1
Trêng §¹i häc V¨n ho¸ Hμ Néi
Khoa v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè
-------------------------
TÍN NGƯỠNG DÂN GIAN CA NGƯỜI
CAO LAN
TNH BC GIANG
Kho¸ luËn tèt nghiÖp cö nh©n v¨n ho¸
Chuyªn ngμnh v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè
M sè : 608
Sinh viên thc hin : Trn Th Cân
Hướng dn khoa hc : TS. Lê Ngc Canh
Hμ Néi – 2008
2
Môc lôc
Lêi c¶m ¬n............................................................................................... 4
Më ®Çu .................................................................................................... 5
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ................................................................. 5
2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò .............................................................. 6
3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi .................................. 7
3.1. Môc ®Ých ................................................................................ 7
3.2. NhiÖm ................................................................................ 8
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ................................................... 8
4.1. §èi tîng ............................................................................... 8
4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu ................................................................ 9
5. §ãng gãp cña kho¸ luËn ................................................................. 9
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ................................................................ 9
7. Bè côc cña kho¸ luËn ..................................................................... 9
Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ ngêi Cao Lan ë tØnh B¾c Giang ..................11
1.1. Kh¸i qu¸t vÒ m«i trêng tù nhiªn tØnh B¾c Giang .......................11
1.2. Ngêi Cao Lan ë B¾c Giang .......................................................13
1.3. LÞch sö h×nh thµnh téc ngêi ......................................................13
1.3.1. Qu¸ tr×nh di c ....................................................................13
1.3.2. Nguån gèc, lÞch sö téc ngêi ..............................................16
1.4. Nh÷ng nÐt ®Æc trng vÒ ®êi sèng kinh tÕ, x· héi vµ ho¹t ®éng
v¨n ho¸ cña ngêi Cao Lan ........................................................17
1.4.1. Ho¹t ®éng kinh tÕ ...............................................................17
1.4.1.1. VÒ trång trät ....................................................................18
1.4.1.2. VÒ ch¨n nu«i ....................................................................20
1.4.1.3. Thñ c«ng gia ®×nh ............................................................20
1.4.1.4. S¨n b¾t, h¸i lîm .............................................................21
1.4.1.5. Trao ®æi vÒ bu«n b¸n .......................................................21
1.4.2. ThiÕt kÕ b¶n lµng ................................................................22
1.4.3. Ho¹t ®éng v¨n ho¸ ..............................................................25
3
1.4.3.1. V¨n ho¸ vËt thÓ ................................................................25
1.4.3.2. V¨n ho¸ phi vËt thÓ ..........................................................27
TiÓu kÕt ch¬ng 1 ...................................................................................29
Ch¬ng 2: TÝn ngìng d©n gian cña ngêi Cao Lan ë tØnh B¾c
Giang ........................................................................................30
2.1. Quan niÖm cña ngêi Cao Lan vÒ thÕ giíi quan vµ nh©n sinh
quan ..........................................................................................30
2.1.1. Quan niÖm vÒ thÕ giíi quan.................................................30
2.1.2. Quan niÖm vÒ nh©n sinh quan .............................................34
2.2. Vai trß cña tÝn ngìng d©n gian trong cuéc sèng cña ngêi
Cao Lan .....................................................................................35
2.3. BiÓu hiÖn cña tÝn ngìng d©n gian trong c¸c lÜnh vùc .................36
2.3.1. TÝn ngìng thê cóng c¸c lùc lîng siªu nhiªn .....................36
2.3.2. TÝn ngìng thê cóng tæ tiªn vµ thÇn che chë gia ®×nh ..........39
2.3.2.1. TÝn ngìng thê cóng tæ tiªn .............................................39
2.3.2.2. TÝn ngìng thê thÇn che chë gia ®×nh ...............................41
2.3.3. TÝn ngìng tang ma ............................................................42
2.3.4. TÝn ngìng liªn quan ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ..................51
2.3.5. Nh÷ng tÝn ngìng liªn quan ®Õn ca bÖnh .........................54
2.3.6. Mét sè kiªng kþ ..................................................................57
TiÓu kÕt ch¬ng 2 ...................................................................................59
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p b¶o tån ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ tÝn
ngìng trong sinh ho¹t v¨n ho¸ céng ®ång ngêi Cao Lan
ë tØnh B¾c Giang ......................................................................61
3.1. TÝn ngìng d©n gian ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn, x·
héi vµ con ngêi ........................................................................61
3.2. T¸c ®éng cña tÝn ngìng d©n gian trong x©y dùng cuéc sèng
míi hiÖn nay ..............................................................................65
3.3. Mét sè gi¶i ph¸p b¶o tån gi¸ trÞ trong tÝn ngìng d©n gian
cña ngêi Cao Lan .....................................................................68
3.3.1.VÒ nhËn thøc .......................................................................71
4
3.3.2. VÒ kinh tÕ x· héi ................................................................71
3.3.3. v¨n ho¸ ..........................................................................72
3.3.4. NhiÖm vô cña c¸c lùc lîng tham gia ..................................72
TiÓu kÕt ch¬ng 3 ...................................................................................74
KÕt luËn ..................................................................................................75
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o ................................................................77
Danh s¸ch c¸ nh©n cung cÊp t liÖu ......................................................79
Phô lôc ¶nh ............................................................................................80
5
Lêi c¶m ¬n
õ t×nh c¶m vµ ý thøc cña m×nh, em xin
ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh
cña thÇy gi¸o PGS. TS. Lª Ngäc Canh.
Ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn chØ b¶o em trong
suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. L¬i c¶m ¬n ch©n
thµnh tíi thÇy gi¸o, c« gi¸o thuéc khoa V¨n ho¸
d©n téc thiÓu sè. Tr©n trängc¶m ¬n bµ con c« b¸c,
c¸c nghÖ nh©n, trÝ thøc ngêi Cao Lan vµ l·nh ®¹o
®Þa ph¬ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì còng nh cã ý
kiÕn ®ãng gãp quý b¸u ®Ó viÖc hoµn thiÖn kho¸
luËn ®îc tèt h¬n.
Em xin tr©n träng c¶m ¬n !
Sinh viªn
TrÇn ThÞ C©n
T
T