Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh líp 1
Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh líp
1
A. PhÇn më ®Çu
1.LÝ do chän ®Ò tµi.
Trong c¸c m«n häc ë tiÓu häc m«n to¸n c«ng ®Ó häc tèt c¸c
m«n häc kh¸c. C¸c kiÕn thøc, n¨ng cña m«n to¸n ë tiÓu häc nhiÒu
øng dông trong ®êi sèng. Nã gãp phÇn rÊt quan träng trong viÖc rÌn luyÖn
ph¬ng ph¸p suy nghÜ, suy luËn, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ph¸t triÓn trÝ th«ng
minh, c¸ch suy nghÜ ®éc lËp, linh ho¹t, s¸ng t¹o; ®ãng gãp vµo viÖc
h×nh thµnh c¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt quan träng cho con ngêi nh :cÇn
cï, cÈn thËn, ý chÝ vît khã , lµm viÖc ho¹ch, nÒn nÕp t¸c
phong khoa häc. vËy m«n to¸n mét m«n häc kh«ng thÓ thiÕu trong
tÊt c cÊp häc..Nãi vÒ vÞ trÝ vai trß cña bé m«n Tn Cè thñ tíng
Ph¹m V¨n §ång cã nãi :Trong c m«n khoa häc vµ kü thuËt, tn häc
gi÷ mét trÝ næi bËt. Nã c dông lín ®èi i thuËt, víi s¶n xuÊt
chiÕn ®Êu. Nã lµ mét m«n thÓ thao a trÝ tuÖ, gióp chóng ta
nhiÒu trong viÖc rÌn luyÖn ph¬ng pp suy nghÜ, ph¬ng ph¸p suy luËn,
ph¬ng ph¸p häc tËp, ph¬ng ph¸p gii quyÕt c vÊn ®Ò, gióp cng ta
n luyÖn trÝ th«ng minh s¸ng t¹o. Nã cßn gióp cng ta rÌn luyÖn nhiÒu
®øc tÝnh quý b¸u kh¸c nh: n vµ nhÉn n¹i, c nh sinh, ý chÝ v-
ît khã, yªu thÝch chÝnh x¸c, ham chuéng ch©n lý.”
§èi víi m«n To¸n p 1,nã lµ m«n häc trÝ nÒn ng, i
c, lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña c mét bé m«n khoa häc. M«n To¸n më ®-
êng cho c¸c em ®i vµo thÕ giíi diÖu cña tn häc. Råi mai ®©y, c
em lín lªn , nhiÒu em trë thµnh nhµ gi¸o, nhµ khoa häc, n th¬... trë
tnh nh÷ng ngêi lao ®éng s¸ng t¹o trªn mäi lÜnh vùc sn xuÊt vµ ®êi
sèng ; trªn tay cã m¸y tÝnh x¸ch tay, trong tói cã m¸y tÝnh bá i. Nhng
c em kh«ng bao giê qn ®îc nh÷ng ngµy ®Çu tiªn c¾p s¸ch ®Õn tr-
êng häc ®Õm vµ häc c¸c phÐp tÝnh céng, trõ... C¸c em kh«ng qn ®îc
v× ®ã lµ niÖm ®Ñp ®Ï nhÊt a ®êi ngêi h¬n thÕ n÷a, nh÷ng con
sè, nh÷ng phÐp tÝnh Êy cÇn thiÕt cho suèt c cuéc ®êi.
§èi víi m¹ch kiÕn thøc : "Gi¶i to¸n lêi v¨n", mét trong bèn m¹ch
kiÕn thøc b¶n xuyªn suèt ch¬ng tr×nh To¸n cÊp tiÓu häc. Th«ng qua
gi¶i to¸n lêi v¨n, c¸c em ®îc ph¸t triÓn trÝ tuÖ, ®îc rÌn luyÖn n¨ng
tæng hîp: ®äc, viÕt, diÔn ®¹t, tr×nh bµy, tÝnh to¸n. To¸n lêi v¨n m¹ch
kiÕn thøc tæng hîp cña c¸c m¹ch kiÕn thøc to¸n häc.Gi¶i to¸n lêi v¨n c¸c
em ®îc gi¶i c¸c lo¹i to¸n häc, c¸c yÕu ®¹i sè, c¸c yÕu h×nh
häc vµ ®o ®¹i lîng. To¸n cã lêi v¨n lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a to¸n häc vµ thùc tÕ
®êi sèng, gi÷a to¸n häc víi c¸c m«n häc kh¸c.
NguyÔn ThÞ T×nh Trêng TiÓu häc sè 2 KiÕn
Giang
1
Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh líp 1
trÝ nhiÖm nhiÖm cïng quan träng cña m«n to¸n,
vÊn ®Ò ®Æt ra cho ngêi d¹y lµ lµm thÕ nµo ®Ó giê d¹y- häc to¸n ë líp 1 nãi
chung gi¶i to¸n nãi riªng hiÖu qu¶ cao, häc sinh tÝch cùc,chñ ®éng
s¸ng o trong viÖc chiÕm lÜnh kiÕn thøc rÌn n¨ng gi¶i to¸n . mét c¸n
qu¶n nhiÒu n¨m chØ ®¹o d¹y häc b¶n th©n suy nghÜ ph¶i t×m mét
biÖn ph¸p nh»m chØ ®¹o y gi¶i to¸n hiÖu qu¶. ChÝnh ®ã t«i
chän ®Ò tµi nghiªn cøu "Mét gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y gi¶i
to¸n cho häc sinh líp 1”.
2. Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu.
TËp trung nghiªn cøu,chØ ®¹o d¹y häc m«n to¸n( nãi chung) m¹ch
kiÕn thøc d¹y gi¶i to¸n líp 1( nãi riªng) ë trêng TiÓu häc sè 2 ThÞ trÊn KiÕn
Giang
B. Néi dung
I. C¬ së lý luËn .
C¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc bao giê còng ph¶i xuÊt ph¸t trÝ môc
®Ých nhiÖm môc tiªu gi¸o dôc cña m«n häc. kh«ng ph¶i c¸ch
thøc truyÒn thô kiÕn thøc to¸n häc, n¨ng gi¶i to¸n ph¬ng tiÖn ®Ó
chøc ho¹t ®éng nhËn thøc tÝch cùc, ®éc lËp gi¸o dôc phong c¸ch
lµm viÖc khoa häc, hiÖu qu¶ cho häc sinh tøc d¹y c¸ch häc. vËy gi¸o
viªn ph¶i ®æi míi ph¬ng ph¸p c¸ch thøc d¹y häc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶
d¹y-häc
XuÊt ph¸t cuéc sèng hiÖn t¹i do ®æi míi cña nÒn kinh tÕ, héi,
v¨n ho¸, th«ng tin...®ßi hái con ngêi ph¶i b¶n lÜnh d¸m nghÜ, d¸m lµm
n¨ng ®éng, s¸ng o kh¶ n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §Ó ®¸p øng c¸c
yªu cÇu gi¶ng d¹y nãi chung, trong d¹y häc to¸n nãi riªng ®ßi hái GVcÇn
ph¶i vËn dông linh ho¹t s¸ng t¹o c¸c ph¬ng ph¸p h×nh thøc d¹y häc ®Ó
n¨ng cao hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y.
HiÖn nay toµn ngµnh gi¸o dôc nãi chung gi¸o dôc tiÓu häc nãi
riªng ®ang thùc hiÖn yªu cÇu ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng ph¸t
huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh lµm cho ho¹t ®éng d¹y trªn líp "nhÑ nhµng,
nhiªn, hiÖu qu¶". §Ó ®¹t ®îc yªu cÇu ®ã gi¸o viªn ph¶i ph¬ng ph¸p
h×nh thøc d¹y häc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cho häc sinh, võa phï hîp víi
®Æc ®iÓm t©m sinh cña løa tuæi tiÓu häc tr×nh ®é nhËn thøc cña
häc sinh ®Ó ®¸p øng víi c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt níc nãi chung cña
ngµnh gi¸o dôc nãi riªng.
II. C¬ së thùc tiÔn:
Trong ch¬ng tr×nh m«n to¸n tiÓu häc, gi¶i to¸n lêi v¨n gi÷ mét vai
trß quan träng. Th«ng qua viÖc gi¶i to¸n c¸c em thÊy ®îc nhiÒu kh¸i niÖm
to¸n häc nh: c¸c sè, c¸c phÐp tÝnh, c¸c ®¹i lîng, c¸c yÕu tè h×nh häc... ®Òu
nguån gèc trong cuéc sèng hiÖn thùc, trong thùc tiÔn ho¹t ®éng cña
con ngêi, thÊy ®îc mèi quan biÖn chøng gi÷a c¸c kiÖn, gi÷a c¸i ®·
cho i ph¶i t×m. Qua viÖc gi¶i to¸n ®· rÌn luyÖn cho häc sinh n¨ng lùc t
duy nh÷ng ®øc tÝnh cña con ngêi míi. ý thøc vît khã kh¨n, ®øc tÝnh
NguyÔn ThÞ T×nh Trêng TiÓu häc sè 2 KiÕn
Giang
2
Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh líp 1
cÈn thËn,lµm viÖc ho¹ch, thãi quen xÐt ®o¸n c¨n cø, thãi quen
kiÓm tra kÕt qu¶ c«ng viÖc m×nh lµm, ãc ®éc lËp suy nghÜ, s¸ng t¹o, gióp
häc sinh vËn dông c¸c kiÕn thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng tÝnh to¸n, kü n¨ng tÝnh
to¸n,
Trong c¸c m¹ch kiÕn thøc to¸n ë ch¬ng tr×nh to¸n TiÓu häc th× m¹ch
kiÕn thøc Gii to¸n cã lêi n lµ ch kiÕn thøc khã kh¨n nhÊt ®èi víi
c sinh, vµ ng khã kh¨n h¬n ®èi víi häc sinh líp t. Bëi v× ®èi víi
líp t: Vèn tõ, n hiÓu biÕt, kh ng ®äc hiÓu, kh n¨ng t duy gic
cña c¸c em cßn rÊt h¹n chÕ. Mét nÐt næi bËt hiÖn nay lµ häc sinh cha
biÕt c¸ch tù häc, cha häc tËp t c¸ch tÝch cùc. NhiÒu khi víi mét bµi
tn cã lêi v¨n c¸c em cã thÓ ®Æt tÝnh ®óng kÕt qu cña i nhng
kng thÓ tr lêi hoÆc lý gii lµ t¹i sao c¸c em l¹i cã ®îc phÐp tÝnh nh
vËy. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, c¸c em thùc sù lóng tóng khi gii bµi
tn cã lêi v¨n. Cha biÕt c¸ch m t, pn ch ®Ò to¸n ®Ó m ra h-
íng gii, ng hîp ®Ó tr×nh bµy i gii, diÔn ®¹t vông vÒ, thiÕu l«gic.
Ng«n ng÷ to¸n häc cßn rÊt h¹n chÕ, kü n¨ng tÝnh to¸n, tr×nh bµy thiÕu
chÝnh x¸c, thiÕu khoa häc, cha cã bn ph¸p, ph¬ng ph¸p c to¸n.Häc
tn vµ gii to¸n mét ch m¸y mãc nÆng vÒ dËp khn, b¾t chíc.
ChÝnh vËy viÖc n¾m v÷ng néi dung ph¬ng ph¸p d¹y to¸n
lêi v¨n ë cÊp tiÓu häc chung líp 1 nãi riªng mét viÖc rÊt cÇn thiÕt
mçi gi¸o viªn tiÓu häc cÇn ph¶i häc ®Ó n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho
häc sinh.
III. Thùc tr¹ng d¹y häc gi¶i to¸n 4 ë trêng tiÓu häc sè 2 KiÕn Giang.
¦u ®iÓm:Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi toµn ngµnh ®éi ngò GV ®· cã
nhiÒu g¾ng trong viÖc n¾n v÷ng néi dung, ch¬ng tr×nh ph¬ng ph¸p
d¹y häc m«n to¸n nãi chung m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n líp 1 nãi riªng. GV
®· biÕt lùa chän c¸c h×nh thøc ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch cùc
t¹o héi cho HS ho¹t ®éng tÝch cùc ®Ó chiÕm lÜnh kiÕn thøc, høng
thó say häc to¸n. NhiÒu häc sinh ®· n¾m vËn dông kiÕn thøc vµo
thùc hµnh kh¸ tèt chÊt lîng häc To¸n (nãi chung) chÊt lîng gi¶i to¸n (nãi
riªng) cña häc sinh ®îc n©ng lªn râ rÖt.
H¹n chÕ:
* Gi¸o Viªn: VÉn cßn mét sè gi¸o viªn n¾m cha cha thËt ch¾c cÊu
tróc néi dung ch¬ng tr×nh ,s¸ch gi¸o khoa to¸n líp 1 cha hiÓu hÕt ý ®å
cña s¸ch gi¸o khoa, chun ®æi ph¬ng pp gi¶ng d¹y cßn lóng tóng, ch-
a ph¸t huy ®îc tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh. Mét sè gi¸o viªn d¹y
theo ch th«ng o kiÕn thøc s½n cã, y theo ph¬ng ph¸p thuyÕt
tr×nh kÕt hîp víi ®µm tho¹i, thùc chÊt n lµ thÇy truyÒn thô, trß
tiÕp nhËn ghi nhí. Mét sè gi¸o viªn ng¹i sö dông ®å dïng minh ho¹, ng¹i
tãm t¾t ng s¬ ®å h×nh vÏ hoÆc ®o¹n th¼ng,
Trong mét sè tiÕt thao gi¶ng gi¸o viªn chØ tËp trung vµo mét bé phËn
HS giái lªn b¶ng lµm ®Ó ch÷a bµi hoÆc híng dÉn bµi cho HS lµm tríc bµi
tËp ®Þnh gi¶i. Cha gióp HS ph©n tÝch ®Ó hiÓu c¸c thuËt ng÷ to¸n häc
cho nªn mét sè HS trung b×nh vµ yÕu kÕt qu¶ chÊt lîng bµi gi¶i ®¹t thÊp.
NguyÔn ThÞ T×nh Trêng TiÓu häc sè 2 KiÕn
Giang
3
Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh líp 1
* Häc sinh - Tr×nh bµy bµi lµm cßn cha s¹ch ®Ñp.
- Mét sè häc sinh cha biÕt c¸ch ®Æt c©u lêi gi¶i phï hîp.
- Mét sè Ýt häc sinh kh«ng hiÓu néi dung bµi to¸n cã lêi v¨n dÉn ®Õn
kh«ng lµm ®îc bµi.
Nguyªn nh©n
mÆt nhËn thøc gi¸o viªn cßn coi viÖc d¹y cho häc sinh “Gi¶i to¸n
lêi v¨n” cho häc sinh líp 1 ®¬n gi¶n, dµng nªn cha chó t©m vµo
nghiªn cøu, vÉn cßn mét sè go viªn n¾m cha thËt ch¾c cÊu tróc néi
dung ch¬ng tr×nh ,s¸ch gi¸o khoa to¸n líp 1 cha hiÓu hÕt ý ®å cña s¸ch
gi¸o khoa, chuyÓn ®æi ph¬ng ph¸p ging d¹y cßn lóng tóng, cha pt
huy ®îc tÝch cùc chñ ®éng a häc sinh,cha t×m tßi nghiªn cøu ®Ó
ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶.
Vèn tõ, vèn kiÕn thøc, kinh nghiÖm thùc cña häc sinh líp 1 cßn rÊt
h¹n chÕ nªn khi gi¶ng d¹y cho häc sinh líp 1 gi¸o viªn ®· diÔn ®¹t nh víi c¸c
líp trªn lµm häc sinh líp 1 khã hiÓu kh«ng thÓ tiÕp thu ®îc kiÕn thøc
kh«ng ®¹t kÕt qu¶ Tèt trong viÖc gi¶i c¸c bµi to¸n cã lêi v¨n.
Kh¶ n¨ng phèi hîp, kÕt hîp víi nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó d¹y m¹ch kiÕn thøc:
“Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” ë líp 1 cßn thiÕu linh ho¹t.
Gi¸o viªn cßn lóng tóng khi t¹o c¸c t×nh huèng s ph¹m ®Ó nªu vÊn
®Ò.Cha khuyÕn khÝch ®éng viªn vµ gióp ®ì mét c¸ch hîp lý c¸c nm còng
nh c¸c ®èi tîng häc sinh trong qu¸ tr×nh häc.
Kh¶ n¨ng kiªn tr× cña häc sinh líp 1 trong qu¸ tr×nh häc nãi chung còng
nh häc “Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” nãi riªng cßn cha cao.
IV. Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o
1. Th«ng qua dù giê th¨m líp ®Ó n¾m b¾t t×nh h×nh.
§Çu n¨m chøc giê th¨m líp ®Ó n¾m b¾t t×nh h×nh, kÕt hîp víi
nh÷ng tiÕt thao gi¶ng giê trong n¨m häc tríc n¾m b¾t nh÷ng ®iÓm cßn
yÕu trong d¹y gi¶i to¸n cña GV kÕt qu¶ bµi cña HS ®Ó c ®Þnh néi
dung båi dìng.
2. X©y dùng néi dung chuyªn ®Ò båi dìng.
I/ Nh÷ng néi dung cÇn båi dìng
1) N¾m t cÊu tróc néi dung ch¬ng tr×nh to¸n1nãi chung m¹ch
kiÕn thøc gii to¸n cã lêi v¨n nãi riªng
2) Sö dông ®å dïng thiÕt bÞ trong d¹y " Gii to¸n cã lêi v¨n".
3) D¹y "Gii to¸n cã lêi v¨n" ë p Mét.
4) Mét sè ph¬ng ph¸p thêng sö dông trong ging d¹y Gii to¸n cã lêi
n ë líp 1.
II/ BiÖn ph¸p thùc hiÖn
NguyÔn ThÞ T×nh Trêng TiÓu häc sè 2 KiÕn
Giang
4
Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh líp 1
1)N¾m vµ hiÓu u cÊu tróc néi dung ch¬ng tnh ch gi¸o
khoa to¸n 1
1.1CÊu tróc ch¬ng tr×nh to¸n 1:
M«n to¸n1 gåm 140 tiÕt,gåm 4 m¹ch kiÕn thøc b¶n;gi¶i to¸n
mét trong bèn m¹ch kiÕn thøc c¬ b¶n ®ã.
*Cã 3 tiÕt d¹y bµi míi ®ã lµ:
-TiÕt 84 : Giíi thiÖu bµi to¸n cã lêi v¨n .
-TiÕt 85: Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ( Thùc hiÖn b»ng mét phÐp tÝnh céng)
-TiÕt109: Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ( Thùc hiÖn b»ng mét phÐp tÝnh trõ).
* 6 tiÕt luyÖn tËp gi¶i to¸n lêi v¨n ®ã : TiÕt
87,88,90,110,111,112
Ngoµi ra cßn cã nhiÒu tiÕt «n tËp ë häc k× 2 cuèi n¨m ®Òu cã c¸c
bµi to¸n gi¶i ( cha c¸c bµi to¸n gi¶i ®îc tr×nh bµy ngÇm díi d¹ng nh×n
h×nh vÏ ®iÒn sè phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ vµo « trèng b¾t ®Çu tõ tuÇn 7 ) .
1.2. néi dung ch¬ng tr×nh vµ ph¬ng ph¸p d¹y
§Ó d¹y t m«n To¸n líp 1 i chung, "Gii bµi to¸n i n" i riªng,
®iÒu ®Çu tiªn mçi gi¸o viªn ph¶i n¾m thËt ch¾c néi dung ch¬ng tr×nh,
ch go khoa. NhiÒu ngêi nghÜ r»ng To¸n tiÓu häc, vµ ®Æc biÖt lµ
tn p 1 th× ai mµ ch¼ng d¹y ®îc. §«i khi chÝnh go viªn ®ang trùc
tiÕp y còng t chñ quan vµ ng cã nh÷ng suy nghÜ t¬ng tù nh vËy.
Qua giê mét ®ång chÝ go vn t«i nhËn thÊy go viªn d¹y i
o chØ t khai tc kiÕn thøc cña bµi Êy, cßn c¸c kn thøc cò cã liªn
quan gi¸o viªn n¾m kh«ng thËt ch¾c. Ngêi ta thêng nãi " BiÕt 10 d¹y 1"
c kh«ng thÓ " BiÕt 1 d¹y 1" v× kÕt qu thu ®îc sÏ kh«ng cßn lµ 1 n÷a.
a) Trong ch¬ng tnh to¸n líp Mét, giai ®n ®Çu häc sinh cßn ®ang
c ch÷ n cha thÓ ®a ngay "Bµi to¸n cã lêi v¨n". MÆc dï ®Õn tËn
tuÇn 23, häc sinh míi ®îc chÝnh tc c ch gii "Bµi to¸n cã lêi v¨n"
song chóng ta phi ngÇm hu r»ng cÊu tróc néi dung chuÈn bÞ tõ xa
cho viÖc m nµy ngay tõ i "PhÐp ng trong ph¹m vi 3 (LuyÖn tËp) "
ë tuÇn 7.
* t ®Çu tuÇn 7 cho ®Õn c tuÇn 16 trong hÇu hÕt c tiÕt d¹y
vÒ phÐp ng trõ trong ph¹m vi (kh«ng qu¸) 10 ®Òu cã c¸c bµi tËp
thuéc d¹ng "Nn tranh nªu phÐp tÝnh" ë ®©y häc sinh ® lµm quen víi
viÖc:
- Xem tranh vÏ.
- u bµi to¸n b»ng lêi.
- Nªu c©u tr lêi.
- §iÒn phÐp tÝnh thÝch hîp (víi t×nh huèng trong tranh).
VÝ dô: Sau khi xem tranh ë trang 46 (SGK), c sinh p u ng
lêi : "Cã 1 qu bãng tr¾ng vµ 2 qu bãng xanh. Hái cã tÊt c mÊy qu
NguyÔn ThÞ T×nh Trêng TiÓu häc sè 2 KiÕn
Giang
5