SKKN: Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu

Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU <br /> 1. Lý do chọn đề tài.<br /> Trong những năm qua Đảng, Nhà nước ta đã đặc biệt quan tâm đến phát triển <br /> giáo dục. Một trong những nhiệm vụ cơ bản của giáo dục đào tạo hiện nay là hình <br /> thành và phát triển nhân cách cho học sinh một cách toàn diện. Do đó Tiếng Việt là <br /> môn học có vị trí đặc biệt quan trọng, góp phần tích cực vào rèn kĩ năng giao tiếp, <br /> là chìa khoá học tập để  chiếm lĩnh tri thức loài người. Tiếng Việt góp phần bồi <br /> dưỡng tâm hồn, hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho người học sinh. <br /> Môn Tiếng Việt giúp cho học sinh 4 kĩ năng “nghe, nói, đọc, viết”. Ngôn ngữ dưới <br /> dạng nói (ngôn bản) và dưới dạng viết (văn bản) giữ  vai trò quan trọng trong sự <br /> tồn tại và phát triển xã hội. Có khả  năng tác động đến đời sống tâm hồn của con  <br /> người.<br /> Các bộ  phận cấu thành của môn Tiếng Việt trong trường tiểu học bao gồm: <br /> Tập đọc, Chính tả, Luyện từ  và câu, Tập viết, Tập làm văn. Trong đó, phân môn <br /> Luyện từ và câu là phân môn có tính chất khởi đầu của các phân môn khác. Qua tiết <br /> Luyện từ  và câu học sinh có khả  năng diễn đạt bằng lời nói rõ ràng, cụ  thể  sinh  <br /> động mọi sắc thái biểu cảm. Nói và viết đó là những hình thức giao tiếp rất quan <br /> trọng, thông qua đó các em thực hiện quá trình tư duy­ chiếm lĩnh tri thức, trao đổi <br /> tư  tưởng, tình cảm, quan điểm, giúp các em hiểu nhau, cùng hợp tác trong cuộc  <br /> sống. Vấn đề đặt ra là người giáo viên dạy Luyện từ và câu như thế  nào để  nâng <br /> cao chất lượng, đáp  ứng được khả  năng tiếp thu bài của học sinh? Cách thức tổ <br /> chức, tiến hành tiết dạy Luyện từ và câu ra sao để đạt hiệu quả như mong muốn.<br /> Trong thực tế  những năm đã từng đứng trên bục giảng, tôi nhận thấy phân  <br /> môn Luyện từ và câu với tư cách là một phân môn thực hành của môn Tiếng Việt <br /> ở trường tiểu học, Luyện từ và câu có nhiệm vụ  hình thành và phát triển cho học  <br /> sinh năng lực sử dụng từ và câu trong giao tiếp và học tập, là một loại hình nghệ <br /> thuật lấy ngôn từ  làm phương tiện thể  hiện. Có khả  năng tác động đến đời sống <br /> tâm hồn của con người. Trong đó biện pháp tu từ so sánh góp một phần không nhỏ <br /> làm nên điều này. So sánh có khả  năng khắc họa hình ảnh và gây ấn tượng mạnh  <br /> mẽ làm nên một hình thức miêu tả sinh động, mặt khác so sánh còn có tác dụng làm <br /> cho lời nói rõ ràng, cụ  thể  sinh động, diễn đạt được mọi sắc thái biểu cảm, So  <br /> sánh tu từ  còn là phương thức bộc lộ tâm tư  tình cảm một cách kín đáo và tế  nhị. <br /> Nhờ  những hình  ảnh bóng bẩy,  ướt lệ, dùng cái này để  đối chiếu cái kia nhằm  <br /> diễn tả những ngụ ý nghệ thuật mà so sánh tu từ được sử dụng phổ biến trong thơ <br /> ca, đặc biệt là thơ viết cho thiếu nhi. So sánh giúp các em hiểu và cảm nhận được  <br /> những bài thơ, bài văn hay, từ đó góp phần mở mang tri thức làm phong phú về tâm  <br /> hồn, tạo hứng thú khi viết văn, rèn luyện ý thức, yêu quý tiếng Việt giữ  gìn sự <br /> trong sáng của tiếng Việt cho học sinh. <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 1<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> Do khả năng tư duy của học sinh còn dừng lại ở mức độ tư duy đơn giản, trực  <br /> quan nên việc cảm thụ nghệ thuật tu từ so sánh còn hạn chế, phần lớn học sinh chỉ <br /> mới biết một cách cụ thể nghĩa của từ nên khi tiếp thu về nghệ thuật so sánh tu từ <br /> rất khó khăn. Vì vậy đòi hỏi người giáo viên cần hướng dẫn một cách tỉ  mỉ, thực  <br /> tế. Điều đó khiến tôi luôn trăn trở, suy nghĩ: Làm thế nào? Bằng cách nào để khơi  <br /> gợi  ở học sinh hứng thú, say mê học tập môn Luyện từ  và câu. Vì thế  đây là vấn <br /> đề  tôi băn khoăn, trăn trở, khiến tôi tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm đề  tài  <br /> “Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ  <br /> và câu”   <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.<br /> Như  chúng ta đã biết Tiếng Việt vừa là môn học chính vừa là công cụ  giúp <br /> học sinh tiếp thu các môn học khác, là bước khởi động, là cánh cửa để  dẫn dắt <br /> người học khai thác những giá trị  của câu, từ. Đồng thời còn giúp học sinh có thể <br /> hình thành và phát triển các kĩ năng giao tiếp trong môi trường hoạt động của các <br /> em. Đó là kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Ngôn ngữ gắn liền với tư duy nên thông qua <br /> việc dạy và học tiếng Việt, góp phần rèn luyện các thao tác của tư duy. <br /> Góp phần giúp học sinh củng cố lý thuyết về cách dùng từ so sánh, từ đó học <br /> sinh biết phân biệt, biết cách so sánh hình ảnh trong thơ văn.<br /> Giúp học sinh tiếp cận kịp thời với sách giáo khoa đồng thời giúp giáo viên có <br /> được các phương pháp rèn luyện học sinh kỹ  năng sử  dụng biện pháp so sánh  ở <br /> lớp 3.<br /> Góp phần giúp học sinh lóp 3 học tốt hơn nữa phân môn Luyện từ và câu trong <br /> môn Tiếng Việt. Học sinh có hứng thú học tập phân môn Luyện từ  và câu, từ  đó  <br /> giúp các em học tốt các phân môn khác như  phân môn Tập làm văn, Kể  chuyện...  <br /> và biết áp dụng vào thực tế cuộc sống.<br /> Các em có thể nhận diện (tìm) những sự vật được so sánh, hình ảnh so sánh,  <br /> các vế so sánh, từ chỉ so sánh, đặc điểm so sánh được nói đến trong câu (đoạn văn), <br /> thơ hoặc văn bản nhưng mới chỉ cảm nhận một cách chung chung. Các em sẽ  gặp  <br /> khó khăn khi vận dụng đặt câu (nói, viết) có dùng phép so sánh, tìm từ, đặt câu,  <br /> phép nhân hóa... vì vốn từ còn ít chưa có thói quen và chưa biết cách quan sát, nhận  <br /> xét sự vật, hiện tượng để tìm ra những đặc điểm giống nhau. Bởi vậy câu văn của  <br /> các em chỉ mang nội dung thông báo chứ chưa có sức gợi cảm, gợi tả.<br /> Điều cốt yếu với mọi tiết Luyện từ và câu là cung cấp kiến thức và rèn luyện  <br /> kĩ năng tìm từ, dùng từ đặt câu cho học sinh. Học sinh phải giải nghĩa được một số <br /> từ ngữ đơn giản, so sánh được các sự vật trong tranh hoặc bằng câu hỏi.<br /> Do đặc thù của lớp, nhà trường, địa phương hay gọi cách khác là vùng miền. <br /> Đối tượng học sinh thuộc nhiều tỉnh thành, nhiều miền dẫn đến tiếng nói, phát âm, <br /> trình bày khác nhau. Với lại đối tượng nhận thức của các em không đồng đều, <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 2<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> thêm vào đó các em chưa thực sự  quan tâm, yêu thích môn Luyện từ  và câu hoặc  <br /> chưa nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của môn học. Đứng trước thực tế đó <br /> tôi nhận thấy nhiệm vụ mỗi giáo viên chúng ta phải thường xuyên nghiên cứu, tìm  <br /> hiểu tâm tư nguyện vọng của từng đối tượng học sinh để vận dụng phương pháp <br /> giảng dạy phù hợp nhằm mục đích cuối cùng là các em ngày càng yêu thích môn  <br /> Luyện từ  và câu, áp dụng làm bài tập tốt hơn, là cơ  sở  để  học tốt các môn học <br /> khác.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu.<br /> Kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh<br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> Biện pháp so sánh trong môn Luyện từ và câu lớp 3 <br /> Học sinh lớp 3A, trường Tiểu học Krông Ana, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk <br /> Lăk, năm học 2014 – 2015. <br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Phương pháp quan sát.<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu tài liệu.<br /> ­ Phương pháp phân tích.<br /> ­ Phương pháp trò chuyện với học sinh, giáo viên.<br /> ­ Phương pháp khảo nghiệm thực tiễn giảng dạy.<br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lý luận<br /> Trong công cuộc đổi mới hiện nay, sự  phát triển Công nghiệp hoá ­ hiện đại  <br /> hoá đất nước cần phải có những con người năng động, sáng tạo, tự lực, tự cường.  <br /> Nhu cầu này đòi hỏi phải có sự  điều chỉnh mục tiêu, nội dung Chương trình cấp <br /> Tiểu học một cách phù hợp.<br /> Mục tiêu của giáo dục Tiểu học đặt ra là: “Giúp học sinh hình thành những cơ <br /> sở  ban đầu cho sự  phát triển đúng đắn và lâu dài về  đạo đức, trí tuệ, phẩm chất, <br /> thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở”.<br /> Ngôn ngữ  nói chung, tiếng Việt nói riêng có quan hệ  mật thiết với phương  <br /> pháp dạy học Tiếng Việt. Ngôn ngữ bao gồm một hệ thống, bao gồm các bộ phận  <br /> ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp. Mỗi bộ phận của ngôn ngữ là một hệ thống nhỏ, có  <br /> cơ cấu tổ chức riêng, có quan hệ chặt chẽ với nhau trong hệ thống ngôn ngữ. Môn  <br /> Tiếng Việt là một trong những bộ môn cơ bản của nhà trường phổ thông nên phải <br /> thực hiện theo nguyên tắc giáo dục học. Bởi vậy nguyên tắc dạy học Tiếng Việt <br /> phải cụ  thể  hóa mục tiêu và các nguyên tắc dạy học nói chung vào bộ  môn của <br /> mình. Như  vậy mục tiêu của việc dạy và học Tiếng Việt nằm trong mục tiêu <br /> chung của giáo dục nước ta trong giai đoạn mới hiện nay: Nâng cao dân trí, đào tạo <br /> nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nhằm hình thành đội ngũ lao động có tri thức, có tay <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 3<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> nghề, có năng lực thực hành, tự chủ, năng động sáng tạo.<br /> Luyện từ  và câu là một trong những phân môn có vị  trí quan trọng của môn  <br /> Tiếng Việt. Phân môn này đòi hỏi học sinh phải vận dụng những kiến thức tổng <br /> họp từ  nhiều phân môn trong môn Tiếng Việt. Để  làm được các bài tập không <br /> những học sinh phải sử dụng cả bốn kĩ năng: nghe ­ nói ­ đọc ­ viết mà còn phải  <br /> vận dụng các kĩ năng về tiếng Việt, về cuộc sống thực tiễn.<br /> Phân môn Luyện từ và câu rèn cho học sinh sử dụng từ, sử dụng câu trong các  <br /> tình huống khác nhau trong quá trình lĩnh hội các kiến thức khoa học, góp phần dạy  <br /> học sinh sử  dụng tiếng Việt trong đời sống sinh hoạt. Vì vậy Luyện từ  và câu là <br /> phân môn có tính khởi đầu, có liên quan mật thiết đến các môn học khác.<br /> Trong quá trình dạy một tiết Luyện từ  và câu, để  đạt mục tiêu đề  ra ngoài <br /> phương pháp của thầy, học sinh cần phải có vốn kiến thức ngôn ngữ về đời sống <br /> thực tế. Chính vì vậy, việc dạy tốt các phân môn khác không chỉ là nguồn cung cấp  <br /> kiến thức mà còn là phương tiện rèn kĩ năng nói, viết và cách diễn đạt câu văn cho <br /> học sinh. Học tốt Luyện từ và câu sẽ giúp học sinh học tốt các môn học khác, đồng <br /> thời giáo dục các em những tình cảm lành mạnh, trong sáng; rèn luyện khả  năng  <br /> giao tiếp, kỹ  năng sống và góp phần đắc lực vào việc giữ  gìn, phát huy sự  trong  <br /> sáng của tiếng Việt, hình thành nhân cách con người Việt Nam.<br /> 2. Thực trạng<br /> 2.1. Thuận lợi, khó khăn:<br /> * Thuận lợi:<br /> ­ Luôn được sự  quan tâm chỉ  đạo sát sao của Phòng GD&ĐT Krông Ana;  <br /> Lãnh đạo nhà trường, của các tổ chuyên môn đã có vai trò tích cực giúp giáo viên đi  <br /> đúng nội dung, chương trình phân môn Luyện từ và câu.<br /> ­ Học sinh lớp 3 giai đoạn này rất ham học, đặc biệt hơn lứa tuổi này các em <br /> không còn bỡ ngỡ trước môi trường học tập thật sự như ở các lớp học trước, quan <br /> trọng là  ở  lớp 3 các em đã được trang bị  một lượng kiến thức  ở  lớp 2, đã nắm  <br /> vững kiến thức, kĩ năng mà các thầy cô giáo trước đó đã trang bị. Đây là cơ sở giúp  <br /> cho các em học tốt phân môn Luyện từ và câu lớp 3.<br /> ­ Đa số  các em có ý thức trong việc học, có chuẩn bị  bài khá chu đáo trước  <br /> khi đến lớp, một số em đã biết dùng từ đặt câu, diễn đạt tương đối lưu loát.<br /> ­ Đời sống kinh tế  của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao nên  <br /> việc đầu tư cho con cái học tập cũng có những thuận lợi nhất định.<br /> * Khó khăn:<br /> Tiếng Việt là môn học khó, nhất là phân môn Luyện từ  và câu đòi hỏi người  <br /> giáo viên phải có kiến thức sâu rộng, phong phú. cần phải có vốn sống thực tế,  <br /> người giáo viên biết kết hợp linh hoạt các phương pháp trong giảng dạy, biết gợi <br /> mở óc tò mò, khả năng sáng tạo, độc lập ở học sinh, giúp cho các em hiểu nghĩa từ,  <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 4<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> so sánh ngôn ngữ quả không dễ.<br /> Các bài tập thường là những bài tập trừu tượng, giáo viên phải hướng dẫn  <br /> mẫu một phần bài tập, học sinh phải biết tư duy để làm được các phần bài tập còn <br /> lại. Trong các môn tự nhiên, Toán được coi là môn học khó thì trong các môn xã hội  <br /> thì phân môn Luyện từ  và câu lại được coi là phân môn vừa khô vừa khó. Đây là  <br /> phân môn cả người dạy và người học cảm thấy khó khăn khi truyền đạt cũng như <br /> khi lĩnh hội kiến thức.<br /> Trước tình trạng trên giáo viên phải kịp thời thức tỉnh, hình thành cho các em  <br /> biết cách dùng từ đặt câu, hiểu nghĩa từ, tìm các từ so sánh...<br /> Thêm một thực tế nữa là các loại sách tham khảo tràn lan trên thị trường như:  <br /> Để  học tốt phân môn Luyện từ  và câu; Giúp em học giỏi Luyện từ  và câu lớp 3; <br /> ...thế là các em chỉ mất một khoản tiền không lớn là có thể  ung dung chép vào vở <br /> nếu cần, mà không phải mất quá nhiều thời gian và suy nghĩ đau đầu nữa. Chứ các  <br /> em có ngờ việc làm đó dẫn đến hậu quả lớn, nó làm cho não bộ của các em ít phát  <br /> triển dần dần trở nên lười nhác.<br /> 2.2. Thành công, hạn chế<br /> * Thành công<br /> Đa phần các em có khả  năng nhận biết các kiểu câu đã học  ở  lóp 2, dùng từ <br /> đặt câu, biết được những hình  ảnh so sánh dựa vào tranh  ảnh hoặc câu hỏi gợi ý <br /> ngày một tiến bộ rõ rệt trong nhận thức, trong bài tập kể cả khi trình bày bằng lời.<br /> * Hạn chế<br /> Các từ  cần giải nghĩa đa số  là từ  Hán Việt nên học sinh khó hiểu, khó giải  <br /> nghĩa.<br /> Các từ, các thành ngữ, tục ngữ  cần giải nghĩa, cần tìm có nghĩa gần giống  <br /> nhau, khiến cho học sinh khó phân biệt nghĩa của chúng.<br /> Ranh giới giữa các cụm từ hoặc từ trong tiếng Việt không mang tính xác định, <br /> không dễ nhận biết nên các em còn thiếu tự tin khi học phân môn này.<br /> 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu<br /> * Mặt mạnh<br /> Một số  em có năng khiếu về  môn Tiếng Việt cho nên khi học các phân môn <br /> Luyện từ và câu, Chính tả, Tập đọc...các em dễ dàng biết tìm từ so sánh, các sự vật <br /> được so sánh, nhân hóa; biết dùng từ  đặt câu, viết đúng chính tả, diễn đạt tương <br /> đối tốt.<br /> * Mặt yếu<br /> Khả năng nhớ, hiểu và vận dụng kiến thức trong quá trình học tập của các em  <br /> còn yếu.<br /> Hiện nay đa số  các em lười nhác học Luyện từ và câu, nhiều em chưa đọc kĩ <br /> đề bài, chuẩn bị bài sơ sài. Thậm chí nhiều em còn chưa biết chọn từ ngữ xếp vào <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 5<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> bảng phân loại theo nghĩa của chúng, không nhớ các từ dùng để so sánh hai sự vật. <br /> Bài làm còn sai chính tả, ngữ  pháp, chưa biết chọn từ  thích họp để  điền vào chỗ <br /> chấm ...<br /> Từ việc học yếu lại không được thầy cô quan tâm, uốn nắn kịp thời, không có  <br /> cơ hội được thể hiện trước lớp dẫn đến một số em buồn chán trong việc học dẫn <br /> đến không hiểu, nghèo vốn từ.<br /> 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động.<br /> * Nguyên nhân của thành công<br /> ­ Giáo viên nhiệt tình và kiên trì rèn luyện, kết hợp giữa phương pháp và <br /> biện pháp một cách nhuần nhuyễn, đổi mới phương pháp giảng dạy từ  cũ sang  <br /> mới.<br />        ­ Học sinh có một kỹ năng nhận biết biện pháp tu từ so sánh tương đối vững  <br /> vàng, các em ngày càng ham học môn Luyện từ và câu. <br /> * Nguyên nhân hạn chế, yếu kém<br /> ­ Một bộ phận học sinh lười học, đọc cho nên làm bài tập còn nhiều hạn chế <br /> về câu, từ, nghĩa của từ...;<br /> ­ Ít chú trọng đến môn học;<br /> ­ Ngại học Luyện từ và câu, làm bài tập thực hành.<br /> 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra.<br /> Đa số học sinh chăm ngoan, ý thức học tập tốt. Qua tiết Luyện từ và câu, học <br /> sinh có khả năng nắm vững được các kiến thức cơ bản của từng bài để  từ  đó các  <br /> em có thể phát triển theo hướng làm thêm được các bài tập nâng cao về đặc điểm <br /> của từ, so sánh các sự vật, âm thanh,...<br /> Bên cạnh đó học sinh còn chưa xác định rõ được động cơ  học tập, lười học, <br /> các em  ở  lứa tuối này chưa có được vốn từ  ngữ  dồi dào, dùng từ  thiếu chính  <br /> xác...Điều này ảnh hưởng tới kết quả học tập của các em ở môn Tiếng Việt cũng  <br /> như các môn học khác, hạn chế khả năng giao tiếp, làm cho các em mất tự tin, trở <br /> nên rụt rè, nhút nhát.<br /> Tôi đã áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng dạy môn Luyện từ và câu,  <br /> rèn kỹ năng nhận biết các biện pháp so sánh, nhân hóa trong bài văn, bài thơ, nhận  <br /> thấy học sinh có tiến bộ  rõ rệt. Bản thân các em cũng ý thức hơn khi làm bài dẫn  <br /> đến bài ít mắc lỗi về dùng từ đặt câu, biết được những hình ảnh so sánh dựa vào  <br /> tranh  ảnh hoặc câu hỏi gợi ý, các em sử  dụng ngôn ngữ  trong thực tiễn giao tiếp,  <br /> tích cực hóa vốn từ, hình thành các kỹ  năng ngôn ngữ, phân môn Luyện từ  và câu <br /> không chỉ  cung cấp cho học sinh một số  vốn từ đa dạng, phong phú mà còn giúp <br /> học sinh có kỹ  năng sử  dụng từ  ngữ  một cách thành thạo đạt hiệu quả  cao trong  <br /> hoạt động giao tiếp hàng ngày, bước đầu cung cấp cho học sinh một số kỹ năng sơ <br /> giản về từ vựng, ngữ pháp tiếng Việt.<br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 6<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> Giáo viên luôn ý thức quan tâm, chăm chút học sinh trong từng tiết học. Với  <br /> mỗi loại bài tập, giáo viên nghiên cứu kĩ kế hoạch bài dạy để lựa chọn và tổ chức  <br /> những hình thức luyện tập sao cho phù hợp với đối tượng học sinh. Bên cạnh đó,  <br /> luôn động viên khuyến khích, khơi gợi  ở  học sinh trí tưởng tượng, óc sáng tạo. <br /> Môn Luyện từ và câu với mục tiêu cụ thể là: hình thành và rèn luyện cho học sinh  <br /> khả năng củng cố lý thuyết biết cách dùng từ so sánh, biết phân biệt, biết cách so  <br /> sánh tu từ  và  ở  nhiều thể  loại bài tập khác nhau. Vì vậy, giáo viên không ngừng  <br /> học hỏi, cải tiến phương pháp dạy học phù hợp mục tiêu dạy và học để  dẫn dắt <br /> rèn luyện học sinh thực hành những bài tập một cách độc lập, sáng tạo.<br /> Trong việc rèn kĩ năng nói ­ viết cho học sinh, giáo viên có đầu tư nghiên cứu  <br /> mục tiêu các tiết dạy để  lựa chọn các phương pháp và hình thức tổ  chức dạy học  <br /> sao cho phù họp từng đối tượng học sinh, nhưng sự đầu tư chưa sâu nên hiệu quả <br /> dạy học phân môn Luyện từ và câu chưa cao. Một số bài trong chương trình đề  ra <br /> chưa gần gũi với học sinh. Dụng cụ  trực quan thiếu, giáo viên chỉ  nói suông nên <br /> học sinh không hiểu, không nắm bắt được thông tin vì vậy bài làm không đạt hiệu <br /> quả cao.<br /> Học sinh chưa có hứng thú học tập phân môn này. Đa số các em đều cho rằng <br /> Luyện từ và câu là môn học khó. Một số kiến thức còn trừu tượng, khó hiểu, phần <br /> lý thuyết cũng không có, học sinh chỉ  được hiểu qua những bài tập làm mẫu của <br /> giáo viên rồi cảm nhận và làm các bài tập còn lại vì thế học sinh thường ngại học  <br /> phân môn này.<br /> Chất lượng phân môn Luyện từ và câu đầu năm rất thấp, học sinh chưa biết <br /> làm những bài tập có ý tưởng phong phú, sáng tạo mà chỉ  biết trả lời theo câu hỏi <br /> gợi ý. Đấy là vấn đề  nan giải đòi hỏi giáo viên phải có biện pháp thích hợp để <br /> từng bước giảng dạy đạt kết quả.<br /> 3. Giải pháp, biện pháp<br /> 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:<br /> Tổ  chức cho học sinh làm quen và tập diễn đạt giữa những điều nhỏ  nhất <br /> trong từng tiết học với cuộc sống, giao tiếp, đối nhân xử  thế  hàng ngày, đặc biệt  <br /> nó có thể liên hệ với tính chất liên kết các phân môn như: Tập đọc, Chính tả, Kể <br /> chuyện, Tập viết, Tập làm văn,... Điều này quả thật là có giá trị vô cùng lớn trong <br /> việc thông qua học mà giáo dục được con người, hình thành nhân cách đúng với  <br /> yêu cầu cấp bách của xã hội ngày nay. Đồng thời còn hình thành và rèn luyện cho  <br /> các em bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết tốt tiếng mẹ đẻ ­ tiếng Việt.<br /> Ngoài ra còn giúp các em trau dồi thêm vốn ngôn từ cho bản thân để vận dụng <br /> trong giao tiếp hàng ngày, biết trình bày nội dung cần thiết trước tập thể. Mà thiết  <br /> thực nhất vẫn là để làm được bài tập ở các dạng so sánh trong phân môn Luyện từ <br /> và câu rõ ràng, rành mạch, lôgic.<br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 7<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:<br /> 3.2.1. Nội dung<br /> Nội dung chương trình: Để phục vụ cho mục đích nghiên cứu đề tài, tôi thống  <br /> kê phân tích các hướng nghiên cứu biện pháp so sánh trong phân môn Luyện từ và <br /> câu của chương trình sách giáo khoa lớp 3 phục vụ cho việc giảng dạy. Kiến thức  <br /> lý thuyết về so sánh tu từ được đưa vào giảng dạy trong chương trình lớp 3 ở phân <br /> môn Luyện từ  và câu. Toàn bộ  chương trình Tiếng Việt 3 ­ Tập I đã dạy về  so <br /> sánh gồm 8 bài với các mô hình sau: Mô hình 1: So sánh Sự vật ­ Sự vật. Mô hình <br /> 2: So sánh Sự  vật ­ Con người. Mô hình 3: So sánh Hoạt động ­ Hoạt động. Mô <br /> hình 4: So sánh Âm thanh ­ Âm thanh. Tác giả sách giáo khoa đã giúp học sinh nhận  <br /> diện dạng, loại và phân biệt hiệu quả so sánh qua các dạng bài tập.<br /> 3.2.2. Cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> Tùy theo nội dung, yêu cầu của mỗi đơn vị  và từng đối tượng học sinh, giáo <br /> viên có thể  áp dụng các biện pháp hoặc một biện pháp chủ  đạo kết hợp với một <br /> số biện pháp bổ trợ khác, về cơ bản tôi thấy có một số biện pháp sau:<br /> 3.2.2.1. Phân biệt kiểu so sánh phân môn Luyện từ và câu lớp 3:<br /> Trong sách giáo khoa có ít bài tập sáng tạo, kiến thức còn mang tính trừu  <br /> tượng nên giáo viên cần phải sưu tầm nhiều dạng bài sáng tạo và kiến thức cụ thể <br /> nói theo tình huống. Vì khi giáo viên đưa lệnh bài tập cần rõ ràng để học sinh hiểu  <br /> được mục đích yêu cầu của bài tập. Khi dạy các phân môn thuộc bộ  môn Tiếng <br /> Việt người giáo viên cần lồng ghép giữa các phân môn trong môn Tiếng Việt với  <br /> nhau như  khi dạy bài Tập đọc: “Hai bàn tay em” (Trang 7­ Sách giáo khoa Tiếng  <br /> Việt 3 ­ Tập I), trong bài này có rất nhiều hình  ảnh tu từ  so sánh giáo viên cần  <br /> nhấn mạnh để  gây hứng thú cho tiết tiếp theo của môn Luyện từ  và câu. Để  học <br /> sinh học tốt môn Tiếng Việt đặc biệt là phân môn Luyện từ và câu, dạng bài tu từ <br /> so sánh học sinh cần nắm và làm theo các yêu cầu sau: Đọc kỹ  đề  bài, xác định  <br /> đúng yêu cầu của bài sau đó mới làm bài. Muốn học sinh của mình có một kỹ năng  <br /> nhận biết biện pháp so sánh vững vàng đòi hỏi người giáo viên phải có nghệ thuật <br /> khi hướng dẫn các dạng bài tập về kiểu bài so sánh như:<br /> a) Mô hình 1: So sánh Sự vật ­ Sự vật.<br /> * Ví dụ: Tìm sự  vật được so sánh với nhau trong các câu thơ, câu văn dưới  <br /> đây: <br />              “Hai bàn tay em <br />  Như hoa đầu cành”<br />                               (Huy Cận)<br />           “Mặt biển sáng trong như tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch”<br />                                         (Vũ Tú Nam)<br /> “Cánh diều như dấu á<br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 8<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br />   Ai vừa tung lên trời"<br />                      (Lương Vĩnh Phúc)<br />              “Ơ cái dấu hỏi<br />  Trông ngộ ngộ ghê<br />  Như vành tai nhỏ<br />  Hỏi rồi lắng nghe”<br />                     (Phạm Như Hà)<br /> Để làm tốt bài tập này học sinh phải nắm chắc các từ chỉ sự vật, từ đó các em  <br /> sẽ tìm được sự vật so sánh với nhau trong các câu thơ, câu văn trên là:<br /> “Hai bàn tay em” so sánh với “hoa đầu cành”.<br /> “Mặt biển” so sánh với “tấm thảm khổng lồ”.<br /> “Cánh diều” so sánh với “dấu á”<br /> “Dấu hỏi” so sánh với “vành tai nhỏ”.<br /> Nếu giáo viên hỏi ngược lại là vì sao “Hai bàn tay em” được so sánh với “hoa  <br /> đầu cành”? Lúc đó giáo viên phải hướng học sinh tìm xem các sự  vật so sánh này  <br /> đều có điểm nào giống nhau, chẳng hạn: Hai bàn tay của bé nhỏ  xinh như  một <br /> bông hoa (Cho học sinh quan sát tranh  ảnh để  các em dễ  nhận thấy điếm giống  <br /> nhau).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 9<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> <br /> <br /> Hay vì sao nói “Mặt biển” như “tấm thảm khổng lồ”? Mặt biển và tấm thảm <br /> đều phẳng, êm và đẹp; Cánh diều hình cong cong, võng xuống giống hệt như dấu <br /> á.<br />  (Giáo viên có thể giới thiệu hình ảnh “Cánh diều” và vẽ lên bảng “dấu á”) để <br /> học sinh quan sát, so sánh.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Dấu hỏi cong cong, nở rộng ở hai phía trên rồi nhỏ dần chẳng khác gì vành tai. <br /> (Giáo viên có thể  cho học sinh nhìn vào vành tai bạn hoặc cho học sinh quan sát  <br /> tranh).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 10<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> b) Mô hình 2: So sánh Sự vật ­ Con người.<br />           * Ví dụ: Tìm các hình ảnh so sánh trong các câu dưới đây:<br /> “Trẻ em như búp trên cành<br />      Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan”<br /> (Hồ Chí Minh)<br /> “Bà như quả ngọt chín rồi<br />     Càng thêm tuổi tác càng tươi lòng vàng”.<br /> (Võ Thanh An)<br /> Với dạng bài tập này học sinh sẽ  dễ  dàng tìm sự  vật so sánh với con người  <br /> nhưng các em chưa giải thích được “Vì sao?”. Chính vì thế điều đó giáo viên giúp <br /> học sinh tìm được đặc điểm chung của sự vật và con người, chẳng hạn: “Trẻ em”  <br /> giống như  “búp trên cành”. Vì đều là những sự  vật còn tươi non đang phát triển  <br /> đầy sức sống non tơ, chứa chan niềm hy vọng. Bà sống đã lâu, tuổi đã cao giống  <br /> như “quả ngọt chín rồi” đều phát triển đến độ  già dặn có giá trị cao, có ích lợi cho <br /> cuộc đời, đáng nâng niu và trân trọng.<br /> b) Mô hình 3: So sánh Hoạt động ­ Hoạt động<br /> * Ví dụ: Trong các đoạn trích sau, những hoạt động nào được so sánh với <br /> nhau:<br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 11<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> “Con trâu đen lông mượt<br />   Cái sừng nó vênh vênh<br />   Nó cao lớn lênh khênh<br />   Chân đi như đập đất”<br />                    (Trần Đăng Khoa)<br /> Dạng bài này giáo viên giúp học sinh nắm chắc được từ chỉ hoạt động, từ  đó  <br /> học sinh sẽ tìm được các hoạt động được so sánh với nhau. <br /> Chẳng hạn: Hoạt động “đi” so sánh với hoạt động “đập đất” qua từ “như”.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 12<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> “Cau cao, cao mãi<br />                                 Tàu vươn giữa trời <br />                          Như tay ai vẫy <br />                          Hứng làn mưa rơi”<br />                  (Ngô Viết Dinh)<br /> Dạng bài tập yêu cầu học sinh tạo lập các hình  ảnh, các câu thơ  sử  dụng <br /> biện pháp nghệ thuật so sánh dựa trên ngữ liệu có sẵn hoặc một phần do học sinh  <br /> phải tự tạo lập.<br /> Hoạt động “vươn” của tàu lá cau giống hoạt động “vẫy” tay của con người.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 13<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  “Con mẹ đẹp sao<br />    Những hòn tơ nhỏ<br />   Chạy như lăn tròn<br />   Trên sân trên cỏ”<br /> Hoạt động “chạy” so sánh với hoạt động “lăn tròn” qua từ  “như”. Hoạt động <br /> chạy của những chú gà con được miêu tả giống như hoạt động lăn tròn của những <br /> hòn tơ nhỏ. Đó là miêu tả bằng cách so sánh. Có thể miêu tả bằng cách so sánh như <br /> vậy vì chú gà con thường có lông màu vàng óng như  tơ, thân hình lại tròn nên các  <br /> chú chạy giống như những hòn tơ đang lăn.<br /> c) Mô hình 4: So sánh Âm thanh ­ Âm thanh<br /> * Ví dụ: Tìm những âm thanh được so sánh với nhau trong mỗi câu thơ, văn <br /> dưới đây:<br /> “Côn Sơn suối chảy rì rầm<br />     Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai”<br /> (Nguyễn Trãi)<br /> Với dạng bài tập này giáo viên giúp học sinh nhận biết được âm thanh thứ <br /> nhất và âm thanh thứ hai được so sánh với nhau qua từ “như”. Chẳng hạn:<br /> “Tiếng suối” được so sánh với “tiếng đàn cầm” qua từ “như”.<br />  Ngoài các mô hình so sánh trên học sinh còn được làm quen với kiểu so sánh:  <br /> Ngang bằng và không ngang bằng (hay còn gọi là so sánh hơn kém). So sánh ngang <br /> bằng dùng các từ so sánh: như, là, tựa, như thể...<br /> Ví dụ: “Nhìn từ xa những mảng tường vàng, ngói đỏ như những cánh hoa lấp  <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 14<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> ló trong cây”.<br /> Cũng có khi so sánh ngang bằng không dùng từ  so sánh mà dùng dấu câu như <br /> dấu gạch ngang, dấu hai chấm.<br /> <br /> <br /> <br /> <br />       Ví dụ: “Thân dừa bạc phếch tháng năm<br />     Quả dừa ­ đàn lợn con nằm trên cao<br /> Đêm hè, hoa nở cùng sao<br />     Tàu dừa ­ chiếc lược chải vào mây xanh.”<br />          (Trần Đăng Khoa)<br /> Hay: “Đồng ruộng: vựa thóc thơm”<br />                                                           (Phạm Hổ)<br /> So sánh không ngang bằng dùng các từ so sánh: hơn, kém, chẳng bằng ... <br /> Ví dụ: “Những ngôi sao thức ngoài kia<br />                       Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con”<br />          (Trần Quốc Minh)<br /> Hay: “Bếcháu ông thủ thỉ<br /> Cháu khỏe hơn ông nhiều!<br /> Ông là buổi trời chiều<br /> Cháu là ngày rạng sáng”<br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 15<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br />              (Phạm Cúc)<br /> “Trăng khuya sáng hơn đèn”<br />        (Trần Đăng Khoa)<br /> Các dạng bài tập về  biện pháp so sánh học sinh phải nhận diện được những  <br /> sự vật được so sánh, những hình ảnh so sánh những đặc điểm so sánh và những từ <br /> so sánh trong câu. Cảm nhận và nêu được tác dụng của so sánh.<br /> Tập đặt câu dùng hình ảnh so sánh (dựa vào các bức tranh để đặt câu)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ví <br /> dụ: <br /> Bài <br /> tậ p  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3/trang 126. <br /> Dựa vào bức tranh mặt trăng và quả  bóng, giáo viên hướng dẫn cho học sinh: <br /> Chúng ta sẽ so sánh mặt trăng với quả bóng, muốn so sánh ta phải tìm điểm giống  <br /> nhau giữa mặt trăng và quả bóng, học sinh đặt được câu: “Ông trăng tròn như quả  <br /> bóng”. Từ  đó gợi ý học sinh đặt được các câu khác có hình  ảnh so sánh như  “Bé <br /> cười tươi như hoa ”, “Đèn điện sáng như sao ”, “Đất nước ta cong cong hình chữ  <br /> S”.<br /> So sánh là đối chiếu hai hay nhiều sự vật, sự việc có nét tương đồng, có dấu  <br /> hiệu chung nào đó nhằm tăng sức gợi cảm hoặc diễn tả một cách cụ thể  hình  ảnh <br /> đặc điểm của sự vật, sự việc. Trong thực tế có hai loại so sánh là so sánh tu từ và  <br /> so sánh luận lý. So sánh tu từ còn gọi là so sánh hình ảnh.<br /> Ví dụ:  “Ông trăng tròn sáng tỏ<br />  Soi rõ sân nhà em<br />  Trăng khuya sáng hơn đèn<br />  Ơi ông trăng sáng tỏ”<br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 16<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br />                            (Trần Đăng Khoa)<br /> Mục đích của so sánh tu từ  nhằm diễn tả  hình  ảnh đặc điểm của sự  vật, sự <br /> việc. Chính do đặc điểm này mà so sánh tu từ mang tính chất khoa trương. So sánh  <br /> luận lý nhằm mục đích xác lập sự  tương đương giữa hai đối tượng. (Vỉ  dụ: Bảo  <br /> cũng học giỏi như Hoàng).<br /> Trong quá trình dạy học so sánh, giáo viên cần giúp học sinh phân biệt rõ ràng <br /> hai loại so sánh trên để tránh sự nhầm lẫn khi nhận biết cũng như tạo lập các hình  <br /> ảnh tu từ  trong văn nói cũng như  văn viết. So sánh có hai bình diện đó là so sánh  <br /> đồng loại và so sánh khác loại. So sánh đồng loại là so sánh giữa người với người,  <br /> vật với vật.<br /> Ví dụ:   “Hai bàn tay em<br />   Như hoa đầu cành”<br /> So sánh khác loại là so sánh giữa vật với người, so sánh cái cụ thể với cái trừu <br /> tượng.<br /> Ví dụ:          “Công cha như núi Thái Sơn<br />      Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”<br /> Mô hình cấu tạo hoàn chỉnh của phép so sánh gồm 4 yếu tố:<br /> + Yếu tố  1 là yếu tố  được hoặc bị  so sánh (tùy theo việc so sánh là tích cực <br /> hay tiêu cực).<br /> + Yếu tố 2 là từ ngữ chỉ phương diện so sánh<br /> + Yếu tố 3 là từ ngữ chỉ ý so sánh hay còn gọi là từ so sánh.<br /> + Yếu tố 4 là yếu tố được đưa ra làm chuẩn để so sánh.<br /> Ví dụ: “Đôi mắt long lanh như thủy tinh”<br /> Trong thực tế mô hình cấu tạo nói trên có thể có sự biến đổi, có nhiều trường  <br /> hợp so sánh không đầy đủ cả 4 yếu tố. So sánh vắng yếu tố 2 được gọi là so sánh  <br /> chìm. So sánh chìm khiến cho sự  liên tưởng được rộng rãi hơn kích thích sự  làm  <br /> việc của trí tuệ và tình cảm nhiều hơn.<br /> Ví dụ:  “Dòng sông là một đường trăng lung linh dát vàng”<br /> So sánh vắng cả 2 yếu tố: yếu tố 2 và yếu tố  3 được gọi là so sánh sử  dụng  <br /> chỗ ngắt giọng và hình thức đối chọi.<br /> Ví dụ:            “Trường Sơn: chí lớn ông cha<br />                         Cửu Long lòng mẹ bao la sóng trào”.<br /> Hay: “Máy bay: chim sắt lớn<br /> Có trái tim động cơ”<br /> Có những trường hợp có thể được đảo lên trước cùng với từ so sánh . (Ví dụ:  <br /> “Giống như những con chim màu vàng, những chiếc lá phong lượn tròn trên không  <br /> trung và rơi xuống mặt đất”). Có rất nhiều từ ngữ được sử  dụng làm yếu tố  thể <br /> hiện quan hệ  so sánh như:  như, tựa như, là, bao nhiêu, bấy nhiêu, giống, giống  <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 17<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> như, chẳng khác gì...<br /> So sánh là một biện pháp nghệ thuật có chức năng nhận thức, chức năng biểu  <br /> cảm, cảm xúc và có cấu tạo đơn giản nên được dùng nhiều trong tiếng Việt: trong  <br /> lời nói hàng ngày, trong văn chính luận cũng như  trong lời nói nghệ  thuật. Cái tài  <br /> tình của nhà văn, nhà thơ là phát hiện ra được nét giống nhau một cách chính xác,  <br /> bất ngờ  mà người khác không nhận thấy hoặc không để  ý đến.   Ví dụ: “Những  <br /> thân cây tràm vươn thẳng lên trời như những cây nến khổng lồ” (Đoàn Giỏi).  “So <br /> sánh” là một nội dung được đưa vào giảng dạy trong chương trình lớp 3, các kiến  <br /> thức được cung cấp cho học sinh thông qua hệ  thống bài tập không lý thuyết nên <br /> hệ thống dữ liệu được lựa chọn phải thực sự chính xác cho học sinh. Nội dung so  <br /> sánh được cung cấp cho học sinh thông qua hệ  thống bài tập thực hành với mục  <br /> tiêu cụ thể là: Học sinh nhận biết biện pháp so sánh bao gồm hình ảnh so sánh, các  <br /> kiểu so sánh: ngang bằng, hơn kém; sự  vật ­ sự  vật, âm thanh ­ âm thanh, hoạt <br /> động ­ hoạt động, từ  so sánh, phương tiện so sánh trong các bài học trong ngôn từ <br /> nói hàng ngày, kể  cả  lời nói của chính các em. Rèn luyện kỹ  năng sử  dụng biện  <br /> pháp so sánh trong giao tiếp.<br /> Như  vậy trong Luyện từ và câu lớp 3 so sánh bước đầu được đưa vào thông <br /> qua sách giáo khoa, qua các ví dụ và bài tập thực hành giúp cho học sinh cảm nhận,  <br /> gây hứng thú và từ đó tìm ra được kiến thức mới để áp dụng trong nói và viết hàng <br /> ngày.<br /> Các kiến thức trong phân môn Luyện từ và câu nói chung trong dạy học kiểu <br /> bài so sánh nói riêng được cung cấp qua hệ  thống bài tập nên áp dụng nguyên tắc  <br /> trực quan trong quá trình dạy học là hết sức cần thiết. Với mỗi bài tập giáo viên có  <br /> thể chép sẵn ngữ liệu hoặc đáp án ra bảng phụ trước khi bước vào giờ học và sử <br /> dụng bảng phụ hợp lý với tiến trình giờ học. Sau khi đã yêu cầu học sinh làm bài  <br /> tập cá nhân hoặc theo nhóm giáo viên yêu cầu học sinh lên bảng chữa trực tiếp, có <br /> thể dùng giấy khổ to để ghi lại nội dung bài tập, nếu bảng phụ không đủ. Tương  <br /> tự như bảng phụ và giấy khổ to, các bảng giấy hoặc thẻ từ ghi sẵn ngữ liệu cũng <br /> là những đồ  dùng dạy học hiệu quả nên được sử  dụng linh hoạt trong tiết Luyện  <br /> từ và câu. Đặc biệt ngày nay công nghệ thông tin đang phát triển chúng ta có thể áp <br /> dụng trong dạy kiểu bài so sánh bằng cách đưa ra các hình  ảnh động hoặc tranh <br /> ảnh để học sinh cảm nhận rõ sự giống và khác nhau giữa các sự vật. Từ đó các em <br /> sẽ dễ dàng so sánh sự vật một cách chính xác, chắc chắn giờ học sẽ sinh động và  <br /> hiệu quả. Tuy nhiên giáo viên cần phải biết sử dụng khéo léo hợp lý đồ  dùng với <br /> từng bài tập, không quá lạm dụng hình ảnh. Ngoài ra trong quá trình dạy học giáo <br /> viên có thể thiết kế và sử dụng phiếu bài tập nhằm thay đổi hình thức tổ chức dạy <br /> học, tạo hứng thú cho các em trong giờ   học. Chẳng hạn có thể thiết kế phiếu bài <br /> tập cho tiết Luyện từ và câu.<br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 18<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> Trong các tiết Luyện từ và câu ta có thể sử dụng nhiều đồ dùng dạy học khác <br /> nhau để giờ học sinh động, hấp dẫn, không tẻ  nhạt. Giáo viên phải biết phối hợp  <br /> sử  dụng các đồ  dùng dạy học một cách linh hoạt. Có như  vậy hiệu quả  tiết dạy <br /> mới được như mong muốn. Giáo viên cần nắm vững và tích cực vận dụng đổi mới <br /> phương pháp dạy học khi dạy Luyện từ và câu; Để  học sinh tự  thực hành các bài  <br /> tập, làm quen khám phá kiến thức. Cuối bài giáo viên có thể  tóm tắt (chốt kiến <br /> thức) thật ngắn gọn để học sinh nắm chắc bài.<br /> Ví dụ: Bài 1/ trang 24. Sau khi học sinh luyện tập tìm được các hình  ảnh so  <br /> sánh trong những khổ thơ sau:<br /> “Mắt hiền sáng tựa vì sao<br />    Bác nhìn đến tận Cà Mau cuối trời”<br />  (Thanh Hải)<br /> “Mùa đông<br /> Trời là cái tủ ướp lạnh”<br />    (Lò Ngân Sùn)<br /> Giáo viên cho các em bước đầu cảm nhận được trong mỗi hình  ảnh so sánh <br /> các sự vật đều có những nét tương đồng (đặc điểm giống nhau) chẳng hạn:<br />          “Em yêu nhà em<br /> Hàng xoan trước ngõ<br /> Hoa xao xuyến nở<br /> Như mây từng chùm”<br />                                                          (Tô Hà)<br /> (Đưa hình ảnh động hoặc tranh ảnh Hoa xoan ­ mây)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 19<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> Trên thực tế  có những học sinh chưa từng được nhìn thấy hoa xoan. Do vậy  <br /> hình ảnh hoa xoan ­ mây sẽ giúp học sinh thấy được đặc điểm giống nhau giữa hai  <br /> sự vật và qua đó cảm nhận được cái hay, cái đẹp. Hoa xoan nhỏ li ti, màu tím ngắt,  <br /> nở  thành chùm. Khi hoa xoan nở  rộ  gợi cho ta cảm giác chúng như  những chùm <br /> mây tím xốp đang bồng bềnh trôi. Ở bài tập 2/trang24, sau khi các em tìm được các <br /> từ chỉ sự vật so sánh trong những câu trên: tựa, là, như (có thể thay bằng những từ <br /> khác : tựa như, giống như, y như). Giáo viên có thể chốt bài “Trong mỗi hình ảnh <br /> so sánh trên thường có mấy sự vật được so sánh với nhau; Các sự vật được so sánh <br /> có những đặc điểm như thế nào với nhau ? (ngang bằng, giống nhau) Để thực hiện  <br /> sự  so sánh ngang bằng (giống nhau) ta thường dùng những từ chỉ sự  so sánh nào ?  <br /> (là,   tựa,   như,   tựa   như...).  Giáo   viên   cần   nắm   vững   mức   độ   nội   dung   của   cả <br /> chương trình và từng bài để dạy phù hợp với từng loại bài và từng đối tượng học  <br /> sinh.<br /> Nội dung dạy học về so sánh ở các tuần 1, 3, 5, 7, 9, 10,12, 15, 18 của học kì I, <br /> nhưng mỗi bài chỉ dạy một nội dung nhỏ. Ví dụ: Tuần 1­ Học sinh bước đầu làm <br /> quen với biện pháp tu từ  so sánh (xác định những từ  chỉ  sự  vật so sánh trong câu <br /> thơ để nhận diện biện pháp so sánh). Tuần 3­ Học sinh xác định được các hình ảnh  <br /> so sánh trong câu thơ, văn. Nhận biết từ  chỉ  sự  so sánh (ngang bằng) trong những  <br /> câu đó. Tuần 5 ­ Học sinh nắm được các kiểu so sánh mới, so sánh hơn kém ... <br /> .Tuần 7­ Học sinh nắm được kiểu so sánh sự  vật với con người v.v...Nắm được  <br /> yêu cầu trên, giáo viên cần căn cứ vào đối tượng cụ thể của học sinh mình để dạy,  <br /> giúp các em nắm kiến thức trọng tâm hoặc có thể mở rộng nâng cao thêm với học  <br /> sinh khá giỏi. Ví dụ : Ở tuần 7 sau khi chốt kiến thức cơ bản, giáo viên có thể hỏi <br /> thêm: cách so sánh sự vật này với sự vật khác như vậy có tác dụng gì? (nhằm làm  <br /> tăng thêm vẻ đẹp của sự vật được nói tới...).<br /> 3.2.2.2. Lựa chọn phương pháp dạy:<br /> Có nhiều phương pháp để dạy Luyện từ và câu lớp 3. Tuy nhiên, khi dạy nội  <br /> dung so sánh ta thường hay sử  dụng hai phương pháp cơ  bản đó là trực quan và <br /> giảng giải. Trong các bài tập của sách Tiếng Việt 3 các câu văn, thơ trích dẫn đều  <br /> thuộc loại so sánh tu từ (so sánh hình ảnh) nhằm diễn tả một cách có hình ảnh đặc <br /> điểm của sự vật sự việc. Trong khi đó tư duy của trẻ tiểu học là tư duy trực quan <br /> cụ thể. Có em chưa hề nhìn thấy cánh diều, có em sẽ khó khăn khi liên tưởng (dấu  <br /> hỏi) với “Vành tai nhỏ” hoặc “Những chùm dừa” với hình ảnh "đàn lợn con” nằm <br /> quây quanh bụng mẹ. Bởi vậy trực quan tranh hoặc hình  ảnh động về  cánh diều,  <br /> vành tai hay cây dừa sai quả ....sẽ góp phần đắc lực giúp các em dễ dàng nhận thấy  <br /> các hình ảnh so sánh đó thật chính xác, sinh động và gợi tả  ... Tuy nhiên có những <br /> hình ảnh so sánh không thể dùng trực quan để giảng giải vì nó thuộc kiểu so sánh <br /> khác loại (so sánh cái cụ thể với cái trừu tượng) <br /> <br /> Nguyễn Thị Hường ­ Trường Tiểu học Lý Tự Trọng 20<br />  Rèn kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh cho học sinh lớp 3 trong môn Luyện từ và câu<br /> Ví dụ: “Công cha nghĩa mẹ như núi cao biến rộng”.<br /> Hay :              “Đêm nay con ngủ giấc tròn<br />        Mẹ là ngọn gió của con suốt đời”.<br /> Khi đó giáo viên phải dùng phương pháp giảng giải, mô tả  để  học sinh phát <br /> huy tư duy trừu tượng của mình để hình dung tưởng tượng ra đặc điểm giống nhau <br /> giữa cái cụ  thế  và trừu tượng  ấy.  (Ý nói công  ơn sinh thành nuôi dưỡng dạy bảo  <br /> của cha mẹ  giành cho con như  biển nước, biển không bao giờ  khô cạn.  Hoặc: <br /> Hình bóng mẹ, tình cảm của mẹ  luôn là nguồn động viên an  ủi con, là ngọn gió  <br /> lành thối mát tâm hồn con đến suốt cuộc đời). Tuy nhiên để giờ học sinh động giáo <br /> viên cần linh hoạt phối hợp cả hai phương pháp trên và các phương pháp khác, đa <br /> dạng hóa các hoạt động học tập.<br /> 3.2.2.3. Sử  dụng linh hoạt các hình thức hoạt động trong tiết dạy Luyện từ <br /> và câu:<br /> Trong mỗi giờ  học giáo viên cần đa dạng hóa các hoạt động học tập nhằm  <br /> kích thích được tính chủ  động sáng tạo và gây hứng thú học tập cho các em, giáo  <br /> viên có thể  phối hợp các hoạt động học tập như  học cá nhân, học theo cặp, học <br /> theo nhóm để tránh sự nhàm chán của học sinh.<br /> Việc tổ chức tốt các hình thức dạy học nhằm cuốn hút học sinh vào các hoạt  <br /> động học tập một cách chủ động tích cực.<br /> Giáo viên sử  dụng các hình thức tổ  chức dạy học như: học sinh thảo luận  <br /> nhóm, đàm thoại với nhau hoặc hoạt động cá nhân về một vấn đề. Qua đó học sinh  <br /> lĩnh hội kiến thức, tích cực, tự giác. Không khí học thoải mái khiến h