP TP HCM.

ệ ả ề ạ ọ ệ ậ ấ ợ Tài li u t p hu n chuyên đ d y h c tích h p khoa 3. Phùng Vi t H i, 2016,

ở ậ ườ ẵ ọ ự h c t nhiên b c THPT, tr ng ĐHSP Đà N ng.

ấ ự , Giáo trình sinh lý th c v t, 4. GS.TS Hoàng Minh Tu n, 2006 ậ Tr ngườ

ĐHNN Hà n i.ộ

ư ậ ộ ườ ậ 5. GS.TS Mai Văn H ng, Sinh lý đ ng v t vag ng ọ i, t p 1, NXB Khoa h c

ậ ỹ và K thu t.

ụ ồ ưỡ ọ ỏ ọ B i d ng h c sinh gi ọ i Sinh h c THPT sinh lý h c 6. Vũ Văn V , Sách

ụ ệ th c v t ự ậ , NXB Giáo d c Vi t Nam.

ễ ầ ồ ưỡ ọ , B i d ng HSG Sinh h c THPT Bài 7. Nguy n Quang Vinh, Tr n Văn Kiên

ắ

ờ

ả

ế

ọ

ả ệ Bài gi ng và l

i gi

i chi ti

t Sinh h c 11

ố ạ ọ , Nxb Đ i h c qu c

ọ ộ ụ ệ ậ t p sinh lý h c đ ng v t ậ , NXB Giáo d c Vi t Nam.

gia Hà n iộ

8. Phan Kh c ngh ,

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

Ụ

M C L C

Ả Ệ 40 TÀI LI U THAM KH O ...........................................................................

ệ

ế

Sáng ki n kinh nghi m 2019 2020

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng kiến thức liên môn để giải một số dạng bài tập chương I thuộc chương trình sinh học 11

Mục đích của sáng kiến nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức chính xác và đầy đủ đảm bảo chuẩn kiến thức kỹ năng về chủ đề sinh lý, ứng dụng vào giải bài tập, trả lời câu hỏi. Mời các bạn cùng tham khảo!

Ể Ả Ộ Ố Ạ

Ứ

Ụ

Ậ

Ế

V N D NG KI N TH C LIÊN MÔN Đ GI I M T S D NG

ƯƠ

ƯƠ

Ọ

Ậ BÀI T P CH

NG I TRONG CH

NG TRÌNH SINH H C 11

Ứ

Ả

Ế

Ụ

Ế

Ứ NG D NG SÁNG KI N

ờ ớ

ệ

ế

ệ

ế

ệ

ự

ụ

ế

ế ượ

ử

ụ c áp d ng th

ấ ủ

ả ả

ế

ơ ở

ậ

ế

ệ

ố ượ

ứ

ạ

ệ

ế

ế

ệ

ế

ệ

ệ

ế

ụ

ủ

ế

ế

ệ

ế

ệ

ế

ệ

ệ

ế

ệ

ế

ế

ệ

ế

ệ

ế

ệ

ệ

ế

ệ

ế

ế

ệ

ế

ệ

ệ

ế

ế