ề ươ ặ ấ ướ ơ Đ bài: So sánh g ng m t đ t n c trong hai bài th cùng mang tên Đ t n ấ ướ ủ c c a
ề ễ ễ Nguy n Đình Thi và Nguy n Khoa Đi m
Bài làm
ấ ướ ầ ớ ủ Đ t n c luôn luôn là hành trang tinh th n trên b ướ ườ c đ ng đi t ế ệ ẻ i c a th h tr , và hai
ơ ậ ơ ẽ ự ị ữ ọ ổ ố ố ẹ ể bài th s kh i d y trong h tình yêu T qu c và nh ng d đ nh t ầ t đ p đ góp ph n
ấ ướ ế ơ ọ ươ ặ ẹ ề ổ ố ự d ng xây Đ t n c. Hai bài th đã đem đ n cho h hai g ấ ng m t đ p v T qu c: Đ t
ướ ấ ướ ủ ễ ề ệ ắ ạ ủ n c c a Nguy n Đình Thi mang nhi u s c thái hi n đ i, còn Đ t n ễ c c a Nguy n
ề ạ ậ ế ả ị ươ ộ ạ ặ Khoa Đi m l i đ m đà phong v dân gian. Vì th c hai g ng m t này g p l i, có th ể
ế ệ ẻ ả ủ ọ ẹ ắ ậ ầ ơ ơ làm cho th h tr c m nh n đ y đ , tr n v n h n mà cũng phong phú, sâu s c h n v ề
ổ ố T qu c.
ấ ướ ủ ữ ễ ả ộ Trong Đ t n ổ c c a Nguy n Đình Thi, không ph i không có nh ng nét dân t c (Gió th i
ươ ả ố ớ ệ ữ ồ ơ mùa thì: h ữ ng c m m i), nh ng hình nh Vi t Nam (Nh ng cánh đ ng th m mát –
ả ườ ữ ữ ư Nh ng ng đ ỏ ặ ng bát ngát – Nh ng dòng sông đ n ng phù sa) nh ng nhìn toàn bài th ơ
ạ ẫ ữ ệ ệ ẫ ạ ầ ầ ắ ậ thì cái s c thái hi n đ i v n hi n lên khá đ m, v n có nh ng m ch ng m “rì r m trong
ố ớ ấ ướ ư ế ề ệ ấ ố ộ ệ ti ng đ t” n i v i truy n th ng ông cha, nh ng đã hi n lên m t Đ t n ạ ủ c hi n đ i c a
ế ỉ ừ ạ ươ ấ ướ ượ th k XX, t sau Cách m ng tháng Tám. Đó là g ặ ng m t Đ t n c đã đ ễ c Nguy n
ấ ủ ả ệ ế ế ộ ố Đình Thi p ắ ặ , tr i nghi m và đúc k t trong cu c kháng chi n ch ng Pháp. Ta b t g p
ề ệ ệ ạ ả ạ ơ ề trong bài th nhi u hình nh hi n đ i, nhi u cách nói hi n đ i. Khi anh nói v Đ t n ề ấ ướ c
ươ đau th ng:
ữ ả ồ Ôi nh ng cánh đ ng quê ch y máu
ờ ề Dây thép gai đâm nát tr i chi u
ấ ướ ợ ấ ấ Khi anh ca ng i Đ t n c anh hùng b t khu t:
ề Xi ng xích chúng bay không khóa đ ượ c
ấ ầ ờ ầ Tr i đ y chim và đ t đ y hoa
ắ ượ ạ Súng đ n chúng bay không b n đ c
ướ ươ Lòng dân ta yêu n c, th ng nhà
ả ả ấ ướ ủ Và c khi anh miêu t Đ t n c c a tình nghĩa, tình yêu:
ữ ấ Nh ng đêm dài hành quân nung n u
ớ ắ ỗ ồ ườ ồ B ng b n ch n nh m t ng i yêu
ữ ề ả ạ ả ồ Thì nh ng hình nh “cánh đ ng quê ch y máu”, “dây thép gai”, “xi ng xích”, “súng đ n”,
ườ ưở ơ ướ ế ớ ư ạ ắ ệ ớ ắ “nh m t ng i yêu” làm ta liên t ng đ n th n c ngoài v i t duy hi n đ i, s c màu
ệ ạ hi n đ i.
ư ấ ở ổ ơ ổ ộ ượ ố ấ ướ ằ Nh ng rõ nh t là ế kh th “t ng k t” cu i bài: m t t ng đài Đ t n ơ ủ c b ng th c a
ờ ỳ ệ ạ th i k hi n đ i:
ậ ữ ổ ờ Súng n rung tr i gi n d
ườ ư ướ ỡ ờ Ng i lên nh n c v b
ệ ừ ướ N c Vi t Nam t ử máu l a
ứ ậ Rũ bùn đ ng d y sáng lòa
ữ ơ ồ ả ụ ượ ữ ệ ạ ớ 24 ch th d n nén c m xúc, tích t năng l ả ng, v i nh ng hình nh hi n đ i (Súng n ổ
ữ ữ ữ ệ ế ạ ậ ờ ớ rung tr i gi n d ), nh ng cách nói hi n đ i cùng v i ngôn ng cô đúc, k t tinh (rũ bùn
ế ỉ ộ ươ ự ạ ắ ậ ư ứ đ ng d y sáng lòa) đã d ng lên nh ch m kh c vào Th k XX 1 m t g ấ ặ ng m t Đ t
ướ ữ ế ắ ặ n c sáng lòa trong nh ng ngày chi n th ng gi c Pháp.
ắ ạ ằ ễ ả ẫ ố ồ Tôi v n mu n nh c l ấ ơ i r ng: không ph i là trong h n th Nguy n Đình Thi không có ch t
ứ ộ ớ ế ạ ươ ệ ấ ậ dân gian – dân t c (ch ng c là anh đã vi t đo n Quê h ng Vi t Nam r t đ m đà phong
ư ả ở ươ ơ ắ ị v ca dao trong Bài th H c H i), nh ng vì sao ơ bài th này, g ặ ng m t Đ t n ấ ướ ạ i c l
ượ ế ọ ỏ ừ ữ ệ ắ ấ ơ ượ đ c chi u r i và t a sáng t ạ nh ng s c màu hi n đ i? Ta th y, bài th đã đ c “thai
ề ấ ướ ứ ả ượ ấ ủ nghén” trong 8 năm (1947 – 1955), c m h ng v Đ t n c đã đ c anh p ả , tr i
ế ệ ố ố ờ ể ộ nghi m, tích lũy trong su t cu c kháng chi n ch ng Pháp, gi đây đã “chín” đ anh có th ể
ộ ươ ấ ướ ổ ế ợ ế ự d ng lên m t g ặ ng m t Đ t n c t ng h p, cô đúc k t tinh. Và anh vi ấ ơ t bài th khi Đ t
ướ ứ ậ ươ ấ ướ ượ ỏ n c đã rũ bùn đ ng d y sáng lòa, g ặ ng m t Đ t n c đ ẻ ẹ ằ c t a sáng b ng v đ p
ể ệ ờ ạ ề ế ả ộ ộ ợ Th i đ i. Hai đi u trên đây bu c anh ph i tìm đ n m t cách th hi n thích h p và anh đã
ọ ừ ổ ứ ệ ề ầ ấ ợ ọ ch n các câu t t ng h p, cái gi ng đi u tr m hùng ch a ch t nhi u suy nghĩ, cách nói cô
ạ ở ữ ệ ế ệ ề ệ ạ ạ ả ỉ đúc – hi n đ i và nh ng hình nh k t tinh – hi n đ i. Ch có đi u là tính hi n đ i đây
ề ẩ ấ ẫ ớ ộ ộ ớ ơ ộ không h mâu thu n v i tính dân t c, m t ph m ch t m i trong th anh: tính dân t c –
ơ ấ ướ ệ ế ạ ứ ữ hi n đ i. Đó cũng là lý do khi n cho bài th Đ t n c đ ng v ng trong “sóng gió ban
ề ạ ọ ế ệ ầ đ u” và nhanh chóng đi vào lòng b n đ c nhi u th h .
ấ ướ ủ ấ ướ ủ ễ ề ơ ớ Khác v i bài th trên, Đ t n c c a Nguy n Khoa Đi m là Đ t n ầ c c a ca dao th n
ấ ướ ủ ấ ướ ủ ầ ạ ạ ơ tho i. “Đ t n c c a Nhân dân, Đ t n c c a ca dao th n tho i”, đó là câu th đã quy t ụ
ọ ấ ơ ư ưở ấ ướ ủ ố ơ ủ ề ủ m i v n đ c a bài th : t t ng c t lõi c a bài th là Đ t n c c a nhân dân, và
ấ ướ ủ ễ ề ầ ộ Nguy n Khoa Đi m đã dùng m t Đ t n c c a ca dao th n tho i đ th hi n t ạ ể ể ệ ư ưở ng t
ấ ệ ứ ể ầ ạ ử ụ đó. Dùng ca dao, th n tho i… t c là s d ng các ch t li u dân gian đ nói lên t ư ưở ng t
ấ ướ ủ ệ ạ ậ ở ồ Đ t n c c a nhân dân là đúng, là sáng t o, là ngh thu t. B i dân gian cũng đ ng nghĩa
ở ầ ơ ả ấ ậ ấ ớ v i nhân dân, dân gian chính là nhân dân cái ph n c b n nh t, đ m đà nh t và cũng d ễ
ấ ờ ươ ướ ư ấ ẽ ỉ ấ th y nh t. Nh ph ng h ng đúng y mà anh đã thành công. Nh ng có l không ch là
ắ ằ ậ ơ ề ệ ấ ấ ấ ầ ị ấ v n đ ngh thu t đ n thu n, mà ch c r ng cái ch t dân gian y đã th m vào máu th t,
ự ồ ươ ấ ướ ứ ự ể tâm h n anh, đ khi d ng lên g ặ ng m t Đ t n c này, thì nó c t ả nhiên ch y ra theo
ngòi bút:
ấ ướ ớ Khi ta l n lên Đ t n ồ c đã có r i
ấ ướ ẹ ườ ữ ử ư ể Đ t n c có trong nh ng cái “ngày x a ngày x a”… m th ng hay k …
ư ờ ờ ơ ệ ổ ế ử ể ế ầ L i th nghe nh l ừ ế i bà k chuy n c tích dân gian b n b p l a. Có mi ng tr u, có g ng
ộ ắ ạ ạ ặ ộ ố ươ ế ỗ cay mu i m n, có cái kèo cái c t, h t g o m t n ng hai s ng, chi c khăn trong n i nh ớ
ạ ữ ặ ầ ả ồ ỉ ầ th m, l i có c “tr ng tre mà đánh gi c”. Không ch nh ng cái g n gũi thân quen trong
ộ ố ữ ề cu c s ng, mà còn có nh ng đi u tôn kính, thiêng liêng:
ấ ề ơ Đ t là n i Chim v
ơ ồ ướ ở N c là n i R ng
ạ ơ L c Long Quân và Âu C
ứ ẻ ồ ọ Đ ra đ ng bào ta trong b c tr ng
ậ ằ ế ầ ớ Vì v y mà “h ng năm ăn đâu làm đâu – cũng bi t cúi đ u nh ngày gi ỗ ổ T ”
ề ớ ộ ể ể ề ớ ễ ề ồ Nguy n Khoa Đi m đã tìm v v i c i ngu n, tìm v v i văn hóa dân gian đ hi u sâu
ươ ấ ướ ừ ẽ ấ ẹ thêm g ặ ng m t Đ t n c. Và t kho tàng văn hóa dân gian phong phú và đ p đ y, anh
ề ấ ướ ầ ị ạ ữ ệ đã có nh ng phát hi n v Đ t n c đ y thi v l ệ ấ i giàu ch t trí tu :
ữ ườ ợ ớ ồ ấ ướ ữ ọ Nh ng ng i v nh ch ng còn góp cho Đ t n c nh ng núi V ng Phu
ặ ợ ồ ố C p v ch ng yêu nhau góp nên hòn Tr ng Mái
ự ủ ể ạ ầ Gót ng a c a Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đ m đ l i,
ấ ổ ươ ự ươ Chín m i con voi góp mình d ng đ t T Hùng V ng
ữ ẳ ằ ồ Nh ng con r ng n m im góp dòng sông xanh th m
ườ ọ ấ ướ Ng i h c trò nghèo góp cho Đ t n c mình núi Bút non Nghiên
ươ ạ ắ Con cóc, con gà quê h ng cùng góp cho H Long thành th ng cành
……
ấ ướ ố Ôi đ t n ấ c sau b n nghìn năm đi đâu ta cũng th y
ộ ờ ữ Nh ng cu c đ i đã hóa núi sông ta…
ữ ệ ả ỗ ườ ấ ắ ờ Và c nh ng phát hi n cho m i ng ậ i, cho anh và cho em, th t sâu s c, b t ng : Trong
ấ ướ ầ ộ ề anh và em hôm nay Đ u có m t ph n Đ t n c.
ể ồ ướ ử ế ấ ộ ố ị Đ r i đi đ n m t khái quát – l ch s cho Đ t – N c – B n – Ngàn – Năm:
ố ớ ườ ứ ố Trong b n nghìn l p ng ổ i gi ng ta l a tu i
ọ ố ế H đã s ng và ch t
ả ị Gi n d và bình tâm
ớ ặ ặ Không ai nh m t đ t tên
ấ ướ ư ọ Nh ng h đã làm ra Đ t n c.
ữ ệ ấ ướ ủ ủ ạ ơ ố Nh ng phát hi n này đã nêu b t t ậ ư ưở t ng c t lõi c a đo n th là Đ t n c c a Nhân dân.
ấ ướ ủ ấ ướ ủ ư ạ Nh ng Đ t n c c a Nhân dân cũng chính là Đ t n ầ c c a ca dao th n tho i.. Đ t n ấ ướ c
ấ y đã:
ạ ế ừ ở D y anh bi t yêu em t thu trong nôi
ế ặ ộ ữ ầ Bi t quý công c m vàng nh ng ngày l n l i
ế ồ ợ Bi ậ t tr ng tre đ i ngày thành g y
ả ợ Đi tr thù mà không s dài lâu…
ấ ệ ử ụ ơ ẫ ễ ề ậ ặ S d ng đ m đ c ch t li u dân gian mà bài th v n thoáng là do Nguy n Khoa Đi m đã
ế ọ ọ ữ ể ấ ấ ơ ọ bi t ch n l c nh ng cái tiêu bi u nh t, có ý nghĩa nh t và quan tr ng h n, là anh đã bi ế t
ụ ế ạ ậ ộ ờ ơ ủ ữ ậ “chê bi n” nó, v n d ng nó m t cách sáng t o vào l ế i th c a mình. Vì v y, nh ng y u
ọ ở ậ ự ễ ạ ớ ố ủ t c a văn hóa, văn h c dân gian đây đã hòa nh p khá t nhiên v i cách di n đ t và t ư
ạ ạ ỹ ừ ộ ạ ừ ẻ ủ ệ ẩ ơ ớ ắ duy hi n đ i, t o ra màu s c th m m v a quen thu c l i v a m i m c a th anh. Và đó
ủ ề ễ ề ề ọ ớ ọ ơ m i chính là đi u đóng góp quan tr ng c a gi ng th Nguy n Khoa Đi m trong n n th ơ
ệ ạ ệ ca hi n đ i Vi t Nam.
ộ ươ ấ ướ ộ ươ ệ ạ ắ ấ ướ M t g ặ ng m t Đ t n c mang s c thái hi n đ i và m t g ặ ng m t Đ t n ậ c đ m đà
ế ệ ẻ ị ườ ữ ẩ ộ ế phong v dân gian đã đem đ n cho th h tr trong nhà tr ng nh ng rung đ ng th m m ỹ
ắ ẽ ủ ọ ơ ậ ề ổ ữ ẹ ắ ả ậ ầ ố và nh ng c m nh n đ y đ , tr n v n v T qu c, ch c ch n s kh i d y trong các em
ữ ả ố ẹ ự ị ấ ướ ữ ự ể ầ ớ nh ng tình c m t t đ p và nh ng d đ nh l n lao đ góp ph n d ng xây đ t n c. Vui
ướ ế ệ ươ ữ ế ơ ớ ấ ướ s ơ ng h n khi nh ng bài th đó đã đ n v i th h t ủ ng lai c a Đ t n c.
