Tài liệu dạy học sinh lớp 9 môn Ngữ văn - GV. Hoàng Việt Dũng

Ệ Ớ Ạ

Ọ Ữ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 TÀI LI U D Y H C SINH L P 9  MÔN NG  VĂN Ộ Ộ Ư ( L U HÀNH N I B )

Ệ Ầ

ạ ề ộ ạ ả ờ ộ ượ ợ ắ ố ắ ầ ứ ơ ả ề ượ   ỗ ấ c ứ ế   i . Nh ng n i dung ki n th c trình ế   c nh ng ki n ớ

ờ Ớ PH N A. GI I THI U CHUNG ệ ướ ạ ượ Tài li u đ i d ng các chuyên đ , trong đó, m i v n đ  đ c biên so n d ạ ữ ề ỏ ấ c u trúc theo d ng câu h i, d ng đ  và g i ý tr  l ệ ơ ả bày trong tài li u là n i dung c  b n, ng n g n, giúp h c sinh n m đ ể ng t th c c  b n đ  nâng cao ch t l ạ ệ ươ ợ ữ  thi đ u vào l p 10. ế ộ ư ổ ớ ầ ợ ề ộ ế ấ ề ươ ạ ườ ạ ạ ọ ng mình. Tuy nhiên, khi biên so n b ng h c sinh tr ễ ế ể ọ ả ả

ộ ố ộ ạ ủ ộ ủ ắ ạ ứ ứ ề ọ ươ ượ ạ ọ ọ ọ ọ ấ ượ ỷ ệ ệ ớ  l t nghi p l p 9 và t ạ   Do th i gian biên so n còn h n ch  nên tài li u này ch a bao quát h t n i dung ự   ng, g i ý, giáo viên c n b  sung. D a ch ng trình. M t s  n i dung có tính ch t đ  c ệ ệ   theo cách biên so n c a tài li u, giáo viên biên so n n i dung cho phù h p v i đi u ki n ổ  ố ượ d y h c và trình đ  c a đ i t ậ ọ sung c n đ m b o ng n g n đ  h c sinh d  ti p nh n. ộ ủ ọ ằ ể ế ợ ệ ậ ườ ự ề ầ ế ọ ầ ể ậ   V  cách th c d y h c: Căn c  vào trình đ  c a h c sinh, giáo viên có th  v n ế   c ki n ng pháp d y h c cho phù h p nh m làm cho h c sinh n m đ ề   t bài theo t ng lo i chuyên đ . ầ   c đ n đ y ng th c hành, luy n t p đ  vi ọ ỏ ừ ơ ế t nhi u l n theo cách, t ỹ ệ ề ể ạ

Ộ ắ ụ d ng các ph ạ ừ ứ ơ ả th c c  b n; tăng c ầ ỗ ơ ượ ả ể M i ki u bài c n cho h c sinh vi  đ n gi n, s  l ủ ớ ạ ề đ  v i nhi u d ng câu h i, d ng đ  khác nhau đ  rèn luy n k  năng trình bày. Ầ PH N B. N I DUNG

Ầ Ệ

ừ ự Ế PH N I. TI NG VI T 1

ữ . 2 ề Chuyên đ  1. T  v ng Chuyên đ  2ề . Ng  pháp

Ầ

PH N II. LÀM VĂN 3 ự ự  s

ề Chuyên đ  1. Văn t ề ị ậ 4 Chuyên đ  2. Văn ngh  lu n

ế ề 5 Chuyên đ  3. Văn thuy t minh

Ầ Ọ

Chuyªn ®Ò 1: V¨n b¶n nhËt dông PH N III. VĂN H C 6

ọ ề ạ ệ 7 . Chuyên đ  2: Văn h c trung đ i Vi t Nam

ơ ệ ề ạ ệ 8 Chuyên đ  3: Th  hi n đ i Vi t Nam sau CM tháng 8.1945

ề ệ 9 . Chuyên đ  4: Truy n Vi t Nam sau CM tháng 8.1945

ề 10 ệ ả nghÞ luËn ­ K chị Chuyên đ  5: Văn b n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

1

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ầ

Ệ

Ế PH N I: TI NG VI T

ừ ự T  v ng

t 1ế   :   Ti

Tõ xÐt vÒ cÊu t¹o

Ứ Ơ Ả Ế Ắ     T KI  N TH C C  B N   A.TÓM T

ộ ế ừ ơ  Là t

ạ ặ ế ừ ừ ứ  Là t

ầ ch  có m t ti ng. ạ ấ ề  do hai ho c nhi u ti ng t o nên.  ạ ộ ổ

ế ằ ừ ứ ượ ạ ệ ớ   c t o ra b ng cách ghép các ti ng có quan h  v i ph c đ ạ  G m nh ng t

ể ặ ặ ự ậ ệ ượ ể ng ho c dùng đ  nêu các đ c đi m, tính

ấ ể ị ủ ự ậ

ữ ữ ế

ả ơ ượ ữ ụ    th  ca… có tác d ng ừ ứ  ph c có quan h  láy âm gi a các ti ng. ừ ượ  t ng hình trong miêu t ệ ng thanh, t

ợ

ạ ậ

ữ ừ nào là t

ọ t, l nh lùng, b t bèo, xa

ừ ừ ừ  ghép, t ữ ậ , g t gù, bó bu c, t ơ ụ láy? ươ ố ạ i t ấ ộ ố ườ ư ị sau, t ỏ ng nh n, r i r ng, mong mu n, l p lánh.

ộ ươ ố ữ ặ ọ ỏ ư Ng t nghèo, giam gi , bó bu c, t i t t,  b t bèo, c  cây, đ a đón, nh ườ   ng

ố ị

ỏ ậ ạ ấ : nho nh , g t gù, l nh lùng, xa xôi, l p lánh. ừ ỉ 1. T  đ n: ờ       VD: Nhà, cây, tr i, đ t, đi, ch y… 2. T  ph c: ầ       VD: Qu n áo, chăn màn, tr m b ng, câu l c b , bâng khuâng… ừ ứ    T  ph c có 2 lo i: ữ ồ ừ * T  ghép: ề nhau v  nghĩa. ụ ­ Tác d ng: Dùng đ  đ nh danh s  v t, hi n t ạ ch t, tr ng thái c a s  v t. ồ ừ  * T  láy:  G m nh ng t ạ ­ Vai trò: T o nên nh ng t ợ ả g i hình g i c m. PẬ Ạ B. CÁC D NG BÀI T ể 1. D ng bài t p 1 đi m:   Đ  1:ề  Trong nh ng t ừ  nào là t ặ           Ng t nghèo, nho nh , giam gi ỏ xôi, c  cây, đ a đón, nh G i ý:ợ ừ * T  ghép:  ơ ụ nh n, r i r ng, mong mu n. * T  láyừ

ừ ự ả ừ láy nào có s  “gi m nghĩa” và t láy nào có s ự Đ  2:ề  Trong các t

ừ  láy sau đây, t ủ ế ố ố  g c? ẹ ắ ạ ạ ấ ỏ

ự ẹ ả ạ ỏ ố trăng tr ng, đèm đ p, nho nh , lành l nh, xôm x p. ớ “tăng nghĩa” so v i nghĩa  c a y u t ạ     trăng tr ng, s ch sành sanh, đèm đ p, sát sàn s t, nho nh , lành l nh, nh p nhô, xôm x p.ố   ữ * Nh ng t láy có s  “ gi m nghĩa”:

G i ý:ợ ắ ừ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

2

ừ ự Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ấ ạ s ch sành sanh, sát sàn s t, nh p nhô, ữ * Nh ng t láy có s  “ tăng nghĩa”:

ạ ể

ậ ặ ỏ ỏ ớ ắ ẹ ẹ ẻ ỗ ừ nh  nh n, nh  nhàng, nh  nhõm, nh  nh . : Đ  1. ề Đ t câu v i m i t

ạ

ừ ệ ạ ộ

ạ ấ ằ

ắ ổ

ụ ộ ươ ứ ừ ể ng  ng trong b ng sau: ắ  trên vào 2 c t t

ừ ượ ng hình

ế ng thanh ộ

ồ ộ ệ

ạ ằ ậ ầ ổ ề 2. D ng bài t p 2 đi m:    G i ý:ợ ­ Bạn Hoa tr«ng thËt nhá nh¾n, dÔ th¬ng. - Bµ mÑ nhÑ nhµng khuyªn b¶o con. - Lµm xong c«ng viÖc, nã thë phµo nhÑ nhâm nh trót ®îc g¸nh nÆng - B¹n Hoa ¨n nãi thËt nhá nhÎ. ể ề 3. D ng đ  3 đi m: ế   ộ l p b p, róc rách, lênh khênh, thánh thót, kh nh kh ng, ào  t, chi m       Cho các t  sau:  ệ ồ ộ ầ ch , đ  s , lao xao, um tùm, ngo n ngoèo, rì r m, nghêng ngang, nh p nhô, chan chát,   ề ậ g p gh nh, lo t cho t, vèo vèo, khùng kh c, h n h n. ả    Em hãy x p các t ừ ượ T  t ộ ­ L p b p, róc rách, thánh thót, ào ào, lao   xao,   rì   r m,   chan   chát,   vèo   vèo, ể ụ khùng kh c, h n h n

ắ ắ T  t ế   ệ ­   Lênh   khênh,   kh nh   kh ng,   ch m   ch ,   đ   s ,   um   tùm,   ngo n   ngoèo, ấ nghêng ngang, nh p nhô, g p gh nh,   lo t cho t.

ạ ơ Ề Ậ   P V  NHÀ C. BÀI T       ể ậ ạ   1. D ng bài t p 2 đi m:  Đ  1:ề ạ a,  G ch chân các t ng hình trong đo n th  sau:

ắ ừ ượ  t ắ ắ “Chú bé lo t cho t  Cái s c xinh xinh

ượ

ế ủ ụ ạ t tác d ng c a các t ơ ng hình trong đo n th ? ố ữ , L m) ừ ượ  t

ạ ơ ng hình trong đo n th :

ắ ắ ừ ượ  t ắ ừ ượ  t ắ ng hình ( ạ

ắ ộ ả ộ ộ

ừ ứ ử ụ ừ ơ ạ ắ ắ ả  ph c. ạ  đ n, t

ừ ứ ử ụ ừ ơ ạ ắ ọ c m t đo n văn ng n có s  d ng: t đ n, t ph c

Cái chân thoăn tho tắ ầ                    Cái đ u nghêng nghêng”                                               (T  H u b, Cho bi  *G i ý:ợ a, Các t ắ ­ lo t cho t, thoăn tho t, nghêng  nghêng ầ lo t cho t, thoăn tho t, nghêng nghêng ) đã góp ph n kh c ho b, Các t ạ ượ ụ ể m t cách c  th  và sinh đ ng hình  nh L m m t chú bé liên l c, gan d , dũng c m.  Đ  2:ề  Vi ộ ế t m t đo n văn ng n (4­ 5 dòng ) trong đó có s  d ng: t G i ý ợ :   ộ ế ượ t đ ­ H c sinh vi ạ ủ ọ ự ( Tùy s  sáng t o c a h c sinh).

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

3

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ể ệ ọ

ừ ừ ơ ử ụ ữ ạ ạ ­ Có n i dung, th  hi n m t ý nghĩa, câu cú rõ ràng, trình bày khoa h c. ừ ứ ­ G ch chân nh ng t ph c, đã s  d ng trong đo n văn. ộ  đ n, t :  t

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

t 2ế  Ti :             Tõ xÐt vÒ nguån gèc

Ế Ứ Ơ Ả

Ắ în :

ừ ữ ị ng:  ừ ữ ỉ ượ ử ụ ở ố ị ươ ặ 1 ho c 1 s  đ a ph ấ ị ng nh t đ nh. c s  d ng ng  ch  đ

ề ni em đi mãi  ở ạ i!”

ỉ ượ ử ụ ở ướ ơ c  i Ph ố ữ ­ Đi đi em) ề c s  d ng mi n Trung. trên (

ươ A. TÓM T T KI N TH C C   B N  1. Tõ m Lµ nh÷ng tõ vay mîn cña tiÕng níc ngoµi ®Ó biÓu thÞ nh÷ng sù vËt, hiÖn t- îng, ®Æc ®iÓm... mµ tiÕng ViÖt cha cã tõ thÝch hîp ®Ó biÓu thÞ. *VÝ dô: Cöu Long, du kÝch, hi sinh... ươ  ừ ữ ị 2.T  ng  đ a ph   ươ ng là t T  ng  đ a ph * Ví d :ụ  “ R aứ  là h t chi u  ế     Còn mong chi ngày tr  l                                                  ( T  H u  ừ  ­ 3 t  *Mét sè t ứ r a, ni, chi ừ ị  đ a ph ) ch  đ ng khác:

VÝ dô

C¸c vïng miÒn ừ ị ươ ừ T  đ a ph ng T  toàn dân

HuÕ ừ biu đi nệ ề d , dui béng té ệ ư b u đi n ề v , vui bánh ngã B c Bắ ộ Nam Bộ Nam Trung Bộ Th a Thiên

ấ ị ộ ữ ữ ỉ ượ ộ ầ ớ c dùng trong m t t ng l p xã h i nh t đ nh.

ị ố ẩ t

ượ ầ

ừ ữ ị ữ ệ ộ ệ t ng  xã h i: 3. Bi ộ lµ nh÷ng tõ ng÷ ch  đ ệ    ­ Bi t ng  xã h i    * Ví d :ụ      ­ Ch¸n qu¸, h«m nay m×nh ph¶i nhËn con ngçng cho bµi kiÓm tra to¸n. - Tróng tñ, h¾n nghiÔm nhiªn ®¹t ®iÓm cao nhÊt líp.       + Ng ng:ỗ        + trúng t       ( Đ c dùng trong t ng l p h c sinh, sinh viên ) ộ : ử ụ t ng  xã h i  *S  d ng t đi m 2ể :ủ  đúng vào bài mình đã chu n b  t ớ ọ ươ ng và bi ng  đ a ph

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

4

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ươ ộ ữ ả ớ ợ ừ ố   t ng  xã h i ph i phù h p v i tình hu ng ng và bi ữ ị  ng  đ a ph

ớ ừ ữ ả ộ  ng  thu c 2 l p t

ữ ậ

ộ ầ ừ ể ươ ạ t ng  xã h i c n tìm hi u các t ng ữ

ộ ố ừ ậ   ể  này đ  tô đ m ộ ủ ng, màu s c t ng l p xã h i c a ngôn ng , tính cách nhân v t. ệ ng và bi ầ ụ ươ ươ ể ử ụ ng đ  s  d ng khi c n thi ữ ế t.

ươ ở ặ ở ế ữ ị  ng  đ a ph ơ ng n i em ho c vùng khác mà em bi t. Nêu t ừ

ứ ơ ­  ViÖc sö dông t giao ti p .ế ơ ể ử ụ ­ Trong th  văn, tác gi  có th  s  d ng m t s  t ắ ị ắ ầ ớ màu s c đ a ph ữ ị ừ ố  ng  đ a ph ­ Mu n tránh l m d ng t ươ ng đ toàn dân có nghĩa t Á C   d¹ng bµi tËp B . C ể ậ ạ 1. D ng bài t p 1 đi m:  ộ ố ừ Đ  1:ề  Tìm m t s  t ơ ứ ư ng  ng? ữ ng  toàn dân t G i ýợ                 Trái          ­        quả                 Chén        ­        bát                 Mè           ­        v ngừ                 Th m       ­        d a

ươ ơ ng  trong các câu th  sau: Đ  2:ề  Hãy ch  ra các t

ừ ị ỉ ề  Con ra ti n tuy n xa xôi a,

ầ ẹ ề ả

Yêu b m yêu n          b,        Bác kêu con đ n bên bàn,

ồ ế Bác ng i bác vi đ a ph ế ướ c, c  đôi m  hi n ế ơ ơ t nhà sàn đ n s .

G i ýợ

ươ Các t ng:

ừ ữ ị  ng  đ a ph a, b m ầ b, kêu

ể

ạ ư ầ ậ ộ ố ử ụ ừ ữ ị ươ ng  đ a ph ng?

2. D ng bài t p 2 đi m:      S u t m m t s  câu ca dao, hò và vè có s  d ng t G i ý:ợ

ªnh m«ng b¸t ng¸t, ồ tê đ ng mồ ni đ ng ngó bên

b¸t ng¸t mªnh m«ng. ồ ứ tª đ ng ngó bên ni đ ng ồ

ế ứ vô x   Hu  quanh quanh,

ư b iố

ừ ừ ng v a ch ng em  ố ố ạ

ể ầ

vô.

ươ ứ + Đ ng bên  Đ ng bên  ườ +      Đ ng     Non xanh níc biÕc nh tranh ho¹ ®å. + Tóc đ n lế    §  chi dài, b i r i d  anh ẹ + D u mà cha m  không dung ỏ ự   Đèn chai nh  nh a, em cùng lăn  +      Tay mang khăn gói sang sông ồ i, thớ ẹ ng ch ng   M  kêu kh nố  t kh nố  lui.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

5

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ề

ở ạ ớ ơ +      R aứ  là h t chi u ni em đi mãi ư c     Còn mong chi ngày tr  l i Ph i.

Ậ Ề

ạ ậ

ơ ắ ệ ụ ữ ử ụ ừ ữ ị  ng  đ a ph ươ   ng

ộ ữ t ng  xã h i?

ủ ễ ơ ố ữ  c a Nguy n Quang Sáng.... c ngà”

ừ ữ ị ử ụ ộ ươ kho¶ng 5 câu có s  d ng t ng  đ a ph ng ?

ử ụ ả ạ ừ ữ ị ươ tù chän chñ ®Ò, đo n văn ph i có s  d ng t ng  đ a ph ng)

C.BÀI T P V  NHÀ: ể 1. D ng bài t p 1 đi m:        Hãy tìm trong ca dao, t c ng , th  hay truy n ng n có s  d ng t ệ và bi G i ý:ợ ụ ộ ố ơ ủ Ví d  m t s  bài th  c a nhà th  T  H u. ắ Chi c l ệ ế ượ Truy n ng n “ ể ậ ạ 2. D ng bài t p 2 đi m: ạ ế    Em hãy vi t m t đo n văn  G i ý:ợ ế (Vi ế  Ti t theo suy nghĩ,  :   t 3 + 4

Tõ xÐt vÒ nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ

Ế Ứ Ơ Ả

VÝ dô: Bµn, ghÕ, s¸ch…

VÝ dô: îng chuyÓn nghÜa cña tõ:

Ắ A. TÓM T     T KI N TH C C  B N:     1. NghÜa cña tõ: Lµ néi dung mµ tõ biÓu thÞ. 2. Tõ nhiÒu nghÜa: Lµ tõ mang s¾c th¸i ý nghÜa kh¸c nhau do hiÖn tîng chuyÓn nghÜa. 3. HiÖn t a. C¸c tõ xÐt vÒ nghÜa: Tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, tõ ®ång ©m. * Tõ ®ång nghÜa: lµ nh÷ng tõ cïng n»m trong mét trêng nghÜa vµ ý nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau. VD: xinh- ®Ñp, ¨n- x¬i

- Tõ ®ång nghÜa cã thÓ chia thµnh hai lo¹i chÝnh:

+ Tõ ®ång nghÜa hoµn toµn VD: qu¶- tr¸i, mÑ- m¸… + §ång nghÜa kh«ng hoµn toµn: VD: khuÊt nói- qua ®êi, chÕt- hi sinh… * Tõ tr¸i nghÜa: Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau

VD: cao- thÊp, bÐo- gÇy, xÊu- tèt… ề ừ ố ư  gi ng nhau v  âm thanh nh ng nghĩa khác xa nhau, không

ứ

l ngồ  lên. ố ự ượ ỗ ạ c con chim, b n tôi nh t ngay vào l ng.ồ

* Tõ ®ång ©m: Lµ nh÷ng t ớ liên quan gì v i nhau. VD:  ­ Con ng a đang đ ng b ng  ­ Mua đ b, CÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

6

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 - NghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n hoÆc hÑp h¬n nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c. - Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. - Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c. - Mét tõ ng÷ cã nghÜa réng ®èi víi nh÷ng tõ ng÷ nµy, ®ång thêi cã thÓ cã nghÜa hÑp ®èi víi mét tõ ng÷ kh¸c.

VD: §éng vËt: thó, chim, c¸ + Thó: voi, h¬u… + Chim: tu hó, s¸o…. + C¸: c¸ r«, c¸ thu…

ạ

ả ừ ự ừ ể  đã chuy n các t ậ  in đ m t ừ ườ  tr ng t v ng nào sang

ườ ng t

ẫ ườ , ng

ế chi n tr vũ khí,

ậ , ng thi đua v i ti n ph ng.

ớ ề ồ

ể ừ ườ ượ ườ ừ c, Trêng tõ vùng: Lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa. Bµi tËp: CÁC D NG Ạ B. ể ậ  1. D ng bài t p 1 đi m:  Đ  1:ề   Trong đo n th  sau, tác gi ơ ạ ừ ự  v ng nào ? tr ộ          Ru ng r y là  ố          Cu c cày là           Nhà nông là chi n sĩế ươ ươ          H u ph                                           (H  Chí Minh) *G i ýợ :  ữ ­  Nh ng t c chuy n t ậ  in đ m đ ng ng tr quân sự sang tr nông nghi pệ .

Đ  2:ề   Trong hai c©u th¬ sau, tõ hoa trong thÒm hoa, lÖ hoa ®îc dïng theo nghÜa gèc hay nghÜa chuyÓn? Cã thÓ coi ®©y lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa lµm xuÊt hiÖn tõ nhiÒu nghÜa ®îc kh«ng? V× sao?

ỗ ậ ặ v ng cho m i dãy sau: “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ, ThÒm hoa mét bíc lÖ hoa mÊy hµng!” ( NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu). G i ý:ợ - Tõ hoa trong thÒm hoa, lÖ hoa ®îc dïng theo nghÜa chuyÓn. - Tuy nhiªn kh«ng thÓ coi ®©y lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa lµm xuÊt hiÖn tõ nhiÒu nghÜa, v× nghÜa chuyÓn nµy cña tõ hoa chØ lµ nghÜa chuyÓn l©m thêi, nã cha lµm thay ®æi nghÜa cña tõ, cha thÓ ®a vµo tõ ®iÓn. ạ  Đ 1:ề

2. D ng bài t p 2 đi m:  ườ ướ

ng, hòm, va li, chai, l ọ   .

ẫ ể ừ ự ng t    Đ t tên tr ơ i, n m, câu, vó. a. L b. T ,ủ  gi ườ ạ c. Đá, đ p, gi m, xéo.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

7

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ở ợ ồ d. Bu n, vui, ph n kh i, s  hãi. ấ

*G i ý:ợ

ỷ ả

ủ

ụ ụ ạ ộ ạ ắ ụ a. D ng c  đánh b t thu  s n. ụ ể ự b. D ng c  đ  đ ng. c. Ho t đ ng c a chân. d. Tr ng thái tâm lí.

ậ ạ ườ v ng nào ? Đ 2:ề

ắ ế ầ

ẹ ữ ộ ộ

ợ ầ ầ

ươ ạ ị ừ ự ng t ắ ườ ươ i b  nh ng hoài   ị   i là goá i đàn bà đã b  cái t ờ ư ự ng c u th c. Nh ng đ i nào   ạ   ẩ ắ  tanh b n xâm ph m r p tâm và lòng kính m nế  m  tôi l ng yêu

ơ ấ ữ ồ

ươ ế ệ ắ ẫ ồ ng yêu, kính m n, r p tâm t, ru ng r y, th “ừ hoài nghi, khinh mi ngườ ” : tr

ừ ộ  in đ m trong đo n văn sau đây thu c tr   Các t ỉ ẹ ế t rõ, nh c đ n m  tôi, cô tôi ch  có ý gieo r c vào đ u óc tôi nh ng  Vì tôi bi ẫ  m  tôi, m t ng ồ tệ  và ru ng r y ể nghi đ  tôi  khinh mi ả ỏ ồ ch ng, n  n n cùng túng quá, ph i b  con cái đi tha h ữ ẹ tình th đ n…ế                                       (Nguyên H ng, Nh ng ngày th   u) * G i ý:ợ    Các t ừ ự t thái độ” v ng  “

Đ  3:ề Khi ngêi ta ®· ngoµi 70 xu©n th× tuæi t¸c cµng cao, søc khoÎ cµng thÊp. (Hå ChÝ Minh, Di chóc) Cho biÕt dùa trªn c¬ së nµo, tõ xu©n cã thÓ thay thÕ cho tõ tuæi. ViÖc thay tõ trong c©u trªn cã t¸c dông diÔn ®¹t nh thÕ nµo? G i ý:ợ - Dùa trªn c¬ së tõ xu©n lµ tõ chØ mét mïa xu©n trong n¨m, kho¶ng thêi gian t- ¬ng øng víi mét tuæi. Cã thÓ coi ®©y lµ trêng hîp lÊy bé phËn ®Ó thay thÕ cho toµn thÓ, mét h×nh thøc chuyÓn nghÜa theo ph¬ng thøc ho¸n dô. - ViÖc thay tõ xu©n trong c©u trªn cã t¸c dông: thÓ hiÖn tinh thÇn l¹c quan cña t¸c gi¶. Ngoµi ra cßn tr¸nh ®îc viÖc lÆp l¹i tõ tuæi t¸c.

ạ ậ ể

2. D ng bài t p 3 đi m:  X¸c ®Þnh trêng tõ vùng vµ ph©n tÝch c¸i hay trong c¸ch dïng tõ ë bµi th¬ sau: ¸o ®á em ®i gi÷a phè ®«ng C©y xanh nh còng ¸nh theo hång Em ®i löa ch¸y trong bao m¾t Anh ®øng thµnh tro em biÕt kh«ng? ( Vò QuÇn Ph¬ng, ¸o ®á) G i ý:ợ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

8

Ề

ạ ậ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 - C¸c tõ (¸o) ®á, (c©y) xanh, (¸nh ) hång, löa, ch¸y, tro t¹o thµnh 2 trêng tõ vùng: trêng tõ vùng chØ mµu s¾c vµ trêng tõ vùng chØ löa vµ nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. - Mµu ¸o ®á cña c« g¸i th¾p s¸ng lªn trong ¸nh m¾t chµng trai vµ bao ngêi kh¸c ngän löa. Ngän löa ®ã lan to¶ trong con ngêi anh lµm anh say ®¾m, ng©y ngÊt (®Õn møc cã thÓ ch¸y thµnh tro) vµ lan ra c¶ kh«ng gian lµm nã biÕn s¾c ( c©y xanh nh còng ¸nh theo hång). Ậ  C.  BÀI T P V  NHÀ: ể   1. D ng bài t p 1 đi m:        Em h·y t×m 1 sè tõ cã nhiÒu nghÜa? G i ý:ợ - M¾t: m¾t na, m¾t døa, m¾t mÝa ... - Mòi: mòi thuyÒn, mòi kiÕm, mòi Cµ Mau...

ạ ề

ơ ườ ừ ự ừ mũi, nghe, tai, thính, đi c, th m, rõ vào đúng tr ng t ủ  v ng c a nó theo

ườ ể ế ả  có th  x p c  2 tr ế ng)

iÓm  2. D ng đ  2  đ     ế        X p các t   ộ ừ ả b ng sau (m t t *G i ý: ợ

ứ Kh u giác Thính giác

ế ơ Mũi, th m, đi c, thính ế Tai, nghe, đi c, rõ, thính

ẩ ụ ụ ệ ữ ơ

TiÕt 5+6: MỘT SỐ PHÐp TU TỪ TỪ VỰNG ữ (So sánh,  n d , nhân hoá, hoán d , đi p ng , ch i ch , ả nói quá, nói gi m ­ nói tránh.)

Ắ Ứ Ơ Ả

ệ ượ ươ ố ệ ượ ế ự ậ ng khác có nét t ồ   ng đ ng

ớ ự ậ ng này v i s  v t hi n t ạ ự ễ ứ ợ

ượ

c so sánh. ơ ậ ệ ư ng di n so sánh).

ế ộ ừ ế ự ậ ẩ

ế ố ế ố ế ố ế ố Y u t Y u t 2 3 4

Ế A. TÓM T T KI N TH C C  B N 1. So sánh:  ­ Là đ i chi u s  v t hi n t ơ ả làm tăng s c g i hình, g i c m cho s  di n đ t. ấ ạ ủ * C u t o c a phép so sánh ế ố    So sánh  4 y u t : ự ậ ố ượ ng (s  v t) đ    ­ V  A : Đ i t ể ặ    ­ B  ph n hay đ c đi m so sánh (ph    ­ T  so sánh.    ­ V  B : S  v t làm chu n so sánh. ơ ồ    Ta có s  đ  sau : Y u t  1 V  Aế Y u t V  Bế

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

9

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ể ừ ng di n T  so sánh ự ậ ư cợ

ự ậ ẩ

ươ Ph so sánh ể ố xu ng bi n

ế ố ế ố như như  (1) và y u t (S   v t   dùng   đ   làm chu n so sánh) hòn l aử búp trên cành ặ ả  (4) ph i có m t

ặ trên đây y u t ể ắ ắ ờ (2) v ng m t ng

ệ ọ ự ư i ta g i là so sánh   ưở   ng ra do đó s  liên t

ặ ọ ng di n so sánh (còn g i là m t so sánh) không l ơ ả ệ ề ộ i đ c nhi u h n.

ụ

ơ ủ ạ ụ ể ầ ớ ữ ả ộ

ụ ể ơ ườ ặ ớ ọ

ượ ự ậ ự ệ ầ ả ớ (S  v t đ so sánh) ặ ờ M t tr i Tr  emẻ ế ố + Trong 4 y u t ế ố ế ố  (2) và (3) có th  v ng m t. Khi y u t + Y u t ặ ươ chìm vì ph ườ ọ ơ ộ r ng rãi h n, kích thích trí tu  và tình c m ng ể * Các ki u so sánh  a. So sánh ngang b ngằ  b. So sánh h n kém * Tác d ng c a so sánh ề ấ      + So sánh t o ra nh ng hình  nh c  th  sinh đ ng. Ph n l n các phép so sánh đ u l y ụ ể cái c  th  so sánh v i cái không c  th  ho c kém c  th  h n, giúp m i ng   i hình dung ầ đ ụ ể c s  v t, s  vi c c n nói t i và c n miêu t .

ợ ằ ự ậ ự ậ ươ   ng

ộ ạ ằ ợ ả ứ ợ ệ ư ng này b ng tên s  v t hi n khác có nét t ự ễ

ấ Th y m t

ấ ặ ờ ộ m t tr i ặ ờ  trong lăng r t đ .” ẩ ụ ả ặ ờ Bác có sự

ằ

ọ ọ ự ậ ệ ượ ượ

Ẩ ụ Ẩ ụ Ẩ ụ ẩ ng B. ể ỉ ấ ẩ ự ậ ngượ  là cách g i s  v t A b ng s  v t B. ứ  là cách g i hi n t ệ ằ ng A b ng hi n t ấ ủ ự ậ   ấ  là cách l y ph m ch t c a s  v t A đ  ch  ph m ch t c a s  v t ấ ủ ự ậ ẩ

ể ỉ ả ấ ả . là l y c m giác A đ  ch  c m giác B.

ể ổ ả ủ ẩ ụ ụ Ẩ 2.  n  d : Ẩ ụ ệ ọ  ­  n d  là cách g i tên s  v t, hi n t ồ đ ng quen thu c nh m tăng s c g i hình, g i c m cho s  di n đ t.                                “Ngày ngày m t tr i đi qua trên lăng ấ ỏ   ứ ặ ờ ặ ờ ọ    M t tr i th  hai là hình  nh  n d  vì : l y tên m t tr i g i Bác. M t tr i  ồ ị ề ươ t ng đ ng v  công lao giá tr . ể ẩ ụ * Các ki u  n d +  n d  hình t +  n d  cách th c +  n d  ph m ch t B. +  n d  chuy n đ i c m giác  *Tác d ng c a  n d

ứ

ụ ề ể ặ ợ

ạ ứ ộ ẩ ậ (thuy n – bi n, m n ­ đào, thuy n – b n, bi n – b ) ờ  cho nên m t  n d

ề ề ệ ể ố

ả ể ượ ế ữ ả ụ ẩ

ườ i nghe.

ặ ả ượ ệ ậ

ồ ậ ườ ọ ượ ặ ả ừ Ẩ ụ ụ ủ   Ẩ ụ ả n d  làm cho câu văn thêm giàu hình  nh và mang tính hàm súc. S c m nh c a ưng ta có nhi u cách th c di n ộ ố ư ng nh ẩ ễ   n d  chính là m t bi u c m. Cùng m t đ i t ụ  ế ề ạ ể đ t khác nhau.  ả   ể ẩ ụ có th  dùng cho nhi u đ i t ng khác nhau.  n d  luôn bi u hi n nh ng hàm ý mà ph i ớ ể suy ra m i hi u. Chính vì th  mà  n d  làm cho câu văn giàu hình  nh và hàm súc, lôi   ườ ọ ố cu n ng i đ c ng  3. Nhân hóa     :      ­ Nhân hoá là cách g i ho c t ữ ố ữ nh ng t  ng  v n đ ố  con v t, cây c i, đ  v t, hi n t ẻ ọ  con ng c dùng đ  g i ho c t ằ   ng thiên nhiên b ng ậ ế ớ   i loài v t, cây i; làm cho th  gi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

10

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ượ ờ ị ớ ở ầ ữ ả   c nh ng suy nghĩ tình c m ể ư i, bi u th  đ

i.ườ

iườ

ượ ể ỉ ạ ộ ữ ạ ộ ọ  v n g i ng ấ ủ i đườ c dùng đ  ch  ho t đ ng, ừ ố  ch  ho t đ ng, tính ch t c a con ng

ự ớ ậ iườ ố ớ ư đ i v i ng

ụ ủ

ộ ợ ả ụ ể ế

ớ ố ậ ườ ơ ượ ầ i h n. i đ  v t, cây c i, con v t đ

ọ ệ ệ ủ ự ậ ố   ng khái ni m khác có m i

ệ ượ ự ễ ộ ự ậ ợ ả

ể ụ ấ cây bút đ  ch

ể ọ ậ ị ể ỉ nhà văn làng xóm ch  ỉ nông dân

ể ỉ mùa xuân ậ ứ ự ứ ự ệ ủ ự ậ ể ọ ự ậ Hoa đào, hoa mai đ  ch

ấ ấ ấ ấ ể ỉ ự v t vấ ả ừ ượ M  hôi ng: đ  ch  s

ấ ủ ự ậ ệ ượ ứ ộ ượ c miêu ng đ

ừ ấ ượ ể ả ạ  phóng đ i m c đ  quy mô tính ch t c a s  v t hi n t ứ ng, tăng s c bi u c m

ạ ế ừ ễ ể ể ệ ả ị nh  uy n chuy n, tránh gây c m giác đau

dùng cách di n đ t t ế ị ự ụ ồ

ả ạ

ơ ầ ấ ạ ạ ạ

ẽ ệ ị

ủ ừ ể ạ ắ ướ ề ỏ đ  t o s c thái dí d m hài h c làm cho câu

ừ trái nghĩa

ầ

Ậ

ể ạ

ừ ệ ơ ị nào? ố ồ ậ c i đ  v t, … tr  nên g n gũi v i con ng ủ c a con ng ể *  Các ki u nhân hoá ọ ự ậ ằ  + G i s  v t b ng nh ng t ừ ỉ ữ  + Nh ng t ấ ự ậ tính ch t s  v t. ệ            + Trò chuy n tâm s  v i v t nh * Tác d ng c a phép nhân hoá  ­ Phép nhân hoá làm cho câu văn, bài văn thêm c  th , sinh đ ng, g i c m ; là cho th ớ ồ ậ gi c g n gũi v i con ng 4. Hoán d :ụ ằ ­ G i tên s  v t khái ni m b ng tên c a m t s  v t hi n t ạ ứ ợ ớ ệ ầ quan h  g n gũi v i nó, tăng s c g i hình g i c m cho s  di n đ t ụ ể * Các ki u hoán d ộ ể ọ + L y b  ph n đ  g i toàn th : Ví d  l y  ậ + L y v t ch a đ ng đ  g i v t b   ch a đ ng:  ấ + L y d u hi u c a s  v t đ  g i s  v t:  ồ ụ ể ể ọ + L y cái c  th  đ  g i caí tr u t 5. Nói quá: ệ ­ Bi n pháp tu t ả ể  đ  gây  n t t ả 6. Nói gi m, nói tránh ­  Là bi n pháp tu t ợ bu n ghê s  tránh thô t c, thi u l ch s ữ ệ 7. Đi p ng : ừ ữ ể ổ ậ ặ  ng  ki u câu làm n i b t ý, gây c m súc m nh ­  L p lai t ạ ơ ữ ừ ể ệ ­ Đi p ng  v a đ  nh n m nh ý, t o cho câu văn câu th , đo n văn, đo n th  gi u âm ạ ặ đi u, nh p nhàng, ho c hào hùng m nh m ữ 8. Ch i chơ     :     ặ ắ ề ợ ụ ­ L i d ng đ c s c v  âm, v  nghĩa c a t ị ẫ ấ văn h p d n và thú v ữ : ơ ố i ch i ch * Các l ừ ồ  đ ng nghĩa, dùng t +  Dùng t ố i nói lái + Dùng l ố ồ i đ ng âm:  + Dùng l ụ ơ ữ ệ + Ch  ch  đi p ph  âm đ u Ạ B. CÁC D NG BÀI T P ề 1.    D ng đ  1 đi m                             ử ụ   Em hãy xác đ nh câu th  sau s  d ng bi n pháp tu t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

11

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ề

ỏ ở ề ằ ầ ấ ố ế       “Chi c thuy n im b n m i tr  v  n m ớ ỏ ấ       Nghe ch t mu i th m d n trong th  v .”

ằ ỏ G i ý:ợ  Nhân hóa: Thuy n im­ b n m i­ n m

ế ộ

ề ề ượ ệ ằ ấ ả ế ợ ả ỏ ộ ề ả

ể ượ ẹ ủ ề ế   ơ ấ ả ở ề Con thuy n sau m t chuy n ra kh i v t v  tr  v , nó  m i m t n m im trên b n. ộ ố   c nhân hóa g i c m nói lên cu c s ng lao đ ng v t v , tr i qua bao ng đ p c a dân chài.

ạ ể

ả

ế

Con thuy n đ ử sóng gió th  thách. Con thuy n chính là bi u t ề 2.    D ng đ  2 đi m  :                      ệ  Đ  1:ề  Xác đ nh đi p ng  trong bài cao dao sau  ữ ị ế Con ki n mà leo cành đa ụ     Leo ph i cành c t, leo ra leo vào. Con ki n mà leo cành đào ụ     Leo ph i cành c t, leo vào leo ra.

:

ế ể :  ứ ừ ừ ự ệ v ng đ  phân tích nét ngh ừ leo ph i cành c t, leo ra, leo vào. ụ ề ộ ố  t

ủ ữ ậ ộ ả ọ ơ

ễ ề ) ệ Truy n Ki u

ư ướ c còn non u anh còn say s a

ề ơ

ọ

ạ ị  trong khu v ấ ườ đây hai ng

ở i cách tr   ữ ả ự ả ự . ộ ủ ậ ả ố ư ắ ườ ườ ở g p m i quan san ề     s  xa cách gi a thân ph n, c nh ng  c a Thuý Ki u ờ  c c t

ừ ệ say s a)ư

ữ còn) và dùng t ể đa nghĩa ( ố ừ ượ ề ượ ể c hi u là chàng trai vì u ng nhi u r u mà say, v a đ c hi u chàng

ể ệ ủ ẽ ạ ả

ờ ạ ể

ụ ủ ệ ệ ạ ơ v ng trong đo n th  sau. Nêu tác d ng c a bi n pháp tu t

ả ộ ừ leo, cành, con ki nế G i ýợ : Đi p m t t ệ ộ ụ ệ            Đi p m t c m t ụ ậ Đ  2:ề  V n d ng ki n th c đã h c v  m t s  phép tu t thu t đ c đáo c a nh ng câu th  sau: ệ ơ a, Gác kinh vi n sách đôi n i ườ ấ ạ ấ i g p m i quan san Trong gang t c l                                                                             ( Nguy n Du,  ờ b, Còn tr i còn n ượ Còn cô bán r                                                                                              ( Ca dao) * G i ý:ợ ấ ầ   a, Phép nói quá:  Gác Quan Âm, n i Thuý Ki u b  Ho n Th  b t ra chép kinh, r t g n ư ầ   ạ ủ ớ v i phòng đ c   sách c a Thúc Sinh. Tuy cùng  n nhà Ho n Th , g n nhau trong gang t cấ , nh ng gi ư ằ ­ B ng l i nói quá , tác gi và Thúc Sinh b, Phép đi p ng  ( ừ ượ ­ Say s aư  v a đ ắ trai say đ m vì tình. ­ Nh  cách nói đó mà chàng trai th  hi n tình c m c a mình m nh m  và kín đáo. ề 3.    D ng đ  3 đi m    :                        ừ ừ ự ị     Xác đ nh bi n pháp tu t  đó ừ t

ẹ ề ế ư ấ

ng giang t tr “Chi c thuy n nh  hăng nh  con tu n mã    Phăng mái chèo m nh m  v

ạ ư ả ươ ồ ồ Cánh bu m gi

ẽ ượ ườ ng to nh  m nh h n làng  Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

12

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ắ ướ n thân tr ng bao la thâu góp gió R

ế ươ ”. ­ Quê h ng )

ừ ự

ả v ng ề đã

ư “m nh h n làng”  và cánh bu m nh ở như “con tu n mã”  ổ ự ậ ồ ồ c th i thêm linh h n tr  nên đ p đ .

ướ ấ ự ưỡ ẹ ng đang “r ồ ẽ n” t m thân c nhân hóa nh  m t chàng trai l c l

ượ ọ ớ .

ấ ư ượ ư ộ

ướ ơ ủ ộ ứ   i. Đó là m t b c

i dân chài l ườ ể i dân vùng bi n.

ứ ố ươ ậ

ơ t c a nhà th . ặ ng sâu n ng, da di

ạ

ể :                      ử ụ ừ ệ ị (T  Hanh  G i ý:ợ ệ * Bi n pháp tu t ế +  So sánh “chi c thuy n”  ộ ả ạ t o nên hình  nh đ c đáo; s  v t nh  đ ồ + Cánh bu m còn đ ỡ ố ạ v m v  ch ng ch i v i sóng gió * Tác d ngụ ả ườ ầ ệ    ­ Góp ph n làm hi n rõ khung c nh ra kh i c a ng ủ ạ ầ ứ ở ộ tranh lao đ ng đ y h ng kh i và d t dào s c s ng c a ng ế ủ ế ề ự ả ể ệ ng c a T  Hanh...  v  quê h  ­ Th  hi n rõ s  c m nh n tinh t ế ủ ươ ể ệ ầ  ­ Góp ph n th  hi n rõ tình yêu quê h Ề Ậ C. BÀI T P V  NHÀ ề  1. D ng đ  1­ 1,5  đi m  Em hãy xác đ nh nh ng câu sau s  d ng bi n pháp tu t nào?

ữ ữ

ẻ

ơ

ớ

ữ ậ a.  Có tài mà c y chi tài ộ ầ ề ớ           Ch  tài li n v i ch  tai m t v n ư b. Tr  em nh  búp trên cành ả i ta b o trâu này c. Trâu  ộ Trâu ra ngoài ru ng trâu cày v i ta ữ G i ýợ :

ạ

ử ụ ộ v ng t ỉ ừ ừ ự , ch  ra thu c phép

nào?

ấ ỏ a. Ch i chơ b. So sánh c. Nhân hóa. ể ề 2  .   D ng đ  2  đi m      :                      Đ  1:ề  Em hãy s u t m 2 câu  th , văn có s  d ng phép tu t ơ ư ầ ừ tu t G i ý:ợ

ắ ầ

ự ọ ồ ư

ồ ­ Gi y đ  bu n không th m  M c đ ng trong nghiên s u ­ Cày đ ng đang bu i ban tr a ộ ổ ư ư

ồ ồ

ậ ề ộ ố ừ ừ ự ể t v ng đ  phân tích nét ngh ệ

ậ ộ ủ ữ

ử ổ

ử ắ

ồ ắ Ng m trăng )

ặ ờ ủ ắ ằ M  hôi thánh thót nh  m a ru ng cày ầ ­ Nhân hóa: bu n, s u ư ư ồ ­ Nói quá: M  hôi nh  m a ọ ứ ế ụ Đ  2:ề  V n d ng ki n th c đã h c v  m t s  phép tu t ơ thu t đ c đáo c a nh ng câu th  sau: ắ ườ i ng m trăng soi ngoài c a s                                         a, Ng ơ Trăng nhòm khe c a ng m nhà th                                                                                   ( H  Chí Minh,  ồ b, M t tr i c a b p thì n m trên đ i

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

13

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẹ ặ ờ ủ ư

ằ ễ ư ữ ớ ẹ ề Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m

M t tr i c a m , em n m trên l ng                           ( Nguy n Khoa Đi m,  * G i ý:ợ

ơ ườ ạ ế i b n tri âm, tri

ờ ơ ở ộ ồ ố ơ ơ

ắ

ư ẹ ỉ

ơ ứ ẹ ủ a, Phép nhân hoá: nhà th  đã nhân hoá ánh trăng, bi n trăng thành ng k .ỉ ­ Nh  phép nhân hoá mà thiên nhiên trong bài th  tr  nên s ng đ ng h n, có h n h n và ườ ơ ớ i h n. g n bó v i con ng ừ ừ m t tr i ặ ờ   trong câu th  th  hai ch  em bé trên l ng m , đó là ụ ẩ b, Phép  n d  tu t   : t ề ưỡ ồ ồ ố ngu n s ng, ngu n nuôi d ng ni m tin c a m  vào ngày mai.

..................................................................................................

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

14

Ữ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 NG  PHÁP.

Ti Ạ Ừ t 1 ­ 2 Ế Ệ ế T  LO I TI NG VI T

ế ứ ơ ả t ki n th c c  b n

ừ ừ ỉ ự ậ ệ ượ ệ là t ch  s  v t, hi n t ng, khái ni m.

ừ ể ộ ạ ự ậ   ọ  có th  dùng làm tên g i cho m t lo t s  v t

ế

ừ ọ

ứ ơ ổ ườ ộ ể ự ậ    dùng làm tên g i riêng cho t ng cá th , s  v t,   ng THCS   Ba ừ Hoàng, Trang, Hà n i, Tr ắ A. Tóm t 1. Danh từ a) Khái ni mệ : Danh t ừ ạ : b) Các lo i danh t ừ ỉ ự ậ  ch  s  v t: ­ Danh t ữ ừ + Danh t  chung: Là nh ng danh t ầ ạ bàn, gh , qu n, áo, sách, bút ... cùng lo i. VD:  ừ ữ  riêng: Là nh ng danh t + Danh t ươ ị i, đ a ph ng, c  quan, t ch c. VD:

ườ ng Đình ...

ị ự ạ ừ ọ : cái, con, hòn, viên, t m,ấ ừ ỉ ơ ị:  ch  đ n v ỉ ơ ừ  ch  đ n v  t nhiên (còn g i là lo i t ). VD

ứ b c, b n, nhóm ...

ừ ỉ ơ ị ướ ừ ỉ ơ ị ừ ỉ ơ ch  đ n v  quy c (Danh t ch  đ n v  chính xác và danh t ch  đ n v ị

­ Danh t + Danh t ọ + Danh t ướ ừ c ch ng). ừ 2. Đ ng tộ

ộ ộ

a) Khái ni mệ : Đ ng t ừ ả ừ ớ ạ ứ ẽ ẫ ỉ  có ý nghĩa khái quát ch  hành đ ng, tr ng thái ừ đã, s , đang, cũng, v n, c , còn,

ộ ớ  và th ạ ộ ừ ộ ạ ủ ự ậ c a s  v t. Đ ng t ừ ườ hãy, đ ng, ch  ... b) Các lo i đ ng t ữ ừ  là nh ng t ế ợ  có kh  năng k t h p v i các t ị ữ ng làm v  ng  trong câu. ộ ừ ừ ộ : Đ ng t tình thái, đ ng t hành đ ng tr ng thái,

3. Tính từ

ữ ừ ể ấ

ườ ữ ị ừ  ỉ ặ  có ý nghĩa khái quát ch  đ c đi m, tính ch t. Tính t ặ   ng làm v  ng  trong câu ho c . Th

a) Khái ni mệ : Là nh ng t ả ụ ữ ừ có kh  năng k t h p v i  ph  ng  trong c m danh t

và c m đ ng t ừ ừ ỉ ứ ộ ừ ớ đã, đang, s , r t, l m, quá ẽ ấ ắ ộ .  không đi kèm các t ụ ừ Tính t ch  m c đ  và tính t ể    có th  đi ừ :

ế ể ạ ừ ủ ạ ừ ấ ượ   c ộ   ụ  ph  thu c

ượ ề ặ ố ứ ự ừ ỉ ố ượ .  ch  s  l ng ho c s  th  t ừ ạ ộ ườ ự ậ ế i, s  v t, ho t đ ng, tính ch t đ  dùng đ  thay th  cho ng ố ị ể ỏ  không có nghĩa c  đ nh, nghĩa c a đ i t ế  ng  mà nó thay th . ừ ỉ ượ  ch  l ộ ng ít hay nhi u m t cách khái quát. ế ợ ụ ạ b) Các lo i tính t ừ ỉ ứ ộ  ch  m c đ . kèm các t ữ :ố ừ  Là nh ng t 4. S  t 5. Đ i tạ ừ là nh ng t ữ ặ nói đ n ho c dùng đ  h i. Đ i t ủ ừ ữ vào nghĩa c a t ữ ừ là nh ng t 6. L ng t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

15

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ự ậ ự ậ ể ỏ ị ị ừ ữ dùng đ  ch  vào s  v t xác đ nh s  v t theo các v  trí không gian

ờ

ể ổ ừ ừ ộ ữ chuyên đi kèm đ  b  sung ý nghĩa cho đ ng t

và tính t ộ ệ ề

ậ ủ ừ ạ ừ ừ  . Phó t ừ ổ  và tính t . ớ  dùng n i các b  ph n c a câu, các câu, các đo n v i nhau

ố ữ

ừ ặ ể chuyên đi kèm các t

ừ ự ệ ượ ừ ấ ợ ừ ể ị ả ể  ng  đó bi u th . Tr  t c các t ạ  ng  khác đ  nh n m nh ho c đ  nêu ý nghĩa ữ  không có kh  năng làm

ộ

ộ ậ ữ

ả ủ ườ ả  tình c m, c m xúc c a ng

,... ể ộ ộ ở ầ ượ ộ đ u câu, có khi nó đ ặ i nói ho c dùng   ặ   c tách ra thành m t câu đ c

7. Ch  tỉ ừ là nh ng t th i gian. 8. Phó từ là nh ng t ừ ả ọ không có kh  năng g i tên các quan h  v  ý nghĩa mà nó b  sung cho đ ng t ộ ữ     từ  9. Quan hệ   là nh ng t   ệ ị ể ể đ  bi u th  các quan h  khác nhau gi a chúng. ữ 10. Tr  tợ ừ là các t ự ậ đánh giá s  v t, s  vi c đ thành m t câu đ c l p.           Ví d : ụ nh ng, có, chính đích, ngay 11. Thán từ:  là nh ng t ữ ừ  dùng đ  b c l ể ọ ứ ừ ườ đ  g i đáp. Thán t ng đ ng   th t.ệ bi      Thán t

ờ ơ ả a, ái, ôi, ô hay, than ôi, tr i i,...

ạ ừ . ừ ồ ­ Thán t ­ Thán t

tình c m, c m xúc:   i, vâng , d  ,  ể ạ ụ ữ ể ạ ạ  g m 2 lo i chính: ả ừ ộ ộ  b c l ơ ừ ọ này,   g i đáp:  ừ  dùng đ  t o các ki u câu phân lo i theo m c đích nói. 12. Tình thái từ là nh ng t

ậ

ạ

ộ ư ề ằ ạ B. Các d ng bài t p ể ậ 1. D ng bài t p 2 đi m Bài t pậ  1. Cho các câu sau: a)Tôi / không / l

ồ i / qua / sông / th  / di u / nh  / th ng / Quý / và / không / đi / ra / ằ ữ ơ

ả ư đ ng / nô  đùa / nh  / th ng / S n / n a. ế ả ả ấ ọ

b) Trong / chi c / áo /v i / dù / đen / dài / tôi / c m th y / mình / trang tr ng / và / ắ ứ đ ng đ n.

ọ ị (Thanh T nh – Tôi đi h c)

ị ừ ạ ừ

lo i cho các t ụ ề ừ ạ ế ­ Xác đ nh t ­ Hãy cho ví d  v  t trong các câu trên.  lo i còn thi u trong các câu trên.

ừ ạ ị G i ý: ợ * Xác đ nh t

ằ ề ế ằ ả ồ

ả ộ ả ơ i, th , đi, ra, nô đùa, c m th y.

ứ ắ ọ

ạ ừ tôi, mình. lo i: : ừ sông, di u, th ng, Quý, th ng, S n, đ ng, chi c, áo, v i, dù. ừ l ấ :  : ừ đen, dài, trang tr ng, đ ng đ n. :

ệ ừ qua, và, nh .ư

ụ ề ộ ố ừ ạ ứ

ứ ọ ữ ỗ ừ nh ng, các, m i, m i. ­ Danh t ộ           ­ Đ ng t           ­ Tính t           ­ Đ i t : ừ không, n a, ữ           ­ Phó t           ­ Quan h  t :  ế  lo i còn thi u: * Ví d  v  m t s  t ố ừ hai, ba, th  hai, th  ba.          ­ S  t ượ          ­ L :  ng t :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

16

ấ

ữ :  :

: ừ à,

: ừ ôi, ô hay, d , vâng,

ớ ợ ướ thích h p v i chúng trong ba

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ỉ ừ này, kia,  y, n . ọ ợ ừ chính đích, ngay, là, nh ng, có. ư ử ả , h , h , thay, sao, nhé . ạ ơ i. ừ  cho sau đây vào tr ỗ ừ t m i t ừ ữ c nh ng t ộ ừ ạ ộ  trong ba c t đó thu c t  lo i nào?

ơ ­ Ch  t          ­ Tr  t          ­ Tình thái t          ­ Thán t Bài t p 2ậ : Hãy thêm các t ộ ế ướ i. Cho bi c t bên d ộ ữ a. nh ng, các, m t b. hãy, đã, v aừ c. r t, h i, quá

ộ

ọ ầ

ướ ậ ợ ấ ộ / .../ hay                            /.../ cái( lăng)                            /.../đ t ng t ụ ị / .../ đ c                            /.../ ph c d ch                           /.../ ông giáo             ả /.../ l n                              / .../ làng                                   /.../ ph i /.../ nghĩ ng i                   /.../ đ p                                      /.../ sung s ng

ộ

ụ ị ộ nh ngữ  ông giáo (DT)

ọ ầ ả

ậ R t ấ hay  (TT)                m tộ  cái ( lăng)  (DT)             r t ấ đ t ng t (TT) Đã đ c   (ĐT)                M tộ  l n  (DT)                V aừ  nghĩ ng i  (ĐT) đã ph c d ch  (ĐT)                 các làng (DT)                        rất ph i   (TT) ướ v aừ  đ p  (ĐT) quá sung s ng   (TT)

ặ

ể ề ắ ử ụ ạ ộ ừ ạ * G i ýợ          ợ    ậ ề C. Bài t p v  nhà: ạ ậ D ng bài t p 2 ho c 3 đi m: ế Vi ủ ề ọ ậ t m t đo n văn ng n v  ch  đ  h c t p trong đó có s  d ng các t lo i đã

ạ h c.ọ  G i ý:ợ   ­ Vi

ử ụ ừ ủ ề ế ượ c đo n văn theo đúng ch  đ . t đ ừ ạ ở ạ  lo i tr  lên. 3 t

­ Trong đo n văn có s  d ng t ............................................................................................................................

ế Ụ Ừ Ti t 3               C M T

ắ ứ ơ ả t ki n th c c  b n

ừ ộ ố ừ ạ ổ ợ ừ ạ

h p t ầ do danh t ủ ơ ữ ứ ạ ụ ơ ộ    ng  ph  thu c nó t o thành. ừ   ộ ,

ụ ư ư ộ và m t s  t ấ ạ  có ý nghĩa đ y đ  h n và có c u t o ph c t p h n m t mình danh t ừ .

ủ ụ ướ

ố ờ ể ồ ầ ừ: G m có ph n tr ướ ổ c b  sung cho danh t ặ ặ   ị  bi u th  ho c

ế A. Tóm t ừ ụ I. C m danh t * Khái ni m:ệ  là lo i t ừ C m danh t ạ ộ nh ng ho t đ ng trong câu gi ng nh  m t danh t    VD: M t ộ túp l uề  nát trên b  bi n. * Mô hình c a c m danh t ụ ữ ở ầ  ph n tr ­ Các ph  ng   ể ầ ữ ở ụ  ph n sau nêu lên đ c đi m c a s  v t mà danh t ­ Các ph  ng   ủ ự ậ ấ ầ ầ c, ph n trung tâm và ph n sau. ề ố ượ ừ ng.  các ý nghĩa v  s  l ừ ể ủ ự ậ ờ ị ị

ườ ng tráng . xác đ nh v  trí c a s  v t  y  trong không gian hay th i gian.        VD: Một   chàng dế  thanh niên c

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

17

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ụ ố ừ trung tâm              Ph  sau

ừ

ạ ổ ợ ừ ộ ố ừ ừ ớ ữ ụ

h p t ầ ạ ộ ứ ạ ơ ộ ộ ộ  do đ ng t ủ ơ ộ  ng  ph  thu c nó t o thành.   ừ   ,

ố ụ ư v i m t s  t ấ ạ  có ý nghĩa đ y đ  h n và có c u t o ph c t p h n m t mình đ ng  t ừ .

ầ ướ c, ph n trung tâm và ph n sau.

ừ ộ ồ ướ ư ộ ộ c mình núi Bút, non Nghiên. ừ: G m có ph n tr ổ ầ c b  sung cho đ ng t ầ ệ ờ   ề  các ý nghĩa v  quan h  th i

ướ ừ ộ ổ các chi ti ế ề ố ượ t v  đ i t ng, h ng,

ượ ả ờ . i

ạ ổ ợ ừ ừ ớ ộ ừ là lo i t do tính t

ừ ộ ố ừ ứ ạ ữ ơ ụ ộ ng  ph  thu c nó t o thành .   ư   , nh ng

ạ  v i m t s  t ừ ấ ạ  có ý nghĩa đ y đ  h n và có c u t o ph c t p h n m t mình tính t ừ .

ướ ầ ầ

ể ầ ệ ờ ự ế ễ ươ c, ph n trung tâm và ph n sau. c bi u th  quan h  th i gian, s  ti p di n t ng t ự   ,

ừ: G m có ph n tr ị ầ  ph n tr ấ

ự ị ể ứ ộ s  t ụ II. C m đông t  * Khái ni mệ : là lo i t ừ C m đ ng t ạ ộ nh ng ho t đ ng trong câu gi ng nh  m t đ ng t ấ ướ          VD: Góp cho đ t n ộ ủ ụ * Mô hình c a c m đ ng t ầ ữ ở ụ ­ Các ph  ng    ph n tr   ự ễ ươ ự ế ... gian, s  ti p di n t ng t ầ ữ ở ụ ­ Các ph  ng    ph n sau b  sung cho đ ng t ụ ờ ể ị đ a đi m, th i gian, m c đích, nguyên nhân...            VD: Ch aư     tìm     đ c ngay câu tr  l                    PT       PTT           Ph  sauụ ụ III. C m tính t * Khái ni m: ệ  h p t ầ ủ ơ ụ C m tính t ư ộ ố ạ ộ ho t đ ng trong câu gi ng nh  m t tính t        VD: Th mơ  d u ng t c m m i. ớ ọ ố ị ồ ủ ụ * Mô hình c a c m tính t ữ ở ướ ụ   ­ Các ph  ng   ể ứ ộ ủ ặ m c đ  c a đ c đi m, tính ch t ... ụ ữ ở ­ Các ph  ng ph n sau bi u th  v  trí, s  so sánh, m c đ ....

ầ ư ộ ầ

ể ậ ậ D ng bài t p 2 đi m:

Tìm và phân tích các c m tụ

ừ có trong đo n trích sau: ạ ấ ư ầ ưở

ồ ấ ỏ ụ

ấ ộ ạ ư ườ ế ầ ị       VD: Đang   trẻ      nh  m t thanh niên               PT     PTT           Ph n sau ạ B. Các d ng bài t p ạ Bài t p 1.ậ ữ       Nh ng ý t ỗ ầ ấ nay tôi không nh  h t. Nh ng m i l n th y m y em nh  r t rè núp d ừ i t ng b ng r n rã. đ u đi đ n tr ế ấ   t ghi và ngày ng  y tôi ch a l n nào ghi lên gi y, vì h i  y tôi không bi ớ ế ẹ ầ   ướ ư i nón m  l n ng, lòng tôi l

­ Tôi đi h c)ọ (Thanh T nhị

ừ

ngưở     yấ .

ụ  ­  Nh ngữ    ý t        PT        DT        PS ­  M yấ   em nhỏ.

ghi   lên gi y.ấ * G i ý: ợ    + C m danh t                          PT       DT ụ ừ ộ    + C m đ ng t : ư ầ ­ Ch a l n nào

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

18

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ầ ng. ầ ­ L n đ u tiên

ụ

ẹ . i nón m ừ    núp d

ừ   r n rãộ

ủ

ấ ả ữ ả ữ ạ ặ ớ   ố ế  đã nhào n n v i ụ  là  t đó

ừ in đ mậ  trong các câu sau: t c  nh ng  nh h ể ượ ở ng qu c t ườ ưở  Ng c i.

ồ ). (Lê Anh Trà, Phong cách H  Chí Minh

ớ ủ ắ ằ ẽ ạ s  ch y xô vào lòng anh,

ặ ấ ổ

ễ c ngà , Chi c l )

ễ (Nguy n Quang Sáng ộ i g i c a m t Nguy n Du, m t Tôn ­ xtôi cho nhân lo i ế ượ ơ   ạ ph c t p h n, ứ ạ

ộ ắ ơ PT                 ĐT      PS ườ    đi đ nế   tr                      PT               ĐT        PS   + C m tính t ướ ­  R t rèụ                     TT              PS ư ­ L iạ   t ng b ng                PT           TT       PS Bài t p ậ 2 ( 1 đi m)ể ầ  Tìm  ph n trung tâm c a các c m t ư ề    a. Nh ng nh ng đi u kì l ộ ố cái g c văn hoá dân t c không gì lay chuy n đ                    ớ    b. V i lòng mong nh  c a anh, ch c anh nghĩ r ng, con anh  ẽ s  ôm ch t l y c  anh.                            ờ ử ủ    c. Không l cũng phong phú và sâu s c h n.

ặ ớ ạ ề ả ấ ả ữ ố ế  đã nhào n n v i là t ng đó nh h t c  nh ng ưở  qu c t

i. ng ể ượ ở ườ c

ồ ). (Lê Anh Trà, Phong cách H  Chí Minh

ắ ằ ớ ủ s  ẽ ch yạ  xô vào lòng

ặ ấ ổ

ễ (Nguy n Quang Sáng

ờ ử ủ ễ ộ ộ i g i c a m t Nguy n Du, m t Tôn ­ xtôi cho nhân lo i ế ượ , Chi c l c ngà ) ứ ạ  h n,ơ   ạ ph c t p

ắ ơ

* G i ýợ ữ ư  a. Nh ng nh ng đi u kì l                                                                           DT ộ ố cái g c văn hoá dân t c không gì lay chuy n đ                   ớ   b. V i lòng mong nh  c a anh, ch c anh nghĩ r ng, con anh                                                                                                           ĐT          anh, s  ẽ ôm ch t l y c  anh.                        ĐT                              c. Không l                                                                                                                    TT cũng phong phú và sâu s c h n.             TT ậ ề C. Bài t p v  nhà: ạ ể ậ ặ * D ng bài t p 1 ho c 2 đi m:

ụ ả ạ ộ ọ ỉ ừ ạ và g ch chân

ừ đó.

Bài t p 1ậ : Tìm trong các văn b n đã h c m t đo n văn, ch  ra các c m t ụ các c m t *G i ýợ :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

19

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ượ ạ c đo n văn có s  d ng các c m t ừ .

ụ ị ừ ­ HS tìm đ ­ Xác đ nh đúng các c m t ử ụ ụ ạ  và g ch chân.

ạ ộ ử ụ ụ ế t m t đo n văn ng n t 5 đ n 7 câu trong đó có s  d ng các c m t ừ

ừ ụ ỉ ầ ắ ừ  đó theo mô hình 3 ph n.

Bài t p 2ậ . Hãy vi ế ọ đã h c, ch  ra và phân tích các c m t *G i ýợ :

ạ ủ ọ ử ụ ự ạ

ế ượ c đo n văn có s  d ng các c m t t đ ấ ừ  (tùy s  sáng t o c a h c sinh) ạ ế ấ ụ ủ ộ ộ ­ HS vi ­ Trình bày c u trúc đúng theo k t c u c a đo n văn, có n i dung theo m t ch ủ

ề ụ ể ụ ể đ  c  th  c  th . ứ ẽ ạ ọ ­ Hình th c: trình bày s ch s , khoa h c.

......................................................................................................

ế Ầ Ti t 4        THÀNH PH N CÂU

ắ ế ứ ơ ả

ầ ụ

ầ t ki n th c c  b n A. Tóm t ầ I. Thành ph n chính và thành ph n ph 1. Các thành ph n chính.

ự ậ

ượ ạ ộ ấ ỏ ai, con gì, cái gì. thái ... đ c nói đ n

ể i câu h i  ạ

ỉ ớ ữ ừ ng đ c nói đ n

ờ ữ là thành ph n nêu lên hoàn c nh, th i gian, không gin, nguyên nhân,

ệ ụ ươ

ệ ượ ạ   ặ ­ Ch  ngủ ữ: Nêu lên s  v t, hi n t ng có đ c đi m, tính ch t, ho t đ ng, tr ng ả ờ ủ ữ ườ ế ở ị ữ ng tr  l  v  ng . Ch  ng  th ­ V  ngị ữ:  Nêu lên đ c đi m, tính ch t, ho t đ ng, tr ng thái c a s  v t, hi n ệ   ủ ự ậ ạ ộ ấ ể ặ ệ ờ   ả ủ ượ ế ở ượ ế ợ  ch  quan h  th i  ch  ng , có kh  năng k t h p v i các phó t t ị ữ ườ ư ế ỏ làm gì, nh  th  nào, là gì, ...  ả ờ ng tr  l gian. V  ng  th i cho câu h i  ụ ầ 2. Các thành ph n ph . ạ   ­ Tr ng ng m c đích, ph ở ễ ủ ượ c nói

ườ ế ng có th  thêm các quan h  t ạ c di n đ t trong câu. ề ữ ể c ch  ng  đ  nêu lên đ  tài đ ề ố ớ   ệ ừ v , đ i v i. Tr

ể ể ệ ượ ườ ủ c dùng đ  th  hi n cách nhìn c a ng i nói đ i v i s ố ớ ự

đ n trong câu. II. Các thành ph n bi ầ 1. Thành ph n tình thái: ệ ượ vi c đ ữ * Nh ng y u t ư ế c nói đ n, nh :

ậ

ớ ộ ắ ư ầ ấ

ổ ậ i. ế ế ố  tình thái g n v i đ  tin c y c a s  vi c đ ắ ắ ­ ch c ch n, ch c h n, ch c là,... ư ư ườ ­ hình nh , d VD: Anh quay l

ả ầ ứ ủ ự ệ ượ ng ti n, cách th c c a s  vi c đ ữ Là thành ph n câu đ ng tr ướ ứ ầ ­ Kh i ng :  ể ữ ở ướ c kh i ng , th ệ ậ ầ t l p.  đ c nói đ n trong câu. ắ ậ ủ ự ệ ượ ỉ ộ ắ ẳ  ( ch  đ  in c y cao). ỉ ộ ẻ ư,.... (ch  đ  tin c y th p) ng nh , h u nh , có v  nh ế   ầ ườ Có lẽ vì kh  tâm đ n ẽ ừ ắ ừ ạ i nhìn con v a khe kh  v a l c đ u c c, nên anh ph i c ắ ả ườ ậ ế ủ i v y thôi. ườ ữ ượ ớ  tình thái g n v i ý ki n c a ng ỗ n i không khóc đ ế ố * Nh ng y u t ư i nói, nh :

ấ ­ theo tôi, ý ông  y, theo anh

ế ố ữ ộ ủ ỉ ườ ố ớ ườ * Nh ng y u t tình thái ch  thái đ  c a ng i nói đ i v i ng ư i nghe, nh :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

20

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ạ , a, h , h , nhé, nh , đây, đ y ấ ... (đ ng cu i câu).

ả ử ­ à,  ơ VD: M i u x i khoai đi

ủ ườ ừ ồ đ ỉ ứ ấ ố !ạ    (Ngô T t T ) ể ộ ộ ượ c dùng đ  b c l tâm lí c a ng i nói (vui, bu n, m ng,

ậ ờ ầ ả 2. Thành ph n c m thán: gi n,...).

ỉ VD: Tr i

ượ ể ạ ậ ế ệ ặ ờ ơ  Ch  còn có năm phút. i! ầ ọ  đ c dùng đ  t o l p ho c duy trì quan h  giao ti p.

3. Thành ph n g i – đáp: VD:

ợ ở đâu? ỏ iơ , cho cháu h i ch  Đông Ba

ờ ­ Bác  ơ ­ Vâng, m i  bác và cô lên ch i

ễ ẽ Sa Pa ặ , L ng l ) (Nguy n Thành Long

ụ ế

ặ ể ổ ữ ộ ấ ẩ ấ

ơ ộ ố ạ ộ ấ ề ẩ ạ ớ

ặ ụ ấ

ứ ủ ầ ấ ủ   và cũng là đ a con duy nh t c a

ượ ườ ộ ấ ấ c đ t sau d u hai ch m. VD:  Lúc đi, đ a con gái đ u lòng c a anh­   ư ầ ộ

ễ ủ   ầ t cho n i dung chính c a c dùng đ  b  sung m t s  chi ti  đ 4. Thành ph n ph  chú: ụ ấ   ầ câu. Thành ph n ph  chú th ng đ t gi a hai d u g ch ngang, hai d u ph y, hai d u ặ ầ   ữ ngo c đ n ho c gi a m t d u g ch ngang v i m t đ u ph y. Nhi u khi thành ph n ượ ặ ph  chú còn đ ứ ổ anh, ch a đ y m t tu i ) (Nguy n Quang Sáng,

ọ ­ Các thành ph n tình thái, c m thán, g i­ đáp, ph  chú là nh ng b  ph n không

ế ượ  Chi c l ộ ầ ạ ệ ả ự ệ ủ c ngà ậ ữ ụ ệ ậ ượ ọ c g i là thành ph n bi t l p.

ể

ỗ ỉ

ế ồ ồ ị ầ ễ tham gia vào vi c di n đ t nghĩa s  vi c c a câu nên đ ậ ạ B. Các d ng bài t p ậ ạ * D ng bài t p 2 đi m: ầ Bài t p 1.ậ   Ch  ra các thành ph n câu trong m i câu sau: ử a) N a ti ng đ ng h  sau, ch  Thao chui vào hang.

ữ (Lê Minh Khuê – Nh ng ngôi sao xa xôi)

ặ ữ ề ồ ườ ở i con xa bày t ỏ ề    ni m

ế ti c th ả ng vô h n.

ế b) Tác gi  thay m t cho đ ng bào mi n Nam – nh ng ng ươ ạ ạ   ả ơ c) Th  à, c m  n các b n!

ữ (Lê Minh Khuê – Nh ng ngôi sao xa xôi)

ạ ố d) Này ông giáo  ! Cái gi ng nó cũng khôn.

(Nam Cao – Lão H c)ạ

*G i ý: ợ

ử ế ồ ồ ị , ch  Thao chui vào hang. a) N a ti ng đ ng h  sau

TN                      CN            VN

ả ặ ồ ữ ở thay m t cho đ ng bào mi n Nam – b) Tác gi nh ng ng i con xa

ữ (Lê Minh Khuê – Nh ng ngôi sao xa xôi)  ỏ ườ ề ­  bày t TPPC

ề ế ươ ạ ni m ti c th ng vô h n.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

21

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

c) Th  àế , c m  n các b n! ạ   ả ơ         CT

ữ (Lê Minh Khuê – Nh ng ngôi sao xa xôi)

ạ

d) Này! ông giáo  ! Cái gi ng nó cũng khôn.      TT ố           (Nam Cao – Lão H c)ạ

ữ

Bài t p 2ậ  : Tìm các thành ph n tình thái, c m thán trong nh ng câu sau đây  : ữ ầ ữ ả ợ ư ẽ ế ả ợ ơ còn ghê r n h n c  nh ng ti ng kia a, Nh ng còn cái này n a mà ông s , có l

nhi uề .                                                                             (Kim Lân, Làng)

ộ ữ ộ ơ ộ i nh  anh ta là m t c  h i hãn h u cho sáng

ườ ộ ắ ặ b, Chao ôi, b t g p m t con ng ư ng dài.

ư ặ (Nguy n Thành Long ượ ư ờ ạ ẽ  Sa Pa) ả ắ ườ tác, nh ng hoàn thành sáng tác còn là m t ch ng đ ễ i mình không đ ặ , L ng l c đúng l m. Ch  nh ẽ

ọ ở ế ỗ ừ c, Ông lão b ng ng ng l ạ ổ ố i đ  đ n đ n th  đ ợ ờ i ng  ng  nh  l ế ượ c. làng l

cái b n                                                                          (Kim Lân, Làng) G i ý: ợ

có lẽ

Chao ôi ẽ Ch  nhả ầ a, Thành ph n tình thái:  ầ ả b, Thành  ph n c m thán:  ầ c, Thành ph n tình thái:

ậ ặ * D ng bài t p 1 ho c 2 đi m:

ặ ầ ị

ậ ề C. Bài t p v  nhà: ạ ể Bài t p 1:ậ   Đ t 2 câu và xác đ nh các thành ph n trong câu đó. * G i ý:ợ

a) Chim hót chào bình minh. CN               VN

ụ ộ . b) Qua mùa đông, cây bàng tr i không còn m t lá

ụ ữ ầ ở ị TN                     CN                VN ầ Bài t p 2ậ : Xác đ nh thành ph n ph  chú, thành ph n kh i ng  trong các ví d  sau:

ậ ậ ợ ụ ắ ằ ế ủ a, Th  r i b ng m t hôm, ch c r ng hai c u bàn cãi mãi, hai c u ch t nghĩ k  r

ế ồ ỗ ở ề ườ ộ Oanh chung ti n m  cái tr ng

(Nam Cao)

ấ ớ i nh t l p.

ấ ả ả ọ ả ướ ư c m t, còn tôi, tôi c m th y nh ủ i đ u ch y n

ọ ẹ

ễ ­ Chi c l c ngà)

ẹ ạ ỏ b) Lan ­ b n thân c a tôi ­ h c gi ắ ườ ề ấ c. Nhìn c nh  y m i ng có ai đang bóp ngh t tim tôi. ế ượ (Nguy n Quang Sáng ấ d. K o đây, con l y mà chia cho em.

* G i ý:ợ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

22

ầ ụ ­ Thành ph n ph  chú: a)

ủ

ữ ầ ở

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ậ ắ ằ ch c r ng hai c u bàn cãi mãi ạ       b)  b n thân c a tôi  còn tôi,  ­ Thành ph n kh i ng : c)  ẹ       d) k o đây

ể

ề ả ẩ ộ ộ ọ

ạ ủ ế t m t đo n văn ng n nói v  c m xúc c a em khi  đ c xong m t tác ph m văn ặ ả ầ ọ ậ * D ng bài t p 3 đi m ạ ắ Vi ứ h c, trong đó có ch a thành ph n tình thái ho c c m thán.

*G i ý: ợ

ặ ả ử ụ ạ ế ượ t đ ầ c đo n văn có s  d ng thành ph n tình thái ho c c m thán (tùy s ự

ế ấ ủ ấ ạ ộ ộ ­ HS vi ạ ủ ọ sáng t o c a h c sinh) ­ Trình bày c u trúc đúng theo k t c u c a đo n văn, có n i dung theo m t tác

ẩ ụ ể ph m c  th .

ứ ẽ ạ ọ

­ Hình th c: trình bày s ch s , khoa h c. .......................................................................................................

ế Ể Ti t 5 ­ 6.     CÁC KI U CÂU

ế ứ ơ ả t ki n th c c  b n

ộ ụ ắ A. Tóm t I. Câu đ nơ ố * Khái ni mệ  : Câu đ n là câu có m t c m C­V là nòng c t.

ổ .

ơ VD: Ta hát bài ca tu i xanh          C             V ệ ặ t

ấ ạ ữ ủ ặ ị ệ t có

ủ II. Câu đ c bi * Khái ni mệ : Là câu không có c u t o theo mô hình ch  ng  ­ v  ng , câu đ c bi ấ ạ c u t o là m t t ữ  làm trung tâm cú pháp c a câu.

ừ ộ ừ ặ ụ  ho c c m t ư VD: Gió. M a. Não nùng.

ủ ể ặ III. Câu ghép 1. Đ c đi m c a câu ghép

ề ụ ứ ạ   ­ Câu ghép là nh ng câu do hai ho c nhi u c m C – V không bao ch a nhau t o

ặ ộ ế

c g i là m t v  câu. ạ  thì bi nể  càng n i sóng ữ ượ ọ ỗ ụ thành. M i c m C – V đ ổ VD: Gió càng th i m nh

ổ  C            V                      C              V

ế ố

ế

2. Cách n i các v  câu ghép. ố * Có hai cách n i các v  câu: ụ  có tác d ng n i: ộ ở ạ ư ở ồ ệ ừ và, r i, nh ng, còn, vì, b i vì, do, b i, t i …. ừ ­ Dùng các t ố ằ + N i b ng m t quan h  t ố :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

23

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ằ ộ ặ ế ệ ừ   vì … nên (cho nên) …., n u … thì …; tuy ... + N i b ng m t c p quan h  t :

nh ng …ư

ữ

ố ằ ư ộ ặ ừ hay ch  t

ừ ừ ạ ừ  …), đ i t ấ ớ ấ ấ ậ ấ ừ v a … v a ..; càng … càng …; không nh ng … mà   ặ   ớ ỉ ừ ườ ng đi đôi v i nhau  (c p  th ấ   ai …n y, gì …  y, đâu … đ y, nào….  y, sao … v y, bao nhiêu ….b y ứ  hô  ng) (

+ N i b ng m t c p phó t  ( còn …; ch a … đã …; v a m i … đã ừ t nhiêu)

ợ ữ ườ ầ ấ n i ẩ   ế ng h p này, gi a các v  câu c n có d u ph y,

ấ ­ Không dùng t ẩ ấ

ừ ố : Trong tr d u ch m ph y ho c d u hai ch m. 3. Quan h  ý nghĩa gi a các v  câu.

ệ ữ ệ ề ặ quan h  nguyên nhân, quan h  đi u ki n (gi

ấ ế ng g p:   ệ ệ ệ ổ ệ ự ế ọ

, c p quan h  t ng đ

ặ ấ ữ ệ ườ ­ Nh ng quan h  th ả ệ ươ t), quan h  t ệ ế ệ ồ ố ỗ ­  M i quan h  th ặ ặ ừ ứ ế

ệ ế thi ệ ả quan h  ti p n i, quan h  đ ng th i, quan h  gi ằ ấ ệ ườ ậ ể ấ ị ả ự ườ ề ặ ả    ng ph n, quan h  tăng ti n, quan h  l a ch n, quan h  b  sung, ờ i thích. ệ ừ ặ ữ ệ ừ  ượ c đánh d u b ng nh ng quan h  t ữ   ệ t chính xác quan h  ý nghĩa gi a  hô  ng nh t đ nh. Tuy nhiên, đ  nh n bi ế ả ả ợ ng h p, ta ph i d a vào văn c nh ho c hoàn c nh giao ti p.

ho c c p t ế các v  câu, trong nhi u tr ế ổ III. Bi n đ i câu. ọ 1. Rút g n câu

ế ặ ể ượ ỏ ộ ố ạ . ­ Khi nói ho c vi t có th   l ầ ủ c b  m t s  thành ph n c a câu t o thành câu rút

g n.ọ

ọ ấ ượ ụ ể ằ ộ c dùng đ  ng  ý r ng hành đ ng, tính ch t đ c nêu trong

ườ ượ i.

ọ ọ ­ Câu rút g n còn đ ọ ủ câu là c a chung m i ng ọ ữ ­VD:  H c, h c n a, h c mãi .   (Lê­nin)

2. Tách câu.

ể ạ ườ ể ầ ộ ủ   i ta có th  tách m t thành ph n nào đó c a

ơ ị ườ ặ ờ ặ ệ ố ấ ộ ườ ng ra đ ng vào lúc m t tr i l n. Và làm vi c có khi su t đêm. ử ụ ­ Khi s  d ng câu, đ  nh n m nh ng ộ ế ặ câu (ho c m t v  câu) thành m t câu riêng. ­ VD: Đ n v  th

ữ (Lê Minh Khuê ­ Nh ng ngôi sao xa xôi)

ị ộ . 3. Câu b  đ ng

ủ ữ ỉ ố ượ ộ ớ ng b  hành đ ng nêu ở ị ữ ướ  v  ng  h ng t i.

­ Là câu có ch  ng  ch  đ i t ­ VD: Th y giáo khen Nam ượ ị ủ ộ . (Câu ch  đ ng) ị ộ ầ ầ Nam đ c th y giáo khen. (Câu b  đ ng)

ể

ậ ạ B. Các d ng bài t p ậ ạ * D ng bài t p 1 đi m: Bài t p 1.ậ

ả

ấ ụ ồ ồ Các câu sau g m m y c m C – V, chúng có ph i là câu ghép không? a)  Bác trai  đã khá r i ch  ?

ắ ứ (Ngô T t Tấ ố, T t đèn)

ắ ắ b)  Lão hãy yên lòng mà nh m m t!

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

24

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

(Nam Cao, Lão H c)ạ

ấ ộ

ạ ọ ỏ ươ ẹ ấ ng tình toan g i h i xem sao thì m  tôi  v i quay đi, l y nón che. ắ c)  N ng  m, sân  r ng và s ch.  d) … Bà ta  th

ơ ấ ữ ộ (Nguyên H ngồ , Nh ng ngày th   u)

ứ ?   = > Câu đ nơ

G i ýợ a)  Bác trai  đã khá r i chồ          C                 V

ắ ắ !   = > Câu đ nơ

b)  Lão   hãy yên lòng mà nh m m t       C                         V

ộ ạ . = > Câu ghép

ươ ộ .   v i quay đi, l y nón che

ọ ỏ ng tình toan g i h i xem sao V thì m  tôiẹ  C ấ V

c) N ngắ   mấ , / sân  r ng và s ch       C        V     C          V d) … Bà ta  th   C = > Câu ghép

Bài t p 2.ậ

ữ ế ượ ố ớ   c n i v i

ươ ữ

nhau b ng nh ng ph ừ ặ ấ Trong nh ng câu sau, câu nào là câu ghép? Các v  trong câu ghép đó đ ệ ằ ng ti n nào? ồ a) Cây non v a tr i, lá đã xòa sát m t đ t.

ậ

ẹ ằ (Nguy n Thái V n) ắ ễ ấ ườ ố   i ta b n tin r ng m  và em tôi xoay ra s ng b) Tôi nói “nghe đâu” vì tôi th y ng

ằ b ng cách đó.

ơ ấ ữ (Nguyên H ngồ , Nh ng ngày th   u)

ổ ự ụ ừ ằ ỡ ớ ố ỡ ổ ỏ   c) H  đ c m ng r  đùa gi n v i con, còn h  cái thì n m ph c xu ng, dáng m i

ệ ắ m t l m.

ổ (Con h  có nghĩa)

ư ậ ờ d) Tr i ch a sáng, nó đã d y.

G i ý: ợ

ố ớ ố ớ ố ớ ố ớ ế ế ế ế ằ ằ ằ ằ ặ ừ ch a … đã ẩ ấ d u ph y. a) Câu ghép có các v  câu n i v i nhau b ng  ệ ừ vì.   b) Câu ghép có các v  câu n i v i nhau b ng quan h  t ệ ừ còn.   c) Câu ghép có các v  câu n i v i nhau b ng quan h  t ư   d) Câu ghép có các v  câu n i v i nhau b ng c p phó t

ể ạ ậ .  *    D ng bài t p 2 đi m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

25

ế ệ ữ ế ủ ữ ố Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 t các m i quan h  gi a các v  c a nh ng câu ghép d ướ   i Bài t p 1ậ . Cho bi

đây:

ư ỉ ọ ả ỗ

ọ

ả ố ắ ộ ơ

ậ ướ ể ờ ườ ư ng càng ng p n ộ ế c. ế a) Giá nh  nó nghe tôi thì đâu đ n n i ph i ngh  h c. ấ ơ b) Tôi đ c sách, còn nó n u c m. ủ ớ c) Đ  phong trào thi đua c a l p ngày m t ti n b  thì chúng ta ph i c  g ng h n. d) Tr i càng m a to đ

G i ý: ợ

ả ế thi ả ệ t) – h  qu .

ế ệ ệ ề a) Quan h  đi u ki n (gi ệ ươ ả b) Quan h  t ng ph n. ệ ụ c) Quan h  m c đích. ệ d) Quan h  tăng ti n.

ữ ố ướ ỉ ượ . Trong s  nh ng câu d i đây câu nào là câu t nh l c, câu nào là câu

Bài t p 2ậ ặ đ c bi t:

ườ ườ ồ ổ i qua đ ng đu i theo nó. R i ba

ố ng đu i theo nó. Hai ng ụ ồ ườ ệ ộ ườ i qua đ ­ M t ng ườ ả ườ i, sáu b y ng b n ng ườ ổ i. R i hàng ch c ng i.

ễ (Nguy n Công Hoan)

ộ ộ ộ ế ướ ề ầ ắ i có g n sao kéo v  đ y nhà Út. ­ Đình chi n. Các anh b  đ i đ i nón l

ễ (Nguy n Thi)

* G i ý: ợ

ỉ ố ả ườ i. c: ­ Câu t nh l

ồ ượ     +  R i ba b n ng ồ ụ i, sáu b y ng ườ i.

ơ ặ ­ Câu đ n đ c bi ườ + R i hàng ch c ng ệ : Đình chi n.ế t

ầ

Bài t p 3ậ . Tìm câu b  đ ng trong ph n trích sau: ị ộ ắ ị ư ề ắ Con mèo nhà em b  con chó nhà hàng xóm c n. Nó đau l m nh ng không h  rên

ắ ộ ế m t ti ng. * G i ý:ợ  Câu b  đ ng ị ị ộ : Con mèo nhà em b  con chó nhà hàng xóm c n.

ể

ạ ắ ề ộ ề ạ t m t đo n văn ng n v  m t trong các đ  tài sau ( trong đo n văn có

ộ ậ ề III. Bài t p v  nhà. ậ ạ *  D ng bài t p 2 đi m ế ộ  Bài t p 1ậ : Vi ấ ử ụ s  d ng ít nh t là m t câu ghép ).

ử ụ

ổ ụ ướ ủ ậ a/ Thay đ i thói quen s  d ng bao bì ni lông ế ệ ậ c khi vi b/ Tác d ng c a vi c l p dàn ý tr t bài t p làm văn

G i ýợ  :

ự

ướ ướ ọ ị ề ấ ễ ạ ạ ị

B c 1: l a ch n đ  tài . B c 2 : xác đ nh c u trúc đo n văn ( Quy n p , di n d ch, song hành…)  Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

26

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

t các câu văn

ế ủ

ạ ử ụ ạ B c 3 : vi B c 4 : ki m tra tính liên k t c a đo n văn  B c 5 : g ch chân câu ghép đã s  d ng trong đo n văn

ấ ệ ợ ố ạ ư i nh

ể ự ử ụ ể ạ ặ

ế “

ể ế ọ

ế ướ ể ướ ạ ướ ớ ề ng cũng có    Mu n t o câu ghép, có th  d a vào tính ch t ti n l * V i đ  tài (a): ớ   ạ ủ ề nhi u tác h i c a bao bì ni lông ho c cách s  d ng bao bì ni lông đ  t o câu ghép v i ặ ừ tuy…. nh ngư …”,  ho c “ặ n u….. thì … c p t ệ ề * Ch n câu ghép có quan h  đi u ki n, nguyên nhân đ  vi ử ụ t: (c  đ  tài a và b) ườ ế ẽ ng s  không b ị ả ề ệ VD: ­  N u chúng ta s  d ng bao bì ni lông đúng cách thì môi tr

ô nhi m.ễ

ệ ậ ế ướ ế ậ ự      ­ N u chúng ta th c hi n l p dàn ý tr c khi vi t bài t p làm văn thì bài văn

ủ ạ ẽ ạ s  m ch l c và đ  ý.

ọ ọ ả ờ ỏ i câu h i:

i đây và tr  l ớ ị ậ ỏ ra b  đau đ n:

Bài t p 2ậ . Đ c đ c trích d Ch  D u càng t ­ Thôi, u van con, u l y con, con có th

ươ ư ư ề ướ ộ ạ ụ

ng u, thì con đi ngay bây gi ộ ư ạ ị ư ứ ế ầ ế ở đình, ch  không s ng đ

ẽ ươ ươ ờ ờ   ầ ươ ng th y, th ề   cho u. N u con ch a đi, c  Ngh  ch a giao ti n cho, u ch a có ti n n p s u  thì không ố khéo th y con s  ch t    c. Thôi, u van con, u l y con, con có ầ ng u thì con đi ngay bây gi ng th y, th th ượ  cho u.

ắ

(Ngô T t Tấ ố, T t đèn) ứ ệ ế ủ ệ a) Quan h  ý nghĩa gi a các v  c a câu ghép th  hai là quan h  gì? Có nên tách

ữ ơ ỗ ế

ử ứ ấ ơ ộ

ế ạ ỗ

ộ m i v  câu thành m t câu đ n không? Vì sao? ứ ỗ ế   b) Th  tách m i v  trong câu ghép th  nh t và th  ba thành m t câu đ n. So sánh ậ   ế ớ ế ấ cách vi t, em hình dung nhân v t t  y v i cách vi t trong đo n trích, qua m i cách vi ư ế nói nh  th  nào? G i ý:ợ

ệ ữ ế ủ ứ ệ ể ể

ố ệ a) Quan h  ý nghĩa gi a các v  c a câu ghép th  hai là quan h  đi u ki n. Đ  th ỗ ế ệ ề ơ hi n rõ m i quan h  này, không nên tách m i v  câu thành m t câu đ n.

ế ế ộ

ệ b) Trong các câu ghép còn l ắ ạ ư ậ ơ ậ ứ ạ

ấ ố ợ ể ể ể ế ủ t c a Ngô T t T  g i ra cách nói k  l

ẹ ủ ị ậ ặ ế ộ ạ   i, n u tách các v  câu thành m t câu đ n thì hàng lo t ừ   câu ng n đ ng c nh nhau nh  v y có th  giup ta hình dung là nhân v t nói nhát g ng ỉ  ho c ngh n ngào. Trong khi đó cách vi , van v thi t tha c a ch  D u.

.....................................................................................................

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

27

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ầ PH N II.

TËp LÀM VĂN

.

VĂN T  SỰ Ự

ế

Ự Ự Ứ Ạ Ể t 1+2+3: ƯƠ NG TH C BI U Đ T TRONG VĂN T  S Ti CÁC PH

Ứ Ơ Ả Ắ Ế   A. TÓM T T KI N TH C C  B N

ự ệ ự ự ệ ừ ự ệ ẫ s  vi c này d n đ n s ế ự

s : là trình bày m t chu i các s  vi c, t ộ ế ộ ể ệ ỗ ộ ­ Khái ni m t ệ ế ẫ vi c kia và d n đ n m t k t thúc, th  hi n m t ý nghĩa.

ả ự ự ắ ọ ­ Tóm t t văn b n t ộ   i văn c a mình trình bày m t cách ng n g n n i

ờ  s  là dùng l ậ ể ắ ự ệ ủ ọ ủ ả ộ dung chính (s  vi c tiêu bi u và nhân v t quan tr ng) c a văn b n đó.

ầ ủ ề ề ầ ị ắ ắ ế   t; s p x p

ứ ự ợ ọ ấ ể ộ ế ả ắ ộ ộ ả     ­ C n đ c kĩ đ , hi u đúng ch  đ  văn b n, xác đ nh n i dung c n tóm t t.  h p lí sau đó vi ộ t thành m t văn b n tóm t các n i dung  y theo m t th  t

ự ệ ậ ậ c  th  chi ti

ẫ ự ệ ọ ườ ế ố ấ ộ ủ ụ c vai trò c a y u t

ế ề ả ả ụ ể ả ự ự ự   t v  c nh v t, nhân v t và s  vi c có  s , s  miêu t     ­ Trong văn b n t ấ   ợ ả ở ệ  nên h p d n, g i c m. Qua đó, giúp h c sinh th y tác d ng làm cho câu chuy n tr ượ ậ ả ả đ   i trong văn  hành đ ng, s  vi c, c nh v t và con ng  miêu t ả ự ự  s . b n t

ẽ ẫ ệ ộ ể ả ứ ể ị ậ , d n ch ng đ  b o v  m t quan đi m, t ư ưở  t ể   ậ ng (lu n đi m)

­ Ngh  lu n là nêu lý l nào đó.

ườ ngh  lu n trong văn b n t ả ự ự ể ườ ọ  s : đ  ng i đ c, ng i nghe

ủ ế ố ề ề ộ ấ ẫ ả ị ậ     ­ Vai trò, ý nghĩa c a y u t ph i suy ng m v  m t v n đ  nào đó.

ứ ẽ ằ , lô gích, phán đoán... nh m làm sáng t ỏ ộ    m t ý

ươ ộ ể ­ Ph ế ki n, m t quan đi m, t ị ậ ng th c ngh  lu n: dùng lý l ư ưở ng nào đó.  t

ủ ế ố ể ệ ấ ị ậ ặ     ­ D u hi u và đ c đi m c a y u t ngh  lu n trong văn b n t ả ự ự  s :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

28

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ị ậ ạ ớ ự ấ ạ ố ố ộ ườ ặ ớ i ho c v i chính

+ Ngh  lu n th c ch t là các cu c đ i tho i (đ i tho i v i ng mình)

ủ ị ụ ứ ệ ề ề ẳ ị

ữ ế ẳ ư          +Dùng nhi u câu kh ng d nh và ph  đ nh, câu có tác d ng m nh đ  hô  ng nh : n u...thì, ch ng nh ng....mà còn....

ề ừ ậ ạ ậ ậ ế i sao, th t v y, tuy th ... + Dùng nhi u t ư t ấ ậ  có tính ch t l p lu n nh :

ố ạ ộ ữ ứ ộ ọ

ậ ể ể ệ   ạ    ­ Đ i tho i, đ c thoai, đ c tho i n i tâm là nh ng hình th c quan tr ng đ  th  hi n nhân v t trong văn b n t ộ ả ự ự  s .

ữ ệ ườ

ạ ầ ờ ề ở ầ ờ  đ u l ả   i. Trong văn b n ỗ   i đáp (m i i trao và l

ạ ạ ượ  s , đ i tho i đ ộ ầ ể ệ ầ ố ặ ứ ố + Đ i tho i là hình th c đ i đáp, trò chuy n gi a hai ho c nhi u ng ự ự ố ằ c th  hi n b ng cách g ch đ u dòng  t ạ ượ ờ i là m t l n g ch đ u dòng) t l l

ộ ườ ặ ộ i c a m t ng

ả ự ự ạ ờ ạ ng t ớ  s , khi ng i nào đó nói v i chính mình ho c nói v i m t ai đó i thì phía

ờ ủ ộ ng. Trong văn b n t ạ ớ ườ ộ i đ c tho i nói thành l ầ ờ ầ + Đ c tho i là l ượ ưở trong t ướ tr ạ i thi không có g ch đ u dòng. c câu nói có g ch đ u dòng; còn khi không thành l

Ạ Ề B. CÁC D NG Đ

ề ừ ế ể ạ    I.      D ng đ  t 2 đ n 3 đi m

ệ ả ộ ố ộ ượ ể ặ   c nghe k  ho c

Đ  1:ề  ượ ắ t  m t câu chuy n x y ra trong cu c s ng mà em đã đ ế Tóm t ứ c ch ng ki n. đã đ

*G i ý: ợ

ớ ể Ở ệ ệ ữ ở ạ  gi ề i thi u khái quát v  câu chuy n k  đó: đâu? Khi nào? Có nh ng ai 1. M  đo n:

tham gia?

ủ ệ ộ 2. Thân đo n:ạ  Trình bày n i dung c a câu chuy n:

ệ ẫ ế ự ệ     ­ Nguyên nhân d n đ n s  vi c trong câu chuy n đó?

ự ệ ư ế ễ     ­ S  vi c đó di n ra nh  th  nào?

ế ụ ủ ự ệ ­ K t c c c a s  vi c đó ra sao?

ự ệ ư ế ố ớ ­ S  vi c đó có ý nghĩa nh  th  nào đ i v i em?

ạ ế     3. K t đo n:

ệ ả ủ ề ự ệ       ­ Suy nghĩ c a em v  s  vi c đó. Liên h  b n thân.

Đ  2:ề

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

29

ế ượ ễ ằ ộ ắ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ắ t truy n ng n "Chi c l ạ   c ngà" (Nguy n Quang Sáng) b ng m t đo n Hãy tóm t

ừ ế ệ  10 đ n 12 dòng) văn (t

* G i ý: ợ

ị ậ ẩ ế ư ề ố

ấ ị ậ

ị ế ự ậ ế ớ t s  th t thì đã t

ế ứ ứ ặ ườ Ở ng.

ượ ắ ắ ị c khi chu n b  đi t p k t, anh Ba cùng anh Sáu v  thăm gia đình, nh ng su t ba ủ ở  nhà, bé Thu, con gái anh nh t đ nh không ch u nh n anh Sáu là ba c a mình.   ả   i lúc anh Sáu ph i ư c ngà t ng con gái. Nh ng trong   ườ   i c cho ng ế ượ c lúc nh m m t, anh còn k p trao cây l

ớ ờ ứ ẽ ậ ướ    ­ Tr ngày đêm  ể ứ ặ M c dù anh đã tìm h t cách đ  ch ng minh. Khi bi ồ  khu căn c , anh d n h t s c làm chi c l lên đ ướ ộ ậ m t tr n càn, anh đã hi sinh. Tr ạ b n, v i l i h a s  trao t n tay cho bé Thu.

ế ố ị ị ậ ạ ngh  lu n trong đo n văn sau: Đ  3ề : Xác đ nh y u t

ộ ọ ấ M t h c sinh x u tính

ị ộ ứ ấ ằ

ấ ụ ớ ộ ứ ấ ấ ế

ỡ ấ ườ

ư ờ ấ ợ ướ i. Nó run s  tr ố ạ ạ ậ

ợ ề i đánh c u bé th  n  không đ  s c t ố ừ ậ ế ễ ể ạ ả t m t cánh tay, ch  gi u Prê­ c t­xi mà m i ng

ả ạ ố

ớ ấ ợ ố ơ

ể ộ Trong l p chúng tôi có m t đ a r t khó ch u, đó là Phran­ti. Tôi ghét th ng này vì   ố ể   ộ nó là m t đ a r t x u b ng. Khi th y m t ông b  nào đ y đ n nh  th y giáo khi n ặ ườ i khóc là nó c c m t Ga­ trách con mình là nó m ng r . Khi có ng ủ ứ ự ệ ị   v . Nó hành h  Gr t­xi, c u bé b rô­nê, nh ng l ườ ề ọ ộ ệ i đ u n , nh o báng c  Rô­ bét­ ti, li   ộ ọ ữ   ứ ậ c u h c sinh l p hai đi ph i ch ng n ng vì đã c u m t em bé. Nó khiêu khích nh ng ữ   ở ườ ế  nên hung t n, c  ch i nh ng i y u nh t, và khi đánh nhau thì nó hăng máu, tr ng ấ ế mi ng r t hi m đ c.

ộ ấ ấ ườ ẩ i ta ghê t m

ượ ả ầ ở ổ ưỡ ủ ấ

y, đ ề ư ự

ụ    cái trán th p  y, trong cái nhìn v n đ c   i trai b ng v i d u [...]. Sách, v , s  tay c a nó ỉ c k  thì nh  có răng c a, ngòi bút thì toè   ữ i cái mũ có l ẩ ầ ở ở ằ ướ ị ứ ắ ồ Có m t cái gì làm cho ng ấ ướ c che gi u d ẻ ế đ u giây m c bê b t rách nát và b n th u; th ằ ra, móng tay thì c n b ng m m, qu n áo thì b  rách t ư  tung trong nh ng lúc đánh nhau...

ơ ữ ấ ( Ét­ môn­đô­đ ­ A­mi­xi ả , Nh ng t m lòng cao c )

G i ý:ợ

ế ố ị ậ ứ ­ Y u t ngh  lu n: ch ng minh

ấ ủ ị ậ ề ấ ữ ­ V n đ  ngh  lu n: nh ng thói x u c a Phran­ti

ề ầ ượ ữ ệ ấ ủ   t nêu ra các ví d  c  th  bi u hi n nh ng thói x u c a

ụ ụ ể ể ế ữ ừ ặ ầ ứ ­ Ch ng minh v n đ : l n l Phran­ti: t ấ ở ộ  tâm lý, tính cách, ngôn ng , hành đ ng... đ n ăn m c, qu n áo, sách v .

ề ừ ạ ế ể II. D ng đ  t 5 đ n 7 đi m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

30

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ắ ệ ả ườ ươ ủ ễ t văn b n: "Chuy n ng i con gái Nam X ữ ng" c a Nguy n D . Đ  1ề : Tóm t

ự ệ ể ế ệ ư Các s  vi c chính trong truy n đ  vi ả t thành văn b n nh  sau: G i ý: ợ

ư ươ ấ ạ ươ ợ ớ ố ng Sinh cùng v  là Vũ N ng s ng v i nhau r t h nh phúc. ­ X a có chàng Tr

ặ ế ề ọ ươ ng Sinh b ị

­ Gi c đ n,tri u đình kêu g i thanh niên trai tráng trong làng đi lính. Tr ắ b t đi lính.

ở ẹ ưỡ ỏ nhà chăm sóc  m  già, nuôi d ng con nh  và ngày ngày ngóng trông

ươ ồ ứ ủ ­ Vũ N ng  tin t c c a ch ng.

ươ ở ề ờ ợ ỏ ặ       ­ Gi c tan, Tr ng Sinh tr  v  nghe l ỷ i con nh  nghi v  mình không chung thu .

ươ ể ự ẫ ố ị ­ Vũ N ng b  oan, gieo mình xu ng sông hoàng Giang đ  t v n

ươ ứ ế ồ ỉ ng Sinh cùng con trai ng i bên đèn, đ a con ch  chi c bóng trên

ộ            ­ M t đêm Tr ườ ườ ớ ng và nói đó chính là ng t i hay t i đêm đêm.

ươ ể ằ ợ ị ­ Chàng Tr ng hi u ra r ng v  mình b  oan.

ờ ặ ươ ướ ­ Phan Lang tình c  g p Vũ N ng d ỷ i thu  cung.

ượ ở ề ầ ươ ữ ế ờ c tr  v  tr n gian, Vũ N ng gi chi c hoa vàng cùng l ắ   i nh n

ươ ­ Khi Phan Lang đ ng Sinh. cho Tr

ả ở ề ươ ế ồ i oan trên b n Hoàng Giang, Vũ N ng tr  v  ng i trên

ậ ng Sinh l p đàn gi ứ ở ữ ế ệ ẩ ươ      ­ Tr ệ chi c ki u hoa đ ng gi a dòng, lúc  n, lúc hi n

ự ể ề ệ ế ạ ộ

ậ ụ ả ể ế t thanh minh. Trong khi k  chú ý v n d ng miêu t ị   t m t bài văn k  v  vi c ch  em ả ả    c nh

Đ  2ề : D a vào đo n trích c nh ngày xuân hãy vi ơ ề Thúy Ki u đi ch i xuân trong ti ngày xuân

* G i ý:ợ

ở a. M  bài

ớ ệ ơ ượ ề ạ ả ­ Gi i thi u s  l ươ c v  gia c nh V ng viên ngo i.

ườ ươ ề ­ Cú ba ng i con: Thúy Ki u, Thúy Vân, V ng Quan.

ế ủ ơ ị ­ Nhân ti t thanh minh, ba ch  em r  nhau đi ch i xuân.

b. Thân bài:

ả * Quang c nh ngày xuân:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

31

ư ẻ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ờ ầ ­ Ti

ệ ầ ị ế t thanh minh vào đ u tháng ba (âm l ch), khí tr i m a xuân mát m , trong ờ ỏ ố ươ t t i, chim chao li ng trên b u tr i quang đãng. lành, hoa c  t

ư ướ ự ả ấ ậ ộ ử ­ Khung c nh r n ràng t p n p, ng a xe nh  n c, tài t ậ , giai nhân d p dìu chen

vai sát cánh...

ữ ự ả ộ ở ườ ố ườ ­ Nhà nhà lo t o m  cũng b i ... s  giao hòa gi a ng i s ng và ng ễ   ế i ch t di n

ra trong không khí thiêng liêng.

ủ ề ộ ị * Cu c du xuân c a ch  em Thúy Ki u.

ị ườ ộ ẻ ­ Ba ch  em vui v  hòa vào dòng ng ẩ i đi tr y h i.

ầ ượ ứ ạ ơ ầ ­ L n đ u tiên đ c đi ch i xa, tâm tr ng ai cũng náo n c, hân hoan...

ườ ậ ợ ả ồ ề ­ Chi u tà, ng i đó vón, c nh v t g i bu n.

ướ ố "Nao nao dòng n c u n quanh

ỏ ố ị ầ ề ắ D p c u nho nh  cu i gh nh b c ngang

...

ơ ẩ ị ề       Ch  em th  th n dan tay ra v "

ế c. K t bài:

ề ạ ồ ả ­ Tâm tr ng Thúy Ki u vui bu n bâng khuâng khó t .

ả ướ ở ườ ươ ị ề ụ ­ V ng Quan gi c hai ch  em r o b c b i đ ng v  còn xa.

ể ề ộ ườ ạ i b n mà em yêu quý. Đ  3ề :  Hãy k  v  m t ng

ợ G i ý dàn bài:

ở * M  bài:

ớ ườ ạ ổ ố ớ ạ ủ ả ­ Gi ệ i thi u ng i b n ( tên, tu i, h c ọ ở ườ  tr ng nào...) và tình c m c a em đ i v i b n.

ể ề ườ ạ ế ợ ả ể ả ị ậ i b n mà em yêu quý ( k t h p miêu t , bi u c m, ngh  lu n) * Thân bài: K  v  ng

ể ạ ạ ọ ỏ i, hay giúp đ ỡ

ạ ị ậ ( Ngh  lu n: lý do mà mình  yêu  quý b n: có th  là b n ngoan, h c gi b n bè....)

ẳ ị ạ ạ ố kh ng đ nh l i tình b n, mong mu n.... ế * K t bài:

Ậ Ề : C.BÀI T P V  NHÀ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

32

ề ừ ế Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ể ạ    I. D ng đ  t 2 đ n 3 đi m:

ế ượ ễ ằ ắ t truy n ng n "Chi c l ộ   c ngà" (Nguy n Quang Sáng) b ng m t

Đ  1:ề  Hãy tóm t ừ ạ ế ệ ắ  10 đ n 12 dòng) đo n văn (t

* G i ý: ợ

ị ẩ ậ ế ư ề ố

ấ ị ậ

ị ế ự ậ ế ớ t s  th t thì đã t

ứ ặ ở ng.

ượ ắ ị c khi chu n b  đi t p k t, anh Ba cùng anh Sáu v  thăm gia đình, nh ng su t ba   ủ ở    nhà, bé Thu, con gái anh nh t đ nh không ch u nh n anh Sáu là ba c a mình. ả   i lúc anh Sáu ph i ư   c ngà t ng con gái. Nh ng trong ườ   i c cho ng ế ượ ế ứ ắ c lúc nh m m t, anh còn k p trao cây l

ớ ờ ứ ẽ ậ ướ    ­ Tr ngày đêm  ể ứ ặ M c dù anh đã tìm h t cách đ  ch ng minh. Khi bi ườ ồ  khu căn c , anh d n h t s c làm chi c l lên đ ướ ộ ậ m t tr n càn, anh đã hi sinh. Tr ạ b n, v i l i h a s  trao t n tay cho bé Thu.

ườ ả ả ề ạ ị i và t ả    c nh trong hai đo n trích "Ch  em Thúy Ki u và C nh t

ế ố ả Đ  2ề : Tìm y u t ễ ng ngày xuân" (Nguy n Du)

* G i ý: ợ

ả ườ ọ + T  ng i: ờ     " Vân xem trang tr ng khác v i

ầ ở ặ Khuôn trăng đ y đ n nét ngài n  nang

ườ ọ ố Hoa c i ng c th t đoan trang

ướ ế ườ Mây thua n c tóc tuy t nh ng màu da

ắ ả ề ặ Ki u càng s c s o m n mà

ắ ạ ề        So b  tài s c l ơ ầ i là ph n h n

ơ ủ          Làn thu th y nét xuân s n

ễ ắ ờ Hoa ghen thua th m li u h n kém xanh"

ả ả + T  c nh:

ậ ỏ ờ          "C  non xanh t n chân tr i

ể ắ ộ Cành lê tr ng đi m m t vài bông hoa"

ả ề "Tà tà bóng ng  v  tây

ơ ẩ ị ề                Ch  em th  th n đan tay ra v "

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

33

ộ ể ề ộ ế ệ ố 15 đ n 20 dòng) k  v  m t vi c t t mà em đã làm, trong ề   3  : Vi

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ừ ị ậ ế ạ t m t đo n văn (t  Đ    ế ố ử ụ đó có s  d ng y u t ngh  lu n.

G i ý:ợ

ở ạ * M  đo n:

ả ượ ệ ố ệ ố ủ ả i thi u hoàn c nh làm đ c vi c t t, vi c t t đó là gì?  c m xúc c a em khi làm

­ Gi ượ đ ệ ớ ệ ố c vi c t t.

ỡ ộ ụ ể ườ ể ề ệ ố t mà em đã làm  ( có th  là: giúp đ  m t bà c  qua đ ng,

ộ ạ ọ ớ * Thân đo n:ạ  k  v  vi c t m t b n h c sinh nghèo trong l p...)

ị ậ ệ ố ủ ( ngh  lu n: ý nghĩa c a vi c t t mình đã làm)

ế ạ * K t đo n:

ẳ ự ầ ế ớ ủ ữ ệ ố t và ý nghĩa to l n c a nh ng vi c làm t ờ ố t trong đ i s ng, xã

ị  ­ Kh ng đ nh s  c n thi h i.ộ

ề ừ ế ạ    II. D ng đ  t ể :  5 đ n 7 đi m

ể ộ ỉ ệ ề ầ ớ Đ  1ề : Hãy k  m t k  ni m v  th y (hay cô giáo cũ ) mà em nh  mãi.

* G i ýợ :

ở * M  bài :

ớ ớ ạ ỉ ệ ề ầ ệ ể ả ­ Gi i thi u chung: Hoàn c nh đ  nh  l i k  ni m v  th y (cô) giáo cũ.

* Thân bài:

ể ề ỉ ệ ế ợ ắ ầ ả ạ ngo i hình, tính cách...)

ớ ­ K  v  k  ni m g n bó v i th y, cô.( K t h p miêu t ầ ủ c a th y, cô

ế * K t bài:

ề ữ ỉ ệ ủ ả ­ C m nghĩ c a em v  nh ng k  ni m đó

ể ề ộ ườ ấ ớ ầ i thân yêu g n gũi nh t v i em. Đ  2ề :  Hãy k  v  m t ng

ợ * G i ý dàn bài:

ớ ề ệ ườ ủ ề ả ổ i thi u v  ng ớ   ệ i thân (tên tu i, ngh  nghi p, tình c m c a mình v i

ở : gi * M  bài ườ i thân...) ng

ệ ề ườ ể ọ ể ề ệ ở i thân (có th  ch n k  v  công vi c, s  thích, tính cách

ườ ể * Thân bài: k  chuy n v  ng ủ i thân...) c a ng

ị ậ ủ ớ ườ ả (Ngh  lu n: tình c m c a mình v i ng i thân và ng ượ ạ c l i)

ẳ ị ạ ả ớ ườ kh ng đ nh l ủ i tình c m c a mình v i ng i thân. ế * K t bài:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

34

ộ ủ ể ạ ữ ồ ườ i   tình   đ ng   chí,   đ ng   đ i   c a   nh ng   ng i   lính   trong   bài   th ơ

ữ ồ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 Đ   3ề :  Hãy   k   l ồ ủ "Đ ng chí" c a Chính H u.

ợ * G i ý dàn bài:

ở * M  bài:

ớ ế ế ắ ơ ộ ồ i thi u hoàn c nh ti p xúc bài th  " Đ ng chí" và tình đ ng chí đ i th m thi

ữ ồ ố ườ ế ạ t, sâu i lính cách m ng trong kháng chi n ch ng Pháp nói chung, trong

ơ ả ệ  Gi ủ ặ n ng c a nh ng ng bài th  nói riêng.

* Thân bài:

ể ề ắ ồ ộ ồ ế ữ ặ ườ ủ t, sâu n ng c a nh ng ng i lính trong bài

­ K  v  tình đ ng chí đ ng đ i th m thi th :ơ

ườ ơ ọ ề ấ ừ ừ ữ i lính trong bài th  h  đ u xu t thân t nông dân, t nh ng vùng quê

ữ + Nh ng ng nghèo.

ụ ọ ưở ệ + H  cùng chung m c đích, lý t ụ ng, chung nhi m v .

ọ ả ữ ư ỗ ủ + H  c m thông sâu xa nh ng tâm t , n i lòng c a nhau.

ẻ ữ ố ủ ộ ờ ế ọ ườ + H  cùng nhau chia s  nh ng gian lao, thi u th n c a cu c đ i ng i lính

ữ ữ ắ ặ ả ườ + Tình c m g n bó sâu n ng gi a nh ng ng i lính.

ưở ấ ọ ữ ả ừ ươ i  m lòng h  gi a c nh r ng hoang mùa đông, s ố ng mu i gió

ồ + Tình đ ng chí đã s rét.

ẻ ẹ ị ườ : Kh ng đ nh v  đ p bình d  mà cao c  c a ng ụ ể   ạ i lính cách m ng c  th  là

ẳ ị ộ ộ ồ ầ ả ủ ố ế ộ ế * K t bài ả hình  nh anh b  đ i h i đ u cu c kháng chi n ch ng Pháp.

ủ ả ữ ề ườ ạ ­ Suy nghĩ c a b n thân v   nh ng ng i lính cách m ng...

....................................................................................

Ậ

Ề

Ị

CHUYÊN Đ  2: VĂN NGH  LU N

ế Ậ Ị Ti t 1+ 2: Ề CÁCH LÀM BÀI VĂN NGH  LU N V

Ộ Ự Ệ Ệ ƯỢ Ờ Ố M T S  VI C HI N T NG TRONG Đ I S NG

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

35

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ắ Ế Ứ . A. TÓM T T KI N TH C

ị ậ ư ẽ ẫ ể ả ứ ệ ặ d n ch ng đ  b o v  ho c làm sáng t ỏ ộ    m t

ậ ­ Văn ngh  lu n là đ a ra các lý l ể ể ng (lu n đi m) nào đó. ư ưở  t quan đi m, t

ậ ứ ề ể ả ậ ậ ộ   ậ ­ M t bài văn ngh  lu n đ u ph i có lu n đi m, lu n c  và l p lu n. Trong m t

ộ ể ị ậ ể ụ ể ậ ậ ộ văn có th  có m t lu n đi m chính và các lu n đi m ph .

ậ ể ể ệ ư ưở ủ ể

+ Lu n đi m: Là ý ki n th  hi n t ẳ ướ ượ ễ ng, quan đi m c a bài văn đ ạ c di n đ t sáng t

i hình th c câu kh ng đ nh (hay ph  đ nh), đ ố ế ị ồ ủ

ứ ể ả ấ ầ ậ ể ứ ứ ắ ậ ớ ượ c nêu ra  t   ấ   ỏ ễ ể ủ ị , d  hi u, nh t ạ ố   ộ ế t, nó th ng nh t các đo n văn thành m t kh i. ế   ự ế  thì m i có s c thuy t

d quán. Lu n đi m là linh h n c a bài vi ậ Lu n đi m ph i đúng đ n, chân th t, đáp  ng nhu c u th c t ph c. ụ

ứ ư ậ , d n ch ng đ a ra làm c  s  cho lu n đi m. Lu n c  ph i chân

ậ ứ ẽ ẫ +Lu n c : là lí l ể ắ ơ ở ể ậ ứ ả ụ ế ậ ậ ớ ể ế cứ  thuy t ph c. th t, đúng đ n, tiêu bi u thì m i khi n cho lu n đi m có s

ế ể ậ ậ ả ậ ậ ặ ậ ẽ   + L p lu n là cách nêu lu n c  đ  d n đ n lu n đi m. L p lu n ph i ch t ch ,

ứ ợ ậ ứ ể ẫ ụ ế ớ h p lí thì bài văn m i có s c thuy t ph c.

ị ậ ở ớ ạ * Các d ng ngh  lu n l p 9.

ị ậ ộ ­ Ngh  lu n xã h i:

ề ộ ự ệ ị ậ ệ ượ ờ ố + Ngh  lu n v  m t s  vi c, hi n t ng trong đ i s ng.

ề ộ ư ưở ị ậ + Ngh  lu n v  m t t t ạ ng đ o lý.

ị ậ ọ ­ Ngh  lu n văn h c:

ề ộ ị ậ ệ ạ ặ ẩ + Ngh  lu n v  m t tác ph m truy n (ho c đo n trích).

ề ộ ị ậ ạ ơ ơ + Ngh  lu n v  m t bài th , đo n th .

ị ậ ệ ượ ờ ố ­ Văn ngh  lu n v  m t s  vi c, hi n t ng trong  đ i s ng là bàn v  m t s

ề ộ ự ệ ố ớ ệ ượ ề ấ ộ ệ ề ộ ự    ng có ý nghĩa đ i v i xã h i, đáng khen hay đáng chê hay có v n đ  đáng

vi c, hi n t suy nghĩ.

ề ộ ự ệ ị ậ ệ ượ ủ ầ * Yêu c u chung c a bài văn ngh  lu n v  m t s  vi c, hi n t ờ   ng trong  đ i

ố s ng.

ị ậ ả ề ặ ấ ­ Bài ngh  lu n ph i nêu đ ng có v n đ . Phân tích m t đúng,

ặ ỏ ườ ế m t sai, nguyên nhân và bày t ượ ự ệ ộ ủ  thái đ  c a ng ệ ượ c s  vi c, hi n t t. i vi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

36

ứ ể ậ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ố ụ ậ ạ ứ ­ Hình th c ph i có b  c c m ch l c, rõ ràng, lu n đi m rõ ràng, lu n c  xác

ự ậ ả ợ ậ th c, l p lu n phù h p.

ị ậ ề ộ ự ệ ệ ượ ờ ố * Cách làm bài văn ngh  lu n v  m t s  vi c, hi n t ng trong đ i s ng.

ố ả ướ ố ­ Mu n làm t t bài văn ph i tuõn theo các b c sau:

ề ề ể ọ + Đ c kĩ đ  (tìm hi u đ ).

ự ệ ệ ượ + Phân tích s  vi c, hi n t ể ng đó đ  tìm ý.

ậ + L p dàn ý.

ữ ử ọ + Đ c bài và s a ch a.

Ạ B. CÁC D NG Đ Ề.

ề ạ ặ ể . 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

Đ  1ề .

ề Cho các đ  sau:

ườ ươ ớ ọ 1. Trong tr ọ   t khó h c

ng, trong l p em có nhi u t m g ữ ề ấ ươ ấ ỏ ộ i. Em hãy trình bày m t trong nh ng t m g ượ ng h c sinh nghèo v ủ ng đó và nêu lên suy nghĩ c a mình. gi

ệ ử ệ ả ơ ạ 2. Hi n nay có tình tr ng nhi u b n h c sinh m i ch i trò ch i đi n t , sao nhãng

ệ ọ ệ ượ ạ ề ộ ư ế ọ ướ vi c h c hành.Em có thái đ  nh  th  nào tr c hi n t ơ ng đó.

ườ ủ ừ ỡ ỹ 3. Tr ạ   ng em v a phát đ ng phong trào xây d ng qu  ''Ba đ  '' giúp đ  các b n

ự ề ệ ả ọ ộ h c sinh có hoàn c nh khó khăn. Em có suy nghĩ gì v  vi c này.

ề ể ỉ ố Em hãy so sánh ch  ra đi m gi ng và khác nhau trong các đ ?

G i ý:ợ

ố * Gi ng nhau:

ề ộ ự ệ ể ạ ề ệ ượ ờ ố ị ậ ­ Th  lo i đ u là văn ngh  lu n v  m t s  vi c, hi n t ng trong đ i s ng.

ườ ề ầ ế ả ượ ể i vi t ph i trình bày đ c quan đi m, t ư ưở  t ng, thái đ ộ

­ Các đ  yêu c u ng ề ặ ố ớ ấ ủ c a mình đ i v i v n đ  đ t ra.

* Khác nhau:

ề ữ ư ữ ệ ề ậ ố ­ Đ  1 và đ  3 đ a ra nh ng nh n xét, suy nghĩ v  nh ng vi c làm t t đáng

ể ộ ể ươ ề ng, nhân r ng đi n hình. bi u d

ạ ỏ ệ ượ ộ ứ ề ề ầ ấ ­ Đ  2 c n có thái đ  d t khoát lên án, tuyên truy n lo i b  hi n t ng x u.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

37

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Đ  2ề .

ề ề ứ ố ẻ ạ Hút thu c lá có h i cho s c kho . ể Tìm hi u đ  và luËn ®iÓm cho đ  sau:

G i ý:ợ

ề ộ ự ệ ể ạ ị ậ ệ ượ ờ ố ề ấ ­ Th  lo i: Ngh  lu n v  m t s  vi c hi n t ng trong đ i s ng đó là v n đ  hút

ố thu c lá.

ố

ậ ­ N i dung: Ph i nêu b t hút thu c lá là hi n t ọ ạ ủ ườ ườ ượ ố ả ể i hi u đ c tác h i c a thu c lá đ  có m t môi tr ề   ệ ượ ầ ng đáng chê, c n tuyên truy n ộ ể   ng trong lành không

ộ ế đ n m i ng khói thu c.ố

ầ ọ ­ Yêu c u h c sinh tìm ra các luËn ®iÓm sau:

ệ ủ ệ ượ ể ỉ + Ch  ra nguyên nhân, bi u hi n c a hi n t ng đó.

ố ớ ứ ả ủ ạ ậ ố c các tác h i, h u qu  c a thu c lá đ i v i s c kho  ng ẻ ườ   i

+ Trình bày đ ồ ẻ ộ ứ ượ hút và s c kho  c ng đ ng.

ỏ ế ề ộ ọ ườ + Bày t thái đ  và tuyên truy n đ n m i ng i.

ề ặ ạ ể . 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m

Đ  1ề .

ế ị ậ ề ế ọ ứ ố t bài ngh  lu n tuyên truy n đ n m i ng ườ ừ ỏ i t b  thu c lá vì s c kho ẻ

Em hãy vi ồ ộ c ng đ ng.

Dàn bài:

ở * M  bài.

ớ ệ ượ ủ ự ệ ệ ố ộ ­ Gi ạ i thi u th c tr ng c a hi n t ng hút thu c lá trong xã h i hi n nay.

* Thân bài.

ạ ủ ệ ả ậ ố ỉ

ấ   ­ Ch  ra các nguyên nhân, bi u hi n, h u qu , tác h i c a vi c hút thu c lá (l y ứ ể ế ệ ụ ể ạ ẫ d n ch ng tiêu bi u minh ho , thuy t ph c).

ườ ng t

ố ẻ ộ ỗ ườ ấ ớ ồ ưở ớ ứ i s c kho  c a m i cá nhân ng ng t ẻ ủ ữ i nh ng ng i xung quanh, s c kho  c ng đ ng và v n đ ệ   i hút thu c sinh ra các căn b nh ề  ứ

ể ố ưở Ả +  nh h Ả hi m nghèo.  nh h gi ng nòi.

ưở ấ ớ ườ Ả +  nh h ng x u t i môi tr ố ng s ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

38

ề ố Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ườ ố + Gây t n kém ti n b c cho ng i hút thu c lá.

Ả ưở ế ứ ư ế ủ ế ộ ố ổ ­  nh h ng tác đ ng c a thu c lá đ n l a tu i thanh thi u niên nh  th  nào ?

ế ớ ủ ộ ả ướ ­ Thái đ  và hành đ ng c a th  gi i, c  n ủ ọ c nói chung và c a h c sinh chúng ta

ộ nói riêng ra sao?

ế * K t bài.

ẻ ộ ứ ờ ọ ồ ộ ườ ­ L i kêu g i hãy vì s c kho  c ng đ ng và vì m t môi tr ng không có khói

ố thu c lá.

ệ ả ọ ố ­ Liên h  b n thân và rút ra bài h c kĩ năng s ng .

Ề Ậ . C. BÀI T P V  NHÀ

ề ặ ạ ể . 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

Đ  1ề .

ắ ừ ề ộ ự ệ ệ ượ ế t m t đo n văn ng n(t 15 đ n 20 dòng) v  m t s  vi c, hi n t ng đáng

ộ ế Hãy vi ươ ở ị  đ a ph ạ ng em phê phán .

G i ý:ợ

ị ở ị ươ đ a ph

ự ệ ễ ệ ượ ướ ồ ề ổ ậ ặ ừ ỏ ng n i b t, nóng b ng    ng  mình ®Ó viÕt bµi v¨n nghÞ c, ch t phá r ng...

ữ ­ HS xác đ nh nh ng s  vi c, hi n t ả ấ ư nh : V n đ  rác th i, ô nhi m ngu n n luËn.

ề ạ ặ ể . 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m

Đ  2ề .

ộ ườ ứ ệ

M t hi n t ộ ơ ệ ượ ư ế ướ Ý ki n, thái đ  c a em nh  th  nào tr ừ c hi n t ỳ ệ ng, ra   ặ   ng này và em hãy đ t

n i công c ng. ề nhan đ  cho bài vi ệ ượ ng khá ph  bi n hi n nay là v t rác b a bãi, tu  ti n ra đ ế ế ủ t c a mình ổ ế ộ ủ .

Dàn bài:

ở * M  bài

ớ ệ ượ ệ ­ Gi i thi u hi n t ự ệ ng s  vi c .

* Thân bài .

ệ ủ ệ ượ ể ­ Trình bày các bi u hi n c a hi n t ng.

ệ ứ ứ ủ ừ ủ ỉ ườ ­ Ch  rõ nguyên nhân c a vi c v t rác b a bãi: Do ý th c c a con ng ỳ ệ   i tu  ti n,

ể ế vô ý, kém hi u bi t ...

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

39

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ệ ứ ạ ủ ứ ừ ữ ể ẫ ế   ầ ư ­ Tác h i c a vi c v t rác b a bãi (C n đ a ra nh ng d n ch ng tiêu bi u, thuy t

ph c).ụ

ấ ả ỹ ườ + Làm m t c nh quan, m  quan môi tr ng.

ườ ệ ầ ố ổ ị ễ + Ô nhi m môi tr ng s ng, lây lan m m b nh, d ch...

+ Sinh ra các thói quên x u.ấ

ư ế ủ ệ ộ ộ ắ   ­ Thái đ , suy nghĩ c a em nh  th  nào? Hành đ ng và nêu ra bi n pháp kh c

ph cụ

* Kết bài.

ọ ộ ờ ồ ộ ườ ạ ­ L i kêu g i c ng đ ng hãy chung tay vì m t môi tr ng trong s ch.

……………………………………………………………

ế Ề Ộ Ấ Ề Ư ƯỞ Ậ Ị Ti t 3+4:     NGH  LU N V  M T V N Đ  T  T Ạ NG Đ O LÝ

Ứ Ơ Ả Ắ

A. TÓM T T KI N TH C C  B N Ế  .

ị ậ ề ộ ấ ề ộ ng đ o lý là bàn v  m t v n đ  thu c lĩnh v c t ự ư

ạ ườ ề ư ưở ề ộ ấ ­ Ngh  lu n v  m t v n đ  t  t ủ ạ ứ ố ố ưở i s ng... c a con ng t ng, đ o đ c, l i.

ủ ề ộ ị ậ ả ấ  các v n đ  , t

ầ ằ ả

ủ ẳ ỗ ị ề ư ưở    t ng, ể ỉ ố i thích, ch ng minh, so sánh, đ i chi u, phân tích ... đ  ch  ra   ủ   ư ưở ng c a  t ằ ng nào đó, nh m kh ng đ nh t ộ ư ưở  t

ế ỏ ­ Yêu c u v  n i dung c a bài ngh  lu n là ph i làm sáng t ạ ế ứ đ o lý b ng cách: Gi ỗ ch  đúng ( hay ch  sai) c a m t t ườ ng i vi t.

ứ ề ế ả ầ ­ V  hình th c: Bài vi ố ụ t ph i có b  c c ba ph n:

ở ớ ệ ấ ạ ậ * M  bài: Gi i thi u v n đ  t ề ư ưở  t ầ ng, đ o lý c n bàn lu n.

* Thân bài:

ả ứ ấ ộ + Gi i thích, ch ng minh n i dung v n đ  t ề ư ưở  t ạ ng, đ o lý.

ấ ị ố ả ủ ạ ề ư ưở  t ộ ố   ng, đ o lý đó trong b i c nh c a cu c s ng

ậ        + Nh n đ nh, đánh giá v n đ  t riêng, chung.

ớ ỏ ứ ế ế ậ ậ ổ ặ ỏ ả ý khuyên b o ho c t ý hành

ế * K t bài: K t lu n, t ng k t, nêu nh n th c m i, t đ ng.ộ

ị ậ ể ầ ắ ậ ỏ ờ , l i văn chính xác, sinh

Trong bài văn ngh  lu n c n có lu n đi m đúng đ n sáng t đ ng.ộ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

40

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ạ Ề

B. CÁC D NG Đ

ề ể ặ ạ 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m  .

ề ứ ủ ế ắ ạ ộ t m t đo n văn ng n ( 15 đ n 20 dòng) Trình bày suy nghĩ c a em v  đ c tính

ế Đ  1ề : Vi trung th c.ự

G i ý:ợ

ở ạ a.M  đo n.

ớ ự ệ Gi ề ứ i thi u chung v  đ c tính trung th c.

b.Thân đo n.ạ

ượ ề ứ ự ệ ­ Trình bày đ c khái ni m v  đ c tính trung th c.

ệ ủ ự ể ­ Bi u hi n c a tính trung th c

ộ ố ự ủ ­ Vai trò c a tính trung th c trong cu c s ng

ề ạ ớ ọ + T o ni m tin v i m i ng ườ i

ọ ườ ượ       + Đ c m i ng i yêu quý.

ự ệ ầ ườ ộ +  Góp ph n xây d ng, hoàn thi n nhân cách con ng i trong xã h i.

ự ố ớ ọ ậ ậ ọ ­ Tính trung th c đ i v i h c sinh ( H c th t, thi th t)

ế ạ c. K t đo n.

ế ệ ứ ả ố ự ự ầ ­ S  c n thi t ph i s ng và rèn luy n đ c tính trung th c.

ể ế ề ạ 2. D ng đ  5 đ n 7 đi m

Đ  1: ề

ầ ơ ươ ấ B u i th ng l y bí cùng

ư ằ ố ộ Tuy r ng khác gi ng, nh ng chung m t giàn

ể ứ ằ i  khuyên  trong  câu ca  dao  trên?  Hãy  ch ng  minh  r ng:

ề ố ọ ộ ề ờ ư ế Em hi u  nh  th   nào v   l ẫ ượ ạ Truy n th ng đ o lý đó v n đ c coi tr ng trong xã h i ngày nay.

Dàn bài.

. a. M  bàiở

ề ố ươ ỡ ẫ ủ ế ề i thi u chung v  truy n th ng th ộ   ng yêu, đoàn k t giúp đ  l n nhau c a dân t c

­ Gi ệ Vi ớ ệ t Nam.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

41

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẫ ­ Trích d n câu ca dao.

b. Thân bài.

ư ế ể * Hi u câu ca dao nh  th  nào?

ầ ư ứ ố ườ ượ ồ ng đ c tr ng  cho leo chung

ệ ố ề ­ B u bí là hai th  cây khác gi ng nh ng cùng loài, th giàn nên cùng đi u ki n s ng.

ụ ể ề ở ườ ẩ c nhân hoá tr  thành  n d  đ  nói v  con ng i cùng chung làng xóm, quê

­ B u bí đ h ượ ầ ấ ướ ươ ng, đ t n c.

ườ ả ươ ờ ớ ầ ẩ ứ i ph i yêu th ế ng đoàn k t dù khác

ề ề ệ ­ L i bí nói v i b u  n ch a ý khuyên con ng nhau v  tính cách, đi u ki n riêng.

ả ươ ế * Vì sao ph i yêu th ng đoàn k t?

ươ ộ ố ế ẽ ố ẹ ơ ­ Yêu th ng đoàn k t s  giúp cho cu c s ng t t đ p h n.

ỡ ẽ ượ ộ ố ạ ậ ổ ị + Ng ườ ượ i đ c giúp đ  s  v t qua khó khăn, t o l p và  n đ nh cu c s ng.

ườ ộ ố ỡ ấ ớ ộ ắ ộ ơ ơ ớ ồ + Ng i giúp đ  th y cu c s ng có ý nghĩa h n, g n bó v i xã h i, v i c ng đ ng h n.

ộ ớ ườ + Xã h i b t ng i khó khăn.

ươ ủ ề ạ ỡ ộ ố ­ Yêu th ng giúp đ  nhau là đ o lý, truy n th ng c a dân t c ta.

ư ế ự ệ ạ * Th c hi n đ o lý đó nh  th  nào?

ự ệ ­ T  nguy n, chân thành.

ứ ề ả ờ ỳ ị ­ K p th i, không c  ít nhi u tu  hoàn c nh.

ỡ ườ ề ậ ấ ầ ­ Quan tâm giúp đ  ng i khác v  v t ch t, tinh th n.

ứ ượ ạ * Ch ng minh đ o lý đó đang đ c phát huy.

­ Các phong trào nhân đ o.ạ

ệ ế ố ở ự ­ Toàn dân tham gia nhi t tình, tr  thành n p s ng t nhiên.

ế ả ­ K t qu  phong trào.

ế    c. K t bài.

ắ ủ ẳ ị ­ Kh ng đ nh tính đúng đ n c a câu ca dao.

Ề

C.BÀI T P V  NHÀ Ậ

ề ể ạ ặ 1.      D ng đ  2 ho c 3 đi m  .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

42

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Đ  1:ề

ể ệ ề ệ ắ ạ ộ ế ơ ố ớ ầ ế t m t đo n văn ng n v  vi c th  hi n lòng bi t  n đ i v i th y cô giáo trong xã

Vi ệ ộ h i hi n nay.

ở ạ 1. M  đo n.

ể ệ ề ệ ệ ế ơ ủ ọ ầ i thi u chung v  vi c th  hi n lòng bi ệ   ố ớ t  n c a h c sinh đ i v i th y cô giáo hi n

ớ Gi nay.

2. Thân đo n.ạ

ế ơ ể ệ ­ Cách th  hi n lòng bi t  n:

ệ ố ự ữ ề ả ạ + Làm và th c hi n t ầ t nh ng đi u th y cô d y b o.

ệ ỉ ọ ậ + Chăm ch  h c t p rèn luy n.

ọ ễ ớ + Kính tr ng l ầ  phép v i th y cô giáo.

+..........

ữ ể ệ ễ ầ ọ ­ Phê phán nh ng bi u hi n : Vô l không tôn tr ng th y cô giáo.....

ế ạ 3. K t đo n.

ố ớ ủ ẳ ỗ ị ườ ầ Kh ng đ nh vai trò c a th y cô giáo đ i v i m i ng i.

ề ạ ặ ể . 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m

Đ  1.ề

ư ể Anh em nh  th  chân tay

ọ ở ỡ ầ Rách lành đùm b c d  hay đ  đ n.

ề ờ ủ Suy nghĩ c a em v  l i khuyên  trong câu ca dao trên?

Dàn bài.

ở a. M  bài.

ớ ủ ệ ề ẹ ả ộ ệ ­ Gi i thi u chung v  nét đ p tình c m gia đình c a dân t c Vi t Nam.

ẫ ­ Trích d n câu ca dao.

b. Thân bài.

ả ủ * Gi i thích ý nghĩa c a câu ca dao.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

43

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ư ể ả ­ Hình  nh so sánh: Anh em nh  th  chân tay.

ơ ể ậ ườ ệ + Tay ­ Chân: Hai b  ph n trên c  th  con ng i có quan h  khăng khít, h  tr ỗ ợ

ọ ộ ạ ộ cho nhau trong m i ho t đ ng.

ệ ắ ấ ố + So sánh cho th y m i quan h  g n bó anh em.

ả ượ ấ ạ ậ ợ ư ­ Rách , lành là hình  nh t ng tr ng cho nghèo khó, b t h nh và thu n l ầ   i, đ y

đ .ủ

ừ ữ ắ ế ả ố ổ T  đó câu ca dao khuyên : Gi gìn tình anh em th m thi t dù hoàn c nh s ng thay đ i.

ả ữ * Vì sao ph i gi gìn tình anh em?

ẹ ả ỡ ễ ­ Anh em cùng cha m  sinh ra d  dàng thông c m giúp đ  nhau.

ẹ ậ ­ Anh em hoà thu n làm cha m  vui.

ả ạ ư ­ Đó là tình c m nh ng cũng là đ o lý.

ậ ủ ệ ổ ỗ ườ ­ Là trách nhi m, b n ph n c a m i con ng i.

ề ộ ố ­ Là truy n th ng dân t c.

ể ữ ượ ả ế * Làm th  nào đ  gi đ c tình c m anh em?

ế ừ ế ỏ ớ ­ Quan tâm đ n nhau t lúc còn nh  cho đ n khi đã l n.

ặ ậ ấ ầ ỡ ề ọ ­ Quan tâm giúp đ  nhau v  m i m t: V t ch t, tinh th n.

ữ ấ ồ ả ắ ­ Gi hoà khí khi x y ra xung kh c, b t đ ng.

ư ắ ầ ắ ị ị ­ Nghiêm kh c nh ng v  tha khi anh, ch  em m c sai l m.

ế      c. K t bài.

ắ ủ ẳ ị ­ Kh ng đ nh tính đúng đ n c a câu ca dao.

......................................................................................

Ậ Ạ Ặ Ệ Ề ế Ị Ẩ Ti t 5+6: NGH  LU N V  TÁC PH M TRUY N HO C  ĐO N TRÍCH

Ứ Ơ Ả Ắ Ế A. TÓM T T KI N TH C C  B N

ữ ề ệ ạ ­ Ngh  lu n v  tác ph m truy n (ho c đo n trích) là trình bày nh ng nh n xét, đánh

ẩ ậ ự ệ ị ậ ề ậ ủ ủ ệ ẩ ộ ậ ặ ụ ể ủ ề giá c a mình v  nhân v t, s  ki n, ch  đ  hay ngh  thu t c a m t tác ph m c  th .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

44

ướ ị ậ ề Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ệ ặ * Các b ẩ c làm bài ngh  lu n v  tác ph m truy n  ho c đo n trích:

ể ề 1. Tìm hi u đ  và tìm ý

ậ 2. L p dàn bài:

ế 3. Vi t bài

ọ ạ ế 4. Đ c l i bài vi ữ ử t và s a ch a

ị ậ ề ố ụ ủ ệ ặ ạ ẩ *B  c c c a bài ngh  lu n v  tác ph m truy n  ho c đo n trích

ớ ệ ế ẩ ạ ặ ở     1. M  bài: Gi ơ ộ ủ   i thi u tác ph m (ho c đo n trích) và nêu ý ki n đánh giá s  b  c a

mình.

2. Thân bài:

ậ ủ ề ộ ệ ể ậ ặ ẩ ạ ­ Nêu các lu n đi m chính v  n i dung và ngh  thu t c a tác ph m (ho c đo n trích)

ậ ứ ự ứ ể ằ ­ Có phân tích, ch ng minh b ng các lu n c  tiêu bi u, xác th c.

ủ ề ậ ạ ẩ ặ ị ế    3. K t bài: Nêu nh n đ nh, đánh giá chung c a mình v  tác ph m (ho c đo n trích)

* Yêu c u: ầ

ể ệ ự ả ậ ứ ầ ủ ụ ế ể ậ ườ ­ Các lu n đi m, lu n c  c n th  hi n s  c m th  và ý ki n riêng c a ng i  vi ế ề  t v

tác ph mẩ

ạ ủ ế ợ ự ữ ầ ầ ự ­ Gi a các ph n, các đo n c a bài văn c n có s  liên k t h p lí và t nhiên.

Ề Ạ B. CÁC D NG Đ

ề ể ạ ặ 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

ắ ả ừ ủ ạ ạ ộ t m t đo n văn ng n (kho ng t ề  15 đ n 20 dòng) v  tâm tr ng c a Thuý

ề ở ầ ư ế ễ l u Ng ng Bích" (Nguy n Du) ế  * Đề:   Vi ạ ề Ki u qua đo n trích: "Ki u

* G i ý:ợ

ở ạ 1. M  đo n:

ủ ệ ạ ơ ị ­ V  trí c a đo n th  trong truy n.

ứ ề ể ệ ạ ạ ơ ộ ­ Đo n th  là b c tranh tâm tình, xúc đ ng, bi u hi n tâm tr ng Thuý Ki u.

2. Thân đo n:ạ

ạ ơ ư ầ ộ ồ ủ ướ ả i tr ớ c c nh thiên nhiên r ng l n bên l u Ng ng Bích. ­ Tâm tr ng cô đ n, bu n t

ớ ủ ề ỗ ­ N i nh  c a Thuý Ki u:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

45

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ậ ỗ ớ ọ ụ ề    + N i nh  Kim Tr ng, ân h n vì đã ph  th .

ỗ ươ ề ự ử ẹ ế ớ ớ    + N i nh  và xót th ng cho cha, m  lúc già y u, s m chi u t c a ngóng trông con.

ế ậ ế ẽ ấ ế ỗ ồ c nh ng bão táp, tai bi n  p đ n, t m thân s  không bi t trôi

ị ữ ợ ướ     ­  N i bu n lo s  tr ờ ạ d t vào đâu trên dòng đ i vô đ nh.

ạ ế   3. K t đo n:

ị ủ ệ ề ạ ạ ị ơ ả ả ụ c nh ng  tình

ẳ ơ      Kh ng đ nh giá tr  c a đo n th  trong "Truy n Ki u": là đo n th  t ặ ắ đ c s c.

ề ạ ặ ể :   2. D ng  đ  5 ho c 7 đi m

ủ ề ậ ồ

* Đ :ề   V  đ p v  tính cách và tâm h n c a nhân v t anh thanh niên trong truy n ệ   ắ ủ ễ ặ ẻ ẹ ẽ  Sa Pa" c a Nguy n Thành Long ng n "L ng l

ơ ậ      *G i ý l p dàn bài:

ở 1. M  bài:

ữ ề ả ờ ủ ả ẩ * Nêu nh ng nét chính v  tác gi và hoàn c nh ra đ i c a tác ph m:

2. Thân bài:

ệ ả ố   * Hoàn c nh s ng và làm vi c:

ộ ố ơ

ư ắ

ủ ệ ấ ặ ấ ỉ ộ ầ ỉ

ố   ỉ    ­   Anh thanh niên s ng m t mình trên đ nh Yên S n cao 2.600 mét, quanh năm su t ệ ủ tháng ch  có mây mù bao ph ...Công vi c c a anh là đo gió, đo m a,đo n ng, tính mây, đo   ệ   ỏ ự ỉ ấ ch n đ ng m t đ t. Công vi c  y đòi h i s  t  m , chính xác và có tinh th n trách nhi m cao.

ồ ủ ẻ ẹ * V  đ p tính cách và tâm h n c a anh thanh niên;

ệ ề ấ ượ ệ   c ý nghĩa cao quý trong công vi c

­ S  ý th c v  công vi c và lòng yêu ngh , th y đ ầ ứ ề ủ ự ặ ượ ẵ ộ ố ọ th m l ng c a mình. S n sàng v t qua m i khó khăn trong cu c s ng.

ữ ệ ả ắ ị

ề ượ ệ ệ ớ ọ ộ ậ ề ộ   ậ    ­ Anh đã có nh ng suy nghĩ th t đúng, th t gi n d  mà sâu s c v  công vi c, v  cu c ố s ng: "Khi ta làm vi c, ta v i công vi c là đôi, sao g i là m t mình đ c?".

ữ ế ể ồ

ằ ộ ố ạ ộ t t

ồ ầ   ạ ế ờ ố    ­ Anh còn bi t tìm đ n nh ng ngu n vui lành m nh đ  cân b ng đ i s ng tinh th n ủ ế ổ ứ ế ấ ủ c a mình: anh bi    ch c cu c s ng c a mình m t cách t l y sách làm b n tâm tình, bi ươ ắ ắ ngăn n p, t i t n (tr ng hoa, nuôi gà...)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

46

ủ ả ở ọ i, luôn khao khát đ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ọ ự ở ỡ ấ ấ ườ ừ ệ ố ượ   c ộ

ườ ữ ế ầ ấ ọ ườ   ­ S  c i m  chân thành, r t quý tr ng tình c m c a m i ng ố ặ i: vui m ng đ n lu ng cu ng, h p t p cùng thái đ g p g  và trò chuy n cùng m i ng ờ ế ân c n, chu đáo ti p đãi nh ng ng ế i khách xa đ n thăm b t ng ...

ườ ữ ệ ấ ố ­ Anh còn là ng

ỏ

ừ ự ự ả ễ ư ườ ữ ệ ệ ỏ ớ ố ỉ mình ch  là nh  bé: khi ông ho  sĩ mu n v  chân dung anh, anh không dám t kh i vô l ủ   i khiêm t n, thành th c c m th y công vi c và nh ng đóng góp c a ố ể   ch i đ ụ i khác mà anh th c s  c m ph c. ự ả ẽ i thi u nh ng ng ạ t thành gi nh ng anh nhi

ế 3. K t bài:

ự ố ủ ế ẳ ầ ặ ồ ị Kh ng đ nh tâm h n trong sáng, s  c ng hi n th m l ng c a anh thanh niên cho T ổ

qu c.ố

Ề Ậ    C. BÀI T P V  NHÀ :

ề ể ặ ạ 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

ế ả ộ ả ậ ủ    15 đén 20 dòng)  nêu c m  nh n c a ề    *Đ  bài:

Vi ậ ắ ệ ạ ổ ề ậ ắ ỗ ấ ủ ừ t m t đo n văn ng n (kho ng t ố ươ em v  nhân v t Nhu n Th  qua truy n ng n "C  h ng" c a L  T n.

* G i ý;ợ

ở ạ 1. M  đo n;

ớ ệ ả ẩ ­ Gi ề i thi u v  tác gi và tác ph m

ớ ề ệ ậ ậ ổ ­ Gi i thi u chung v  nhân v t Nhu n Th

2. Thân đo nạ

ậ ả ổ ỏ ợ ẹ ­ Hình  nh Nhu n Th  lúc còn nh : thông minh, tháo vát, lanh l i, nhanh nh n...

ậ ả ổ ưở ụ ẫ ậ ạ ầ ­ Hình  nh Nhu n Th  lúc tr ộ ng thành: còm cõi, đ n đ n, m  m m, ch m ch p...

ủ ả ậ ớ ổ ậ  ­ Tình c m c a nhân v t "Tôi" v i Nhu n Th .

ế ạ 3. K t đo n:

ề ậ ậ ­ Nh n xét chung v  nhân v t.

ủ ả ề ậ ậ ổ  ­ Suy nghĩ c a b n thân v  nhân v t Nhu n Th .

ề ạ ặ ể :  II. D ng  đ  5 ho c 7 đi m

ủ ủ ữ ệ ả ậ ắ ế     Đ :ề   Suy nghĩ c a em v  nh ng c m nh n c a nhân v t Nhĩ qua truy n ng n "B n ậ

ủ ề ễ quê"c a Nguy n Minh Châu .

G i ý; ợ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

47

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ề ệ ả ẩ Gi i thi u khái quát v  tác gi và tác ph m. ở 1. M  bài:

2. Thân bài:

ị ệ ả ậ ọ ự ể ả t hi m nghèo kéo dài, m i s  ph i trông

ự ủ ậ  ­ Hoàn c nh c a nhân v t Nhĩ: anh b  b nh t ủ ợ ậ c y vào s  chăm sóc c a v , con.

ậ ủ ậ ề ẻ ẹ ủ ậ ằ

ả ử ổ ế ữ ồ ằ ả  ­ C m nh n c a nhân v t v  v  đ p c a thiên nhiên: c m nh n b ng nh ng c m xúc    nh ng bông hoa b ng lăng ngay phía ngoài c a s   đ n con sông H ng... ả ế ừ ữ : t tinh t

ươ ứ ề ậ ủ ầ ặ ấ ng, s  t n t o và đ c hi sinh th m l ng c a Liên: t m áo

ự ầ ả ố ả ữ ế ầ ­ C m nh n v  tình yêu th ộ vá, nh ng ngón tay g y gu c âu y m vu t ve bên vai...

ề ượ ặ ồ ­ Ni m khao khát đ c đ t chân lên bãi b i bên kia sông:

ữ ủ ờ ố ị ề ữ ườ + S  th c t nh  v  nh ng giá tr  b n v ng, bình th

ề ườ ữ ẻ ấ ữ   ng mà sâu xa c a đ i s ng, nh ng   i ta lãng quên, vô tình, nh t là lúc còn tr , khi lao theo nh ng ham

ự ứ ỉ ị ị ườ ng b  ng ờ giá tr  th ố mu n xa v i.

ỉ ế ượ ườ ở ừ ả ấ ộ ớ c v i ng i ta cái đ  đã t ng tr i, đã th m thía

ự ứ ướ ắ ậ    + S  th c nh n này ch  đ n đ ữ nh ng s ng vui và cay đ ng.

ớ ự ứ ỉ ự ấ ườ ữ ậ + C ng v i s  th c t nh  y th ng là nh ng õn h n xút xa.

ủ ệ ờ i: "con ng ờ   i ta tr n

ượ ờ      + Nhĩ chi m nghi m đ ỏ ườ ườ ộ ố ườ ố ậ ề ủ ữ ậ ờ ỡ ổ ế c quy lu t ph  bi n c a đ i ng ự ng đ i th t khó tránh kh i nh ng đi u ch ng ch nh và vũng v o  c a cu c s ng" đ

ồ ủ ẻ ẹ ự ữ ậ ọ Kh ng đ nh v  đ p tâm h n c a nhõn v t Nhĩ và s  trõn tr ng nh ng gi ỏ ị   tr

ẳ ị ộ ố ế 3. K t  bài:  ủ ề ữ b n v ng c a cu c s ng.

…………………………………………………………….

ế Ơ Ậ Ạ Ị Ơ Ti Ề t 7, 8, 9: NGH  LU N V  BÀI TH , ĐO N TH

Ắ Ứ Ơ Ả : Ế A. TÓM T T KI N TH C C  B N

ề ộ ủ ạ ậ ơ ơ ỡ ề

­ Nghi lu n v  m t đo n th , bài th  là trinh bày nh n xet, đánh giá c a m nh v ơ ấ ậ ệ ạ ộ ơ ậ ủ n i dung và ngh  thu t c a đo n th , bài th   y.

ủ ậ ộ ậ ơ ỡ   ­ Nghi lu n v  m t đo n th , bài th  là tr nh bày nh n x t, đánh giá c a m nh

ề ộ ệ ỡ ơ ấ ơ ạ ề ộ ơ ạ ậ ủ v  n i dung và ngh  thu t c a đo n th , bài th   y.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

48

ộ ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ơ ạ c th  hi n qua ngôn t

ầ ể ệ ể ế ố ấ ơ ượ ậ ủ ­ N i dung và ngh  thu t c a đo n th , bài th  đ ị ậ ọ nh, gi ng đi u…..Bài ngh  lu n c n phân tích các y u t ừ ỡ   , h nh ậ ữ     y đ  có nh ng nh n xét

ả ệ ụ ể đánh giá c  th , xác đáng .

ị ậ ạ ạ ạ ơ ờ i văn

ể ệ ợ ả ườ ộ ơ ầ ề ­ Bài ngh  lu n v  đo n th , bài th  c n có b  c c m ch l c, râ rµng, có l ủ g i c m, th  hi n rung đ ng chân thành c a ng ố ụ ế t. i vi

ị ậ ề ộ ố ụ ủ ạ ơ ơ * B  c c c a bài văn ngh  lu n v  m t đo n th , bài th :

ở 1. M  bài:

ớ ơ ộ ủ ế ệ ề ặ ạ ơ ơ Gi i thi u v  đo n th  ho c bài th  đó và nêu ý ki n đánh giá s  b  c a mình.

2. Thân bài:

ầ ượ ậ ủ ề ộ ệ ạ ơ t trình bày suy nghĩ đánh giá v  n i dung và ngh  thu t c a đo n th , bài

L n l ơ th  đó.

ế  3. K t bài:

ủ ạ ơ ơ ị Khái quát giá tr  và ý nghĩa c a đo n th , bài th  đó.

Ạ B. CÁC D NG Đ Ề:

ề ặ ạ ể : I. D ng đ  2 ho c  3 đi m

Đ  1ề :

ạ ừ Vi

ắ t đo n văn ng n (kho ng t ậ ả ề ậ ệ ủ ậ ả ề ậ ề   ả

ậ ủ ễ ế ế  15 đ n 20 dòng) trình bày c m nh n c a em v     ẻ ẹ ủ v  đ p c a hai nhân v t Thuý Ki u và Thuý Vân, qua đó nh n xét v  ngh  thu t miêu t nhân v t c a Nguy n Du ?

G i ý:ợ

ạ ở 1. M  đo n:

ớ ệ ả ệ ẩ ậ ả ậ ủ ­ Gi i thi u khái quát tác gi , tác ph m, ngh  thu t miêu t ễ    nhân v t c a Nguy n

Du

2. Thân đo n :ạ

ủ a. Chân dung c a Thuý Vân:

ằ ẩ ụ ợ ả ẻ ẹ ­ B ng bút pháp ướ ệ c l v  đ p duyên

ậ , bi n pháp ngh  thu t so sánh  n d  g i t ủ ườ ắ ệ dáng , thanh cao, trong tr ng c a ng ệ ế ữ i thi u n .

ậ ố ạ   ­ Chân dung Thuý Vân là chân dung mang tính cách, s  ph n. V  đ p c a Vân t o

ộ ờ ề ặ ớ ộ

ẻ ẹ ủ ẻ ệ ự s  hài hào, êm đ m v i xung quanh. Báo hi u m t cu c đ i bình l ng, suôn s . Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

49

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

b. Chân dung Thuý Ki u: ề

ư ả ầ ướ ệ c l

ộ  đó dành m t ph n đ  t ể ẹ ủ ả ắ , nh ng khác t ủ ả ẻ ẹ ủ ề ằ ­ V n b ng bút pháp  ầ ể ả ể ả   Vân tác gi    tài năng c a nàng. V  đ p c a Ki u là v  đ p c a c  s c, tài,

ẫ ắ s c, còn hai ph n đ  t tình.

ự ả ậ ộ ộ ố ờ   ­ Chân dung c a Ki u cũng là chân dung mang s  ph n. D  c m m t cu c đ i

ế ề ộ ủ ề ấ ạ nhi u bi n đ ng và b t h nh.

ế ạ 3. K t đo n:

ẳ ị ạ ề ờ ả ậ ủ ễ ­ Kh ng đ nh l i v   tài năng mi u t nhõn v t c a Nguy n Du.

Đ  2:ề

ơ ở ế ả t m t đo n văn (kho ng 15 đ n 20 dũng) phân tích c  s  hình thành tình

ườ ủ ữ ồ ộ ữ ồ i lính trong bài "Đ ng chí" c a Chính H u. ạ ế      Vi ủ đ ng chí c a nh ng ng

G i ý:ợ

ạ ở   1. M  đo n:

ớ ề ệ ỏ ả ủ ẩ ạ ị ­  Gi i thi u kh i quát v  tác gi tác ph m, v  trí c a đo n trích.

ạ ồ ơ ở ủ  2. Thân đo n: C  s  c a tình đ ng chí:

ọ ưở ­ H  có chung lí t ng.

ế ọ ấ ­ H  chi n đ u cùng nhau.

ọ ạ ­ H  sinh ho t cùng nhau.

ệ ậ ế ợ ả ự ả ­ Ngh  thu t: chi ti ể   t chân th c, hình  nh g i c m và cô đúc, giàu ý nghĩa bi u

ượ t ng.

ạ ế  3. K t đo n:

ấ ạ ạ ề ẻ ẹ ặ ủ ự ề ồ ượ ả ­ Nh n m nh l i v  v  đ p, s  b n ch t c a tình đ ng chí đ ở c n y n  và vun

đúc trong gian khó.

ề ạ ặ II. D ng đ  5 ho c 7 đi m ể :

Đ  1ề :

ứ ụ ễ ệ ạ

ể   Phân tích đo n trích “L c Vân Tiên c u Ki u Nguy t Nga” (Nguy n Đình Chi u) ớ ưở ấ ộ ề     ể ấ ụ đ  th y L c vân Tiên đã hành đ ng r t đúng v i lí t ng:

ấ ớ ế "Nh  câu ki n ngãi b t vi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

50

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ườ ế ấ Làm ng i th   y cũng phi anh hùng ."

G i ý:ợ

ở 1. M  bài:

ủ ễ ể ể ề ụ ­ Truy n L c Vân Tiên ­ tác ph m tiêu bi u c a Nguy n Đình Chi u đ  cao

ữ ế ọ ệ ườ nh ng con ng ẩ i trung hi u, tr ng nghĩa.

ộ ượ ẹ ưở ộ ng đ p nêu cao lí t ng nhân nghĩa đó hành đ ng đúng

­ Vân Tiên m t hình t ưở ng. theo lí t

ạ ị ­ V  trí đo n trích

2. Thân bài:

ọ ướ ứ ườ ặ ạ a. Vân Tiên đánh tan b n c p c u ng i g p n n :

ườ ộ ườ ự ng dân, m t thí sinh trên đ ặ   ng vào kinh đô d  thi g p

ọ ướ ­ Vân Tiên con nhà th ữ p hung d . b n c

ọ ướ ể ả ạ ­ Vân Tiên không qu n ng i nguy hi m xông vào đánh tan b n c p, gi ế ướ   ng t t

ườ ị ạ ướ c ứ p, c u ng i b  n n.

ừ ố ự ề ơ ủ ề ệ b. Vân Tiên t ch i s  đ n  n đáp nghĩa c a Ki u Nguy t Nga:

ườ ặ ể ạ ư ộ ươ ỏ ­ Nghe ng ạ i g p n n k  l i s  tình Vân Tiên đ ng lòng th ả ng c m, t thái đ ộ

ị ự đàng hoàng, l ch s .

ế ể ề ơ ờ ệ ­ Nguy t Nga thi ề t tha m i chàng v  nhà đ  đ n  n.

ể ệ ưở ươ

ệ ấ ố   ố ủ ng s ng  ch i (Quan ni m c a chàng th  hi n lí t ả ệ ườ ả ơ   i tr   n”. Th y vi c nghĩa không làm không ph i là

ế ừ ng quy t t ­ Vân Tiên  c ể ơ ẹ cao đ p : “ Làm  n há đ  trông ng anh hùng.

ế 3. K t bài:

ưở ớ ạ ủ ủ ố ­ Lí t ợ ng s ng c a Vân Tiên phù h p v i đ o lí c a nhân dân.

ử ắ ế ẽ ố ủ ễ ể ượ ­ Nguy n Đình Chi u g i g m tâm huy t, l s ng c a mình vào hình t ng Vân

Tiên.

Đ  2:ề

ươ ơ ươ ủ ế Phân tích tình yêu quê h ng trong bài th : “Quê h ng” c a T  Hanh

G i ýợ :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

51

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ở 1. M  bài:

ớ ệ ươ ủ ế ề ­ Gi i thi u tình yêu quê h ng, nêu ý ki n khái quát c a mình v  tình yêu quê

ươ h ơ ng trong bài th .

2. Thân bài:

ề ơ ộ ế ậ ấ ­ Khái quát chung v  bài th : m t tình yêu tha thi t trong sáng, đ m ch t lí t ưở   ng

lãng m nạ

ứ ố ẻ ẹ ế ượ ả ầ ơ ườ ­ C nh ra kh i: v  đ p trê trung, giàu s c s ng, đ y khí th  v t Tr ng Giang

ở ề ủ ả ­ C nh tr  v : đông vui, no đ , bình yên

ả ớ ọ ỗ ạ ặ ủ ẻ ẹ ứ ạ ồ ươ ­ N i nh : hình  nh đ ng l i, v  đ p, s c m nh, mùi n ng m n c a quê h ng.

ế 3. K t bài:

ả ộ ơ ươ ủ ả ẩ ọ ộ   i sáng, ng t ngào, nó là s n ph m c a m t

ươ ơ ộ ế ầ ồ C  bài th  là m t khúc ca quê h ẻ tâm h n tr  trung, thi ng t t tha đ y th  m ng.

Đ  3ề

ủ ế ễ ơ ươ Phân tích bài th  “Vi ng lăng Bác” c a Vi n Ph ng

G i ý:ợ

ở 1. M  bài:

ệ ủ ồ ả ộ ờ ả ơ ứ ự ậ ­ Cu c đ i và s  nghi p c a Bác là ngu n c m h ng vô t n cu  th  ca.

ể ệ ượ ế ơ ữ ả ế ­ Bài th  “Vi ng lăng Bác” đã th  hi n đ c nh ng c m súc chân thành tha thi t.

2. Thân bài

a. Kh  1:ổ

ở ầ ằ ố ư ự ầ ­ M  đ u b ng l i x ng hô: "con” t nhiên g n gũi

Ấ ượ ề ư ng v  hàng tre quanh lăng Bác.(Tre t ồ   ứ ố îng tr ng cho s c s ng và tâm h n

ệ ­  n t t Nam). Vi

b. Kh  2:ổ

ừ đó liên t

ậ ặ ờ ­ M t tr i th t đi qua trên lăng ngày ngày, t ặ ờ ấ ỏ ặ ờ ượ ư ộ ưở ng và so sánh Bác cũng là   ế   ng tr ng, đem ánh sáng đ n cho dân t c, ánh sáng đó

ộ ả m t m t tr i r t đ  (M t tr i t to  sáng mãi mãi)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

52

ạ ủ ả ườ ố ươ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ng vô h n c a nhân dân: hình  nh dòng ng i n i dài vô tân nh ư ­ Lòng ti c th

ế ế k t thành tràng hoa dâng Bác.

c. Kh  3:ổ

ủ ủ ả ạ ấ ộ ­ Có c m giác Bác đang ng , m t gi c ng  bình yên có trăng làm b n.

ở ề ớ ự ạ ư ứ ố ­ Nh ng tr  v  v i th c t ộ ỗ i: Bác đã đi xa, m t n i đau nh c nh i.

d. Kh  4:ổ

ư ế ố ị ị ­ L u luy n b n r n không mu n xa Bác.

ể ượ ầ ố ­ Mu n làm “chim, hoa, tre” đ  đ c g n Bác

ự ệ ưở ủ ờ ậ ủ ế ­ “Cây tre trung hi u” th c hi n lí t ng c a Bác, và l ớ   i d y c a Bác : “trung v i

ướ ế n ớ c hi u v i dân”.

ế 3. K t bài:

ệ ậ ả ưở ắ ầ ờ ơ ự ơ ­ Ngh  thu t: Bài th  giàu c m xúc, âm h ng tr m l ng, l i th  t nhiên.

ướ ậ ế ng sâu đ m, tr c h t là ti ng nói chân thành, tha thi ế ủ   t c a

ơ ­ Bài th  gây  n t ơ ố ớ ủ ồ ế ấ ượ nhà th  và c a chúng ta đ i v i Bác H  kính yêu.

Ậ Ề C. BÀI T P V  NHÀ

ặ ạ ể : ề       D ng đ  2 ho c 3 đi m

ứ ậ ơ

ề ứ ằ ứ ế ả ủ ậ ạ ộ ấ      Đ  3ề : C m nh n v  b c tranh cá th  nh t và th  hai trong bài th  : “Đoàn thuy n ề   ừ đánh cá” c a Huy C n.(b ng m t đo n văn t 15 đ n 20 dũng)

G i ý: ợ

ạ ở       1. M  đo n:

ớ ệ ề ả ẩ ạ ­ Gi i thi u khái quát v  tác gi ị , tác ph m, v  trí đo n trích.

2. Thân đo n:ạ

ộ ẽ ề ứ ữ ấ ­ B c tranh c  th  nh t: là nh ng n t v  tài hoa v  b c tranh cá trong t ưở   ng

ơ ướ ượ ứ ng, trong m ỏ ứ c. t

ứ ệ ­ B c tranh c  th  hai: là b c tranh hi n th c đ ạ   c v  b ng bút pháp lóng m n.

ẽ ằ ố ổ ắ ừ ườ ứ ư ườ Trên ng  tr ỏ ứ ữ ng nh ng ng ự ượ ừ ừ ỏ i dân v a ca hát, v a g  m i ch o đu i b t cá.

ặ ắ ợ ả ị ẩ ứ ầ ­ B c tranh cá đ y màu s c và ánh sáng, có giá tr  th m mĩ đ c s c g i t ợ    và ng i

ể ươ ấ ắ ẹ ca bi n quê h ng r t giàu và đ p.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

53

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ ế    3. K t đo n:

ể ệ ả ể ủ ụ ứ ứ ậ B c tranh cá th  hi n c m h ng vũ tr , tình yêu bi n c a Huy C n.

-----------------------------------------------

Ề

Ế

CHUYÊN Đ  3 :   VĂN THUY T MINH

Ế Ậ Ế TI T 1: ÔN T P LÍ THUY T

ắ ế

ả

ụ ủ ự ậ ứ

ả ề ặ ộ ằ ấ ự ứ ả ớ A. Tóm t ờ ố   1.  Khái ni mệ : Văn b n thuy t minh là ki u văn b n thông d ng trong đ i s ng ệ   ằ nh m cung c p tri th c v : đ c đi m, tính ch t, nguyên nhân…c a các s  v t, hi n ượ t ứ ơ ả : t ki n th c c  b n ế ể ươ  nhiên, xã h i b ng ph ể ấ ng th c trình bày, gi ệ i thi u, gi ng trong t i thích.

ự ữ ứ ế ả 2. Yêu c uầ : ọ   ả ­ Tri th c trong văn b n thuy t minh ph i khách quan, xác th c, h u ích cho m i

ng i.ườ

ẽ ấ ế ặ ẫ

ầ ữ ự ế ­ Văn thuy t minh c n trình bày chính xác, rõ ràng, ch t ch , h p d n. ả 3. S  khác nhau gi a văn miêu t và văn thuy t minh:

ế Văn miêu tả Văn thuy t minh

ượ ể ớ ặ ng   t

ng.

ưở ng.

ề ả ả ọ ủ ự ậ   +Trung thành v i đ c đi m c a s  v t, ố ượ đ i t + ít dùng so sánh, liên t + Đ m b o tính khách quan, khoa h c.

ả ưở ng. ủ

ế ườ i vi

ư

ề ắ

ừ ố ệ ụ ể + Dùng s  li u c  th . ừ  15­ 20 cm. Hoa VD: “Hoa chuông cao t ơ ươ ỏ ng   th m,   thân nh   có   hình   chuông,   h ố ợ ồ u n cong, màu tr ng hay h ng l t. Hoa có ể ố th  s ng trong bình t 5­ 7 ngày…”

ữ ư ở ườ  v ạ ễ

ư ủ ố

ư ấ ưở ấ   ng,   không   nh t +   Có   h   c u   t ố   ớ ự ậ ả ế t   ph i   trung   thành   v i   s   v t,   đ i thi ượ t ng…. + Dùng nhi u so sánh, liên t ủ   ề +   Mang   nhi u   c m   xúc   ch   quan   c a t. ng ố ệ ụ ể + ít dùng s  li u c  th . ắ ữ   VD:   “Nh ng   đám   mây   tr ng   nh   bông ờ ằ ẽ   đang tô v  cho n n tr i b ng nh ng hình ắ ắ ạ ắ    m t. N ng trong v t nh  pha lê. thù l ỗ ế ắ   n hoa N ng xiên qua cây g  t ch  ố ọ ố ph  Nguy n Cao, r i xu ng và ch y lung   ụ  tung  quanh  cái  bàn   ăn  tr a   c a  b n  c già…”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

54

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ệ miêu t , bi n pháp ngh ệ

ậ ể ế ợ ử ụ ượ ổ ậ ế ố ẫ ấ

ế  * Trong văn b n thuy t minh có th  k t h p s  d ng y u t ế thu t làm cho đ i t c n i b t, h p d n. ng thuy t minh đ ế 4. Ph

ả ố ượ ng pháp thuy t minh: ị ươ : ươ 1. Ph

ng pháp nêu đ nh nghĩa ả ố ậ ộ ố ở ấ ẩ vùng đ t  m. ồ VD: Giun đ t ấ là đ ng v t có  đ t, g m kho ng 2500 loài, chuyên s ng

ươ ệ ng pháp li t kê:

ườ ồ ướ ừ ể ố i: thân cây làm máng, lá c d a đ  u ng,

ế ấ ả ủ ả ủ ẻ ấ ướ ể

2. Ph ừ ố VD: Cây d a c ng hi n t ọ làm tranh, c ng lá ch  nh  làm vách, g c d a già làm chõ đ  xôi, n ị đ  kho cá, kho th t, n u canh, làm n

t c  c a c i c a mình cho con ng ố ừ ỏ ắ c m m…

ươ ụ ng pháp nêu ví d :

ườ ơ ộ t c  nh ng n i công c ng, ph t n ng nh ng ng i vi

ữ ứ ấ ạ ặ ạ ữ ạ ườ ở ỉ ừ

3.  Ph ấ i ta c m hút thu c  ạ  năm 1987, vi ph m l n th  nh t ph t 40 đô la, tái ph m ph t 500 đô la)

VD: Ng ạ ph m (  B , t

ố ở ấ ả  t ầ ạ ố ệ ươ

4. Ph

ộ ậ ở ố  Nh c S n, T  Xuyên, Trung Qu c, cao 71m, vai r ng 24m, trên

ạ ể ỗ ứ ế ộ ượ VD: M t t mu bàn chân t ”.

ng pháp dùng s  li u: ơ ng có th  đ  20 chi c xe con ươ ng pháp so sánh: ng ph t  ượ 5. Ph

ế ươ ệ ộ ộ ớ ạ   i

ớ ể ấ ằ ạ ươ ươ ạ ươ ng khác c ng l ấ ng bé nh t.

ạ

VD: Bi n Thái Bình D ng chi m m t di n tích l n b ng ba đ i d ệ ắ ể và l n g p 14 l n di n tích bi n B c Băng D ng là đ i d ng pháp phân lo i, phân tích: ể ừ ặ ậ ố ị ị

ườ ả ầ ươ 6. Ph ế ố VD: Mu n thuy t minh v  m t thành ph , có th  đi t ng m t: v  trí đ a lý, khí h u, dân ử ố ị s , l ch s , con ng ề ộ i, s n v t

ậ … ế

ướ ố ượ ế ng thuy t minh. 5. Cách làm bài văn thuy t minh: c 1: +

ư ệ ự ế li u cho bài vi t

ươ

ọ ợ ế ng pháp thuy t minh phù h p ể ừ ễ ể ổ ậ ặ   ế  chính xác, d  hi u đ  thuy t minh làm n i b t các đ c

ơ ả ủ ố ượ ị Xác đ nh đ i t ­ B ư ầ                  + S u t m, ghi chép và l a ch n các t ọ ự                 + L a ch n ph ử ụ                 + S  d ng ngôn t đi m c  b n c a đ i t ng.

ể ướ ậ ­ B c 2:

ướ L p dàn ý ế ế Vi t bài văn thuy t minh ­ B

c 3: ế ầ ở t ph n m  bài

:  ươ ư ể ươ ủ ế + Vi ở M  bài có nhi u ph ng pháp, nh ng có th  quy vào  hai ph ng pháp ch  y u là

ự ế ế ở ở ề m  bài tr c ti p và m  bài gián ti p.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

55

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ề ề ủ ủ ỉ

ơ ư ụ ậ

ấ ậ ư ươ ươ ẹ i đ p. ng ngày thêm t ự  quê h

ệ Là ng ộ ầ t Nam ai cũng đã  m t l n nghe câu ca dao:

ố ừ

ộ ả Ví d  1ụ : M  bài tr c ti p ự ế ở ệ       Chiêm Hoá, m t huy n mi n núi c a t nh Tuyên Quang là n i c  trú c a nhi u dân ư ộ t c anh em nh : Kinh, Tày, Dao, H’Mông, Sán Dìu…Tuy phong t c, t p quán khác nhau ố nh ng chung s ng r t hoà thu n cùng nhau xây d ng     Ví d  2ụ : M  bài gián ti p. ế ở ườ i Vi ồ Đ ng  Đăng có ph  Kì L a ị Có nàng Tô Th  có chùa Tam Thanh ố ộ ế ồ 1A, du khách ng i trên xe ô tô kho ng 2 ti ng đ ng h

ơ ậ ế ừ ị ồ ồ ế ả T  Hà N i đi theo qu c l ạ

ữ ế ợ ườ ườ ư

ớ

ế ỏ ị ẩ ả ủ i c a T

ặ ắ ơ ệ ơ

t ph n thân bài:

ầ ườ ế ớ ượ ồ ộ ệ ố   c liên k t v i nhau thành m t h  th ng

ậ ế  xa đ n g n t

ứ ế ự ệ ừ ướ ộ ờ ộ ố ạ ng g m m t  s  đo n văn đ ầ ủ ề ộ ố ả ừ ổ  t ng th  đ n b  ph n, t  nh n th c (   di n bi n s  vi c trong m t th i gian tr ứ ự ấ ạ ủ ự ậ    c u t o c a s  v t, ầ ),   trong, t ụ    chính ph : ủ ừ  ngoài vào ứ ự c­ sau; hay theo th  t

ướ ầ ế

ồ     i Chi Lăng thâm nghiêm hùng là đ n đ a ph n L ng S n. Qua dãy núi Kai Kinh r i đ n  ẻ   vĩ, nh ng kì tích đó đã làm  cho bao k  thù x a nay khi p s . Đ ng 1A tr n dài theo ừ ề ỏ ố ả ề ứ ạ ữ nh ng tri n núi ngút ngàn thông reo. T ng đoàn xe l n nh  h i h  v  x  L ng  n mình   ổ   ớ ươ ạ ồ ng s m. Qua kh i đèo Sài H  là đ n th  xã L ng S n, vùng biên  trong s ữ ọ ươ ơ ố ủ   ng c a hoa th m, trái ng t và nh nglàn đi u dân ca đ c s c: Then, qu c n i quê h ượ ủ ộ n c a  các dân t c Tày, Nùng, Dao. Sli, L ế + Vi ầ      Ph n này th ả ằ i đáp m t s  yêu c u c a đ  bài nh m  gi ế ạ ế t đo n văn trong văn b n thuy t minh nên tuân th  theo th  t     Vi ể ế ứ ự ậ theo th  t ộ ứ ự ễ theo th  t cái chính nói tr + Vi ầ ụ c, cái ph  nói sau. t pế h n k t bài: ế ố ượ

ặ ắ ủ ặ ấ ể ộ ờ ộ ầ ế ữ ị ộ ng gi ạ i m i, m t ki n ngh , ho c m t  n t ệ   ớ i thi u­ ấ   ẽ ng m nh m  nh t

ệ ạ ươ ấ ạ          Ph n k t bài có th  nh n m nh m t l n n a đ c s c c a đ i t ế ộ ấ ượ ờ ặ thuy t minh ho c nêu m t l ề ố ượ ng đó. v  đ i t Ví d  1ụ : Hi n t

i và t ế ớ

ạ ử ể ạ ả ặ ị

ẹ t nh

ề   ị ể ộ ng lai, Chiêm Hoá là m t đi m du l ch thu hút r t nhi u ể ự ộ ồ ổ ứ   khách tham quan. Hãy đ n v i Chiêm Hoá đ  d  h i L ng Tông  t  ch c vào ngày mùng ồ ầ ề ầ ề   8 tháng giêng hàng năm, thăm đ n Bách Th n, đ n Đ m H ng. Vào mùa hè các b n có ẽ ượ ệ t chúng ta s  đ th  đi du ngo n thác B n Ba và đ c bi   c thăm khu di tích l ch s  Kim ườ ế ẽ ấ ng nào.  Bình. Chúng ta s  th y Chiêm Hoá đ p bi ề ạ B. Các d ng đ :

ề ạ ặ ể :  1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

56

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

thuy t minh trong bài ca dao sau:

ế ế ố t y u t ầ Nh n bi

ạ ị i chen nh  vàng

ị ầ ậ ế ẹ ằ Trong đ m gì đ p b ng sen ắ Lá xanh, bông tr ng l ắ Nh  vàng, bông tr ng, lá xanh ẳ G n bùn mà ch ng hôi tanh mùi bùn

ế  thuy t minh: (cid:0) G i ýợ  : Y u t ế ố

ắ ị C u t o c a hoa sen  “Lá xanh, bông tr ng, nh  vàng”

ạ ề

ề ở ệ làng quê Vi t Nam.

:

ờ ố ủ ề ớ ườ ệ i thi u chung v  con trâu trong đ i s ng c a ng i nông dân Vi t Nam

ố

ấ ạ ủ                                                               ể : ặ 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m                                 Đ  bài: Con trâu  * M  bàiở ệ Gi * Thân bài: ặ ồ ­ Nêu ngu n g c, đ c đi m c a con trâu ộ ộ ủ ộ ạ ừ ẵ ố ỗ ộ ớ   i, nhóm s ng r ng, b  gu c ch n, l p ể ậ VD: Trâu là đ ng v t thu c phân b  nhai l

thú  có vú.

ồ ệ ố ừ ừ ầ ầ ộ Trâu Vi t Nam  có ngu n g c t

ầ

ưỡ ề ấ ắ ướ ổ i li m. Có 2 đai màu tr ng: d ụ ố ỗ ầ ươ ứ i c  và ch  đ u x

ự

ủ ợ ầ    trâu r ng thu n hóa, thu c nhóm trâu đ m l y. ỡ ạ   Lông màu xám, xám đen, thân hình v m v , th p, ng n, b ng to, mông d c, b u vú ắ ỏ ừ   ng  c. Trâu cái nh , s ng hình l ặ n ng trung bình 350­400 kg, trâu đ c 400­ 500 kg… ­ Vai trò, l i ích c a con trâu:

(cid:0) ậ Trong đ i s ng v t ch t:

ấ ườ

ờ ố ả ớ ủ ộ ấ ự ệ ồ ồ + Là tài s n l n c a ng i nông dân. ụ ọ + Là công c  lao đ ng quan tr ng. ẩ +Là ngu n cung c p th c ph m, đ  mĩ ngh , phân bón…

(cid:0)

ớ ư ườ ạ ầ Trong đ i s ng tinh th n: ườ ế ắ ớ i nông dân nh  ng ổ   t, g n bó v i tu i i b n thân thi

ọ ọ ộ

h i, đình đám ( h i ch i trâu  ộ

ờ ố ủ ệ ạ ờ ố ắ + Con trâu g n bó v i ng th .ơ ở ồ ơ   ễ ộ + Con trâu có vai trò quan tr ng trong l  Đ  S n ả (H i Phòng),  Hàm Yên, Chiêm Hoá (Tuyên Quang)…, h i đâm trâu (Tây Nguyên) …) ế * K t bài: ị ẳ Kh ng đ nh l i vai trò c a con trâu trong đ i s ng hi n nay.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

57

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ể ề ạ ặ

ỉ ệ làng quê Vi t Nam.

đ  bài: Con trâu  ự t bài văn hoàn ch nh t ế ( theo dàn ý chi ti ừ ề t đã xây d ng t ậ ề C. Bài t p v  nhà:   ế Vi ợ G i ý : (D ng đ  5 ho c 7 đi m) ở ạ ớ   i l p)

..................................................................................................

Ộ Ố Ạ Ề Ế Ti t 2:ế CÁCH LÀM M T S  D NG Đ  VĂN THUY T MINH

ứ ơ ả A. Tóm t

ề

ế ộ ồ ậ ố ượ ộ ế ườ ế ắ t ki n th c c  b n: ộ ố ạ      ­ Cách làm m t s  d ng đ  văn thuy t minh: ế * Khi đ i t ng thuy t minh là m t đ  v t thì n i dung thuy t minh th ng là:

ặ ng

ạ ộ

ả

ợ ấ ạ ủ ố ượ ­ C u t o c a đ i t ng ủ ố ượ ể ­ Các đ c đi m c a đ i t ­ Tính năng ho t đ ng ử ụ ­ Cách s  d ng, cách b o qu n ủ ố ượ ­ L i ích c a đ i t ả ng

ề ộ ộ ế ế ườ * Khi thuy t minh v  m t loài v t, ậ n i dung thuy t minh th ng là:

ặ ể

ố ồ ­ Ngu n g c ­ Đ c đi m ­ Hình dáng ợ ­ L i ích ế ộ ế ườ ề ộ ể ạ ọ n i dung thuy t minh th ng là:

* Khi thuy t minh v  m t th  lo i văn h c,  ề ể ơ

ủ

ố

ắ

ệ ủ ắ ậ ạ

ử ộ ế ả ị

ườ ng là:

ộ ị ­ Nêu m t đ nh nghĩa chung v  th  th ặ ể ơ ể ­ Nêu các đ c đi m c a th  th : ữ + S  câu, ch . ậ ằ + Quy lu t b ng tr c. + Cách gieo v n.ầ ị + Cách ng t nh p. ể ơ ề ẻ ẹ ả + C m nh n v  v  đ p, nh c đi u c a th  th . ộ   ắ ố ượ *Khi đ i t ng thuy t minh là m t danh lam th ng c nh, di tích l ch s , thì n i ế dung thuy t minh th ị ị

ẻ ẹ

ng. ớ ố ượ ề ề ắ ố ị ­ V  trí đ a lí. ữ ặ ắ ủ ố ượ ả ­  Nh ng c nh quan làm  nên v  đ p đ c s c c a đ i t ử ữ ­  Nh ng truy n th ng l ch s , văn hoá g n li n v i đ i t ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

58

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ưở ạ ng ngo n đ i t ng.

­  Cách th ố ượ ố ượ ộ ộ ế ế *Khi đ i t ng thuy t minh là m t danh nhân văn hoá thì các n i dung  thuy t minh

ườ th

ộ

ệ

ế ự ủ ế ệ ế ầ

ế ng l n nh t trong bài vi dung l

ng là: ả ­ Hoàn c nh xã h i. ự ế ­ Thân th  và s  nghi p. ộ ề ­  Đánh giá xã h i v  danh nhân . L u ýư : Trong các ph n trên, ph n thân th , s  nghi p chi m vai trò ch  y u, có ầ ượ ớ ấ ộ ặ ả t. ộ ớ ệ ườ ế ng là: *Khi gi

ố ồ i thi u m t đ c s n thì n i dung thuy t minh th ọ ặ ả

ẻ ặ ắ ươ ị ng v .

ặ ả ứ ưở

­ Ngu n g c, ý nghĩa tên g i món ăn, đ c s n. ể ủ ­  Đ c đi m riêng c a món ăn, đ c s n: dáng v , màu s c, h ế ế ứ ­ Cách th c ch  bi n, th ng th c. ề ạ B. Các d ng đ :

ặ ạ ề ể

:    D ng đ  2 ho c 3 đi m   1.  ộ ề ế ạ ắ ớ ệ Vi t m t đo n văn ng n gi ơ i thi u món C m lam quê em.

Đ  bài:  ợ ơ ộ ộ ủ ườ ề

ạ ố

ấ ủ ố G i ý: ­ C m lam là m t món ăn dân dã, quen thu c c a ng ố ỏ ứ ỏ ứ ộ ớ ắ i mi n núi phía B c ặ   ­ Cách làm: Cho g o đã vo vào  ng n a (tre) non, cu n lá chu i hay lá dong nút ch t, ch t c i đ t. Ph i đ t đ u đ n khi v  n a cháy thành l p than m ng là c m chín.

ơ ố ế ế ứ ế ể ­ Cách th

ả ố ề ứ ưở ế ớ ứ ị dùng dao róc h t l p n a b  cháy ch  đ  l ơ ỉ ệ ẻ ố ng th c: n u ăn ngay ch  vi c ch   ng n a ra. N u mu n đ  dành thì ỏ ắ i l p v  tr ng… ặ ả ạ ở ỉ ể ạ ớ ­ Hi n nay C m lam còn tr  thành đ c s n trong nhà hàng, khách s n.

ệ ề ạ ặ

ộ ế ế ổ ề ủ t c  truy n c a dân t c.

ự t ề ộ ế xây d ng dàn ý chi ti

ề ộ ề ủ ế ổ ộ i thi u chung v  m t loài hoa trong ngày t

t c  truy n c a dân t c (hoa đào) ế ứ ủ i, náo n c c a ngày t t.

ự ứ ố ế ổ ề   t c  truy n

ươ ạ ẽ ế ượ ủ ườ ể ệ ầ c c a ng i Vi t.

ư ể ặ ặ ộ ể ượ   ng

ề

ạ

ủ ặ

ể : 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m ề       Đ  bài: Thuy t minh v  m t loài hoa trong ngày t ợ    *G i ý:  ở 1.M  bài:  ệ ớ    Gi ệ ấ ­ Xu t hi n vào mùa xuân , trong s  vui t ẹ ­ Hoa đào là loài hoa đ p, có s c s ng m nh m , có ý nghĩa trong ngày t ộ ủ c a dân t c­ món ăn tinh th n không th  thi u đ 2.Thân bài: ủ ­ Đ c đi m chung c a loài hoa: Hoa đào là loài hoa đ c tr ng cho Hà N i, bi u t ắ ủ ứ ố cho mùa xuân và s c s ng c a mi n B c ạ ­ Phân lo i các loài hoa: đào bích , đào phai, đào b ch… ể ­ Đ c đi m c a hoa:          + loài cây thân g .ỗ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

59

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ở

ạ + N  vào mùa xuân.          +  Các lo i hoa đào:

ư ỏ ẫ ắ

ạ ỏ ượ Đào bích: Có hoa màu đ  th m. Màu đ  t ả ượ ườ ể ấ ng tr ng cho may m n. ồ ng đ ả   c tr ng đ  l y qu .

ắ

ạ ắ ồ

ươ ườ ố ộ ọ ế ng đ i khó tr ng. ơ i chu ng ch i đào ngày t t vì hoa đào đem l ạ   i

ắ

ộ ầ ớ ắ

ồ            Đào phai: Có màu h ng nh t, sai qu , sai hoa, th Màu s c trang nhã, kín đáo.          Đào b ch: ít hoa, có màu tr ng và t ầ ủ ­ Ý nghĩa tinh th n c a loài hoa: M i ng ự s  may m n, phúc l c đ u năm. ả ­ Tình c m g n bó v i hoa đào… ế 3.K t bài :

ẻ ẹ ủ ầ ủ ộ ố ạ ườ ệ ­ Nh n m nh v  đ p c a hoa đào trong cu c s ng tinh th n c a ng i Vi t nói

ấ ả

chung và b n thân nói riêng. ệ ể ẹ ủ ữ ườ ệ i Vi t Nam;

ứ ­ Hoa đào là bi u hi n nh ng đ c tính, tâm h n cao đ p c a con ng ươ ầ ồ ầ ấ ể ắ góp ph n tô đi m s c xuân thêm vui t i và đ m  m.

ể ề :(d ng đ  5 ho c 7 đi m)

ỉ ặ ừ ề ề ộ ế ạ t bài văn hoàn ch nh t đ  bài: Thuy t minh v  m t loài hoa tế trong ngày t

ộ

ế ự ạ ớ t đã xây d ng t i l p)

ậ ề C. Bài t p v  nhà ế ­ Vi ề ủ ổ c  truy n c a dân t c. * Gợi ý:  ( theo dàn ý chi ti

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

ế Ậ Ti t 3: Ệ    LUY N T P

ắ A.     Tóm t

t ki n th c c  b n: ề

ở ạ ề ụ ể  các đ  c  th . c đo n m  bài, thân bài t

ừ ặ ữ ỗ i dùng t , đ t câu. ỉ  s a nh ng l ề i sai v  chính t

ặ ứ ơ ả ế ế ậ ­ HS bi t l p dàn ý cho đ  bài. ừ ế ượ t đ ­ Vi ầ ủ ề ế t hoàn ch nh bài văn theo yêu c u c a đ . ­ Vi ế ự ử ả ỗ , l t t ­ Bi ề ạ B. Các d ng đ :     1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

ề ầ ề

ậ ề * Đ  1. Thuy t minh v  cái phích n ướ . c

ể ạ ọ Yêu c u h c sinh l p dàn ý cho các đ  sau: ề ế ở a. M  bài: ớ ệ ề i thi u khái quát v  cái phích Gi

b. Thân bài:

ử ụ ả ả ấ ạ ủ ­ Nêu c u t o c a phích: ỏ + V  phích ộ + Ru t phích ­ Cách b o qu n, s  d ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

60

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ệ

ờ ố ặ ệ ề ơ ế c. K t bài : ủ Vai trò c a cái phích trong đ i s ng hi n nay. ớ i thi u v  nhà th  ho c nhà văn mà em yêu thích *    Đ  2ề

ề ặ ớ ơ

. Gi ở a. M  bài: ệ i thi u khái quát v  nhà th  ho c nhà văn. Gi b. Thân bài:

ộ

ự ệ

ề ố ượ ả ­ Hoàn c nh xã h i. ế ­ Thân th  và s  nghi p  ­ Đánh giá chung v  đ i t ng đó.

ị ế ủ ơ ộ ế c. K t bài : ị ẳ  Kh ng đ nh vai trò, v  th  c a nhà văn (nhà th ) trong xã h i.

ị ươ ủ ị ng. ử i thi u v  di tích l ch s , văn hoá c a đ a ph * Đ  3ề . Gi

ệ ề :

ớ ề ử ươ ủ ị Gi ng.

ố

ề ắ ố ị ng.

ả ớ ố ượ ng.

ố ượ ố ượ ế ng  (n u   đ i  t ế   ng   thuy t

ưỡ ng,  th ả ắ

ớ ở a. M  bài ị ệ i thi u chung v  di tích l ch s , văn hoá c a đ a ph     :   b. Thân bài   ị ­ V  trí. ồ ­ Ngu n g c. ữ ử ề ­ Nh ng truy n th ng l ch s , văn hoá g n li n v i đ i t ẻ ẹ ặ ắ ủ ố ượ ữ ­ Nh ng c nh quan làm  nên v  đ p đ c s c c a đ i t ạ ưở ng   ngo n   đ i  t ­   Cách   chiêm  ng minh là danh lam, th ng c nh). ế c. K t bài:

ố ớ ờ ố ị ườ ử   Ý nghĩa, giá tr  c a di tích l ch s , văn hoá đ i v i đ i s ng con ng i.

ị ủ ặ ạ ề ể

ế ạ ớ ệ ủ ệ ề ế t đo n văn gi ự i thi u v   thân th  và s  nghi p c a nhà văn Nam

2. D ng đ  5 ho c 7 đi m  * Đ  1ề . Em hãy vi Cao.

ộ ạ ề ầ t m t đo n văn ph n thân bài cho đ  2).

ữ ầ ở ạ    làng Đ i

ậ ỉ

ệ ự ữ ệ ớ

ộ ự ề ườ ế ệ ậ ị ấ ắ i nông dân nghèo đói b  vùi d p và ng t chân th c v  ng

ố ỏ ộ

ắ ạ ộ ế (HS vi * G i ýợ :  ạ :  Nam Cao(1915­1951) tên khai sinh là Tr n H u Tri, quê  ở ­ M  đo n ủ Hoàng, ph  Lí Nhân (nay là xã Hoà H u, huy n Lí Nhân), t nh Hà Nam. ­  Thân đo nạ : Ông là m t nhà văn hi n th c xu t s c v i nh ng truy n ng n, ệ ắ   ứ   ườ i trí th c truy n dài vi : các truy nệ   ế ắ nghèo s ng mòn m i , b  t c trong xã h i cũ... Các tác ph m chính ừ ờ ng n Chí Phèo, Trăng sáng, Đ i th a, Lão H c, M t đám c ẩ ướ i...

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

61

ượ ướ ả ưở ề ồ ế Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 i th ặ c truy t ng gi c nhà n ng H  Chí Minh v  văn

ạ : Nam Cao đ ­ K t đo n ệ ọ h c ngh  thu t...

ậ ử ỗ i.

ậ ạ ế ậ

* HS trình bày đo n văn, nh n xét, s a l ậ  * GV nh n xét, k t  lu n. ả * GV đ c bài tham kh o.

ọ ồ ươ H  G m

ủ ằ ồ ồ ươ hay h  Hoàn Ki m Hà N iộ .

ượ ặ ộ H  G m  ồ Tên h  cũng đ ế là m t ộ h  n ậ ủ c đ t cho m t qu n c a Hà N i ( ữ ọ  n m gi a th  đô  ế ). ồ ướ c ng t ậ ộ qu n Hoàn Ki m

ế ỷ ồ ươ ạ ố

ườ ồ Cách đây kho ng 6 th  k , h  G m g m hai ph n ch y dài t ệ ớ ph  Hàng Chu i ố ng Ki t, t i

ướ ồ ượ ọ ồ ươ ế ầ ả ố ố ư qua ph  Hai Bà Tr ng và ph  Lý Th H ngồ . N c h  quanh năm xanh bi c nên h  G m cũng đ c g i là ừ ph  Hàng Đào ,  ố , thông v i  ớ sông  ồ ụ h  L c Thu ỷ.

ổ ươ ồ ượ h  đ

ế ộ ắ ế

ố i

ồ ợ ủ ắ i th ng l i s  lãnh đ o c a  ề ồ ụ

ộ ầ ươ ỏ ỏ ề ỗ ấ ổ

ươ ỷ ồ ụ ệ ệ ặ ố

ồ ươ ế ớ ồ ọ ớ   ề ề ế ỷ c đ i tên thành h  Hoàn Ki m, g n li n v i ng truy n vào           T th  k  15 ấ ủ   ầ ế ả ươ ạ ề i c a cu c chi n đ u c a truy n thuy t tr  g m th n cho Rùa Vàng, ghi l ạ ủ Lê L iợ … Khi lên ngôi  ướ ự ạ quân Minh d ệ t Nam ch ng l nhân dân Vi ơ ỷ   ở Thăng Long, trong m t l n nhà vua đi ch i thuy n trên h  L c Thu ,   v  đóng đô  ươ ề  ộ rùa xu t hi n và đòi g m. Lê Thái T  rút g m kh i v , nâng g m v b ng m t con  ớ ấ ồ ừ phía rùa vàng, rùa há mi ng đ p l y và l n xu ng đáy h . T  đó h  L c Thu  có tên   ả ươ g i m i là h  Hoàn Ki m (tr  g m) hay h  G m.

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

ớ ệ ề ơ ữ ỉ Gi i thi u v  nhà th  H u Th nh

ỉ ễ ữ

ướ

ỉ ổ ữ ỉ ỉ ơ ườ ổ

ồ

ọ ượ ị ừ ố t nghi p ph  thông, ông vào b  đ i tăng thi

ủ ọ c đi h c. Năm 1963, khi v a t ọ ộ ộ ế

ườ ữ ễ ạ ng. Sau năm 1975, H u Th nh h c t ế i chi n tr ng vi i tr

ưở ậ ộ ổ

ừ ạ ộ

ấ ầ ộ ừ Văn ngh  Quân đ i.  ữ ứ  ch c T ng biên t p  tu n báo

ố   ữ H u Th nh tên khai sinh   là Nguy n H u Th nh, sinh   ngày 15­2­1942. Quê g c ậ   ươ ệ c hòa bình l p làng Phú Vinh, xã Duy Phiên, huy n Tam D ng, t nh Vĩnh Phúc. Tr ổ ự ả ả ộ ạ   i ( 1954) H u Th nh  đã ph i tr i qua m t tu i th  vô cùng kh  c c. M i tu i ông l ế ứ ả   ph i đi làm phu, làm đ  m i th  lao d ch cho các đ n binh Pháp. Đ n sau năm 1954 ông ế   ớ ệ ổ t m i  đ ề   ấ ộ ể ộ giáp, Trung đoàn 202, h c lái xe, làm cán b  ti u đ i. Ông tham gia chi n đ u nhi u ế ọ ạ ườ ỉ   t văn Nguy n Du năm t ơ ậ   ng ban th  và là Phó T ng  biên t p khóa 1. T   năm 1982, ông là cán b  biên t p, Tr ệ   ể ỉ ữ t T p chí  Văn nghệ, tham gia ban ch p hành H i Nhà văn Nam, gi   ệ Vi ộ T  năm 1990, H u Th nh chuy n sang  H i nhà văn Vi ệ ậ ổ t Nam các khóa III, IV, V.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

62

ấ ả Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ang chi n hào Tác ph m  đã xu t b n: Âm v (Th  in chung ­ 1975),

ế ớ   ườ i  Đ ng t ư    Th  mùa

ẩ ườ thành ph  ố  ( Tr ơ đông ( th  1994),

ưở ( 1998). ơ ng ca Bi n c trao gi

i nh t năm 1975­ 1976; Gi ơ ơ Khi bé Hoa ra đ i ờ ( Th  thi u nhi­ in chung),  ỉ ể  (1994), Th  H u Th nh ơ ữ ộ ả ả i th i  th

ả ườ ưở ng H i nhà văn Vi ư ậ Văn ngh  ệ  năm  t Nam năm 1980   ấ ắ   i xu t s c ); Gi ườ ượ ấ ả ớ ườ Đ ng t

i  ba cu c   thi th    báo   ng: Gi ộ ệ ả ố) và năm 1995 ( t p th   ơ Th  mùa đông ng ca bi n

ữ ể ). ơ ưở ng ca­ 1979),   Tr ơ Nhà th  đã đ 1972­ 1973; Gi ( Tr ộ B  Qu c phòng năm 1994 ( ỉ ế ố ộ

ẳ ng ca  ố ộ H u Th nh thu c th  h  nhà th  tr ị i thành ph ườ Tr ế ệ ộ ơ

ớ ấ ỉ ụ ữ ễ ề ậ

ặ ơ

ầ ả ẩ ế ườ ứ ng đ  c p đ n tính tri

ệ ế ữ ả

ữ ỉ ớ ậ ặ ề ẻ ề ứ ẩ ấ ờ ồ ị i còn  n ch a nhi u đi u b t ng , thú v .

ề ậ ọ ạ ế ớ i­ m t th  gi ể ộ ặ ạ

(D ng đ  5 ho c 7 đi m) ề ộ ế ỉ

ướ

ề ề ộ c. ắ ở ị ươ ả ng em. đ a ph

ủ ị ớ ớ ươ ế i thi u v  m t danh lam, th ng c nh  ử ị i thi u v  di tích l ch s , văn hoá c a đ a ph ng. ng thành trong cu c kháng chi n ch ng Mĩ. ữ ơ ữ   Ông đã s m kh ng đ nh m t phong cách th  riêng. Ngôn ng  th  H u Th nh mang ụ ữ ộ   nhi u ch t dân gian. Ông đã v n d ng m t cách nhu n nhuy n nh ng câu t c ng  ca ạ ệ ạ ờ ậ dao trong th  mình và nh  v y đã t o nên hi u qu  th m mĩ đ c bi   t. Bên c nh đó, ơ ữ   ắ t lu n sâu s c trong th  H u nh ng nhà nghiên c u cũng th ế ứ   ậ ữ ệ ế ơ Th nh.Vì th  th  ông mang đ n cho b n đ c nh ng c m xúc đ c bi t, nh ng nh n th c ề ườ m i m   v  tâm h n con ng ề ậ ề C. Bài t p v  nhà: t hoàn ch nh bài văn cho m t trong các đ  bài sau: ­ Vi ề     * Đ  1. Thuy t minh v  cái phích n ệ ề     * Đ  2: Gi ệ ề     * Đ  3ề . Gi

.......................................................................................................

Ầ

Ọ

Ồ

PH N III. VĂN H C Chuyªn ®Ò 1: v¨n b¶n nhËt dông PHONG CÁCH H  CHÍ MINH

(Lê Anh Trà)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

63

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

I ­ G I ÝỢ

ấ ứ 1. Xu t x :

ế ầ ộ ồ là m t ph n bài vi

ắ ồ

ạ   t "Phong cách H  Chí Minh, cái vĩ đ i ố    Lê Anh Trà, trích trong cu n sách "H  Chí Minh và văn ấ ả ồ ị ủ ệ ộ Phong cách H  Chí Minh ả ớ g n v i cái gi n d " c a tác gi ệ hoá Vi ả t Nam", Vi n Văn hoá xu t b n, Hà N i, 1990.

2. Tác ph m:ẩ ườ ặ ướ ề ề

ng n n văn hoá nhi u n ề ả ị

c, nhi u vùng trên th  gi ể ệ ớ ượ ỏ ườ ế ớ   ề i c th  hi n ngay trong   ồ ạ   ữ  ch  là m t ngôi nhà sàn nh  bé v i nh ng đ  đ c

M c dù am t ư ờ ố ộ ỉ ạ ạ ạ ả ưở ng và  nh h ủ ồ nh ng phong cách c a H  Chí Minh vô cùng gi n d , đi u đó đ ộ ơ ở ạ ủ i: n i  đ i s ng sinh ho t c a Ng ố ụ ơ ơ m c m c, trang ph c đ n s , ăn u ng đ m b c.

3. Tóm t t:ắ

ế ề ả ư ể ậ

Vi ồ ồ t v  phong cách H  Chí Minh, tác gi ự ế ợ ố ạ ữ ộ

ệ ạ ữ ố ạ đ a ra lu n đi m then ch t: Phong ề   cách H  Chí Minh là s  k t h p hài hoà gi a tính dân t c và tính nhân lo i, truy n ả ị th ng và hi n đ i, gi a vĩ đ i và gi n d .

ụ ể ậ lu n đi m này, tác gi

ậ ậ ạ ộ ụ ề ữ ế

ỏ ậ Đ  làm sáng t ẫ ứ ử ụ ộ ố ự ữ ị

ể ẽ ớ ạ ằ ủ ặ   ộ ệ ố ả  đã v n d ng m t h  th ng l p lu n ch t ứ ch , v i nh ng d n ch ng xác th c, giàu s c thuy t ph c v  quá trình ho t đ ng cách   ạ   ự ả ả m ng, kh  năng s  d ng ngôn ng  và s  gi n d , thanh cao trong cu c s ng sinh ho t h ng ngày c a Bác.

Ẩ Ị II ­ GIÁ TR  TÁC PH M

ườ ế i đi tìm hình c a n c ế ủ ướ , Ch  Lan Viên vi t:

Trong bài th  ơ Ng ớ ỡ Có nh  chăng h i gió rét thành Ba Lê

ạ ộ ố ạ ả ộ ồ M t viên g ch h ng, Bác ch ng l i c  m t mùa băng giá...

ơ ế ề ữ ộ Đó là nh ng câu th  vi ầ ủ t v  Bác trong th i gian đ u c a cu c hành trình c u n

ổ ứ ự ố ậ

ạ ả ầ ờ ừ ị ớ ả m t mùa đông băng giá

ạ ạ

ủ ồ ụ ườ ườ ư ặ ướ   c ữ   ả ự  th c v a có ý khái quát sâu xa. S  đ i l p gi a ứ   ộ   đã ph n nào nói lên s c ố   ở ề ổ  cách m ng vĩ đ i. Sau này, khi đã tr  v  T  qu c, ừ ẫ   ng nh  chúng ta v n g p đã con ng i đã t ng bôn

ế ớ ấ ơ ừ gian kh . Câu th  v a mang nghĩa t ồ   gi n d  v i c   ộ m t viên g ch h ng ị ạ m nh và phong thái c a v  lãnh t ữ ồ ố s ng gi a đ ng bào, đ ng chí, d ắ ba kh p th  gi i  y:

ườ ữ ươ ớ Nh  Ng i nh ng sáng tinh s ng

ự ườ Ung dung yên ng a trên đ ố ng su i reo

ớ Nh  chân Ng ườ ướ i b c lên đèo

ườ ừ ườ Ng i đi, r ng núi trông theo bóng Ng i.

ố ữ t B c (Vi ệ ắ  ­ T  H u)

ữ ơ ề ề ấ ế ề ộ ờ ạ ộ Còn nhi u, r t nhi u nh ng bài th , bài văn vi t v  cu c đ i ho t đ ng cũng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

64

ả

ổ ậ ườ ể ả ủ ư ữ ộ c, nhân dân.  Đi m chung n i b t trong   ế   t i luôn bi

ủ ẩ ấ ủ ộ ờ ồ ấ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ố ớ ấ ướ nh  tình c m c a Bác  đ i v i  đ t n nh ng tác ph m  y là phong thái ung dung, thanh th n c a m t ng ố cách làm ch  cu c đ i, là phong cách s ng r t riêng: phong cách H  Chí Minh.

1) Sù am hiÓu v¨n ho¸ cña B¸c

a) Sù h×nh thµnh vèn v¨n ho¸ cña B¸c

- Trong cuéc ®êi ®Çy tru©n chuyªn cña Ngêi, Ngêi ®· ®i qua nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. Ngêi ®· tõng ®Æt ch©n lªn kh¾p c¸c Ch©u ©u, A, Phi...

- §Õn ®©u ngêi còng lao ®éng, tiÕp xóc víi nh÷ng ngêi d©n , häc ®îc rÊt nhiÒu thø tiÕng.

- §Õn ®©u Ngêi còng v¨n ho¸ ë ®ã ®Õn mét møc kh¸ uyªn th©m.

b) C¸ch tiÕp thu v¨n ho¸ cña B¸c

- B¸c tiÕp thu mét c¸ch cã chän läc. B¸c biÕt tiÕp thu c¸i hay, c¸i ®Ñp v¨n ho¸ cña c¸c níc kh¸c. Nhng ®ång thêi tiÕp thu B¸c còng phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña chñ nghÜa t b¶n.

2) Lèi sèng gi¶n dÞ vµ thanh cao cña B¸c

Tuy lµ l·nh tô cña mét ®Êt níc nhng c¸ch sinh ho¹t cña B¸c rÊt ®çi gi¶n dÞ.

a) N¬i ë cña B¸c

- B¸c ë nhµ sµn bªn c¹nh mét c¸i ao nhá. B¸c coi ®ã nh cung ®iÖn cña m×nh.

- Nhµ chØ cã vÎn vÑn vµi ba phßng vµ vµi ®å ®¹c ®¬n s¬.

b) Trang phôc cña B¸c

- Trang phôc cña B¸c hÕt søc gi¶n dÞ

- B¸c thêng mÆc ¸o bµ ba, ¸o trÊn thñ, ®i ®«i dÐp lèp cao su

c) ¨n uèng cña B¸c

- H»ng ngµy viÖc ¨n uèng cña B¸c còng rÊt ®¹m b¹c, víi nh÷ng mãn ¨n d©n téc kh«ng chót cÇu k×, nh c¸ kho, rau luéc, da ghÐm, cµ muèi, ch¸o hoa.

§Ó lµm næi bËt lªn phong c¸ch sèng cao ®Ñp cña Ngêi t¸c gi¶ ®· so s¸nh lèi sèng Ngêi víi NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm – c¸c vÞ hiÒn triÕt xa. Lèi sèng cña b¸c kh«ng ph¶i lµ mét c¸ch lµm cho m×nh kh¸c ngêi, kh¸c ®êi, tù thÇn th¸nh ho¸ m×nh mµ do chÝnh quan niÖm sèng cña ngêi. Ngêi thÝch mét cuéc sèng gi¶n dÞ, thanh b×nh kh«ng ®ßi hái qu¸ nhiÒu vÒ vËt chÊt, mét cuéc sèng gÇn gòi víi thiªn nhiªn. ChÝnh quan niÖm sèng ®· t¹o cho ngêi mét nÕp sèng nhu vËy. §ã chÝnh lµ mét c¸ch di dìng tinh thÇn, mét quan niÖm ®Ñp cã kh¶ n¨ng ®em l¹i h¹n phóc thanh cao cho t©m hån vµ thÓ x¸c.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

65

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ế Ớ Ộ ĐÊU TRANH CHO M T TH  GI I HOÀ BÌNH

(G. G. Mác­két)

I ­ G I ÝỢ

1.     Tác gi :ả

ạ ọ ợ ệ ­ Nhà văn Cô­lôm­bi­a G.G. Mác­két (Gabriel Garcia Marquez) sinh năm 1928.  ổ ng đ i h c T ng h p Bô­ ậ ạ ườ i tr

t nghi p tú tài, ông vào h c ngành Lu t t ầ ữ ệ ắ Năm 1936, t ế gô­ta và vi ọ ố t nh ng truy n ng n đ u tay.

ế ề ­ Ga­bri­en Gác­xi­a Mác­két là tác gi

ự ổ ế ề ả ừ ả ủ  c a nhi u ti u thuy t theo khuynh h ọ ưở ượ ả ướ   ng   ng Nô­ben văn h c năm ậ c nh n gi ể i th

ệ hi n th c huy n  o n i ti ng. Ông t ng đ 1982.

ư ấ

ộ ự ể ế ượ ặ ồ ộ ả c t ng Gi

ượ ậ ố ớ ổ ế ủ i Chianchianô c a I­ta­li­a, đ c gi ấ c ngoài hay nh t trong năm, đ

ướ ố ọ ở ữ ế ấ ộ ố   ­ G. G. Mác­két có m t s  nghi p sáng tác đ  s , nh ng n i ti ng nh t là cu n ượ   c i phê bình văn   ế ỉ  ươ ủ  Mĩ x p là m t trong 12 cu n sách hay nh t trong nh ng năm sáu m i c a th  k

ệ ơ Trăm năm cô đ n (1967) ­ ti u thuy t đ Pháp công nh n là cu n sách n h c  XX.

ủ ề ự ộ ơ   Toàn b  sáng tác c a G. G. Mác­két xoay quanh tr c ch  đ  chính: s  cô đ n ­

ủ ế ặ ủ ươ ụ ườ ữ ng yêu gi a con ng i.

m t trái c a tình đoàn k t, lòng th    Hoµn c¶nh ra ®êi cña   2. tác ph m:ẩ

Th¸ng 8 n¨m 1986, nguyªn thñ 6 níc Ên §é, Mª-hi-c«, Thuþ §iÓn, ¸c-hen-tina, HiL¹p, Tan-da-ni-a häp lÇn th 2 t¹i Mª-hi-c«, ®· ra mét b¶n tuyªn bè kªu gäi chÊm døt chiÕn tranh ch¹y ®ua vò trang, thñ tiªu vò khÝ h¹t nh©n ®Ó ®¶m b¶o an ninh vµ hoµ b×nh thÕ giíi. Nhµ v¨n M¸c-kÐt ®îc mêi tham dù cuéc gÆp gì nµy. V¨n b¶n “§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh” ®îc trÝch tõ tham luËn cña «ng.

3.     Tóm t

ị ậ ộ ả ơ ả ậ Đây là m t bài văn ngh  lu n xã h i. Tác gi ể  nêu ra hai lu n đi m c  b n có liên

ậ t:ắ   ộ ế ớ t v i nhau: quan m t thi

ơ ế ạ

ủ ạ ặ ơ ồ (cid:0)  Nguy c  chi n tranh h t nhân đe do  cu c s ng trên trái đ t. ấ ạ ộ ố (cid:0)  Nhi m v  c p bách c a nhân lo i là ph i ngăn ch n nguy c  đó, đ ng th i đ u ờ ấ   ả

ế ớ ộ ụ ấ ệ tranh cho m t th  gi i hoà bình.

ư ậ ậ ả ặ    đã đ a ra m t h  th ng l p lu n ch t

Đ  làm sáng t ệ ể ỏ  hai lu n đi m trên, tác gi ữ ộ ệ ố ế ứ ấ ụ ể ự ứ ẫ ể ẽ ặ ch , đ c bi ậ ụ t là nh ng d n ch ng r t c  th , xác th c, giàu s c thuy t ph c.

Ẩ Ị II ­ GIÁ TR  TÁC PH M

ộ ố ộ Chúng ta đang s ng trong m t th  gi

ế ớ ữ ự ủ ể ỉ ộ ố ậ ấ ạ ộ ể   ọ ỹ i mà trình đ  khoa h c k  thu t đang phát tri n ớ   v i m t t c đ  đáng kinh ng c: nh ng thành t u c a ngày hôm nay, r t có th  ch  ngày

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

66

ủ ả

ậ ố ộ ạ ấ ữ ố ằ ấ ộ

i tăng theo c p s  nhân, con ng ể ố ủ ư ổ

ờ ơ ả ộ ồ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ừ mai đã thành l c h u. Đã t ng có nh ng ý ki n bi quan cho r ng: trong khi c a c i xã   ườ ẽ  ấ ạ i s h i tăng theo c p s  c ng thì dân s  trái đ t l ậ   ự ngày càng đói kh . Tuy nhiên, nh  có s  phát tri n nh  vũ bão c a khoa h c kĩ thu t, ố ườ ủ ả c a c i xã h i ngày càng d i dào h n, s  ng ọ i đói nghèo ngày càng gi m đi...

ự ể ủ ọ tích c c trong s

ề ủ ự ể ầ

ể ế ố ữ Đó là nh ng y u t ấ ứ ượ ậ ậ i có th  nh n th c đ c. Bài vi

ộ ỉ

ườ ộ ồ ế ố

ươ ộ ạ ỉ ơ ỷ ệ ấ (cid:0)  m a mai thay ệ i là h  qu

ư ầ ớ   ự  phát tri n c a khoa h c mà ph n l n ư ấ   ặ chúng ta đ u nh n th y. Tuy nhiên, m t trái c a s  phát tri n đó thì h u nh  r t ít ế ủ   t c a nhà văn Gác­xi­a Mác­két đã gióng lên ng ộ   ữ ủ ệ ạ ướ ả c nguy c  đang hi n h u c a m t cu c m t h i chuông c nh t nh nhân lo i tr ả ộ ự ố ả ạ t toàn b  s  s ng trên hành chi n tranh h t nhân th m kh c có kh  năng hu  di   (cid:0)  l ả   ế ệ ủ ng ti n c a cu c chi n tranh  y  tinh xanh mà ph ọ ể ủ ự c a s  phát tri n khoa h c nh  vũ bão kia.

1. Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n

ấ ở ­V n đ  đ

ề ượ ơ ơ ợ ế ứ ấ ượ ạ ng: "Chúng ta đang  ố ượ ầ

c kh i g i h t s c  n t ạ ườ ấ

ườ ả ả

đâu? Hôm nay ngày 8 ­ ắ c b  trí kh p hành tinh. Nói nôm na ra,   ố   ộ ồ i không tr  tr  con, đang ng i trên m t thùng 4 t n thu c ộ ầ ẽ t c  ch  đó n  tung lên s  làm bi n h t th y, không ph i m t l n mà là m i hai   ọ ấ 8 ­ 1986, h n 50.000 đ u đ n h t nhân đã đ ừ ẻ ỗ ề đi u đó có nghĩa là m i ng ế ổ ế ổ ấ ả ỗ n : t ấ ế ủ ự ố ầ l n, m i d u v t c a s  s ng trên trái Đ t".

ộ ạ ủ ụ ể

ấ ứ ạ ố ố ườ ầ

ạ ơ ữ ở ộ ầ ộ ạ ộ t s  s ng đ

ố ổ ượ c truy n t ế ỷ ệ ự ố ỉ ả ế ả ọ

ả ể ẫ

ứ ụ ạ ằ ầ ạ ủ ế   ­ S c tác đ ng c a đo n văn này ch  y u b i nh ng con s  th ng kê c  th : 50.000 ệ   ầ ả đ u đ n h t nhân; 4 t n thu c n ; không ph i m t l n mà là m i hai l n... Thông đi p ề ề ả ớ ẽ i v i m t kh  năng tác đ ng m nh m  vào v  nguy c  hu  di   ở ộ   ữ ạ ư  còn m  r ng  duy b n đ c. Không ch  có th , trong nh ng câu văn ti p theo, tác gi t tÝnh to¸n b»ng lÝ thuyÕt khoa häc: “ ...cã thÓ tiªu diÖt tÊt c¶ c¸c hµnh tinh ạ ph m vi  ®ang xoay quanh mÆt trêi, céng thªm 4 hµnh tinh n÷a”;   d n c  đi n tích trong   ế th n tho i Hi L p nh m làm tăng s c thuy t ph c.

Víi c¸ch ®ua ra sè liÖu, nh÷ng con sè cô thÓ, nh÷ng tÝnh to¸n khoa häc...ngêi ®äc c¶m thÊy giËt m×nh vÒ nh÷ng t¸c ®éng , nh÷ng hiÓm ho¹ ghª gím cña vò khÝ h¹t nh©n. 2. Cuéc ch¹y ®ua vò trang chuÈn bÞ cho chiÕn tranh h¹t nh©n ®· lµm mÊt ®i kh¶ n¨ng ®Ó con ng îc sèng tèt ®Ñp h¬n. êi ®

ầ ằ ế Trong ph n ti p theo, tác gi đ a ra hàng lo t so sánh nh m th  hi n s   v

ể ủ ệ

ỉ ệ ụ ụ ấ trong xu h ố s ng nhân lo i quá th p trong khi t  l ể ệ ự « lí  ạ ả ư ụ ụ ọ ờ   ệ ạ ỉ ệ ướ  ph c v  cho vi c nâng cao đ i ng phát tri n c a khoa h c hi n đ i: t  l ạ ế ạ i quá cao  ph c v  cho chi n tranh l

LÜnh vùc so s¸nh * §Çu t cho c¸c lÜnh vò khÝ h¹t

* §Çu t nh©n:

vùc ®/s:

->X· héi

- 100 tØ ®« la ®Ó cøu trî - Bá ra 100 m¸y bay…díi 1000 tªn löa vît ®¹i ch©u.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

67

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 cho 500 triÖu trÎ em

nghÌo khæ trªn thÕ giíi.

-> Y tÕ:

- 10 chiÕc tÇu s©n bay mang vò khÝ h¹t nh©n

-> TiÕp tÕ thùc phÈm:

- 149 tªn löa MX. - 27 tªn löa MX.

-> Gi¸o dôc: - B¶o vÖ h¬n 1 tØ ngêi khái bÖnh sèt rÐt, cøu h¬n 14 triÖu trÎ em, phßng bÖnh 14 n¨m - Lîng ca-lo cho 575 triÖu ngêi thiÕu dinh dìng. - Tr¶ tiÒn n«ng cô cho n- íc nghÌo trong 4 n¨m. - Xo¸ mï ch÷ cho toµn TG

- 2 tµu ngÇm mang vò khÝ h¹t nh©n.

ChØ lµ giÊc m¬. §· vµ ®ang thùc hiÖn

ố ượ ị ố Đó là nh ng con s  v

ề ươ ị ố t lên trên c  nh ng giá tr  th ng kê b i nó còn có giá tr  t ắ ụ ụ ề ặ

ứ

ữ ị ệ ả ệ ế ng trình c u tr  tr  em nghèo hay xoá n n mù ch  ch  l ế ế t đ n bao gi

ữ ừ ể ả ữ ở  cáo   ắ   ng trình ph c v  chi n tranh đ u đã ho c ch c ch n ạ ữ ỉ à sự  ợ ẻ ạ   ự ờ ớ ở  m i tr  thành hi n th c. Trong khía c nh ị ượ ạ    bao i nh ng giá tr  nhân văn mà t c l

ườ ẫ ọ ằ ự ờ ở b i đi u ngh ch lí là trong khi các ch ươ ự ở tr  thành hi n th c thì các ch ế tính toán gi t và không bi  thi này thì rõ ràng là khoa h c đang phát tri n ng đ i nay con ng

i v n h ng xây d ng. 3. ChiÕn tranh h¹t nh©n kh«ng nh÷ng ®i ng îc l¹i lÝ trÝ cña con ng êi mµ

cßn ph¶n l¹i sù tiÕn ho¸ cña tù nhiªn.

ằ ẫ ỏ

ẫ ế ậ ể ố ố ạ ỉ

ườ i lí trí t

ệ ỉ i mà còn đi ng ố ự ố ậ ệ ủ ớ ụ ấ

ự ượ ạ c l ỷ ị ơ ấ ộ

ộ ướ ổ

ữ V n b ng phép suy lu n lô gích và nh ng con s  th ng kê nóng b ng, tác gi ượ ạ ể c l ữ ế ả ờ ư ự ằ ế ườ ủ ậ ậ ộ

ộ ừ ự ệ ỉ ỏ i đang ph  nh n, th m chí xoá b  toàn b  quá trình ti n hoá c a t  hàng trăm tri u năm qua. Đó không ch  là s  phê phán mà còn là s

ế ộ ả ẩ    đ y   i lí trí mâu thu n lên đ n đ nh đi m: s  phát tri n vũ khí h t nhân không ch  đi ng ủ ự   c a con ng  nhiên. S  đ i l p kh ng khi p gi a 380 ệ tri u năm, 180 tri u năm, b n k  đ a ch t (hàng ch c tri u năm) v i kho ng th i gian   ấ ể   ủ ể đ  đ  "b m nút m t cái" đã ph i bày toàn b  tính ch t phi lí cũng nh  s  nguy hi m ươ ấ   ạ ủ c giàu có đang theo đu i. B ng cách  y, c a ch ng trình vũ khí h t nhân mà các n ủ ự  ể ấ r t có th  con ng ự  nhiên và xã h i t k t t i.

4. NhiÖm vô ®Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh.

ế ạ ế ạ "Chúng ta đ n đây đ  c  g ng ch ng l

ế ớ ệ ỏ ả

i vi c đó, đem l ộ i đòi h i m t th  gi ạ ả ể ố ắ ủ ữ ằ ư ự

ủ ố   i ti ng nói c a chúng ta ộ   ườ ồ i không có vũ khí và m t tham gia vào b n đ ng ca c a nh ng ng ặ ủ cu c s ng hoà bình, công b ng. Nh ng dù cho tai ho  x y ra thì s  có m t c a chúng ta   ở ả ộ ố  đây cũng không ph i là vô ích".

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

68

ố ạ ẳ Đó không h n là m t l

ứ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ẽ ế i kêu g i th ng thi ậ ộ ờ ụ ế ả ệ

ể ứ

ạ

ậ ị ở ữ ộ

ả ư ấ ể ả ấ ứ ự ấ ả ạ ộ

ọ t và m nh m , tuy nhiên không vì th  mà   ứ ấ ạ ể ư ế ủ   nó kém s c thuy t ph c. Chính d  âm c a lu n đi m th  nh t đã t o nên hi u qu  cho ư   ư ả ầ ọ ủ ự ờ ữ ờ ữ ậ i tâm s  nh ng  g n nh  nh ng l lu n đi m th  hai này. Nh ng l i kêu g i c a tác gi ưở ư ế ị ấ ượ ả ấ ng ra t n th m k ch h t nhân và  còn t th m thía t n đáy lòng. Ch a h t, tác gi   ng t ự ấ   ị ưở ờ ề ớ ư ề ng nh  r t không th c  y đ  ngh  m  "m t ngân hàng l u tr  trí nh ". L i đ  ngh  t ế ạ ở l   i tr  nên r t th c trong hoàn c nh cu c chi n tranh h t nhân có th  x y ra b t c  lúc nào.

ể ứ ứ Trong lu n đi m th  hai này, tác gi

ư ề ờ

ả ộ ệ ộ ẫ ử ụ ự i tâm s  tha thi ạ ư ắ ấ ế ươ  đã tác đ ng m nh đ n l ng tri nhân lo i ti n b . Tác gi

ế ụ ộ ụ ấ

ỉ ườ ậ ả ủ ư ế ở

ậ ố ố ủ ế ự ư ứ ượ ế ơ

ạ ế ớ ự ệ ụ ẽ ộ

ụ ng nh  không ph i là m c đích chính c a bài vi ậ ơ ấ ủ ặ ọ ế ỉ ạ ả ầ    h u nh  không s  d ng m t d n ch ng hay ế ẫ t mang âm   m t con s  th ng kê nào. Nh ng cách d n d t v n đ , l ả  ộ ạ đi u xót xa c a tác gi ọ ữ   không ch  ra th  l c nào đã v n d ng nh ng phát minh khoa h c vào m c đích x u xa   b i đó d t này nh ng ông đã giúp ạ   c nguy c  chi n tranh h t nhân là hoàn toàn có th c và ngăn nhân lo i nh n th c đ ờ ấ ồ ch n nguy c  đó, đ ng th i đ u tranh cho m t th  gi   i hoà bình s  là nhi m v  quan tr ng nh t c a nhân lo i trong th  k  XXI.

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ố Ế Ớ Ề Ự Ố TUYÊN B  TH  GI I V  S  S NG CÒN,

ƯỢ Ả Ủ Ệ Ể Ẻ Ề QUY N Đ C B O V  VÀ PHÁT TRI N C A TR  EM

I ­ G I ÝỢ

ề

ượ i v  s  s ng còn, quy n đ ố ủ ừ ấ ứ 1.    Xu t x :   Văn b n ả Tuyên b  th  gi c trích t

ộ ố ệ ị ấ ệ t Nam và các văn ki n qu c t

ỉ ệ ả ượ ố ế ớ ề ự ố ủ   c b o v  và phát tr en c a ọ ạ ế ớ ề ẻ i Liên i v  tr  em h p t    Tuyên b  c a H i ngh  c p cao th  gi ố ế ề ề    v  quy n ệ ẻ ợ ẻ ệ ẻ ố tr  em  đ ố h p qu c ngày 30­9­1990, in trong cu n "Vi ả ỷ ị tr  em", NXB Chính tr  qu c gia ­ U  ban B o v  và chăm sóc tr  em Vi t Nam, 1997.

2.     Tóm t t:ắ

ộ ư ộ Tuy ch  là m t trích đo n nh ng bài vi

ỉ ế ẻ ủ ệ

ư ả ự ệ ẻ ằ

ả ể ạ ỉ t này có th  coi là m t văn b n khá   ụ ấ   ữ ươ ự ề ệ ng lai c a tr  em cũng nh  nh ng nhi m v  c p hoàn ch nh v  hi n th c và t ế ượ   ả ả ố ế ồ t mà c ng đ ng qu c t thi  ph i th c hi n nh m đ m b o cho tr  em có đ c ươ ộ ươ m t t ộ ng lai t i sáng.

ở ầ ầ ấ Ngoài hai ý m  đ u, bài vi ế ượ t đ c chia thành ba ph n r t rõ ràng:

ổ ủ ấ ự ề ẻ ố ạ ộ ố Ph n m t (s  thách th c): th c tr ng cu c s ng kh n kh  c a r t nhi u tr  em trên

ộ ữ ứ ứ ặ ạ ớ ầ i th  gi

ậ ợ ố ớ ệ ể ữ Ph n hai (c  h i): nh ng đi u ki n thu n l ộ   ệ i đ i v i vi c b o v  và phát tri n cu c

ự ế ớ (cid:0)  nh ng thách th c đ t ra v i các nhà lãnh đ o chính tr . ị ề ệ ả ẻ ơ ộ ả ươ ầ ả ố s ng, đ m b o t ng lai cho tr  em.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

69

ụ ầ ế ầ ự ằ ả ệ t c n th c hi n nh m b o v ệ

Ph n ba (nhi m v ): nh ng nhi m v  c  th , c p thi ả ụ ụ ể ấ ẻ ệ ờ ố ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ữ ủ ươ ng lai c a tr  em. và c i thi n đ i s ng, vì t

Ẩ Ị II­ GIÁ TR  TÁC PH M

ủ ị ừ ạ ờ ồ Sinh th i, Ch  t ch H  Chí Minh đã t ng d y:

ư ẻ Tr  em nh  búp trên cành

ế ủ ế ọ Bi t ăn ng , bi t h c hành là ngoan.

ộ ộ ươ ự ậ ấ ướ Tr  em là t

ộ ố ự

ượ ố ế ứ ậ ể ủ ẻ ng di n qu c t

ể ủ ươ ạ ế ớ ề ẻ ứ

ướ ẻ ế ớ   c. Suy r ng ra, s  v n đ ng và phát tri n c a th  gi i ề ng lai ph  thu c r t nhi u vào cu c s ng và s  phát tri n c a tr  em hôm nay.   ệ   . Năm c nh n th c rõ ràng h n trên ph ạ    ch c. T i đó, các nhà lãnh đ o i v  tr  em đã đ ể ủ ệ ố ề ự ố  Bài

ơ ả ẫ ẻ ng lai đ t n ụ ộ ấ ươ trong t ề ấ Càng ngày, v n đ  đó càng đ ị ấ ộ 1990, H i ngh  c p cao th  gi ư c đã đ a ra b n  các n ữ ế vi t này đã trích d n nh ng ý c  b n nh t c a b n

ể ặ ả Tuyên bố đã kh ng đ nh nh ng đ c đi m cũng nh

ở ầ ầ Ngay trong ph n m  đ u, b n  ề ợ ơ ả ủ ị ả ắ ừ ữ ẻ ạ ớ ơ ượ ổ c t ả Tuyên b  v  s  s ng còn, b o v  và phát tri n c a tr  em. ả ấ ủ ả Tuyên bố đó. ữ ẳ i c  b n c a tr  em. T  đó, các tác gi ư     b t vào m ch chính v i nh ng ý

ế ứ ơ ả ữ ế nh ng quy n l ki n h t s c c  b n và lô gích.

ấ ầ ề ự nêu ra hàng lo t v n đ  có v  th c tr ng cũng nh  s

ứ Trong ph n th  nh t, tác gi ọ ạ ấ ự

ạ ộ ố ả ề ủ ẻ ẻ ở ướ ữ các n

ổ ủ ặ ứ ự ệ ẻ ấ

ư ị ủ ả

ế ậ ạ ư ự  ạ ộ ẫ   t, đày đo  m t cách tàn nh n, ấ ả c nghèo. Trong hoàn c nh  y, nh ng con   ữ   ị ả  em ph i ch u đ ng nh ng ạ   , c a n n đói, tình tr ng vô gia c , d ch ữ   ệ t,..."). Nh ng ng và b nh t

ẻ ờ ả ế ề ộ vi ph m nghiêm tr ng quy n c a tr  em. Đó là s  bóc l ố là cu c s ng kh n kh  c a tr  em  ố ố ỗ s  th ng kê r t có s c n ng ("M i ngày, có hàng tri u tr ạ ủ ả th m ho  c a đói nghèo và kh ng ho ng kinh t ớ ỗ ệ b nh...; M i ngày có t ự ự ấ con s  ố bi t nói   y th c s  là l ế ủ ạ ưỡ i 40000 tr  em ch t do suy dinh d ạ ố ớ i c nh báo đ i v i nhân lo i.

ư l

ả ả ạ ặ ư ậ V i n i dung nh  v y nh ng các tác gi ộ ữ ề ụ ầ ố

ữ ầ ả

ưở ế ự ề ặ ượ ỉ ứ .  ự S  thách th c   ng gi a đ  m c và n i dung không th t th ng nh t. Tuy nhiên, đó   ng pháp ạ   i càng ươ ữ c ch  rõ bao nhiêu thì nh ng v n đ  đ t ra sau đó l

ượ ấ ớ ộ i đ t tên cho ph n này là  ớ ọ ấ ậ M i đ c, có c m t ế ố ạ ử ụ ả  liên k t gi a các ph n trong văn b n này. Tác gi i là y u t l  đã s  d ng ph ấ ệ ẩ "đòn b y": hi n th c càng đ c quan tâm b y nhiêu. đ

ữ ề ữ ệ  trình bày nh ng đi u ki n thích h p (hay nh ng c Trong ph n ti p theo, các tác gi

ộ ầ ữ ữ

ự ợ ủ ộ ấ ự i cùng s  tăng tr

ế ả ấ ộ ợ ươ ệ ng kinh t ằ ườ ữ ả ề ủ ồ  nh n m nh đ n nhân t

ườ ủ ơ  ứ   ế ng ti n và ki n th c, ổ   ế ự ế , s  bi n đ i ạ   i. B ng nh ng ho t   ng lai c a mình khi quan

i hoàn toàn có th  làm ch  đ ế ệ ươ ả ế ẻ ạ ộ h i) cho nh ng ho t đ ng vì quy n c a tr  em. Đó là nh ng ph ế ớ ưở là s  h p tác, nh t trí c a c ng đ ng th  gi ố ạ ủ  con ng c a xã h i... trong đó các tác gi ủ ượ ươ ể ự ộ đ ng tích c c, con ng c t ế tâm tho  đáng đ n các th  h  t ng lai.

ả ụ ế ứ ơ ả ệ ấ ụ, các tác gi nêu ra tám nhi m v  h t s c c  b n và c p thi ế   t.

Trong ph n ầ Nhi m vệ ắ ạ t l ể Có th  tóm t ư i nh  sau:

ườ ế ộ ứ ẻ ưỡ ủ ẻ 1. Tăng c ng s c kho  và ch  đ  dinh d ng c a tr  em.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

70

ẻ ế ậ ơ ị ả ố ặ   t, tr  em có hoàn c nh s ng đ c

ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ẻ ề 2. Quan tâm săn sóc nhi u h n đ n tr  em b  tàn t t khó khăn. bi

ữ ố ử ề ẳ ả ả ẳ ớ 3. Đ m b o quy n bình đ ng nam ­ n  (đ i x  bình đ ng v i các em gái).

ẻ ả ả ượ ọ ế ậ 4. B o đ m cho tr  em đ ụ ơ ở c h c h t b c giáo d c c  s .

ế ệ ạ ấ ầ ạ 5. C n nh n m nh trách nhi m k  ho ch hoá gia đình.

ứ ượ ẻ ậ ầ 6. C n giúp tr  em nh n th c đ ị ủ ả c giá tr  c a b n thân.

ự ả ả ưở ề ể ặ ế 7. B o đ m s  tăng tr ề ng, phát tri n đ u đ n n n kinh t .

ụ ấ ệ ệ

ớ ầ ữ ố ế ể ự ượ

ố ế ỉ i, m i thành viên trong c ng đ ng qu c t

ỗ ườ ỗ ợ ụ ố ộ ọ

ắ ố ớ ọ ậ ẻ ủ ự ự ợ 8. C n có s  h p tác qu c t ọ ế ứ V i nh ng ý h t s c ng n g n, đ ườ không ch  có ý nghĩa đ i v i m i ng ọ còn có tác d ng kêu g i, t p h p m i ng ươ ể ủ ố s ng và s  phát tri n c a tr  em, vì t đ  th c hi n các nhi m v  c p bách trên đây. ễ ể ả Tuyên bố này  c trình bày rõ ràng, d  hi u, b n  ồ ộ  mà   ộ   i, m i qu c gia cùng hành đ ng vì cu c ườ i ng lai c a chính loài ng

Chuyªn ®Ò 2: V¨n häc trung ®¹i

Ờ Ỳ Ọ Ệ Ạ             KHÁI QUÁT VĂN H C VI T NAM TH I K  TRUNG Đ I

ắ

ề I/ Tóm t ệ

ọ ộ

ế ờ ạ t Nam( ự ế ố c xác đ nh t ổ  đ

ổ ủ ị ế ướ ế ướ   c, đó là m t giai đo n mà văn ệ ướ Văn  c phong ki n Vi ừ ế ỷ ờ   ấ (d u m c cho s  ra đ i  th  k  X  ế ỷ ế ) đ n h t th  k  XIX.

ủ

ứ ơ ả ế t ki n th c c  b n. ạ ọ 1. Khái ni m v  văn h c trung đ i. ọ ộ ạ    Văn h c trung đ i là m t cách g i tên mang tính qui  ọ ể h c hình thành và phát tri n trong khuôn kh  c a nhà n ượ ọ ọ h c th i phong ki n, văn h c c ) ầ ệ ủ t Nam đ u tiên c phong ki n Vi c a nhà n ọ ạ ị 2. V  trí, vai trò c a văn h c trung đ i. ấ ị ở ố ọ ặ ầ ườ ­ Có vai trò, v  trí r t quan tr ng b i đây là m c đ u tiên, ch ng đ ầ ng đ u tiên

ủ c a văn h c.

ọ ộ ủ ề ạ ấ ọ ­ N i dung t ư ưở  t ọ   ng c a văn h c trung đ i có tính ch t bao trùm lên n n văn h c

ạ dân t c.ộ  3. Các giai đo n c a văn h c trung đ i.

ượ

ọ ạ ủ ạ Đ c chia làm 3 giai đo n: ế ỷ

ừ ế ỷ ừ ế ỷ ừ ử ế ỷ ế ế ỷ ế + T  th  k  X ­­> th  k  XV. ử ầ + T  th  k  XVI­­> n a đ u th  k  XVIII ế ỷ + T  n a cu i th  k  XVIII đ n h t th  k  XIX.

ộ ạ ố ọ 4. N i dung văn h c trung đ i.

ự ự

ướ hào, t ặ ộ  tôn dân t c ề ố ề ườ i...

ả ả ố ế ộ c, lòng căm thù gi c, đòi quy n s ng  quy n làm ng ế ­ Ph n ánh khí phách hào hùng, lòng t ­ Ph n ánh lòng yêu n ­ T  cáo ch  đ  phong ki n...

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

71

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

.....................................................................................................

ChuyÖn ngêi con g¸i Nam Xu¬ng

I.T×m hiÓu chung : 1. T¸c gi¶

ở ầ ặ ầ ờ ộ

ả ộ ướ ế

ế c ta th i phong ki n ệ ờ ệ ỉ

ủ i tăm  c a xã h i n ườ ng Tân, nay là huy n Thanh Mi n ­ t nh H i D ng ễ ả ươ ứ ướ ứ ế ồ ờ ­   NguyÔn D÷ sèng ë   kho ng đ u th  kĩ XVI ­là th i kì m  đ u cho m t ch ng dài ử ố ị l ch s  t ệ ­ Quê: Huy n Tr ủ ­ Là con c a Nguy n T ng Phiên (Ti n sĩ năm H ng Đ c th  27, đ i vua Lê Thánh

ể ạ ệ ọ ỏ ủ ế Tông 1496). Theo các tài li u đ  l i, ông  còn là h c trò gi i c a Tuy t Giang Phu T ử

ị ả ễ ỉ ưở ế ủ ườ ỗ ươ ầ Nguy n B nh Khiêm, ch u  nh h ng ti t tháo c a ng i th y, sau khi đ  h ố ng c ng,

ượ ề ẩ ư ở ữ ộ làm quan đ ễ c m t năm, Nguy n D  lui v   n c vùng núi Thanh Hoá.

2.XuÊt xø:

- TruyÒn k× m¹n lôc lµ tËp truyÖn ng¾n ®Çu tiªn cña v¨n häc VN, viÕt b»ng ch÷

H¸n, ®îc NguyÔn ThÕ Nghi ngêi cïng thêi dÞch ra ch÷ N«m, ngêi ®¬ng thêi ®¸nh

gi¸ rÊt cao, ®êi sau gäi ®ã lµ ¸ng v¨n hay cña bËc ®¹i gia, lµ thiªn cæ k× bót.

- TruyÖn ®Ëm gi¸ trÞ nh©n v¨n vµ NguyÔn D÷ lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n kh¬i

më cho trµo lu nh©n v¨n trong v¨n häc trung ®¹i VN.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

72

ề Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ạ ủ ượ ẩ ạ ụ ”là tác ph m duy nh t còn l i c a ông. Đây  đ c coi là áng “ Truy n kì  m n  l c

ệ ớ ổ ượ ế ề « thiên c  kì  bút”  v i 20  truy n  đ c vi ể t theo   th  truy n kì.

ỳ ớ ế ố ữ ệ ầ ỷ ố ậ ỳ: là nh ng truy n th n k  v i các y u t tiên ph t, ma qu  v n đ ượ ư   c l u Truy n kề

ề ộ truy n r ng rãi trong dân gian.

ả ạ ạ ụ : Ghi chép t n m n. M n l c

ữ ể ạ

ế ự

ị ả ậ ữ ượ ườ ể ệ ướ ủ ơ ớ ở  ự ề  ệ ọ   c m  khát v ng c a nhân

t đ p.

ườ ể ề ộ ờ ấ ủ ườ ỗ ươ  k  v  cu c đ i và n i oan khu t c a ng i ph ụ

ề ộ ệ ươ ộ ế ề ụ ữ t v  ph  n .

ng ệ ổ ố ừ ươ ệ ệ ạ ợ ố  truy n c  dân gian “V  chàng Tr ệ i  huy n Nam ng”  t

ươ

ỳ  còn là m t th  lo i vi ự ự ế ằ ộ ề Truy n k    s ) hình thành s m  t b ng ch  Hán (văn xuôi t ữ ậ ệ ố c các nhà văn Vi Trung Qu c, đ t Nam ti p nh n d a trên nh ng chuy n có th c v ậ i th t, mang đ m giá tr  nhân b n, th  hi n  nh ng con ng ộ ố ẹ dân v  m t xã h i t ­  Chuy n ng i con gái Nam X ữ n  Vũ N ng, là m t trong s  11 truy n vi ồ ­ Truy n có ngu n g c t X ng (Lý Nhân ­ Hà Nam ngày nay). -Ngêi con g¸i Nam X¬ng lµ mét trong 20 truyÖn cña tËp s¸ch, ®îc x©y dùng trªn c¬ së truyÖn cæ tÝch cã h cÊu thªm c¸c yÕu tè k× ¶o. ệ t truy n ườ ườ ươ ấ ọ ỳ ị ế i con gái thu  m  n t na, l y Tr i ít h c, tính hay đa ng Sinh (ng

ươ ẹ ả ặ ồ   ng Sinh ph i đi lính ch ng gi c Chiêm. Vũ N ng sinh con, chăm sóc m  ch ng

ẹ ồ ồ

ố ở ề ươ ờ ợ ươ ủ ị ư   ng Sinh tr  v , nghe câu nói c a con và nghi ng  v . Vũ N ng b  oan nh ng

ượ ườ

ươ ượ ả ự ử ở ế ể  t    b n Hoàng Giang, đ ặ ỷ ươ i thu  cung, Vũ N ng g p Phan Lang (ng ặ  v  tr n gian ­ g p Tr ứ c Linh Phi c u giúp. i cùng làng). Phan Lang đ ươ c gi ượ c Linh ư i oan ­ nh ng nàng ng Sinh, Vũ N ng đ

3. Tóm t ắ ươ ­ Vũ N ng là ng nghi). ố ươ ­ Tr ấ chu đáo. M  ch ng  m r i m t. ­ Tr không th  minh oan, đã t Ở ướ  d ­  ở ề ầ Phi giúp tr ể ở ề ầ không th  tr  v  tr n gian.

II. Néi dung chÝnh

ươ ậ 1, Nhân v t Vũ N ng

:

ả ườ ẹ ế rõ là ng hoàn c nh nào, VN đ u t i đ p n t:

ượ ố ẹ ồ : Đ c ti ng là ng ở ấ c khi l y ch ng

ề ỏ ế ộ ố ụ ữ ẹ i ph  n  đ p ng  dung t t đ p” ướ ả ủ

ườ i có “t  Trong cu c s ng v  ch ng: ể c b n tính hay ghen c a ch ng, ả ườ ợ ồ ừ ợ ồ ươ ấ ư Tr ồ  gìn khuôn phép, không t ng đ  lúc nào v  ch ng ph i th t hoà”.

a) Dù   ướ  ­Tr ồ ấ ừ ­  T  khi l y ch ng: ữ Vũ N ng đã “gi ậ Nµng rãt chÐn rîc ®Çy nãi nh÷ng lêi ©n nghÜa thuû ồ ễ ­  Khi ti n ch ng ra tr n:  chung, thÓ hiÖn sù quan t©m lo l¾ng cho chång ë chèn biªn ¶i xa x«i. Chøng tá nµng rÊt hiÓu vµ th«ng c¶m cho chång.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

73

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ươ ườ ợ ồ ỷ ế i v  chung thu , yêu ch ng tha thi ộ t, m t ng ườ   i

ẹ ề ­ Khi xa ch ngồ : Vũ N ng là ng ả m  hi n, dâu th o.

+ Khi chång ra trËn bao g¸nh nÆng gia ®×nh ®Ò lªn vai nhá yÕu cña nµg. Mét m×nh nµg võa ch¨m sãc mÑ giµ l¹i nu«i d¹y con th. Khi mÑ chång èm nµg hÕt søc thuèc thang, lÇy lêi ngon ngät khuyªn mÑ chång ¨n uèng cho chãng lµnh bÖnh. MÑ chång mÊt nµng ma chay tÕ lÔ chu ®¸o nhu cha mÑ ®Î cña m×nh. Tr- íc khi nh¾m m¾t chÝnh mÑ chång cña nµng còng ph¶i thãªt nªn nh÷ng c©u hÕt søc c¶m ®éng ®Ó nãi vÒ c«ng lao cña nµng víi gia ®×nh nhµ chång: “…xanh kia quyÕt ch¼ng phô con còng nh con ch¼ng phô mÑ”.

+ Chång ra trËn, nµng göi nçi nhí th¬ng chång vµo chÝnh chiÕc bãng cña

ế ự ươ ườ ụ ươ ng yêu ch ng h t m c.

ầ ể ữ ủ i ph  n  đ m đang, th ể ồ

ể ồ ỗ ị ố ử ấ

ề ự ả

ộ ạ ươ ự ẫ ấ ọ ụ ữ ả : Phân tr n đ  ch ng hi u rõ n i oan c a mình. Nh ng l ớ ấ ọ ệ  b o v . ỡ t cùng, Vũ N ng t ộ    v n. Đó là hành đ ng

t, th  hi n s  b t công đ i v i ng

ụ ữ ứ ạ ườ i ph  n  đ c h nh. ườ ế ụ y ph c, con ng ả   i đ n quang c nh ể ệ ự ấ : Đó là m t th  gi ộ

ỷ ớ ườ i. ố ậ ạ ẽ ơ ầ ộ ố i thu  cung đ i l p v i cu c s ng b c b o n i tr n th ế

ườ ly k  hoang đ ng.

ấ ố ặ ươ ng, không mu n mang ti ng x u.

ỳ ế ộ ố ẹ ằ ơ ơ ợ ớ ộ c m  khát v ng m t xã h i công b ng t t đ p h n, phù h p v i tâm lý

ị ố ọ  cáo.

ộ ố ừ ỏ ứ ề ầ ấ b  cu c s ng đ y oan  c. Đi u đó cho th y cái nhìn

ụ ẹ ế ả ề i ph  n  xinh đ p, n t na, hi n th c, đ m đang, tháo vát,

. ụ ữ ế ế ạ

ạ

ườ ộ ủ ễ ườ ế  Ng ắ ụ ữ ấ ạ i ph  n  b t h nh, oan trái.  giáo phong ki n: ­ B i s  ràng bu c c a l

ụ ữ ề ủ ố ậ

m×nh ë trªn tu¬ng mµ nãi víi ®øa con th¬ d¹i r»ng ®ã chÝnh lµ cha nã. ­>V  N ng là ng ờ ị ồ i nói ­ Khi b  ch ng nghi oan   ươ   ể ệ ự th  hi n s  đau đ n th t v ng khi không hi u vì sao b  đ i x  b t công. Vũ N ng không có quy n t H nh phúc gia đình tan v . Th t v ng t ố ế ệ t cu i cùng. quy t li ố ớ ố ế ờ ­ L i than th ng thi ế ớ ẹ ừ ỷ ố ở ­ Khi s ng  i đ p t  thu  cung ệ ố ấ ẹ ư lâu đài. Nh ng đ p nh t là m i quan h  nhân nghĩa. ướ ẹ ỷ ộ ố i thu  cung đ p, có tình ng ­ Cu c s ng d ướ ả ộ ố ả Tác gi  cu c s ng d  miêu t ự ệ ố ụ ằ  cáo hi n th c. nh m m c đích t ế ố ươ ­ Vũ N ng g p Phan Lang, y u t ớ ­ Nh  quê h ể ệ ướ Th  hi n  ườ ọ i đ c, tăng giá tr  t ng - Th  hi n thái đ  d t khoát t ộ ứ ể ệ ả ạ ủ . nhân đ o c a tác gi ườ ộ ươ =>Vũ N ng là m t ng ẹ ỷ ả hi u th o, thu  chung v n toàn, h t lòng vun đ p cho h nh phúc gia đình b) Vũ N ng l ộ ươ i là m t ng ở ự ườ ả ả ộ ấ  tình yêu. l y ph i   ng

ồ ộ ố ng, đ c đoán l i.

ấ :

ộ   ụ i ph  n  hoàn toàn ph  thu c ậ ủ   ả i   đàn ông trong gia đình. Th m chí không có c  quy n làm ch  s  ph n c a vào ng ườ   ừ ấ chính b n thân mình. cu c hôn nhân không xu t phát t i ạ i hay ghen tuông vô l ch ng gia tr ự ơ ủ ộ ự ứ ử ế ấ

ộ c.Hành đ ng vũ phu,thái đ i, mù quáng c a Tr

ươ           c) Cái ch t c a Vũ N ng th c ch t là m t s  b c t           ­ Xu t phát t ố ộ ưở ế ủ ừ ờ i nói ngây th  c a con tr  => khi n cho lòng ghen tuông vô   l ủ ưở ẻ ỡ ượ ươ ng Sinh bùng phát không gì g  đ ủ ỏ ọ ự ươ ữ ng, b  ngoài tai m i s  thanh minh c a Vũ N ng và  nh ng ng l đ c đoán, gia tr ộ  ườ   i

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

74

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ươ ậ ươ   ợ ng Sinh. M t m c nghi oan cho v , đánh đ p,   đu i đi Vũ N ng

ổ ế ự ự

ọ ỉ ể ệ ự ế ắ ủ

ụ ữ ườ ủ ề ỏ

ế ế

ồ ả ươ ủ ơ

ả ạ  cho s  ph n ng ự ủ hàng xóm c a Tr ự ế ắ ơ r i vào s  b  t c hoàn toàn không còn s  l a ch n nào khác ngoài cái ch t.  ươ ế ủ  ­ Cái ch t c a Vũ N ng không ch  th  hi n s  b  t c c a nàng mà còn có nghĩa vô   ế ộ ậ ố ắ ấ cùng sâu s c: S  ph n m ng manh c a ng i ph  n , ch  đ  nam quy n b t công   ứ ộ ườ   i ch ng, chi n tranh phong   ki n li gián l a đôi, dung túng cho hành đ ng c a ng ả   ế ả ế khi n cho h nh phúc c a h  ph i đ n c nh “ bình r i trâm  gãy”, lòng th ng c m ụ ữ... ủ c a tác gi

ố ậ ậ ươ ủ ọ ườ i ph  n ng Sinh 2 , Nhân v t Tr

ườ ồ

ể ề ườ ưở ườ ậ

ng, đ c đoán, coi th ươ ẩ ọ ẻ ế ế ộ ủ i ch ng trong ch  đ  phong ki n nam   ả ạ   ng c  m ng ng nhân ph m th m chí coi th ố i. ng Sinh còn là k  vô  h c, ghen tuông mù quáng, vô l

ủ ề ự ­  Đi n hình cho quy n l c và tính cách c a ng ộ quy n: Gia tr ủ ợ ố s ng c a v . Ngoài ra, Tr ả : ờ 3, L i nói c a Đ n

ế ư ứ t nói, ch  không nh  cha tôi tr

ỉ ướ c đây, th

ư i bi ườ ng có m t ng ơ ủ

ư ộ ả ờ ướ   c ế i đàn ông, đêm nào cũng đ n…”. ồ nín thin thít, đi cũng đi, ng i cũng   ờ   ườ i cha nghi ng , i. Ng i gi

ượ

c). ở ế ệ ắ ẳ ộ ộ

ệ ệ

ể ờ ể ấ ắ ệ   ệ i con nói: khéo léo k  chuy n, cách th t nút câu chuy n ng Sinh gi u không k  l

ẫ

ể ả ườ ủ ế ả ẫ ở i nói c a Đ n đã có ý m  ra đ  gi i quy t mâu thu n: “Ng i gì mà l ạ

ậ - “Ô hay! Th  ra ông cũng là cho tôi  ? Ông l ế ạ ườ ộ kia ch  nín thin thít… Tr ẻ ả ­ Câu nói ph n ánh đúng ý nghĩ ngây th  c a tr  em:  ố ấ ố ư ự ự ng i ồ (đúng nh  s  th c, gi ng nh  m t câu đ  gi u đi l ườ ọ ng i đ c cũng không đoán đ ể ­ Tài k  chuy n (khéo th t nút m  nút) khi n câu chuy n đ t ng t, căng th ng, mâu ấ ẫ thu n xu t hi n. ươ ­ Tr ể làm phát tri n mâu thu n. ờ ­Ngay trong l ỉ v y, ch  nín thin thít”

§Ò tham kh¶o

§Ò 1: Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” cña NguyÔn D÷

I/ T×m hiÓu ®Ò - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thÓ hiÖn trong t¸c phÈm v¨n ch¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n. - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam thêng biÓu hiÖn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ngêi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cña con ngêi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cña con ngêi vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ngêi - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n trªn,ngêi viÕt soi chiÕu vµ “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” ®Ó ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ néi dung nh©n v¨n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

75

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña NguyÔn D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cña v¨n häc thêi ®¹i «ng. - Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th¬ng cña nh©n vËt Vò N¬ng ®Ó khai th¸c vÊn ®Ò, nhng néi dung bµi viÕt ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c. II/ Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn con ngêi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch¬ng ngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c. - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷. B- Th©n bµi: * Kh¸i niÖm nh©n ®¹o: lßng yªu thu¬ng, sù ngîi ca, t«n träng gi¸ trÞ, phÈm chÊt, vÎ ®Ñp, tµi n¨ng, vµ quyÒn lîi cña con nguêi. 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ngêi qua vÎ ®Ñp cña VN, mét phô n÷ b×nh d©n - VN lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n nguêi kh¸ ®Æc biÖt cña t tëng nh©n v¨n NguyÔn D÷. - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña nguêi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô duìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu thu¬ng. - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con nguêi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa: + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh. + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®uîc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ. + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còng thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ nu¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gia nghi thÊt” Tãm l¹i : duíi ¸nh s¸ng cña tu tuëng nh©n v¨n ®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n chu- ¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con nguêi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶. 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò Nu¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín truíc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu. - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®uîc huëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

76

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ cha mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ngêi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî). + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,… sen rò trong ao, liÔu tµn truíc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ nguêi chång vÉn kh«ng ®éng lßng. + Con nguêi trong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt  Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng. 3. Nhung víi tÊm lßng yªu thu¬ng con nguêi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con nguêi trong s¸ng cao ®Ñp nhu nµng ®· chÕt oan khuÊt. - Mîn yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò Nu¬ng trë vÒ ®Ó ®uîc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n xa. - Nhng Vò Nu¬ng ®îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®uîc n÷a”. - H¹nh phóc vÉn chØ lµ uíc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®uîc). 4. Víi niÒm xãt th¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con nguêi. - XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,…) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n cña nã lµ nh©n vËt Tru¬ng Sinh, nguêi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu. - ThÕ lùc ®ång tiÒn b¹c ¸c (Tru¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó cuíi Vò Nu¬ng). Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con nguêi.  NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tru¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ XVI. C- KÕt bµi: - “ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng” lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña nguêi phu n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn. - T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au thu¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c. §Ò 2: ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng cña NguyÔn D÷ xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè k× ¶o.H·y chØ ra c¸c yÕu tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× khi ®a ra nh÷ng yÕu tè k× ¶o vµo1 c©u chuyÖn quen thuéc ? Gîi ý:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

77

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

- CÇn chØ ra ®uîc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chuyÖn : + Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa + Phan Lang gÆp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gÆp Linh Phi, ®uîc cøu gióp; gÆp l¹i Vò Nu¬ng, ®îc sø gi¶ cña Linh Phi rÏ ®uêng nuíc ®a vÒ du¬ng thÕ. + Vò Nu¬ng hiÖn vÒ trong lÔ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, huyÒn ¶o råi l¹i biÕn mÊt. - ý nghÜ cña c¸c chi tiÕt huyÒn ¶o: + Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Ñp vèn cã cña nh©n vËt Vò Nu¬ng: nÆng t×nh, nÆng nghÜa, quan t©m ®Õn chång con, khao kh¸t ®uîc phô håi danh dù. + T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chuyÖn. + thÓ hiÖn uíc m¬ vÒ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cña nh©n d©n + T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiÖn thùc cña x· héi. * VÒ h×nh thøc: - C©u tr¶ lêi ng¾n gän, gi¶i thÝch lµm râ yªu cÇu cña ®Ò bµi.- C¸c ý cã sù liªn kÕt chÆt chÏ.- Tr×nh bµy râ rµng, m¹ch l¹c.

§Ò 3: Trong “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kÓ chuyÖn. Gîi ý:

1. Yªu cÇu néi dung :- §Ò bµi yªu cÇu nguêi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt chi tiÕt nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn. - C¸i bãng trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc bÊt ngê. + C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chuyÖn v× : §èi víi Vò Nu¬ng: Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× thu¬ng nhí chång, v× kh«ng muèn con nhá thiÕu v¾ng bãng nguêi cha nªn hµng ®ªm, Vò Nu¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn tuêng, nãi dèi con ®ã lµ cha nã. Lêi nãi dèi cña Vò Nu¬ng víi môc ®Ých hoµn toµn tèt ®Ñp. §èi víi bÐ §¶n: Míi 3 tuæi, cßn ng©y th¬, cha hiÓu hÕt nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét nguêi cha ®ªm nµo còng ®Õn, mÑ ®i còng ®i, mÑ ngåi còng ngåi, nhung nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê bÕ nã. §èi víi Tru¬ng Sinh: Lêi nãi cña bÐ §¶n vÒ ngêi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù nghi ngê vî kh«ng thuû chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ó vÒ nhµ m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi Vò Nu¬ng ®i ®Ó Vò Nu¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc. + C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chuyÖn. Chµng Tru¬ng sau nµy hiÓu ra nçi oan cña vî còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cña chµng trªn tu êng ®uîc bÐ §¶n gäi lµ cha.Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cña Vò Nu¬ng ®Òu ®uîc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng. - ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chuyÖn b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cña Vò Nu¬ng thªm oan øc, gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam quyÒn ®Çy bÊt c«ng víi nguêi phô n÷ cµng thªm s©u s¾c h¬n.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

78

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 2. Yªu cÇu h×nh thøc: - Tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n ng¾n. - DÉn d¾t, chuyÓn ý hîp lÝ. - DiÔn ®¹t lu lo¸t.

§Ò 4: PhÇn cuèi cña t¸c phÈm “ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng” ®uîc t¸c gi¶ x©y dùng b»ng hµng lo¹t nh÷ng chi tiÕt hu cÊu. H·y ph©n tÝch ý nghÜa cña c¸c chi tiÕt ®ã.

Gîi ý :

- C¸c chi tiÕt hu cÊu ë phÇn cuèi truyÖn : Vò Nu¬ng gÆp Phan Lang duíi thuû cung, c¶nh sèng díi thuû cung vµ nh÷ng c¶nh Vò Nu¬ng hiÖn vÒ trªn bÕn s«ng cïng nh÷ng lêi nãi cña nµng khi kÕt thóc c©u chuyÖn. C¸c chi tiÕt ®ã cã t¸c dông lµm t¨ng yÕu tè li k× vµ lµm hoµn chØnh nÐt ®Ñp cña nh©n vËt Vò N u¬ng, dï chÕt nhung nµng vÉn muèn röa oan, b¶o toµn danh dù, nh©n phÈm . - C©u nãi cuãi cïng cña nµng : “§a t¹ t×nh chµng, thiÕp ch¼ng thÓ trë vÒ nh©n gian ®uîc n÷a” lµ lêi nãi cã ý nghÜa tè c¸o s©u s¾c, hiÖn thùc x· héi ®ã kh«ng cã chç cho nµng dung th©n vµ lµm cho c©u chuyÖn t¨ng tÝnh hiÖn thùc ngay trong yÕu tè k× ¶o : nguêi chÕt kh«ng thÓ sèng l¹i ®uîc. §Ò 5: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. Gîi ý: - NguyÔn D÷ lµ nhµ v¨n tiªu biÓu cña VHVN nöa ®Çu thÕ kØ XVI. §©y lµ thêi k× x· héi phong kiÕn ViÖt Nam cã nhiÒu biÕn ®éng vµ khñng ho¶ng. Nh÷ng gi¸ trÞ chÝnh thèng cña Nho gi¸o bÞ nghi ngê, ®¶o lén. §Æc biÖt chiÕn tranh gi÷a c¸c tËp ®oµn phong kiÕn Lª – TrÞnh – M¹c g©y ra nh÷ng lo¹n l¹c, rèi ren liªn miªn trong ®êi sèng x· héi. Gièng nhu nhiÒu tri thøc kh¸c cña thêi ®¹i m×nh. NguyÔn D÷ ch¸n n¶n vµ bi phÉn truíc thêi cuéc. ChÝnh v× thÕ, sau khi ®ç Hu¬ng Cèng, «ng chØ lµm quan mét n¨m råi c¸o quan vÒ ë Èn. TruyÒn k×: lµ thÓ lo¹i v¨n xu«i tù sù cã nguån gèc tõ Trung Quèc, thÞnh hµnh tõ thêi §uêng. TruyÒn k× thuêng dùa vµo nh÷ng cèt truyÖn d©n gian hoÆc d· sö. Trªn c¬ së ®ã, nhµ v¨n hu cÊu, s¾p xÕp l¹i c¸c t×nh tiÕt, t« ®©m thªm c¸c nh©n vËt… ë truyÒn k×, cã sù ®an xen gi÷a thùc vµ ¶o. §Æc biÖt, c¸c yÕu tè k× ¶o trë thµnh phu¬ng thøc kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ph¶n ¸nh hiÖn thùc vµ kÝ th¸c nh÷ng t©m sù, nh÷ng tr¶i nghiÖm cña nhµ v¨n. “TruyÒn k× m¹n lôc” cña NguyÔn D÷ lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho thÓ lo¹i truyÒn k× ë ViÖt Nam.T¸c phÈm “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam Xu¬ng”lµ mét trong 20 t¸c phÈm cña “TruyÒn k× m¹n lôc”. Qua cuéc ®êi cña Vò Nu¬ng, NguyÔn D÷ tè c¸o cuéc chiÕn tranh phi nghÜa ®· lµm vì tan h¹nh phóc løa ®«i, ®ång thêi thÓ hiÖn sù c¶m th«ng s©u s¾c víi kh¸t väng h¹nh phóc còng nh bi kÞch cña nguêi phô n÷ trong x· héi xa. T¸c phÈm còng lµ sù suy ngÉm, day døt truíc sù mong manh cña h¹nh phóc trong kiÕp nguêi ®Çy bÊt tr¾c.T¸c phÈm cho thÊy nghÖ thuËt x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt giµ dÆn. Sù ®an xen thùc ¶o mét c¸ch nghÖ thuËt, mang tÝnh thÈm mÜ cao.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

79

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 - Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm :ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng lµ mét truyÖn ng¾n ®Æc s¾c c¶ vÒ néi dung lÉn nghÖ thuËt trong t¸c phÈm TruyÒn k× m¹n lôc cña NguyÔn D÷. TruyÖn ®· thÓ hiÖn ®uîc sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a chÊt hiÖn thùc (c©u chuyÖn ®uîc luu truyÒn trong d©n gian) víi nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc tr- ung cña thÓ lo¹i truyÒn k× (yÕu tè k× l¹ hoang ®uêng). §Ò 6: h·y ph©n tÝch nh÷ng gi¸ trÞ cña t¸c phÈm “ChuyÖn ngêi con gi¸ Nam X¬ng”: 1.1Gi¸ trÞ hiÖn thùc : a. T¸c phÈm ®· ®Ò cËp tíi sè phËn bi kÞch cña nguêi phô n÷ duíi chÕ ®é phong kiÕn th«ng qua h×nh tuîng nh©n vËt Vò Nu¬ng Vèn lµ nguêi con g¸i xuÊt th©n tõ tÇng líp b×nh d©n thuú mÞ, nÕt na ; tu dung tèt ®Ñp. Khi chång ®i lÝnh. Vò Nu¬ng mét m×nh võa ch¨m sãc, thuèc thang ma chay cho mÑ chång võa nu«i con, ®¶m ®ang, tËn t×nh, chu ®¸o. §Ó råi khi chµng Tru¬ng trë vÒ, chØ v× c©u nãi ng©y th¬ cña bÐ §¶n mµ tru¬ng Sinh ®· nghi ngê lßng thuû chung cña vî. Tõ chç nãi bãng giã xa x«i, råi m¾ng chöi, h¾t hñi vµ cuèi cïng lµ ®uæi Vò Nu¬ng ra khái nhµ, Tru¬ng Sinh ®· ®Èy Vò Nu¬ng tíi buíc ®êng cïng quÉn vµ bÕ t¾c, ph¶i chän c¸i chÕt ®Ó tù minh oan cho m×nh. b. TruyÖn cßn ph¶n ¸nh hiÖn thùc vÒ XHPKVN víi nh÷ng biÓu hiÖn bÊt c«ng v« lÝ. §ã lµ mét x· héi dung tóng cho quan niÖm träng nam khinh n÷, ®Ó cho Tru¬ng Sinh – mét kÎ thÊt häc, vò phu ngang nhiªn chµ ®¹p lªn gi¸ trÞ nh©n phÈm cña nguêi vî hiÒn thôc nÕt na. - XÐt trong quan hÖ gia ®×nh, th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña Tru¬ng Sinh chØ lµ sù ghen tu«ng mï qu¸ng, thiÕu c¨n cø (cid:0) (chØ dùa vµo c©u nãi v« t×nh cña ®øa trÎ 3 tuæi, bá ngoµi tai mäi lêi thanh minh cña vî vµ lêi can ng¨n cña hµng xãm). - Nhung xÐt trong quan hÖ x· héi : hµnh ®éng ghen tu«ng cña Tru¬ng Sinh kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i t©m lÝ bét ph¸t trong c¬n nãng giËn bÊt thuêng mµ lµ hÖ qu¶ cña mét lo¹i tÝnh c¸ch – s¶n phÈm cña x· héi ®u¬ng thêi. ? Nguyªn nh©n cña c¸i chÕt Vò N¬ng NÕu Tru¬ng Sinh lµ thñ ph¹m trùc tiÕp g©y nªn c¸i chÕt cña Vò Nu¬ng th× nguyªn nh©n s©u xa lµ do chÝnh XHPK bÊt c«ng – x· héi mµ ë ®ã nguêi phô n÷ kh«ng thÓ ®øng ra ®Ó b¶o vÖ cho gi¸ trÞ nh©n phÈm cña m×nh, vµ lêi buéc téi, gì téi cho nguêi phô n÷ bÊt h¹nh Êy l¹i phô thuéc vµo nh÷ng c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ 3 tuæi (lêi bÐ §¶n). §ã lµ cha kÓ tíi mét nguyªn nh©n kh¸c n÷a : do CĐPK – dï kh«ng ®uîc miªu t¶ trùc tiÕp, nhung cuéc chia tay Êy ®· t¸c ®éng hoÆc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi sè phËn tõng nh©n vËt trong t¸c phÈm : + Nguêi mÑ sÇu nhí con mµ chÕt + VN vµ TS ph¶i sèng c¶nh chia l×a + BÐ §¶n sinh ra ®· thiÕu thèn t×nh c¶m cña nguêi cha vµ khi cha trë vÒ th× mÊt mÑ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

80

tÝnh chÊt truyÒn

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 §©y lµ mét c©u chuyÖn diÔn ra ®Çu thÕ kØ XV (cuéc chiÕn tranh x¶y ra thêi nhµ Hå) ®uîc truyÒn tông trong d©n gian, nhung ph¶i ch¨ng qua ®ã, t¸c phÈm cßn ngÇm phª ph¸n cuéc néi chiÕn ®Ém m¸u trong x· héi ®u¬ng thêi (thÕ kØ XVI). 1.2. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: Kh¸i niÖm nh©n ®¹o: lßng yªu thu¬ng, sù ngîi ca, t«n träng gi¸ trÞ, phÈm chÊt, vÎ ®Ñp, tµi n¨ng… vµ quyÒn lîi cña con nguêi. a. Th¸i ®é ngîi ca, t«n träng vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷ th«ng qua h×nh tuîng nh©n vËt Vò Nu¬ng. - XuÊt th©n tõ tÇng líp b×nh d©n nhung ë Vò Nu¬ng ®· héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ngêi PNVN theo quan ®iÓm Nho gi¸o (cã ®ñ tam tßng, tø ®øc). - §Æc biÖt t¸c gi¶ ®· ®Æt nh©n vËt trong c¸c mèi quan hÖ ®Ó lµm to¸t lªn vÎ ®Ñp Êy. + Víi chång: nµng lµ nguêi vî hiÒn thôc lu«n biÕt “Gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng tõng ®Ó lóc nµo vî chång ph¶i ®Õn thÊt hoµ”. + Víi con: nµng lµ nguêi mÑ dÞu dµng, giµu t×nh yªu thu¬ng (chi tiÕt nµng chØ bãng m×nh trªn v¸ch vµ b¶o ®ã lµ cha §¶n còng xuÊt ph¸t tõ tÊm lßng nguêi mÑ, ®Ó con trai m×nh bít ®i c¶m gi¸c thiÕu v¾ng t×nh c¶m cña nguêi cha) + Víi mÑ chång: nµng ®· lµm trßn bæn phËn cña mét nguêi con d©u hiÕu th¶o (thay chång ch¨m sãc mÑ, ®éng viªn khi mÑ buån, thuèc thang khi mÑ èm, lo ma chay chu ®¸o khi mÑ qua ®êi) - Nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña Vò Nu¬ng cßn ®uîc thÓ hiÖn ngay c¶ khi nµng sèng cuéc sèng cña mét cung n÷ duíi thuû cung. + S½n sµng tha thø cho Tru¬ng Sinh + Mét mùc thu¬ng nhí chång con nhung kh«ng thÓ trë vÒ v× ®· nÆng ¬n nghÜa ®èi víi Linh Phi… (cid:0) Ta thÊy, NguyÔn D÷ ®· dµnh cho nh©n vËt mét th¸i ®é yªu mÕn, tr©n träng qua tõng trang truyÖn, tõ ®ã kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh tuîng nh©n vËt nguêi phô n÷ víi ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt ®Ñp. b. C©u chuyÖn cßn ®Ò cao triÕt lÝ nh©n nghÜa ë hiÒn gÆp lµnh qua phÇn kÕt thóc cã hËu gièng nh rÊt nhiÒu nh÷ng c©u chuyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. - Víi ®Æc trurng riªng cña thÓ lo¹i truyÖn truyÒn k×, NguyÔn D÷ ®· s¸ng t¹o thªm phÇn cuèi cña c©u chuyÖn. VN ®· kh«ng chÕt, hay nãi ®óng h¬n, nµng ®uîc sèng kh¸c b×nh yªn vµ tèt ®Ñp h¬n ë chon thuû cung. Qua ®ã cã thÓ thÊy râ uíc m¬ cña nguêi xua (còng lµ cña t¸c gi¶) vÒ mét x· héi c«ng b»ng, tèt ®Ñp mµ ë ®ã, con nguêi sèng vµ ®èi xö víi nhau b»ng lßng nh©n ¸i, ë ®ã nh©n phÈm cña con nguêi ®uîc t«n träng ®óng møc. Oan th× ph¶i ®îc gi¶i, ngêi hiÒn lµnh l- uong thiÖn nh Vò Nu¬ng ph¶i ®îc huëng h¹nh phóc. 1. 3 Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: - §©y lµ mét t¸c phÈm ®uîc viÕt theo lèi truyÖn truyÒn k× (cid:0) k× ®uîc thÓ hiÖn qua kÕt cÊu hai phÇn: + Vò Nu¬ng ë trÇn gian

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

81

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

+ Vò Nu¬ng ë thuû cung Víi kÕt c©u hai phÇn nµy, t¸c gi¶ ®· kh¾c ho¹ ®uîc mét c¸ch hoµn thiªn vÎ ®Ñp h×nh tuîng nh©n vËt Vò N¬ng. MÆt kh¸c, còng nhu kÕt cÊu cña truyÖn cæ tÝch TÊm C¸m (cid:0) KÕt c©u hai phÇn ë “ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng” ®· gãp phÇn thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ lÏ c«ng b»ng trong cuéc ®êi (ë hiÒn gÆp lµnh). Tuy nhiªn, nÕu c« TÊm sau nh÷ng lÇn ho¸ th©n ®· ®îc trë vÒ vÞ trÝ hoµng hËu, sèng h¹nh phóc trän ®êi th× Vò nu¬ng l¹i chØ tho¸ng hiÖn vÒ råi vÜnh viÔn biÕn mÊt. -VÒ kÕt cÊu: +TruyÖn x©y dùng tõ thÊp ®Õn cao. HÕt ®ît sãng nµy ®Õn ®ît sãng kh¸c, ®ît sau m¹nh h¬n ®ît truíc khiÕn c©u truyÖn hÊp dÉn. +Cuèi cïng kÕt thóc kh«ng ®ét ngét nhu ng t¹o ra ®uîc sù ®ång c¶m s©u s¾c n¬i nguêi ®äc. -ChÊt hoang ®uêng k× ¶o cuèi truyÖn h×nh nhu còng lµm t¨ng thªm ý nghÜa phª ph¸n ®èi víi hiÖn thùc: dï oan ®· ®uîc gi¶i nhung nguêi ®· chÕt th× kh«ng thÓ sèng l¹i ®uîc (cid:0) Do ®ã, bµi häc gi¸o dôc ®èi víi nh÷ng kÎ nhu Tru¬ng Sinh cµng thªm s©u s¾c h¬n. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn nghÖ thuËt t¹o tÝnh kÞch trong c©u chuyÖn mµ yÕu tè th¾t nót vµ gì nót cña tÊn kÞch Êy chØ lµ c©u nãi cña mét ®øa trÎ 3 tuæi (BÐ §¶n). Qua ®ã thÓ hiÖn sù bÊt c«ng v« lÝ ®èi víi nguêi phô n÷ trong x· héi Êy. -VÒ ng«n ng÷: Lêi v¨n biÕn ngÉu, dïng nhiÒu ®iÓn tÝch- c©u truyÖn cã kÕt cÊu cæ kÝnh h¬n. -X©y dùng t×nh tiÕt: th¾t, gì, më nót, c¸ch kÓ truyÖn sèng ®éng, giµu kÞch tÝnh tËp trung lµm næi bËt nçi oan cña Vò Ngäc- g©y xóc ®éng -X©y dùng nh©n vËt Vò Ngäc: Nguêi phô n÷ cã phÈm chÊt, tu duy tèt ®Ñp- ®¹i diÖn cho nguêi phô n÷ xa- ®¹i diÖn cho nçi bÊt h¹nh g«ng xiÒng mµ x· héi t¹o ra cho nguêi phô n÷.

Ề Ạ B. CÁC D NG Đ :

ể ạ ặ 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m

ế ố ỳ ả ườ ươ k   o trong ệ "Chuy n ng i con gái Nam X ng".

ề ạ ở ạ ệ ớ i thi u khái quát v  đo n trích.

ệ ề Đ  1: ề ủ Ý nghĩa c a các y u t G i ý:ợ a. M  đo n: ­ Gi b. Thân đo n:ạ ­ Các y u t

k   o trong truy n: ồ ả

ộ ế ố ỳ ả + Phan Lang n m m ng r i th  rùa. + Phan Lang g p n n, l c vào đ ng rùa, g p Linh Phi, đ

ạ ẽ ườ ộ ằ ặ ạ ạ ượ ứ ả ủ c x  gi l ươ i Vũ N ng, đ c a Linh Phi r  đ ặ ng n ượ ứ ướ ư ề ươ c đ a v  d ặ   c c u giúp, g p ế ng th .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

82

ế ữ i oan trên b n Hoàng Giang gi a lung linh,

ươ ề ả ồ ạ + Vũ N ng hi n v  trong l ế

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ễ ả ệ ề  gi ấ i bi n đi m t. ế ỳ ả t k   o.

huy n  o r i l ủ ­ Ý nghĩa c a các chi ti ỉ ẹ ậ ặ ố

ượ ầ ồ + Làm hoàn ch nh thêm nét đ p v n có c a nhân v t Vũ N ng: N ng tình,   ụ ồ   c ph c h i ươ  tiên, khao khát đ

ủ ộ ổ ế ặ n ng nghĩa, quan tâm đ n ch ng con, ph n m  t danh d .ự

ộ ế ệ

ơ ề ẽ ằ + T o nên m t k t thúc ph n nào có h u cho câu chuy n. + Th  hi n ậ ở ờ ủ  đ i c a nhân dân ta. ầ  công b ng c m  v  l

ủ ế ố ỳ ả ệ c. K t đo n: ­ Kh ng đ nh ý nghĩa c a y u t ố ớ  k   o đ i v i truy n.

ế ẳ ề ạ 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m

ệ ủ ề ườ ể ả ả "Chuy n   ng i   con   gái   Nam :  C m   nh n   c a   em   v   văn   b n ạ ể ệ ướ ạ ị ặ Đ   1  ề

ủ ễ ậ ữ ngươ " c a Nguy n D .

X *G i ýợ

ề , tác ph m.

ả i thi u khái quát v  tác gi ự ậ ặ ắ ủ ẩ ệ ệ ệ ạ

ự

ế ố ố a. M  bàiở ệ ớ ­ Gi ị ­ Nêu giá tr  nhân đ o, hi n th c và ngh  thu t đ c s c c a truy n. b. Thân bài: ị ệ 1. Giá tr  hi n th c: ộ ­ T  cáo xã h i phong ki n b t công, th i nát ...

ạ ả

ng đang s ng bên gia đình h nh phúc ph i đi lính. ệ ờ ấ ố ầ

ng, s u não, lâm b nh qua đ i. ệ

ế ườ ­ Ng

i v  ph i gánh vác công vi c gia đình. ủ ễ ườ ươ ỷ ồ ấ  giáo phong ki n b t công. i thu  chung, yêu th ế   ng ch ng con, có hi u

ồ ồ ộ ươ ế ẩ ườ i đa nghi, h  đ , đ c đoán ­> đ y Vũ N ng đ n cái

ng Sinh là ng ươ ế

ươ ch t th m th ể ươ ộ ươ + Chàng Tr ớ ươ ẹ + M  già nh  th ả ườ ợ + Ng ụ ữ ạ i ph  n  là n n nhân c a l ộ ế ị t là m t ng + Vũ Th  Thi ẹ ớ v i m  ... + Tr ả ng. + Hi u ra s  th t Tr ậ ng Sinh ân h n thì đã mu n.

ự ậ ạ

ợ ề ườ ủ ẩ ạ ụ ữ ươ ả i ph  n  qua hình  nh Vũ N ng.

ị 2. Giá tr  nhân đ o ­ Đ  cao, ca ng i ph m h nh cao quý c a ng ệ

ẹ ồ ả ế ả

ộ ạ ờ ồ ỷ ồ + Đ m đang: Thay ch ng gánh vác vi c nhà... + Hi u th o, tôn kính m  ch ng ... ộ + Chung thu : M t lòng, m t d  ch  ch ng ...

ị ệ

ấ ỳ ả ườ hoang đ

ậ 3. Giá tr  ngh  thu t: ậ ữ ­ Ngôn ng , nhân v t. ờ ệ ị ­ K ch tính trong truy n b t ng . ế ố ­ Y u t ng k   o. ế c. K t bài:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

83

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ị ộ ạ ẳ ị

ệ ủ i giá tr  n i dung c a truy n. ­ Kh ng đ nh l ắ ề ạ ọ ệ ­ Truy n là bài h c nhân sinh sâu s c v  h nh phúc gia đình.

Ậ Ề C. BÀI T P V  NHÀ:

ạ

ể : 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m ạ ế ế ắ ộ ệ ườ ặ t m t đo n văn ng n (8 đ n 10 dòng) tóm t ắ ạ t l i "Chuy n ng i con

ề Đ  1ề : Vi ươ ủ ễ ữ ng" c a Nguy n D .

gái Nam X * G i ý:ợ

ươ

ả ầ ấ ợ ọ

ẹ ng Sinh ph i đăng lính, nàng

ươ ứ ẻ ng Sinh v  ng

ỳ ị ế i con gái thu  m , n t na. Chàng Tr ộ ố ưỡ ở t nói, đ a tr  ngây th  k  v i Tr ắ ổ ợ ậ ớ

ủ ấ ườ ng là con gia đình hào   ả   i nàng làm v . Cu c s ng gia đình đang xum h p đ m  m, x y ụ    nhà ph ng d ng m  già, nuôi con. Khi ơ ể ớ ề ườ ươ   i đêm ệ ồ ệ ổ , r i đánh đu i đi,   ợ   ỗ ự ẫ  v n. Khi hi u ra n i oan c a v ,

ế ươ ậ ươ ­ Vũ N ng là ng ế ướ phú vì c m m n đã c ả ươ ra binh đao, Tr ế ề ng Sinh v  thì con đã bi Tr ẹ ế đêm đ n v i m  nó. Chàng n i máu ghen, m ng nhi c v  th m t ể ế ạ ẫ khi n nàng ph n u t, ch y ra b n Hoàng Giang t ả ng Sinh đã l p đàn gi Tr i oan cho nàng.

ề ạ 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m

ặ ả ươ ẩ "Chuy nệ

ể ậ ươ ủ ễ ậ ề ữ  c a Nguy n D . Đ  1:ề    C m nh n c a em v  nhân v t Vũ N ng trong tác ph m   i con gái Nam X ủ ng"

ườ ng * G i ý:ợ

ẩ , tác ph m.

ứ ạ ả ậ ủ ươ

ườ

ẩ

ở a. M  bài: ề ệ ớ ­ Gi i thi u khái quát v  tác gi ố ẻ ẹ ­ V  đ p, đ c h nh và s  ph n c a Vũ N ng. b. Thân bài: ươ ­ Vũ N ng là ng ủ ạ ­ Ph m h nh c a Vũ N ng: ươ ồ ồ ng ch ng (khi xa ch ng ...)

ỷ ẹ ề ả ộ ậ ố

ụ ữ ẹ i ph  n  đ p. ươ + Thu  chung, yêu th ỏ + M  hi n (m t mình nuôi con nh  ...) ẹ + Dâu th o (t n tình chăm sóc m  già lúc y u đau, lo thu c thang ...) ủ ế ươ ế ẫ ữ ­ Nh ng nguyên nhân d n đ n bi k ch c a Vũ N ng.

ộ ấ

ươ ng Sinh.

ố ấ ủ i c a đ a tr  th  ...)

ươ ẻ ơ t c a Vũ N ng.

ế ụ ủ ủ ệ ủ ế ộ

+ Cu c hôn nhân b t bình đ ng. + Tính cách và cách c  s  h  đ , đ c đoán c a Tr + Tình hu ng b t ng  (l ị ế ị ạ ủ ẩ ị

ươ ẩ

ấ ị ộ ậ ủ ạ ạ ẩ ị ẳ ư ử ồ ồ ộ ờ ờ ủ ứ ­ K t c c c a bi k ch là cái ch t oan nghi ố ­ Ý nghĩa c a bi k ch: T  cáo xã h i phong ki n. ­ Giá tr  nhân đ o c a tác ph m. ế b. K t bài: ị ẳ ­ Kh ng đ nh l ị ẳ ­ Kh ng đ nh l ẻ ẹ ủ i ph m ch t, v  đ p c a Vũ N ng. ệ i giá tr  n i dung, ngh  thu t c a tác ph m.

.....................................................................................................

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

84

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ủ

Ệ

Ị

CHUY N CŨ TRONG PH  CHÚA TR NH

ỳ ạ 'Trích: Vũ trung tu  bút­ ổ  Ph m Đình H ”

I. T×m hiÓu chung

: ả

1. Tác gi ạ ổ ổ

ụ ọ ỉ

ả ươ ạ ả ứ ị ủ ự ấ ả t c

ề

ề ồ

­ Ph m Đình H  ( 1768­ 1839) t c g i là Chiêu H ườ     ­ Quê: Đan Loan ­ Đ ng An ­ T nh H i D ng ệ ự ề     ­ S  nghi p: Có nhi u công trình biên so n, kh o c u có giá tr  đ  các lĩnh v c t ằ ữ đ u b ng ch  Hán   "   Vò trung tuú bót 2. Tác ph mẩ  "     ứ ễ ệ ẩ ­ G m 88 m u chuy n nh  bàn v  các th  l ẩ ặ ắ ữ ị

ụ ậ    nghi, phong t c, t p quán, ghi chép ươ   ng đ c s c, cung ộ ọ V¨n b¶n “ChuyÖn cò trong phñ ự ệ ả ệ ữ ị

ỏ ộ nh ng s  vi c x y ra trong xã h i lúc đó. Tác ph m có giá tr  văn ch ề ử ọ ấ c p nh ng tài li u quý v  s  h c, đ a lí, xã h i h c.  chóa TrÞnh” ®îc trÝch trong Vò trung tuú bót.

ộ

ị ỉ ủ ạ ầ ậ ủ ị

ễ ữ ủ ọ i h u c n trong ph  chúa Tr nh ạ ầ ậ i h u c n

ả

ụ ể ả ỉ ể ắ ả

ự ự ệ  t  m , vài s  ki n đ  kh c ho   n t ượ ử ắ

c g i g m kín đáo  ả ủ ủ   ờ ố " ph n ánh đ i s ng xa hoa c a

ệ ễ ủ ị ị ạ ờ a. N i dung  ơ  ­ Thói ăn ch i xa x  c a chúa Tr nh và các quan l ủ ạ  ­ Nh ng th  đo n nhũng nhi u dân c a b n quan l ủ ườ ả  ­ Tình c nh c a ng i dân ậ ệ b. Ngh  thu t ủ ờ ự ệ ư i bình c a tác gi     ­ Các s  vi c đ a ra c  th , chân th c, khách quan, không xen l , có ỉ ủ ạ ấ ượ ệ t kê và cũng có miêu t li ng. C m xúc c a tác ộ ấ  (ả thái đ  b t bình, phê phán ) cũng đ gi ủ ề Chuy n cũ trong ph  chúa Tr nh c. Ch  đ : " ự i th i Lê ­ Tr nh vua chúa và s  nhũng nhi u c a quan l

Ề Ạ B. CÁC D NG Đ

ạ 10­15 dòng nêu ý nghĩa c a đo n văn sau "

ườ ồ ng, tr

c nhà Ti n đ ướ ườ ườ c nhà trung đ

ể  :  ạ t đo n văn t ệ ở ỏ ề ạ 1. D ng đ  3 đi m   Đ  1:ề   Vi ừ ế ề ọ ươ ẩ ng Hà Kh u, huy n Th  X ươ ượ ắ ng, lúc n  hoa, tr ng xoá th m l ng; tr ắ ự ừ ấ ẹ ự ặ ả

ủ ệ ữ ậ ị ­ Ng  văn 9 t p 1) ổ Chuy n cũ trong ph  chúa Tr nh

ủ Nhà ta ở  ướ ộ   ng có tr ng m t cây lê, cao ph ồ   ơ vài m i tr ng cũng tr ng hai cây l u tr ng, l u đ , lúc ra qu  trông r t đ p, bà cung nhân ta sai ch t đi cũng vì   ớ ấ c   y."  ạ (Ph m Đình H  ­  ợ * G i ý :

ề ả ẩ ở ạ a. M  đo n:  ệ ớ i thi u khái quát v  tác gi ­ Gi , tác ph m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

85

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ị ả ạ ệ ủ c trích trong văn b n "Chuy n cũ trong ph  chúa Tr nh" ­ Ph m Đình

ổ ữ ượ ậ

ả

ả ộ ự ệ ộ ự ừ i m t s  vi c đã t ng x y ra ngay t ặ  đã ph i sai ch t đi m t cây lê và hai cây l u quí r t đ p trong v ạ i gia đình mình . Bà m  c a tác   ể  ườ ấ ẹ ẹ ủ n nhà mình đ

ữ ứ ế ế ẫ

ộ ệ ắ ế  đã ghi chép, cách vi

ượ ử ắ ộ ự  (ả thái đ  b t bình, phê phán ụ t chân   ủ ả   t phong phú và sinh đ ng. Qua đó c m xúc c a tác ể  ự ậ ượ c g i g m m t cách kín đáo. S  v t đ ) cũng đ c k

ạ    ­ Đo n văn đ H  ­ Ng  văn 9 t p 1 b. Thân đo n: ạ ả ể ạ     ­ Tác gi  k  l ả gi tránh tai ho . ạ     ­ Ý nghĩa: Cách d n d t câu chuy n làm tăng s c thuy t ph c cho nh ng chi ti ả th c mà tác gi ộ ấ gi mang tính khách quan. ạ : ế c. K t đo n ạ ủ ọ ủ ả ự ỷ ỏ ườ ủ ạ hu  b  cây quý c a nhà i dân ph i t

ế ứ ề ấ ế     ­ Th  đo n c a b n ho n quan khi n cho ng mình. Đó là đi u h t s c vô lí, b t công

ặ ạ ề ể

ậ ả ủ ệ ị " c aủ 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m   ủ Đ  1:ề   C m nh n c a em v  văn b n " ả Chuy n cũ trong ph  chúa Tr nh

ữ ậ ổ

:     ề ạ Ph m Đình H  (Ng  văn 9­ t p 1)  *G i ýợ  :

ớ ệ ề ả ệ ẩ ộ Gi i thi u chung v  tác gi ậ    ­ tác ph m, khái quát n i dung ngh  thu t

ả ị ờ ố ủ ự

ờ " ph n ánh đ i s ng xa hoa c a vua chúa và s ị i th i Lê ­ Tr nh

ở 1. M  bài: ẩ ủ c a tác ph m ủ ệ "Chuy n cũ trong ph  chúa Tr nh ạ ễ ủ nhũng nhi u c a quan l 2. Thân bài:  a. Thói ăn ch i xa x  c a chúa Tr nh

ả ề ự

ố ơ ả ế ừ   t bao nhiêu cho v a.

ậ ệ

ở ữ ả ỉ ườ ỉ

ấ ố ầ Tây H  đ ườ ầ ồ ượ i h u h  (

ặ ồ

ộ ả ạ ố ố

ặ ưỡ ề ạ ệ lăng và t n kém i trí l ủ ng đo t nh ng c a quý trong thiên h ạ

c a chúa.

ờ ắ ở ề    bên b  B c ch  qua sông đem v "

kĩ, công phu: Đ a m t cây đa c  th  "t ườ ả ớ

ệ ế t đó là tri u b t t

ộ ộ

ấ ướ ự ủ ấ ườ " => C m xúc ả ng   ề   ấ ườ ệ ng" ­> Đi m ỉ ế ạ ề ộ   t ăn , nh t là khi ông xem đó là "tri u b t t ấ ế c s  suy vong t t y u c a m t tri u đ i ch  bi

ị ơ ỉ ủ ơ ể ở ệ     ­ Xây d ng nhi u cung đi n, đình đài   các n i đ  tho  ý ẹ ắ     ­ Thích ch i đèn đu c, ng m c nh đ p ­ > Ý thích đó không bi ố ủ ứ ự Vì v y vi c xây d ng đình đài c  liên miên, hao tài, t n c a ễ ộ ạ ơ ủ    t  m  (di n ra th ng xuyên, c miêu t     ­ Nh ng cu c d o ch i c a chúa  ố   ạ Binh lính dàn h u vòng quanh b n ầ ộ tháng ba b n l n). Huy đ ng r t đông ng ồ ấ ộ m t h  mà Tây H  r t r ng) ộ ầ     ­ Các n i th n, quan h  giá, nh c công ... bày đ t nhi u trò gi ự ụ ậ ữ ấ ủ     ­ Vi c tìm thu v t "ph ng th " th c ch t là c (chim quý, thú l )ạ  v  tô đi m cho n i  ơ ở ủ ể ề ộ ổ ụ ừ ư ả VD: Miêu t ổ ộ ơ i m i khiêng n i ph i m t c  binh hàng trăm ng ắ ạ ỗ M i khi đêm thanh v ng... bi ­> Ý nghĩa đo n văn " ả ượ ủ ủ  đ c b c l ch  quan c a tác gi ở ề g , đi m ch ng lành ­> Báo tr ơ ưở ch i h

ủ ọ ủ ạ ễ ạ ầ ậ ẳ ạ ng l c. ữ b. Nh ng th  đo n nhũng nhi u dân c a b n quan l i h u c n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

86

ị ấ ượ ủ ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ủ ầ ọ

ậ c s ng ái ­>   ủ   ạ ủ  th  nhà chúa mà hoành hành tác oai, tác quái trong nhân dân. Th  đo n c a

ằ ờ        Th i chúa Tr nh Sâm b n ho n quan h u c n trong ph  chúa r t đ ỷ ế Chúng  chúng là hành đông v a ăn c ả c. Tình c nh c a ng ườ

ủ ấ ẹ i dân b  c ẹ ủ ỷ ỏ ủ ự ộ ả ự  tay hu  b  c a quý c a mình. i hai l n, b ng không thì ph i t ặ  đã ph i sai ch t đi m t cây lê và hai cây l u quí r t đ p trong

ướ ừ p v a la làng.  ườ i dân ầ ả ạ ể n nhà mình đ  tránh tai ho

ả ở các khu v là c nh th c (

ả ườ ộ ...)  n r ng ệ c miêu t  đ

ả ờ

ượ ả ậ : C nh đ ủ ụ ể ả ỉ ả ả ượ ộ ộ c b c l ự ự ệ ạ ấ ượ ệ ỉ ủ ắ ả ự ệ ư t kê và cũng có miêu t t  m  vài s  ki n đ  kh c ho   n t ả ự c nh  ấ ườ  khi ông xem đó là "tri u b t t ng" ủ i bình c a tác gi ng. C m xúc c a tác gi , có   ả

ể ượ ử ắ c g i g m kín đáo.

ộ ấ ế 3. K t đo n

ừ ủ ị ướ ớ p t     ­ Ng ả Chính bà m  c a tác gi ườ v ệ     * Ngh  thu t ủ     ­ C m xúc ch  quan c a tác gi     ­ Các s  vi c đ a ra c  th , chân th c, khách quan, không xen l li (thái đ  b t bình, phê phán) cũng đ ạ ủ ả ủ ấ ướ ề ự ữ ạ ủ ả c qua nh ng ghi chép c a tác gi .

ệ ự ế ­  Suy nghĩ c a b n thân v  th c tr ng c a đ t n ộ     ­ Liên h  th c t xã h i ngày nay.

Ề Ậ C. BÀI T P V  NHÀ

ạ

ệ ả

ỳ ủ ủ    và n i dung chính c a ổ   ạ ) Ph m Đình H ộ ề i thi u v  tác gi " (Trích Vũ trung tu  bút ớ Chuy n cũ trong ph  chúa Tr nh

ậ

ể :  ề 1. D ng đ  3 đi m ạ ế Đ  1ề :  Vi t đo n văn (15­20 dòng) gi     ạ ị ệ đo n trích " ữ (Ng  văn 9­ t p 1)  * G i ý: ợ

ớ ệ ề ạ i thi u khái quát v  đo n trích.

ạ ả ổ ấ ướ i thi u tác gi : Ph m Đình H  s ng vào th i bu i đ t n

ở ạ : Gi a. M  đo n b. Thân đo n: ạ ớ ­ Gi ố ẩ ư ờ ạ ờ ờ

i b  tri u ra. ạ ạ ổ ố   c lo n l c nên ấ   ễ mu n  n c . Đ n th i Minh M ng nhà Nguy n, vua v i ông ra làm quan. Ông đã m y ầ ừ ứ ồ ạ ị ệ l n t

ộ ế ỉ ả ầ

ế t kho ng đ u đ i Nguy n (đ u th  k  IX) ươ ủ ộ ố ờ ị ở ờ ớ

ươ ứ ế

ườ ẹ ệ ơ ư ố i" nh ng sau khi đã d p yên đ

ắ ượ c các phe phái ch ng đ i, l p l ầ ị ữ ụ ề ầ

ấ ộ ố

ề ự ả ạ ặ ế ề

ng l c..." gây nên nhi u bi n đ ng, các v ố ủ ị ệ ự ờ ệ ế  ch c r i l ầ ễ ẩ ­ N i dung chính: Tác ph m vi ị ề    ph  chúa th i Th nh V ng Tr nh Sâm, lúc m i lên + Ghi chép v  cu c s ng  ị i "c ng r n, thông minh, quy t đoán, sáng   ngôi, Th nh V ng (1742­1782) là con ng ố ậ ạ   ườ ố i su t, trí tu  h n ng ặ   ỉ ầ ỉ ươ k  c ng thì "d n d n sinh b ng kiêu căng, xa x , phi t n, th  n  kén vào r t nhi u, m c ệ ắ ơ ị   ý vui ch i tho  thích, chúa say mê Đ ng Th  Hu , đ m chìm trong cu c s ng xa hoa, ăn ươ ộ ơ ưở    tranh giành quy n l c, đánh ch i h ế ẫ t l n nhau.  Đó chính là hi n th c đen t gi ử ng t ử ớ i c a l ch s  nu c ta th i đó.

ậ ủ ị ộ ạ ạ ế c. K t đo n:  ạ ­ Khái quát l ệ i giá tr  n i dung và ngh  thu t c a đo n trích.

ể ạ ề 2.  D ng đ  5 ­7 đi m:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

87

ử ưở ượ ự ể ạ  k  l i ý thích, thói quen ăn

ế ố ơ ng t ử ụ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ị ng mình là Tr nh Sâm và t ả  miêu t )

ệ ể ứ ả i thi u khái quát b n thân. ( Đ  1ề : Em hãy th  t ỉ ủ ch i xa x  c a mình (có s  d ng y u t * G i ý: ợ ở a. M  bài:

ớ ộ ­ (Dùng ngôi k  th  nh t ố ừ ẹ Ta ­ Th nhị ấ ) Gi   ậ   ố ậ ng Tr nh Sâm, thông minh sáng su t, t ng m t tay d p yên các phe phái đ i l p, l p

ộ ng xã h i...)

ộ ố ủ ả

ỷ ố ơ

ự ự ề ệ ấ ố ươ ị V ạ ậ ự ỉ ươ i tr t t l  k  c b. Thân bài ể ạ ­ K  l i cu c s ng c a mình (  ­  Thích ngao du s n thu  u ng r ề   ­ Xây d ng r t nhi u cung đi n, đ n đài. Công vi c xây d ng tiêu t n khá nhi u

ề ủ ề ễ ộ bám sát n i dung văn b n) ả ượ u, cho tho  chí.  ệ ề ti n c a nh ng không h  gì, mi n là thích...

ồ ự ố ầ ạ ­ Th i ra

ồ ả ứ ỗ ồ ộ ả ưở ữ ư ạ

ư ườ ắ H  Tây ng m c nh, t ấ ố ề ặ ồ

ớ ả ầ ặ ộ ộ r ng l n, c nh các n i th n, thái giám hoá trang, m c áo đàn bà…

ả ứ ưở ả ố ả ặ ơ ỉ ng xuyên ng  trên H  Tây, trên núi, c  m i tháng đ  ba b n l n ta l ố ng nh  đang l c gi a ch n b ng lai tiên c nh.  ầ ­ R t thích thú v i c nh binh lính dàn h u đông đúc vòng quang b n b  m t h ớ ­ Su t ngày ta ch  nghĩ đi đâu ch i, bày đ t trò gi ể i trí nào đ  tho  s c h ụ   ng th .

ộ ố Cu c s ng th t d  ch u...

ậ ễ ị ơ ư ầ ế ạ

ụ ề ầ ị

ọ   ồ ­ Có thú ch i cao sang là s u t m đ  quý trong thiên h . Đi đ n đâu cũng sai b n ủ  ậ h u c n lùng s c trong dân chúng xem có cái gì đáng giá là t ch thu ngay đem v  ph chúa...

ộ : Khái quát n i dung

ế c. K t bài ấ ứ ộ ị ỏ i và có

ề ấ

ở ữ      ­ Làm b t c  nh ng gì ta thích. B i vì ta là m t v  chúa thông minh, tài gi nhi u công lao nh t...                               ...................................................................................................

Ố Ấ HOÀNG LÊ NH T TH NG CHÍ

­Ngô gia văn Phái­

: ả

ộ ả ọ ộ ở ả thu c dòng h  Ngô Thì

I. T×m hiÎu chung 1. Tác gi Ngô gia văn Phái là m t nhóm tác gi ộ

ệ ả làng T  Thanh Oai  chính là Ngô Thì Chí, Ngô

ố ỉ nay thu c huy n Thanh Oai, t nh Hà Tây. Trong đó hai tác gi ờ Thì Du làm quan th i Lê Chiêu Th ng...

ủ ả ễ ộ : ph n ánh v  đ p hào hùng c a ng i anh hùng dân t c Nguy n Hu

ừơ ạ ủ ự ả ạ ướ ệ    ng nhà Thanh và bè lũ

ướ 2.Tác ph m: ẩ ộ a/ N i dung ế c Vua tôi nhà Lê. ẻ ẹ trong chi n công đ i phá quân Thanh. S  th m b i c a quân t bán n

ậ : ệ b/ Ngh  thu t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

88

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ự ầ ả chân th c, sinh đ ng. Th  lo i ti u thuy t vi

ậ ế ợ ấ ả ươ ử ồ ể ạ ể ả ộ ộ ­ L i văn tr n thu t k t h p miêu t ề ượ ự ệ ng h i. T t c  các s  ki n lich s  trên đ u đ ế ế   t ụ ể    m t cách c  th , c miêu t

ố ố i ch theo l sinh đ ng.ộ

ẩ ạ ượ c vi ­ Tác ph m đ

ế ằ t b ng văn xuôi ch  Hán, có quy mô l n đ t đ ệ ữ c nh ng thành ế ị ặ ớ ữ ử ự ể t trong nh ng lĩnh v c ti u thuy t l ch s .

ượ ấ ắ ề ặ công xu t s c v  m t ngh  thu t , đ c bi ả ệ ự ẻ ẹ ủ ễ ộ i anh hùng dân t c Nguy n Hu

ự ụ ầ ớ

ả ả ủ ướ ữ ậ ệ  ườ ủ ề   Ph n ánh chân th c v  đ p c a ng c/ Ch  đ : ạ   ẹ ướ c, qu  c m, tài trí, nhân cách cao đ p. S  hèn nhát, th n ph c ngo i v i lòng yêu n ụ ộ ng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê. bang m t cách nh c nhã c a quân t

Ạ Ề: B/ CÁC D NG Đ

ạ

ể : 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m ạ ế ắ ộ ọ ặ t m t đo n văn ng n tóm t

ắ ồ t h i 14:  ố ố ấ ị   ồ Đánh Ng c H i quân Thanh b ố    (trích Hoàng Lê nh t th ng

ề Đ  1ề : Vi ỏ ậ thua tr n. B  Thăng Long, Chiêu Th ng tr n ra ngoài chí )c a Ngô Gia Văn Phái.

ớ ệ ả ạ ẩ i thi u khái quát tác gi ị , tác ph m và v  trí đo n trích.

ấ ễ c thành Thăng Long, Nguy n Hu ệ

c tin c p báo quân Thanh chi m đ ầ ế ẹ ủ * G i ý: ợ ở ạ : Gi a/ M  đo n b/ Thân đo nạ :  ậ ượ ­ Nh n đ ế

ượ ặ lên ngôi Hoàng đ  và thân chinh c m quân đi d p gi c. ẫ ừ ắ ế

ộ ự ạ ạ ủ ạ ủ ủ ạ ướ ả ầ ố ­ Cu c hành quân th n t c và chi n th ng l y l ng c a vua Quang Trung. ­ S  đ i b i c a quân t ng nhà Thanh và tình tr ng th m h i c a vua tôi Lê

Chiêu Th ng.ố

ườ ễ ướ ả ả i anh hùng Nguy n Hu  v i lòng yêu n c qu  c m tài chí và

ạ ủ ướ ạ : ế c. K t đo n ượ ng ng ­ Hình t ả ự ấ ạ s  th t b i th m h i c a quân t ệ ớ ng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê.

ạ ể : ề 2. D ng đ  5­ 7 đi m

ắ ễ ượ ườ ng ng i anh hùng Nguy n Hu ệ ở ồ    h i

ọ ấ ố

ề ẩ ả

ệ ở ồ ườ ề ễ ờ  và hoàn c nh ra đ i tác ph m. i anh hùng Nguy n Hu ả ng ng h i 14.

ườ ẽ ế ạ i hành đ ng m nh m , quy t đoán.

ộ ế ặ ầ ị Đ  1ề : Phân tích ng n g n hình t 14 trong tác ph m ẩ Hoàng Lê nh t th ng chí * Gợi ý ở a. M  bài: ệ ớ i thi u khái quát v  tác gi ­ Gi ượ ệ ớ i thi u chung v  hình t ­ Gi b. Thân bài: ­ Con ng + Nghe tin gi c chi m thành Thăng Long, Quang Trung đ nh thân chinh c m quân

đi ngay.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

89

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ố ỉ ộ

ố ỹ ở ấ ạ ộ ơ huy n La S n, tuy n m  quân lính và m  cu c duy t binh l n

ệ ả ế ở ặ ể ạ ế ạ ắ ặ   + Ch  trong vòng h n m t tháng lên ngôi Hoàng đ , đ c xu t đ i binh ra B c g p ớ ở  ộ ườ ố   ng s , đ nh k  ho ch hành quân, đánh gi c và c  k  ho ch đ i

ơ ệ ỹ ị ắ ế

ệ ạ ố

ế ươ ệ ố ờ ộ ỡ g  ng i C ng S   ủ ụ ướ ệ Ngh  An, ph  d  t ớ phó v i nhà Thanh sau chi n th ng. ­ Trí tu  sáng su t, nh y bén. + Sáng su t trong vi c phân tích tình hình th i cu c và th  t ng quan chi n l ế ượ   c

ữ ị gi a ta và đ ch.

ệ ạ ườ ể ệ + Sáng su t, nh y bén trong vi c xét đoán và dùng ng ử   i th  hi n qua cách x  trí

ớ ướ ệ v i các t Tam Đi p …

ố ỹ ở ng s   ế ộ ầ ế

ư ầ

ặ ả ạ

ộ ừ

ệ ẫ ậ ừ t trong chi n tr n.

ầ

ạ ả ộ ộ

ắ ế ­ Ý chí quy t chi n, quy t th ng và t m nhìn xa trông r ng. ­ Tài dùng binh nh  th n. ủ ầ ố + Cu c hành quân th n t c  c a vua Quang Trung làm cho gi c ph i kinh ng c… ặ + V a hành quân v a đánh gi c ế ả ­ Hình  nh l m li + Vua Quang Trung thân chinh c m quân… ế ả + Đ i quân không ph i là lính thi n chi n, l ạ ơ ệ ướ ự ỉ ấ ố   i tr i qua cu c hành quân c p t c, ậ ủ   i s  lãnh đ o tài tình c a Quang Trung tr n nào

ờ ớ

ướ ư ượ ủ ườ ễ không có th i gian ngh  ng i mà d ắ cũng th ng l n… ế c. K t bài: ị ẳ ­ Kh ng đ nh lòng yêu n c, tài trí, m u l c c a ng ệ i anh hùng Nguy n Hu .

Ề Ậ : C. BÀI T P V  NHÀ

ộ ắ ớ ệ ả ả t m t đo n văn ng n gi ề i thi u v  tác gi ờ ủ    và hoàn c nh ra đ i c a

ể : ề ạ 1. D ng đ  2­3 đi m ạ ế * Đ  1ề : Vi ấ ố tác ph m ẩ Hoàng Lê nh t th ng chí.

ề ả ẩ ở ạ ệ ớ i thi u khái quát v  tác gi , tác ph m.

ệ ớ ả ả a. M  đo n: ­ Gi b. Thân đo n:ạ ­ Gi i thi u nhóm tác gi ớ  Ngô Thì v i hai tác gi chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì

Du.

ả ờ ủ ẩ ấ ố .

ớ i thi u hoàn c nh ra đ i c a tác ph m Hoàng Lê nh t th ng chí ế ẳ ệ ạ ị ậ ủ ệ ẩ ộ ị ­ Gi c. K t đo n:  ­ Kh ng đ nh giá tr  và n i dung ngh  thu t c a tác ph m.

ạ ể : ề 2. D ng đ  5 ­7 đi m

ậ ủ ả ướ ng nhà Thanh và s ố Đ  1ề : C m nh n c a em v  s  th t b i c a quân t

ậ ả ạ ủ ọ ề ự ấ ạ ủ ả ướ ạ c h i dân.

ph n th m h i c a b n vua tôi ph n n * Dàn bài: a. M  bàiở :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

90

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ẩ ả ớ ề ệ i thi u khái quát v  tác gi ị , tác ph m và v  trí đo n trích.

ự ấ ạ ủ

ộ ủ ị ng b t tài, kiêu căng, t

ỉ ơ ề ế

ố ơ ấ ề ụ ướ ậ ấ ng ai n y đ u r ng r i s ờ ợ

ấ ề ụ ợ ấ ả

ả ậ ố c h i dân:

ệ ặ ộ

ả ươ ư ự ị   c nên đã ph i ch u ộ cách c a m t quân v ng.

ậ ị

ườ ả ạ ố ng tháo ch y.

ố ủ ủ ả

:

ậ ủ ị ộ ệ ẩ

­ Gi b. Thân bài: ướ ng nhà Thanh: ­ S  th t b i c a quân t ấ ướ ị ự + Tôn Sĩ Ngh  là m t tên t  mãn, ch  quan khinh đ ch. ệ + Không đ  phòng, su t ngày ch  lo vui ch i, y n ti c. + Khi quân Tây S n t n công thì s  m t m t, quân t ồ ờ ợ hãi xin hàng, ai n y đ u r ng r i s  hãi ho ng h n tan tác. ả ướ ạ ạ ủ ọ ­ S  ph n th m h i c a b n vua tôi ph n n ượ ẻ ủ ả ậ + Đem v n m nh c a c  dân t c đ t vào tay k  thù xâm l ầ ạ ủ ỗ ỉ ụ ủ ẻ đ ng n i s  nh c c a k  di c u c nh van xin, không còn t ủ ẻ ả + Ch u chung s  ph n bi th m c a k  vong qu c. + Tình c nh c a vua tôi nhà Lê trên đ + Suy nghĩ c a b n thân. ế c. K t bài ị ẳ        ­  Kh ng đ nh giá tr  n i dung, ngh  thu t c a tác ph m.                                           ....................................................................................

Ề

ễ

Ệ TRUY N KI U                                                                        Nguy n Du

Ạ CÁC D NG Đ Ề:

ạ ặ

ệ ề ắ ẩ ọ ể : 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m ắ t ng n g n tác ph m Truy n Ki u trong 20 dòng.

ề Đề 1:  Tóm t ệ . t truy n

ắ ặ ỡ G p g  và đính

ọ ặ ề ề cướ ơ ạ ơ ế   ư ng Quan ) quy n

ượ ắ ơ ệ c cành thoa r i, trò chuy n cùng

ề

ế ở ầ ọ  g n nhà, b t đ ề ề ướ ẹ c h n nguy n th . ư  l cạ

ề ặ ộ

ạ ề ị ợ ả ạ ộ ề ắ ư đánh ghen, b t Ki u v ề

c m t Thúc Sinh. ở ế ặ  Quan Âm Các, Thúc Sinh đ n thăm,  b  Ho n Th ề ợ ỏ ố   ư b t, Ki u s  b  tr n

ị ồ ạ ơ ạ ắ ầ ầ ợ * G i ý:Tóm t  Ph n 1.ầ ị ­ Ch  em Thúy Ki u đi ch i xuân, Ki u g p Kim Tr ng ( b n V luy n.ế ọ   ­ Kim Tr ng tìm cách d n đ n  ề Thuý Ki u, Ki u­ Kim   Ph n 2.ầ ế  Gia bi n và l u ề ộ ­  Kim v  h  tang chú, gia đình Ki u g p n n. Ki u bán mình chu c cha. ỏ ầ ặ ­ G p Thúc Sinh, Chu c kh i l u xanh . B  v  c  Ho n Th hành h  trạ ướ ề  ­ Ki u xin ra  ở ẩ n náu ề ơ  chùa Giác Duyên. Ki u r i vào tay B c Bà, r i l ạ i r i vào l u xanh l n hai.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

91

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ề ề ượ ỏ ầ ừ ả ị ắ ừ ồ

ế ề ả ố

ứ ề ở ộ ổ ị  v n. S  bà Giác Duyên c u thoát v  tu chùa.

ả ợ ớ

ề ề ố ề ố ạ ọ , g p Ki u, gia đình sum h p. Ki u không mu n n i l i duyên x

ỉ ặ c chu c kh i l u xanh. Ki u báo ân báo oán. B  m c l a H Tôn ­ Ki u g p T  H i, đ   ề   ề ừ ả ế Hi n.   T   H i   ch t.   Ki u   b   gán   cho   viên   Th   quan.   Ki u   nh y   xu ng   dòng   Ti n ự ẫ ư ườ Đ ng t  Đoàn tụ Ph n 3.ầ ế   ẫ ở ề ư c g  Thúy Vân, Kim v n khôn nguôi nh  Ki u, tìm ki m ộ ­ Sau khi h  tang tr  v  đ ư­ ề ễ ặ ậ Ki u. Kim l p đàn l ạ a. Ch  coi nhau là b n.

ị ộ ề ệ ễ ệ ẩ ậ Đ  2:ề   Nêu giá tr  n i dung và ngh  thu t Tác ph m Truy n Ki u ­ Nguy n Du.

ạ ề ự

ợ ố ị ề do,  ẩ ề ế ẹ ả ọ   ọ ướ c m  đ p v  tình yêu; khát v ng công lí, khát v ng i (ườ Ki u: Đ p, tài, trí, hi u th o, trung ấ

ộ ấ ứ ế ệ ố cáo

ề ố ự ạ ạ i.ườ

ự ế ự ộ ọ

ệ ậ ể ơ ụ ậ ự ự ệ ọ ươ   ng ệ s  ; Ngh

ệ ậ ườ ắ ạ * G i ý:ợ ộ :  1. N i dung ơ ẹ ề ­  Giá tr  nhân đ o: Đ  cao t ề v  quy n s ng... Ca ng i ph m ch t con ng ị ậ h u, v  tha) ự ề ộ ị ệ ­ Giá tr  hi n th c: B c tranh hi n th c v  m t xã h i b t công. Ti ng nói lên án, t ủ ế ự các th  l c tàn b o chà đ p lên quy n s ng c a con ng ậ ệ 2. Ngh  thu t: ề ệ ­ Truy n Ki u là s  k t tinh tthành t u ngh  thu t văn h c dân t c trên các ph ộ ữ ể ạ Văn h c dân t c; th  th  l c bát; ngh  thu t t di n ngôn ng  th  lo i ( ả  thiên nhiên ; kh c ho  tính cách , tâm lý con ng thu t miêu t i).

ề ặ ạ ể : 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m

ề ớ ơ ả ề ữ ệ ả Đ  1: Gi i thi u nh ng nét c  b n v  tác gi ễ  Nguy n Du.

ữ ố ấ Ấ ậ ệ ả t D u niên hi u C nh H ngư ) M t 16.9.1820. Tên ch  T  Nh ư

ệ

ẹ ề ồ ổ

ờ ệ ươ ng th i. ư i n i ti ng đ

ề ả ờ ố ề ế ự ậ

* G i ý:ợ ả    1. B n thân.  ­ Sinh 3.1.1766 (Năm  hi u Thanh Hiên. ấ  ­ Quê Tiên Đi n, Nghi Xuân , Tr n Ngh  An. 10 tu i m  côi m .  ờ ổ ế ộ  ­ Là m t trong năm ng 2. Gia đình. ộ ờ .

ễ ễ ứ ử ọ ừ ơ ể

ườ ứ ợ ứ ấ ắ i x  Kinh B c, là v  th  ba và

ng. ẹ ơ

ề ả ở ở ị ẹ ư ng c a m . ủ

ế ờ ạ ấ   ạ ­ Đ i quý t c, nhi u đ i làm quan và có truy n th ng khoa b ng. Có th  l c b c nh t ấ lúc b y gi ­ Cha là Nguy n Nghi m ­ nhà văn ­ nhà nghiên c u s  h c­ nhà th  và t ng làm t ướ t ị ầ ầ ­ M  là Tr n Th  T n xu t thân dòng dõi bình dân,  ng ổ ồ ít h n ch ng 32 tu i. ễ ­Thu  niên thi u Nguy n Du ch u nhi u  nh h         3. Th i đ i.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

92

ấ ễ

ở ố ố ơ ế ổ ậ ệ ị ố   t Nam suy tàn , giai c p th ng tr  th i ở Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ờ i, nhân dân n i d y kh i nghĩa.  Kh i nghĩa Tây S n.

ị ố ừ ấ ạ i Tây S n nh

ơ ượ

ề

ố ứ i đ ạ ưng th t b i, đ nh tr n vào Nam theo ị ắ ồ ả c th . ắ ả ở ẩ   n, n m tr i cay đ ng ượ ử ỏ ễ c c  đi x  sang Trung Qu c hai

.

ớ ơ ả

ạ ậ

ồ ạ ề ườ ạ ụ ệ ế ng Tân Thanh (Truy n Ki u),Văn chiêu h n,Văn t

ầ ố ­ Cu i Lê đ u Nguy n ­ th i kì phong ki n Vi ộ ờ ố nát, đ i s ng xã h i đen t ộ ờ         4. Cu c đ i. ố ­ T ng làm quan cho nhà Lê, ch ng l ư ễ ng không thành, b  b t r i đ Nguy n Ánh nh ề ế ắ ư ạ ở ố ­ S ng l  mi n B c, v  quê  u l c  ề ­ Năm 1802 làm quan cho tri u Nguy n,  tài gi l n.ầ ự        5. S  nghi p th  văn ộ ể ạ ­ Ông đ  l ắ + Th  ch  Hán: Thanh Hiên Thi T p, B c hành t p l c,  Nam Trung t p ngâm. + Th  ch  Nôm: Đo n Tr ườ

ớ ướ ễ ạ ấ i cao c p Nguy n Du ng lĩnh hay quan l

ạ ầ ộ ủ

ưở ữ ẻ i ác c a chúng. ữ ườ ấ ạ ươ ệ ế i b t h nh... ông dành h t tình th ụ ữ   t là ph  n  và ặ ng đ c bi

ẻ

ừ ữ ế ệ ễ ẩ ố

i:ạ ỉ ỏ ồ ủ ề ạ

ộ ố ầ

ắ ề ọ ộ ủ ữ ứ ọ

ậ ạ ấ ờ

ệ ờ ỏ ễ ơ ơ

ấ ề ọ ữ ớ ủ ệ ế

ọ ộ

ườ ặ ề ữ ễ ọ ộ   i đ t n n móng cho ngôn ng  văn h c dân t c­

ộ ộ i.

ủ ề ệ ề ễ ọ hào c a văn h c Vi t Nam.

ộ  hào dân t c – Ni m t ơ ơ ố ữ ế ợ

i ngàn thu ễ

ộ ướ ọ c v ng l ớ ư ế ơ ẹ ệ ộ i m t di s n văn hóa l n cho dân t c: ơ ữ ữ ơ ư ố ng l u. s ng hai cô gái tr        6. T  tư ả ng tình c m ộ ầ ố ớ ­ Đ i v i nh ng k  thu c t ng l p trên, t v ch tr n t ố ớ ­ Đ i v i nh ng con ng tr  em. * Tóm l ề   ủ ộ ợ ­ S i ch  đ  xuyên su t toàn b  tác ph m c a Nguy n Du t  ch  Hán đ n truy n Ki u, ặ ờ   văn chiêu h n đ u sáng ng i Ch  nghĩa nhân  đ o. M c dù sinh ra trong gia đình quý ễ ơ ư ng qu n chúng, l ng nghe tâm ề ộ   t c, Nguy n Du lăn l n nhi u trong cu c s ng,  yêu th ệ ồ ạ ủ   ượ ầ c nh ng v n đ  tr ng đ i c a h n, nguy n v ng c a qu n chúng nên ông ý th c đ ở  ệ ớ ộ cu c đ i.V i tài năng ngh  thu t tuy t v i ông đã làm cho v n đ  tr ng đ i càng tr ế ơ ế ơ ứ t h n, da di   nên b c thi t h n, nóng b ng h n.Th  Nguy n Du dù ch  Hán hay Nôm ố   ộ ề ệ ộ ạ ớ ề đ u đ t t i trình đ  điêu luy n. Riêng truy n Ki u là m t công hi n to l n c a ông đ i ể ủ ớ ự v i s  phát tri n c a văn h c dân t c. ạ ­ Nguy n Du ­ đ i thi hào dân t c­ ng ế ớ m t danh nhân văn hóa th  gi ự ự ­ Th  Nguy n Du là ni m t ấ ờ ­ T  H u ca ng i:                  Ti ng th  ai đ ng đ t tr i                                          Nghe như non n ờ                                               Nghìn năm sau nh  Nguy n Du ữ                                         Ti ng th ư ng nh

ế  ti ng m  ru nh ng ngày.” ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

ế Ề Ị Ti t 10:                                CH  EM THUÝ KI U

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

93

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

:

ữ ề ậ ố

ợ ẻ ẹ ủ ườ i.

ậ

ể ợ ả ẻ ẹ ẻ ẹ ườ Ứ Ơ Ả : Ế Ắ A/ TÓM T T KI N TH C C  B N ộ 1.  N i dung ắ ạ ắ ­ Kh c ho  nh ng nét riêng v  nhan s c tài năng, tính cách s  ph nThuý Vân, Thuý Ki u.ề ọ ­ Trân tr ng, ca ng i v  đ p c a con ng ệ 2. Ngh  thu t: ệ ­ Bút pháp ngh  thu t , l y v  đ p thiên nhiên đ  g i t v  đ p con ng ậ ướ ệ ấ c l i.

Ề Ạ B/ CÁC D NG Đ :

ạ

ề ẻ ẹ ủ ề ạ ị ể ề 1. D ng đ  3 đi m ậ ủ Đ  ề 1: C m nh n c a em v  v  đ p chung c a ch  em Thuý Ki u qua đo n trích

ễ

ề ớ ị

ề ẻ ẹ ủ ủ

ậ ả ủ ệ ề ế ị ị ng ườ   i

ả ả ề ủ ị Ch  em Thuý Ki u c a Nguy n Du. * G i ýợ : ệ ạ ở i thi u chung v  v  đ p c a ch  em Thuý Ki u. ­ M  đo n: Gi ạ ề ị ẻ ẹ ­ Thân đo n:  V  đ p  chung c a hai ch  emThuý Vân, Thuý Ki u. ạ ẳ ­ K t đo n: Kh ng đ nh v  đ p cao quý c a ch  em Thuý Ki u qua ngh  thu t t ủ tài tình c a tác gi ẻ ẹ ễ  Nguy n Du.

ạ

ề ề ạ ị ể ủ ế ậ ề ả 2. D ng đ  5 đ n7 đi m ệ   Đ  2ề :   C m nh n c a em v  đo n trích "Ch  em Thúy Ki u" (Trích "Truy n

ề ễ

ẩ ạ ả ị , tác ph m, v  trí đo n trích;

ề ề

ố

ệ ầ .­ V  đ p chung c a hai ch  em. ủ ượ ự ố ị c l a ch n theo bút pháp c  đi n “ Mai c t cách....

ườ ẻ ẹ ả ườ ườ ẹ ườ ọ c l cho ng i đ p.

ả ắ ự ỡ ắ ướ ệ ổ ể c l ụ ữ i ph  n , ng ầ ng quý phái. Tinh th n tr ng trong, tinh khi

ế ố ế ấ ệ ị

ợ ả ả ủ ố ị

ắ ủ ề ổ ậ ẻ ẹ ẻ ẹ ủ : ­ V  đ p c a Thúy Vân và tài s c c a Thúy Ki u.

ố Thúy Vân.

ặ ầ ư ặ ả ậ ố ệ ườ   i,

ọ

ữ ả ả ướ ệ c l

ơ ẹ  Thúy Vân toàn v n b ng nh ng nét  ệ ằ ườ ẩ ệ ụ ơ ặ ợ    hình  nh  n d  thích h p, ễ   i gi ng nói, mái tóc làn da. Kì di u h n Nguy n

khuôn m t, nét mày, đi u c ắ ọ ố ủ ạ ậ ấ ậ  nhan s c đã cho th y ngay s  ph n an bài h nh phúc c a nhân v t.

ả Ki u" Nguy n Du). ở a. M  bài. ệ ớ i thi u chung v  tác gi  ­  Gi ạ ậ ả  ­  C m nh n chung v  đo n trích. b. Thân bài. * B n câu đ u ị  ­ Nh p đi u,  hình  nh đ ế ướ ệ ẹ m i phân v n m i” hoa, tuy t  ươ t, thanh    Hình m nh mai, s c r c r , h   ạ   ơ ở ạ s ch. Hai v  đ i nhau, câu th  tr  nên tao nhã g i c m. Âm đi u nh p nhàng nh n m nh ự ố ứ s  đ i x ng làm n i b t v  đ p cân đ i hoàn h o c a hai ch  em. ế * 16 câu ti p theo ả ­ B n câu t ố + Hình  nh:  Khuôn m t đ y đ n, cân đ i phúc h u, su i tóc óng nh  mây, đi u c ế gi ng nói đoan trang, làn da sáng h n tuy t. ỉ Tác g a miêu t ế ừ tinh t  t ả ừ Du v a miêu t ề  Ki u. ­ 12 câu t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

94

ế ậ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ỏ ượ Nguy n Du dùng h t bút l c,  lòng yêu m n vào nhân v t này.

ư ẹ ế

ng Ki u còn đ p h n. ắ ẹ ự ẹ ề ạ ẹ ắ ơ ề ả i đ p s c s o “ nghiêng n c,ướ ứ ề ể ị ươ i th m, hi n d u thì Thúy Ki u l

ẫ Trích d n:  Th

ậ

ả ể ế ộ +S  lố ễ ng câu ch ng t ổ ậ ề ấ l y Vân làm n n đ  làm n i b t Ki u, Vân xinh đ p là th  nh ề ế N u Vân đ p t nghiêng thành” - ơ - Nh n xét: ­ Ki u đ p tuy t đ i, ề - Phân tích: b ng ằ , tác gi c l ế    đi m xuy t m t đôi nét dung nhan khi n

ệ ố ẹ ậ ướ ệ ệ ngh  thu t  ỡ ạ ề ệ Thúy Ki u hi n lên r ng r  :

ề ả ủ

ướ ươ ợ ả ở ẹ ơ ơ c mùa thu g i c m mà huy n  o. i xanh m n m n đ p nh ư dáng núi mùa

ừ ộ ủ nư     + “làn thu th y”: đôi măt trong xanh nh ả      + “ nét xuân s n”: nét mày thanh th n t ươ ẻ i tr . xuân t - Phân tích: phép tu t nhân hóa, t ng  ch n l c

ớ ẻ ẹ ủ ườ ị ị ớ   ể ệ  thái đ  c a thiên nhiên v i   ng còn

ừ ữ ọ ọ th  hi n  ẳ ờ

ạ ự ấ ố ố ố ố ố ị ề Ki u. V i v  đ p c a Vân thiên nhiên ch ng đ  k  mà ch u thua, ch u nh ể ệ ự ố ị ễ ớ ẻ ẹ ủ v i v  đ p c a Ki u “ hoa ghen”, “ li u h n” th  hi n s  đ  k . - T  v  đ p l y t ả ẻ ẹ ấ ừ ể ề  đi n c  “ nh t c  khuynh thành, tái c  khuynh qu c" t o s  súc

ạ tích, có s c g i l n

ệ ắ ẻ ẹ ủ ứ ứ ợ ớ làm b tậ  v  đ p có s c hút m nh m   ẽ ẻ ẹ ấ ng m nh,  m t trang tuy t s c.

ế iạ : V  đ p c a Ki u gây  n t ỉ

ả ầ ạ (Tâm h n đa s u, đa c m, phong phú.

ậ ủ ồ ề ượ ề ệ ổ ấ ạ

ơ ứ ự  Thúy Vân, ch c năng d  báo còn phong phú h n.

ữ ạ ả ơ nhan săc, tài năng  d  đoán s  ph n

ơ ệ ủ ạ ộ ề     *Tóm l ấ ệ ­ Không ch  là giai nhân tuy t th  mà Ki u còn r t đa tài. ạ ạ ­ Tài đánh đàn, So n nh c: khúc “ b c m nh oán”  ố ạ ự Khúc nh c d  đoán cho s  ph n đau kh , b t h nh c a Ki u sau này). - So v i đo n t ớ - Nh ng câu th  miêu t ệ

ễ ệ

ố ậ ơ

ề

ấ ủ ệ ớ ạ i h n đó. 16 câu t ụ ữ i ph  n  theo quan ni m x

ồ ủ ậ ố

ậ ề ị

ứ ạ ư ự u” khuôn phép, đ c h nh m u m c.

ứ ạ ộ ố ạ ủ ạ ồ ờ ị i b c chân dung c a hai ch  em Thúy Ki u đ ng th i khép l

ẫ ề ậ ừ ớ ố ẽ ớ ặ ẩ ậ

ạ ề

ệ ậ

ậ ừ ắ ố ằ ề ố ở ọ ị ớ i thi u chính xác s  ph n t ng nhân v t. ả ẫ  v n trong sáng, đ m th m nh ư ch  che bao b c cho ch  em Ki u ­ 2

ụ ẫ

ệ ậ

ẻ ẹ ủ ề ệ ẳ ậ ị ị ệ   ậ đã  th   hi n  quan  ni m ệ ự ả ể ố ư ng đ ” c a Nguy n Du. ễ ố ủ ế “ thiên m nh” c a nho gia, thuy t tài m nh t ơ ườ ở ạ ậ ả ộ ộ  đo n th .  ng i   ­ Nét tài hoa c a Nguy n Du b c l  rõ nét trong ngh  thu t t ượ   ượ ư ổ ề ủ c t lên đ ng ông đã v  ­ Bút pháp ngh  thu t có tính truy n th ng c a th  văn c  nh ả ẻ ẹ ủ ủ ẻ ẹ ủ ư ầ ầ ị  đ y đ  v  đ p c a ng  v  đ p c a hai ch  em Ki u g n nh cái gi ­ ư ệ ườ ả ở ả  ể ệ ạ a: Công ­ dung ­ ngôn ­ h nh. Tài  y th  hi n c    t ự ậ tình, tâm h n c a nhân v t và d  báo s  ph n nhân v t. ủ * Đ c h nh và phong thái c a hai ch  em Ki u. ề ­ Cu c s ng “êm đ m”, “ phong l ạ ứ ố ­ Đo n cu i: khép l i toàn ế đo n trích khi n nó thêm ch t ch  v i tác ph m, v i s  ph n t ng nhân v t. Vân êm ái, ệ ạ Ki u b c m nh. ả  ­ gi ­ Cách miêu t ạ Cu i đo n miêu t bông hoa v n còn trong nh y. ề ộ ậ * Nh n xét chung v  n i dung ­ ngh  thu t. ế C.K t bài: Kh ng đ nh v  đ p trong sáng thanh cao c a ch  em Thuý Ki u. Ngh  thu t miêu

ả ủ ả ậ ọ ả ề t nhân v t tài tình, tình c m yêu quý trân tr ng c a tác gi dành cho Vân, Ki u.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

95

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ả

C NH NGÀY XUÂN

ạ ữ ể ặ ớ ệ t.

b c ho  mùa xuân v i nh ng đ c đi m riêng bi ậ ủ ạ ổ

ậ

ấ ạ Ứ Ơ Ả : Ế Ắ A/ TÓM T T KI N TH C C  B N ộ 1. N i dung: ợ ả ứ ­ G i t ể ệ ­ Th  hi n tâm tr ng c a nhân v t trong bu i du xuân. ệ 2. Ngh  thu t : ả ả ặ ắ ­ T  c nh thiên nhiên đ c s c. ừ ữ ­ T  ng  giàu ch t t o hình.

Ề Ạ B/ CÁC D NG Đ :

ạ

ủ ề ế ề ậ ắ ả ể : ề 1. D ng đ  3 đi m ạ t đo n văn ng n 10 ­15 dòng nêu c m nh n c a em v  hai câu Đ  1: Vi

ậ

ự giai nhân   ầ ư

ả ử c áo qu n nh  nêm ệ ễ ề Nguy n Du) (Trích Truy n Ki u ­

th :ơ                                           D p dìu tài t ư ướ                                  Ng a xe nh  n C nh ngày xuân          * G i ý:ợ

ế ượ ả ậ ậ ộ ả ­  C nh l t thanh minh đ c miêu t th t sinh đ ng, mang đ m nét

h i trong ti t nam:

ậ ử

ự ầ ễ ộ ệ văn hoá dân gian vi                                               D p dìu tài t                                  Ng a xe nh  n giai nhân  ư c áo qu n nh  nêm

ọ ộ ọ ả

ượ ầ ư ướ ườ ậ ậ i thân . Không khí th t đông vui, r n ràng đ

ữ ộ ự ậ ­ T t thanh minh, m i ng ườ  láy giàu ch t t o hình (D p dìu, Ng a xe, giai nhân­ tài t ữ i t p trung đi t o m , h  là nh ng nam thanh n  tú đi   ể ệ   c th  hi n ử   ,

ộ ủ  ghép, t ị ấ ạ ể ế ạ ử i ph n m  c a ng s a sang l ừ ạ qua m t lo t các t áo qu n…) Câu th  nh p nhàng , uy n chuy n ….

ễ ộ ệ ộ ầ ­ T t c  đ u góp ph n th  hi n cái không khí l h i đông vui, náo nhi ộ   t. M t

ừ ơ ấ ả ề ố ể ể ệ ướ ầ ữ ề ố ẹ ủ truy n th ng t t đ p c a nh ng n c Á Đông.

ề ạ

2. D ng đ  5 ­ 7 đi m ả ậ ề ả ươ ẹ ạ ả i đ p trong đo n trích C nh ngày ể :  Đ 1ề : C m nh n v  khung c nh thiên nhiên t

ễ ệ

ệ ề ạ ớ i thi u chung v  đo n trích

: Gi ậ ề ả ượ ả ạ c miêu t trong đo n trích ề xuân. (Truy n Ki u­ Nguy n Du) * G i ýợ  : a. M  bàiở ả     ­ C m nh n chung v  khung c nh thiên nhiên đ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

96

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ợ ố ộ ứ ệ

ư

ươ ề

ỏ ờ ợ

ể ắ ộ b. Thân bài : Khung c nh ngày xuân ả ơ ầ ­ B n câu th  đ u g i lên khung c nh mùa xuân . M t b c tranh xuân tuy t tác:             “Ngày xuân con én đ a thoi ụ Thi u quang chín ch c đã ngoài sáu m i. C  non xanh r n chân tr i. Cành lê tr ng đi m m t vài bông hoa. ”

ệ ả ử ư ế

ươ ủ ả ố ế ậ ạ

ề ờ ợ ả ừ

ầ ộ ứ ư ế ạ ệ ẹ ộ          ­ Ngày xuân qua đi nhanh nh  chi c thoi d t v i trong khung c i ­> không khí r n   i sáng c a c nh v t trong mùa xuân; tâm tr ng nu i ti c ngày xuân trôi qua ràng, t nhanh quá. Nh  th  hai câu đ u v a nói v  th i gian mà còn g i t    không gian mùa xuân. Hai câu còn l i là m t b c tranh thiên nhiên tuy t đ p.

ỏ ậ ờ

ể ắ ộ “C  non xanh t n chân tr i. Cành lê tr ng đi m m t vài bông hoa ”

ờ ỏ ả ộ ợ

ứ ự ứ ậ

ứ ố ở ề   ơ  xanh r n ­> gam màu n n ắ ủ   i đ p. S  ph i h p màu s c c a b c tranh th t hài hòa.   ng tr ng cho s  sinh sôi n y n , cho s c s ng đang lên , còn màu

ắ ự ắ t .

ư ủ ự ậ ạ

ạ ừ ớ ể ả ố ợ ả ượ ế ng c a s  trong tr ng tinh khi ộ   ứ ố ẻ  đây th t khoáng đ t, m i m , thanh tân, d t dào s c s ng trong m t ứ ở    đây làm cho b c tranh thêm sinh

ộ ồ

ả ậ ễ ộ ượ ứ ế ả ế ậ        ­ Bát ngát tr i r ng đ n t n chân tr i là th m c  non t ươ ẹ ủ c a b c tranh ngày xuân t Màu xanh non t ể ượ tr ng là bi u t ở  ­> Ngày xuân  không khí trong lành, thanh thoát. T  “đi m” dùng  đ ng, có h n.         ­  C nh l ộ  th t sinh đ ng , náo n c: h i trong ti c miêu t

ắ ơ

ư ầ

ề t thanh minh cũng đ ứ ế ầ “G n xa nô n c y n oanh . ị ử ộ Ch  em s m s a b  hành ch i xuân ử ậ D p dìu tài t  giai nhân ự ư ướ c áo qu n nh  nêm Ng a xe nh  n ố ổ Ng n ngang gò đ ng kéo lên . ấ ắ Thoi vàng vó r c tro ti n gi y  bay"

ừ ể ệ ộ c th  hi n qua m t lo t các t

ề ­ Không khí r n ràng đ ấ ả ề ựơ ể ệ ừ ạ  ghép, t ộ ễ ộ  h i đông vui, m t truy n th ng t ấ ạ    láy giàu ch t t o ố   ố t

ẹ ủ ữ ộ ầ hình.T t c  đ u góp ph n th  hi n cái không khí l c Á Đông.  đ p c a nh ng n

ả

ớ ạ ầ ệ ầ ấ ắ

ồ ậ ứ ề ờ i vào bu i s m gi

ố ế ự này so v i m y câu đ u đã có s  khác bi ấ ­ N ng xuân  m áp h ng t ữ ầ ố ạ ọ ẫ ớ ị

ướ ắ " Tà tà ... b c ngang". ả  ­ C m giác bâng khuâng nu i ti c. C nh v t, không khí mùa xuân trong sáu câu ọ ổ ớ ụ ủ  c a mùa xuân v i m i chuy n đ ng nh ẩ ướ t. M i th  đ u đã l ng xu ng, nh t d n.   ố ộ ế ơ ư ườ ề ặ ỏ    đây đã “nh t” đi, khe su i nh , ẹ  ể ế   i th n th  l u luy n, ti c c chân ng

ướ ố ố ắ ươ ắ nh p c u b c ngang tuy v n gi  nét thanh di ả ờ ư nhàng, nh ng m t tr i ng  bóng v  Tây, b c u n quanh.  nu i, dòng n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

97

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ề ườ ạ ừ ữ

ẳ ộ ụ láy   i theo đó cũng khác h n. Nh ng t    c nh mà còn ng  tình … M t cái gì đó lãng

ế ề ả ạ ọ ộ ­ C nh chi u tan h i. Tâm tr ng m i ng ỉ ả ả “nao nao”, “tà tà”, “thanh thanh” đâu ch  t ố ế đãng, bâng khuâng, xuy n xao và ti c nu i…  ế c. K t bài : ­ Nh n xét chung v  c nh thiên nhiên t

ậ ả ả ủ ạ ươ ẹ i đ p trong đo n trích ễ ậ ệ ­ Ngh  thu t t

c nh c a đ i thi hào Nguy n Du. ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

ế Ề Ti t 12:                       MàGIÁM SINH MUA KI U

ễ ộ

c t m lòng nhân đ o c a Nguy n Du: ả ườ ắ ậ ỉ ọ i qua hình  nh nhân v t Mã Giám

ườ ị ạ ấ ạ ị ướ ế ộ ướ ự i b  h  th p, b  trà đ p d ộ   i ch  đ  xã h i ạ c th c tr ng con ng

ậ ả ậ ắ ệ ạ Ứ Ơ Ả : Ế Ắ A/ TÓM T T KI N TH C C  B N ể ượ ấ ạ ủ Hi u đ 1.N i dung: ẫ ­ Khinh b  và căm ph n sâu s c b n buôn ng Sinh . ­ Xót xa tr phong ki n.ế ệ 2.Ngh  thu t:  ­ Miêu t ạ ử ỉ  nhân v t, kh c ho  tính cách qua di n m o c  ch .

Ề Ạ B/ CÁC D NG Đ :

ạ

ề

ả ề ữ ậ ữ ể ạ ơ ấ ễ   ệ Mã Giám Sinh Mua Ki uề  (trích Truy n Ki u ­ Nguy n ạ   i đúng nh ng câu v  nhân v t này. Em hãy chép l

ữ ơ ả ề ạ ạ ọ ọ ộ i đúng nh ng câu th  miêu t v  nhân

ậ

ề

ề ạ ề 1. D ng đ  3  đi m:               Đ  1:ề  Trong đo n trích  Du) có nh ng câu th  r t hay miêu t ơ th  đó. ợ * G i ý : H c sinh h c thu c đo n trích, chép l v t Mã Giám Sinh. ạ          2. D ng đ  7 đi m ậ ủ Đ  2ề : Nêu c m nh n c a em v  đo n trích

"Mã Giám Sinh mua Ki u" ( ộ ậ ề ệ ả ả ể  : ả ễ ể ấ ệ ậ Trích     nhân v t ph n di n đ c đáo

ỉ

ề ệ Truy n Ki u ­ Nguy n Du) đ  th y rõ ngh  thu t miêu t ủ c a tác g a. * Dàn ý:

ệ ạ ậ ị ả i thi u v  n i dung­ v  trí đo n trích. Khái quát ngh  thu t miêu t ậ    nhân v t

ề ộ ủ ả ả a.M  bàiở . ệ ớ  Gi ệ ph n di n đ c đáo c a tác gi .

ấ ộ b.Thân Bài. ị i thi u:  Màn k ch v n danh.

ệ ấ ộ ườ ố ử ng Qu c t Giám

ế ỏ

ườ ươ ệ ễ ng xa

i vi n khách – khách ph ầ i thi u: là ng ệ ọ ệ ớ * Gi ễ ấ  v n danh Mã Giám Sinh  xu t hi n là m t sinh viên tr ­ Trong l ợ ề đ n h i Ki u làm v . ớ + Gi  + Quê “Huy n lâm Thanh cũng g n. H  tên không rõ ràng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

98

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ ứ ầ tu n. (cid:0) ổ ệ ầ ả ố ch i chu t, trai l ơ .

ạ ằ ả ằ ỏ ỏ + Tu i ngo i t + Di n m o: mày  râu nhãn nh i, áo qu n b nh bao  H i tên, r ng: Mã Giám Sinh ụ ệ . H i quê, r ng: Huy n Lâm Thanh cũng g n ầ     (cid:0)

ỗ ỗ ệ ỡ ỗ , k ch c m. (cid:0)

ơ s  sàng, thô l ậ ế ậ ự ộ ộ tính cách. Nhân v t Mã Giám Sinh đã ph i bày đ  nhân v t t

ồ Gh  trên ng i tót s  sàng  b c l ọ ng – M t con buôn vô h c.

ố  coi Ki u nh

ệ ợ ề ằ ề ấ ỉ ổ  rõ b n ch t b ư ộ  m t món hàng ngoài   ẩ   ắ i, tr ng tr n, ti ti n, b n

ộ ố c c l c ử ỉ            + C  ch  hành vi:  ả ể iạ : Tác gi Tóm l ộ ướ chân t ứ ẫ *. Màn mua bán. ( D n ch ng, Phân tích) ặ ặ ắ ­ G p Ki u:  nhìn, ng m, cân đo, xoay lên đ t xu ng ả ộ ộ ặ ả ợ ch , khi b ng lòng : m c c  “cò kè” ­> b c l th uỉ (cid:0)

ườ i là cu c buôn th t bán ng ộ ấ ạ ự ị ề ề ậ ớ

ự ưng th c ch t l ộ ế ự ạ ệ ề đó đ ng ti n có th  l c v n năng nên vi c mua bán con ng ộ ắ   i, tr ng ạ ộ ồ ­ i m t hiên th c: xã h i đ ng ti n và m t lo i ng ườ ễ   i d  dàng

ừ ệ ệ ở ộ ộ ễ ấ  v n danh nh i. T  vi c mua bán đ  c p t ồ ồ

ề

ạ t cùng nh

ủ ả ẻ  ng v n không làm suy gi m v ả ớ ố  ươ  v i s ẫ ắ ủ ng sâu s c c a tác gi

ậ ủ ư ổ ộ c s  c m thông, lòng yêu th ẫ ậ

ộ ạ ử ạ ậ ứ  Hình th c là m t l ỉ ổ ợ tr n b   ấ ườ i xu t hi n  ợ ư nh  mua m t món đ  ngoài ch . ầ ờ ớ ỗ * Thúy Ki u v i n i đau đ u đ i. ề ỗ ổ ­ Tâm tr ng đau kh  ê ch , n i đau kh  t ượ ự ả ấ trang đài c a nàng.Th y đ ứ ph n nhân v t c a mình.( D n ch ng, Phân tich) ế c. K t bài: ­ B ng  ngo i hình, hành đ ng, c  ch , l i nói c a nhân v t, đo n trích kh c ho

ằ ướ ắ ơ ẽ ả ố ể ủ ườ i gi

ệ ậ nhân v t ph n di n đ c s c c a tác gi

ả ạ ễ ộ ờ ạ     tr n qua  d i đ u cáng, tr ả   ế ả . Đó cũng là ti ng nói c m iườ   ớ ớ

ẻ ộ ư ỉ ờ ị chân t ng Mã Giám sinh­     Tên buôn th t bán ng ặ ắ ủ ả ậ ệ ngh  thu t miêu t ả ủ ấ thông chia s  ­ T m lòng nhân đ o cao c  c a Nguy n Du v i cu c đ i, v i con ng trong xã h i x a.

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

ế Ề Ở Ầ Ư Ti t 13:               KI U L U NG NG BÍCH.

ế ấ ơ ậ ạ ượ ộ ả ồ ủ ả   ỷ i và t m lòng thu  chung hi u th o c tâm tr ng cô đ n bu n t

ữ ộ ạ

ặ ắ ụ

ạ Ứ Ơ Ả : Ế Ắ A/ TÓM T T KI N TH C C  B N 1.N i dung: ­ C m nh n đ ề ủ c a Thuý Ki u. ậ ệ 2.Ngh  thu t: ắ ọ ộ ậ ­ Kh c h a n i tâm nhân v t qua ngôn ng  đ c tho i. ậ ả ả ệ  c nh ng  tình đ c s c. ­ Ngh  thu t t Ạ Ề: B/ CÁC D NG Đ ể ề 1. D ng đ  3 đi m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

99

ạ ư  l u ng ng bích"

ậ ả ậ ề ạ Chép l ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ề ở ầ ố i 8 câu th  cu i trong đo n trích : " Ki u  ơ ạ ậ ạ  tâm tr ng nhân v t trong đo n th .

ầ ả

ơ Đ  1:ề   ả và nêu c m nh n v  ngh  thu t miêu t * G i ý:ợ ơ ộ ­ Chép đúng n i đúng 8 câu th . ậ ­ Ph n c m nh n:  ạ ệ ở ớ ậ ả c nh ng  tình

i thi u ngh  thu t t ệ ả ệ ề ả ậ ạ ả ạ ậ ụ + M  đo n: Gi ậ + Thân đo n:   c m nh n v  ngh  thu t miêu t ạ    tâm tr ng nhân v t trong đo n

th .ơ

ậ ả ả ặ ắ ủ ụ ệ ề ế ạ ả + K t đo n: Đánh giá  chung v  ngh  thu t t c nh ng  tình đ c s c c a tác gi .

Ặ Ạ Ề Ể : 2.  D NG Đ  5  HO C 7 ĐI M

ạ ề ư ủ ở ầ ậ ủ l u Ng ng Bích qua

ả ễ ề ậ ủ  tâm lý nhân v t c a Nguy n Du.

ớ ạ ệ ề Gi i thi u chung v  đo n trích

ỗ ấ ạ ạ ụ ơ ữ ộ ể (Đo n th  hay nh t bi u hi n bút pháp ngh ể ệ ệ  s , t

ạ ủ

ạ ề ủ Đ 1: ề C m nh n c a em v  tâm tr ng c a Thúy Ki u khi  ả ậ ệ ngh  thu t miêu t * G i ý: ợ ệ   ở a M  bài: ậ ặ ắ ề ự ự ả ả  c nh ng  tình, ngôn ng  đ c tho i th  hi n n i lòng và tâm thu t đ c s c v  t   ề ) ậ tr ng c a nhân v t Thuý Ki u b. Thân bài:  * Tâm tr ng c a Thuý Ki u khi

ớ i, đau đ n xót xa  ng chàng  ườ ơ ọ ng cha m  già thi u ng i chăm sóc.

ớ ớ ư ấ ồ ạ   i c a b n thân thì th y bu n dâng l p l p nh  tâm tr ng

ướ ổ ả ờ ị ng lai m  m t, b  t c.

ế ắ  tâm lý c a Nguy n Du:

ủ ạ ả ả tâm c nh.

ườ ớ ỏ

i nh  bé cô đ n ạ ờ ị ả ộ ạ ổ

ừ ạ ồ ồ

ư ỗ ừ ự ữ ệ ạ ự ơ ạ ­ Nguy n Du s  d ng đi p ng , các t ủ    láy t o nên s  trùng đi p nh  n i lòng c a

ư ở ầ  l u Ng ng Bích: ồ ủ ạ ­ Đó là tâm tr ng cô đ n bu n t ớ ế ươ ­ Nàng nh  đ n Kim tr ng, th ế ẹ ươ ­ Nàng th ề ệ ạ ủ ­ Nàng nghĩ v  hi n t ộ ươ c m t t ng n ngang tr ả ễ ậ ệ *  Ngh  thu t miêu t ể ả ơ ử ụ ­ Nhà th  s  d ng ngo i c nh đ  t ừ ạ   ự ố ậ Thiên nhiên r ng l n­ con ng ơ  v a t o ­ V a t o ra s  đ i l p   ổ ả   c nh ng n ngang ­ tâm tr ng ng n ngang, c nh m  m t nh t nhoà ­ ra s  tu ng đ ng :  ế ắ tâm tr ng u bu n, b  t c. ễ ử ụ ớ ớ ề ồ

ệ Ki u đang " L p l p sóng d i" ế C. K t bài: ẳ ệ ị ụ ả ị ặ ắ ủ ­ Kh ng đ nh ngh  thu t ễ   ạ  đ c s c c a đ i thi hào Nguy n ậ V nh c nh ng  tình

Du.

ươ ủ ệ ậ

ố ộ ạ ấ ố ề ­ Xót th ng s  ph n tài hoa b c m nh c a Thuý Ki u. ạ ế ­ Căm ghét xã h i phong ki n x u xa, th i nát, tàn b o.

ủ i ch

Đ  2: ề ộ Nêu c m nh n c a em v  s  ph n c a ng ế ậ ủ ị ề ố ả t nam d ườ ườ ụ ữ ệ i ph  n  vi ệ t ­ (Chuy n Ng ế   ướ   i con gái nam

ả ế ề ề ệ ậ ộ đ  xã h i phong ki n thông qua hình  nh Vũ th  Thi ươ ng) và Thuý Ki u ­ (Truy n Ki u ­ Nguy n Du). x

ễ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

100

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

: * G i ý:ợ ở 1. M  Bài

ạ ấ ạ ề ố ủ ư

­ Nh n m nh v  s  ph n b t h nh c a ng ườ ệ ệ ẩ t nam x a.  ươ ữ ậ i thi u hai tác ph m Chuy n Ng ụ ữ ệ ườ i ph  n  vi i con gái nam x ễ ng­ Nguy n D   và

ễ

ấ ớ            ­ Gi ề ệ Truy n Ki u ­ Nguy n Du). 2. Thân bài:

ị ố ủ ườ

ệ ồ

ọ ượ ạ

ả ẻ ị ồ ồ ấ ạ ế ụ ớ ụ ữ ư ậ i ph  n  x a:  ­ S  ph n bi k ch c a ng ạ ổ ấ ạ + Đau kh , b t h nh, oan khu t tài hoa b c m nh . H ng nhan đa truân. ộ c sum h p v  ch ng h nh phúc, m t mình nuôi già, d y tr , b  ch ng nghi ể  v i gia đình ch ng con… ­

ễ t.

ươ ầ ả ị ­ S  ph n v

ị ố ộ ượ ầ

ề ầ t thanh y hai l n ( Hai l n t ề ố ố ầ ự ử  t ạ ị ướ ề ầ ầ ở ỡ ng Thuý Ki u: Bi k ch tình yêu, m i tình đ u tan v , ph i bán   ầ   , hai l n đi tu, hai l n ạ   p đo t

ợ ồ ( ­ Không đ ế oan , ph i tìm đ n cái ch t, vĩnh vi n không th  đoàn t ế Nàng vũ th  Thi ậ mình chu c cha, thanh lâu hai l ả ph i vào l u xanh, hai l n làm con  ) quy n s ng và quy n h nh phúc b  c ề ầ nhi u l n…).

ườ ữ ậ ả + C m th

ng xót xa cho cu c đ i c a nh ng ng ẩ ờ ủ ạ i ph  n  x a. Căm gi n xã ộ ờ ọ ộ

ế ẻ ẹ ươ ụ ữ ư ộ ạ ấ h i phong ki n b t công tàn b o đã trà đ p lên nhân ph m cu c đ i h … ủ ọ            ­ V  đ p,  nhân ph m c a h :

ế t)

ị ậ ắ ọ ụ ẩ ắ ẹ + Tài s c v n toàn: ắ ỷ ­ Chung thu  son s t (Vũ Th  Thi ả ế ­ Tài s c hi u th o nhân h u, bao dung khát v ng t do công lý và chính nghĩa

(Thuý Ki u).ề ế 3. K t bài:

ậ ươ ả ­ Nêu c m nh n b n thân. (Xót xa th

ộ ả ng c m) .  ế ộ ế ấ ộ ồ thái đ  không đ ng tình, lên án ch  đ  xã h i phong ki n b t công vô

ạ ư ẳ ự ư ị ệ ủ ế ộ ủ ộ ả ỏ           ­ Bày t nhân đ o x a).           ­ Kh ng đ nh s   u vi t c a ch  đ  xã h i ch  nghĩa hôm nay…

.........................................................................................

Ụ TRUY N L C VÂN TIÊN

ể ễ

Ệ                                                                             (Nguy n Đình Chi u )

Ứ Ơ Ả Ắ Ế A ­    TÓM T T KI N TH C C  B N

1­Tác gi :ả

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

101

ồ

ộ ồ ị

ớ ỉ ề

ơ ớ ủ ể ạ ươ ờ ng có giá tr ị

ề i cho đ i nhi u tác ph m văn ch ứ ướ ộ ổ ướ ằ ề Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ễ ạ ể 1822­1888), t c g i Đ  Chi u ,sinh t ẹ ở ể ọ ụ      ­ Nguy n Đình Chi u (  làng Tân i quê m   ề ở ố ồ nay thu c thành ph  H  Chí Minh Th i, t nh Gia Đ nh (  xã B  Đi n ­Phong  ),quê cha  ế ừ Đi n ­Th a Thiên Hu  .  ­ Là nhà th  l n c a dân t c, ông đ  l nh m truy n bá đ o lý và c  vũ lòng yêu n c, ý chí c u n ẩ c .

ệ ơ

ượ ơ ụ ữ ụ ầ ằ ượ ế ả c sáng tác vào kho ng đ u nh ng năm t ra nh m m c đích c vi

ủ ề i . Đ o lý đó là :

ườ ẹ i v i con ng i trong xã h i, tình cha con, m  con,

ạ 2­Tác ph m  ẩ ộ : a ­N i dung ệ ụ  Truy n l c vân tiên là truy n th  nôm  đ ệ ườ ữ ạ ạ ọ ợ ồ ườ ạ ạ ộ ng c u mang nh ng ng i ho n n n.

ề ệ ầ ẵ

ườ ớ ươ ứ ướ ủ ữ ư ố ớ ẽ i l ng t công b ng và nh ng đi u t ề ố ẹ   t đ p

ồ ế ỷ 50 c a th  k  XI X. Truy n g m 2082 câu th  l c bát đ ạ ạ truy n d y đ o lý làm ng ­ Xem tr ng tình nghĩa gi a con ng ữ nghĩa v  ch ng, tình bè b n, tình yêu th ­ Đ  cao tinh th n nghĩa hi p, s n sàng c u kh n phò nguy... ằ ọ ể ệ ­ Th  hi n khát v ng c a nhân dân, h trong cu c đ i .

ộ ụ ễ ẩ

ể ấ ủ ơ ấ ắ ề ể ể ữ ấ ể ệ ơ

ể ọ ắ ư ệ ạ

ữ ệ ẩ

ườ ẩ   , ph m ộ ờ ậ : ệ b­Ngh  thu t L c Vân Tiên là m t trong nh ng tác ph m xu t s c nh t c a Nguy n  Đình ệ Chi u, truy n th  nôm mang tính ch t là truy n đ  k  nhi u h n là đ  đ c, đ  xem ẫ  g n nh  đã thành khuôn m u .Tác ph m kh c ho  thành .Truy n có k t c u  ẽ ủ công nh ng ph m ch t đ p đ  c a hai nhân v t L c Vân Tiên và Ki u Nguy t Nga . c­Ch  đủ ề : Tác ph m th  hi n khát v ng c u ng

ể ệ ề ả ố ớ ấ ủ ủ ậ ộ ộ ế ấ ướ ệ ầ c l ậ ụ ấ ẹ ứ ọ ẩ ch t c a hai nhân v t, thái đ  và ni m tin c a tác gi ẩ ề ả ờ ủ i, giúp đ i c a tác gi  đ i v i nhân dân lao đ ng.

Ạ Ề B­ CÁC D NG Đ

ạ

ơ ể ề 1. D ng đ  2­3 đi m                   Đ  1ề  : Cho hai câu th  sau :

ấ

ế ế ấ

ế ạ ả ớ ơ ủ "Nh  câu ki n ngãi b t vi                                         Làm ng   Em hãy vi ớ ườ ệ ề i thi u v  tác gi i th   y cũng phi anh hùng ".  và  cho bi t đo n văn gi t ý nghĩa c a hai câu th  trên?

ớ ệ ể ề ễ ơ i thi u khái quát v  Nguy n Đình Chi u , và hai câu th .

ơ ớ ứ

ộ ể ạ ế ỷ ệ ề ầ ẩ ờ ế  * G i ý :ợ ở ạ : gi a­ M  đo n b ­ Thân đo nạ : ả ễ *Nguy n Đình Chi u là nhà th  l n cu   dân t c, mãi mãi x ng đáng là ngôi sao i cho đ i nhi u tác ph m văn t Nam th  k  XI X , đ  l

ươ ụ ấ

ưở ủ ơ ng c a nhà th  mù yêu n

ủ ủ ể ờ ệ sáng trên b u tr i văn ngh  Vi ệ ị ng có giá tr , nh t là truy n L c Vân Tiên ... ch ụ ườ ­ L c Vân Tiên là ng i anh hùng lý t ướ p c a chàng mãi là bài ca hùng tráng c a ng

ứ ử ng và hào hi p. Ng

ể ệ ệ ề ạ ồ

ế ấ ế ướ c. Chi n công   ạ   ộ ườ i anh hùng trong xã h i lo n đánh c ườ ẹ   ệ ượ ộ ạ l c .Vân Tiên đã th  hi n m t cách  ng x  vô cùng cao th i đ p ứ ề ườ băn khoăn v  chuy n" báo đ c thù công " thì Vân Tiên 'li n c i " r i đĩnh đ c nói : ớ                                         "Nh  câu ki n ngãi b t vi,

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

102

ế ấ Làm ng

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ườ i th   y cũng phi anh hùng ". ơ

ệ ạ ơ th  hi n m t quan ni m đ o lý ng i anh hùng là ng

ườ ẵ ậ ệ ổ * Ý nghĩa c a hai câu th  :  ườ ộ ệ ư , không tính toán làm vi c nghĩa là b n ph n, là l i s n sàng   ẽ ự   t

ầ ả ủ ả ể ệ Hai câu th  tác gi ộ làm vi c nghĩa m t cách vô t ư ử nhiên. Đó là cách c  x  mang tinh th n nghĩa hi p c a các b c anh hùng h o hán .

ệ ủ ề ể ễ ế

ẹ ướ ườ c­K t đo n ị i, h ợ ng v ng anh hùng v  nghĩa cao đ p. Quan ni m đó g n v i đ o lý làm ng

ọ ấ ệ ả ạ : Nguy n Đình Chi u đã đ  cao tinh th n nhân nghĩa , ca ng i lý   ắ ề  ậ ượ ậ ầ ớ ạ c... ưở t nhân dân. Đó là bài h c sâu s c nh t mà ta c m nh n đ

ạ

ả ể ậ ủ ụ ề ạ

ặ g p n n".

ả ẩ ậ , tác ph m ,nhân v t : Gi ắ ề 2 . D ng đ  5­7 đi m        Đ  2ề  : C m nh n c a em v  lòng nhân nghĩa trong đo n trích "L c Vân Tiên ạ * G i ý :ợ a­M  bàiở

ễ ả

ứ ạ ọ ệ ạ ệ ợ

ệ ạ ộ

ụ ệ ạ ề ệ ớ i thi u v  tác gi ạ ủ ề ủ               ­ Khái quát ch  đ   c a đo n trích  ố ờ ơ ể               Nguy n Đình Chi u đã su t đ i dùng th  văn làm vũ khí b o v  đ o đ cđ o lý ườ ữ ợ   i anh hùng nghĩa hi p, tr ng nghĩa ca ng i chính nghĩa ,nhân nghĩa, ca ng i nh ng ng ữ ể  ụ ợ ả i  ...M t trong nh ng đo n trích th khinh tài, làm vi c nhân nghĩa không m y may v  l ặ ạ hi n thành công ch  đ  lòng nhân nghĩa là đo n trích "L c Vân Tiên g p n n "...

ủ ề ả ạ ề

ậ b­Thân bài: C m nh n v  lòng nhân nghĩa trong đo n trích: ể ệ ở

ư ệ

ị ớ ả ả ẹ

ấ ệ ư ố ậ ữ ờ ư ố ậ

ả ả ố ậ ệ ữ

ờ ớ ộ ố

ố ờ

ầ ử ạ

ữ ế ệ ầ ả ạ

ấ ứ ấ ữ ự ả

ườ ủ ươ ư i c a gia đình ông Ng  .

cùng ta , ộ ấ ự ầ ờ

ọ ậ ở ẵ ẳ ộ

ộ ự ả ơ ấ ầ

ẳ ậ  nhân v t Ông Ng  qua  :     ­ Th  hi n  ộ                             +  Hành đ ng,vi c làm                             + L i nói ...  ộ         Hình  nh ông ng  và gia đình ông là m t hình  nh đ p ,đ i l p v i hình  nh tr nh ớ ớ hâm nh  cái thi n đ i l p v i cái ác, cái cao c  đ i l p v i nh ng toan tính th p hèn,   ệ   ẹ ố ố ậ ả ánh sáng đ i l p v i bóng t i .Hiình  nh đó hi n lên cao đ p trong sáng qua nh ng vi c ủ ư i nói và cu c s ng c a ông Ng : làm, l ệ      ­ Vi c làm : ờ ớ                       ...v t ngay lên b  . ộ                    H i con v y l a m t gi ơ ụ ụ ơ ặ                  Ông h  b ng d  ,m  h  m t mày . ươ ẩ ng và r t ân c n ,chu đáo ,c  nhà xúm vào h t lòng ch y ch a cho  Vi c làm kh n tr ữ Vân Tiên nh ng cách th c r t dân dã .Đó là nh ng tình c m chân th c và lòng yêu ng con ng th ờ      ­ L i nói : ườ ở                                ...ng i  ẩ                      Hôm mai h m hút m t nhà cho vui . ả ữ     Nh ng l i nói đ y ân tình và r t m c kh ng khái, tr ng nghĩa, khinh tài . Gia đình ông ấ ỉ ư Ng  cũng ch ng giàu có gì, ch  rau cháo qua ngày, v y mà t m lòng r ng m , s n sàng   ế ư c u mang Vân Tiên . T m lòng đó đâu c n đ n m t s  tr   n ! ơ                           ...lòng lão ch ng m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

103

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ư ủ ụ ợ ộ m t thái đ  kh ng khái, vô t

ị ơ ỷ c a con ng ủ  c n s  báo đáp c a ng i, ích i không v  l ứ   i ch u  n, đó là đ c

ệ ườ ườ ạ ấ ờ ầ ự ng, th y vi c nghĩa thì làm, không coi đó là công tr ng  ...

ư ườ ủ

ướ ộ N c trong r a ru t ...Hàn Giang .

ự ợ ế ụ ủ ấ ạ   i, ngoài s  bon chen c a th  t c nên nó r t trong s ch

ữ ậ ớ

do gi a thiên nhiên cao r ng, hoà nh p, b u b n v i thiên nhiên. ở ộ ả ủ ạ ầ ấ   ườ ự  làm ch  mình, tìm th y i t

ề ộ

ả ề ư hình  nh ông Ng  bao hàm c  ni m tin và m

ề ộ c c a tác gi ượ ả ề   v ễ   c Nguy n

ề ườ ố ờ ả ơ                  D c lòng nhân nghĩa ,há ch  tr   n. ả ộ ộ ộ ủ   Câu nói c a ông b c l ệ ộ k , m t lòng làm vi c nghĩa không bao gi tính khiêm nh ộ ố  ­ Cu c s ng c a gia đình ông Ng  : ử                    ộ ố    + Cu c s ng ngoài vòng danh l ẩ ụ ợ không g n v n đ c . ự ộ ố     + Cu c s ng t ạ ộ ố     + Cu c s ng l c quan, ung dung, thanh th n b i con ng ự  do ...   ni m vui trong lao đ ng t ả ế c­ K t bài: ề ườ ờ i . Đi u đáng quý là ni m tin và  cu c đ i , v  con ng ộ ữ ể ử ắ Đình Chi u g i g m vào nhân dân  và nh ng ng ơ ướ ủ ơ ướ c m  đó đã đ ườ ng ... i lao đ ng bình th

Ề Ậ  C­ BÀI T P V  NHÀ

ế ạ ắ ủ ắ ẩ ọ t đo n văn tóm t ụ t ng n g n  tác ph m "L c Vân Tiên " c a NĐC

Đ  ề 1 : Vi  * G i ýợ  : ụ ấ

ố ầ ườ ọ giã th y xu ng núi đua tài   ,trên đ

ệ

ề ở ướ ẹ ặ p c u Ki u Nguy t Nga ... ườ ề i đã h a g

ắ

ượ

ề ng v  thăn cha m  g p b n c ọ ướ ứ ề ườ ng đi thi, ghé thăm Võ Công ng ươ ồ ọ ề ạ ỏ ạ ị ườ ượ ả ặ ị

ề       ­ L c Vân Tiên khôi ngô tu n tú, tài kiêm văn võ .nghe tin tri u đình m  khoa thi li n ừ   p Phong Lai t ộ hoành hành, chàng đã m t mình đánh tan b n c ứ ả  ẹ  Sau khi v  thăm cha m ,Vân Tiên lên đ ử ự ạ   con gái cho chàng.Vân Tiên có thêm b n đ ng hành là V ng T  Tr c,...Lúc s p vào thi ẹ ấ ề ắ   ề ị ng v  Vân Tiên đau m t Vân Tiên đ c tin m  m t li n b  thi v  ch u tang. D c đ ư ư   ắ ị n ng và b  mù   c  hai m t,   l c gia đình ông Ng    c u i b  Tr nh Hâm hãm h i, đ mang ....

ả ộ ọ Đ  2 ề : "L c Vân Tiên là m t chàng trai tài ba, dũng c m, tr ng nghĩa khinh tài ".

ứ ề ệ ậ ạ ỏ ị ụ ụ  nh n đ nh trên qua đo n trích "L c Vân Tiên c u Ki u Nguy t Nga ".

ụ ễ ể Hãy làm sáng t                                                               (Trích L c Vân Tiên ­Nguy n Đình Chi u)

ệ ậ

*G i ý :ợ a ­ M  bàiở ễ ộ ề ơ ả ướ ươ ấ

ọ ạ ổ ế ế ổ ế ề ệ ẩ ờ

ử ệ ơ ụ ẩ

ộ ự ệ ặ ạ , đo n trích, nhân v t    ng chói sáng trong c n i ti ng, là t m g   t Nam . Ông đã c ng hi n cho đ i nhi u tác ph m n i ti ng. ề   c nhân dân ta vô cùng yêu thích và truy n ệ   ườ t i . Đo n trích là m t s  ki n đ c bi

ụ ẩ

ề ạ ủ ứ ỏ ữ ể ậ  nh ng lu n đi m sau: ớ : gi i thi u chung v  tác gi ể    Nguy n Đình Chi u là m t nhà th  yêu n ố ị l ch s  và văn h c Vi ượ Truy n th  L c Vân Tiên là tác ph m đ ọ ớ ở ụ t ng, b i nó là bài h c l n v  đ o lý làm ng ấ ổ ậ làm n i b t ph m ch t cao quý c a L c Vân Tiên... b­ Thân bài: Phân tích ­ch ng minh làm sáng t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

104

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ả

ộ ể ạ

ả ữ ươ ộ

i m t cách chân tình .... ệ ề

ườ ụ ề ạ

ệ

ấ ố ẹ ữ ủ ậ ị ẫ   t đ p c a nhân v t ­m u

ượ ườ   kh ng đ nh ....đó là nh ng ph m ch t t ầ ưở ườ ủ ộ   ướ ứ ụ p c u dân , m t      ­  L c Vân Tiên là chàng trai tài ba, dũng c m :  (hành đ ng đánh c ệ   ỏ ầ ế ợ ả  xung h u đ t, không s  nguy hi m đ n tính m ng ...Ân c n h i han Nguy t mình t ữ ườ ắ Nga và n  tì , th ng c m và lo l ng cho hai ng ể ầ   ọ ụ         ­ L c Vân Tiên là chàng trai tr ng nghĩa khinh tài:(khi Ki u Nguy t Nga k  đ u ề ơ ắ ự ệ c đ n  n thì L c Vân Tiên li n c   i  và cho đuôi s  vi c  mình m c n n và xin đ ấ ế ằ ng tình .... t y u, chuy n th r ng đó là vi c làm t ẳ ẩ ng c a ông và qu n chúng ... ệ ế c ­ K t bài: i anh hùng lý t

ng

ề ố ậ ậ ườ ụ ữ ế ễ   ộ i ph  n  trong xã h i phong ki n, Nguy n : Nh n xét v  s  ph n ng

ề Đ  bài Du đã xót xa:

ậ ớ Đau đ n thay ph n đàn bà

ờ ằ ệ ạ ờ i chung

L i r ng b c m nh cũng là l ẩ ườ ệ ữ ủ ươ

ạ ệ ọ ọ ủ i con gái Nam X ễ ễ ng” c a Nguy n D  và ỏ ề  đi u đó .

ả ể ụ ữ

ờ ậ ọ ậ ề ầ ổ ủ ế ấ ế ề ặ ả ậ ể ả ị  ụ ữ

ơ ờ ủ ư i con gái Nam X

ổ ỗ ờ ệ ề ữ ọ ễ ẩ ủ ư ng” c a Nguy n D  và ễ ữ   ả   ụ ữ i ph  n  ph i

ạ ề ế ủ ầ ấ

ủ ươ

ng Sinh có ph n không bình đ ng (Tr ươ ự ạ

ầ ợ ẻ ẳ ứ ươ ượ ế ơ c n

ạ ơ

ắ ơ ờ i nói con tr  ngây th  mà Tr

ờ ổ ợ ế ế ơ ộ ế   ồ ồ ộ n Sinh tin nên đã h  đ  đ c đoán m ng nhi c ả ư ng bu c ph i tìm đ n cái ch t oan

ấ ể ự minh oan cho mình.

ứ ủ ế ầ ơ

ng tâm Tr ơ ộ

ẹ ồ ư ng Sinh ơ   ị ư ng b  nghi oan,     ng coi mình hoàn toàn

ộ ồ ủ ề ạ

ạ ề ạ i là n n nhân c a xã h i đ ng ti n đen b c ọ ề ả

ạ ộ thói sai nha

ệ ề ẳ ằ    B ng các tác ph m đã h c: “Chuy n ng ề ữ nh ng đo n trích đã h c c a “Truy n Ki u” (Nguy n Du), em hãy làm sáng t    G i ý:ợ ả ứ ọ    * H c sinh ph i v n d ng nh ng ki n th c đã h c v  văn b n và ki u văn b n ngh ố ư i ph  n ọ i quy t v n đ  đ t ra : s  ph n đ y đau kh  c a ng lu n văn h c đ  gi ế ộ trong xã h i phong ki n. ệ    * Qua hai tác ph m đã h c: “Chuy n ng ầ “Truy n Ki u” c a Nguy n Du, ta c n làm rõ nh ng n i đau kh  mà ng gánh ch u.ị ơ    ­ Nàng Vũ Nư ng là n n nhân c a ch  đ  phong ki n nam quy n đ y b t công đ i ố   ế ộ ư i ph  n . v i ngớ ụ ữ ờ ươ ớ ộ ư ngơ   ng v i Tr    + Cu c hôn nhân c a Vũ N ớ ẹ ề   ng v  làm v ) ­ s  cách b c giàu nghèo Sinh xin m  màng trăm l ng vàng c i Vũ N ặ ả “thi p v n con k  khó đ ự ế ố ư ng luôn s ng trong m c c m  ố   ng t a nhà khi n Vũ N ố ử ớ ợ ộ ế ể ư ng Sinh đ i x  v i v  m t cách vũ phu, thô b o và gia giàu”, và cũng là cái th  đ  Tr   trư ng.ở ẻ ỉ    + Ch  vì l đánh đu i v  di, không cho nàng thanh minh, Vũ N khu t đ  t ư ng cũng không h  làm cho l ề ươ    + Cái ch t đ y oan  c c a Vũ N ế ả ề ị ứ day d t. Anh ta cũng không h  b  xã h i lên án. Ngay c  khi bi t Vũ N ươ ẻ ứ ử ệ ươ Tr  Vũ N ng Sinh cũng coi nh  vì vi c đã qua r i. K  b c t vô can.    ­ Nàng Ki u l ề    + Vì ti n mà b n sai nha gây nên c nh tan tác, chia lìa gia đình Ki u. “ M t ngày l ố Làm cho kh c li t ch ng qua vì ti n”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

105

ả ậ ể ề

ị ắ ế ườ ể ở

ề ề ẩ

ớ ắ ạ ờ ố ố ầ   ợ ồ i đ ng ti n mà Mã Giám Sinh và Tú Bà đã đ y Ki u vào ch n l u ả   ưu l c, ph i ế i lăm năm l

ả ầ t, thanh y hai l n”.

ụ ữ ế ề ư Vũ Nư ng, Thuý Ki u đ u ph i tìm đ n cái ch t đ  gi ế ể ả   i

ơ ộ ờ ầ ả ệ ủ ề ổ t c a mình.

i thoát cu c đ i đ y đau kh , oan nghi ứ

ậ ạ ị ậ ể ậ ế ề ộ ứ t v n d ng ki n th c v  ngh  lu n ch ng minh đ  l p lu n t o thành m t bài

ế

ể ứ ứ ế t dùng d n ch ng tr c ti p và gián ti p đ  ch ng minh.

ỉ ầ ủ t có đ  3 ph n ự ế ả ư ạ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ỏ ị ề ứ    + Đ  có ti n c u cha và em kh i b  đánh đ p, Ki u đã ph i bán mình cho Mã Giám ộ i, đ  tr  thành món hàng cho h n cân đong, đo đ m, cò Sinh ­ m t tên buôn th t bán ng ặ ả kè, m c c , ngã giá…    + Cũng vì món l ớ ơ xanh nh  nh p, khi n nàng ph i đau đ n, cay đ ng su t m ượ “thanh lâu hai l ư i ph  n  nh ờ ữ    ­ Nh ng ng ể ả ứ ọ ỗ m i n i oan  c, đ  gi ầ ề    2. Yêu c u v  hình th c: ứ ụ ế ậ     ­ Bi ứ văn ch ng minh hoàn ch nh. ố ụ    ­ B  c c bài vi ẫ ế    ­ Bi ễ u loát, có c m xúc.    ­ Di n đ t l                        ...............................................................................................

Ơ Ệ

Ạ

Ệ

CHUYÊN Đ  3Ề Ạ

TH  HI N Đ I VI T NAM SAU CÁCH M NG THÁNG TÁM

­ 1945

Ồ

Ữ

Bài 1: “Đ NG CHÍ ” ­ CHÍNH  H U.

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

ả

1.Tác gi ữ ở ắ Can L c, t nh Hà Tĩnh.

ố ế ừ ầ ộ

ơ ộ ữ ơ

ế ặ

i lính Trung đoàn Th ườ ng vi i lính, nh ế ộ ỉ ườ ề ơ ẹ ủ ữ ệ ươ ề ủ  ế   t ư  ậ   c, s  g n bó gi a ti n tuy n và h u ả ữ t là  nh ng tình c m cao đ p c a ng ự ắ ấ ướ ng đ t n

ặ ắ ữ ữ ả ả ồ ọ

ượ ướ ưở ữ ề ả ồ ọ ng H  Chí Minh v  văn h c ngh ặ c trao t ng Gi c Nhà n i th ệ

ậ ­ Chính H u tên là Tr n Đình Đ c, sinh năm 1926, quê   ­ Ông tham gia hai cu c kháng chi n ch ng Pháp và Mĩ. T  ng ở đô tr  thành nhà th  quân đ i. ­ Chính H u làm th  không nhi u, th  ông th ườ ườ ề v  ng i lính và chi n tranh, đ c bi ồ ộ ồ tình đ ng chí, đ ng đ i, tình quê h ươ ng. ph ơ  ­ Th  ông có nh ng bài đ c s c, giàu hình  nh, c m xúc d n nén, ngôn ng  cô đ ng, hàm súc. ­ Chính H u đ thu t năm 2000.

2. Tác ph mẩ

ồ ộ

ồ ộ ế ế ị

ư ế ệ ị t B c.

ạ ấ ư ộ ộ ặ ộ ữ ầ ế ế ố ờ a) Hoµn c¶nh ra ®êi: ầ ­ Bài “Đ ng chí” sáng tác đ u năm 1948, sau khi tác gi ệ ắ ấ đ u trong chi n d ch Vi ế ủ c a gi c Pháp lên chi n khu  Vi ế ứ ủ c a cu c kháng chi n, b  đ i ta còn h t s c thi u th n. Nh ng nh  tinh th n yêu n ế   ả  cùng đ ng đ i tham gia chi n ớ   t B c (thu đông năm 1947) đánh b i cu c ti n công quy mô l n ắ Trong chi n d ch  y, cũng nh  nh ng năm đ u ầ   ướ   c,

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

106

ọ ế t qua t

ị ơ ồ ữ ấ ả ể ầ

ả ề ệ ự ữ ị ệ ấ ế ả ằ

ộ ạ ắ ơ ữ ượ ồ ả ủ ả ớ ồ ủ

ệ ắ ẽ t B c (thu đông 1947)

ơ ữ ị ộ ườ ể ấ ủ   i lính cách mang c a t v  ng

ờ ọ ẩ ự ế

ơ ướ ứ ủ ấ ả ơ

ng : C m h ng th  h ơ ế ấ ị ờ ố   ự ng v  ch t th c c a  đ i s ng ấ   ườ ng, không nh n

ạ ng.

ườ ế ặ ủ t, sâu n ng c a nh ng ng

ữ ơ ồ ấ ừ ạ ờ

ủ ả ờ ị

ồ ộ ộ ố ế ế ộ

ấ ả

ể ả ữ ả ứ ự ọ ị Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ồ ế   ộ ý chí chi n đ u và tình đ ng chí, đ ng đ i, h  đã v t c  đ  làm nên chi n ạ   ế i th ng. Sau chi n d ch này, Chính H u vi t bài th  “Đ ng chí” vào đ u năm 1948, t ơ ế   n i ông ph i n m đi u tr  b nh. Bài th  là k t qu  c a nh ng tr i nghi m th c và ả ồ ế ủ nh ng c m xúc sâu xa, m nh m , tha thi    v i đ ng đ i, đ ng chí c a mình t c a tác gi ế trong chi n d ch Vi ế ề ­ Bài th  là m t trong nh ng tác ph m tiêu bi u nh t vi ố văn h c th i kháng chi n ch ng th c dân Pháp (1946 – 1954).  ề ướ ­ Bài th  đi theo khuynh h ẹ kháng chi n, khai thác cái đ p, ch t th  trong cái bình d , bình th ườ m nh cái phi th ắ ộ ồ ề ơ   i lính cách ­ Bài th  nói v  tình đ ng chí, đ ng đ i th m thi ọ ề ầ ớ ệ   m ng – mà ph n l n h  đ u xu t thân t  nông dân. Đ ng th i bài th  cũng làm hi n lên ộ ủ ẹ ả ự   hình  nh chân th c, gi n d  mà cao đ p c a anh b  đ i trong th i kì c a cu c kháng ượ ố   c đan chi n ch ng th c dân Pháp còn r t khó khăn, thi u th n. (Đó là hai n i dung đ ố ơ cài và th ng nh t v i nhau trong c  bài th ) t, hình  nh, ngôn ng  gi n d , chân th c, cô đ ng, giàu s c bi u c m. ­ Chi ti

ự ấ ớ ả ế ố ụ 3. B  c c ơ ể ự ể ệ

ơ ậ ạ ồ ộ ạ

ẫ ơ ắ ể ồ ụ ạ ả  do, có 20 dòng, chia làm hai đo n. C  bài th  t p trung th  hi n v ư ủ ứ ở ỗ  m i đo n, s c n ng c a t ấ ượ ữ ượ  vào nh ng dòng th  gây  n t ồ c d n d t đ  d n t ẻ  ủ ư  ặ ậ   ng sâu đ m

ấ i v  c  s  c a tình đ ng chí. Câu 7 có c u trúc đ c bi

ặ ự ế ị ồ ệ ả ề ơ ở ủ ư ộ ộ ờ ẳ ệ   t   i kh ng đ nh s  k t tinh v i d u ch m than) nh  m t phát hi n, m t l

ườ ấ i lính.

ữ ệ ụ ể ủ ể ồ ồ ộ ủ   : 10 câu th  ti p theo: Nh ng bi u hi n c  th  c a tình đ ng chí, đ ng đ i c a

i lính

ư ỗ ủ ữ ộ ươ , n i lòng c a nhau (Ru ng n ử   ng anh g i

ớ ườ ạ i ra lính)

ố ủ ữ ế ẻ ờ ộ ườ i lính (Áo anh

ườ ượ ồ ồ ộ ượ ữ i lính v t qua đ c nh ng gian

ể ượ ơ ề ườ ầ ­ Bài th  theo th  t ứ ẹ đ p và s c m nh c a tình đ ng chí, đ ng đ i, nh ng  ả ưở ng và c m xúc đ t (các dòng 7,17 và 20)  Ph n 1ầ ơ ầ : 6 câu th  đ u: Lý gi ộ ừ ớ ấ ỉ ớ (ch  v i m t t ữ ữ ả tình c m gi a nh ng ng  Ph n 2ầ ơ ế ườ ng ự ả + Đó là s  c m thông sâu xa nh ng tâm t b n thân cày…… nh  ng + Đó là cùng nhau chia s  nh ng gian lao, thi u th n c a cu c đ i ng rách vai…. Chân không gi y)ầ ự ạ + S  l c quan và tình đ ng chí đ ng đ i  đã giúp ng ế ố ấ ổ kh , thi u th n  y. ố ­Ph n 3ầ : 3 câu cu i: Bi u t ấ ng gi u ch t th  v   ng i lính.

n tích bài th .ơ B.      Phâ

ữ ể ấ ồ ơ ề ễ   : Phân tích bài th  “Đ ng chí” c a Chính H u đ  th y bài th  đã di n

ả ộ ộ ờ ồ ắ ơ ế Đ  bài   ắ ủ ủ t sâu s c tình đ ng chí g n bó thiêng liêng c a anh b  đ i th i kháng chi n.

Dàn ý chi ti t:ế

ở I  ­ M  bài:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

107

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Cách 1:

ế ng thành trong cu c kháng chi n ch ng Pháp.

ườ ơ ặ ắ ố ả ộ ớ ờ i lính v i l ồ   i th  đ c s c, c m xúc d n

nén, ngôn ng  hàm súc, cô đ ng giàu hình  nh

ộ ưở ơ ­ Chính H u là nhà th  quân đ i tr ề ề ướ ơ ng v  đ  tài ng ­ Ph n l n th  ông h ả ọ ữ ộ ườ ơ ế ề t v  ng

ữ ầ ớ ữ ồ ơ ễ ả ậ ồ ắ ủ ộ ộ ­ Bài th  “Đ ng chí” là m t trong nh ng bài th  vi ắ i lính hay c a ông. ờ   ủ  th t sâu s c tình đ ng chí g n bó thiêng liêng c a anh b  đ i th i

ộ ả ườ

ẽ ượ ạ ườ i lính đã đi vào lòng ng

ữ ườ ẩ ế ẹ ả

ả ữ ủ ườ ớ ư ế ể ả ươ ng v i t ấ

ớ ộ ồ ằ ẻ ữ ẩ ấ ữ ằ

ơ ộ ả ườ ố   i lính mãi mãi là i và văn ng ng   ờ   ẹ  th , tình c m và ph m ch t cao đ p. M t trong nh ng tác ph m ra đ i ụ ồ   i lính C  H  là ự  ễ ả ậ    th t

ắ ủ ủ ồ ồ i trong cu c, qua bài th  “Đ ng chí”, Chính H u đã di n t ộ ộ ắ ủ ế ờ

ế ồ Chính H u vi

ơ Bài th  đã di n t kháng chi n.ế ệ ổ ả Cách 2: Trong cu c chi n tranh b o v  T  qu c vĩ đ i, hình  nh ng ấ ấ hình  nh cao quý nh t, đ p đ  nh t. Hình t ấ ộ ch ế ề ớ t v  tình c m c a nh ng ng s m nh t, tiêu bi u và thành công nh t vi ắ “Đ ng chí” c a Chính H u. B ng nh ng rung đ ng m i m  và sâu l ng, b ng chính s ữ ệ tr i nghi m c a ng sâu s c tình đ ng chí g n bó thiêng liêng c a anh b  đ i th i kháng chi n.  II – Thân bài ữ ừ ườ ế ơ

ầ ị ắ ồ ộ ơ ắ t qua nh ng khó khăn gian kh

ế ộ

ị ơ   t bài th  : “Đ ng chí” vào đ u năm 1948, khi đó ông là chính tr  viên ừ   ệ ị ạ ộ i đã t ng t B c, và cũng là ng đ i đ i, đã t ng theo đ n v  tham gia chi n d ch Vi ồ ổ  ữ ượ ố s ng trong tình đ ng chí, đ ng đ i keo s n, g n bó v ố ệ ổ ấ trong cu c chi n đ u b o v  T  Qu c. ơ ồ ắ i c  s  hình thành tình đ ng chí th m

ườ ặ

ế ệ ạ ố

ế ả ố

ả ơ ở ạ i lính cách m ng   ộ ệ ổ ọ

i nông dân m c áo lính. T  giã quê h ấ ặ ế ừ ộ ườ ưở

ng chung cao đ p, đó là đ c l p t ườ i chi n đ u cho m t lí t ự ữ ề ị

ở ầ ấ ộ ả ơ ầ 1. Trong 7 câu th  đ u, nhà th  lý gi ữ ủ ế t, sâu n ng c a nh ng ng thi ữ   ấ ộ ả Trong cu c chi n tranh v  qu c vĩ đ i, nh ng ­ Cùng chung c nh ng  xu t thân:   ữ   ả ế ấ ườ ng chi n đ u b o v  T  qu c không ai khác chính là nh ng chi n sĩ dũng c m, kiên c ệ ứ ườ ộ ươ   ng, h  ra đi tình nguy n đ ng trong đ i ngũ ng ộ ậ ự ẹ ữ    do cho dân nh ng ng ấ ộ ố ơ ộ t c. M  đ u bài th  là nh ng tâm s  chân tình v  con ng   i và cu c s ng r t bình d  và cũng r t quen thu c:

ặ ươ Quê h ng anh n

ồ c m n đ ng chua. ỏ Làng tôi nghèo đ t cày lên s i đá

ệ ự ủ ườ ồ ư ờ ể ộ

i đ ng đ i nh ữ

ữ n i “n c m n đ ng chua” ho c

ả ố ỗ ươ ớ

ề ả

ứ ấ ở

ữ

ể ễ ế ỵ

ế ọ

ọ ẵ ế ặ ổ

ả ố ướ ấ ớ  ệ ủ ỉ ọ i k  chuy n, tâm s  c a hai ng +  Gi ng đi u th  th , tâm tình nh  l ủ ặ ỡ ọ ề ầ ữ ề ạ ỉ ệ   i k  ni m v  nh ng ngày đ u tiên g p g . H  đ u là con em c a nh ng vùng quê l ặ ở ướ ấ ồ ặ ở ơ  ch n “đ t cày lên   nghèo khó, là nh ng nông dân  ấ   ế ệ ỏ t bao n i gian lao v t ng anh” và “làng tôi” hi n lên v i bi s i đá”.Hình  nh “quê h ố   ả ạ ư ơ ặ ả i làm cho hình  nh v n . Nh ng chính đi u đó l v , m c dù nhà th  không chú ý miêu t ụ ể ế ấ ượ ể ỉ ừ   c, nh t là  chung chung kia tr  nên c  th  đ n m c có th  nhìn th y đ ch  là danh t ệ ườ ượ ữ ướ ắ ủ c tác i con làng quê Vi   t Nam. Thành ng  dân gian đ i con m t c a nh ng ng d ượ   ườ ọ ầ ấ ự ả ậ ụ c  nhiên, nhu n nhu  khi n ng i đ c có th  d  dàng hình dung đ gi  v n d ng r t t ườ ữ ổ ơ ề ữ i lính. Khi nghe ti ng g i thiêng nh ng mi n quê nghèo kh , n i sinh ra nh ng ng   ấ   ố ủ liêng c a T  Qu c, h  s n sàng ra đi và nhanh chóng có m t trong đoàn quân chi n đ u ệ ổ b o v  T  Qu c.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

108

ồ ở ng đ ng v  c nh ng . Và chính s  t ễ ả ự   s ề   ộ ấ ng đ ng v  c nh ng   y đã tr  thành ni m

ố ứ ồ ồ ộ ơ ở ườ

ự ươ ồ ướ ườ ậ Quê anh – làng tôi” đã di n t ề ả ộ ủ i lính. c ngày nh p ngũ, nh ng con ng ố i này v n “xa ng chi n đ u

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ơ ầ ấ =>  Hai câu th  đ u theo c u trúc sóng đôi, đ i  ng: “ ề ả ươ t ấ ả ồ đ ng c m giai c p, là c  s  cho tình đ ng chí, đ ng đ i c a ng ữ ế ấ : Tr ưở ­ Cùng chung lí t l ”: ạ

ớ ạ i xa l

“Anh v i tôi đôi ng ờ ườ ẹ ng tr i ch ng h n quen nhau”

ơ ộ ự ươ T  ph ự ạ

ỉ ớ

ộ ườ ữ ươ ườ ư ộ ờ ươ ờ

ưở ng thân t ươ  ph ộ

ố ụ ệ ổ ỏ ố ừ ng ái v n có t ọ ề ọ ả ẳ ặ  nhiên, m n mà nh  m t l ươ ằ ng nhau, tri k  v i nhau b ng tình t ự i lao đ ng. Nh ng “t i nghèo, ng ứ ọ ề ẩ ấ ả

ồ ươ ể ệ ự ắ ộ Anh – tôi” riêng bi ệ ủ ọ

ầ ưở ả ế ng chi n đ u: “

ế ầ Súng bên súng đ u sát bên đ u” ệ ẹ ng cao đ p. Đi p t

ầ ấ ắ ư ưở ụ ng tr ng cho nhi m v  chi n đ u và  lý t ả ư ắ ạ c nh c l ọ ể   i  thăm h i. H  hi u nhau, ữ   ữ  lâu gi a nh ng ả   ng tr i” h  v  đây không ph i do cái   ng chung, cùng t đãệ   ụ  ng đ ng c a h   trong nhi m v ả   ầ . “Súng” và “đ u” là hình  nh ệ ừ  ấ ế   ạ i hai l n nh  nh n m nh tình c m g n bó trong chi n

ấ ủ

ả ở ề ẻ ọ ự

ả ể ố ố i b n chí c t mà tác gi

, đó là m i tình tri k  c a nh ng ng ả ặ ỉ ủ ị ả ậ ụ ể ằ

ệ ắ ủ ấ ỏ

ắ

ở ữ ở  “xa l ” h  đã tr  thành tri k  c a nhau. “Tri k ” là ng

ữ ắ

ỉ ườ ồ ế ứ ỉ ủ ế ơ ả

ổ cu c đ i ng

ả ấ

c chăn thì h  đ u, đ p đ ạ ấ ả ắ i b n tâm giao g n bó.  ừ ộ ờ  cu c s ng, t ả ừ ầ ữ ả ơ ị

i đ ng chí khi n h  tr ắ ươ ng đ ữ ứ ặ ị i lính, đã tr i qua cu c đ i ng ươ ư ế ả ả ậ ả ữ ị ườ i lính gian kh . Bao nhiêu yêu th ừ ườ ng v i đ ng đ i.

Nh ng câu th  m c m c, t th ư ng nghèo xô đ y, mà h  v  đây đ ng trong cùng đ i ngũ do h  có m t lí t ộ ả ế m t m c đích cao c : chi n đ u b o v  T  Qu c. Hình  nh : “ ờ m  nhoà, hình  nh sóng đôi đã th  hi n s  g n bó t ấ và lí t ượ ẹ đ p, mang ý nghĩa t ầ ượ “súng” và “đ u” đ ườ ồ i đ ng chí.  đ u c a ng ồ ­ Tình đ ng chí n y n  b n ch t trong s  chan hoà, chia s  m i gian lao cũng   ườ ạ ệ   ữ ư ề  bi u hi n nh  ni m vui ộ ế ứ ợ ả b ng m t hình  nh th t c  th , gi n d  mà h t s c g i c m:  “Đêm rét chung chăn thành   ắ   ạ ỉ i quá nh , loay hoay mãi không đ   m. Đ p t B c thì quá rét, chăn l đôi tri k ”. Đêm Vi ượ ế   ượ ở ầ c bên này thì h  bên kia. Chính trong nh ng ngày thi u đ ố ườ ạ ọ ấ ừ i b n thân th n, khó khăn  y t   ọ ở  ể ấ ế ề ế thi t hi u r t rõ v  ta. V t v  nguy nan đã g n k t nh ng ng ư ượ   ườ ạ c thành ng  Nh ng câu th  gi n d  mà h t s c sâu s c, nh  đ ể  ượ ắ ọ ừ ộ ố ch t l c t c th ệ ừ hi n qua nh ng hình  nh v a g n gũi v a tình c m hàm súc  y.  Chính H u đã t ng là   ứ   ộ ờ ộ i lính nên câu th  bình d  mà có s c n ng, s c m t ng ấ   ộ Hình  nh th t gi n d  nh ng r t ớ ồ ặ n ng c a tình c m trìu m n, yêu th ả c m đ ng.

ố ậ ả ừ ồ ườ ủ ộ ừ « ồ ừ  đ ng chí ». T  “đ ng chí” đ ­ T  trong tâm kh m h , b ng b t th t lên hai t

ị ọ ặ ọ ỗ ắ ơ ng n g n mà ngân vang, gi n d  mà thiêng liêng

ả ớ ấ ư ộ ố ệ ặ

ạ ữ ớ ẻ ả ả ồ

ả ấ

ư ượ ớ c th  thách, đ

ự ự ữ ố ộ

ừ ấ ồ

ự ắ ữ

ọ ọ ế ằ ượ   c ừ ồ   ả ộ ả . T  “đ ng đ t thành c  m t dòng th   ả   ể ắ ấ ấ chí’ v i d u ch m c m   nh  m t n t nh n đ c bi t mang nh ng s c thái bi u c m ự ấ   khac nhau, nh n m nh s  thiêng liêng cao c  trong tình c m m i m  này. Đ ng chí là ộ ụ ướ ng, cùng m c đích. Nh ng trong tình c m  y m t khi có cái lõi bên trong là cùng chí h   ổ ử « tình tri kỉ » l ề   ạ ượ c tôi rèn trong gian kh  thì m i th c s  v ng b n. i đ ố ấ ắ   ế ở ọ ẳ Không còn anh, cũng ch ng còn tôi, h  đã tr  thành m t kh i đoàn k t, th ng nh t g n ấ ả ư ậ  nông dân), có tình bó. Nh  v y, trong tình đ ng chí có tình c m giai c p (xu t thân t   ế   ườ ỉ ạ ụ ưở ng, chung m c đích chi n i cùng chung lí t b n bè tri k  và có s  g n bó gi a con ng ườ ỉ ọ ồ ấ   i nông dân hi h  g i nhau b ng ti ng “đ ng chí” h  không ch  còn là ng đ u. Và k

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

109

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ộ ộ ở ọ ớ

ự ồ ấ ướ

ữ ả ơ ẻ ả

ẹ ở ầ ư ể ề

ả ơ ẽ ồ

ề ữ ồ ể

ẹ ủ ể ấ ướ ế ư ỗ ự ữ ủ ẻ ưở   ộ ồ ng nghèo đói lam lũ, mà h  đã tr  thành anh em trong c  m t c ng đ ng v i m t lý t ộ ươ ể ạ   ng, cho dân t c. Câu c quên thân đ  t o nên s  h i sinh cho quê h cao c  vì đ t n ừ ơ ướ   ồ ứ ư ấ th  v n v n có 2 ch  nh  ch t ch a, d n nén bao c m xúc sâu xa t c  sáu câu th  tr ế ữ ậ ữ ừ ả ậ  Chính H u th t là hàm súc.  và kh i đ u cho nh ng suy nghĩ ti p theo. Qu  th t ngôn t ữ ệ ạ ở ệ ừ ữ    vi c bi u hi n nh ng xúc c m v  quá 2.Nh ng Chính H u đã không d ng l i  ớ   ơ ế ườ trình hình thành tình đ ng chí. Trong m i câu th  ti p theo nhà th  s  nói v i ệ chúng ta v  nh ng bi u hi n cao đ p c a tình đ ng chí  ồ     s   th u hi u và chia s   nh ng tâm t c h t, đ ng chí là , n i lòng c a

Tr    .   nhau

ươ

ặ ệ

ướ ố ử ạ ộ ng anh g i b n thân cày “Ru ng n Gian nhà không m c k  gió lung lay ế Gi ng n c g c đa nh  ng

ớ ườ i ra lính” ể ạ ớ ữ ườ i lính gác tình riêng ra đi vì nghĩa l n, đ  l

ữ ở ừ

ệ ữ ộ ự

ấ ấ ườ

ậ ự ượ

ự ạ ế ứ c cái kiên quy t d t khoát m nh m ọ ạ ử ế ng đi chi n đ u, ng ặ ệ . Hai ch  “m c k ” đã nói lên đ ụ

ẫ ư ườ ậ ấ ữ ưở ữ

ươ ấ ạ ể ằ ữ ạ ứ ặ ề ườ i cho ta hi u r ng nh ng ng

ề ả ấ ộ ồ ng. Chính thái đ  g ng mình lên  y l ả ở ỏ

ươ ủ ậ ớ c  tính  nh   nhung  c a  h u  ph

ẳ c g c đa nh  ng

ố ắ ế ướ ậ ễ ả ộ ườ ớ ườ ồ ồ ố m t cách h n nhiên và tinh t

ơ ố ớ ế ớ ườ ấ

ươ ữ ế ộ ố i chi n sĩ và quê h

ướ ố ư

ợ ộ

ắ ộ

ố ơ ầ ế ự ữ

ớ ỗ

ấ ủ ồ ượ ứ ế

ồ ở ớ i n i nh  da di ư ấ i lính. Tâm t ể ươ ng đ t n

ổ ự ẻ ữ ộ ế    s  chia nh ng gian lao thi u

ố ủ ộ ờ ườ ư ờ   ả ọ + H  là nh ng ng i sau l ng m nh tr i ả ơ ề ả   ề ớ ươ ng v i nh ng băn khoăn, trăn tr . T  nh ng câu th  nói v  gia c nh, v  c nh quê h ộ   ủ ắ ặ ế ườ ộ ổ ớ i chi n sĩ: “Ru ng ng , ta b t g p m t s  thay đ i l n lao trong quan ni m c a ng ặ ệ ờ ể ạ ươ    đ  “m c k  gió lung lay”. ng” đã t m g i cho “b n thân cày”, “gian nhà không” gi n ữ   ộ ạ ườ i lính ch p nh n s  hi sinh, t m g t sang m t bên nh ng Lên đ ẽ  ư tính toán riêng t ườ ủ   ng đã rõ ràng, khi m c đích đã l a ch n.  Song dù d t khoát, i ra đi khi lí t c a ng ạ ẽ   i lính nông dân hi n lành chân th t  y v n n ng lòng m nh m  ra đi nh ng nh ng ng ớ i lính v i quê h   ấ   ế càng c  g ng ki m ch  tình c m bao nhiêu thì tình c m  y càng tr  nên b ng cháy b y ể ả ượ ậ   nhiêu.  N u  không  đã  ch ng  th   c m   nh n  đ ng: ố ụ ả ườ ớ ế i ra lính “gi ng n   ”. Hình  nh th  hoán d   mang tính nhân hoá này ủ ươ ự ắ ng c a ng   i lính i lính đ i v i quê nhà, nó giúp ng càng tô đ m s  g n bó yêu th ế ướ ườ    tâm h n mình. Gi ng n i c g c đa kia nh  ng di n t ế   ạ ươ ng và đã t o cho gi ng i ra lính không nguôi nh  quê h ra lính hay chính t m lòng ng ộ   ườ ả ự ồ c g c đa m t tâm h n? Qu  th c gi a ng ng anh đã có m t n ả ả ọ   ắ ậ  đã g i nên hai tâm tình nh  đang soi  r i m i giao c m vô cùng sâu s c đ m đà. Tác gi ế ế ậ ướ   ả ơ ớ ươ c, vào nhau đ n t n cùng. Ba câu th  v i hình  nh: ru ng n ng, gian nhà, gi ng n ớ ươ   ả ộ ỗ ươ ng g c đa, hình  nh nào cũng thân th ng, cũng ăm  p m t tình quê, m t n i nh  th ễ  ấ ế ắ ớ ỗ v i đ y. Nh c t t này, Chính H u đã nói đ n s  hi sinh không m y d ườ ủ ủ   y, n i nh  nhung  y c a  “anh” và cũng là c a “tôi”, là dàng c a ng   ạ   ẻ ọ ấ đ ng chí h  th u hi u và chia s  cùng nhau. Tình đ ng chí đã đ c ti p thêm s c m nh b i tình yêu quê h c  y.  ồ ­ Tình đ ng chí còn là s  đ ng cam c ng kh , s th n c a cu c đ i ng ấ ướ ấ ự ồ :  i lính

t t ng c n  n l nh

ế ừ ườ ầ i v ng trán ơ ớ ạ ồ ướ t m  hôi

ớ Anh v i tôi bi ố S t run ng Áo anh rách vai

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

110

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ừ ữ ườ ơ ừ ầ ả

ạ ạ ụ

ả

ậ ằ

ạ ệ ữ ậ ố

ượ ể ọ ấ ả ấ ả ộ ế i lính v  qu c còn đ ạ

ộ ả ả ữ ấ ề ọ ư ụ

ưở ườ ướ ng, cùng n m tr i s  kh c nghi ố ệ i lính v  qu c. ề ộ ng v  m t lí t

ẻ i lính chia s  cho nhau tình th t cùng

ấ ả ự ắ ở ứ ộ  m c t ạ

ể ệ ươ

ả Qu n tôi có vài m nh vá ả   ơ ố Là ng i lính, các anh đã t ng tr i qua nh ng c n s t rét n i r ng sâu trong hoàn c nh ế ữ ố   i thêm trang ph c phong phanh gi a mùa đông l nh giá: “áo rách vai, thi u thu c men, l ầ ổ ượ ữ qu n tôi vài m nh vá, chân không giày…” T t c  nh ng khó khăn gian kh  đ   c tái ầ ủ ẽ ộ ế ế ứ ữ ệ   t h t s c th t, không m t chút tô v . Ngày đ u c a cu c kháng hi n b ng nh ng chi ti ươ   ế ố ầ ủ ườ ộ ụ ồ ớ ượ ng, qu n áo rách b m chi n, quân đ i C  H  m i đ c thành l p, thi u th n đ  đ ả ệ ườ ộ i nên ng ph i bu c túm l   c g i là “v  túm”. Đ c nh ng câu ừ ế ệ  ỏ ơ th  này, ta v a không kh i ch nh lòng khi th u hi u nh ng gian nan v t v  mà th  h ừ ừ cha ông đã t ng tr i qua v a trào dâng m t ni m kính ph c ý chí và b n lĩnh v ng vàng   ữ ủ c a nh ng ng ­ Cùng h ườ ố ế ồ ể ộ ộ ồ

ơ ấ ề

ữ ề ạ

ứ ọ ờ ọ ử

ể

y đã thay cho m i l ơ ạ ề ệ ấ ầ ấ ự ề ữ ắ ẫ ấ ỗ ư ả

ứ ẹ ề ơ ố ầ ồ ứ

ế ế ệ ủ   t c a chi n tranh, ươ ườ   ệ ế i t “mi ng c . Chi ti ng yêu  ng ộ ế ồ   ườ ủ ồ i chi n sĩ. R i bu t giá” đã  m lên, sáng lên tình đ ng đ i và tinh thân l c quan c a ng ấ ươ ượ ắ ỉ ử   ng yêu đ n cái c  ch  “th c tình th ng nhau tay n m l y bàn tay” đã th  hi n đ ố   ấ ươ ắ ng yêu không  n ào mà th m thía. Trong bu t  tình th đ ng đ i sâu s c. Cách bi u l ề   ề ế ể ữ giá gian lao, nh ng bàn tay tìm đ n đ  truy n cho nhau h i  m, truy n cho nhau ni m ắ ổ ấ ả ẩ ể ượ   t c , đ y lùi gian kh . Nh ng cái n m tay t qua t tin, truy n cho nhau s c m nh đ  v ơ ấ ấ ươ ả ng! Nhà i nói. Câu th   m áp trong ng n l a tình c m thân th   ứ ầ ẩ ứ   ườ ạ i lính. S c th  đã phát hi n r t tinh cái s c m nh tinh th n  n sâu trong trái tim ng ơ ở ả ạ ấ m nh tinh th n  y, trên c  s  c m thông và th u hi u sâu s c l n nhau đã t o nên   ặ ủ chi u sâu và s  b n v ng c a th  tình c m th m l ng nh ng r t đ i thiêng liêng này. 3.Ba câu th  cu i là b c tranh đ p v  tình đ ng chí:  ươ

ạ ố ng mu i ờ ặ ớ i

ứ ầ

ơ ả ộ

ừ Đêm nay r ng hoang s Đ ng c nh bên nhau ch  gi c t Đ u súng trăng treo.  ứ ặ  m t đêm ph c kích gi c. N n b c tranh là đêm – “r ng hoang s ộ ả ừ ỉ ố ươ   ng ứ

ề ắ ậ ợ ổ ể ụ ẽ ạ ng âm u, hoang v ng và l nh l o. Không ch  cái giá, cái rét c ế ườ i chi n sĩ. Ba câu th  t ượ mu i”g i ra m t c nh t theo đu i mà còn bao nguy hi m đang rình r p ng

ệ ề ự ệ ấ ườ ứ

ơ ắ ự ố ừ ấ ờ

ư ế ữ ầ

ữ ế ỉ ặ ủ ọ ơ ấ ạ ồ

ệ ấ ổ i  m h  đ  h  có s c m nh v

ứ ọ ử ưở ấ ầ ủ ộ ề ạ ở ữ ọ ể ọ ườ ứ ỗ ữ ổ ậ ạ  ­ N i b t trên n n hi n th c kh c nghi i lính đ ng c nh bên nhau t  y là nh ng ng ờ ặ ớ ch  gi c t i trong cái n i mà s  s ng và cái ch t ch  trong gang t c.  T  “ch ” cũng đã ườ i lính nói rõ cái t  th , cái tinh th n ch  đ ng đánh gi c c a h . Rõ ràng khi nh ng ng ở đ ng c nh bên nhau v ng chãi, truy n cho nhau h i  m thì tình đ ng chí đã tr  thành ượ t qua cái cái gian kh , ác li ng n l a s t, giá rét  y… ớ ủ T m vóc c a nh ng ng i lính b ng tr  nên l n lao anh hùng.

ố ả ẹ ượ ụ ậ c nh n ra t

ữ ờ

ấ ủ ầ ầ

ờ ặ ư ả ế ấ ồ

ụ ườ ự ầ ứ ệ ạ ắ ả ộ ừ ơ  nh ng đêm hành quân ph c kích    ­ Câu th  cu i là m t hình  nh đ p đ ườ giặc c a chính ng ầ ở  ố ủ i lính. Đêm khuya, trăng trên vòm tr i cao đã sà xu ng th p d n,  ườ   ầ ộ ị vào m t v  trí và t m nhìn nào đó, v ng trăng nh  treo trên đ u mũi súng c a ng i chi n sĩ đang ph c kích ch  gi c.Rõ ràng, tình c m đ ng chí  m áp, thiêng liêng đã   ệ   ế mang đ n cho ng t i lính nét lãng m n, c m h ng thi sĩ trong hi n th c đ y kh c nghi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

111

ố ổ ệ

ậ ầ ừ ả

ấ ấ ế ố ổ ả ạ ẫ ả ế ậ ẻ ẹ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ứ ề ng mu i, cái ch t c n k , tâm h n nh y c m c a ng ấ ữ ố

ươ ơ ế ồ ờ ủ ổ ơ ộ ị

ộ ồ ườ ọ ộ ự

ự ậ ở ờ ộ ố

ệ ấ ưở ộ ợ ị ấ ờ ố ờ ng thú v , b t ng . “Súng” là bi u t

ặ ấ ế ủ ữ ể ượ ẹ ạ

ộ ặ ự ế ậ

ữ

ồ ồ ọ ứ ứ ờ ẫ ơ ộ ồ ấ ẹ ạ ạ ộ

ặ ả ắ qua hình  nh “Đ u súng trăng treo”.Trong hoàn c nh h t s c gian kh  kh c li t: đêm   ườ   ủ i đông giá l nh, r ng hoang s ầ   chi n sĩ v n tìm th y ch t th  bay b ng trong v  đ p b t ng  c a trăng. B n ch  “Đ u ị ắ   ư súng trăng treo”chia làm hai v   làm nh p th  đ t ng t thay đ i, d n nén, nh  nh p l c ừ ủ   i đ c. T  “treo” đã c a m t cái gì đó chông chênh, trong bát ngát…gây s  chú ý cho ng ạ  cách xa nhau ­ m t đ t và t o nên m t m i quan h  b t ng  đ c đáo, n i hai s  v t    ể ượ ấ   ủ ầ b u tr i, g i nh ng liên t ng c a chi n đ u, ộ   ự ề ủ ng c a cái đ p, cho ni m vui l c quan, cho s  bình yên c a cu c “trăng” là bi u t ẻ  ố ư s ng. Súng và trăng là h  và th c, là chi n sĩ và thi sĩ, là “m t c p đ ng chí” tô đ m v ạ ẹ ủ đ p c a nh ng c p đ ng chí đang đ ng c nh bên nhau. Chính tình đ ng chí đã làm cho   ế   ẫ ế ườ i chi n sĩ c m th y cu c đ i v n đ p, v n th  m ng, t o cho h  s c m nh chi n ng ế ấ đ u và chi n th ng.

ộ ế ượ ừ ầ ầ

ơ ầ ầ ị ư   ng th  nào v a đ p v a mang đ y ý nghĩa nh  “Đ u súng ơ ạ ượ   ạ c

ộ ắ ữ ư ừ ẹ ấ => Hi m th y m t hình t ờ ấ trăng treo”. Đây là m t sáng t o đ y b t ng  góp ph n nâng cao giá tr  bài th , t o đ ườ ọ i đ c. nh ng d  vang sâu l ng trong lòng ng

ồ ơ ả

ủ ồ ữ ư ậ ườ ắ ạ ấ

ế ự ồ ữ

ộ ắ ề ườ

ồ ổ

ụ ả

ố ệ ạ t l ắ ơ ở ấ ữ ế ộ ủ ườ ố

ồ ứ ề ặ

ạ ượ ể ầ

ể ế ể ớ ậ ả ắ ọ t lên m i gian nguy đ  đi t t B c, Biên gi

ệ t lên nh ng b n anh hùng ca Vi ủ ữ ử ố ắ ắ ộ ề : Nh  v y tình đ ng chí trong bài th  là tình c m cao   4. Suy nghĩ v  tình đ ng chí ẹ ơ đ p và thiêng liêng c a nh ng con ng i g n bó keo s n trong cu c chi n đ u vĩ đ i vì   ố ưở ộ ơ ở ế ứ ủ   ả m t lý t ng chung. Đó là m i tình có c  s  h t s c v ng ch c: s  đ ng c m c a ấ ườ ế ữ ậ ắ   ữ ừ ố nh ng ng i chi n sĩ v n xu t thân t i nông dân hi n lành chân th t g n  nh ng ng ả ấ ộ ớ ượ bó v i ru ng đ ng. Tình c m  y đ   c hình thành trên c  s  tình yêu T  Qu c, cùng ấ ế ưở ổ chung lí t   i tôi ng và m c đích chi n đ u. Hoàn c nh chi n đ u gian kh  và ác li ồ ồ ử ệ   i lính càng g n bó, luy n th  thách làm cho m i tình đ ng chí đ ng đ i c a nh ng ng ơ ớ   ạ ặ ố keo s n. M i tình thiêng liêng sâu n ng, b n ch t đó đã t o nên ngu n s c m nh to l n ớ   ườ ữ đ  nh ng ng i i lính “áo rách vai”, “chân không gi y” v ắ   i, Hoà và làm nên th ng tr n đ  vi Bình, Tây B c…. tô th m thêm trang s  ch ng Pháp hào hùng c a dân t c.

ậ ế III ­ K t lu n:

ồ ẻ ẹ ị ạ ừ ả

ấ ệ ố

ế ườ ấ ẻ ư ẻ ẹ ơ ổ ậ t

ệ ơ ố

ơ ộ ữ ố

ậ ẹ ặ ưở ộ

ữ ề ề ữ ọ ủ ạ ể ườ i lính và chi n tranh cách m ng c a văn h c Vi

ơ ả ừ i v a mang v  đ p cao c  thiêng liêng,    Bài th  “Đ ng chí” v a mang v  đ p gi n d  l ươ   ơ ộ ố ứ ng th  m ng. C u trúc song hành và đ i x ng xuyên su t bài th  làm hi n lên hai g ủ ề ư ưở ủ ỉ ặ   ng: Tình i chi n sĩ r t tr  nh  đang th  th , tâm tình, làm n i b t ch  đ  t m t ng ữ ầ ườ ắ ồ i lính v  qu c trong nh ng ngày đ u kháng đ ng chí g n bó keo s n. Chân dung ng   ế ợ   ầ ệ ạ ẽ chi n ch ng Pháp hi n lên th t đ p đ  qua nh ng v n th  m c m c, chân tình mà g i ề ơ ứ ớ   ng. V i nh ng đ c đi m đó, bài th  x ng đáng là m t trong nh ng tác nhi u suy t ệ   ế ấ ắ ẩ ph m thi ca xu t s c v  đ  tài ng t Nam.

ệ ậ ộ ố ỏ C. M t s  câu h i luy n t p

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

112

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ề ạ ậ ủ ả ế ố ơ ồ t đo n văn trình bày c m nh n c a em v  đo n cu i bài th  “Đ ng chí”

ả ỏ ươ ả ầ ớ đ u súng trăng treo : V i hình  nh «

ơ » đã di n tễ ả  cượ    » đ ồ ơ  đ ng chí

ệ ắ ế ắ

ể

ủ ề ườ ả i lính trong bài th

ồ ơ “Đ ng chí” ị ồ ườ ả ủ ạ Câu 1: Vi ữ . ủ c a Chính H u ủ ầ  (tham kh o ph n 3 c a bài phân tích) ử ỗ ự  :  S a l ng t   Câu  i câu văn sau  h i t   ồ ố ợ ả ầ ứ đ y s c g i c m m i tình  tình đ ng chí keo s n trong bài bài th  « sáng tác năm 1954 sau chi n th ng Vi t B c.  ạ Tri n khai đo n văn có câu ch  đ  trên.  Câu 2: Phân tích hình  nh ng ­ Bài th  v  tình đ ng chí đã cho ta th y v  đ p bình d  mà cao c  c a ng i lính

ạ ế ấ ộ ộ ồ ầ cách m ng, c  th

ọ ừ ơ ề ụ ể ở ả ấ ề  hai mi n đ t xa + Hoàn c nh xu t thân: h  là nh ng ng ố i nông dân nghèo ra đi t

ặ ườ ỏ ẻ ẹ ộ  đây là anh b  đ i h i đ u cu c kháng chi n ch ng Pháp. ấ ồ

ướ nhau: “ n ọ ượ ứ ẽ ạ ặ   c cái d t khoát, m nh m  ...m c

ế ư ươ c g c đa....”

ớ ớ ữ dù v n luôn l u luy n v i quê h ả ướ ố ố ộ ữ t cùng, nh ng c n s t rét run ng

c m n đ ng chua”, “ đ t c y lên s i đá.” + H  ra đi vì nghĩa l n (hai ch  “m c k ” nói đ ẫ + H  đã tr i qua nh ng gian lao, thi u th n t ữ

ườ ệ ơ ố ổ ố i bu t giá)

ắ

ặ ắ ộ ồ + Đ p nh t  + K t tinh hình  nh ng

ạ

ộ ủ ả ặ ơ ề ữ ồ đ t tên cho bài th  v  tình đ ng đ i c a nh ng ng ườ   i

ữ ấ ầ ặ ệ ữ ế ng “gi ng n ế ườ   ọ i, ạ ổ ậ   ữ ụ trang ph c phong phanh gi a mùa đông l nh giá => Nh ng gian kh  càng làm n i b t ườ ộ ộ ụ ườ ủ ẻ ẹ ủ i lính (mi ng c i c a ng v  đ p c a anh b  đ i: sáng lên n  c ồ ấ ở ọ ế ắ ồ ẹ t   h  là tình đ ng chí đ ng đ i sâu s c, th m thi ứ ủ ọ ườ ả ế i lính và tình đ ng chí c a h  là b c tranh đ c s c trong ơ ố ủ đo n cu i c a bài th . Câu 3.Theo em, vì sao tác gi ồ lính là “Đ ng chí”?

ộ ớ ả ệ ữ Đó là tên m t tình c m m i, đ c bi

ạ ế ổ ế ữ ủ

ặ ư ể ượ ấ ệ ổ ế ủ ườ ạ ủ ả sau Cách m ng. Đó là bi u t t xu t hi n và ph  bi n trong nh ng năm cách i lính, công nhân,   ườ   i ng c a tình c m cách m ng, c a con ng

ụ

ơ ế m ng và kháng chi n. Đó là cách x ng hô ph  bi n c a nh ng ng ộ ừ cán b  t ớ ạ cách m ng trong th i đ i m i. ệ Câu    câu th : “Gi ng n ạ ờ ạ ậ ủ ị ớ ườ ướ ố c g c đa nh  ng ả  4  : Phân tích giá tr  ngh  thu t c a hình  nh hoán d  mang tính nhân hoá trong i ra lính”

ậ ả (Tham kh o bài t p làm văn)

C©u 5 : 1.Gi¶ sö em ph¶i lµm bµi v¨n ph©n tÝch bµi th¬ “§ång chÝ”, em h·y xÐt xem phÇn th©n bµi cña bµi lµm cã ®îc tr×nh bµy theo dµn ý ®¹i c¬ng díi ®©y kh«ng? V× sao? NÕu thÊy dµn ý cha ®óng em h·y söa l¹i cho hîp lÝ:

a.Ph©n tÝch 7 c©u th¬ ®Çu b. Bµi th¬ nãi lªn t×nh ®ång chÝ g¾n kÕt nh÷ng ngêi chiÕn sÜ trong mét

cuéc chiÕn ®Çu ®Çy gian khæ

c. Bµi th¬ cßn nªu lªn mét h×nh ¶nh rÊt ®Ñp vµo mét ®ªm chê giÆc gi÷a rõng

ậ ố ụ ấ ị ụ ứ ụ ộ : Không chia theo m t căn c  nh t đ nh: m c a chia theo b  c c; m c b,

ộ trong ®ªm tr¨ng l¹nh Nh n xét dàn ý c chia theo n i dung.

ẹ ủ ư ụ ồ ơ M c b ch a phân tích rõ và sâu ý nghĩa cao đ p c a tình đ ng chí trong 10 câu th .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

113

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ồ ấ ặ ư ả ả ề ề M c c l c ý, mang n ng t c nh, ch a xoay quanh v n đ  v  tình đ ng chí.

S a l

ự

ồ ế

ồ ấ ả ề ữ ể ượ ệ ụ ể ủ ẽ

ơ ơ ủ ng đ p đ  giàu ch t th  c a tình đ ng chí.  ệ

ẻ ề ữ ớ ấ

ệ ừ ủ ề ồ ẽ ớ ng anh n

ồ ạ ặ

ờ ớ ẹ ườ ơ ơ ể ấ ạ ự i xa l / T  ph

ậ

ầ ắ ừ ầ ỉ ệ

ồ ơ ế

ộ ắ ấ ọ ọ ủ

ờ ố ớ ỏ ỷ ỗ ừ ả  tr i dài, b ng cô đ ng l ộ ư ế ẻ ấ ủ ầ

ả

ươ ắ ộ

ượ ấ ả ố ấ ể ờ

ữ ộ ầ ạ ố ồ t c , các anh sát cánh bên nhau đ  cùng đi t ươ ng mu i/ Đ ng c nh bên nhau ch  gi c t

ớ ờ ặ ớ ể ế ố

ữ ể ế ồ ồ

ấ ủ ẫ ấ ồ

ạ ướ ủ ứ ườ ạ c, c a s c m nh con ng ả ệ i Vi t Nam

ả ồ ủ ạ ế :

t đo n văn quy n p (15 câu) ơ ấ ạ ồ ữ ữ ậ ố ị

ộ ầ ả ế ế ạ ươ ế ồ ứ ng đã ti p thêm s c m nh giúp h  v

ọ     :

ổ ủ ườ ữ ữ ề ơ ị

ườ  : ng ị i lính ơ ả ả ặ ầ ả ị

ơ ế ữ ữ ủ ế ố ở i chi n sĩ nh ng

ế ữ

ấ ậ ạ ế ố ấ ế ng g n bó. N  c

ộ

ố ể ệ ị ự ừ ữ

ữ ụ

ị ớ ọ ế ự ấ ả ơ ụ ạ ử ạ i dàn ý: ả ồ ầ i v  tình đ ng chí. a.B y câu đ u: s  lí gi ể ườ b.M i câu ti p theo: là nh ng bi u hi n c  th  c a tình đ ng chí. ẹ ố c.Ba câu cu i cùng: bi u t ữ   ủ ề ồ ơ ể ấ Câu 6. Phân tích bài th  đ  th y rõ ch  đ  đ ng chí hi n lên trong th  Chính H u ẻ ề ớ ấ v i r t nhi u dáng v :   Ch  đ  đ ng chí hi n lên trong th  Chính H u v i r t nhi u dáng v . “Anh v i tôi” khi ề ả ướ   ươ ộ ủ c thì riêng r  trong t ng dòng th  đ  nói v  c nh ng  c a nhau: “Quê h ỏ ộ   ứ m n đ ng chua/ Làng tôi nghèo đ t cày lên s i đá”; khi l i chen lên đ ng vào cùng m t ẻ  ẳ ươ ng tr i ch ng h n quen nhau”. T  riêng l dòng: “Anh v i tôi đôi ng ờ   đã nh p thành “đôi”, thành chung khăng khít khó tách r i: “Súng bên súng, đ u sát bên ả ữ ầ đ u”/ Đêm rét chung chăn thành đôi tri k ”. Đây là nh ng hình  nh đ y  p k  ni m và   ồ   ạ ấ i thành hai ti ng “Đ ng m áp tình đ ng chí. Câu th  đang t ồ ế t tha,  m áp, xúc đ ng nh  ti ng g i c a đ ng đ i và nó kh c ghi chí!” vang lên thi   ế ấ   ồ ườ ề i v  hai ti ng m i m , thiêng liêng đó. Tình đ ng chí là cùng giai c p, trong lòng ng ế ữ ừ   t nh  nh t c a đ i s ng: “âo anh rách vai/ Qu n tôi có vài  nh ng chi ti cùng nhau t ườ ố ệ   i bu t giá/ Chân không giày”. Trong bu t giá gian lao, các anh m nh vá/ Mi ng c ơ ấ ề   ng nhau tay n m l y bàn tay”. Nh ng bàn chuy n cho nhau h i  m tình đ ng đ i: “Th ề   i mà nói đ i m t chi u tay không l c t ứ ừ i/ Đ u súng cao: “Đêm nay r ng hoang s   ẹ   ệ ế trăng treo”. Cùng chung chi n hào, cùng chung s ng ch t, đó chính là bi u hi n cao đ p nh t c a tình đ ng chí. Chính tình đ ng chí đã khi n các anh ngay gi a nguy hi m gian   ộ   lao v n th y tâm h n thanh th n và lãng m n. Và đó cũng chính là tình c m xã h i ộ thiêng liêng nh t, là c i ngu n c a tình yêu n Câu 7: Vi   ộ   ủ Tám câu th  (Đ ng chí – Chính H u) đã nói th t gi n d  nh ng thi u th n c a cu c ọ ượ   ế t kháng chi n. Và tình đ ng đ i đ y m n th ử qua m i th  thách. G i ýợ  ­ 5 câu đ uầ  : nh ng câu th  dung d  nói v  nh ng gian kh  c a ng   i nông ư ờ   dân m c áo lính gi n d , nghèo khó…áo rách, qu n vá… hình  nh th  gi n d  nh  đ i ố s ng.  ườ ư ­ Nói đ n nh ng thi u th n c a ng    nh ng câu th  ti p theo, ta ỉ ồ ạ ẽ ớ ể th y nh ng thi u th n  y đâu ch  t n t i riêng r  v i hai cá th  anh và tôi mà đã hoà   ụ ườ ố ắ ụ  ườ ạ i bu t giá, cái c nh p yêu th i l c quan, xua đi cái l nh giá … n ố ố ắ ư ườ ủ ấ   ượ i nh  đang c  g ng v c t qua cái rét bu t ru t bu t gan  y. ế ượ ả ố t qua Hình  nh th  v a tô đ m nh ng gian nan, thi u th n, v a th  hi n ngh  l c v   ơ ượ   ố ệ ọ m i khó khăn c a nh ng anh lính v  tr c (s t rét ­ r ng tóc) =>Nh ng câu th  đ c ữ    do r t dung d  v i nh ng hình  nh th  chân th c càng giúp ta thêm vi ươ ườ ữ i c a nh ng con ng ậ ơ ừ ữ ủ ể ơ ự t theo th  th  t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

114

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ế ề ế ữ ườ ấ ả ừ ả   i lính đã n m tr i, v a c m

ị ổ ắ ệ

ầ ộ

ấ ủ ủ ươ ườ ữ

ấ ổ ả  tình c m. Đây có th  là hình  nh c m đ ng nh t c a bài, t ở ầ  đ u câu nh  b c l ế ặ ề

ơ ấ ữ ữ ạ ắ ầ

ấ ị ắ ng nhau tay n m l y bàn tay ể t qua t

ươ ế ắ

ế ấ ờ

ư ơ

ẹ ệ ả

ắ ặ ạ ả ờ ể ộ hi u v  cu c chi n tranh đã qua, nh ng v t v  mà ng ụ ứ ph c quá kh  hào hùng…. ơ ơ ư  ố ế ả ­ Đ n câu cu i kh , nh p th  thay đ i, dài ra tr m l ng, âm đi u câu th  lan to  nh ừ  th ể ả ộ ộ ả  «  »  ng nhau b c l ư ộ ộ ế ứ t, sâu n ng c a nh ng con ng  tình yêu da di   i cùng lí đ ng  ấ ưở ư ọ ắ   ng chi n đ u, h  n m l y bàn tay nhau nh  truy n cho nhau h i  m….Chân không t ở . Áo rách, qu n vá gi a cái l nh c t da ề ậ ừ ầ gi y gi a vùng r ng núi g p gh nh, hi m tr   ấ ả : « th ọ ượ ồ ắ  »  t c c t th t, tình đ ng chí đã giúp h  v ồ ạ ứ ườ ấ ộ i  y cũng là s c m nh chi n th ng. => Tình đ ng đ i và tình ng ố ạ ả ộ ế ạ ơ ị  i trong  m t hình  nh đ p, lãng m n đ n b t ng , thú v   k t l ­ 3 câu th  cu i cùng ằ ơ  ầ ằ  : « Đ u súng trăng treo  ».  Âm đi u câu th  nh  ngân vang, câu th b ng hai âm b ng ư ở ồ   ồ ừ ư nh  m  ra, ánh trăng nh  soi sáng kh p núi r ng. Ph i chăng chính tình đ ng chí, đ ng ế ọ ữ ộ i cho h  nh ng kho ng l ng hi m hoi trong đ i lính gian nan. đ i đã đem l

....................................................................................................

Ơ Ề Ể Ộ

BÀI 2:  BÀI TH  V  TI U Đ I XE KHÔNG KÍNH

Ạ PH M TI Õn DU T.Ậ

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

1. Tác giả ạ ố ậ ệ ạ ọ

ơ ở ườ ạ ộ ọ  t nh Phú Th . Sau khi t ở ng Tr t nghi p đ i h c, năm   ữ   ng S n và tr  thành m t trong nh ng

ơ ế ể ủ ộ ế ố ỹ

ơ ườ

ấ ệ ị ể ệ ạ ả i tr , đã làm s ng l

ơ

ỹ ế ệ ữ ế ế ạ ả ộ ố

ộ ộ ượ ế  ế   ng cô gái thanh niên xung phong và anh b  đ i trên tuy n

ố ườ ườ ậ ữ ơ ng S n.

ỹ ng Tr ẩ ơ ộ ườ ử ầ ầ ặ

ớ ủ ề ơ ng ( 1971),  ườ Tr Ở    hai ơ   ng S n

ườ ử ử ơ ở ỉ ế ­ Ph m Ti n Du t sinh năm 1941, quê  ế ườ ộ ộ 1964 vào b  đ i, ho t đ ng   tuy n đ ố ơ ẻ ữ nhà th  tiêu bi u c a phong trào th  tr  nh ng năm kháng chi n ch ng đ  qu c M .  ọ ệ   ộ ệ ế ự ng, th  hi n sinh đ ng, có gi ng đi u ­ Th  ông giàu ch t li u hi n th c, chi n tr ố ổ ươ ẻ ế ệ ẻ ở ườ   ngang tàng, tinh ngh ch, sôi n i, t ng  Tr i hình  nh th  h  tr   ổ ờ ủ S n và nh ng khó khăn c a th i đánh M  gian kh . ể ệ ­ Ph m Ti n Du t th  hi n hình  nh th  h  thanh niên trong cu c chi n tranh ch ng đ qu c M  qua nh ng hình t đ ­ Tác ph m chính: V ng trăng ­Qu ng l a(1970), Th  m t ch ng đ ư ầ đ u núi (1981). Nhi u bài th  đã đi vào trí nh  c a công chúng nh  các bài:  Đông, Tr ng S n tây, L a đèn, G i em cô thanh niên xung phong….

2. Tác ph m:ẩ

a. Hoàn c nhả .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

115

ầ ầ ơ V ng trăng ­Qu ng l a ả   . ử  c a tác gi

ấ ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ừ ậ  t p th   ơ ủ i nh t trong cu c thi th  trong báo Văn ngh  (1969 ­ 1970).

ố ộ ấ ệ ờ ỳ c ra đ i trong th i k  cu c kháng chi n ch ng Mĩ dii n ra r t ác li

ườ c Tr ễ t. Mĩ ng S n. Trong khi đó

ế ề ữ ườ ườ ơ ướ c. ế ế ượ ng chi n l ng vì Mi n Nam phía tr

ộ

ộ ơ ế

ả ườ ở ơ ữ  Tr i lính lái xe

ạ ả ướ ạ ổ ậ ố ườ ầ ộ ấ ấ ộ ữ c, v i t

ứ ườ ả ổ ủ

ề ạ ướ ồ ệ ủ ề ấ ố ổ ẻ ổ ẻ ờ t c a tu i tr  th i ch ng Mĩ. i phóng mi n Nam, trái tim yêu n c n ng nhi

ủ ắ ố ơ  ti ng cu i cùng c a dòng th .

ể ả ể ủ

ạ ề ơ ở ể ể ả ể ạ ứ ề ệ ả ầ ở ế ế ố  ự ư ng th c bi u đ t chính là bi u c m nh ng có s  gia tăng đáng k  c a các y u t ự ờ ồ    s . Đi u đó t o nhi u c  s  đ  bi u c m đ ng th i tăng s c ph n ánh hi n th c cho

ườ ự ệ đ a vào bài th  ch t li u hi n th c sinh đ ng c a cu c s ng

ộ ố ẻ ữ ệ ẩ

ớ ờ ườ ầ ớ

ế  chi n tr ắ ổ ậ ậ ấ ẻ ạ ơ ị

ơ ố ơ ề ể ộ ­  Bài th  v  ti u đ i xe không kính  rút t ộ ả ạ ẩ Là tác ph m đo t gi ờ ơ ượ ­ Bài th  đ ạ ấ trút hàng ngàn, hàng v n t n bom trên con đ ậ ả ẫ i v n băng ra chi n tr nh ng đoàn xe v n t b. N i dung. ắ   ­ Bài th  đã sáng t o m t hình  nh đ c đáo: nh ng chi c xe không kính, qua đó kh c ế   ờ ng S n trong th i kì kháng chi n ho  n i b t hình  nh nh ng ng ớ ư ế  th  hiên ngang, tinh th n dũng c m, thái đ  b t ch p khó ch ng Mĩ c u n   ế   ổ ể khăn coi th ng gian kh  hi m nguy, ni m l c quan sôi n i c a tu i tr  và ý chí chi n ả đ u gi ậ : ệ c. Ngh  thu t ể ơ ự  do, câu dài ng n khác nhau, gieo v n  ­ Th  th  t ứ ươ ­ Ph ự ự t th .ơ ộ ở ủ ơ ấ ệ ả ư   ng, ­ Tác gi ớ ữ ự ọ  nhiên, kho  kho n, có nét khá   cùng v i ngôn ng  và gi ng đi u giàu tính kh u ng   t ọ   ệ ầ ặ ng hàng ngày.  Nét n i b t là gi ng t g n v i văn xuôi, g n v i l đ c bi i nói bình th ế ạ ệ   đi u vui, tinh ngh ch, l c quan. Nó làm nên ch t tr  trong th  Ph m Ti n Du t nói riêng và th  ch ng Mĩ nói chung.

ủ

ữ

ộ

ơ   B   . Phân tích nh ng n i dung chính c a bài th .

ư ưở

ủ ỗ ừ ề ư ng nh  có ch  th a nh ng chính nhan đ   y l ơ ộ ườ ọ ở i đ c

ả ủ ổ ậ ệ

ả ộ ự ự ủ

ơ ề ệ ả ờ ố ề ư ơ ng Tr

ệ

ề ẻ ạ ộ  cái v  l ế ữ ể ệ ự ắ ườ ơ ữ ế ệ

ự ủ ố ệ ế ạ ấ

ự ơ ủ ữ ề ượ ế ả ố

ế ấ ổ

ả

ệ ổ ẻ t Nam dũng c m, hiên ngang,  v ế ệ ủ t c a chi n tranh.   ế ữ ơ ổ ậ ữ ế ả ẫ ộ

ườ ơ ề   1  . Ý nghĩa nhan đ  bài th .   ơ ề ấ ạ   ­ Bài th  có m t nhan đ  khá dài, t i thu hút ng   , đ c đáo c a nó. Nhan đ  bài th  đã làm n i b t rõ hình ị  ả nh c a toàn bài: nh ng chi c xe không kính. Hình  nh này là m t s  phát  hi n thú v ể ế   ủ , th  hi n s  g n bó và am hi u c a nhà th  v  hi n th c d i s ng chi n c a tác gi ế ườ ữ  tranh trên tuy n đ  còn thêm vào nhan đ  hai ch ng S n. Nh ng vì sao tác gi ữ ả   ơ : “Bài th ”? Hai ch  “bài th ” nói lên cách nhìn, cách khai thác hi n th c c a tác gi ỉ ế ề ệ ủ   ả t c a t v  nh ng chi c xe không kính hay là  cái hi n th c kh c li không ph i ch  vi ự ấ   ố ậ ủ ế chi n tranh, mà ch  y u là Ph m Ti n Du t mu n nói v  ch t th  c a hi n th c  y, ơ ủ   t lên nh ng thi u th n, gian ch t th  c a tu i tr  Vi ắ kh , kh c nghi    2  . Hình  nh nh ng  chi c xe không kính.   ộ Trong bài th  n i b t lên m t hình  nh đ c đáo: nh ng chi c xe không kính v n băng ra ế chi n tr ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

116

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ề ộ ả ư

ư ườ ườ ượ ng đ ả ự  th c. Ng ế ượ ng mang ý nghĩa t

ơ ắ ặ ơ ơ ế c “mĩ l ườ ủ ệ  ọ   i  đ c ế

ề ậ

ả ụ ể ượ

Ở ự ạ

ế ng, đ  đ m b o an toàn cho tính m ng con ng ớ ả ể ả ở Ấ ả

ế ồ ế ấ   t r t  c  th , chi ti ấ i, cho hàng hoá nh t là   ệ   ế ng S n thì xe ph i có kính m i đúng.  y th  mà chuy n   , nh ng chi c xe “không kính” r i “không  đèn”,

ủ ữ  bài th  này, hình  nh nh ng chi c xe không kính đ ả ơ ườ ự ế i là môt th c  t ề

ự ố ể ầ ờ i thích cho “s  c ” có ph n không bình

ườ ữ ư ­X a nay, nh ng hình  nh xe c , tàu thuy n n u đ a vào th  thì th ạ ng tr ng h n là t hoá”, “lãng m n hoá” và th ế đã b t g p chi c xe tam mã trong th  Pus­kin, con tàu trong “ti ng hát con tàu” c a Ch ơ Lan Viên, đoàn thuy n đánh cá trong bài th  cùng tên c a Huy C n.  ơ c miêu t ­  ẽ ườ ườ th c. L  th ể ị trong đ a hình hi m tr  Tr ữ ạ “xe không kính” l ấ ế ạ ẫ “không mui”  y v n ch y băng ra ti n tuy n.  ả ơ ở ầ +   Hai câu th  m  đ u có th  coi là l i gi th ấ ng  y:

ả Không có kính không ph i vì xe khôg có kính

ỡ ồ

ờ ả ế ủ ậ ườ ơ ự Bom gi  nhiên đ n m c bu c ng

ả ệ ứ ấ

ọ ừ ộ ơ ủ ơ ấ ầ

ậ

ừ

ị ừ ệ ủ ấ ừ ế c m t vùng đ t t ng đ ố ệ t c a chi n tranh và đó chính là nguyên nhân đ t, bom rung, kính v  đi r i” ự   i ta ph i tin ngay vào s  phân bua c a các chàng ứ   ẻ ự ế  nhiên đ n m c ả ạ i có gi ng th n nhiên, ngang tàng   ả ạ ủ   t, bom  c a nó. Hình  nh “bom gi ủ   ượ c m nh danh là “túi bom” c a ể

ữ

ữ ư ậ ư ế ế

ư ạ ớ

ạ ơ ộ ượ ư ế

ơ ậ ố ế ề ắ ả

ườ ướ

ổ ậ ế ổ ậ ữ ế ả

ữ ơ

ươ ệ i thi u l

ậ ng ti n v t ch t t ứ ả ở ườ  Tr ế ữ ộ ơ ộ ể ủ ọ ặ ể ạ ầ ớ ẹ

ấ L i th  t ơ trai lái xe dũng c m. Ch t th  c a câu th  này hi n ra chính trong v  t ờ ủ ớ khó ng  c a ngôn t . Câu th  r t g n v i văn xuôi l ự ề ẻ ẹ trong đó ngày càng gây ra s  chú ý v  v  đ p khác l ượ ộ rung” v a giúp ta hình dung đ ượ ự ấ d ch v a giúp ta th y đ c s  kh c li ậ ả ế i không có kính.  nh ng chi c xe v n t ộ ồ   ả ố ế ­ Nh ng chi c xe nh  v y v n không hi m trong chi n tranh, nh ng ph i có m t h n ớ   ậ ế ạ ị ả  nh  Ph m Ti n Du t m i th  nh y c m v i nét ngang tàng, tinh ngh ch thích cái l ơ ờ ủ ụơ   ng th  đ c đáo c a th i chi n tranh c và đ a nó vào th  thành hình t nh n ra đ ế   ọ ớ ữ ữ ơ t v  nh ng ng i lái xe thì không gì g n h  v i hình  nh chi c ch ng Mĩ. H n n a, vi ả i lái xe.  xe, qua xe mà làm n i b t hình  nh ng 3. Hình  nh nh ng chi c xe không kính đó làm n i b t hình  nh nh ng chi n sĩ lái xe  ộ   ườ ấ ố ­ Thi u đi nh ng ph i lái xe b c i là m t c  h i đ  ng ệ ạ ấ ộ  nh ng ph m ch t cao đ p, s c m nh tinh th n l n lao c a h , đ c bi l   t là lòng dũng ổ ấ ả c m, tinh th n b t ch p khó khăn, gian kh .

ữ ự ư ế ế ng S n. ữ ẩ ầ ướ ế c h t là t th  hiên ngang, s  ung dung, bình tĩnh gi a chi n tr ườ   ng

ể

ơ ả ự ế ả ắ

ườ ể

ờ ồ

ắ ắ ộ ậ ộ ờ

ế ừ ả ố ườ ư ư ư ườ ặ ơ

ữ ớ ầ ộ ữ ế

ủ ợ ả ự ế ế a. Tr hi m nguy. ể   ữ  th c, chính xác đ n t ng chi ti t. Không có kính ch n gió, b o hi m, ­ Nh ng câu th  t ặ ớ ạ ạ   i lái ph i đ i m t v i bao khó khăn nguy hi m: nào là “:gió i ch y nhanh nên ng xe l ồ ạ ẳ   vào xoa m t đ ng”, nào là “con đ ng ch y th ng vào tim”, r i “sao tr i”, r i “cánh ồ ơ ụ ấ   chim” đ t ng t, b t ng  nh  sa, nh  ùa­ r i r ng, va đ p, quăng ném.... vào bu ng lái, ồ   vào m t mũi, thân mình. D ng nh  chính nhà th  cũng đang c m lái, hay ng i trong ụ ể ầ ấ   ồ bu ng lái c a nh ng chi c xe không kính nên câu ch  m i sinh đ ng và c  th , đ y  n ượ t ng, g i c m giác chân th c đ n th .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

117

ầ ẳ ế ườ

ả ả Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ử ng căng th ng, đ y th  thách. Song ng ầ ấ ượ i t

ạ ồ

ấ ả ữ ế

ả  th  ung dung, thong th , khoan thai, bình tĩnh, t

ườ  “nhìn” cho ta th y cái t ườ ủ ắ ả

ẳ ng v  phía tr

ề ấ ể ệ ẩ ơ

ớ ộ ả

ư ễ ả ở ữ ể

ừ ệ ạ ả ớ ợ   i chi n sĩ không run s , ạ ư ế ữ    th  các anh v n hiên ngang, tinh th n các anh v n v ng vàng.... ẳ ư ế ẳ  th  ng i lái   ớ   i chi n sĩ trên nh ng chi c xe không kính. Đ o ng  “ung dung” v i    tin ậ   t, ườ   ướ ậ i ế ữ ườ   ng hi m nguy. Nh p th  2/2/2 v i nh ng d u ph y ng t khi n âm đi u câu ớ ư ế ấ ọ ậ  th   y, h  đã   ườ   ữ ng thành ni m vui thích. Ch  có nh ng ng i ộ ư ế  ớ  th c thái đ , t thái đ  th n nhiên đàng hoàng. V i t ỉ ườ ề ượ ng dày d n, t ng tr i m i có đ

­ C m giác,  n t ẫ ấ ố ho ng h t, trái l ơ “ung dung.... nhìn th ng. Hai câu th  “ung dung.... th ng” đã nh n m nh t ế ữ ệ ẹ ủ tuy t đ p c a ng ự ấ ư ế ệ ừ đi p t ớ ẳ ầ ế ủ i làm ch , chi n th ng hoàn c nh. B u không khí căng th ng v i “Bom gi c a ng ộ ướ ủ ọ ẫ c c a m t con ng bom rung”, v y mà h  v n nhìn th ng, cái nhìn h ắ ị luôn coi th ơ ở th  tr  nên ch m rãi, nh  di n t ạ ế bi n nh ng nguy hi m tr  ng i trên đ ườ ế lính lái xe v i kinh nghi m chi n tr ư ậ nh  v y.

ổ ấ ữ

ẫ ả ườ ậ ế ổ ơ ở ầ ả ự ơ

ầ ế

ẫ ể ờ ng. L i th

ạ ườ ế ẹ ắ ư ữ

ổ ồ ườ ng.  ầ ạ ng gian kh , tinh th n l c quan h n nhiên,

ả ữ

ẫ ề ậ ớ ụ ể ự

ư

ụ ề ư ượ ộ ử ố ả ệ ườ ữ ị ng chi vi n cho mi n Nam ru t th t, nh ng ng

ử ữ   => V y đ y, hai kh  th  m  đ u t  th c nh ng khó khăn gian kh  mà nh ng   i chi n sĩ lái xe TS n đã tr i qua. Trong khó khăn, các anh v n ung dung, hiên ng ể ề   ệ ngang bình tĩnh nêu cao tinh th n trách nhi m, quy t tâm gan góc chuy n hàng ra ti n ơ  ườ ả tuy n. Không có kính ch n gió, b o hi m, đoàn xe v n lăn bánh bình th ế ả nh  nhõm, trôi ch y nh  nh ng chi c xe vun vút ch y trên đ ấ ộ ấ b. Thái đ  b t ch p khó khăn, coi th ẻ ườ ờ ủ i lính tr . yêu đ i c a ng ử ữ ổ ư ế ­   N u nh  hai kh  trên là nh ng c m giác v  nh ng khó khăn th  thách dù sao   ế ơ ồ ụ   ế cũng v n m  h  thì đ n đây, th  thách, khó khăn  p t i c  th , tr c ti p. Đó là “b i ổ ử  ư ắ phun tóc tr ng” và “m a tuôn x i x ” (gió, b i, m a t ng tr ng cho gian kh  th ườ ở ờ  đ i). Trên con đ thách    i lính đã ả ủ ổ ế n m tr i đ  mùi gian kh .   ớ ướ ườ

+ Tr ả c th  thách m i, ng ơ ữ ộ ư

ắ t kh c nghi ạ ư ề ỉ

ậ ơ ẫ ạ ạ ề ậ ầ

ư ộ ữ ừ ế thì có b i, t áo

ướ  thì  ầ ủ ộ ậ ộ

ỏ ế ư ủ ủ ả

ư ể ử ứ ế ộ ị ư

ể ứ ỏ ẫ ế   i chi n sĩ v n không nao núng. Các anh càng bình tĩnh, ố ớ ọ  ư ệ ư ố ả ờ ế t, d  đ i nh ng đ i v i h dũng c m h n. “m a tuôn, m a x i x ”, th i ti ẳ ỏ ấ ả ệ i ni m vui cho   i nh  đem l t c  ch  “chuy n nh ”, ch ng đáng b n tâm, chúng l t ổ   ự ế ấ ườ , câu th  v n vút lên tràn đ y ni m l c quan sôi n i: i lính.Ch p nh n th c t ng ừ ụ ừ “không có kính    ”. Nh ng ti ng “  thì” vang lên nh  m t thách ộ ứ ứ ườ ấ ộ th c, m t ch p nh n khó khăn đ y ch  đ ng,  m t thái đ  c ng c i. D ng nh  gian   ọ   ầ ưở ả ổ ể ng đ n tinh th n c a h , kh  hi m nguy c a chi n tranh ch a làm m y may  nh h ạ ạ ườ ư ạ ọ trái l   i x a xem ho n n n khó khăn i h  xem đây là m t d p đ  th  s c mình nh  ng đ  ch ng t

ờ ứ ẹ ườ ữ

i đùa, nh ng l ấ + Sau thái đ   y là nh ng ti ng c ư ượ ố ổ ể ầ chí làm trai. ế ộ ấ Ch a c n r a.... khô mau thôi

ữ ạ ố ố

ử ố ủ ừ ư

ữ ả

ế ỉ

ố phì phèo châm đi u thu c ­ nhìn nhau m t l m c ố ả ủ ư ự ơ ợ ả ổ ặ ấ ườ ầ ộ ế ữ   t gian i h a h n, quy t tâm v ị   ơ ẫ kh  hi m nguy:” ”. C u trúc câu th  v n cân đ i, nh p ị ế nhàng theo nh p rung cân đ i c a nh ng bánh xe lăn. Câu th  cu i 7 ti ng cu i đo n có   ằ ẹ ế m a ng ng gió lùa khô mau thôi   ” g i c m giác nh  nhõm, ung dung đ n 6 thanh b ng “ ấ ạ ủ ạ ấ r t l c quan, r t thanh th n. Đó là khúc nh c vui c a tu i 18 ­ 20 hoà trong nh ng hình   ” ... ý th  r nơ ộ   ườ ả i ha ha nh hóm h nh: “ ơ   ữ ớ ộ i. Nh ng v n th  ít ng đi t rã, sôi đ ng nh  s  sôi đ ng h i h  c a đoàn xe trên đ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

118

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ị ọ ơ ấ ấ ư

ế ẽ ớ

ụ ọ ạ ư ọ ươ ng Tr

ề ự ự ơ ậ ự ộ

ố ệ ộ ộ ộ ấ ờ ố ề

ữ ệ ụ ế ố ậ ư ầ ạ

ơ ậ

ữ ườ ủ ủ ng c a ng

ấ ấ i bu t giá trong bài th  “Đ ng chí”, n  c

ặ ễ ủ i lính lái xe Tr ồ ạ ơ ụ ườ i ng o ngh  c a nh ng con ng

ầ ế

ồ ề ộ ế . t

ị ớ ữ ề ơ ắ ồ ỗ ậ

ộ ữ ừ ặ ể ế ủ ạ

ị ữ ộ ồ

ồ ế ẹ ữ ề ấ

ẻ ộ ữ ộ ể ườ ng ng ắ ả ờ ổ

ể ọ ẹ ồ ồ

ủ ẽ ấ ử ộ ầ ờ ủ ỡ ồ ắ

ẻ ệ ắ ữ ữ ế ể ắ ố

ư ữ ộ ỏ ư

ờ ấ ấ ủ ả ộ t nh  nh ng mang d u  n c a c  m t th i đ i hào hùng. ệ ớ ờ ạ ơ ề ả ỉ

ạ ư ắ ị

ươ ậ ố

ị ấ i lính th t bình d ,  m áp thân th ạ ế ụ ạ ạ i lính đ  r i các anh l

ộ ả ườ c chân ng ắ ế ườ ể ồ ố ư ờ

ạ ọ ơ ơ

ơ ừ ơ ổ ị ạ i đi” đ “l

ệ ừ ạ ộ

ệ ị ầ ợ ả i hai l n g i t ạ ộ ứ ọ ớ ớ ủ ể ự ố ả

ư ế ủ ồ ạ i trong m t t

ị ố ạ ộ ư ế  th  kiêu hãnh, hiên ngang – t ố ậ ầ ị ườ ấ ấ ế ờ ả

ổ ố ự ả ộ

ữ ế ẹ

ữ ậ ồ ố ị ươ ng tr

ơ

ữ ướ Ấ ậ ế

ườ ế ng v

ạ i nh  nh ng chi n sĩ kiên c ộ ở

ợ   i càng th y thích thú, gi ng th  có chút gì ngh ch ng m, ch t th  nh ng càng đ c thì l ớ ữ ườ i đùa, t u táo v i nhau v y. Có l    v i nh ng năm ng c lính tráng. Ta nghe nh  h  đ ế   ế ườ ạ ườ ơ ườ i lính th c th  đã giúp Ph m ti n ng S n, là m t ng tháng s ng trên tuy n đ ộ ệ ơ ự Du t đ a hi n th c đ i s ng vào th  ca ­ m t hi n th c b n b , m t hi n th c thô   ả ọ   t rũa. Đ y ph i chăng chính là nét đ c đáo trong tháp, tr n tr i, không h  trau chu t, gi ổ   ớ ờ ấ ơ ầ ậ i nói hàng ngày  y càng làm n i th  Ph m Ti n Du t. Và nh ng câu th  g n gũi v i l ẻ ờ ẻ ồ  h n nhiên, yêu đ i, tr b t lên tính cách ngang tàng c a nh ng anh lính tr    trung. Đó ơ ấ ấ ượ ườ ả ườ ộ ng S n. Cái c   i s ng khoái vô cũng là m t nét r t  n t ế   ố ụ ườ ồ ườ ớ ư i h n nhiên  y r t hi m , khác v i cái c t ườ ữ ố ơ khi g p trong th  ca ch ng Pháp, n  c   i luôn luôn chi n th ng và tràn đ y ni m tin. ắ c. Tình đ ng chí, đ ng đ i th m thi ạ ư ọ  ­ Sau m i tr n m a bom bão đ n cùng v i nh ng chi c xe b  tàn phá n ng n  h n, h ắ ạ ặ   i g p nhau trong nh ng phút d ng chân ng n ng i t o thành m t “ti u đ i xe không l ả ả   kính” ­ ti u đ i nh ng chàng trai lái xe qu  c m, hiên ngang mà h n nhiên tinh ngh ch. ượ Hình t   i chi n sĩ lái xe thêm m t nét đ p n a v  tâm h n và tình c m. Đ y là ắ   ả tình c m g n bó, chia s  ng t bùi c a nh ng chàng trai vui v , sôi n i, yêu đ i. Cái b t ạ   ộ ộ tay đ c đáo là bi u hi n đ p đ   m lòng c a tình đ ng chí, đ ng đ i đ y m c m c ấ ỉ i nói. Ch  có nh ng th m thía : “b t tay qua c a kính v  r i”, cái b t tay thay cho l   ấ   ườ i lính, nh ng chi c xe th i ch ng Mĩ m i có th  có nh ng cái b t tay  y, nh ng ng ế m t chi ti ườ   ố ắ ­ Lúc c m tr i, các anh trò chuy n, ăn u ng, ngh  ng i tho i mái, xu nh xoàng, nh ng ị ỉ   nh n nhau nh  anh em ru t th t.: chung bát,chung đũa, m c võng chông chênh... ch  trong ạ ộ ng t o nên m t thoáng ch c. Tình c m gia đình ng   ạ   ướ ứ i ti p t c hành quân: “L i đi l i s c m nh, nâng b ờ ợ ồ i cu i cùng.Trong tâm h n h , tr i nh  xanh thêm đi tr i xanh thêm”, đi đ n th ng l   ứ ậ   ậ ạ ch a chan hi v ng l c quan dào d t. Câu th  bay bay, ph i ph i, th t lãng m n, th t ượ   ừ ộ c m ng m . Nh p đi u câu th  v a sôi n i, v a nh p nhàng cùng v i đi p t ấ ế ặ ạ  nh p s ng chi n đ u và hành quân c a ti u đ i xe không kính mà l p l   ỉ ồ ạ ổ ể không m t s c m nh đ n bom nào có th  ngăn c n n i. S  s ng không ch  t n t   i mà ắ i chi n th ng.   th  c a ng còn t n t ị d.  Kh  cu i d ng lên hai hình  nh đ i l p đ y k ch tính, r t b t ng  và thú v  khái ơ quát n i dung c  bài th .  ệ ề ả ầ   ng ti n kĩ ­   Hai câu đ u là hình  nh nh ng chi c xe không còn nguyên v n v  ph ậ ườ ườ ấ   thu t, d n d p nh ng m t mát, khó khăn do quân đ ch gieo xu ng, do đ ng gây ị ư ỏ ề ế   ra: nh ng chi c xe b  h  h ng nhi u h n “không kính, không mui, không đèn, thùng xe ế ữ ả ế   t bao chi n sĩ đã dũng c m hi sinh.  y v y mà nh ng chi c xe mang c...” và bi có x ạ   ượ ươ ầ trên mình đ y th t lên trên bom đ n, ng tích đó l ề ớ hăm h  lao ra ti n tuy n v i m t tình c m thiêng liêng:  ạ ư ữ ả ướ ỉ ầ ề ẫ ộ c. Ch  c n trong xe có m t trái tim” ế “Xe v n ch y vì mi n Nam phía tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

119

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ắ ạ ậ ế ượ ở ế t lên bom đ n, hăm h  ti n ra phía tr

ả ướ ế

ở ọ ẫ ữ ộ ế ế ớ ố ề c đang v y g i. B i vì trong nh ng chi c xe đó l

ộ

ả ả ụ ẩ ả ồ ộ ộ ụ ẻ ẹ

ẹ ộ ẽ ố s ng cao đ p và thiêng liêng: t

ả

ả ề ầ ạ ệ ố

ồ ứ ự ộ ủ ả ườ ầ ố ễ

ườ ả ạ ế ạ ở i

ồ ứ , đ ng k t l ươ ầ ể ng này. Nhà văn đã  tô đ m nh ng cái “không” đ  làm n i b t cái “có” đ

ủ ế

ữ ấ

ữ ộ ườ ượ ắ ể ồ ạ ẹ ư ệ ỏ ể ể ẻ ẫ ế t Nam đã chi n th ng m t c ạ ư c nh  nh  Vi

ỉ ầ ứ ệ ẫ ừ ữ ươ  ng  t

ữ ơ ở ẽ ả

ơ ư ệ ầ i th

ạ ủ ư ộ ờ ơ ạ ắ i l ng sâu m t tinh th n trách nhi m và có ý nghĩa nh  m t l ạ ế ườ ủ ế

ể ượ ủ ẻ ể ướ   ­ V y là đoàn xe đã chi n th ng, v ng ra c, h ề ấ ộ ớ   ti n tuy n l n v i m t tình c m thiêng liêng “vì Mi n Nam”, vì cu c chi n đ u giành ộ ậ ạ ấ ấ ướ   i nguyên đ c l p th ng nh t đ t n ợ ệ ẹ ả ẹ v n m t trái tim dũng c m. Hình  nh trái tim là m t hình  nh hoán d  tuy t đ p g i ra   ườ   ấ ủ ế i  v  đ p tâm h n và ph m ch t c a ng t bao ý nghĩa. Trái tim là hình  nh h i t bi ấ ả ề   ế t c  vì Mi n chi n sĩ lái xe. Trái tim n ng cháy m t l ệ ờ   Nam thân yêu, trái tim ch a đ ng b n lĩnh hiên ngang, lòng dũng c m tuy t v i. Trái tim ấ ắ   t vào ngày th ng nh t B c Nam.  Thì mang tinh th n l c quan và m t ni m tin mãnh li ấ ủ ẩ ộ i c m lái ra c i ngu n s c m nh c a c  đoàn xe, g c r , ph m ch t anh hùng c a ng   ứ   ụ ọ ng, gi u b n lĩnh và chan ch a  cái “trái tim” gan góc, kiên c tích t ể  ổ ậ ữ ậ tình yêu th ế   ờ ạ ổ ậ ữ làm n i b t chân lí c a th i đ i:  bom đ n, chi n tranh có th  làm méo mó nh ng chi c ị ậ ị ỷ c nh ng giá tr  tinh xe, hu  ho i nh ng giá tr  v t ch t nh ng không th  b  g y đ   ố   ộ ướ ầ ng qu c th n cao đ p….đ  r i m t n l n.ớ ọ   ng  ng “v n … ch  c n có”  đã làm cho gi ng => Đi p  ng   “không có”, các t ẫ   th , ý th  tr  nên m nh m , hào hùng. V n là cách nói th n nhiên ngang tàng c a lính ề  ộ nh ng câu th  l ấ thiêng liêng. Quy t tâm chi n đ u và chí khí anh hùng c a ng   i lính không có đ n bom nào c a k  thù có th  làm lay chuy n đ c.

ệ ậ ỏ C   . Câu h i luy n t p.

Câu 1: “Không có kính r i xe không có đèn”

ơ ồ ể ỉ

ạ ơ ủ ạ ả ồ ơ ơ ừ

ế a. Chép ti p câu th  trên đ  hoàn ch nh đo n th  g m 4 dòng. ế b. Cho bi t, đo n th  v a chép trong bài th  nào? C a ai? Nêu hoàn c nh sáng tác bài thơ

ạ ừ ủ ố ượ ơ c. T  “trái tim” trong câu th  cu i cùng c a đo n v a chép đ ớ c dùng v i nghĩa

ừ ế ả ườ ễ ị 6 đ n 8 câu phân tích hình  nh ng i lính lái xe d. Vi

ừ ư ế nh  th  nào?  ạ ộ ế t m t đo n văn di n d ch t trong đo n thạ ơ.

G i ý: ợ ế ồ

c.ướ

ề ạ ướ c

ộ

a.Chép ti p: Không có kính r i xe không có đèn. Không có mui xe thùng xe có x Xe v n ch y vì Mi n Nam phía tr Ch  c n trong xe có m t trái tim. ầ ẫ ỉ ầ ế ứ ầ ả ớ   b. (tham kh o ph n ki n th c c n nh )

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

120

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ể ể ể ơ ố

ả ề ế ướ ồ i lính lái xe ệ t tình c u n c, lòng yêu n i phóng mi n Nam, c n ng nàn, quy t tâm gi

ố ấ ấ ướ

ầ ạ ả ứ ề ộ

ả

ả ẹ ắ ậ ẽ

ơ ề ể ườ ủ c a ng

ề ừ   c. T  “Trái tim” trong câu th  cu i cùng có th  hi u theo nghĩa chuy n:  ỉ ườ ­ Ch  ng ỉ ự ứ ướ ­ Ch  s  nhi th ng nh t đ t n c. ả ả  d. Đo n văn ph i đ m b o các yêu c u v  n i dung và hình th c  ạ Tham kh o đo n văn phân tích: ố ủ ế ạ ộ Hai câu cu i c a “bài th  v  ti u đ i xe không kính” đã kh c đ m hình  nh đ p đ ơ ườ ng S n : ướ c

ộ

ấ ế ả ặ ạ ị

ủ ữ ấ ế ườ ậ

ệ ố ị ư ế ự ừ ạ

ọ ươ ử

ả

ụ ế ơ

ả ướ ố ấ ủ c n ng nàn, quy t tâm gi c, lòng yêu n t tình c u n

ỉ ậ ượ ả ỉ ự ố ế ế ấ ệ ấ ấ ả

ề ẹ ồ ế ợ ơ ầ ị

ề ẳ ả ề ứ i v  s c m nh v ườ ự  tin trong cu c chi n c a ng

ộ ấ ọ ứ ế ể ạ ắ

ụ ườ ng Tr i chi n sĩ lái xe trên đ ẫ Xe v n ch y vì Mi n Nam phía tr ỉ ầ Ch  c n trong xe có m t trái tim ữ   ề ế ữ Nh ng chi c xe  y đã b  bom đ n chi n tranh phá h y n ng n , m t đi c  nh ng ể ưở i chi n sĩ lái xe đâu ng nh  không th  lăn bánh. V y mà nh ng ng h  s  an toàn, t   ọ ượ   ố ậ ả ủ ữ ở ươ ng th c, thu c men, đ n d i c a h  ch  l có ch u d ng. Nh ng chi c xe v n t c ộ   ẫ ướ ơ ạ ử ờ ạ ẫ ề c là mi n Nam đang v y g i. Công cu c v n ch y trong bom r i đ n l a b i phía tr ả ả ế ụ ộ ậ ự ố   ả ủ ướ ẫ ng ph n đ i giành đ c l p t  do c a n a n c v n ph i ti p t c. Dùng hình  nh t ậ ượ ự ổ   ượ ườ ơ ậ ng, dũng c m, v c s  ngoan c l p, câu th  không ch  nêu b t đ t lên trên gian kh , ấ ấ   ả ấ ế ệ i phóng Mi n Nam, th ng nh t đ t c ý chí chi n đ u gi t mà còn nêu b t đ ác li ỉ  ộ ướ ơ c. H n th  hình  nh hoán d  “m t trái tim” là hình  nh đ p nh t c a bài th  ch n ả   ứ ướ ườ ng i i lính lái xe, ch  s  nhi ố ổ ề   phóng mi n Nam, th ng nh t đ t T  qu c. Hình  nh này k t h p cùng k t c u câu ẫ ượ ạ ỉ ầ   t khó, kh ng đ nh h n tinh th n hiên ngang “v n  ­ ch  c n” đã lý gi ế ủ ấ ự ạ ấ   i lính lái xe. Chính đi u đó đã b t khu t, s  l c quan t ể ế ạ   t o nên cho h  s c m nh đ  chi n đ u và chi n th ng đ  chúng ta mãi mãi yêu quý và ả c m ph c.

Câu 2 : Mét sè d¹ng ®Ò cho c©u chñ ®Ò sau ®ã triÓn khai thµnh ®o¹n v¨n

ả ơ ủ ườ

ủ

ự ườ ơ ưở ng cao đ p, có s c m nh và ti m l c nên tâm h n ng

ế ể ươ ế ứ ề

ộ ố ậ ạ ọ

ả ử ữ

ề

ữ ư ấ ể ồ

ắ ắ ắ

ấ

ổ ấ ồ ứ ữ ộ ặ ữ ữ

ặ ấ ọ ứ ớ ụ ừ ụ

ể ủ ề ả Tri n khai câu ch  đ  sau    i lính lái xe trên 1: C  bài th  là dòng c m xúc c a ng ề ố   ạ ế . Th t v y, dòng c m xúc  y tuôn ch y dào d t trong su t ấ ả ậ ậ ả ng xe ra ti n tuy n con đ ấ ộ ủ ộ ườ ữ ự ấ ớ ấ ả bài th . Đi vào cu c chi n đ u v i t    tin c a nh ng ng t c  tính ch t ch  đ ng, t i có ạ ẹ ữ ườ ồ ề lý t   i lính cũng có nh ng nét ườ   ộ ớ ả ữ ng thanh th n, vui t i. Đi u khi n nh ng chi c xe không kính v i m t t c đ  phi th ườ   ả ư ả ư ướ ng t nhanh trong bom đ n h  có c m giác thích thú, nh  c m nh n c  con đ nh  l ẳ ế ả   ạ ư nh  “ch y th ng vào tim”. Qua khung c a qua nh ng chi c xe không kính, các anh c m ữ ẻ ẹ ủ ả ượ ậ c v  đ p c a nh ng “cánh chim chi u” và  “c  nh ng ánh sao đêm” l p lánh nh n đ   ờ ổ   ượ ư ầ c nhân hoá và chuy n đ i trên b u tr i.. nh  “sa nh  ùa” vào bu ng lái. Gió cũng đ ắ   ữ ắ ắ ậ ấ ượ ả ng: “gió vào xoa m t đ ng”, m t đ ng, m t cay là nh ng con m t c m giác th t  n t ả ụ ườ ạ   ọ ẫ ủ i l c đói ng  vì ph i th c thâu đêm. Trong gian kh   y, h  v n c t lên nh ng n  c ơ ạ   ờ ừ  nh ng khuôn m t l m lem khi đ ng đ i g p nhau. Nh ng câu th  l c quan, yêu đ i t ư ờ    thì có b i. B i phun quan yêu đ i nh  thách th c v i m i khó khăn : “không có kính,  Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

121

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ế ư ư ầ ử

ộ ủ ườ ậ ồ

ấ ẫ

ậ ắ ừ ồ ư ế ấ ờ ừ t m y. Đ i ng

ư ữ ấ ủ

ẹ ủ ầ ồ ộ

ữ ơ ồ ả ư ữ ộ ộ

ấ ặ ộ ị

ủ ắ ờ ườ ạ ị

ượ ơ

ướ ủ

ổ ẻ ạ ế ả ằ ả ơ

ự ờ ườ ắ ặ ấ   tóc tr ng nh  ng i già. Ch a c n r a phì phèo châm đi u thu c. Nhìn nhau m t l m ạ ắ ườ i ha ha”.Cái b t tay c a ng   i lính cũng th t h n nhiên, m c m c mà th m thía tình c ắ   ơ ỡ ồ ử ộ ồ đ ng chí đ ng đ i: “b t tay qua c a kính v  r i”. “T  trong bom r i” mà v n có cái b t ườ ế ự ự i lính là đi, nh t là  hào bi  tin và t tay nh  th  thì th t m ng vui, t   ự  ự ắ ấ ắ ừ lính lái xe, nh ng trong nh ng phút d ng chân ng n ng i, ta càng th y rõ s  g n bó t ế ắ ỉ   nhiên mà cao đ p c a tình đ ng đ i. Ch  là “b p Hoàng C m” và “võng m c chông ậ ồ chênh” R i c  nh ng b a c m h i ng  thân m t, tình đ ng chí cũng nh  tình anh em   ệ   ế ả ấ ấ t ru t th t:  “chung bát đĩa nghĩa là gia đình đ y”. Đ n c  gi c ng  ng n cũng r t đ c bi ạ ắ ạ   i đi tr i xanh thêm”. Trong tâm thú v  : “võng m c chông chênh đ ng xe ch y. L i đi, l ồ ọ ờ ộ ạ ễ ứ ư ọ c thái đ  l c quan h n h , tr i nh  xanh h n ch a chan hy v ng. Không d  gì có đ   ế ệ ộ ư ế ế   t Nam c c a tu i tr  Vi đ n nh  th  n u không mang trong mình m t trái tim yêu n ờ ậ   ế ườ ố th i ch ng Mĩ. Ph i nói r ng hình  nh ng i chi n sĩ lái xe trong th  Ph m Ti n Du t ậ ươ ắ th t t i t n và yêu đ i. Chúng ta mãi mãi yêu quý và t ề ọ  hào v  h .

ể

ề ữ

ợ

ộ ấ

ả ạ ị ế ứ ế i có lý t

ả ử ươ ườ ng S n khói l a, con đ ớ ấ ả ề ạ ườ i. Lái xe trên con đ

ư ự ng Tr ồ ạ ườ ữ y trong bom đ n, m a tuôn ph i tr  giá b ng bao m  hôi, x

ầ ấ ấ ệ ể ạ ị ự ả ả ổ

ả

ờ ấ ể ế ẫ ẫ ề ẳ ờ

ị ỏ ắ ẫ ữ ầ ứ ữ ấ ẻ ủ  c a nh ng chàng trai nh

ứ ớ

ắ

ụ ư ầ ử i già ế

ườ i ha ha ướ t áo  thì  ư

ư ư ầ ừ ư

ề ệ ị

ơ ặ ư ệ ề ưở

t là các t ấ ườ ườ ủ ế

ế

ư ậ ữ ữ ườ ữ ể

ng Tr ế ướ ườ ề ệ ủ ề2 : Tri n khai câu ch  đ ượ ấ ượ ơ ả   ấ ế c  n t Bài th  gây đ ng m nh v  các anh, nh ng chi n sĩ lái xe r t dũng c m, ở ữ ấ ơ  ườ ậ ậ i lính trong th Th t v y, ng r t đáng yêu b i nh ng nét ngh ch ng m, ngang tàng.  ậ ủ ộ ữ   ủ ự ấ Ph m Ti n Du t đi vào cu c chi n đ u v i t  tin c a nh ng t c  tính ch t ch  đ ng, t ẹ ưở ọ ấ ng   ng cao đ p, có s c m nh và ti m l c nên h  r t dũng c m và mang ơ ườ   ng nh ng nét thanh th n, vui t ẫ   ấ ư ươ ằ ng máu nh ng các v n ụ   tràn đ y ngh  l c b t ch p gian kh , hi m nguy đ  hoàn thành nhi m v . Xe “không   kính, không mui, không đèn” mà tâm th  v n ung dung thanh th n, khó khăn nhi u mà m t v n “nhìn tr i, đ t, gió chim”, v n hiên ngang: “nhìn đ t nhìn tr i, nhìn th ng”.   ư  ơ Nh ng câu th  dí d m, tinh ngh ch, ngang tàng đ y s c tr ọ thách th c v i m i khó khăn:  ụ ừ  thì có b i  ­ Không có kính,  ư ườ B i phun tóc tr ng nh  ng ố Ch a c n r a phì phèo châm đi u thu c ặ ấ Nhìn nhau m t l m c ừ  ­ Không có kính,  ờ ư ố M a tuôn, m a x i nh  ngoài tr i ố ữ Ch a c n thay, lái trăm cây s  n a M a ng ng, gió lùa khô mau thôi ấ   ừ ừ ặ ấ ệ  “  thì” đã nói lên r t Chuy n v t  y mà, có h  gì ! Nh p đi u câu th , đ c bi ụ ắ ầ ộ ặ   ơ ữ ọ ng nh  nhìn th y mái đ u b i tr ng, b  m t rõ đi u đó. Đ c nh ng câu th  trên, ta t ữ   ằ ư ả ấ i lính.Nh ng đ ng sau nh ng i ha ha, s ng khoái c a ng l m lem và nghe rõ ti ng c ủ ọ ở   ấ ấ ữ ộ ả dòng ch  bông đùa đáng yêu này là m t b n lĩnh chi n đ u r t v ng vàng c a h , b i ế ơ ườ ng S n ác không v ng vàng thì không th  đùa vui nh  v y gi a cái tuy n đ   ặ   ữ i lính đi ti p nh ng ch ng li t này. Và đi u đó đã ngân lên câu hát nâng b c chân ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

122

ộ ạ ễ ượ ớ ng m i: “l

ộ ế ạ i đi, l ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ờ i đi tr i xanh thêm”. Không d  gì có đ ư ế ế

ườ ng!

ề ơ ậ ủ ơ ề i lính lái xe trong bài th  “Bài th  v

ẻ ạ ữ ể ộ ườ

ổ ầ ừ ng:

ế ụ ừ ư ầ ử ủ ơ ớ ộ thì

ế ự ứ ấ ẻ ườ ư ầ ữ ố ổ ng khó khăn gian kh . Nh ng chi c xe t

ẫ ế ườ t, bom rung, nh ng ng

ẳ ướ

ẫ ề ư ướ ư ỏ ạ ậ ẻ ắ ướ c, nh ng xe v n ch y vì Mi n Nam phía tr

ọ ẩ ế ệ ữ ặ ậ

ể ữ ủ

ợ ộ ắ ế ườ i lái xe, ng ậ ả ườ ặ ậ i trên m t tr n v n t ặ ậ  quy t đ nh làm nên th ng l

ế ị c.

ả ắ ơ

ạ ị ể ạ ng xe ch y. L i đi, l

ể

ơ ố ườ ơ ế ạ

ườ ỉ ớ ờ ng S n th i ch ng Mĩ ử ụ ủ ừ ạ i đi tr i xanh thêm” ế ậ ạ ế ế ừ t ti p t . Hãy vi ố ẻ ẹ ạ ầ ở ộ ỉ

ộ ừ

láy giàu giá tr  g i t ắ ủ ể ế ằ

ắ ế

ườ ộ ờ

ế ả ặ ườ ả ế ứ

i cu c đ i gian kh  c a ng ổ ọ ư ỷ ệ ự ố ủ ẻ ườ ả   ộ đ c m t thái đ  dũng c m ế   đ n ngang tàng và l c quan đ n nh  th  n u không mang trong mình m t trái tim yêu ướ c can tr n ườ ả ả  3  :   C m nh n c a em v   hình  nh ng Câu    ậ . ế ti u đ i xe không kính” c a Ph m Ti n Du t ồ   ế ườ i chi n sĩ tr  trung. Các anh r t tr  trung, h n ­ Ng i lái xe trong bài th  là nh ng ng ồ    thì có nhiên, tâm h n g n gũi v i thiên nhiên. Khó khăn gian kh  các anh coi th ướ   t áo. Thái đ  “ch a c n r a, phì phèo châm đi u thu c, ch a c n thay, lái b i,  ừ  ố ữ ườ trăm cây s  n a là s  thách th c, coi th ị ư ơ trong bom r i, b  bom gi   i chi n sĩ v n ung dung. Các anh nhìn   c, vui v  b t tay nhau. Xe h  h ng không có kính, không có đèn, không th ng phía tr ề   ấ ả c. T t c  vì ti n có mui xe, thùng xe có x ươ ầ ủ ng tích tuy n, vì m t tr n, đó là kh u hi u c a h . Và nh ng chi c xe mang đ y th   ệ ươ ẫ   ng ti n là i làm ch  ph v n lăn bánh ra m t tr n. Có th  nói nh ng ng ố   ế ế ố y u t i và cu c kháng chi n ch ng ứ ướ Mĩ c u n Câu    4  :       “Chông chênh” trong câu th : “Võng m c chông a.  Phân tích giá tr  bi u c m c a t ờ chênh đ ườ b. Ch  v i hai câu th  trên, Ph m Ti n Du t đã cho ta hi u v  đ p ng i lái xe ễ ị  7 đ n 12 câu t o đo n văn di n d ch Tr ủ ữ ơ hoàn ch nh (trong đó có s  d ng phép n i và câu đ n m  r ng thành ph n ch  ng ) ợ G i ý:  ị ợ ả ợ ả ợ ả ư   t , g i c m. T  “chông chênh” g i t a­  “Chông chênh” là m t t ườ   ữ th  không thăng b ng, không ch c ch n, không v ng chãi, g i s  nguy hi m c a ng i ậ ạ ộ ng lái xe ra ti n tuy n. Đây là m t nét v  hi n th c mà Ph m Ti n Du t tái lính trên đ   ế   ệ ạ ng S n. Trong hoàn c nh chi n i lính lái xe Tr hi n l ọ   ủ ữ ấ đ u h t s c gian kh , h  ph i ăn, ph i ng  nh ng gi c ng  ng n  trên xe ho c trên d c ằ ườ đ

ườ phong thái hiên ngang c a ng

ỷ ệ ự ố ợ ả ể ưở ư ể ạ t s  s ng con ng

ữ ư ế

ắ ượ ạ ự ố i: s  s ng không ch  t n t c l

ư ế ủ ườ ế ạ   i lính. Bom đ n ườ   i ườ   ế ng ỉ ồ ạ i mà còn   ắ i chi n th ng. ề  th  kiêu hãnh, hiên ngang, t th  c a ng

ế ử ấ i trong m t t  : b.Vi

ệ ế ơ ộ

ừ ợ ự ự ẽ ệ ề ơ ườ ổ ủ ủ ắ ấ ả ữ t s  s ng.  ng đi,   gi a làn m a bom c a k  thù nh m hu  di ủ ừ ­ Song t  “chông chênh” còn g i t ứ ẻ ủ ng nh  có th  dùng s c m nh đ  hu  di c a k  thù t ả nh ng không! HÌnh  nh nh ng chi c võng m c “chông chênh” trên tuy n đ ứ TS khói l a  y đã ch ng minh đi u ng ộ ư ế ồ ạ t n t ạ t đo n văn Câu th  tái hi n m t cách tinh t ả ả ườ  gian kh  mà nh ng ng ủ ữ ả ổ ả ơ

i lính lái xe Tr ủ ấ ữ ằ ủ ữ ữ

ộ ố ư ộ ừ t s  s ng. Chông chênh” là m t t

ằ ệ ự ố ợ ả ư ế  t

ườ   ng ắ   ổ S n ph i tr i qua. Đó là cu c s ng gian kh , ph i ăn, ph i ng  nh ng gi c ng  ng n ỷ  ố ặ ngay trên xe gi a nh ng làn m a bom c a gi c đang ngày đêm trút xu ng nh m hu ừ ị ợ ả ợ ả , g i c m. T  “chông chênh”  láy giàu giá tr  g i t di   ể   ợ ự ữ ắ ắ  th  không thăng b ng, không ch c ch n, không v ng chãi, g i s  nguy hi m. g i t Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

123

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ủ ợ ả

ễ ọ ơ ừ  “chông chênh” còn g i t i lính nh  ng o ngh , thách th c k  thù. H  luôn có t

ướ i đi” tái hi n vòng bánh xe lăn ti n lên phía tr

ỏ ạ ằ ờ ườ ệ ừ ạ  “l i lao nhanh ra m t tr n b  l

ấ ả ạ ư ầ

ề ẹ ấ ấ phong thái hiên ngang   ứ ẻ ướ   ề ư ế ế c.  th  ti n v  phía tr ậ   ộ ế ơ c, r ng h n là đoàn xe v n ớ ầ ể ế t c  đ n bom u ám đ  đ n v i b u tr i xanh   ươ   i ng tr ng cho hoà bình, cho cu c s ng t   i lính ộ ố t c a ng

ượ c. B u tr i xanh là hình  nh t ề ạ c ni m l c quan, ni m tin b t di ể ệ ủ ớ ướ ớ ế ạ ớ ả ắ ả Song trong hoàn c nh c a bài th , t ư ạ ủ c a ng ệ Đi p t ặ ậ ả t i đ ng sau t ờ ả phía tr ượ ả đ p. V i hình  nh này, ta th y đ ứ vào chi n th ng. Ph i chăng đó là s c m nh l n lao đ  đoàn xe lăn bánh t ườ i đích?

ầ ơ ả   i

ế ấ ề ạ

ả ượ ượ

ơ ữ ỉ nh nh ng chi c xe không kính mà t

ẳ ừ ẩ ổ ủ ổ ự ố ế i chi n sĩ lái xe trên tuy n đ t, s  gian kh  c a chi n tranh qua hình ơ t  y bài th  còn   ế ườ   ng

ơ ẻ ẹ i kh ng đ nh ng i ca v  đ p ph m ch t c a ng ng S n trong nh ng năm kháng chi n ch ng Mĩ ộ ơ ề ể Câu 5: Khi phân tích bài th  “Bài th  v  ti u đ i xe không kính”, trong ph n gi ộ ậ :  c m t nh n xét quy t v n đ , b n em đã nêu đ ệ ự ố c cái kh c li “Bài th  không ch  ph n ánh đ ữ ế ả ấ ủ ị là l ố Tr ế ệ ấ  trong nh ng gian kh , s  kh c li ườ ”

ề

ề ạ ộ ỉ

ổ ủ ượ ế ệ ả ả ố ữ   t, gian kh  c a chi n tranh qua hình  nh nh ng c cái kh c li

ế

ườ ế ơ ng S n.

ườ i chi n sĩ lái xe Tr ế ẻ ẹ ủ ữ ẻ ẹ ủ ườ ề ơ i chi n sĩ lái xe (theo các ý sau)

ể ư ế ệ ố ữ

ể ậ ấ ổ ổ ợ ờ ế ữ ườ ứ ự a. Câu văn trên ch a đ ng  đ  tài gì? ể b. Tri n khai 1 ý trong đ  tài trên thành m t đo n văn hoàn ch nh. G i ý: ợ ề a.Đ  tài: ơ ­ Bài th  ph n ánh đ ch i c xe không kính. ữ ợ ­ Bài th  là khú hát ng i ca v  đ p c a nh ng ng b.Tri n khai đ  tài 2: V  đ p c a nh ng ng ấ ­ T  th  hiên ngang, bình tĩnh (khi xe m t đi nh ng h  s  an toàn) ­ Thái đ  b t ch p gian kh , hi m nguy, đón nh n gian kh  khó khăn r t đàng

ấ ộ ấ hoàng, ch  đ ng.

ạ

ế ượ ế ọ ổ ể   ố t lên m i thi u th n, gian kh , hi m

ắ ướ ủ ộ ẻ ẻ ­ L c quan, vui v , tr  trung ầ ế ế ­ Tinh th n quy t chi n, quy t th ng, v ề ấ ả t c  vì Mi n Nam phía tr nguy, t c.

.

ẻ ẹ ủ ể ộ ơ ================ ườ 6  :   Phân tích v  đ p c a ng ồ i lính qua hai bài th :  “Đ ng chí” và “Ti u đ i xe

Đ  ề  không kính”. ở A. M  bài:

ả ộ ầ Đoàn gi i phóng quân m t l n ra đi.

ở ề Nào có sá chi đâu ngày tr  v . ả ồ Ra đi ra đi b o t n sông núi. ế Ra đi ra đi thà ch t cho vinh .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

124

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ợ t bao suy t

ạ ủ ợ ọ  xa ch t v ng l ộ ế i g i trong lòng chúng ta bi ế

ị ờ ườ ưở ổ ơ i m t th i hào hùng c a dân t c theo ti ng hát sôi n i tr ế ộ

ể ủ ươ ề ọ

ồ ơ ể ữ ủ ữ ố ờ ộ

ậ ế ủ

ơ ế ệ ư i lính trong hai bài th  thu c hai th  h  khác nhau nh ng

ạ ườ ủ ệ ộ i lính cách m ng và c a con ng ề   ở ọ  h  có nhi u ộ   t Nam trong các cu c i Vi

ị ộ ườ ầ ấ ầ i bình d , m c m c, th m nhu n tinh th n yêu n ướ   c,

ữ ộ ậ ự ộ

ữ ấ ồ ơ

ừ ấ ọ

ế ả ỏ i phóng kh i ki p nô l

ạ ế ấ .   do đ   đi vào cu c chi n đ u ộ ừ  nh ng c nh ng  nghèo khó: “ ượ ữ ”. H  là nh ng ng ở ậ ầ ủ ạ ậ ệ ệ ể i phóng tri

ọ ộ

ươ

t làng quê v i ru ng n ờ ậ ố ế ộ ộ ườ ế cướ   ả n ườ ỏ c cách   i nông dân v a đ ộ ộ ầ   ệ ầ  l m than. B i v y, tình nguy n ra  nh p b  đ i c m ể ả   t đ  cho thân ủ ế ổ  ử ố   ớ ng, nhà c a v n ế   i   chi n   sĩ:

ộ ừ ng.   Khúc hát quen thu c t ẻ  ộ ờ ư ượ ố c s ng l Chúng ta nh  đ ư t đã có bao nhiêu bài th  nói i lính. Không bi trung và cũng bình d  nh  cu c đ i ng   ố   ế ỉ ạ v  h  ­ nh ng chàng Th ch Sanh c a th  k  hai m i. Tiêu bi u cho hai th i kì ch ng   Pháp và ch ng Mĩ là hai bài th : “Đ ng chí” c a Chính H u và “Ti u đ i xe không ạ kính” c a Ph m Ti n Du t. ườ ữ ­ Nh ng ng ườ ủ ẹ nét đ p chung c a ng ế ứ ướ kháng chi n c u n c. B.Thân bài. ọ ề 1. H  đ u là nh ng con ng ọ ể khát v ng đ c l p t ườ ­ Ng i lính trong bài th  “Đ ng chí” xu t thân t ồ ặ m n đ ng chua”,   “đ t cày lên s i đá ạ m ng gi ẩ ấ l y kh u súng c a cách m ng cũng chính là c m vũ khí đ  gi ả ầ ủ ph n c a mình, cho qu n chúng và cho c  dân t c.   Vì ti ng g i thiêng liêng c a T ặ ệ ấ ả ẵ ừ ệ ọ  bi t c ,  s n sàng t qu c mà h  “m c k ” t ấ ể ắ ứ t,   g n   bó   đ   ra   đi,   d n   thân   vào   cu c   đ i   ng h t   s c   thân   thi ử ạ ươ ộ ng anh g i b n thân cày Ru ng n

Gian nhà không m c k  gió lung lay

ế ườ

ạ ươ ể ố ấ ẻ ổ ế ơ ữ i nh ng

ọ ấ ế

ơ ứ ướ ặ ệ ạ ứ   ữ ậ i lính trong th  Ph m Ti n Du t là nh ng chàng trai còn r t tr , có tri th c, ­ Còn ng ướ ọ ủ ọ ẵ c v ng t h  s n sàng gác l   ng lai c a mình đ  c ng hi n tu i thanh xuân ủ ề theo ti ng g i thiêng liêng c a mi n Nam yêu d u:  ẻ ọ                                          “X  d c Tr

ặ ộ ờ ồ ồ c. ng lai”. ề

ấ ữ ố ổ ế

ệ ả ể

ế ị ả t, các anh ph i cùng ch u bi ổ   t bao khó khăn gian kh ,

ế

ủ ế

ườ ầ ướ ồ ị ố i v ng trán ố s t run ng

ơ ả ừ ầ ”… Cũng chính t

ữ ẩ

ọ

ấ

ự ố ế ấ ở ọ ố ướ c vào quân ngũ  y đã n y sinh  ồ ơ ộ ắ ồ ấ ả ể ượ t c : “th ng mu i,

ế

ườ ế ế ẫ ắ ấ ườ ng S n đi c u n ớ ậ ươ ơ Mà lòng ph i ph i d y t ờ ắ ơ 2.Nh  có tình đ ng chí, đ ng đ i keo s n g n bó b n ch t, chan hoà và nh  lòng   ế ộ   ấ ọ t dũng c m, hiên ngang, mà h  đã b t ch p   nh ng gian kh , thi u th n đ n t ụ cùng đ  hoàn thành nhi m v . ậ ệ ế ­ Trên tr n tuy n gay go ác li ố thi u th n. ấ ả ầ ộ ờ   + Th i kì đ u c a cu c kháng chi n ch ng Pháp vô cùng gian nan v t v , các anh đã ả ữ ừ t m  hôi”, cùng c nh “áo rách vai,   t ng ch u nh ng c n “ ầ ế   ổ qu n tôi có vài m nh vá”, “chân không gi y  trong gian kh  và thi u ẹ   ầ ố ủ  h  m i tình cao đ p th n c a nh ng ngày đ u tiên b ẻ ồ   ính có tình đ ng chí, đ ng đ i g n bó keo s n, chia bùi s  ng t mà – tình đ ng chí! Và ch ắ ươ ớ ạ ủ ứ ọ t qua t   ng nhau tay n m l y bàn tay”. h  có đ  s c m nh l n lao đ  v ỉ  ố ở ơ ầ ươ ừ ữ ẹ Đ p làm sao gi a đêm r ng hoang đ y s  n i mà s  s ng và cái ch t ch ứ ẫ ữ ấ i chi n sĩ v n ôm súng đ ng canh gác quân thù trong đêm trong gang t c,  nh ng ng   ượ ở  ẫ ứ c  trăng sáng. Các anh v n chi n đ u và v n c  tin có ngày chi n th ng.  Ta th y đ

ấ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

125

ộ ườ ạ ng, m t ni m l c quan b t di

ờ

ữ ẹ ủ ườ ộ i lính, bi u t ệ   ấ t. ầ ế Đ u súng   ố   ủ ng cao quý c a m i

ườ ồ ọ

ế ề ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ả ấ ế ầ ề các anh m t tinh th n chi n đ u dũng c m kiên c ề ậ ụ ườ ẫ ư ổ Đ i lính gian kh  nh ng luôn gi i d u cho nó c n k  cái ch t. “  mãi n  c ể ượ ể ượ ả trăng treo”, m t bi u t ng đ p c a hình  nh ng ắ tình đ ng chí đã kh c sâu trong tâm trí m i ng i.  (Nhà th  Quang Dũng trong bài th  Tây Ti n cũng cho ta th y rõ đi u đó:

ọ ơ ế

ữ

ề

ấ Tây Ti n đoàn quân không m c tóc Quân xanh màu lá d  oai hùm ớ ử ộ ắ ừ M t tr ng g i m ng qua biên gi i ộ ơ Đêm m  Hà N i dáng ki u th m.” ườ ế ể ề ủ

ơ c s  quy t tâm c a ng ậ ấ ấ ẹ ừ

ờ ố ủ ườ ụ   ả i lính và ta thêm c m ph c ế ớ   t ch ng nào! Đó ế   i lính trong th i kì kháng chi n ch ng Pháp ­

ậ ữ ả ườ i bình d  mà cũng th t anh dũng, hiên ngang.

ậ ệ ế ượ ắ c th ng l

ạ ẫ ị ố c v n ch a đ

ạ ế ụ ả c bình yên, c  Mi n Nam l ữ i ti p t c lên đ

ơ ế ườ ườ ư ượ ươ ng l ệ ạ

ế ừ ừ

ờ ổ ự ằ

ườ ữ ế ổ ỉ ữ ộ ủ ng và nh m vào nh ng chi c xe c a h . Nh ng gian kh  và ác li

ủ ọ ồ

ằ ữ ổ ưở ể ượ ướ ừ ế ế ư ng ch ng nh  không th  v ả ượ c, cái ch t nh

ề ấ ồ

ườ ự ệ ể ế ị

ế ấ ệ ấ ị t nh t và cũng hào hùng nh t. Có l

ấ ễ ự ứ ữ ẻ ạ

ế ả

ng ch ng nh  không th  s  d ng đ ị ưở ữ ẫ ấ ồ ng S n đ  xe tăng ti n vào phía Nam th c hi n chi n d ch H  Chí   ỉ ẽ    ch  có ệ ụ  ệ ượ ậ   ể ử ụ c v y ợ   i r t ngang tàng, r t ngh ch ng m ừ c b i  có nh ng n  c

ớ  ng o ngh  ngang tàng kia m i có s c th c hi n nhi m v ữ ư ụ ườ ấ ướ ớ ờ ữ ấ ượ ự Chính đi u đó đã giúp ta hi u đ ủ ơ ự s  hi sinh  y h n. T m lòng c a các anh th t cao đ p và l n lao bi ữ cũng là hình  nh chung c a nh ng ng nh ng con ng ộ ớ ợ ẻ + Cu c kháng chi n ch ng Pháp đã giành đ   i v  vang v i tr n Đi n Biên ủ ẫ ừ ử   ấ ướ ề Ph  l y l ng. Đ t n i chìm vào máu l a ế ườ ủ ữ và nh ng ng i con c a quê h   ng. Nh ng anh chi n sĩ lái xe ữ   ậ ơ ủ ườ ng S n hi n lên trong trang th  c a Ph m Ti n Du t  là nh ng trên tuy n đ ng Tr anh lính th t ậ ngang tàng, yêu đ i, dũng c m, hóm h nh. T ng giây, t ng phút, các anh ả   ạ ả ố ệ ề ặ ớ ph i đ i m t v i nhi u gian kh  và s  ác li   t,  d  d i c a bom đ n quân thù h ng ngày ệ   ữ ố t trút xu ng con đ ả ệ ả hi n hình trong hình  nh nh ng chi c xe không kính r i không c  đèn, c  mui xe, thùng   ư  t qua đ xe có x c, méo mó. Gian kh  t ờ   ồ ậ k  bên, v y mà lúc nào các anh cũng “ung dung bu ng lái ta ng i. Nhìn đ t nhìn tr i ẳ nhìn th ng”. ơ ở ườ M  đ ng Tr ạ ử Minh l ch s  là giai đo n gay go nh t, ác li ổ nh ng chàng trai tu i tr thiêng liêng cao c  này. Nh ng chi c xe t ở ế mà nó v n ti n lên phía tr ủ c a nh ng anh lái xe r t ph t đ i:

ừ “Không có kính,

ắ ụ

ố Ch a c n r a phì phèo châm đi u thu c.

ặ ấ ườ

B i phun tóc tr ng nh  ng ư ầ ử Nhìn nhau m t l m c ộ ườ ụ  thì có b i. ư ườ i già. ế i ha ha…” ộ ủ ằ ế ả ạ

ủ ả ự ồ ự ơ ậ ế

ườ ố

ứ ứ ạ ớ

ế ứ ướ ế ạ ứ ẽ ấ ẫ ộ ậ   ả i lính và c m xúc c a m t nhà th , Ph m Ti n Du t B ng s  đ ng c m c a m t ng ử ỉ   ế ữ đã xây d ng nên hình  nh nh ng chi n sĩ lái xe th t hào hùng, th t t u táo. Cái c  ch : ọ ố   ứ ủ ế i thách th c c a h  đ i “phì phèo châm đi u thu c” và ti ng c ế   ấ ữ v i quân thù. Đó là s c m nh th  nh t, còn s c m nh nào n a khi n cho nh ng chi c ả   i m t cách m nh m  và d t khoát, c? Tác gi xe  y v n băng băng lên phía tr ậ ư ộ ờ i “ha ha” nh  m t l ạ ữ ả ờ  đã tr  l

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

126

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ề ữ ướ

ỏ ọ ng v  Mi n Nam ấ ấ ướ ướ trong nh ng chi c xe không kính có nh ng trái tim yêu n ề phía tr ữ ướ ớ c v i là khát v ng cháy b ng là  gi c:

ạ ả “Xe v n ch y vì Mi n Nam phía tr ề c, luôn h ố i phóng Mi n Nam, th ng nh t đ t n ướ c

ộ

ự ầ ế ơ ợ

ừ ữ ế

ế ế ờ

ơ ầ ề ấ ộ ố

ề ầ ạ ề ờ

ệ ế ừ ờ ầ ấ ạ ề ẫ ỉ ầ Ch  c n trong xe có m t trái tim” ậ ườ   ng S n, chúng ta ch t nh n ra s  g n gũi, thân quen ố   ộ ộ ụ ồ ờ ờ i lính qua các th i kì. T  anh b  đ i c  H  th i kháng chi n ch ng ố ng S n  th i ch ng Mĩ trong th  PTD   ả   ng, b t khu t, dũng c m và đ y tinh ượ   ố i lính th i ch ng Mĩ đã đ c ố   c tinh th n cách m ng v n đã

ữ ả 3. Qua hình  nh anh chi n sĩ Tr ườ ữ gi a nh ng ng ườ ơ ữ ơ Pháp trong th  Chính H u đ n anh chi n sĩ Tr ấ ườ ẹ đ u có chung m t nét đ p truy n th ng kiên c ườ ậ ợ ơ ớ th n l c quan yêu đ i. V i đi u ki n thu n l i h n, ng ượ trau rèn, hu n luy n. Các anh đã k  th a và phát huy đ v ng vàng nay l ệ ạ ữ i v ng vàng h n.

ớ ế ự ữ ơ ấ ệ

ơ ừ ờ ố   ­ Tuy cùng khai thác ch t li u th  t ư

ỗ ả ả ủ ở ứ

ườ

ộ ố ủ ẻ ẹ ủ ủ ầ ấ ả ọ

ạ ữ ủ ườ i lính lái xe.

:

ọ ạ ơ ề ườ ử ữ ạ ị i nh ng ch ng đ

ng l ch s  đã đi qua, đ c l ẫ ự ặ ỗ ề ộ i hai bài th  v  ng ữ ả  hào. Hình  nh nh ng ng

ườ ấ ẹ ự ỡ ụ ờ ớ

ủ ầ ư ữ ế ể ổ

ế ế ơ i lính   ườ   i ữ    và đ p r c r . Dù l p b i th i gian có ph  đ y nh ng trang sách ả   t c , nh ng hình  nh nh ng anh ẫ ố   ng S n v n s ng mãi trong

ề ạ ả ộ ấ ả ườ i phóng quân đ n các anh chi n sĩ Tr ẽ i v i m t ni m c m xúc trào dâng m nh m .

ậ ế   t th t đ n  đ i s ng th c v i nh ng chi ti ụ ủ ơ ườ ầ i lính nh ng hai bài th  còn khác nhau b i bút pháp và   tr n tr i c a cu c s ng ng ệ ổ ậ ở ỗ ứ ả ọ  và c m h ng n i b t     m i bài. C m h ng c a Chính gi ng đi u riêng c a m i tác gi ạ ậ   ộ ủ ồ ồ ướ ữ i lính, còn PTD thì l H u h i t p ng vào v  đ p c a tình đ ng chí, đ ng đ i c a ng ổ ậ ấ trung làm n i b t ch  nghĩa anh hùng, tinh th n dũng c m, b t ch p m i khó khăn và   ẻ bom đ n k  thù c a nh ng ng ế C. K t bài  Nhìn l ờ qua hai th i kì, trong ta b ng d y lên ni m xúc đ ng l n t ấ ử ở ấ lính  y tr  nên b t t ộ ố ớ ủ ữ và nh ng đ i m i c a cu c s ng làm bi n chuy n đi t ả ụ ồ lính c  H , anh gi ườ ớ ọ lòng m i ng ....................................................................................................

Ậ

Ề

Bài 3: ĐOÀN THUY N ĐÁNH CÁ ­ HUY C N

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

1. Tác gi : ả

ậ ấ ở hà Tĩnh. Ông m t năm 2005

i Hà N i.

ậ ộ ậ ủ ử ộ ơ

ạ c năm 1945. Sau cách m ng tháng Tám, ông gi

ơ ớ ớ ậ ạ ộ ổ ế ừ ướ  tr ề ể ờ ơ ồ

ọ ơ ệ ừ ệ ạ ­ Huy C n bút danh là Cù Huy C n, sinh năm 1919, quê  ạ t ­ Huy C n là m t cây bút n i ti ng c a phong trào th  m i v i t p th  “L a thiêng”. ề   ữ  nhi u ­ Ông tham gia cách m ng t ề   ủ tr ng trách trong chính quy n cách m ng, đ ng th i là m t nhà th  tiêu bi u c a n n th  hi n đ i Vi ạ  sau năm 1945. t Nam t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

127

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ố ề ề ậ ạ ầ ơ ­ Th  Huy c n sau cách m ng tràn đ y ni m vui, ni m tin yêu cu c s ng m i. ớ Thiên

ồ ả ữ ụ ứ ẹ ậ ơ ồ nhiên, vũ tr  là ngu n c m h ng d i dào trong th  Huy C n và nó mang nh ng nét đ p

riêng.

ộ ợ ắ ấ ướ c vi c đã k t thúc th ng l

ố ề t vào năm 1958, khi đ t n ắ c hoàn toàn gi

ộ ớ ứ ờ ố

ự ấ ể

ở ả

ộ ầ ơ ọ

ơ ớ ậ ặ ng m i trong th  Huy C n.

ơ ả ề ổ ơ ầ ạ

ể ườ

ả i đi bi n. ổ ế ữ ủ ề ắ ộ

ờ

ở ề ề ả

ổ ơ ố ơ ả ồ ớ

ờ ớ ầ ạ

ề ủ ự

ơ ả ấ

ề ấ ủ ư ữ ủ ệ ả ớ ộ ơ

ộ ộ ề ườ ộ i lao đ ng, b c l ni m vui,

ơ ướ ấ ướ ộ ố ữ c đ t n c và cu c s ng.

ơ ẹ ề

ượ ộ ng phong phú, đ c đáo. ng, t ng t

ơ ằ ắ ưở ạ ạ ưở 2. Tác ph m.ẩ ả a. Hoàn c nh sáng tác: ế ế   ế ơ ượ i cu c kháng chi n ­ Bài th  đ ộ   ự ả ượ ự i phóng và đi vào xây d ng  cu c ch ng th c dân Pháp, mi n B c đ ưở ố ấ   ng bao trùm trong đ i s ng  xã h i và s ng m i. Không khí hào h ng, ph n ch n, tin t ơ ấ ấ ả ế ấ ướ ở ắ c. Chuy n thâm  kh p n i d y lên phong trào phát tri n s n xu t xây d ng đ t n   ự ế ở ậ   ố ử ậ    vùng m  Qu ng Ninh vào n a cu i năm 1958 đã giúp nhà th  Huy C n nh p th c t ố ấ ở   ấ ủ th y rõ và s ng trong không khí lao đ ng  y c a nhân dân ta, góp ph n quan tr ng m  ra ườ ộ m t ch ng đ ố ụ : 3  đo nạ b. B  c c ạ + Đo n 1: Hai kh  th  đ u: C nh đoàn thuy n ra kh i lúc hoàng hôn và tâm tr ng náo ứ ủ n c c a ng ể   ạ + Đo n2 : 4 kh  ti p: C nh lao đ ng c a đoàn thuy n đánh b t cá gi a không gian bi n tr i ban đêm. ạ + Đo n 3: kh  th  cu i: C nh đoàn thuy n tr  v  trong c nh bình minh lên. ả ứ ả ứ ­ Trong bài th  có hai ngu n c m h ng bao trùm và hài hoà v i nhau:    c m h ng lãng ắ ướ   ề ề ộ ố ứ m n tràn đ y ni m vui hào h ng v  cu c s ng m i trong th i kì mi n B c b c ộ ụ ố ả ứ ộ vào xây d ng ch  nghĩa xã h i và c m h ng v  thiên nhiên vũ tr , v n là m t nét   ổ ậ ủ ồ ạ ứ ồ ự ố ậ  S  th ng nh t c a hai ngu n c m h ng  y  đã t o ra   n i b t c a h n th  Huy C n. ơ  ứ ữ nh ng hình  nh r ng l n, tráng l , lung linh nh  nh ng b c tranh s n mài c a bài th này.  ộ c. N i dung:  ơ ể ệ ự ­ Bài th  th  hi n s  hài hoà gi a thiên nhiên và con ng ủ ự ề  hào c a nhà th  tr ni m t ậ ệ d. Ngh  thu t. ệ ả ­ Nhi u hình  nh th  đ p, tráng l . ả  ­ Sáng t o hình  nh th  b ng liên t ẻ ­ Âm h ưở ng kho  kho n, hào hùng, l c quan.

B. Phân tích bài th .ơ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

128

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ổ ầ 1. Hai kh  đ u.

a) Khæ th¬ ®Çu:

ể ượ ả ả ằ ượ ­  C nh hoàng hôn trên bi n đ c miêu t ộ  b ng m t hình t ộ ng đ c đáo:

ặ ờ ư ể ố ử M t tr i xu ng bi n nh  hòn l a

ậ ử Sóng đã cài then đêm s p c a”

ị ậ ưở ả ấ

ậ ự ự ệ

ổ ố ế ả ớ

ế ử ữ ớ ố ầ

ơ ặ ả ệ ạ ả ấ ể ư ư ế ẳ

ầ

ỉ ơ ườ ắ ầ ộ ứ ậ ả ướ c vào tr ng thái ngh  ng i thì con ng

ộ

ữ ườ ắ ầ ơ i, con ng

ạ ệ ạ i b t đ u làm vi c ụ ấ ờ ư i không gian c a m t ngày. Gi a lúc vũ tr , đ t tr i nh   ạ ộ Đoàn  i b t đ u ho t đ ng: “ ự ố ậ ơ ­> S  đ i l p này làm

ơ ủ ộ

i ra kh i. Câu hát căng bu m trong gió kh i.  ườ ướ i tr ế ị ở th  lao đ ng c a con ng ư ộ ạ ơ ế ư ị ự ặ ạ ừ ể ơ ố i tu n t

ủ ậ ị

ủ ượ ạ c l ồ ể ả c bi n c . ứ ừ ạ i” v a bi u th  s  l p l ể ộ ườ ắ ầ ớ ộ ỉ

ị ề ườ ệ ng nh t, liên t c m i ngày c a công vi c lao đ ng v a bi u th  ý so sánh ng ơ ề ệ ộ

ẩ ụ ế ả ơ

ứ ư ề ề ồ i có s c m nh làm căng cánh bu m. Câu hát là ni m vui, ni m say s a

ề ể ạ ớ i lao đ ng l c quan yêu ngh , yêu bi n và say mê v i công

ữ ể ộ ầ ụ ổ ố ờ   ổ ể ớ ự  r t th c s  chuy n đ i th i ng so sánh thú v , Huy C n đã miêu t +  V i s  liên t ữ ắ ạ ư ầ ể  nh  th n tho i. Vũ   kh c gi a ngày và đêm khi n c nh bi n vào đêm th t kì vĩ, tráng l ữ   ồ ớ ư ộ ụ  v i nh ng  nh  m t ngôi nhà l n v i màn đêm buông xu ng là t m c a kh ng l tr ề ử   ượ n sóng hi n hoà g i đ u nhau ch y ngang trên bi n nh  nh ng chi c then cài c a. l ắ   ạ ượ Phác ho  đ c m t b c tranh phong c nh kì di u nh  th  h n nhà th  ph i có c p m t th n và trái tim nh y c m. ­ Khi thiên nhiên b ở ạ + Màn đêm m  ra đã khép l ể ỉ ạ chuy n sang tr ng thái ngh  ng i thì ng ề thuy n đánh cá l ổ ậ ư ế n i b t t ẩ   + Nh p th  nhanh m nh nh  m t quy t đ nh d t khoát. Đoàn ng  dân ào xu ng đ y ầ ự   ấ , thuy n ra kh i và c t cao ti ng hát kh i hành. T  “l ượ   ụ ừ ỗ th c ộ ấ ờ   i b t đ u lao đ ng, m t công chi u v i câu trên: đ t tr i vào đêm ngh  ng i mà con ng ấ ả vi c lao đ ng  không ít v t v .  ồ ồ +  Hình  nh “câu hát căng bu m” ­ cánh bu m căng gió ra kh i­ là  n d  cho ti ng hát  ạ ườ ủ c a con ng ứ ườ ở ủ h ng kh i c a nh ng ng ơ ệ vi c chinh ph c bi n kh i làm gi u cho T  qu c.

ề ữ ổ ậ ơ ế ể ộ ồ

b) B n câu th  ti p theo nói v  nh ng câu hát đ  làm n i b t m t nét tâm h n  ườ ố i dân chài: ủ c a ng

ể ằ ặ ạ Hát r ng cá b c bi n Đông l ng

ư ể Cá thu bi n đông nh  đoàn thoi

ệ ồ ể Đêm ngày d t bi n muôn lu ng sáng

ệ ướ ế ơ Đ n d t l i ta đoàn cá i.

ợ ự ầ ọ ướ i, mong

ả ố ẹ ượ ế ọ ố ủ  ­ H  hát khúc hát ca ng i s  gi u có c a bi n c . H  hát bài ca g i cá vào l ệ mu n công vi c đánh cá thu đ c k t qu  t ể ả ọ t đ p.

ế ơ

ổ ơ ầ ườ ấ ả ạ ả ả ổ ơ ả ộ ố

2. N u hai kh  th  đ u miêu t ẹ đ p và con ng

ề i r t yêu lao đ ng, yêu thiên nhiên thì b n kh  th  sau ấ  đoàn thuy n đánh cá ra kh i trong khung c nh r t   c nh l

i t Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

129

ể ỗ

ế ố ng t

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ổ ơ ầ ưở ệ lãng m n, tràn đ y t ườ ự ẻ ẻ ộ ờ   ẽ ề ể . M i kh  th  là m t nét v  v  bi n tr i, ữ ượ ng d a trên nh ng  i hi n lên trong dáng v  tr  trung,

ạ ướ  hi n th c c a đ i s ng trong đó con ng ạ ề đoàn thuy n đánh cá trên bi n bao la, hùng vĩ ề c, trăng sao có nhi u y u t sóng n ự ủ ờ ố ế ố ệ y u t ờ ỏ kh e m nh và yêu đ i.

ạ ể a.Bi n r ng l n mênh mông và khoáng đ t trong đêm trăng sáng ặ . Trên m t bi n

ể ộ ộ ướ ớ ề đó, có m t con thuy n đang băng băng l t đi trên sóng:

ề ồ ớ Thuy n ta lái gió v i bu m trăng

ướ ữ ể ằ ớ L t gi a mây cao v i bi n b ng

ụ ể ặ ậ Ra đ u d m xa dò b ng bi n

ế ậ ướ Dàn đan th  tr n l i vây giăng

ộ ở ờ ỏ ố ề ướ ể ả c bi n c  bao la gi đây đã tr  thành m t con

ặ

ệ

ư ế ế ậ ạ

ệ t có gió là ng ụ ơ ể ế ủ ờ ủ ể

ữ ư ậ ướ ủ

ề ồ i c m lái, còn trăng là cánh bu m. Con thuy n băng băng  ế ậ   ư ộ ượ c dàn đan nh  m t th  tr n ẽ ầ ữ ườ c c a thiên nhiên vũ tr . Không còn cái c m giác  ư ớ ờ ộ ề ả ậ ẻ ơ i đ i di n v i tr i r ng sông dài nh  trong th  Huy C n ậ  loi khi con ng

ườ ố ả ườ ạ

ổ ọ ủ ạ ặ ườ ẻ ớ ơ ộ ồ i có tâm h n cũng  ở i đánh cá đã tr  thành

ề ầ ­ Con thuy n đánh cá v n nh  bé tr ườ ầ ề thuy n đ c bi ể ướ l t sóng ra kh i đ  “dò b ng bi n”. Công vi c đánh cá đ ư hào hùng. T  th  và khí th  c a nh ng ng  dân th t m nh m , đ y quy t tâm gi a  ầ ủ không gian bao la c a bi n tr i. Nh  v y, t m vóc c a con ng i và đoàn thuy n đã  ượ ụ đ c nâng lên hòa nh p vào kích th ỏ ệ nh  bé l ơ ậ ướ tr c cách m ng. Hình  nh th  th t lãng m n bay b ng và con ng ệ ậ th t vui v , ph i ph i. Công vi c lao đ ng n ng nh c c a ng ị bài ca đ y ni m vui, nh p nhàng cùng thiên nhiên

ề ể ẹ ầ ậ ơ b. Bi n gi u đ p nên th  và có th t nhi u tài nguyên:

ụ Cá nh  cá chim cùng cá đé

ấ ồ ố Cá song l p lánh đu c đen h ng

ẫ Cái đuôi em qu y trăng vàng chóe

ở ướ Đêm th  sao lùa n ạ c H  Long

ợ ậ ủ ể ả ằ ệ

ự ắ ủ ữ

màu s c c a chúng trong đêm trăng. Nh ng con cá song gi ng nh  ng n  ẩ ồ ướ ướ c d

ố ụ ộ ậ t kê tên các loài cá và t p  ư ọ ố ả ả ấ ẹ ả

ẫ

ượ ữ ể ệ ề ả ả ớ ặ ướ  m i có đ

ẹ ­ Huy C n đã ng i ca s  giàu có c a bi n c  b ng cách li ả trung miêu t ấ ồ i ánh trăng l p lánh qu  là hình  nh  n  đu c đen h ng đang lao đi trong lu ng n ạ ẫ i là hình  nh đ p nh t. Ánh d  đ c đáo. Tuy nhiên “cái đuôi em qu y trăng vàng chóe” l ữ ư ẫ ố c, nh ng con cá qu y đuôi nh  qu y ánh trăng tan ra vàng chóe.  trăng in xu ng m t n ế ớ ệ ờ ấ ậ Ph i th t tinh t c nh ng phát hi n tuy t v i  y. C nh bi n v  đêm m i  ị ẽ đ p đ  và thi v  làm sao!

ượ ẹ ạ c H  Long” là hình  nh nhân hóa đ p. Đêm đ c miêu t ả ư  nh

ế

ướ ng: nó th . Ti ng th  c a đêm chính là ti ng rì rào c a sóng.  ủ ủ ấ ằ ả ờ ộ ở  ­ “Đêm th  sao lùa n ộ ậ ạ ươ m t sinh v t đ i d ượ ưở ư ng t Nh ng t ả ở ở ủ ơ ạ ượ ắ   c c t nghĩa b ng m t hình  nh b t ng : sao lùa ế i đ ng c a nhà th  l

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

130

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ạ ướ ả

c H  Long làm nên ti ng th  c a đêm. Đây là m t hình  nh đ o ng ư ộ ả

ượ ở ủ ướ c ch  không ph i bóng sao lùa sóng n ậ ệ ế ờ ơ ộ ứ ậ ủ ế ạ ả ả ộ ể c, sóng bi n  ướ c. Đây là    ­ m t sáng t o ngh  thu t c a Huy C n khi n cho c nh thiên nhiên

n đu đ a lùa bóng sao tr i n i đáy n ạ m t hình  nh l thêm sinh đ ng.ộ

ư ầ

ủ ườ ọ ẹ ữ ớ ườ i cá, nuôi l n con ng i dân chài đã hát bài ca g i ữ i. Nh ng ng

ấ ể c  .Bi n không nh ng gi u đ p mà còn r t ân nghĩa th y chung, bao la nh  lòng      m .ẹ  Bi n cho con ng ườ ể ớ ọ cá vào v i h :

ọ Ta hát bài ca g i cá vào

ề ị Gõ thuy n đã có nh p trăng cao

ề ườ ướ ể i gõ thuy n đ  xua cá vào l

ầ ặ ướ ố c, sóng xô bóng trăng d

i mà là “trăng cao gõ”. Trong đêm  ướ ướ i n c gõ vào m n  ả ể ề ạ ầ ị

ẹ ể ộ

ơ ườ ệ ộ ồ ả Không ph i con ng ạ trăng sáng, v ng trăng in xu ng m t n ả thuy n thành hình  nh “nh p trăng cao gõ”. Có th  nói đây là hình  nh lãng m n đ y  ớ ấ ch t th  làm đ p thêm công vi c lao đ ng đánh cá trên bi n. Thiên nhiên đã cùng v i  con ng i hòa đ ng trong lao đ ng.

ư ẹ ơ ớ ự ộ ờ ổ ­ Câu th  “bi n cho ta cá nh  lòng m . Nuôi l n đ i ta t bu i nào” là m t l

ể ắ ư ầ ộ ờ ơ ộ i hát ế   t

ân tình sâu s c trong bài ca lao đ ng say s a th  m ng, hùng vĩ và đ y lòng bi n.ơ ộ ứ ệ ậ ộ ị   d  .M t đêm trôi đi th t nhanh trong nh p đi u lao đ ng hào h ng hăng say:

ướ ị ờ Sao m  kéo l ờ i k p tr i sáng

Ta kéo xoăn tay chùm cá n ngặ

ẩ ạ ạ V y b c đuôi vàng lóe r ng đông

ướ ế ắ ồ ồ L i x p bu m lên đón n ng h ng

ắ ườ ữ ữ ướ ộ ủ ỏ ớ i nhanh thoăn tho t g i lên v  đ p r n r i, kh e m nh v i  ặ i đ y cá n ng. T  phía

ạ ừ ẫ ướ

i đ ợ ỡ

ơ ướ ế ồ ồ

ẻ ẹ ắ ỏ ẻ ướ ầ ữ c kéo lên, nh ng con cá qu y d ậ ạ ộ ự ị ố ườ ườ ớ ự ậ ẻ ề ẹ ộ ụ i sánh  ả ươ i  ạ i x p bu m lên đón n ng h ng” t o m t s  nh p nhàng gi a s  lao  ớ i v i s  v n hành c a vũ tr . Con ng i mu n chia s  ni m vui v i

ắ ợ Nh ng đôi bàn tay kéo l ồ i dân chài khi kéo m  l nh ng b p tay cu n cu n c a ng ờ ắ ầ ừ ẻ ướ ượ chân tr i b t đ u b ng sáng. Khi m  l ồ ủ ạ sáng c a r ng đông và lóe lên màu h ng g i khung c nh th t r ng r  huy hoàng, t ữ ự ắ đ p. Câu th  “l ủ ủ đ ng c a con ng ánh bình minh.

3. Hai khæ th¬ cuèi lµ ề ả ườ hình  nh đoàn thuy n đánh cá trên đ ở ề ng tr  v :

ớ ơ ồ Câu hát căng bu m v i gió kh i

ặ ờ ề ạ Đoàn thuy n ch y đua cùng m t tr i

ặ ờ ộ ớ ể M t tr i đ i bi n nhô màu m i

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

131

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ắ ặ ơ M t cá huy hoàng muôn d m ph i.

ề

ữ ế ư ộ ủ ệ ộ c l p l

ộ ế ộ

ộ

ở ạ ạ

ạ ồ

ệ ể ệ ề ượ i lao đ ng. Đoàn thuy n đ ườ ả ừ ộ ế ủ ạ ắ ở ề  ­ Đoàn thuy n đánh cá đã ra đi vào lúc hoàng hôn trong ti ng hát và tr  v  vào lúc bình  ế minh cũng trong ti ng hát. Nh ng câu th  đ i nh  m t đi p khúc c a m t bài  ư ế ca lao đ ng. N u nh  ti ng hát lúc tr ạ ế sau l ở ề tr  v  trong t ộ đ ng m nh m , s c l c v n d i dào c a ng ộ ả ặ ờ c  m t tr i cũng tham gia vào cu c ch y đua này và k t qu  con ng ơ ượ ặ ạ ế ề ể ệ ướ c th  hi n ni m vui khi lao đ ng thì ti ng hát  ể ệ ự ấ ọ ộ ả i th  hi n s  ph n kh i vì k t qu  lao đ ng sau m t đêm làm vi c hăng say. H   ặ ờ ế ư ế ớ  th  m i “ch y đua cùng m t tr i”. T  “ch y đua” th  hi n khí th  lao  ườ ẽ ứ ự ẫ c nhân hóa,  ế i đã chi n th ng.

ế ượ i m  ra m t c nh t

ả ơ ư ấ ủ ọ ộ ả ậ ặ ờ ừ ừ  ả ự ậ  s  v n hành c a vũ tr . M t tr i t i.   t

ng th t kì vĩ và chói l ụ ể ừ ạ ở  khi miêu t ế ỏ ự ỡ ả

ơ

ầ ắ ậ ự ả ặ ờ ư ế ỏ

ạ i bài th  nh ng l ế ậ ướ c xanh lam , chi u t a ánh sáng r c r , c nh bi n b ng sáng và  ở ề ặ ờ ể ộ ố ữ ầ ữ ẹ ờ ặ ng đ p, huy hoàng gi a b u tr i và m t bi n, gi a thiên nhiên và thành qu  lao

­ Hai câu k t khép l ằ Ph i nói r ng Huy C n đã r t tinh t nhô lên trên sóng n ẹ ắ   ề ớ ế còn đ p h n v i k t qu  lao đ ng. Con thuy n ch  v  khoang nào cũng đ y  p cá. M t ộ ả cá ph n chi u ánh m t tr i gi ng nh  muôn vàn m t tr i nh  li ti. Đó th t s  là m t  ả ượ ả c nh t đ ng.ộ

ế ậ K t lu n

ợ ơ ớ

ơ ộ ớ ề ề ộ ố ứ

ố ụ ậ ườ ư ằ ệ ộ

ợ ẻ ẹ ộ ơ ủ ẫ

i mu n chinh ph c thiên nhiên b ng công vi c lao đ ng c a mình. Đây cũng là  c qua cái nhìn   ả ở ủ ừ ứ

ớ ổ ạ ệ ạ ạ ữ ừ ớ ng v a kh e kho n sôi n i l

ơ ừ ổ ỏ ơ ể ổ ấ ắ ế ề ớ ơ ườ i m i. Bài th   ủ ổ ơ ữ ướ c m  bay b ng c a  ủ ấ ướ ẻ ơ ờ ọ ạ  đ c l

ứ ấ ơ ạ ộ ố ế ề ề ơ “Đoàn thuy n đánh cá” là m t bài th  ca ng i cu c s ng m i, con ng ề tràn ng p ni m vui ph i ph i, ni m say s a hào h ng và nh ng  con ng bài ca ca ng i v  đ p l ng l y, hùng vĩ và nên th  c a thiên nhiên đ t n ơ và tâm tr ng h ng kh i c a nhà th . Bài th  v a c  kính v a m i m  trong hình  nh,  ưở i ph i ph i bay b ng.  ngôn ng . Âm đi u t o nên âm h ẫ ẫ ủ Đi u đó đã t o nên s c h p d n c a bài th  đ  cho đ n bây gi i ta v n th y hay trong khi m t s  bài th  khác cùng vi t v  đ  tài này đã r i vào quên lãng.

ệ ậ ỏ C   . Câu h i luy n t p.

ổ ơ ộ ơ ố

ổ ầ ậ ả ề   ặ ế t m t đo n văn phân tích kh  đ u ho c kh  th  cu i bài th  “Đoàn thuy n Câu 1:  Vi ủ đánh cá” c a Huy C n ạ ậ . (Tham kh o bài t p làm văn trên)

ơ ả ẹ

ộ ườ ả ọ ệ i lao đ ng. Em hãy ch n và phân tích m t s  hình  nh đ c s c trong các kh

ể ệ ự ộ ố ả ữ ặ ắ ơ ủ ự ể ả ặ , th  hi n s  hài hoà gi a thiên nhiên và ổ   ổ    trong bài th  có đ c đi m gì n i

ề Câu 2: Bài th  có nhi u hình  nh đ p, tráng  l con ng ơ th  1,3,4, 7. Bút pháp xây d ng hình  nh c a tác gi b tậ ?  G i ý: ợ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

132

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẹ ề ệ ể ệ ự

ả ẽ ằ ư c v  b ng bút pháp v a t , th  hi n s  hài hoà gi a thiên nhiên và con   ớ ả   ừ ả ự ng tr ng v i c m ữ ụ ượ ừ ẩ  th c, v a  n d , t

ơ ộ i lao đ ng đ ạ

ề ề ả ổ

ớ ạ ừ ể ưở ơ ầ ả ả ườ ặ ờ ặ ớ i v a g n gũi v i con ng ng so sánh thú v ộ i do m t liên t ị

Bài th  có nhi u hình  nh đ p, tráng l ượ ườ ng ứ h ng lãng m n. ­ C nh đoàn thuy n đánh cá ra kh i khi m t tr i l n (kh  1­ c nh bi n v  đêm)  ừ ộ + C nh v a r ng l n l ơ ủ c a nhà th :

ố ể ặ ờ

ư ậ ử

ố ế

ề ể ở ườ ọ ướ ử “M t tr i xu ng bi n nh  hòn l a Sóng đã cài then đêm s p c a” ắ ủ ở ờ ể  b  bi n n c ta, tr

ể ấ ả ể t “m t tr i xu ng bi n” có th  gây ra s  th c m c c a ng ể ọ

ờ ố ặ ừ ứ ể

ượ c nhìn t ề

ự ả ư ặ ờ

ả ể ạ ữ ộ ệ ố ng và liên t

ớ ừ ơ ư ộ ố

ữ ử ớ ư ọ ộ

ả ậ ừ ự ắ ế ả ộ mà th t t

ạ ồ

ư ự ấ ộ

ấ ể ề ớ ơ

ề ướ ế ệ ầ

ườ ữ ề i yêu ngh , yêu bi n.

ứ ủ ẹ ộ

ầ ề ườ ể ế ớ ộ ướ ộ i lao đ ng tr ế  ẫ   c thiên nhiên, th  c a con ng

ữ ứ ạ ơ

ủ ả ộ ệ ắ ủ ườ ủ ẻ ề ớ

ơ ả  ự ắ ặ ờ i đ c, vì bài th  t Chi ti ắ ừ ề ả    vùng tây c nh đoàn thuy n đánh cá   vùng bi n mi n B c, mà  ặ ờ ặ   ể ườ ỉ ấ ả ặ ờ ng ch  th y c nh m t tr i m c trên bi n ch  không th  th y c nh m t tr i l n nam th ự ể ề   ả ố  trên con thuy n xu ng bi n. Th c ra, hình  nh m t tr i xu ng bi n là đ ả   ộ ặ ừ ộ ể  m t hòn đ o vào lúc hoàng hôn, nhìn v  phía tây qua m t kho ng đang ra bi n ho c t ứ ưở   ừ ố ể ấ ẫ ể bi n thì v n có th  th y nh  m t tr i xu ng bi n. T  nh ng quan sát th c, s c t ng ừ ầ   ủ ưở ồ ắ ượ ng c a nhà th  đã b i đ p và t o nên m t h  th ng hình  nh v a g n t ấ ụ ử   ẻ ớ  nh  m t ngôi nhà l n, v i màn đêm buông xu ng là t m c a gũi v a m i m : vũ tr ỗ   ủ ượ ồ ớ ổ n sóng là then c a... nh  m i ngôi nhà thân thu c c a m i  v i nh ng l kh ng l i.ườ ng ẻ ạ ự ậ ệ    đã t o ra m t hình  nh kho , l  s  g n k t ba s  v t và hi n + Tác gi ủ ơ ồ ườ ượ   i đánh cá “câu hát căng bu m cùng gió ng: cánh bu m, gió kh i và câu hát c a ng t ấ ủ ơ ạ   ộ ứ ườ i lao đ ng nh  đã có m t s c m nh kh i”. Câu hát là ni m vui, s  ph n ch n c a ng ồ ắ   ọ ậ t nhanh ra kh i, b t v t ch t đ  cùng v i ng n gió làm căng bu m cho con thuy n l ứ   ở ấ ả ầ đ u công vi c đánh cá không ít khó khăn v t v . Đó là khí th  hăm h  và đ y hào h ng ể ủ c a nh ng con ng ữ ơ ổ ậ ứ ­ Trong ph n th  hai c a bài th  n i b t là nh ng b c tranh đ p, r ng l n, l ng l y, k ư ế ủ ti p nhau v  thiên nhiên vùng bi n và t vũ tr . .ụ ế ữ   ẻ ẹ ả + C m h ng lãng m n khi n nhà th  phát hi n nh ng v  đ p c a c nh đánh cá gi a ệ   ơ ể i lao đ ng làm ch  công vi c bi n đêm, trong ni m vui ph i ph i, kho  kho n c a ng ủ c a mình.

ề

ớ ớ ồ ể “Thuy n ta lái gió v i bu m trăng t gi a mây cao v i bi n b ng L

ữ ậ

ằ ướ ể ặ Ra đ u d m xa dò b ng bi n ế ậ ướ

ụ i vây giăng. ự ấ ạ ẫ ư c miêu t

r t lãng m n. Có th c đ y nh ng l ờ ườ ầ ề ổ ồ

ớ ự ưở ề ờ Dàn đan th  tr n l ượ ạ ả ấ ng bay b ng, thuy n có ng ậ ườ ơ ộ

ủ ầ ườ ể i hi n lên là hình  nh con ng

ệ ờ ướ ườ ớ ệ ớ ả   i l n vào trong  o.   i c m lái là gió tr i, cánh bu m là trăng   i hoà nh p vào thiên nhiên, lâng lâng trong cái th  m ng c a gió, ả ả   i l n ngang t m vũ ệ ẹ   c bao la tuy t đ p. Công vi c đánh cá do đó

và chan hoà v i khung c nh tr i n ấ ả ơ ộ ở ề + H/a con thuy n đ ượ V i s  t ng t tr i. Thuy n và ng ờ trăng, tr i, bi n. Hình  nh con ng ụ tr ỗ b ng nhiên tr  nên r t th  m ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

133

ạ ộ ộ ộ

ằ

ằ ữ ế ậ ướ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ   ế ư + Nh ng đây không ph i là cu c du ngo n b ng thuy n. Đây là m t cu c chi n đ u ấ ả ứ   ự ự ể t c  s c th c s  đ  giành l y t ệ ủ ự l c, trí tu  c a con ng ả ấ ừ  bàn tay thiên nhiên nh ng c a c i, tài nguyên b ng t ườ i: “Dàn đan th  tr n l

ề ủ ả i vây giăng” ọ ị ướ ị

ứ ư ế ưở ng c a nhà th  nh  d n ta đi l c l

ủ ẹ ộ ư ẫ ủ ề ả ơ ẫ ủ ộ ờ ­ Ta hát bài ca g i cá vào ề Gõ thuy n đã có nh p trăng cao ờ ờ ­ Sao m  kéo l i k p tr i sáng Ta kéo xoăn tay chùm cá n ng.ặ ạ ng t ể ượ ả

ạ ố   i ­ C  nh  th , bút pháp lãng m n và trí t vào m t cõi huy n  o c a bi n tr i. Đó là hình  nh đ p l ng l y c a các loài cá trên   bi n.ể

ư

ồ ể

ố ể ệ ấ ồ

ẫ

ướ ở

­ Cá thu bi n Đông nh  đoàn thoi Đêm ngày d t bi n muôn lu ng sáng ­ Cá song l p lánh đu c đen h ng Cái đuôi em qu y trăng vàng choé ạ c H  Long Đêm th  sao lùa n ạ ặ ữ ể ữ ướ

ể ướ t đi trong bi n. Nh ng đàn cá l ư ệ ướ   t trong sóng n c ặ   i dày đ c mà

ư ệ ướ ậ

ổ ạ ể i v y.  ườ

ằ ặ ề ng n i lên m t bi n hàng đàn cho đ n lúc r ng đông. Cá song   ư ử   ề ẫ ng có màu s c r t s c s . Trên n n da s m có nhi u đ m v n đ  h ng nh  l a,

ọ ườ ư ữ ế ố ẻ ẹ ư ả ỏ ồ ạ kì.

ệ ủ ữ ể ả ẻ ẹ ự ỡ ữ ủ ắ

ớ ươ ữ

ạ ữ ữ ẫ ướ ữ ấ

ụ ề ở ủ ồ ị

ỷ ề ể ố ơ ả ế ị ờ ữ ậ ư ế ặ

ờ ướ ầ ạ c H  Long”.

ượ ữ ắ ồ

ướ ả

ứ ế

ự ỡ ế ẫ ạ ắ ớ ươ i sáng, l ng l y đ n kì l

ồ ộ ẻ ẹ ượ ự ổ ng, t ng t

ả ưở ả ưở ệ ạ ủ ơ ổ

ỏ   ộ ắ c nh ng b p tay cu n cu n săn ch c kéo lên kh i ữ   ế ả ả i, v y, đuôi ph n chi u ánh sáng nh ng ế ủ   t c a bình minh khi n cho b c tranh ồ ả ạ : “v y b c..... n ng h ng” ơ ề ả ệ ừ ự  s  quan sát hi n th c. Trí t ả ố ơ ẹ ự ự ệ ả ở ẩ ạ ­ V y b c đuôi vàng loé r ng đông ơ ắ ­ M t cá huy hoàng muôn d m ph i. ặ ướ +  Nh ng đoàn cá thu dày đ c l ắ ạ ồ ữ t o nên nh ng lu ng sáng tr ng loang loáng nh  d t bi n. Cá vào l ưở ng nh  cá d t l t ố + Cá song đêm xu ng th ắ ấ ặ ỡ th ố ỏ ự nh  nh ng ng n đu c đ  r c sáng lên gi a đêm trăng sao,  v  đ p h   o, l ắ   + Tôn lên v  đ p r c r , kì di u c a bi n c  là s c màu c a nh ng đuôi cá, vây cá, m t ắ ự ỡ cá v i nh ng màu s c r c r . Trong đêm sao lung linh, nh ng con cá t   i rói quăng ể   c làm ánh trăng l p lánh “vàng choé” sáng lên gi a bi n m nh nh ng chi c đuôi v y n   đêm. R i cái nh p th  c a vũ tr  v  đêm: nh p thu  tri u lên xu ng và nh ng con sóng ố ậ d p d n, b u tr i đêm chi chít sao chi u xu ng m t bi n, nhà th  c m nh n nh  là “sao   lùa n ẻ ướ ặ ữ + Khi nh ng m  l i n ng trĩu đ ữ ặ ướ c. Nh ng con cá nh y nhót trong l m t n ự ỡ ắ s c màu r c r  cùng v i ánh h ng r c r , tinh khi ữ có nh ng gam màu t ủ ữ => Nh ng hình  nh này có v  đ p c a tranh s n màu lung lính, huy n  o, đ c sáng   ượ   ưở ằ ạ ng ng bay b ng t t o b ng liên t ủ c a nhà th  qu  là kì di u, bút pháp lãng m n c a nhà th  qu  là bay b ng , đi u đó đã   ắ ch p cánh cho hi n th c tr  nên kì  o, làm giàu thêm cái đ p v n có trong t ượ ng t ề  nhiên.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

134

ạ ủ ả ả ề c nh

ươ ự (t câu trên)

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ổ ế ơ    Vi   t đo n văn: Kh  2,3,4 c a bài th  “Đoàn thuy n đánh cá” đã miêu t Câu 3:  ể ẹ ể bi n đ p, bi n giàu ng t ả Tham kh o đo n văn: ộ ạ ơ ư ả

ộ ậ ậ ỉ ẹ ủ ể ợ

ươ ộ ắ ư ộ ứ

ơ ẹ ớ ờ ượ ộ ệ ế   C  bài th  là m t khúc ca, nh ng đó không ch  là khúc ca lao đ ng mà còn là ti ng ợ   ng. Th t v y, thiên nhiên hát ng i ca thiên nhiên, ng i ca bi n c  giàu đ p c a quê h ể   ự ỡ ả trong bài th  đ p nh  m t b c tranh s n mài lóng lánh m t s c màu r c r , c nh bi n tr i đ c gi

ả ơ ố ố ộ ể

i thi u m t cách tài tình, s ng đ ng:  ử ặ ờ “M t tr i xu ng bi n nh  hòn l a. Sóng đã cài then đêm s p c a”

ư ậ ử ể ố ờ ơ ở ừ ừ  t ặ M t m t tr i đ

ậ ệ ờ ỏ ố i đang t ớ

ờ ọ ậ ậ ậ ụ

ộ ừ

ớ ể ề i g n li n v i ng ộ  mút t n chân tr i. Ngôi  chìm xu ng bi n kh i    ử ụ    đã vào đêm v i “sóng cài then”, “đêm s p c a”. Ngh  thu t nhân hoá và so nhà vũ tr ượ ử ụ ắ   ứ ưở ng là vũ tr  đã vào th i kh c sánh đ c s  d ng th t tài tình. Đ c hai câu th , ta c  t ơ ả   ể ỉ ngh  ng i. Không đâu, vũ tr  hay thiên nhiên v n đang chuy n đ ng không ng ng. C nh ạ ắ lúc này l

ề

t ra xa thì bi n càng mênh mông:  ồ ể ướ

ữ ạ ằ ồ

ế ạ ả ơ

ằ ể ộ ử ầ ở ằ ạ ớ

ớ

ấ

ư ủ ự ủ ề

ậ ứ ưở ạ ứ ng t

ư ế i dân chài khi ra kh i. C  nh  th , bút pháp lãng m n và trí t ư ẫ ề ả ủ ượ ả ạ ố ộ

ờ ư ể ­ Cá thu bi n Đông nh  đoàn thoi ơ ẫ ụ ướ ề ườ i: “Thuy n” càng l ớ “Thuy n ta lái gió v i bu m trăng. ớ t gi a mây cao v i bi n b ng” L ư ầ   Mây cao ­ bi n b ng bàng b c ánh trăng. Cánh bu m no gió, cong cong nh  v ng ả   ự ẹ trăng khuy t ­ m t n a v ng trăng, hình  nh th c đ p mà lãng m n, nên th . Hình  nh ể ộ ụ ộ “mây cao, bi n b ng” m  ra m t không gian vũ tr  r ng l n, khoáng đ t, bát ngát. Hình   ướ ấ ề ả ườ   i trong không gian  y càng l n lao, kì vĩ. “l nh con thuy n hay con ng t”nhanh, ẹ ả ả ư ế ầ ưở ng nh  đang bay trên không trung. T  th , t m vóc  y trong c m xúc bay nh , c m t   ườ   ổ i b ng, thăng hoa c a Huy C n, hay là trong ni m vui, trong s  hào h ng c a ng ơ ủ ườ ng c a nhà ng   ẹ ộ   ể ơ i vào m t cõi huy n  o c a bi n tr i. Đó là hình  nh đ p l ng th  nh  d n ta đi l c l ể ẫ ủ l y c a các loài cá trên bi n.

ồ ể

ố ệ ấ ồ

ẫ

ướ ở

Đêm ngày d t bi n muôn lu ng sáng ­ Cá song l p lánh đu c đen h ng Cái đuôi em qu y trăng vàng choé ạ c H  Long Đêm th  sao lùa n ạ ặ ẩ ạ ắ

ệ ủ ữ ắ ả

ắ ự ỡ ủ ữ

ừ ả ướ ế

ớ ừ ữ ẻ ẹ ự ỡ ữ ự ắ ự ỡ

ẻ ẹ ủ ớ ươ ữ ế ể

ể ệ ầ ạ

ộ ề ả ẻ ẹ ả

ữ ộ ả ­ V y b c đuôi vàng loé r ng đông ơ ­ M t cá huy hoàng muôn d m ph i. ủ ể Tôn lên v  đ p r c r , kì di u c a bi n c  là s c màu c a nh ng đuôi cá, vây cá,   ệ   ư ữ ắ m t cá v i nh ng màu s c r c r  c a nh ng nàng tiên cá nh  trong nh ng câu chuy n ả ả ả ữ ổ   c  tích v a th c, v a  o. Nh ng con cá nh y nhót trong l i, v y, đuôi ph n chi u ánh ự ỡ ế   ế ủ ồ t c a bình minh khi n sáng nh ng s c màu r c r  cùng v i ánh h ng r c r , tinh khi ơ   ạ ẫ ứ . V  đ p c a bi n kh i cho b c tranh có nh ng gam màu t i sáng, l ng l y đ n kì l ờ ề ả   , càng huy n  o.Không gian huy n tho i; b u tr i, bi n đêm, sao, trăng, càng tráng l ậ ủ   ẻ ẹ ấ ả ợ nh ng nàng tiên cá… t t c  g i nên v  đ p kì  o, đúng là v  đ p trong c m nh n c a ồ m t tâm h n thi sĩ giàu xúc c m.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

135

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ề ẻ ẹ ủ ủ ắ ế ả t đo n văn ng n kho ng 10 câu nêu c m nghĩ c a em v  v  đ p c a thiên

ề ả ơ i trong bài th  “Đoàn thuy n đánh cá”. ạ Câu 4: Vi ườ nhiên và con ng

G i ýợ :

ơ ố ầ ể ư ộ ẻ ẹ

ị ố ẩ

ầ ữ ể

ớ ờ ỉ ơ ặ ờ ặ ắ

ố ừ ườ ơ

ể ầ ắ ữ i làm ch  nên vui v  ca hát su t t ợ ẻ ớ ư ề

ữ ộ ọ

ủ ữ ế ẻ ắ ườ   i

ặ ẻ ẹ ủ ả ộ

ẻ ẹ ủ ủ ờ ậ ạ ữ ườ ủ ậ ớ Thiên nhiên vùng bi n trong bài th  có m t v  đ p riêng. B u tr i gi ng nh  ngôi nhà  ụ ậ ử ể vũ tr  khi đêm xu ng cũng cài then, s p c a đ  chu n b  ngh  ng i. Có trăng, có gió,  ệ ể ặ ồ ư bi n l ng, nh ng b y cá d t bi n nh  muôn lu ng sáng. M t tr i lên làm cho bi n thêm ề ơ ố ắ màu s c m i. Nh ng thuy n đ y  p cá n i nhau thành muôn d m kh i m t cá huy  ủ  khi ra kh i, trong quá trình buông  hoàng. Con ng ườ ở ề ướ i hoà h p v i thiên nhiên. Gió lái thuy n, trăng nh  dát vàng  l i và tr  v . Con ng ườ ồ i đánh cá thì hát bài ca g i cá vào… Không khí lao đ ng  trên nh ng cánh bu m. Ng ượ ừ th t kho  kho n. T ng chùm cá n ng đ c kéo lên trong ti ng hát c a nh ng con ng ặ ờ ch y đua cùng m t tr i. V  đ p c a thành qu  lao đ ng cũng chính là v  đ p c a  ể ộ i lao đ ng m i, làm ăn t p th , làm ch  thiên nhiên, làm ch  đ i mình. nh ng ng

ạ ”, t

ụ ừ ấ

ệ ượ ọ ử ụ ệ ừ Câu 5. Trong câu th  “ơ v y b c đuôi vàng loé r ng đông ẩ ạ  “đông” có nghĩa là gì? Hãy  ử ụ ơ ủ ừ  gì?   “đông” và cho ví d . Câu th  đã s  d ng bi n pháp tu t tìm ít nh t 2 nghĩa c a t ừ ụ  đó mà em đã đ Phân tích? Tìm hai ví d  cũng s  d ng bi n pháp tu t c h c.

G i ý: ợ

ừ ể

“đông”

ừ ỉ ạ ề ộ ­ T  “đông” có nghĩa là phía đông, bi n đông. ­ Hai nghĩa khác nhau c a t + Là đ ng t ủ ừ  ch  tr ng thái: đông đúc, nhi u

ộ ừ ỉ ạ ứ + Là đ ng t ch  tr ng thái: đông c ng

ướ ướ + Là t ừ ỉ ươ  ch  ph ng h ng: h ng đông, phía đông

ừ ằ ố ề ờ ề VD: Đ ng đông, t ng đoàn thuy n đánh cá n i đuôi nhau v  b .

ơ ệ ượ ụ ử ụ ­ Câu th  đã s  d ng bi n pháp tu t ng cá thu đ

ế ắ ạ

ứ ả ề ả

ầ ắ ộ ự ộ ế   ỉ ố ượ ừ ẩ ề   n d : ch  s  l c nhi u đ n ắ ề   m c làm đ y  p, tr ng xoá m n thuy n khi ánh n ng chi u vào thân cá => thành ể ệ   ớ ừ ộ qu  lao đ ng. C m giác ánh sáng m t ngày m i t  đoàn thuy n cá đó th  hi n ánh sáng s  b i thu “Mùa vàng”.

ừ ẩ ụ   n d .

ụ ề ừ ấ ơ ử ụ ừ ắ

ặ ờ ­ Ví d  v  hai câu th  s  d ng phép tu t ạ ­ VD: T   y trong tôi b ng n ng h               M t tr i chân lí chói qua tim

ặ ờ VD2: Ngày ngày m t tr i đi qua trên lăng

ặ ờ ấ ộ ấ ỏ Th y m t m t tr i trong lăng r t đ .

ủ ề Câu 6: Cho câu ch  đ  sau:

ộ ề

ơ ẻ ẹ ủ ộ ộ ộ ứ ỉ Đoàn thuy n đánh cá không ch  là m t b c tranh s n mài l ng l y v  v  đ p  ợ ủ c a thiên nhiên mà còn là m t bài ca ng i ca v  đ p c a con ng ẫ ề ẻ ẹ ườ i lao đ ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

136

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ề ạ ủ ủ ạ ạ ở a. Đ  tài c a đo n văn ch a câu m  đo n là gì? Đ  tài c a đo n văn trên đo n văn

ề ứ

ể ạ ợ ổ ỉ ứ ạ ở ch a câu m  đo n là gì?  ạ ế ế ừ  9 đ n 15 câu đ  t o thành đo n văn t ng phân h p hoàn ch nh. t ti p t b. Hãy vi

ử ụ ế ồ ế Trong đó có s  d ng phép th  đ ng nghĩa.

G i ý: ợ

ợ ẻ ẹ ủ ủ ứ ạ ạ ườ ở a. Đ  tài c a đo n văn ch a câu m  đo n là: ca ng i v  đ p c a con ng i lao

ề đ ng.ộ ủ ứ ề ạ ạ ở

ạ ề ẻ ẹ ủ ẫ ộ ơ ộ   ề Đ  tài c a đo n văn trên đo n văn ch a câu m  đo n là: Đoàn thuy n đánh cá là m t ứ b c tranh s n mài l ng l y v  v  đ p c a thiên nhiên.

ạ : t đo n

ả ế ệ ư ế t>< t ể   ọ  th  hiên ngang, h  mang đ n cho bi n b. Vi   ­ T  th  ra đi: hoàn c nh kh c nghi

ị ộ ớ ệ

ộ ể ầ ơ ộ ­

ề ẻ ớ ọ ở

ớ ấ ờ ợ ườ c s  hoà h p gi a con ng

ữ ợ ả ộ ạ ầ ụ i và vũ tr ) ạ ườ i lao đ ng ­> t o thành qu  lao

­ T o nên khúc men say ca ng i con cho con ng ố ọ

ặ ơ

ế ư ế ắ ơ ộ ế kh i m t nh p đi u m i: ti ng hát say mê lao đ ng. ể ả ư ế    T  th  lao đ ng trên bi n c  bao la: lao đ ng trên bi n không h  cô đ n, t m vóc ủ ọ c a h  sánh vai v i đ t tr i, b i thiên nhiên b u b n, chia s  v i h ….(phân tích   ể ấ ượ ự đ  th y đ ạ ộ đ ng mà h  mong mu n. ấ ề ề ớ ư ọ ng nh  ánh bình minh th p lên t

ự ầ ắ ể ắ ộ ả ớ ộ ơ ả ­ Nhà th  dùng hình  nh r t th c: “ta kéo xoăn tay chùm cá n ng” ­> Thành qu  lao   ừ ả ườ    v y cá. ề

ả ộ đ ng: H  ra v  v i thuy n đ y  p d ọ H  mang bình minh cho vùng bi n bao la r ng l n. Bài th  là m t b n  hùng ca v ườ ng i lao đ ng.

ơ ệ ậ ị ộ ỉ Câu 7: Hãy ch  ra và phân tích giá tr  ngh  thu t trong câu th  sau:

ụ Cá nh  cá chim cùng cá đé.

ấ ồ ố Cá song l p lánh đu c đen h ng.

ệ ộ ừ ư ệ ậ ơ ố  ngh  thu t gi ng nh  câu th

ươ ử ụ ụ Hãy tìm m t ví d  cũng có s  d ng bi n pháp tu t ọ ng trình đã h c) trên (trong ch

G i ý: ợ

ơ ệ ử ụ ẩ ụ ữ ­ Hai câu th  trên đã s  d ng bi n pháp tu t

ườ ữ ộ

ả

ộ ẹ ư ấ

ố ấ i ánh trăng nh  l p lánh. ạ ẩ ụ ộ ế ẩ ệ ằ ơ ộ t kê: VD: M t canh, hai canh l ọ   i ba canh.Tr n tr c

ẳ ả ừ ệ t kê,  n d . Hình  nh nh ng con cá  li   ả   i dân chài có chim, cá đé, cá song là  n d  cho thành qu  lao đ ng mà nh ng ng ể ộ   ồ ượ c sau m t ngày lao đ ng trên bi n. Hình  nh “l p lánh đu c đen h ng” là m t đ ữ ướ ả hình  nh đ p, nh ng chi c v y cá d ử ụ ­ Câu th  có s  d ng phép li ấ băn khoăn gi c ch ng thành

ệ ị ừ ơ : Câu 8: Phân tích giá tr  các bi n pháp tu t trong câu th  sau

ư ể ẹ Bi n cho ta cá nh  lòng m .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

137

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ờ ự ổ Nuôi l n đ i ta t bu i nào”

ế ạ ơ Hãy vi t 1 đo n văn phân tích hai câu th  trên.

G i ý: ợ

ơ ơ ộ ề ể

ọ ớ ợ ệ ộ

ữ ườ ớ ả ắ

ẻ ẹ ạ ư Thiên nhiên, bi n kh i hùng vĩ luôn là m t đ  tài l n trong th  ca Vi ố ớ ự n, nguy hi m v i nh ng tai ho  khôn l ữ ể ả ố ớ ườ ẹ

ở ộ

ể ở ẹ ể

ọ ớ ẹ ề ủ ọ ắ ng. M  bi n là ngu n s ng c a h , g n bó s ng còn, cho h  t ờ ớ ủ ậ ấ ả ọ ấ ả t c   ơ ư ộ i m  “nuôi l n đ i ta t

ố ớ ơ

ư ườ ữ ủ ắ ườ ớ ừ ể ế ậ ể t Nam. Bi n  i, ngoài v  đ p và s  hùng vĩ, còn g i cho chúng ta m t cái gì đó bí  đ i v i m i ng ể ư ẩ ng. Nh ng trong con m t và tình c m c a  ư ườ i dân chài: “bi n nh  lòng m ”, bi n c  đ i v i ng  dân tr  nên th t  m  nh ng ng ọ ọ ớ ư ườ ấ i m  hi n tr  che, nuôi n ng h  l n lên, bao b c h  v i m t tình c m trìu  áp, nh  ng ố ươ ế ồ ố m n, thân th ự ổ ẹ ủ ờ ố ữ nh ng gì c a đ i s ng nh  ng ậ ự ả ể ấ s  c m nh n th m thía c a nh ng ng ậ ợ ọ đó h c ch t nh n ra bi n đã g n bó v i mình, th t quý giá thân yêu bi bu i nào”. Câu th  nh  m t  ế ộ i dân chài đ i v i bi n kh i. Đ n m t lúc nào  t ch ng nào.

ọ ề ) Câu 9: (Đ  thi vào THPT năm h c 2005 – 2006

ơ ề

ổ ơ ự ề ả ơ ố ẫ . Hãy chép chính xác kh  th  có

ủ ơ ể ầ 1) Bài “cành phong lan b ” có câu: “Con cá song c m đu c d n th  v ”. Bài “Đoàn  ươ thuy n đánh cá” cũng có câu th  giàu hình  nh t ng t ơ ả câu th  đó và nêu hoàn c nh sáng tác c a bài th ?

ưở ố ư

ọ ợ ơ ủ ưở ượ ườ ọ ng t ng h p lí. T i sao v y? Câu th  c a ông giúp ng ậ   ng nh ng Huy C n ể i đ c hi u thêm gì

ủ ự ậ 2) Con cá song và ng n đu c là hai s  v t khác nhau trong t ậ ạ ự ạ i có s  liên t l ề v  thiên nhiên và tài quan sát c a ông?

G i ýợ :

1) chÐp khor tho cã ý th¬: “Con c¸ song cÇm ®uèc dÉn th¬ vÒ”

ụ Cá nh  cá chim cùng cá đé

ấ ồ ố Cá song l p lánh đu c đen h ng

ẫ Cái đuôi em qu y trăng vàng choé

ở ướ Đêm th  sao lùa n ạ c H  Long

ự ưở ợ ơ 2) Nhà th  có s  liên t ng h p lí vì: Cá song đêm xu ng th ng n i lên m t bi n

ặ ề ườ ạ

ố ể ổ ườ ắ ấ ặ ỡ ng có màu s c r t s c s . Trên n n da  ữ ố ỏ ự ư ữ ỏ ồ ế ố ư ử ề ọ

hàng đàn cho đ n lúc r ng đông, cá song th ằ ẫ s m có nhi u đ m v n đ  h ng nh  l a, nh  nh ng ng n đu c đ  r c sáng lên gi a  đêm trăng sao.

ể

ườ ọ ộ ẻ ẹ ư ả ẻ ẹ ủ ơ ủ ệ ể ả ơ ­ Câu th  giúp ng ơ bi n kh i, đó là m t v  đ p h   o, l i đ c hi u thêm v  v  đ p c a các loài cá, v  đ p c a thiên nhiên  ượ ng c a nhà th  qu  là kì di u, ề ẻ ẹ ủ ưở ạ  kì. Trí t ng t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

138

ự ệ ắ

ạ ủ ầ ơ ẹ ả ố ự ả Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ở ổ bút pháp lãng m n c a nhà th  qu  là bay b ng, đi u đó đã ch p cánh cho hi n th c tr   nên kì  o, làm gi u thêm cái đ p v n có trong t ề  nhiên.

C©u 10:  Cho khæ th¬ sau:

ụ Cá nh  cá chim cùng cá đé

ấ ố ồ Cá song l p lánh đu c đen h ng

ẫ Cái đuôi em qu y trăng vàng choé

ở ướ Đêm th  sao lùa n ạ c H  Long

ủ ề ộ Ch  v i b n câu th , Huy C n đã cho chúng ta

ơ ể ả ộ ứ ấ §ây là câu ch  đ  cho m t đo n: “ ạ ỉ ớ ố ề ự ẹ ẽ ủ th y m t b c tranh kì thú v  s  đ p đ  c a bi n c  quê h ậ ươ ”. ng

ế ế ế ả ạ ậ ậ ỉ t ti p kho ng 8 đ n 10 câu đ  hoàn ch nh đo n văn trên theo phép l p lu n

ể ộ ễ ầ ộ ị Em hãy vi di n d ch (trong đó có m t câu ghép và m t câu có thành ph n tình thái).

G i ýợ :

ấ ậ ỉ ớ ố

ả ệ ủ ơ ươ ng.(1) Th t v y, t

ữ ớ ừ ậ ậ ắ ổ ữ

ố ồ ọ ư ộ ứ ẻ ẹ ự ỡ ữ ự ồ c d

ụ ộ

ẹ ữ

ệ

ấ (4).    Ánh trăng in xu ng m t n ặ ướ ể ướ . (3) Có l ố ẻ ẹ ủ ở ượ

ế

ở ượ ủ ằ ả ng c a nhà th  l

ưở ng t ạ ộ ộ ả ả ế

ậ ủ ệ ạ ả

ề ự ẹ ẽ  Ch  v i b n câu th , Huy C n đã cho chúng ta th y m t b c tranh kì thú v  s  đ p đ ắ   ể ể ả ủ ôn lên v  đ p r c r , kì di u c a bi n c  là s c c a bi n c  quê h ữ ắ ự ỡ ủ ữ ủ   màu c a nh ng đuôi cá, vây cá, m t cá v i nh ng màu s c r c r  c a nh ng nàng tiên ố   ệ ư ừ ả Nh ng con cá song gi ng cá nh  trong nh ng câu chuy n c  tích v a th c, v a  o.(2)  ướ ả   ấ ướ i ánh trăng l p lánh qu  là nh  ng n đu c đen h ng đang lao đi trong lu ng n ả   ạ ẫ ,ẽ  “cái đuôi em qu y trăng vàng chóe” l ẩ ả i là hình  nh hình  nh  n d  đ c đáo ẫ ư ẫ c, nh ng con cá qu y đuôi nh  qu y ánh đ p nh t.   ề ả ở   ơ ơ , càng huy n  o h n b i trăng tan ra vàng chóe. (5) V  đ p c a bi n kh i càng tráng l ư ộ   ả ả ạ c H  Long”. (6) Đêm đ  nh  m t c miêu t hình  nh nhân hoá : “Đêm th  sao lùa n ậ ạ ươ ủ   ở ủ ế ng đang th . (7). Ph i chăng ti ng th  c a đêm chính là ti ng rì rào c a sinh v t đ i d ư ấ   ơ ạ ượ ắ i đ sóng? (8).  Nh ng t c c t nghĩa b ng m t hình  nh b t ờ ả   ở ủ ướ c H  Long làm nên ti ng th  c a đêm. (9 ) Đây m t hình  nh đ o ng : sao lùa n ế ậ ộ ượ ng   c, m t sáng t o ngh  thu t c a Huy C n khi n cho c nh thiên nhiên thêm sinh ộ đ ng.(10).

Chú thích:

ử ụ ầ ­ Câu 4: s  d ng thành ph n tình thái ử ụ ­ Câu 5: S  d ng câu ghép.

ế ổ ợ ạ ả Câu 10: Vi t đo n văn t ng phân h p kho ng 15 câu:

ứ ụ ế ợ ớ ả ứ ộ

ổ ơ ứ ự ỡ ả ữ ề ả ạ ủ ứ ổ C m h ng v  thiên nhiên vũ tr  k t h p hài hoà v i c m h ng lao đ ng đã t o nên  ơ   ạ nh ng hình  nh r c r , bay b ng, lãng m n trong kh  th  th  hai và th  ba c a bài th  :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

139

ị ộ ề ầ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ

ụ ử ụ “Đoàn thuy n đánh cá”. (Đo n văn có s  d ng câu b  đ ng và câu có thành ph n ph   chú)

G i ýợ :

ở ừ ơ ư ở ầ ố

ơ ầ ướ ườ ả ngay dòng th  đ u và trong su t bài th  nh  m  đ u m t khúc ca  i. Trong câu hát hi n lên hình  nh nh ng đoàn cá

i dân chài l ể ữ ộ ữ ả ệ ề ượ ế ể ặ

nh  đoàn thoi gi a bi n Đông l ng. Bi n hi n hoà, đoàn cá ph n chi u  ự ữ ả ư ế ớ ở ộ ­ T  “hát” vang lên  ộ ủ lao đ ng c a nh ng ng đ c miêu t ánh sáng khi n cho không gian r ng l n tr  nên r c sáng.

ủ ườ ữ i dân chai hay l

i g i trìu m n – câu hát c a nh ng con ng ữ ờ ọ ẩ ệ ớ ị

ủ ệ ố ươ ế ề ố ệ ư ở ườ ơ ế ườ ắ i g n  ­ Ti ng hát c a ng ể ể ớ bó v i bi n kh i (liên h  v i các tác ph m nói v  m i quan h  đ i ngh ch gi a bi n  ố kh i và ng ơ i dân chài) Nh ng đây là m i quan h  thân th ắ ng, g n bó.

ả

ệ ề ộ ở ả ộ ỉ ượ ề ề ợ  chi u r ng và chi u dài, mà còn ấ ở ở c m  ra c  đ  cao và chi u

ạ   ổ ơ ế ­ Trong kh  th  ti p theo, xu t hi n các hình  nh thiên nhiên g i không gian khoáng đ t, bao la, không ch  đ sâu.

ả ụ ậ ơ ơ

ứ ớ ộ ự ự ể ờ  đây khi nhà th  đã th c s   ế ườ i lao đ ng (sáng tác năm 1958 – sau CMT8 chuy n đi

ộ ố ủ ề ắ ộ

ắ ự ế ặ ế ư ướ ỗ ầ ộ ặ ­ C m h ng vũ tr  là m t đ c đi m trong th  Huy C n, gi g n bó v i thiên nhiên, con ng ở th c t ) thì nó tr  nên g n bó, này n  trong ni m vui c a cu c s ng lao đ ng, không còn trĩu n ng n i s u nhân th  nh  tr ở c kia.

ả ườ ề ể ơ ạ i đang đi u khi n thiên nhiên. Nhà th  đã kh c ho

ẻ ẹ ủ ồ ướ ề ườ ắ ồ ớ t gió v i bu m

ẫ ấ ồ

ụ ư ầ ề ế ổ ủ ả ị ­ Hình  nh con thuy n hay con ng v  đ p c a con ng i lái gió – chinh ph c thiên nhiên. Con bu n l trăng: con bu m no gió cong cong nh  v ng trăng khuy t hay ánh trăng th m đ m bao  ph  => Dù là hình  nh nào thì cũng đ u thi v  và bay b ng.

ư ẹ ấ

ự ự ng, chân th c + s  thăng hoa c m xúc đã đem l ả i cho bài th  v  đ p r t mĩ

t bay r t nhanh và nh . Hình  nh thiên  ơ ẻ ẹ ấ ơ ể ữ ạ ỏ ơ ườ ư ộ . Bi n c , vũ tr  bao la nh ng con ng ướ ả i không h  bé nh , đ n đ c gi a bi n kh i,

ụ ư ườ ẻ ắ ở ề ­ Con thuy n nh  bay trong không trung, l ấ ượ nhiên  n t ệ ể ả l ầ t m vóc ng ề ớ i ng  dân tr  nên l n lao, kho  kho n.

ữ ủ ọ ượ ư ộ ậ ơ ơ

ắ

ể ơ ườ ế ụ ậ ấ ư ể ứ ơ ạ ị ữ ượ ủ ­ Nh ng chuy n ra kh i đánh cá c a h  đ ữ ớ đ u chinh ph c bi n kh i… Th  th  7 ch  v i cách ng t nh p ph  bi n là 4/3 r n r i  i dân chài v nh  càng tô đ m s c m nh c a ng ế c nhà th  hình dung nh  m t tr n chi n  ổ ế ắ ỏ ử t qua nh ng th  thách, khó khăn.

ọ ơ ồ ở ữ ữ ế ệ ặ ắ ấ  nh ng thanh tr c, nh ng d u n ng khi n âm đi u câu th ơ

ở ủ ­ Tr ng âm c a câu th  d n  ậ tr  nên th t hùng tráng

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

140

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ế Ử

Bài 4: B P L A

ớ ứ ầ ế     n th c c n nh .   A. Ki

1. Tác giả ệ ằ ễ ế t B ng, sinh năm 1941 t

ằ ệ ằ ệ ủ t là bút danh c a Nguy n Vi ạ ạ ữ ố   ư i Hu , nh ng quê g c ộ    đ u nh ng năm 1960 và thu c

ấ ỉ ơ ưở ệ  huy n Th ch Th t, t nh Hà Tây. B ng Vi ế ệ ơ ừ ầ t làm th  t ế ng thành trong th i kì kháng chi n ch ng Mĩ.

ố ớ ơ

ờ ế ử ờ ươ ữ ả ặ ả

ư ơ ờ ể ơ

ư ệ ả ắ ầ ọ ư ơ ả ế , có gi ng đi u tâm tĩnh tr m l ng, giàu suy t t, c m xúc tinh t , tri ế   t

­ B ng Vi ở th  h  các nhà th  tr ẩ ­ Tác ph m chính: H ng cây ­ B p l a (th  in chung v i L u Quang Vũ – 1968), ấ ươ ữ ng m t, nh ng kho ng tr i (1973), đ t sau m a (th  – 1977), Kho ng cách Nh ng g ế ử ơ ữ ờ gi a l i (th  – 1983). Cát sáng (th  1986), B p l a ­ Kho ng tr i (th  tuy n 1988)... ệ ơ ằ ­ Th  B ng Vi lu n.ậ

ả ượ c sáng tác năm 1963, khi BV đang là sinh viên

ườ ạ ọ ổ

ơ ủ ưở

ữ ế ử  : “B p l a” đ ợ ng Đ i h c t ng h p Ki – ép (Liên xô cũ). ẫ ng, suy ng m c a ng ề

ố ớ ộ ế ơ ồ ưở ỉ ệ ọ i cháu đã tr ườ ườ ế   ng thành, bài th  “B p ờ ể  ồ i bà và tình bà cháu, đ ng th i th ố ớ   i cháu đ i v i bà và cũng là đ i v i ườ : Qua h i t ầ i nh ng k  ni m đ y xúc đ ng v  ng ủ t  n c a ng

ươ ng đ t n

ễ ữ ấ ướ ơ , t

ủ ể ả ạ

ể c. ế ợ ơ ơ ợ ự ề ả nh ng ậ : Bài th  đã k t h p nhu n nhuy n gi a bi u c m v i miêu t ả ầ ả ự ự ớ  s  và ớ ề ế ử ắ ở ự  s  sáng t o hình  nh b p l a g n li n v i hình ọ ỉ ệ i bà, làm đi m t a kh i g i m i k  ni m, c m xúc và suy nghĩ v  bà và tình bà

ả ả

ỉ ệ ồ ẳ ừ ổ

ườ ủ ế ả i bà g n li n v i hình  nh b p l a trong h i t ữ ng c a cháu.

ồ ưở ế ử ắ ừ ậ ố ề ậ ớ ờ ề ế ẫ

ế ử ố ố ồ

ệ ạ ừ ỉ ệ ầ ạ ủ ả ng đ n hi n t i, t

ả ơ ấ ự ế ử ợ ề ế ơ ố

ừ ồ ưở  h i t ổ ỉ ệ ươ nhiên, đi t ữ ấ ả ứ ế ả

ề ộ ưở ứ ể ẫ ờ 2. Tác ph m.ẩ   a. Hoàn  c nh  sáng  tác khoa pháp lí tr ộ b.N i dung ử ợ ạ l a” g i l ệ hi n lòng kính yêu trân tr ng và bi gia đình, quê h ệ c. Ngh  thu t ậ bình lu n. Thành công c a bài th  còn  ả ườ cháu. ố ụ  : 3 ph n: ầ d. B  c c ầ ề ồ ưở ơ ế ử ầ ng v  bà + Ph n 1: 3 dòng đ u: hình  nh b p l a kh i ngu n cho dòng c m xúc h i t ề ầ ơ ổ + Ph n 2: T  “lên b n tu i” đ n “ni m tin dai d ng”: nh ng k  ni m tu i th  và hình ế ử ả nh ng ộ ờ   ầ + Ph n 3: T  “l n đ n đ i bà... đ n “thiêng liêng b p l a”: suy ng m v  bà và cu c đ i bà. + Ph n 4: (4 dòng cu i): Hình  nh bà và b p l a s ng mãi trong tâm h n cháu. ế   ­ M ch c m xúc c a bài th  r t t  k  ni m đ n ả ẫ suy ng m: hình  nh b p l a g i v  nh ng k  ni m tu i th  s ng  bên bà tám năm ròng,   ớ ệ   làm hi n lên hình  nh bà v i bao v t v  và tình yêu th ng trìu m n dành cho đ a cháu; ề ẽ  ấ ừ ỉ ệ t ng thành suy ng m và th u hi u v  cu c đ i bà, v  l k  ni m, đ a cháu nay đã tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

141

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ủ ườ ử ề ớ ố ả ố ị i cháu mu n g i ni m nh  mong v ề

ố s ng gi n d  mà cao quý c a bà; cu i cùng, ng bà.

ộ ố ơ ề ộ 3. Chú ý: C n c m nh n và thu c m t s  câu th  nói v :

ế ử

ậ ầ ả ọ ử ng b p l a, ng n l a ng con chim tu hú

ử ơ i bà nhóm l a và đ a cháu bé th .

ữ ừ ơ ế ồ ồ ọ  làm cho gi ng th  tha thi t b i h i.:

ế ở i ch ng đ n

ồ

ạ

ặ ư ẫ ở

ư ế ớ ượ ­ Hình t ượ ­ Hình t ứ ườ ả ­ Hình  nh ng ỏ ơ ả ­ Nh ng câu th  c m thán và câu h i tu t ế ế ế t th ! VD: ….Ti ng tu hú sao mà tha thi ẳ ơ ….. Tu hú   cùng bà ữ Kêu chi hoài trên nh ng cánh đ ng xa?” ế ử  và thiêng liêng b p l a!” Ho c: “Ôi kì l ắ ẳ “Nh ng v n ch ng lúc nào quên nh c nh :  S m mai này bà nhóm b p lên ch a?”

ộ B   . Phân tích n i dung bài th ơ  .

ồ ưở

.  ng v  bà và tình bà cháu ươ ườ ng, ng i ta ng bà

ớ ề ữ ề

ớ ề . Khi nh  v  quê h ứ ư ả ườ ố ớ ằ ươ ấ ươ ế ng nh  v  nh ng k  ni m g n li n trong quá kh  nh  dòng sông, b n đò, cây đa….  ề ế   ng,  m áp v  b p ỉ ệ ệ ự ồ ưở t, s  h i t hình  nh thân th ượ ắ ầ ừ c b t đ u t ắ ng đ

ữ ề   1  . Nh ng h i t ề ế ử ổ a.  Kh  1 nói v  b p l a và lòng cháu th th Đ i v i B ng Vi l a:  ử

ờ ờ ươ

ọ ở ắ ụ ộ ế ử ấ ệ M t b p l a ch n v n s ồ ở ầ

ọ ạ ả ộ ế ử ộ

ồ ớ ờ ậ ươ ữ ượ ế ử ả

ệ

ờ ế ườ

ẻ ạ ừ ớ ượ ự ế ợ

ế ử ấ ươ ượ ấ ở

ủ ả nhiên đánh th c dòng c m xúc h i t

ườ ư ấ ự ng c a cháu v  bà,  i nhóm b p m i s m mai ­ m t hình  nh xuyên su t bài th , lúc

ậ ộ

ộ ờ

ồ ưở ả ộ ả ấ ắ ế ng bà bi t m y n ng m a ấ ắ t m y n ng m a ứ ậ ắ ế ử ủ ề ế ử ươ ơ ả ệ ầ ả ng bà mãnh li

ng” dùng th t đ t qua v n th  c m thán, làm cho c m  ườ ấ ả i.

ờ i c  m t th i th   u bên ng i bà

ổ  ( Kh  2,3,4) ủ ạ ườ ỏ

ừ ứ ư ộ ữ ế ạ ơ

ộ ế ử ớ ng s m ượ M t b p l a  p iu n ng đ m ơ ớ ế ­ Ba ti ng “m t b p l a” tr  thành đi p khúc m  đ u bài th  v i gi ng điê  sâu l ng,  ậ ấ ủ ả hình  nh quen thu c trong m i gia đình. Hình  nh b p l a th t  m áp gi a cái l nh c a  ờ ươ ừ ấ ấ ớ ng v i bao tình c m “ p iu n ng đ m”. T  “ p  “ch n v n s ng s m”, th t thân th ấ ẫ ừ ợ ễ ả ế ừ iu” v a di n t  công vi c nhóm b p, v a g i ra bàn tay kiên nh n, khéo léo và t m lòng  ượ ấ ủ ợ ờ ồ ữ ấ c a ng ng, g i  i nhóm b p.( Các ch  “ p iu”, “n ng đ m”, “ch n v n” r t hình t ừ ấ ủ ế ủ ế ộ ả Ấ ;  p iu: là m t sáng t o t  “ p  ”   m i m  ­> đó là s  k t h p và bi n th  c a hai t t ấ ồ và “nâng niu”. B p l a  m áp “n ng đ m”  y còn mang tình th ng ch  che, ôm  p,  ủ ấ “ p iu” c a lòng bà) ề ứ ế ử ­  Hình  nh b p l a, r t  t ố ơ ỗ ớ ế ử ng òi nhóm l a, ng ế ử ủ ư ”. B p l a c a bà là ươ ờ Cháu th   nào cũng ch p ch n lay đ ng: “ ấ ả ổ ư ”, nghèo kh  và v t v . Nghĩ  ế ả ộ bi b p l a c a m t cu c đ i đã tr i qua “ ớ ề ế ử ộ ả v  b p l a, nh  v  b p l a mà  trong lòng đ a cháu đi xa trào dâng m t c m xúc  ươ ữ t. Ch  “th th ồ xúc lan to , th m sâu vào h n ng ơ ợ ạ ả ộ ơ ấ b. T  đó, bài th  g i  l ả  ữ ậ ở ề  ­Kí  c đ a nhân v t tr  v  nh ng năm “đói mòn đói m i” c a n n đói năm 1945: “c ỏ   dân t c đói nghèo trong r m r ” (Ch  Lan Viên). Thành ng  “đói mòn đói m i” – cái đói Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

142

ớ ườ ố ắ

ệ ơ ỉ i b  đánh xe ch c cũng   ớ

ầ ể ế ơ ườ ọ i đ c.  Tuy nhiên cái đói ch  là cái  c ố Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ự ầ ạ kéo dài làm m i m t, ki t s c, con ng a g y r c cùng v i ng g y khô…Gi ng th  trĩu xu ng, nao nao lòng ng đ  nhà th  nh  v  m t

ố ấ ố ạ ệ ứ ỏ ố ọ ớ ề ộ tu i th  cay c c, thi u th n trăm b : ề ự ổ ơ ổ “Lên b n tu i cháu đã quen mùi khói ỏ Năm  y là năm đói mòn đói m i ự ầ B  đi đánh xe khô r c ng a g y

ờ ố ạ ế Ấ ượ ấ ng nh t là

mùi khói b pế : “Khói hun nhèm m t cháu. Nghĩ l ơ

ề ự ươ

ắ ẳ ả ộ ỗ ứ ng tu i th  gian khó, nghĩ mà c n cào m t n i nh  th ả ẫ

ạ

ế ớ ộ ế ậ ố ắ ắ ở ơ ẫ

ố ờ ơ  thi u th n nghĩa tình.

ừ ế tình l i nh  v

ổ ữ ủ

ạ ầ ắ ượ ắ ớ ạ i trong đo n th  th  ba. ng đ

ồ

ậ ồ

ơ ỗ ộ ớ ế ế ế

ứ ệ ồ

ườ ế ề ắ ỗ ớ ộ

ả ế ườ ữ ớ

i tr i d y nh ng hoài ni m nh  mong: “ti ng tu hú sao mà tha thi ẳ ự ế ệ ề ệ

ữ ộ ỗ ậ ể ơ …?”…. Còn gì h n v i nh ng chi ti

ớ ư ế  s  xúc đ ng nh  th ? ờ ợ ể ế ự ự t t ẻ ắ ơ ợ ả t c a câu th  còn g i ra tình c nh v ng v , côi cút, v i v i nh ớ

ươ ắ    s ng mũi i đ n gi ­  n t ề ả ự ả ị ể ả còn cay”. Hai câu th  có giá tr  bi u c m cao. HÌnh  nh t    th c : khói nhi u cay, khét vì ộ ư ừ ượ ạ ủ ướ ng tr ng: s  xúc đ ng­ nghĩ mà   ng nhi u và l nh và v a là hình  nh t t vì s c i  ổ ơ ứ  ả ớ ươ ồ ươ ng bà. C m xúc quá kh th ể ỗ ậ   ả ệ ạ i và ch c h n c m xúc quá kh  ph i sâu s c l m m i có th  tr i d y hoà l n hi n t ươ ứ ấ ư ẽ ế ng lòng m nh m  th . Cho dù năm tháng trôi qua nh ng kí  c  y tr  thành m t v t th   ư   ấ ổ ị ẳ ễ đâu d  nguôi ngoai. Qua đó, nhà th  kh ng đ nh, tu i th  d u thi u th n v t ch t nh ng ế không bao gi ớ ề ti ng chim tu hú ố ậ ữ ế  trong su t tám năm ­ T  mùi khói b p, nhân v t tr   ỉ ệ ơ ắ   ả ữ ròng c a tu i th  ­ nh ng k  ni m đ y  p âm thanh, ánh sáng và nh ng tình c m sâu s c ơ ứ ươ ế ử c nh c t xung quanh cái b p l a quê h “ Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm l aử ữ Tu hú kêu trên nh ng cánh đ ng xa …. ộ   +Th t là h n nhiên, trong sáng và xúc đ ng làm sao khi nhà th  tâm tình v i chim tu hú. ộ ủ ồ   Ti ng chim tu hú là ti ng chim quen thu c c a đ ng quê m i đ  vào hè. Ti ng chim râm ắ ự ả n lá, trên cánh đ ng c  kh c kho i kêu mãi, kêu hoài, trong hi n th c đã ran trong v   ế ắ   ư ụ ế t l m, t, ti ng chim trong n i nh  nh  gi c giã, kh c kho i m t đi u gì da di tha thi ế   ệ ế t khi n lòng ng ư ơ ế th !”. Nhà th  đang k  chuy n v  bà mà nh  tách h n ra đ  trò chuy n tr c ti p v i bà:   ớ ớ “bà còn nh  không bà ệ + Âm đi u tha thi ủ th ế ủ ng c a hai bà cháu:

ế ở ẳ ơ Tu hú cùng bà

ữ ồ i ch ng đ n  Kêu chi hoài trên nh ng cánh đ ng xa ?

ấ ạ ỗ

ả ể ậ ấ ng c  tâm h n l n th  ch t cho cháu, v y mà bây gi

ộ ọ ở ộ

ờ ấ ả ớ ợ ươ ng bà v t v , lo toan, bi

ổ ể

i bà và có c  hình  nh quê h đó lung linh hình  nh ng ng.

ớ ả ườ ườ ỗ ệ ằ ớ ươ ư ậ ả i bà b ng nhiên tr  nên cao l n, vĩ đ i khi B ng Vi t nh  v

ươ ả ặ ả ệ t hình  nh ng năm tháng đau th

ấ ả ộ ế ẹ ệ ố ơ ớ Câu th  m i th m thía làm sao, xót xa làm sao! Bà luôn bên cháu, d y d , chăm   ờ  ồ ẫ ưỡ ớ sóc cho cháu l n lên, nuôi d ả   ế ể  đây tr  thành m t m nh cháu cũng đi xa, đ  bà m t mình khó nh c.Ti ng chim tu hú gi ồ ỏ ế ơ ể ợ t ng  cùng tâm h n tu i th  đ  g i nh  g i th   ng. Cháu th ỉ ổ   ứ ỉ ệ ai, ch  có th  tâm tình v i chim tu hú mà thôi. Nh  v y, b p l a đánh th c k  ni m tu i ơ ở th ,  ặ ­ Đ c bi nh ng  ữ ề nhi u gia đình Vi ế ử ươ ả ớ ề  ạ ở ủ     – hoàn c nh chung c a ng, v t v , gi c tàn phá xóm làng ậ   M  và cha công tác b n t Nam trong cu c kháng chi n ch ng Pháp. “

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

143

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ự ư ỗ ủ ạ ớ

ả ữ ể ệ ở ế ớ   ứ ự ậ  l p, s m ạ    Hu ”, “bà d y cháu làm, bà

ố ế ử ặ ọ

ố  chi n khu b  còn vi c b ư ớ ể ẫ ượ không về”,  cháu s ng trong s  c u mang, d y d  c a bà, s m có ý th c t ph i lo toan. Bên b p l a: “bà hay k  chuy n nh ng ngày  chăm cháu h c”, bà d n cháu đinh ninh: ế ệ ố ể ọ t th  ch  k  này k  n , c bình yên!” ố ở “B   ế Mày có vi ứ ả C  b o nhà v n đ

ộ ậ ấ ấ ệ Bà là hi n thân c  th  nh t, sinh đ ng nh t cho h u ph

ệ ề ộ ớ ườ t Nam, do nhi u c nh ng  khác nhau, mà vai trò c a ng

ế ẹ ề ụ ể ả ề ủ

ế ữ

ư ạ ễ ả ộ

ủ

ố ấ

ẹ tình bà cháu qu n quýt yêu th ơ ế ử ườ

ậ ế ư ớ ả ậ ạ ộ ế ử ươ   ng l n. Trong nhi u gia ủ   i bà – bà n i, bà ế ữ   i m  hi n. S ng trong nh ng năm dài chi n tranh, ư bà b o”,ả ọ    ng  nh  “ ươ ng bao la,   ợ   ầ ệ ạ i 4 l n g i ạ   ng là h nh phúc. ố   ế ề i cháu trong bài th  “b p l a” tuy ph i s ng xa cha m , tuy g p nhi u thi u th n ủ ươ   ng c a bà. Vì ươ   ng bà khó t tha n ng h u: “nhóm b p l a nghĩ th

ạ ơ

ạ ậ ữ ủ ự ế ợ ả ả ữ ớ ề ầ ễ

ớ ộ ủ ự ự

ậ ầ ơ ữ ả ả

ủ ả ộ

ế ị i hi n v  s ng đ ng và chân thành, gi n d . ả ề ổ ế ử ơ

ừ ẫ ủ ổ  . (Kh  5,6) ườ ng v  tu i th  và bà, ng ể ươ  và cũng là đ  th

ế ử

ườ ữ ử ạ ấ ả ở ề ệ ạ ể i cháu tr  v  hi n t   i đ  suy ề   ớ ơ ề ng bà nhi u h n, nh  bà nhi u ườ   ờ ể ọ ử i    cho ng n l a luôn  m nóng và to  sáng trong m i gia ề ồ ưở ẽ ố  s ng c a bà ắ i cũng là ng ề i gi

ừ ế ử ọ ử ả ấ ẩ ụ r t tráng l ệ .

ề ng n l a”­ m t hình  nh  n d ộ i b p l a bà nhen. “R i s m r i chi u l

ộ đình Vi ườ ố ạ ngo i – đã thay th  vai trò c a ng ừ ử ạ ướ ữ ẫ c m i tai ho , th  thách. Các t th  nh ng bà v n v ng lòng tr ậ ắ ấ “bà d y”, “bà chăm  m t cách sâu s c t m lòng đôn h u, tình th ” đã di n t ỏ ượ ữ bà” và ch  “ữ cháu” đ ố ớ ự c đi p l s  chăm chút c a bà đ i v i cháu nh . Ch ” ươ ượ ươ ả ng.  Đ c s ng trong tình th t ả ố ặ Ng ượ ố c s ng trong vòng tay yêu th khó khăn, nh ng em th t h nh phúc khi đ ồ ấ ế th  cháu m i c m th y m t cách thi nh c”.ọ ủ   i, làm nên thành công c a đo n th  nh  v  bà, qua dòng ch y c m xúc c a => Tóm l ế ố   nhân v t tr  tình chính là s  k t h p, đan cài nhu n nhuy n v i nhau gi a các y u t ả ự   ể ả  và t bi u c m, miêu t  s . Đây cũng là nét bút pháp quen thu c c a nhà th . Chính s ị ộ ầ ế ợ   k t h p nhu n nh  đ c đáo đó khi n cho hình  nh c a bà th t g n gũi, nh ng m ng kí ệ ề ố ơ ạ ổ ứ c tu i th  l ẫ ữ 2  . Nh ng suy ng m v  bà và hình  nh b p l a   ỉ ệ ữ ­  T  nh ng k  ni m h i t ề ộ ờ ng m v  cu c đ i  và l h n.ơ  Hình  nh bà luôn g n li n v i hình  nh b p l a, ng n l a. Có th  nói bà là “ng ả ả ỗ ọ ử nhóm l a”, l đình.  ứ + T  “b p l a”, đ a cháu nghĩ v  “ ồ ọ ử

ề ạ ế ử ồ ớ ộ M t ng n l a lòng bà luôn  ứ ộ ề

ế ử ọ ử ề ả ủ ẵ  s n ẳ ỉ ằ

ừ ọ ử ủ ệ ấ t, ng n l a c a tình yêu th

ọ ử ủ ươ ấ

ỉ ệ ướ ố

ươ ề

ữ ng dài. Ng n l a là s c s ng, lòng yêu th ữ ọ ử ượ ừ ề ồ

ứ ố ọ ử ng “ng n l a”, các t ẳ ứ ủ ẵ ủ ả ộ ị M t ng n l a ch a ni m tin dai d ng” ệ ề ớ ớ    “B p l a bà nhen s m s m chi u chi u” không ph i ch  b ng nhiên li u bên ngoài mà ọ ử ủ ẵ    s n” ng “luôn  đã sáng b ng lên thành ng n l a b t di ẳ ỉ ọ ử   ệ ề ề t. Ng n l a trong lòng bà,  ng n l a c a ni m tin vô cùng “dai d ng”,  b n b  và b t di ặ   ệ c cháu trên su t ch ng là nh ng k  ni m lòng, niêm tìn thiêng liêng kì di u nâng b ề ườ   ng, ni m tin mà bà truy n cho cháu. đ ớ ồ ớ ỉ ờ  ng  ch  th i gian: “r i s m r i chi u”, các Cùng v i hình t   ủ   ố ừ  “nhen”, “  s n”, “ch a” đã kh ng đ nh ý chí, b n lĩnh s ng c a bà, cũng là c a đ ng t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

144

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ữ ữ ờ ườ ụ ữ i ph  n  Vi

ế ạ ệ ẽ ầ ọ ử ự ế ấ ươ hào. Tình th

ệ ộ ộ ậ ơ ạ ủ

ỉ ử ườ ồ ả ữ ử

ườ ề ả ấ ề ử ừ ử i nhóm l a, gi ế ệ ố ế

ữ ơ ủ ứ i truy n l a ­ ng n l a c a s  s ng, ni m tin cho các th  h  n i ti p. ề

ỗ ộ ề ắ ủ t Nam chúng ta

ẫ ầ ậ ắ ư ơ ế ề ế ử ả

ậ ứ ươ ả

ủ ứ

ơ ậ ậ           L n đ n đ i bà bi

Nhóm b p l a  p iu n ng đ m”

ế ử ư ấ ắ

ỉ ầ ằ ộ

ệ t Nam gi a th i chi n. Đi p ng  “m t ng n l a” cùng k t c u song ng   ứ ọ   ng, đ c hi hành đã làm cho gi ng th  vang lên m nh m , đ y xúc đ ng t ọ ử   ẫ sinh, tính kiên trì nh n n i c a bà là ngu n nhiên li u vô t n làm b ng sáng lên ng n l a ư ế vĩnh c u truy n c m  y. Nh  th , hình  nh bà không ch  là ng    l a mà ọ ử ủ ự ố còn là ng ườ   i + Tám câu th  ti p theo là nh ng suy nghĩ sâu s c c a nhà th , c a đ a cháu v  ng ờ ủ ề   ệ bà kính yêu, v  b p l a trong m i gia đình Vi . Cu c đ i c a bà nhi u ị   ị ấ ả ề ng ch u “l n đ n”, tr i qua nhi u “n ng m a” v t v .  Bà c n m n lo toan, ch u th ủ ậ ớ khó, th c khuya d y s m vì bát c m, manh áo c a con cháu trong gia đình. C nh nghèo   ể ệ ấ ố ờ ấ ả ừ ậ ậ nên bà su t đ i v t v . T  “l n đ n” th  hi n t m lòng đôn h u và đ c hi sinh c a bà: ư ấ ắ ế ậ ờ t m y n ng m a ồ ế ậ ụ ấ ờ M y ch c năm r i đ n t n bây gi ữ ậ ớ ẫ  thói quen d y s m.   Bà v n gi ượ ồ ế ử ấ ả ộ ờ ố ế ử ằ ượ ồ ố ớ ệ ừ nhóm” đ

ế ớ ắ ơ

ữ ử ủ ế ộ

ượ ữ ồ

ế ử ấ ế ế ạ ớ

ọ

ừ ứ ế ươ

ng vô h n c a bà. Đ n câu ti p theo thì lòng bà còn m ớ ế ế ả ế

ủ ớ ồ ế ả ọ thì hoàn toàn mang nghĩa tr u t

ừ ượ ắ ơ ẻ ổ ư ư ả ả ậ

ị ươ ượ

ậ th t hay tình th

ạ

ữ ủ ướ ừ ữ ng và làm b ng sáng nh ng

ữ ấ

ọ ử ủ ế ử ộ ự ế ệ ượ

ậ

ọ ử ủ ồ ủ ư ậ ể ề ề ẳ ộ ộ

ụ Bà đã nhóm b p l a trong su t cu c đ i bà, đã tr i qua n ng m a “m y ch c năm   ấ ả  ồ t c r i”. Bà không ch  nhóm b p l a b ng đôi bàn tay già nua, g y gu c, mà là b ng t cượ   ấ ủ ậ ấ  “ t m lòng đôn h u “ p iu n ng đ m” c a bà đ i v i con cháu. Đi p t ự ể   ế ấ ầ ắ ạ t r t th c… có đi m i 4 l n trong 4 câu th  đan k t v i nh ng chi ti nh c đi nh c l ở  ắ ạ ư ớ chung là cùng g n v i hành đ ng nhóm b p, nhóm l a c a bà nh ng l i khác nhau  ể ưở ấ ụ ể   i  m cho bà cháu nh ng ý nghĩa c  th : khi thì nhóm b p l a  p iu, n ng đ m đ  s ế ộ ố ủ ươ   qua cái l nh bu t c a s ng s m; đ n câu ti p theo thì đã v a nhóm b p lu c khoai, ỏ ư ỡ ộ ắ lu c s n cho cháu ăn đ  đói lòng mà nh  còn đem đ n cho đ a cháu nh  cái ng t bùi   ở  ạ ủ ủ ắ c a s n khoai, c a tình yêu th ắ ạ ặ ộ   r ng h n cùng v i n i xôi g o m i mùa g t là tình c m xóm làng đoàn k t, g n bó, chia ứ ư ậ ng t, s  bùi và đ n câu th  t   ng: nhóm d y c  tâm ủ ỏ   tình tu i nh . Tình c m c a bà bao la gi n d  nh  khoai s n và cũng đ m đà nh  khoai ể ệ ự  ữ ấ ọ ồ ắ ừ ng”, “ng t bùi”, “chung vui” th  hi n s s n.Các t  ng  “ p iu n ng đ m”, “yêu th ự  ề ễ ả ậ ệ ộ ệ ủ ươ tinh luy n c a m t ngòi bút ngh  thu t, đã di n t ng, ni m vui, s ậ ả ạ ấ   i cho con cháu. Bà đã “nhóm d y c  nh ng tâm tình no  m, h nh phúc mà bà đã mang l ơ ổ ọ ưỡ ỏ   c m , nh ng khát v ng c a đàn cháu tu i nh ”, nuôi d ỏ ế ử ươ   ng  m áp. Chính vì th  mà nhà nh . B p l a bà nhen đã nhóm lên ng n l a c a tình th ị ậ ả ơ ả   c trong hình  nh b p l a bình d  mà thân thu c s  kì di u, thiêng th  đã c m nh n đ ừ ế ử ạ  ng n l a c a bà, cháu nh n ra liêng: “ÔI! Kì l    và thiêng liêng ­ B p l a”. Nh  v y, t ấ   ượ ả ộ c linh h n c a m t dân t c v t c  m t “ni m tin dai d ng” v  ngày mai, cháu hi u đ ả v , gian lao mà tình nghĩa.

ươ ư ứ ề 3  . Ni m th   ­ Đ a cháu năm x a gi ng thành

ọ ờ “ Gi

ớ ủ ng nh  c a cháu:   ưở  cháu đã đi xa. Có ng n khói trăm tàu. ề ử

ả ư ế ớ đã tr ờ Có l a trăm nhà, ni m vui trăm ng ….. S m mai này bà nhóm b p lên ch a”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

145

ớ ớ ở ề ữ i r ng l n v i nh ng đi u m i m . Cháu đã đ

ọ ữ ẻ ọ ử ế ớ ộ ư

ề ể

ỗ ớ ươ ề

ở ấ ế ỉ ệ ấ ỡ

ờ ng  đ i.

ớ ả ướ ườ c đ ơ ứ ự ộ ế ế : nh ng gì là thân thi

ầ t lí th m kín ỡ ơ ỗ ứ ả ộ i đ u có s c to  sáng, nâng đ  con ng

ệ ụ ể ủ ng và lòng bi

ở ầ ủ ể ự ữ ấ ủ   t nh t c a ủ   ố ườ i su t hành trình đài r ng c a ộ ế ơ   t  n bà chính là m t bi u hi n c  th  c a tình yêu ươ   ng, và đó cũng là s  kh i đ u c a tình yêu con

c.

ượ

ượ ữ ể ơ

ế ử ừ ọ ậ ư ọ ử ấ ẫ ả ơ ự ừ ế   ư ng tr ng k t ng b p l a v a th c v a mang ý nghĩa t ớ   ợ ệ  s  và bình lu n; gi ng đi u và th  th  tám ch  phù h p v i   ng và suy ng m. Bài th  nh  ng n l a  m áp to  sáng và cháy mãi

ườ ọ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ượ   ớ ộ ệ ừ ­ Đi p t c  “trăm” m  ra m t th  gi ữ ở ộ ớ ố   s ng v i nh ng ni m vui r ng m , nh ng gi a “ng n khói trăm tàu, ng n l a trăm nhà, ẫ ỗ ẫ ế ử ủ ng bà…. M i ngày cháu v n không th  quên b p l a c a bà, v n không nguôi nh  th   ế ử   ớ ề ư ề ự ỏ đ u t  h i: “s m mai này bà nhóm b p lên ch a?, m i ngày đ u nh  v  bà và b p l a ủ   c a bà. Hình  nh  y đã tr  thành k  ni m thiêng liêng làm  m lòng, nâng đ  cháu trên ữ nh ng b 4  . Bài th  ch a đ ng m t ý nghĩa tri   ườ ề ổ tu i th  m i ng ươ ộ ờ cu c đ i. Tình yêu th ớ ự ắ ươ ng, s  g n bó v i gia đình, quê h th ấ ướ ườ i, tình yêu đ t n ng ạ ằ ệ t đã sáng t o hình t  B ng Vi ả ự ự ể ả ợ h p miêu t , bi u c m, t ồ ưở ả c m xúc h i t ủ ả trong tình c m c a ng i đ c.

ệ ậ ỏ C   . Câu h i luy n t p

ả ề ủ ư ượ ượ ế ử ” ng “b p l a ng tr ng c a hình t

ả ậ ủ ế ử ả Hình  nh b p l a v n là hình  nh th t c a b p l a mà ngày ngày ng

ế ử ố ư ế ử ạ ở ượ ư i t

ấ i tr  thành hình  nh t ử ươ t c a tình bà cháu, tình quê h

ả ng tr ng, g i l ử ọ ử ườ c. B p l a mà ng ạ ừ ệ ươ

ng mà bà nâng niu dành t ế ử ả ọ

ả ượ ừ ử ừ ậ Câu 1: Hãy nêu nh n xét v  hình  nh t G i ýợ : ườ   i bà nhen   ợ ạ ấ ả ữ ử ấ ơ ỉ  l a n u c m. Nh ng b p l a l t c  nh ng k ọ ử ấ   ệ ấ ề ủ ni m  m áp c a hai bà cháu. L a thành ra ng n l a tình yêu, l a ni m tin, ng n l a b t ế ử ấ ướ ệ ủ ng đ t n   i bà  p iu hay chính là di ấ ả  vi c d y cháu làm, chăm cháu t c  cho cháu, t tình yêu th   ườ   ọ ơ h c, b o cháu nghe. B p l a cũng là n i bà nhóm lên tình c m, khát v ng cho ng i ư ự ng tr ng.  cháu. Nhóm l a do đó cũng v a có nghĩa th c, v a có ý nghĩa t

ệ ậ ủ ổ ơ “nhóm” trong kh  th  sau

ồ

ượ ọ ề Nhóm ni m yêu th ắ ng khoa s n ng t bùi

ớ ẻ ồ

ệ ừ ị Câu 2: Phân tích  giá tr  ngh  thu t c a đi p t ế ử ấ “Nhóm b p l a  p iu n ng đ m ươ ạ ậ ả ữ

ổ ơ ượ ệ ừ ắ ạ ạ ả Nhóm n i xôi g o m i x  chung vui ỏ Nhóm d y c  nh ng tâm tình tu i nh ” c nh c l “nhóm” đ ­ Đi p t i 4 l n  làm to  sáng h n nét “kì l ” và thiêng liêng

ề ừ ế ử ủ ứ ữ ề ơ

ầ ế ử ạ b p l a. B p l a c a tình bà đã nhóm lên trong lòng cháu bao  đi u thiêng liêng, kì l .  ừ T  “nhóm” đ ng đ u m i dòng th  mang nhi u ý nghĩa: T  b p l a c a bà nh ng gì  ượ đ

ả ấ

ồ ươ ươ ế ử ủ ầ ỗ ơ c nhóm lên, kh i lên?   + Kh i d y tình c m n ng  m + Kh i d y tình yêu th ng

ơ ậ ơ ậ ng, tình làng nghĩa xóm, quê h Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

146

ơ ậ ủ ữ ề ọ ơ ộ

ượ ở ồ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ồ ủ ỉ ệ + Kh i d y nh ng k  ni m tu i th , bà là c i ngu n c a ni m vui, c a ng t bùi  ỏ ồ ủ n ng đ m, là kh i ngu n c a nh ng tâm tình tu i nh .

ổ ẻ ề ế ử ủ ổ ữ => Đó là b p l a c a lòng nhân ái, chia s  ni m vui chung.

..................................................................................................

Ớ

Ư

Ữ

Ẹ

Bài 5:  KHÚC HÁT RU NH NG EM BÉ L N TRÊN L NG M

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

:ả

1. Tác gi ễ ở ề ừ ế

ứ ườ

ấ i quê h ộ

ế ế ệ ữ

ư ồ ườ ứ

ườ ẩ ng ca M t đ

ậ ị ầ ầ ở c hoàn thành

ộ  Th a Thiên ­ Hu  trong m t gia đình trí   ­  Nguy n Khoa Đi m sinh năm 1943, quê  ươ   ề ạ ạ ệ ố ng ng dDHSP năm 1964,. NKĐ v  l t nghi p tr th c cách m ng. Sau khi t ơ  ơ ừ ắ ầ ố ộ  năm 1968, và là m t nhà th tham gia cu c chi n đ u ch ng Mĩ. Ông b t đ u làm th  t ơ ẻ ể ủ ấ   ơ ế tiêu bi u c a th  h  nhà th  tr  nh ng năm kháng chi n chóng Mĩ. Th  NKĐ giàu ch t ế   ộ ư ủ ể ệ ả i trí th c tham gia vào cu c chi n  c a ng suy t , d n nén xúc c m th  hi n tâm t ặ ườ   ạ ấ ơ ấ ủ ng đ u c a nhân dân. Tác ph m chính: t p th  : Đ t ngo i ô (1972); Tr ọ ượ khát v ng (đ  Bình Tr  Thiên 1971, in l n đ u 1974) 2. Tác ph mẩ :

ậ ữ ơ ọ

ờ ộ ố ủ ộ ố ế ệ ủ

ạ ố Ở ữ ấ ế ấ ế ả ế ế c in trong t p “Đ t và khát v ng” (1984). Bài th  ra đ i vào nh ng năm t c a  kháng chi n ch ng Mĩ. Giai đo n này, cu c s ng c a cán b  và   ấ    nh ng chi n khu s n xu t,

ừ ẵ ệ ấ ả

ườ ẹ ộ ỏ c v ng c a ng i m  dân t c qua đó bày t

ấ ướ ủ ủ ươ ộ c và khát v ng t lòng   ế    do c a nhân dân ta trong cu c kháng chi n

ố

ườ ề ẹ ươ ươ i m  Tà Ôi trong ba khúc hát, t ng đ ớ   ng v i

ơ ượ ­ Bài th  đ tháng quy t li nhân dân ta trên các chi n khu r t gian nan, thi u th n.  ứ ế v a s n sàng chi n đ u b o v  căn c .  ướ ọ ể ệ ẩ ­ Tác ph m th  hi n tình yêu con và  ự ọ yêu quê h ng đ t n ch ng Mĩ.  ­ Nhà th  đãơ  th  hi n c m nghĩ v  ng ể ệ ả ba đo n, ba khúc hát ru:

ủ ườ ươ i m  th ng con, th

ủ ườ ẹ ươ ẹ ươ ươ

ủ ng con, th ươ ng con, th

ơ ứ ấ ứ ứ ấ i m  th ẹ ươ i m  th ặ ặ ạ ờ ừ ệ ằ

ủ ư ơ

ủ ằ

ế ỡ ự ế

ắ

ớ

ạ ườ ế ủ ạ ộ ộ + Khúc th  nh t: Khúc hát ru c a ng ng b  đ i + Khúc th  hai: Khúc hát ru c a ng ng dân làng ườ ấ ướ +Khúc th  ba: khúc hát ru c a ng c. ng đ t n ở ầ ề i l ­  Bài th  có c u trúc trùng đi p: l p l   i và l p câu. T ng khúc đ u m  đ u b ng hai ẹ ơ ủ ờ ư ẹ ừ câu th :  “Em Cu Tai ng  trên l ng m   i. Em ng  cho ngoan đ ng r i l ng m  (....)  và   ườ ế ờ ự ơ ủ ủ ẹ k t thúc b ng l i ru tr c ti p c a ng i m : Ng  ngoan A­kay  i, ng  ngoan A­kay   ị Ở ừ ặ ặ ở ữ ờ ắ ề ơ ạ ượ ị  t ng l h i. L p nh p:   c ng t đ u đ n   gi a dòng i đ i ru tr c ti p này, nh p th  l ươ   ặ ệ ư ế ặ ặ ạ ấ ạ ị i, cách ng t nh p nh  th  đã t o nên âm đi u dìu d t, v n v 4/4.  Cách l p đi l p l ng ầ ủ ờ ặ ắ   ộ ể ệ ữ ệ ạ c a l i ru g n v i lo i hình âm nh c. Gi ng đi u tr  tình đã th  hi n m t cách đ c s c ế ả tình c m thi t tha, trìu m n c a ng ọ ẹ i m .

B . M ộ t s ố ®Ò luyÖn tËp :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

147

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỉ ạ ớ ữ ả ạ ế l i vi t là “nh ng em bé l n trên

ề ộ Câu 1: . T i sao ch  có m t em cu Tai mà tác gi ơ ư l ng m ? Nhan đ  bài th  có ý  nghĩa nh  th  nào?

ộ ế ữ ư ẹ ỉ ­ Ch  có m t em cu Tai, nh ng tác gi

ộ ả ư ớ

ộ ườ ẹ ờ

ẹ ộ ề ề ể ộ

ẹ ề ủ ẹ ộ

ườ ề ệ ẹ i m  Vi

ướ ả ế ợ t Nam, k t h p lòng th c. Hình  nh ng ườ ng dân làng, yêu n

ể ế ườ ượ ủ ớ

ề ộ ẹ ươ ư ộ ậ ự ẹ ộ ườ i m  mi n núi, cũng là ng ươ ộ ộ ng b  đ i, yêu th ữ ng tr ng đã nuôi l n nh ng ng ố ổ  do cho T  Qu c.

ề i ru trong bài th  “Khúc hát ru….”? Khúc hát này có đi u gì

ườ ệ ơ ả ị ộ t v  nh p đi u, n i dung tình c m?

ư ế ả ạ  l t là “nh ng em bé”. Đây là cách khái i vi   ụ ể ơ   quát trong th . Em cu Tai là m t hình  nh c  th , nh ng có bao nhiêu em bé đã l n trên ư   ủ ữ ư l ng c a nh ng bà m  ng i dân t c Tà Ôi. Cũng có bao nhiêu bà m  ngoài đ i nh ng ấ ẹ ỉ ế ơ ạ nhà th  l t m t bà m  mà thôi. M t em bé đ  nói r t nhi u em bé. Nhi u bà   i ch  vi ơ   ơ ỉ ể ư i m . Nhan đ  c a bài th  do đó cũng là m t ý th . m , nh ng ch  đ  nói v  m t ng ươ   ợ ơ ng Bài th  ca ng i ng ườ   ớ con, yêu con v i yêu th i ả   i con c a mình đ  hi n dâng cho m  là hình  nh t ế cu c kháng chi n giành đ c l p t 3. Có bao nhiêu ng ệ ề ặ đ c bi G i ý: ợ

ờ ờ ả ủ ườ i ru c a hai ng ủ i ru c a tác gi i ru em cu Tai, m t là l

ờ ộ ờ i”. Hai l

ờ ộ Có hai l ẹ ủ ố i ru trong m t khúc hát. M i l

ờ ờ ồ ả ầ ả ể ư ơ ạ ờ

ệ ẹ và l ẹ ộ i ru c a m  em. L i ru c a tác gi ả

ờ ầ ươ ủ ẫ ầ ặ ạ

ớ ộ

ộ ộ ơ ữ ờ ư i nh ng v n có ph n phát tri n làm cho l ả ơ

ắ ế ự ấ ươ ồ ị ộ ộ

ể ủ ẫ ỉ ả ạ ạ ừ ệ ế ữ ẹ ế ỉ

ấ ướ ụ ấ và đ t n

ớ ẻ ộ ỏ ữ

ằ

ằ

ớ ẹ i thi u tác gi , tác ph m)

ở ầ ẽ ơ ặ ắ ẩ ấ ộ ờ   i ru khác , m t l ệ ư i ru này hoà quy n vào nhau   là c a m  em “L ng đ a nôi và tim hát thành l ỗ ờ   i trong su t bài th , t o thành khúc hát ru đ c đáo. Hai l ủ ữ   ẹ ủ ủ  k  ra nh ng ru g m hai ph n: L i ru c a tác gi ướ ề ệ ề ế ờ c v  em và v  k t qu  công vi c. Âm   công vi c m  em làm. L i ru c a m  em mong  ạ ừ   ừ ể ư i v a ng l i ru v a du d đi u có ph n l p l ớ   ữ i ru bu n quen thu c v i nh ng “sung chát đào chua”, v i bi n hoá. Không ph i là l ệ ủ   nh ng “con cò” và “c n m a mù m t”. N i dung bài th  là nh ng công vi c c a m t bà   m  kháng chi n: giã g o nuôi b  đ i; phát r y t a b p, l y l ng th c cho làng kháng ẹ   chi n; chuy n lán, đ p r ng đánh Mĩ. Tình c m c a m  không ch  dành cho con trai bé ộ ộ b ng, mà còn dành cho b  đ i, cho dân làng, cho lãnh t   c. Đ y chính là ủ nh ng nét m i m , đ c đáo c a bài hát ru. ồ 4. Phân tích hai câu thơ: “M t tr i c a b p thì n m trên đ i ặ ờ ủ ắ ặ ờ ủ ư .” M t tr i c a m  em n m trên l ng ả ệ ơ  là nh ng câu th  đ c s c nh t trong bài th .

ế ế ạ ậ

ắ ầ ươ

ặ ờ ỏ ủ ố

ặ ờ ể ộ   ẹ i m , là cu c ẹ ườ   i m  Tà ôi

ườ ế ườ i m . Th  gian không th  thi u ánh m t tr i cũng nh  ng ư ế ẹ ầ ỏ

ặ ờ ọ ề ọ

ẹ ử ắ ở ẫ ử ề ề ằ ờ mi n núi hay mi n đông b ng, tình m u t thiêng liêng bao gi cũng sâu

ắ ẫ ­ Câu d n d t m  đ u (gi ữ ơ ­ Hai câu th  có l ­ Phân tích (ý chính) ặ ờ ủ ự ủ ắ ạ i ánh sáng cho v n v t, n u thi u đi + MT c a b p là m t tr i c a t  nhiên, đem l ỷ ệ ậ ề ẽ ị ọ t (b p c n ánh sáng) ng đó thì m i sinh v t đ u s  b  hu  di ánh d ồ + em Cu Tai là ánh sáng, là ngu n s ng, là m t tr i bé nh  c a ng ư ế ờ ủ đ i c a ng ể không th  thi u v ng m t tr i bé nh  trên l ng. (M  g i g m m i ni m hi v ng vào em Cu Tai) => Dù  n ng.ặ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

148

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ờ ố ủ ườ ộ r t g n gũi v i đ i s ng c a ng i dân t c. Cách th ể

ừ ấ ầ ắ ể ệ ả ệ ơ ­ Cách th  hi n th  và ngôn t ấ hi n tình c m ch t phác mà sâu s c.

ọ ơ Câu  5: Đ c kĩ hai câu th  sau:

ặ ờ ủ ắ ẹ ằ ằ ư

ẹ ớ ồ M t tr i c a b p thì n m trên đ i ặ ờ ủ M t tr i c a m , con n m trên l ng” ễ ữ (Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m ­ Nguy n Khoa Đi m)

ư ượ ử ụ ệ ờ ừ ề c s  d ng theo bi n pháp tu t T  “m t tr i” trong câu th  th  hai đ

ố ủ ừ ộ t ề ể ệ ượ ơ ứ ng m t nghĩa g c c a t ừ ừ ự    v ng    phát tri n thành nhi u nghĩa

ượ nào? Có th  coi đây là hi n t đ

ơ ượ ử ụ ộ ệ ượ ủ ừ ệ ố ừ ẩ ụ   n d ể ặ ể c không? Vì sao? G i ý: ợ ặ ờ ” trong câu th  đ T  “ừ m t tr i ể ­ Không th  coi đây là hi n t c s  d ng theo bi n pháp tu t ng m t nghĩa g c c a t ề    phát tri n thành nhi u

nghĩa.

ờ ẹ ự

ậ ủ ệ ươ ơ ọ ồ ứ ố ượ ủ ng đ

ấ ủ

ớ ể ư i thích trong t ờ ừ ể  đi n. Vì: Nhà th  g i em bé (đ a con c a ng ữ ng đ ng gi a hai đ i t ặ ờ  có thêm nghĩa m i và không th  đ a vào đ  gi

ế ọ ạ ớ

ề ủ ạ ễ ặ ườ ượ ả ủ c c m nh n theo ch  quan c a nhà th . S ỉ ơ ể ả ủ ề ươ i m c v ng c a ng t đo n văn quy n p v i câu ch  đ  sau: “Khúc hát ru” ng t ngào, tha   ẹ

ế ướ ọ ố ng con là  ử ụ

ủ

ơ ạ ưở ượ i cho bài th  âm h ọ   ng m t mà, ng t

ặ ặ ạ ề i đ u đ n mang l ộ ờ i hát ru. ắ ữ ả

ắ ươ ng dành cho đ a con g n bó sâu s c v i nh ng tình c m l n lao ơ ớ ữ ẻ ạ ứ ở ớ ở ắ ớ ủ   c m  con l n lên tr  thành chàng trai kho  m nh, tr  thành nh ng Đam San c a

ấ ụ ể ườ ẹ ơ ng S n: Cách nói r t c  th . Trong tình c m yêu th ươ   ng

ớ ả ế i chi n sĩ.

ườ ố ớ ư ẹ i m  mà con l n khôn, m  mong em s  tr  thành ng ộ ậ ự ng thành trong n n đ c l p t

ẽ ở ề ế ớ ề ẽ ớ ề ệ ớ ườ  do. ộ ậ ự t v i n n đ c l p t do => hoà quy n vào c, tha thi

ặ ờ

ư ấ ả ộ

ở ạ ư ả ắ ơ ề ế  nhan đ  đ n h/ nh ạ i trong đo n th . Kh c sâu tình m u t ẫ ử

ặ ồ ộ

ẫ ử

, thì  ắ ấ ớ ạ ở  đây, bên c nh tình ộ ề c, xóm làng. G n li n v i cu c kháng ỉ c t/y c a m  v i đ t n

ầ ẹ ớ ấ ướ ở ủ ơ ượ ạ ủ ờ ạ ổ

ấ ố   i m  Tà ôi là “m t tr i” d a theo m i ơ ự  quan h  t ể chuy n nghĩa c a “m t tr i” trong câu th  ch  có tính ch t lâm th i, nó không làm cho   ừ t Câu 6. Vi ườ ế ủ thi t c a Nguy n Khoa Đi m là tình yêu th ạ ộ dân t c Tà ôi dành cho con. (15 câu). Đo n văn có s  d ng phép n i liên k t câu. G i ý: ợ ạ ơ ề ­ Đ  tài c a đo n văn (th ) ơ ặ ­ Các khúc th  l p đi l p l ngào, sâu l ng => đúng là m t l ­ Tình th Ướ ­  ờ ạ th i đ i m i. ừ ­ T  trên l ng m  em vào Tr ẹ ủ c a ng ưở ­ Câu cu i: Con s  l n lên, tr ấ ướ ắ => Ty con g n li n v i ty đ t n nhau sâu s cắ ­ Chú ý phân tích: m t tr i  ổ ơ ừ ­ l u ý ch t dân t c trong các kh  th  t ứ ẹ ở + Hình  nh đ a con trên l ng m  tr  đi tr  l ể ệ sâu n ng, th  hi n h n dân t c  ư ữ ư ế * N u nh  nh ng bài hát ru x a thu n tuý ch  là tình m u t ủ ả ấ c m  y, ta còn th y đ ộ ế chi n gian kh  vĩ đ i c a dân t c, mang h i th  c a th i đ i.  ­ Chú ý phân tích kĩ h/a: nh p nhô….

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

149

ộ ủ ạ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ắ ả ữ ả ẹ ủ ề ư ớ

ễ ề

ợ

ườ ẹ   ằ Câu 7: Trình bày b ng m t đo n văn ng n c m nghĩ c a em v  hình  nh ng i m ơ   ơ Tà Ôi trong bài th : “Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m ” c a nhà th Nguy n Khoa Đi m. G i ý: (cách 1) Bµi th¬ gióp ta hiÓu râ tÊm lßng hi sinh cao quý cña nh÷ng bµ mÑ d©n téc Tµ ¤i.

- Ngêi mÑ rÊt vÊt v¶ trong c«ng viÖc, trong hoµn c¶nh ®Êt níc cã chiÕn tranh. ThÕ nhng tÊm lßng cña mÑ chan chøa, dung hoµ hai t×nh c¶m thiªng liªng cao ®Ñp. MÑ th¬ng con g¾n liÒn víi t×nh th¬ng bé ®éi, d©n lµng, ®Êt níc. Nh÷ng íc m¬ cña mÑ thÓ hiÖn trong viÖc mÑ lµm. MÑ lµm viÖc hÕt søc m×nh cho con, cho ®Êt níc. Nh÷ng íc m¬ Êy ®îc n©ng cao dÇn trong tõng lêi ru. Nh÷ng t×nh c¶m vµ íc m¬ Êy ®îc göi g¾m trong khóc ca giÇu nh¹c ®iÖu d©n téc - ®ã lµ khóc h¸t ru víi nh÷ng h×nh ¶nh ®éc ®¸o, sù so s¸nh, ®èi s¸nh trong mçi c©u th¬ vµ b×nh diÖn toµn bµi. TÊt c¶ ®· lµm ngêi ®äc xóc ®éng tríc h×nh ¶nh cña ngêi mÑ : ®¸ng kÝnh träng, ®¸ng tù hµo vµ ®¸ng ca ngîi.

cách 2:

ơ ả ặ ề ườ

ị ậ ư ờ ẹ i m  bao gi ơ ố ữ ẻ ừ ắ

ừ ườ ơ ợ ẹ ắ ầ i m  đào h m t

ủ ủ ế ẹ

ồ ươ ễ ườ ề

ườ ẹ ố

ẹ ươ ả ữ ươ ng con, tình th

ấ ướ

ng đ t n ứ ươ ữ

ể ươ ộ ộ ng b  đ i, th ỉ ẻ ề ườ ẹ ấ ộ , t

ạ ể ấ ấ ướ ố ả   Hình  nh ng  cũng g i nhi u c m xúc cho nhà th . Chúng ta g p bà má ẫ H u Giang trong th  T  H u, bà m  “n ng cháy l ng, đ u con lên r y b  t ng b p ngô”   ơ ầ   ế ố ữ ẹ cũng c a T  H u. R i ng  khi “tóc còn xanh đ n khi ph  ph  đ u ạ ườ ươ   i m  “không có y m đào, nón mê thay nón quai thao b c” c a D ng H ng Ly, ng ủ ẹ ễ ộ ầ   đ i đ u” c a Nguy n Duy. Nguy n Khoa Đi m đã đóng góp hình  nh  ng i m  dân ế ệ ấ ả ị ộ i m  làm nh ng vi c v t v : giã t c Tà ôi đ u con tham gia kháng chi n ch ng Mĩ. Ng   ạ ừ ệ   ấ ẫ ỉ ắ ạ ng  y hoà quy n g o, phát r y t a b p, chuy n lán, đ p r ng. M  th ấ ươ ươ   c. Chính tình th trong tình th ng  y làm ng dân làng, th ẹ ườ ế ứ ẹ i m  Tà ôi cho m  có s c m nh b n b , d o dai, nuôi nh ng đ a con kháng chi n. Ng   ộ ậ ự  i m  VN anh hùng trong cu c đ u tranh giành đ c l vô danh là tiêu bi u cho ng do, th ng nh t đ t n c.

ề ậ

ơ ơ

ươ ướ ớ

ề ẹ ế ữ ị

ệ ể ệ ườ ọ ậ ị ế

ủ ề ơ ị

ờ ế ế ư ẫ ắ

ễ ố ứ ầ ả ữ ế ậ

ộ ộ ữ

ơ ể ả ơ ơ ướ ươ ệ ắ Đ  t p làm văn:     C.    §Ò 1: Bài th  “khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m ” c a nhà th  Nguy n ư ễ   ớ ữ ẹ ủ ầ   ề ắ ớ ng con g n v i lòng yêu n Khoa Đi m đã “th  hi n tình yêu th c, v i tinh th n ằ ừ ấ ủ   i m  mi n tây Th a Thiên b ng nh ng khúc ru nh p nhàng, chi n đ u c a ng ọ mang gi ng đi u ng t ngào trìu m n”. Hãy làm rõ nh n đ nh trên. Dàn ý:  ở A. M  bài: ạ   i chi n khu Tr  ­ ­ Bài th  “khúc hát ru..” c a Nguy n Khoa Đi m ra đ i ngay t ế ữ ợ i nh ng v n còn Thiên, trong nh ng ngày kháng chi n ch ng Mĩ đang d n đ n th ng l   ạ   ẹ ắ ổ vô cùng gian kh . Nhà th  đã t n m t ch ng ki n hình  nh nh ng bà m  Tà ôi  giã g o ứ ầ ự ừ ệ    hi n th c thăng hoa thành nh ng v n th  có s c lay nuôi b  đ i đánh Mĩ, đ  c m xúc t ớ ớ ể ệ ộ   t. Bài th  “th  hi n tình yêu th c, v i tinh ng con g n v i lòng yêu n đ ng mãnh li

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

150

ầ ườ ẹ ữ ừ ị Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ằ i m  mi n tây Th a Thiên b ng nh ng khúc ru nh p nhàng,

ế ọ ấ ệ ề ế ọ

ủ th n chi n đ u c a ng mang gi ng đi u ng t ngào, trìu m n. B. Thân bài:

ủ

ườ ườ ẹ ườ

ứ ấ i m  Tà Ôi trong khúc hát ru th  nh t ướ ầ ươ ng con  và gi u lòng yêu n i m  gi u tình th ệ ẹ ầ ư ệ c i   m   y   luôn đ u con trên l ng trong lúc làm vi c, dù cho công vi c có

ẹ ẹ ấ ẹ ả 1 Phân tích tình c m c a ng   i m  Tà Ôi là m t ng       Ng a.  ườ ­ Ng ọ ấ ả ặ

ẹ ạ

ấ

ẹ ơ ồ ộ ị ẫ ẹ n ng nh c, dù m  có v t v  thì em Cu Tai v n luôn bên m : ộ ộ ẹ “M  giã g o, m  nuôi b  đ i ủ ị Nh p chày nghiêng, gi c ng  em nghiêng M  hôi m  r i má em nóng h i”

ơ ầ ẽ ả ổ ấ ạ

ẹ ườ ư ủ ị

ủ ự

ư ườ ượ ấ

ắ ả ẹ

ệ ư ố ấ ừ ẹ ấ ườ i m   y v n đ  Cu Tai có gi c ng  tr n v n trên l ng m . T

ạ ư ặ ậ ờ ư ệ ẹ ưở ọ ư ẹ ấ ủ ị

ạ ộ ư ặ ủ ừ ự  “nghiêng” trong câu th  gi u ch t t o hình đã v  lên hình  nh  S  sóng đôi c a t ứ ạ ỏ ng i m  đang giã g o chày tay trong khi đ a con nh  đang ng  trên l ng, nh p chày  ị ấ nghiêng, kéo theo gi c ng  con nghiêng. Nh p chày giã g o th c ra nó không nghiêng  ả ự ủ ủ c ngay ng n nh  đ t trên gi ng mà ph i d a  nh ng vì gi c ng  c a em bé không đ ả ẳ ườ i m  lúc lên xu ng ph i chao đ o, d p d n nên nghiêng l ch h n đi.  vào t m l ng ng ủ ọ ể ẫ ng nh  trong t ng  Ng ộ ị ư ị đ ng tác c a nh p chày giã g o cũng đã ngân lên nh p đi u ru ng t ngào và nh p đ a em  ề đ u đ n an bình nh  trên m t cánh võng êm.

ườ ọ ậ ả ổ th c, tác gi

ằ ­ B ng ngòi bút t ẹ ầ ả ự ấ ả ư ọ ẹ ơ ẹ ồ ấ ẹ ậ

ả giúp ng i đ c nh n ra m  hôi m  r i “nóng h i”,  ả vai m  g y ­ bao v t v  nh  đ ng c  trên đôi vai m , nh n ra t m lòng m  mênh mông  ẹ trong hình  nh m  con không cách xa:

ẹ ầ ố ấ “Vai m  g y nh p nhô làm g i

ư ư ờ L ng đ a nôi và tim hát thành l i”

ậ ệ ả ộ ­ Ngh  thu t nhân hoá đã di n t sâu s c và c m đ ng tình m  yêu con. Ng ẹ i m

ấ

ư ọ ờ ủ ằ ắ ố i ru c a cu c s ng thanh bình mà ru con b ng l

ẹ ỉ ằ ờ ẹ ấ ườ i ru thông  ừ ầ ờ ẹ ế ầ ờ i ru th m t t sâu th m trong lòng m . Âm vang lòng m  c t thành l trái tim,  i ru đ y

ễ ả ầ Tà ôi l y thân mình làm nôi, vai g y làm g i và ru con không ch  b ng l ộ ố ườ ng nh  m i l th ẳ ừ  tình yêu con tha thi t xúc c m..ả

ề ớ ươ ộ ộ ẹ ươ ẹ ươ ắ ­ Lòng yêu con g n li n v i tình th ng b  đ i: “M  th ng A ­Kay, m  th ng

ộ ộ b  đ i”

ặ ơ

ườ ế ề ớ ề ệ ộ ộ ườ ắ ẹ ươ ng con nh  th ắ ấ ng” xu t hi n trong câu th  ng t hai v  đ u đ n đã cho th y  ư ươ ng b  đ i, lòng yêu con g n li n v i tình yêu ng ấ i

ữ ệ Đi p ng  “m  th ẹ ươ i m  th ng kháng chi n. ế

ữ ế ờ ấ ượ ẹ ữ ướ ơ ủ ẹ ­ Vì th  nên trong nh ng l i m  ru con ta th y đ c nh ng c m  c a m :

ẹ ạ ạ ắ ơ ầ “Con m  cho m  h t g o tr ng ng n

ớ Mai sau con l n vung chày lún sân”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

151

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẹ ể ể ­> Ng

ạ ữ ộ ộ ớ i m  Tà Ôi mong có g o đ  nuôi b  đ i, mong con khôn l n đ  làm ra lúa  ữ i Tà ôi nh ng năm ch ng Mĩ

ố ề ậ c  y th t chân th t và cao quý vì đó là đi u

ườ ầ ơ ự ỏ ủ ế ộ ạ ườ ủ ộ ố ộ ộ ở g o góp ph n nuôi b  đ i b i cu c s ng c a nh ng ng ố ế ậ ề ướ ấ còn  bao c  c c, thi u th n. ­> Đi u  ẹ ườ i m  lao đ ng nghèo cho kháng chi n. mong m i c a ng

2 Phân tích khúc hát ru th  2.ứ

ườ ệ ế ẹ ả ấ ộ ớ ả  Hình  nh ng i m  Tà Ôi v i công vi c lao đ ng s n xu t trên chi n khu.

ẹ ỉ ắ ư “M  t a b p trên núi Ka ­l i”

ư ư ẹ ỏ L ng núi thì to mà l ng m  nh ”

ự ọ ẹ ợ ư ữ ả ấ ằ

ự ươ ­ S  t ườ ấ ả ng ph n gi a “l ng núi” và “l ng m ” g i ra r t rõ s  nh c nh n, v t v   ẹ ừ ữ ộ ư i m  lao đ ng gi a núi r ng mênh mông. ủ c a  ng

ệ ơ ấ ợ ả ạ ặ ­ Đ c bi t trong đo n này có hai câu th  r t g i c m:

ặ ờ ủ ắ ằ ồ “M t tr i c a b p thì n m trên đ i

ặ ờ ủ ư ẹ ằ M t tr i c a m  em n m trên l ng”

ẹ ế

ắ ặ ờ ủ ạ ạ ộ ẩ ụ ộ ắ ặ ờ ủ ắ ẹ ạ ư ặ ờ ủ   “M t tr i c a m ” là m t  n d  đ c đáo, có ý nghĩa sâu s c. N u nh  m t tr i c a i h t m y h t ch c thì em Cu Tai là m t tr i c a m . Cu Tai là ngu n h nh

ủ ờ ừ ạ ồ ầ ưở ấ i  m

ộ ố ẹ ủ ữ ẹ ẹ ả b p đem l ừ ầ ấ phúc  m áp v a g n gũi v a thiêng liêng c a đ i m . Chính em đã góp ph n s ọ lòng m , đã nuôi gi lòng tin yêu, hy v ng và ý chí c a m  trong cu c s ng.

ủ ủ ế ở

ấ ự ­  S  s ng c a A ­Kay cũng là s  s ng c a buôn làng. B i th  cũng r t t ộ ố ự ố ng làng đói

ế

ẽ t c . Bàn tay m

ẹ t lên t ậ ộ ự ố ề nhiên   ẹ ươ ủ   ”. Dân làng đang đói kh  ­ cu c s ng c a ơ ự ố ố i Tà ôi nh ng năm ch ng Mĩ còn bao c  c c, thi u th n, m  mu n c u mang, chia   ẹ  ồ ẹ ượ ươ ng yêu c ng đ ng s  giúp m  v ơ ỏ ớ ầ   con m  cho

ự ố ổ ẹ ươ khi: “ m  th ng A­kay, m  th ố ư ữ ườ ng ấ ả ủ ạ ẻ ứ s . S c m nh c a tình th ị ắ ”, gieo m m s  s ng v i ni m mong m i th t bình d : “ ỉ ẫ ầ tr a b p c n m n “ ề ẹ ạ ắ m  h t b p lên đ u.

ườ ớ ư Mai sau con l n phát m i ka­l i”.

ươ

ướ

ướ c m  v  s  s ng buôn làng ­ ng lai c a con­ có s c kho  làm ườ ơ ề ự ố ủ ủ ượ ỏ ề ả ứ ẹ ộ ị ả ấ Tình c m th ứ ự c mùa và ch a đ ng ni m mong  ề ướ i. Đó là m t đi u ữ ng yêu  y đã thăng hoa trong nh ng  ề ươ c v  t ậ c gi n d , chân th t, chính đáng c a  ng ẻ i m  Tà Ôi. ng gi mong đ ươ n

ề ộ ườ => Tình th i m ẹ

ươ ề ướ ườ giàu tình th ươ ng ng ớ ắ ữ ề ng g n li n v i nh ng đi u  ế ố ườ t s ng vì ng i và luôn bi ớ c đó đã nói v i ta v   m t ng i khác.

3. Phân tích khúc hát ru th  3ứ .

ả ứ ố ắ ự ệ ệ ­ C m h ng c a khúc hát ru cu i g n li n v i hi n th c kh c li t và kh n tr

ộ ị ố ế ố ở ị

ố ớ  chi n khu Tr  ­ Thiên. HÌnh  nh ng ươ ỉ ẩ ươ   ng ườ   ả i   ng con mà còn hành

ớ ộ ự ạ ủ ế ạ ộ ứ ề ủ c a cu c kháng chi n ch ng Mĩ, v i nh p s ng  ẹ ổ ơ m  Tà Ôi trong đo n th  này có m t s  thay đ i, không ch  yêu th ẽ ộ đ ng vì tình yêu m t cách d t khoát m nh m :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

152

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ ừ ể ẹ ẹ “M  đi chuy n lán m  đi đ p r ng.

ẹ ị ậ ố ể M  đ u em đi đ  giành tr n cu i

ư ừ ẹ ớ ườ T  trên l ng m  em t ế i chi n tr ng”

ợ ả ư ế ủ ộ ế ứ t “đi” đã g i t

ữ ớ ư ế ố i trong t

ừ chuy n lán, đ p r n ữ ừ ấ ườ ẹ ậ ườ ạ ừ g”. Con ng  r ng. Ng

đ t, gi ầ ậ

ộ

ườ ố ứ ậ ế   ệ  th  ch  đ ng v i nh ng công vi c ti p s c chi n ặ ớ ẻ ế  th  đ i m t v i k  thù, quy t tâm   ớ anh trai  ả ả i m  th t can đ m và dũng c m cùng v i “ ữ ối”.Nh ng câu    và “em Cu ­Tai cũng theo m  vào tr n cu ạ   i ế    nh n th c đ n ừ i dân t c mi n Tây Th a Thiên, đem l ng thành t

ẹ ề ự ưở ằ ừ ơ ậ ượ ẻ ắ ẳ ỗ ị ộ ­ Hai đ ng t đ u: “ấ ể ữ ấ ế chi n đ u gi ị ầ c m súng, ch  gái c m chông” ấ ự ơ ừ ầ th  h ng h c tinh th n b t khu t c a ng ạ ứ ộ ủ ả c m h ng l c quan c a cu c chi n đ u ch ng Mĩ. S  tr ườ ủ ộ hành đ ng  c a m i con ng ấ ủ ấ ế c kh ng đ nh b ng hai câu th  th t kho  kho n: i đã đ

ư ừ ế ế ườ ẹ “T  trên l ng m , em đ n chi n tr ng

ừ ổ ườ T  trong đói kh , em vào Tr ơ ng S n”

ẹ ệ ả ố ­ Ng

ệ ổ ả ố ủ ể ổ ở   i m  Tà ­ÔI mu n góp công s c c a mình vào vi c b o v  T  Qu c b i ẹ ứ ủ ố ”­ không đ  cho gia đình, b n làng c a m ả ờ đu i ta ph i d i con su i

ặ ượ ố ườ ớ gi c Mĩ v i dã tâm “ c s ng bình yên.  đ

ươ ươ ấ ướ ng con, th ng đ t n c, ta

ươ ẹ ậ ươ ủ ườ ươ ẹ ấ ộ ừ => T  tình th th y tình th ộ ộ ế ng b  đ i đ n tình th ở ng c a m  ngày càng r ng m , ng ng làng, th ầ ứ i m  th t gi u đ c hi sinh.

ơ ở ữ ướ ­ Đó là c  s  cho nh ng ơ ậ ẹ c m  th t đ p:

ẹ ượ ấ ơ “Con m  cho m  đ ồ c th y Bác H .

ớ ườ ự Mai sau con l n làm ng i T  do”

ả ườ ề

ộ

Trong tình c m c a ng ế ể ượ ư ủ i Tà ­ôi cũng nh   c a nh ng ng ườ ả ữ ủ ấ ướ ự ắ ồ ng c a chi n th ng, là hình  nh c a đ t n

ườ ộ c t ấ ự ế ườ c g p Bác là c m xúc th

ủ ng tr c,dù cho lúc này Bác đã m t, b i l ề ượ ấ ơ ẹ ắ ấ ớ ơ

ả c ra v i Bác. Gi c m  đ p g n li n v i  ế ạ ả

ướ i con Mi n Nam trong ộ   ồ i cha c a dân t c luôn là ngu n đ ng ở ậ  do. B i v y mong   ố   ỉ ở ẽ  ch  có th ng ẹ ọ ớ ướ   c m  giành tr n v n non ủ ươ   i cùng hình  nh em Cu ­Tai c a t ng lai là ủ   c chung c a nhân dân,

c hoà bình. Đó cũng là mong  ướ ườ ệ ủ ố cu c kháng chi n ch ng Mĩ thì Bác H  ­ ng ủ viên, là bi u t ặ đ ẹ ớ ượ nh t m  m i đ ả ờ sông, tho  lòng Bác mong. L i ru k t l ủ ườ ự i T  do” c a m t đ t n “ng ữ ủ i Vi c a nh ng ng ộ ấ ướ t Nam yêu n c.

ườ ẹ ướ ồ ộ i m  yêu n c n ng nà và luôn tha thi ế ớ ộ   t v i đ c

i m  Tà Ôi qu  là m t ng ố ẹ ủ ổ =>Ng ậ ự l p t ườ ả  do c a T  Qu c.

ế ậ C. K t lu n:

ẹ ủ ễ ề

ả ữ ạ ố ệ ề ờ

ẹ ộ

ề ị ượ ớ ớ ỷ ớ ư ữ ­ Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m  c a Nguy n Khoa Đi m đã t o ra đ ườ ớ ồ nh ng c m xúc đ ng đi u v i bao ng ườ ọ ư ủ ẻ ẹ  c a ng lên tr n v n v  đ p và tâm t ả ạ ườ ng, thu  chung v i cách m ng. C m xúc bình d  trong sáng v i hình t c ượ   c   i con mi n Nam anh dũng th i ch ng Mĩ, nói ừ i dân t c mi n Tây Th a Thiên trung dũng kiên   ườ   i ng ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

153

ấ

ẹ ậ ẩ ữ ươ ế ậ ộ t th

ữ ế ừ ủ ệ ặ ả ườ ọ i đ c nh ng c m nh n đ c bi ủ ủ ấ ờ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ơ ề   ả ẫ ứ m  đã làm nên s c h p d n riêng c a tác ph m. T  ngôn ng  đ n hình  nh th  đ u ế ấ   ng m n cùng đ m ch t dân t c, đem đ n cho ng hoà theo l i ru cho gi c ng  thanh bình c a em bé Tà ôi.

ế ọ

ầ ạ ấ ướ ắ ủ ắ ợ ố ữ c cũng nh  ni m tin vào th ng l

ơ ơ ề ế ố ủ   ạ ­ Bài th  toát lên tinh th n l c quan cách m ng, k t đ ng nh ng ân tình sâu l ng c a ộ   ư ề nhà th  v  nhân dân đ t n i cu i cùng c a cu c kháng chi n ch ng Mĩ.

ề ố Đ  s  2:

ề ễ ớ ữ ư ẹ ủ

ọ ữ ủ ươ ườ ẹ Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m  c a Nguy n Khoa Đi m là khúc i m  Tà Ôi trong nh ng năm

ố c.

ầ ng con, khúc ca đ y khát v ng c a ng ứ ướ ề

ề ể

ứ

ể ể ộ ị ậ ậ

ươ

ầ ẹ ủ ườ ơ ơ ng con ọ i m  Tà Ôi.

:

ơ ộ ề ữ ế ệ ơ ẻ ể

ố ơ ữ ư ữ ễ ề

ể ệ ư ế ấ ọ ộ ấ ả  và khát v ng vào cu c chi n đ u gi i phóng quê h

ế ề ộ ơ t năm 1971 là m t trong nh ng bài th  thành công vi ả   t v  hình  nh

ườ t Nam trong kháng chi n ch ng Mĩ. ế i ph  n  Vi

ụ ữ ệ ọ ưở ắ ơ

ươ ườ ữ ẹ ọ ố ữ t c a nh ng khúc hát ru, bài th  là khúc hát i m  Tà Ôi trong nh ng năm tháng

ố

ượ ạ sau cách m ng tháng Tám luôn là hình t ng trung tâm, có s

ề ầ ề ả

ư ưở  t ố ừ ủ ư ờ

ẹ ế ế ự  ữ   ng, hài hoà riêng chung. T  nh ng ẹ  ầ ừ   ủ i m  trong “Ti ng hát con tàu” c a Ch  Lan Viên, chúng ta đã t ng

ữ ế ạ

ườ ẹ ắ ệ ế t B c đ n ng ườ ượ ả c c m nh n s  g n k t gi a ng ấ ế ờ t gian kh , chúng ta t ng g p nh ng v

ướ ườ ầ ấ

ng ng ươ

ế ớ ẹ i m  đào h m giáu hàng s  đoàn d ể ươ ự ế ừ ố ẹ ng ng ư ượ ặ ươ ữ ẹ ễ hát yêu th ế tháng kháng chi n ch ng Mĩ c u n ơ ể Phân tích bài th  đ  làm rõ đi u đó. I. Tìm hi u đ :  1. Ki u bài: Ngh  lu n : Phân tích + ch ng minh. 2. N i dung: 2 lu n đi m:  a. Bài th  là khúc hát yêu th b. Bài th  là khúc ca đ y khát v ng c a ng ậ II. L p dàn ý A.M  bàiở Cách 1: ệ   ấ ễ ­ Nguy n Khoa Đi m là m t trong nh ng nhà th  tiêu bi u cho th  h  th  tr  xu t hi n ả   , nh ng c m xúc trong nh ng năm ch ng Mĩ. Th  Nguy n Khoa Đi m giàu ch t suy t ấ   ươ ồ d n nén th  hi n tâm t ng đ t c.ướ n ữ ­Khúc hát ru…. vi ế ữ nh ng ng ế ủ ớ ng ng t ngào sâu l ng tha thi ­V i  âm h ủ ầ ng con, khúc ca đ y khát v ng c a ng yêu th ứ ướ ế kháng chi n ch ng Mĩ c u n c ẹ ườ ệ ớ i m  trong thi ca:     Gi i thi u ng Cách 2:   ừ ẹ ườ i m  trong thi ca t ­ Ng ể phát tri n v  t m vóc và chi u sâu tình c m t ơ ố ữ ế ng i m  trong th  T  H u th i kì kháng chi n ch ng Pháp nh  bà B m, bà B , bà m ườ Vi ẹ ớ ậ ự ắ đ ố ế ệ ­ Đ n th i kì ch ng Mĩ, v i tính ch t quy t li ư ượ ư ẹ đ p nh  hình t ủ mênh mông” c a D ng H ng Ly. Có th  nói hình t ề Nguy n Khoa Đi m là s  k  th a t i m  v i cách m ng và kháng chi n.  ừ ẻ  ặ ữ ổ ấ ở i lòng đ t     “Đ t quê ta ơ ủ   ẹ i m  trong bài th  c a ườ   ng ­ i m  quê h ườ t đ p nh ng đ c tr ng ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

154

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ậ ẻ ữ ấ ủ ơ ợ ề ẻ i m  chi n sĩ, t p trung nh ng c m xúc trong tr o nh t c a nhà th , g i v  v

ế

ọ ẹ ủ ươ ườ i m  Tà Ôi

ố ơ ữ

ớ ờ ệ ữ

ế ế

ặ ng dìu d t, tha thi ấ ượ i t o nên âm h ữ i ru đan xen nhau đ ạ ạ ộ ố ượ ng tr i m t đ i t tình: em cu Tai. Th  nh t là l ả i ru c a nhà th  m

ờ ủ ệ ớ ng t ệ

ẹ ệ ừ ơ i, ng ủ i ru c a ng

ẹ ủ ơ ư ủ ẹ ớ ườ i m  v i đi p khúc: “Ng  ngoan a – kay  ẹ ươ ng a –kay, m  th

ơ ộ ỗ ả ứ ỡ ạ ơ

ắ ằ ườ ủ ẹ ọ ạ   c chia tách ra thành 3 đo n v i nh ng đi p khúc ờ ưở t, trìu m n. C  hai l   i ru ơ ở  ứ ủ ờ   ẹ ơ i – Em ng  cho ngoan đ ng r i ủ    ng …. Con m  cho m  …Mai sau con ấ   t i m  Tà ôi.

ơ :

ủ ố

ở ọ ươ ng con ệ ẹ ườ ng con c a ng  ba vùng không gian ngày càng r ng m : Ng i m  giã g o, ng i m

ạ ẹ ề ẹ ườ ườ ắ ạ ấ ớ ị   i m  Tà Ôi tr  thành đi p khúc xuyên su t theo nh p ẹ  ườ ớ   i m  đ u g n v i i m  h

ng t ươ

ở ộ ườ Ở ả ng.   c  ba đo n  y, ng ơ ướ c m , khát v ng.  ạ ọ ầ ộ ộ ế ẹ ế i chi n tr ớ ng, v i bao  ổ ậ   ườ i m  giã g o góp ph n nuôi b  đ i kháng chi n n i b t

ườ ẹ ế ng ộ ồ ủ ồ ẹ đ p tâm h n c a đ ng bào dân t c theo kháng chi n.  ầ ng con, là khúc ca đ y khát v ng c a ng ­  Bài th  là khúc hát yêu th ứ ướ ế trong nh ng năm tháng kháng chi n ch ng Mĩ c u n c B. Thân bài: ơ Bài th  có hai l ị và nh p đi u láy đi láy l ướ ề đ u h ằ ầ đ u b ng đi p khúc : “Em cu Tai ng  trên l ng m   ờ ư l ng m ”. Th  hai là l ẹ ươ ngoan a kay h i ­ M  th ơ ớ l n…” M i đo n th  trong bài th  là m t khúc hát ru và c  bài th  là ba khúc hát ru t ề ả ề c  đ u hay, đ u đ m th m, ng t ngào trong  tình yêu và khát v ng c a ng 1. Bài th  là khúc hát yêu th ươ * Tình yêu th ẹ ở ủ chày c a m   ẹ ướ ườ ắ ỉ t a b p, ng ệ ằ công vi c, b ng tình th ướ ả ế c h t là hình  nh ng  ­ Tr ớ ư ế ậ ẹ lên v i t  th  th t đ p:  ị ấ

ủ ổ ẹ ơ

ưở ủ ệ ọ ị

ơ ậ ợ ả ư ặ

ư ự

ệ ậ ổ i đ c nh n ra: M  hôi m  nóng h i, vai m  g y.. bao v t v  nh  đ ng c

ấ ườ ọ ẹ ấ ị

ị  hoàn toàn không thi v  hoá mà b ng ngòi bút t ư ọ ẹ ầ ẹ ẫ ẹ ủ ẹ ộ t m  hôi lao đ ng v t v  c a m . Em bé v n ng  ngon nh  l i ru c a m , nh  c

ườ ữ ờ ằ ấ ả ấ ủ ờ ờ ươ ẹ i m  Tà ôi th

ồ ủ ủ ấ ả ủ ng d u dàng và bao la trong nh ng l ầ ẫ ấ i ru  y. Ng ố ị ấ ư ồ ươ ẹ “Nh p chày nghiêng, gi c ng  em nghiêng. ồ M  hôi m  r i má em nóng h i. ẹ ộ ư   ị ng nh  trong đ ng tác c a m  cũng đã ngân lên nh p đi u ru ng t ngào và nh p đ a T ộ ứ ạ   ề em đ u đ n an bình nh  trên m t cánh võng êm. Câu th  th t g i c m, giàu s c t o ả ự   ả  th c hình và cũng r t hi n th c.Tác gi ả  giúp ng ữ   trên đôi vai m ….Gi c ng  c a em nghiêng nghiêng theo nh p chày th m đ m nh ng ờ ả  ọ gi ấ   tình th ng con nh t ấ ự m c, m  đã l y l ng làm nôi, l y đôi vai g y làm g i cho con:

ố

ư ờ i

ấ Vai m  g y nh p nhô làm g i” L ng đ a nôi và tim hát thành l ấ ươ ng và đ y hi v ng.

ề ầ ườ ườ ọ ẹ ị ẹ ố ớ ỉ ắ ượ ẹ ầ ư ẹ ẹ ẫ ủ i. Tình yêu th i m  đ u con đi t a b p trên ể  i m  đ i v i con đ c  th

ữ ạ ế Còn trái tim m  thì c t lên ti ng hát ru con yêu th ế ụ ờ ­L i ru c a m  v n ti p t c vang lên trong trái tim khi ng ươ ờ ủ ọ ư ng và ni m hi v ng vô b  c a ng núi ka l ẽ ả ằ ệ hi n b ng nh ng hình  nh đ p, m nh m  và đ c đáo:

ộ ư ẹ

ủ ừ

ặ ờ ủ ắ ẹ ặ ờ ủ ằ ằ ư ẹ ư ỏ L ng núi thì to mà l ng m  nh ẹ ỏ Em ng  cho ngoan đ ng làm m  m i ồ M t tr i c a b p thì n m trên đ i M t tr i c a m  em n m trên l ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

155

ư ố ẻ ủ ư

ơ ậ ị ọ ệ ủ ấ ẹ

ụ ữ ệ ộ ả t Nam trong hai cu c kháng chi n b o v  T i ph  n  Vi

ế ả ệ ổ   ư ườ ơ ế ử ữ ố ớ ẹ”. Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ữ   ờ L i th  th t d u dàng nh  ru sâu thêm gi c ng  cho em cu Tai, nh  mu n s  chia nh ng ằ ấ ả v t v  nh c nh n trong công vi c c a m .  ……………………….(Còn ti p)ế §Ò sè 3 :  Phân tích hình  nh ng Qu c qua hai bài th  “b p l a” và “khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m

ệ ượ ề ị

t Nam dù Kinh, dù Th ị ươ ắ ng con, th ế ề ậ   ng cũng đ u hi n h u, d  dàng, h t lòng ợ ủ   ự i c a ng cháu, ch u đ ng, hi sinh vì gia đình, vì th ng l

G i ý:ợ ụ ữ ườ i ph  n  Vi Ng ươ ồ ng ch ng, th ế ủ ươ ộ th cu c kháng chi n c a toàn dân.

ủ ứ ỉ ệ ệ ơ ữ ế ử ” hi n lên qua nh ng k  ni m c a đ a cháu

ế ử ấ ượ ế ồ i bà trong bài th  “b p l a ụ ụ i h i nhóm b p l a  p iu n ng đ m, h t lòng chăm nom cháu, đ  b  m ở    xa, ể ố ẹ

ườ *Ng ngày ngày l nó yên tâm công tác.

ơ ả ế ớ ạ i nh , l i nghĩ đ n hình  nh ng

ậ ề ế ử ố ớ ề ổ ộ ờ

ớ ờ ờ ươ ượ ươ ồ ộ ng bà bi

ư

ườ ạ ằ ở

i bà b ng nhiên tr  nên cao l n, vĩ đ i khi B ng Vi ặ ệ t nh  v ụ ớ ố ệ

ỗ ấ ả ấ ặ

ẫ ấ ộ

ượ ể ể ớ ớ ề  ặ   ươ ng v t v . M c k  “gi c đ t làng cháy tàn cháy r i”, m c ứ  ổ ậ   ụ ể c bình yên”! Bà là hi n thân c  th  nh t, sinh đ ng nh t cho h u ề   c ni m ặ ồ ệ ấ ữ ng l n. D u có th  nào đi chăng n a thì không có gì có th  lay chuy n đ

ượ ng lai đ c:

ườ   ả ạ i + Nh  v  tu i th , nghĩ v  b p l a, tác gi  l ươ ộ   ơ ả bà th ng yêu­ m t hình  nh xuyên su t bài th  lúc nào cũng ch p ch n lay đ ng: M t ế ử ế   ộ ế ử ấ b p l a ch n v n s t ng s m. M t b p l a  p iu n ng  đ m. Cháu th ắ ấ m y n ng m a” ả ệ ặ +Đ c bi t hình  nh ng ữ nh ng năm tháng đau th ế cho chi n tranh tàn phá kh  đau ch t ch ng, bà lúc nào cũng “đinh ninh” d n cháu: “C ả ượ b o nhà v n đ ế ẫ ươ ph tin dai d ng c a bà vào t + “R i s m r i chi u l

ủ ẵ s n

ủ ồ ọ ử ọ ử

ẳ ờ ọ ử là ng n l a lu n cháy trong lòng bà. Có ng

ươ ẳ ồ ớ ề ạ ế ử i b p l a bà nhen ộ M t ng n l a lòng bà luôn  ứ ộ M t ng n l a ch a ni m tin dai d ng” ế Không còn là b p n a r i, bây gi ứ ượ ườ ẽ

ệ ộ ọ ử ườ ề i Vi ườ   i ậ ọ ử   i s  thành hình ng n l a. V y thì, ng n l a chính là trái ấ   ộ t Nam đó. M t ni m tin b t

ề ệ ạ t l

ị ắ ẳ ụ ể ủ

ư ộ ắ ằ ồ ế ử

ư ư ả ậ ắ ậ ỏ

ờ

ứ ủ ả

ủ ủ ươ ả ồ ưở ng đ t n

ỷ ủ ứ   ẫ ng và suy ng m c a đ a ấ ướ ố ớ ả c đ i v i ta.  ụ ữ ườ ộ ườ ớ ả ẹ

ế ề ổ

ơ ị ự ố ầ ơ ẹ ữ ậ ấ ơ ở ị ề ữ ồ nói, c  quay ng c trái tim ng ồ ủ ấ tim, là t m lòng, tâm h n c a bà nh  bao nhiêu ng ự di  nhiên.  lùng truy n sang cho cháu m t cách t ế ử ơ   + Nhà th  kh ng đ nh ch c ch n r ng b p l a là hoá thân c  th  c a bà và bà cũng ổ   ơ ế ử ưở ấ chính là b p l a s i  m tâm h n nhà th  mà bà luôn nhóm: “nhóm b p l a ...... tu i ả ị ủ nh ”. Tình c m c a bà th t bao la, gi n d  nh  khoai s n, và cũng đ m đà nh  khoai   ả ấ ạ ắ s n. Qua th i gian, qua bom đ n, tình c m  y càng thiêng liêng, ân tình thu  chung.... ủ ­ HÌnh  nh c a bà, tình yêu c a bà, đ c tin c a bà qua h i t cháu đã l n suy r ng ra là hình  nh, tình yêu c a quê h i ph  n  Tà ­ÔI i m  trong bài th  “khúc hát ru......” là hình  nh ng *. Hình  nh ng ỉ ắ ừ mi n Tây Th a Thiên Hu , ch u đ ng gian kh , nuôi con, góp ph n đánh Mĩ: t a b p, giã ạ g o, đ u con đi giành tr n cu i, luôn m  cho con nh ng gi c m  đ p, tr  thành chàng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

156

ả ơ ườ   i

ữ ả ườ ng S n. HÌnh  nh ng ẹ ủ i ru con c a chính m .

ự ả ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ườ ườ ự ế ẻ ạ i chi n sĩ Tr  do, thành ng trai kho  m nh, thành ng i t ờ ữ ủ ờ ệ ẹ  và nh ng l i ru c a tác gi m   hi n lên qua nh ng l  phân tích qua các hình  nh th  ) (HS t

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ễ Bài 6: ÁNH TRĂNG ­ NGUY N DUY

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh :

:ả

1. Tác gi ễ ỏ ệ ễ ả  làng Qu ng Xá,

ệ

ố ậ ấ ở ề ế ế    nhi u chi n

ườ

ượ ớ

ơ ắ ệ ệ i, B u tr i vuông). T  gi

ờ ớ ưở ở ộ ọ ướ t n ộ ươ ng này, Nguy n Duy tr  thành m t g

c trao gi ơ ấ ổ ơ t Nam, H i  m  ễ ố ế ụ ề ế ỉ

ừ ễ   i phóng. T  năm 1977, Nguy n

ệ ạ ườ ở ỉ ề ng trú báo Văn ngh  t ệ ả i các t nh phía Nam ố  thành ph  HCM.

­ Nguy n Duy sinh năm 1948, tên khai sinh là Nguy n Duy Nhu , quê  xã Đông V , thành ph  Thanh Hoá. ộ ộ ­ Năm 1966, ông nh p ngũ vào b  đ i thông tin, tham gia chi n đ u  ng.  tr ơ ố   ấ ả ễ i nh t cu c thi th  báo văn ngh  1973 v i chùm th  b n ­  Nguy n Duy đ ừ ả   ầ ụ ườ i  r m, Gi c m t và n  c bài (Tre Vi ơ ẻ ờ   ể ặ th ng m t tiêu bi u trong l p nhà th  tr  th i kì kháng chi n ch ng Mĩ và ti p t c b n b  sáng tác. ể ­ Sau năm 1975, ông chuy n v  làm báo Văn ngh  gi ệ ạ Duy là đ i di n th 2.Tác ph mẩ :

ố ả ượ

ễ ệ ế ượ ạ t năm 1978 t ủ ả c gi ộ i A c a H i nhà văn Vi

ễ ế ậ ế

ễ ứ ộ ờ ắ

ớ ớ

ổ ự i tâm s , m t l ỷ  s ng chung thu , nghĩa tình.  ầ ỗ ổ

t “Ánh trăng” nh  m t l ườ ề ẽ ố i v  l ổ ơ ể ả ọ ề ạ ứ ng th c bi u đ t: bi u c m thông qua t ự ự  s

ề ầ ứ ả

ậ   ơ i thành ph  HCM, in trong t p c vi ­ Hoàn c nh: Bài th  “Ánh trăng” đ ơ ủ t Nam 1984. “Ánh trăng” ­ t p th  c a Nguy n Duy đ   ố   ạ ộ ơ i ba năm. Ba năm s ng Nguy n Duy vi t bài th  này vào lúc cu c kháng chi n đã khép l ả ỉ ệ ữ ớ   trong hoà bình, không ph i ai cũng còn nh  nh ng gian kh  và k  ni m nghĩa tình trong ủ ư ộ ờ ế quá kh . Nguy n Duy vi   i nh n nh  chân tình v i chính mình, v i m i ng ể ơ ế ­ Th  th : 5 ti ng: nhi u kh  th , m i kh  4 dòng, v n chân, dãn cách. ươ ể ­ Ph ố ụ   2 đo nạ ­ B  c c: ạ ạ + Đo n 1: hai kh  đ u: c m nghĩ v  v ng trăng quá kh + Đo n 2: Còn l i.

ổ ầ ề ầ ả ạ i: c m nghĩ v  v ng trăng hi n t ệ ậ ỏ ệ ạ B. Câu h i luy n t p:

ề

ừ ớ ố ươ ừ

ườ ạ ườ ộ ủ i b n tri âm v i ng

ộ ế ế t đ n v ng trăng nh  c  h c v  đ p c a ánh trăng ­ ng ớ ễ

ộ ừ ẻ ẹ ư ờ Câu1 : Ánh trăng là m t nhan đ  đa  nghĩa. Hãy phân tích  ạ ầ ng c a tiên thi Lý B ch, t ng rung ­ Chúng ta đã t ng bi   ọ   ả ớ ướ ẻ ẹ ủ ả i tù c ng s n HCM (V ng c m tr ơ ệ nguy t­ NKTT). Và v i bài th  Ánh trăng, Nguy n Duy đã làm phong phú và giàu có   ủ ầ thêm v  đ p cũng nh  ý nghĩa c a v ng trăng đã quen thu c t ngàn đ i.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

157

ả ế ễ ẹ ủ ướ t c

ồ ầ ươ

ộ ồ ủ ừ ủ ủ ổ ơ ầ ầ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 c h t, ánh trăng c a Nguy n Duy là hình  nh đ p c a thiên nhiên v i t i mát.  ể

ớ ầ ả ắ ổ ấ ồ ấ ơ ủ Ánh trăng g n v i tu i  u th  c a tác gi ớ ấ ả  ệ   Trong hai kh  th  đ u, v ng trăng hi n ỏ  ồ    (d/c). V ng trăng  y h n

ư ấ ờ

ớ ậ ế ư

ơ ầ ệ ễ ủ

ế ữ ư ạ ỉ ủ ẻ

ơ ồ ế ủ ủ ữ ộ ả

ộ ấ ầ ấ ấ ủ ỉ ệ ờ ố ườ ạ ư ỉ ầ

ờ

ự ự quên”. ề

ố ứ ắ ộ ứ ắ ở ầ ế

ộ ố

ộ ư ộ ệ ử ươ ườ ng”. Con ng

ề ừ ờ ứ

ư ầ ườ ư i d ng qua đ ườ ế ộ ầ

ế ệ ẻ ữ ộ ệ , c a th  h  tr  Vi

ẽ ả ư ờ to  sáng trong bài th  hay l ng l

ặ ữ ơ ứ ị ữ ấ ắ ở ả ẽ i nh c nh  gi n d  mà sâu   ổ   c phép lãng quên quá kh , có nh ng th  thách, nh ng hi sinh, nh ng t n

ộ ố ớ

”

i đã g p nhau trong m t giây phút tình c . Con ng

ạ ố

ặ ầ

ạ ặ ở ỉ

ậ ạ t th t l ợ ả ộ ườ ờ   i không còn ử ặ   ư ế ượ ữ c n a. T  th  “ng a m t ấ   ườ i th y ắ  và sâu s c­ dùng      s  xúc đ ng, c m đ ng ch t dâng trào trong lòng

i v ng trăng.

ớ ợ ư ợ ộ ồ

ươ  ­ C m xúc “r ng r ng”: tâm h n đang rung đ ng, xao xuy n, g i nh  g i th ơ ườ ủ ề ạ ạ ế i dào d t. Ni m h nh phúc c a nhà th  nh ng.   ư

ư ị Nh p th  h i h  dâng trào nh  tình ng đang đ

ư ấ i m t gi c chiêm bao.  ộ ủ ậ ở ạ ệ ộ ộ ầ ­ S  xu t hi n đ t ng t c a v ng trăng làm ùa d y

ộ ố ấ ỉ ệ   ơ  tâm trí nhà th  bao k  ni m ườ ớ   i v i thiên t đ p khi cu c s ng còn quá nghèo nàn, gian lao. Lúc  y con ng

ế ố ậ i bài th  b ng hai v  đ i l p mà song song:

”

Ở ữ ạ

+ Tr ị ầ ữ nh ng gì là thi v , g n gũi, h n nhiên, t ra trong không gian c a ru ng đ ng, sông bi n, núi r ng. Đó là v ng trăng c a “h i nh ớ ồ ố s ng v i đ ng”,   ư ộ ố nhiên nh  cu c s ng, nh  đ t tr i (d/c) ẽ ẫ ủ ỉ + Nh ng n u ch  có v y, ánh trăng c a Nguy n Duy s  l n v i vô vàn ánh trăng khác   ễ   ườ ạ ư i b n tù, v ng trăng c a Nguy n trong th  ca hi n đ i. Cũng gi ng nh  trăng c a ng ử  ờ i b n tình nghĩa. Ánh trăng th i chi n nh  chia s  nh ng th Duy đã thành “tri k ”­ ng ờ ở  thách c a chi n tranh, nh  cùng nhà th  và đ ng đ i tr i qua nh ng k  ni m c a th i “ ỡ  ừ r ng”. V ng trăng tri k , v ng trăng tình nghĩa  y: d u  n c a m t th i gian khó : “ng không bao gi ể   ư ấ + Nh ng nhan đ  “ánh trăng” còn th c s  sâu s c, ý nghĩa b i v ng trăng  y còn là bi u ớ ượ ứ ướ t   c cam ng cho quá kh  nghĩa tình ­ kí  c g n v i cu c kháng chi n ch ng Mĩ c u n ế   ng, buyn đinh” đã khi n cho nhà go mà hào hùng. Cu c s ng hoà bình “ánh đi n c a g ơ ế   ườ ừ i t ng m t th i chi n th  nhìn ánh trăng nh  m t “ng ư   ọ ấ đ u, t ng ngang d c trên nhi u chi n tr ng đã có lúc nh  lãng quên quá kh . Nh ng ứ ệ ắ ồ   t…. :”đ t ng t v ng trăng tròn”. V ng trăng  y đã đánh th c kí r i thình lình đèn đi n t ả ủ ứ ủ t Nam trong nh ng ngày đánh Mĩ, th ng Mĩ.  c c a tác gi ặ ắ  nh  l ­ Ánh trăng l ng l ử ượ ắ ữ l ng: không đ ệ ờ ấ t m i có cu c s ng hoà bình ngày hôm nay. th t th i đánh Mĩ ác li ơ ổ ơ ố ủ Câu 2:  Phân tích 2 kh  th  cu i c a bài th  “ánh trăng ườ ộ ặ ­ Trăng và con ng ầ ả ả ố ố mu n tr n ch y v ng trăng, tr n ch y c  b n thân mình đ ặ ư ế ố  đây chính là v ng trăng tròn. Con ng  th  đ i m t: “m t”  lên nhìn m t” là t ế ườ ạ ượ ấ ặ i b n tri k  ngày nào. Cách vi c ng m t trăng là th y đ ộ ể ễ ả ự ế ự ừ ữ  không tr c ti p đ  di n t nh ng t ặ ạ ầ anh khi g p l ả ơ ố ả ượ ố c s ng l ự ấ ứ ố ẹ quá kh  t ỷ nhiên trăng là tri k , tình nghĩa.  ơ ằ ổ ơ ế ạ Kh  th  k t l ạ ứ “Trăng c  tròn vành v nh ậ ủ ..............Đ  cho ta gi t mình ự ố ậ ữ ­  ậ ứ ỉ ẻ ầ ườ ủ i. V ng trăng có ý nghĩa bi u t

t mình” th c t nh c a con ng ầ ớ ự ả ẻ ẹ ự ắ ạ ủ   ặ  đây có s  đ i l p gi a “tròn vành v nh” và “k  vô tình”, gi a cái im l ng c a ể ượ   ng    nó và mãi ánh trăng v i s  “gi sâu s c. Hình  nh “v ng trăng tròn vành v nh”, ngoài nghĩa đen là v  đ p t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

158

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ủ ư ượ ộ ố

ậ ủ ứ ầ ộ ờ ẻ ẹ ủ ng tr ng cho v  đ p c a nghĩa tình quá   ườ   ủ i,

ỷ c. mãi vĩnh h ng c a cu c s ng còn có nghĩa t kh , đ y đ n, thu  chung, nhân h u bao dung c a thiên nhiên, c a cu c đ i, con ng nhân dân, đ t n

ơ ở ắ ắ

ể ể ườ ắ ư

ấ

ầ ậ ơ

ả

ự ế ậ ủ ố ậ ủ ự ự ậ ổ

ự ự ắ ố ạ  trách, t t mình” t

ườ ứ ả ộ ẽ ự ấ  th y ph i đ i thay trong cách s ng. Cái “gi ả ờ ượ  đ ả ổ c làm ng

ệ ạ ộ ậ ắ

ầ ồ ng t n, b t di

ườ ứ ữ ả

ệ i đâu c  ph i tìm trong sách v  hay t ư ộ ấ ươ

ắ ề ạ ng xa xôi. Ánh trăng th t s  đã nh  m t t m g ự ủ ưở ể ạ ­ Hình  nh “ánh trăng im phăng ph c” có ý nghĩa nghiêm kh c nh c nh  nhà th  và     i có th  vô tình, có th  lãng quên nh ng thiên nhiên, nghĩa ặ ự ủ   ệ ầ t. S  không vui, s  trách móc trong l ng im c a ậ   ở ố ẫ ự ự ấ ươ t mình”  ng tâm d n đ n cái “gi  v n l  câu th  cu i. Cái “gi t ợ ế ườ ộ ạ ả   t suy nghĩ, ch t nh n ra i bi ủ t mình” c a s  ăn   ở ả   ậ  nh c nh  b n   i ph n b i quá kh , ph n b i thiên nhiên, sùng bái ậ   ạ ư i mà coi r  thiên nhiên. Thiên nhiên th t nghiêm kh c, l nh lùng nh ng cũng th t ườ ấ t. Thì ra   ữ   ừ ở  nh ng ể ấ   ng soi đ  th y ủ ậ ự ẹ i cái đ p tinh khôi mà chúng ta t ng m t th c c a mình, đ  tìm l ượ ươ c g ng đã ng

ằ ặ ấ ướ ả ả ỗ c  m i chúng ta: con ng ứ tình quá kh  thì luôn tròn đ y, b t di v ng trăng  là s  t mình” là c m giác và ph n x  tâm lí có th t c a m t ng ự s  vô tình, b c b o, s  nông n i trong cách s ng c a mình. Cái “gi năn, t thân không bao gi ẻ hi n t ộ ượ ân tình, đ  l ng bao dung, v ng trăng và thiên nhiên là tr ọ nh ng bài h c sâu s c v  đ o lí làm ng ừ ượ ệ khái ni m tr u t ặ đ ngon trong quên lãng. ả ơ ượ ư ầ ề ng tr ng cho đi u gì? Ý nghĩa Câu 3:  Hình  nh v ng trăng trong bài th  t

ơ khái quát c a bài th  “Ánh trăng”.

ả ầ ầ ế

ủ G i ýợ :  a. H×nh  nh v ng trăng trong bài th  tr ể ượ ủ ả ầ ơ ướ ứ ầ ng c a quá kh  đ y tình c m, khi con ng

ạ ồ ư ư ừ ư ồ

ư ư ể ế

ố

ượ ỏ ư ứ

ạ ữ ư ườ , sáng trong mãi mãi. Con ng

ớ ư ứ i có th  quên. Trăng c  tròn vành v nh cũng nh

ạ ỉ ữ ế ế ờ

ư ấ ớ

ờ ờ ể ử ộ ặ ữ ấ ớ ư ượ i vô tình”. Chính thái đ  l ng im cao th

ứ ươ ẹ ả ớ ườ ứ ả ậ t mình.

ự ủ ẫ b.Bài th  “Ánh trăng” là tâm s  c a Nguy n Duy, là suy ng m c a nhà th  tr

ư   ủ ự  nhiên. Nh ng c h t là v ng trăng c a t ữ   ụ ầ ườ i tr n tr i gi a v ng trăng còn là bi u t ở   ồ ườ ộ thiên nhiên, h n nhiên, không so đo, tính toán. Khi đó, tâm h n con ng i r ng m , ả ữ khoáng đ t nh  sông, nh  đ ng, nh  b , nh  r ng. Toàn là nh ng hình  nh thiên nhiên   ử   ố ườ ộ i nh t mình vào c a r ng dài, hùng vĩ. Nh ng khi kháng chi n thành công thì con ng ầ   ế ở kính, buyn – đinh, s ng riêng cho mình, cho cái cá nhân nh  bé. B i th  mà không g n ặ ớ ầ ng tr ng cho quá kh  ân tình, cho gũi, không m n mà v i v ng trăng. Lúc này trăng t   ả ể  ấ ử ộ nh ng tình c m l n lao m c m c nh ng b t t ư  ờ ứ ứ quên quá kh , nh ng quá kh  không bao gi  khuy t thi u. Ch  có nh ng ai  m  phai, không bao gi quá kh  t   i đ p không bao gi ể  ầ mê m i v i cái riêng m i có th  d ng d ng. Nh ng v ng trăng  y bao dung, không “k chi ng   ng  y càng làm nh ng ai s m quên quá kh  nghĩa tình ph i gi ơ ủ ộ ố

ễ ườ ừ i t ượ ố ể ư

ồ ườ i kháng chi n. Thành ph  là môi tr ừ ế ớ i (tr

ườ ớ ặ ả ệ ớ ớ ế ng m i, ti n nghi m i,  hoàn c nh m i làm cho con ng

ừ ế i kháng chi n không đ t chân t ớ ứ ạ ấ ạ ộ i s ng cách bi ứ ườ ố ớ ạ ầ ầ ơ ướ   ủ c ế ở ề ả ự ổ  chi n tranh tr  v  cu c s ng hoà   s  đ i thay c a hoàn c nh s ng, khi mà con ng ả   ư ả ữ ng tr ng, nh ng cũng là hình  nh bình. Nh ng sông, đ ng, bi n, r ng là hình  nh t ướ   ườ ố ữ ậ ủ c ng m i, là vùng đ t mà tr th t c a nh ng ng ậ   ữ  các chi n sĩ ho t đ ng bí m t). đây nh ng ng ệ ớ   ườ Môi tr t v i   thiên nhiên, cũng có nghĩa là xa d n quá kh , l nh nh t d n v i quá kh . Ánh trăng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

159

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ng suy thoái v  tình c m, s  d n đ n suy thoái l

ẽ ẫ ớ ứ ớ ở ứ ả ỷ ề ế ườ ầ i c n thu  chung v i quá kh , v i nh ng đi u t ố ố i s ng, suy thoái   ề ố ẹ   ữ t đ p

ứ

ơ ạ ệ ượ ả c nh báo hi n t ắ ạ đ o đ c. Nó nh c nh  con ng ớ ớ ủ c a quá kh  (không có m i n i cũ) ố Câu 4: Phân tích đo n cu i bài th  “Ánh trăng” .

ổ ơ ố ơ ậ ấ ủ ầ ả Kh  th  cu i cùng là n i t p trung nh t ý nghĩa bi u t ng c a hình  nh v ng trăng:

ứ

ể ể ượ ạ i vô tình K  chi ng

Trăng c  tròn vành v nh ườ ánh trăng im phăng ph cắ

ủ Đ  cho ta gi

ầ ườ

ộ ượ c Nguy n Duy miêu t ả ầ ả i tròn. Hình  nh trăng đ

ố ơ ạ ả ệ ắ ằ ế ồ ạ ắ i om, đèn đi n t ủ ng c a thiên nhiên: ầ  tròn đ y, vành t, ánh trăng

ở

ặ ườ ẻ ẹ ự ị i vô tình, “trăng c  tròn vành v nh”, đó là v  đ p t

ị ằ ữ ượ ứ ư ạ ẻ ẹ

ứ ặ ng tr ng cho v  đ p và nh ng giá tr  truy n th ng.  Ầ

ả ầ ệ ư ộ

ấ ư

ắ ộ ượ ộ ắ ng nh ng đ  làm đ  làm con ng

ự

ọ ở ắ ẽ ả  to  sáng, không l ườ ụ ể i c  th , m t ng ắ ể ủ t đ p, t c là con ng ữ ẻ ẹ ứ i nên trân tr ng, gi nó và mãi mãi ề ố ờ   i, phép nhân ườ ạ ộ   i b n, m t ườ   ở i, ườ ậ   t mình” i “gi ườ ộ ạ ả i chính i đang ph n b i l   ị  ữ  gìn v  đ p và nh ng giá tr

ề

ế ủ

ả ộ c Nguy n Duy miêu t là m t hi n t

: t c a hs ằ Hình  nh v ng trăng r m to  sáng đ ầ ượ ụ ả ư ườ

ạ ậ ễ ế ồ ạ i quý giá bi

i om”, ánh trăng hi n lên l ạ ị ẽ ẳ ế ứ ẹ ừ ể

ẹ ẫ ẫ ọ

ầ ặ ờ

ứ ấ ư ọ ờ ứ ặ ở ộ ờ i nói nghiêm kh c, m t l

ườ ẽ ả  to  sáng, không l ở ấ ắ i nh c nh  th m thía, đ  l ư ắ ể ứ

ữ ứ ấ ấ ở ờ

ệ ả

ả ạ ự ườ ệ ộ ố ế i bi

ạ ổ ứ ủ ắ ậ

ả ộ

ậ ự ườ i. Bài th  đ

ữ ụ ả ố ớ

ớ ớ ư ộ ố ậ t mình. ệ ượ ng bình th ­ V ng trăng n m to  sáng, tròn đ y, đó là m t hi n t ễ trăng khuy t r i l ả v nh, to  sáng kh p n i. Trong không gian buyn đinh t càng tr  nên có giá tr .  ­ M c cho con ng ả vĩnh h ng. Đó còn là hình  nh t ắ ­ “Ánh trăng im phăng ph c”=> V ng trăng c  l ng l ế hoá khi n hình  nh v ng trăng hi n ra nh  m t con ng ứ nhân ch ng, r t nghĩa tình nh ng cũng vô cùng nghiêm kh c đang nh c nh  con ng ư ở ấ ộ ờ m t l i nh c nh  th m thía, đ  l ứ ố ẹ ậ nh n ra s  vô tình lãng quên quá kh   t ườ mình. Nó còn có ý nh c nh  con ng ố truy n th ng.  ả Tham kh o bài vi ệ ượ   ầ ả ng ủ ự  nhiên: v ng trăng vũ tr  khuy t r i l i tròn. Nh ng trong không gian   bình th ng c a t ệ ố ế   t “phòng buyn đinh t t bao, v  tha nhân h u bi ờ   ệ ệ ứ ch ng nào! Trăng c  tròn vành v nh hi n di n cho quá kh  đ p đ  ch ng th  phai m . i lính, v n v n nguyên, tình nghĩa, v n tròn Quá kh   y lúc này đang soi r i vào ng   ị  ầ ấ ự i ­ s  im l ng  y có giá tr đ y nh  thu  nào. V ng trăng c  l ng l ả  ế ộ ượ ơ ng khi n cho tác gi h n m i l ậ   t mình”: con ng i có th  vô tình lãng quên nh ng thiên nhiên, nghĩa tình quá kh  thì gi ổ ử ầ   luôn tròn đ y b t di t. B i có quá kh , có nh ng th  thách, hi sinh t n th t th i đánh Mĩ ậ ớ   t mình” là c m giác, 1 ph n x  tâm lí ác li t m i có cu c s ng hoà bình hôm nay. “Gi ẽ ự ườ ộ ủ ợ t suy nghĩ, ch t nh n ra s  vô tình, b c b o, s  nông n i trong c a m t con ng   ố ự ố   ở ả  ăn năn, day d t, h i  nh c nh  b n thân, t cách s ng c a mình. Đó là cái gi t mình t ờ ượ ả ổ ự ấ ậ    th y mình ph i đ i thay: con ng h n, t c ph n b i, lãng quên  đ i không bao gi ệ ạ ơ ượ ứ c sáng tác năm 1978, 3 năm sau quá kh , thiên nhiên mà sùng bái hi n t   ộ   ư ờ ấ ấ ướ c th ng nh t, kho ng th i gian không dài, nh ng nh ng m c đích m i, cu c khi đ t n ư ị ườ ố   i ta nh  b  cu n vào m t vòng xoáy s ng m i v i m u toan hàng ngày làm con ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

160

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ế ữ ậ ộ ư ư ớ

ề ế ằ

ứ ế

ườ ễ t r ng chính cái th   ẻ ị ờ ữ   ử i d  dàng quay l ng, d ng d ng v i nh ng ế   ấ ờ ơ ử , d ng d ng  y đã vô tình “bóp ch t” ổ  ườ ư ạ ườ ng”. Kh i d ng qua đ ứ   ẩ ể ượ ả ng  n ch a i nói k p th i, là hình  nh bi u t

ố ế ượ m i. Nh ng b n r n, lo toan khi n con ng ư ọ gì đã qua. H  không h  bi quá kh  thiên nhiên nghĩa tình, bi n nó thành k  xa l ­ “ng cu i bài th  “Ánh trăng” chính là m t l tri ộ ờ ứ c phép lãng quên quá kh . ơ ắ t lí sâu s c: không đ

ầ ả ả

ơ ồ .

ẹ ả i b n tri k ỉ

ơ ề ộ ố ạ ườ ạ ả ế ườ i trong cu c s ng lao đ ng và chi n đ u, trong sinh ho t hàng ngày.

ấ ồ ủ

ổ ờ ế ế ộ   ắ ng c a tình đ ng chí, g n bó keo s n trong cu c ệ   ủ ng c a hi n

ấ ạ ố ầ ở ơ

ề ề ổ ở

ể ủ ồ ữ ư ẽ ộ

ủ ậ ạ ứ ơ ể Câu 5:Phân tích, so sánh hình  nh “TRăng” (v ng trăng, m nh trăng, ánh trăng....) ề trong các bài th  “Đ ng chí”, “Đoàn thuy n đánh cá”, “Ánh trăng” G i ý:ợ Trăng trong c  ba bài th  đ u là hình  nh thiên nhiên đ p, trong sáng, ng ộ ủ c a con ng ơ ể ượ ồ ­ Trăng trong “Đ ng chí” là bi u t ể ượ ầ ố s ng chi n đ u gian kh  th i kì đ u kháng chi n ch ng Pháp, bi u t ề ủ ả ậ ự th c và lãng m ng, tr  thành nhan đ  c a c  t p th  “Đ u súng trăng treo” ­ Trăng trong “Đoàn thuy n đánh cá” là cánh bu m chuyên ch  và nâng b ng ni m vui   ứ   hào h ng trong lao đ ng làm ch  t p th  c a nh ng ng  dân đi đánh cá đêm, v  nên b c ể tranh s n mài bi n vàng bi n b c.

ướ ạ ở

ộ

ấ ố

ậ

ẫ “Cái đuôi em qu y trăng vàng choé c H  Long” Đêm th  sao lùa n ạ ầ ệ ở i om trong đêm hoà bình m t đi n  ứ ề ở ươ ắ ỉ i b n thân nh c nh , lay t nh l : không đ

ố ồ t mình, ân h n, day d t v  suy nghĩ và cách s ng hi n t ườ ạ ứ ớ ồ ố ủ ng tâm c a tác gi ậ ộ ớ ớ ắ ộ *. Trăng trong “Ánh trăng” là v ng trăng tròn vành v nh, im phăng ph c đ t ng t ùa vào   ế    thành ph  H  Chí Minh đã khi n phòng buyn đinh t ệ ạ ủ ơ ậ   i c a mình. Ánh nhà th  gi ơ   ượ ả ư trăng nh  ng c vô  n v i quá kh , v i đ ng đ i đã hi sinh v i thiên nhiên nhân h u và bao dung

ạ ế ễ ộ ủ

ể ề ủ ề ủ

ạ ả ễ ị ế ộ ơ t m t đo n di n d ch kho ng 10 – 12 câu)

ộ ả

ầ ườ ạ ươ ố ồ ờ   i b n su t th i i mát, là ng

ỏ ổ ồ ở ừ r ng.

ẻ ẹ ứ ế ầ ơ ị   ng cho quá kh  nghĩa tình, h n th  trăng còn là v  đ p bình d ,

ượ ư ể ẳ

ứ ẹ ắ ơ ở

ư ể ờ   ng tr ng cho quá kh  v n nguyên ch ng th  phai m , ả ỗ   ắ i b n, là nhân ch ng nghĩa tình mà nghiêm kh c nh c nh  nhà th  và c  m i   i có th  vô tình, có th  lãng quên nh ng thiên nhiên, nghĩa tình quá

ườ ầ ứ ệ ấ ả   ơ  6  :   Chép thu c lòng đo n k t bài th  “Ánh trăng”c a Nguy n Duy. Hình  nh Câu    ơ   ừ ầ v ng trăng trong bài th  có ý nghĩa gì? T  đó em hi u gì v  ch  đ  c a bài th ? (vi G i ý: ợ ơ ầ V ng trăng trong bài th  là m t hình  nh đa nghĩa ủ ả + V ng trăng là hình  nh c a thiên nhiên h n nhiên, t ế ờ nh  tu i, r i th i chi n tranh  ể ượ + V ng trăng là bi u t ủ ờ ố ằ vĩnh h ng c a đ i s ng. ố Ở ổ ơ +   kh  th  cu i cùng, trăng t ứ ườ ạ là ng ể chúng ta. Con ng kh  thì luôn tròn đ y, b t di t.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

161

ể ừ ữ ế ẫ ơ

ơ ả ứ ề

ố ớ ề ị ắ ố ớ ữ ậ ắ

ướ ớ ồ ỷ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ủ ề ủ ấ   3.T  đó, em hi u ch  đ  c a bài th  là: Bài th  là ti ng lòng, là nh ng suy ng m th m ộ ở   thía, nh c nh  ta v  thái đ , tình c m đ i v i nh ng năm tháng quá kh  gian lao, nghĩa ở ủ   ơ ấ ướ tình đ i v i thiên nhiên, đ t n c bình d , h i n h u. Bài th  có ý nghĩa nh c nh , c ng ứ ố ố ườ ọ c nh  ngu n”, ân nghĩa thu  chung cùng quá kh . c  ng ộ ố i đ c thái đ  s ng “u ng n

ạ ầ ể ơ

ể

i vi ơ

ễ ộ ự ạ ạ ố ả ố ầ ọ  b n l n g i là “v ng trăng” ạ ấ t v  “ánh trăng”. B n  y cũng không hi u vì sao ộ ứ ấ ẫ i có m t s c h p d n riêng. Em ủ  sáng t o đ c đáo c a Nguy n Duy góp

ơ ễ ủ ề ấ ổ ể ủ

ộ ẫ

ỉ ượ ộ ứ ấ ướ c đây, v ng trăng ch  t

ằ ng tr ng cho thiên nhiên đ t n ở ố ờ ấ ướ ươ ẹ c t  cu i tr i” hay t

ờ ư ượ ề ầ ộ ử ầ ắ ư ộ ử ứ ứ ờ

ầ ề

ể

ườ ươ ẹ ủ ầ ơ ộ ớ ợ

ờ ườ ầ

ẹ ườ ệ ễ

ể

ườ ọ ở ệ ẫ ứ ủ ữ ế ả ấ còn h p d n ng i đ c b i kh

ạ

ườ ư ả ặ

ầ ố

ả ằ ầ ỉ ắ ẫ ấ

ả ơ ư ộ ờ ự ự ủ ế

ụ ữ ướ ữ i t ứ ườ

ư ế ứ ể ơ ế t lí. Th  th  5 ch  tr ụ ượ ệ

ọ ơ

ữ ớ ệ ố ộ t tha xúc đ ng và cu i cùng l

ả ạ ầ ế ể ả ổ  thay đ i và vi

i ch  không khô khan nh  m t bài tri ớ ế ợ ệ ế i k  chuy n, khi thì thi ữ ộ ẹ ạ ả

ữ ơ ề ặ ắ ấ ầ ả ế  vi

, v ng trăng là m t ng

ơ ố ớ ườ ầ ở ố

ầ

ư ủ ế ầ ề   t là v ng trăng trong khi nhan đ  và ỉ   ườ ạ ộ i b n tri âm, tri k , ả ơ ng. Vì th  xuyên su t bài th  là hình  nh “v ng trăng”.   ự  ủ ầ ế   , nh  nhàng c a thiên nhiên. V ng trăng có lúc tròn, lúc khuy t nh ng ánh trăng

7   :   Có b n không hi u vì sao su t bài th , tác gi Câu  ổ ơ ố ạ ế ề ề mà nhan đ  và kh  th  cu i l ế ề t v  ánh trăng mà bài th  “Ánh trăng” l cùng vi ạ ấ ả i thích cho b n  y đó chính là s hãy gi ủ ề ể ệ ầ ph n th  hi n ch  đ . G i ýợ :  ầ ­ V ng trăng là m t thi đ  r t c  đi n c a thi ca. Bài th  “Ánh trăng” c a Nguy n Duy có m t s c h p d n riêng. ế   i đ p và vĩnh ­ N u tr ư ng tr ng cho   h ng: “m t n a v ng trăng thôi. M t n a c  đ ng yên  ề ủ   ỷ i th  nguy n c a  phai nh  ánh trăng trong l tình yêu son s t, thu  chung không bao gi ủ ễ ờ ỏ  tình c a Rômêo và juliét thì nay v ng trăng c a Nguy n Duy TKi u và KT, trong l   i t ủ   ớ ứ ệ còn thêm m t l p nghĩa m i. V ng trăng đó còn bi u hi n cho quá kh  nghĩa tình c a ấ ượ ổ ớ   i đ p hay i, g i nh  cái tu i th  êm  m, đ con ng c hoà mình vào thiên nhiên t ộ   ệ ủ ữ ộ ổ nh ng đêm gian kh , khó khăn ác li i lính. V ng trăng còn là m t t c a cu c đ i ng ẻ ẹ ủ ự ầ ẽ i, v  đ p c a s  sáng trong và thánh thi n. Nguy n Duy đã ph n đ p đ  trong con ng   ố   ầ ủ ở ộ m  r ng và phát tri n ý nghĩa c a v ng trăng, nâng cao khái ni m tình yêu thành m i ả  tình quá kh  c a chính mình. Không nh ng th , tác gi ố ủ năng t o tình hu ng c a mình: ệ ắ “thình lình đèn đi n t t…. tròn” ư ế   ộ ặ i khó lòng ngo nh m t đi nh  th . Nay đã g p x a, trong m t hoàn c nh mà con ng ầ   ờ ố ả Tình hu ng đã đã ph n nào ch  ra r ng: trong dòng đ i h i h  ta đã vô tình quên đi v ng ạ ệ   trăng thì có nh ng kho nh kh c v ng trăng xu t hi n nh ng v n tròn vành v nh. Bài ễ  s  c a chính mình. Chính vì th  nó có s c thuy t ph c cao, d  đi vào th  nh  m t l   ư ộ ố ấ   c đây v n r t lòng ng ả ử  ẹ ợ  s phù h p v i nh ng câu chuy n nh  nhàng mang tính ng  ngôn nay đ c tác gi ụ ị ự  nhiên nh p nhàng d ng k t h p v i gi ng đi u tâm tình làm bài th  khi thì trôi ch y, t   ặ   ư ư ờ ể ắ nh  l . Và  đ c i tr m l ng suy t ơ ắ ượ ể ơ ệ ơ   t h n n a là th  th  5 ch  cũng đ t theo ki u th  v t dòng bi c tác gi ằ ệ ư làm ý th  li n m ch nh  mô  câu chuy n b ng văn xuôi nh  nhàng tình c m.  ư ầ Nh ng đ c s c nh t là trong bài th  4 l n tác gi ả ầ ổ ố ạ kh  cu i l i là “Ánh trăng”. Đ i v i tác gi ế ế ơ ấ ừ ồ  h i th   u và khi  t  chi n tr ả ủ ầ Còn hình  nh “ánh trăng” là ánh sáng c a v ng trăng, qu ng sáng c a v ng trăng, là s ẹ tinh t Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

162

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ả ủ

ả ể ườ ổ ẹ

ố ế ệ ấ ợ

ầ ư ấ ỉ ố ả ả ộ ủ ầ ờ

ả ỗ ồ

ầ ả

ề ế ệ ầ

ả ổ ơ ố ủ ẩ ầ ộ

ạ ấ ộ ậ ị ộ ệ ườ luôn luôn có màu vàng không đ i, soi sáng to  mát xu nc cõi lòng c a con ng   i làm ả ộ   ỗ m i ng i thêm thanh th n  nh  nhàng. Khó có th  nói “v ng trăng theo su t ta c  cu c ằ ầ ờ đ i” vì vâ ngtrăng không ph i lúc nào cũng xu t hi n nhn g r t phù h p n u nói r ng:   “ánh trăng theo ta su t c  cu c đ i” vì ánh trăng không ch  là ánh sáng c a vâ ngtrăng   ộ   mà còn là ánh sáng trong m i tâm h n. Rõ ràng, hình  nh “ánh trăng” mang ý nghĩa r ng ơ h n hình  nh “v ng trăng” ấ Tác gi  trong vi c dùng “ánh trăng” thay vì “v ng trăng” trong nhan đ  và  đã r t tinh t kh  th  cu i. Đó cũng là m t sáng t o r t đ c đáo c a ông, góp ph n làm tác ph m ánh trăng có giá tr  n i dung và ngh  thu t cao.

ậ ề

ơ ả ễ ộ ủ ể ứ ả ế ệ ẻ

ơ ộ ộ

ỉ ơ ớ ạ ễ

ả ấ ấ ủ ề ờ ạ ể ượ ể ượ ộ c bi u đ t m t hàm  ứ ng cho quá kh

i.

ố ườ ướ ề ự t mình  v  s  vô tình tr

ơ ậ ờ ườ ướ ầ c v ng trăng, ng ỉ ệ ả

ộ ậ ự i lính đã gi ộ ủ ấ ủ

ả

ơ ấ ạ ớ ờ i làng quê:

C. Mét sè ®Ò TËp lµm v¨n: Ph©n tÝch niÒm t©m sù s©u kÝn cña NguyÔn Duy qua bµi th¬ “ ¸nh tr¨ng” Dàn ý 1 I. M  bàiở ơ ­ Ánh trăng là đ  tài quen thu c c a thi ca, là c m h ng sáng tác vô t n cho các nhà th ­ Nguy n Duy, m t nhà th  tiêu bi u cho th  h  tr  sau năm 1975 cũng góp vào m ng  th  thiên nhiên m t “Ánh trăng”. ­ V i Nguy n Duy, ánh trăng không ch  là ni m th  mà còn  đ ớ nghĩa m i, mang d u  n c a tình c m th i đ i: Ánh trăng là bi u t ỗ ờ trong m i đ i ng ệ c thiên nhiên, vô ­ Đ i di n tr ớ ị ư ữ tình v i nh ng k  ni m nghĩa tình c a m t th i đã qua. Bài th  “Ánh trăng” gi n d  nh   ơ ề m t ni m ân h n trong tâm s  sâu kín  y c a nhà th . II. Thân bài. ề ầ ứ 1 C m nghĩ v  v ng trăng quá kh ữ ỉ ệ ắ ­  Ánh trăng g n v i nh ng k  ni m trong sáng th i th   u t ớ ừ ỏ ố “H i nh  s ng v i r ng  ể ồ ớ V i sông r i v i bi n” ả ườ ớ ợ ị i khi đó s ng gi n d , thanh cao, chân th t trong s  hoà h p v i thiên nhiên

ậ ư ồ

ầ ắ ỉ ệ ữ ế ể ệ ộ t

ồ ớ ự ­ Con ng ỏ trong lành: “tr n tr i v i thiên nhiên ­ h n nhiên nh  cây c ” ủ ­ Ánh trăng g n bó v i nh ng k  ni m không th  nào quên c a cu c chi n tranh ác li ủ c a ng ố ụ ớ ớ i lính trong r ng sâu.

ư

ườ ồ ầ ầ ồ ỡ ờ ỏ  quên

ầ

ạ ủ ế ầ ố

ề i chi n tranh, là ni m vui b u b n c a  ỉ ế ậ ữ ủ ầ ắ ộ

ừ ở ừ ế  r ng  “H i chi n tranh  ỉ V ng trăng thành tri k ụ ớ  Tr n tr i v i thiên nhiên H n nhiên nh  cây c Ng  không bao gi Cái v ng trăng tình nghĩa” ­>Trăng khi đó là ánh sáng trong đêm t ườ i lính trong gian lao c a cu c kháng chi n ­ v ng trăng tri k . Nhân v t tr  tình g n  ớ ữ ế ẫ ỷ ng bó v i trăng trong nh ng năm dài kháng chi n. Trăng v n thu  chung, tình nghĩa.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

163

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ề ầ 2. C m nghĩ v  v ng trăng hi n t ệ ạ . i

ừ ồ ề

ng

ầ ư ườ ư ườ ả ố T  h i v  thành ph ệ ử ươ Quen ánh đi n c a g V ng trăng đi qua ngõ  i d ng qua đ Nh  ng ng

ỉ ở ầ ườ ườ ườ ư ng xa i d ng” ­ ng i khách qua đ

ờ ố ả ệ ệ ề ệ ự t, đi u ki n t, th i gian cách bi

ổ ủ ệ t

ộ ộ ả ậ ử ổ

ỉ ấ ườ ệ ữ ầ ư ư i i và trăng không còn là tri k , tình nghĩa nh  x a vì con ng

ế ế

ố ề ả ộ ộ ạ m t đi u gì b i b c,

ẫ ng x y ra trong cu c s ng.

ở ố ơ ắ ừ ứ ộ ố ấ ể ữ i v i trăng  y, nhà th  mu n nh c nh  : đ ng đ  nh ng giá tr ị

c a tác gi ườ ủ ầ ộ

ả  .  và t m lòng c a v ng trăng ặ ẫ ẻ ầ ộ

ờ i đã g p nhau trong m t giây phút tình c .  ệ ả ả ứ ỷ ư ầ ọ ẹ ơ

ả ư ế ố ư ế ử ặ

ặ  th  đ i m t: “m t”  ấ ượ ườ ấ ặ ỉ đây chính là v ng trăng i b n tri k  ngày nào.  Cách i th y m t trăng là th y đ c ng

ậ ạ ế t th t l

ứ ố ẹ ứ ạ ỉ ệ ữ ả ạ i tình c m b n bè t đ p, đánh th c l

ườ ữ ư

ế ồ ộ

i nh ng gì con ng ị ủ ể ỉ ặ ạ ạ i b n tri k .  ư ườ ủ ề ạ ạ ơ i dào d t. Ni m h nh phúc c a nhà th  nh ư

ượ ố ấ ộ ươ ơ ố ả ạ c s ng l

ượ ừ ế ế t ch ng nào: t bao, cao th ị ng v  tha bi

­ V ng trăng tri k  ngày nào nay đã tr  thành “ng lạ + S  thay đ i c a hoàn c nh s ng­ không gian khác bi ố s ng cách bi ộ ậ ộ + Hành đ ng “v i b t tung c a s ” và c m giác đ t ng t “nh n ra v ng trăng tròn”, cho  ườ th y quan h  gi a ng ư ộ ậ ấ ệ lúc này th y trăng nh  m t v t chi u sáng thay th  cho đi n sáng mà thôi. ạ ư ơ ư +  Câu th  d ng d ng ­ l nh lùng ­ nh c nh i, xót xa  miêu t ả ườ ẫ nh n tâm v n th ườ ớ ạ ữ ừ ự  gi a ng => T  s  xa l ể ề ấ ậ v t ch t đi u khi n chúng ta.... ấ ư ủ ề   3  . Ni m suy t ­  Trăng và con ng ả ấ + V ng trăng xu t hi n v n m t tình c m tràn đ y, không m y may s t m .  ư .  tình c m tr n v n, chung thu  nh  năm x a + “Trăng tròn”, hình  nh th  khá hay,  ặ ở ầ ặ +T  th  “ng a m t lên nhìn m t” là t ườ ạ tròn (nhân hoá). Con ng ắ  và sâu s c! vi ứ ậ  ­ Ánh trăng đã th c d y nh ng k  ni m quá kh  t ứ ạ i đã lãng quên. năm x a, đánh th c l ư ợ   ộ ư ả + C m xúc “r ng r ng” là bi u th  c a m t tâm h n đang rung đ ng, xao xuy n, g i ớ ợ nh  g i th ng khi g p l ị + Nh p th  h i h  dâng trào nh  tình ng i m t gi c chiêm bao.  đang đ ệ ­ Ánh Trăng hi n lên đáng giá bi ứ “Trăng c  tròn vành v nh ủ ..............Đ  cho ta gi

ạ ẽ ạ ậ t mình ệ ” ệ

ờ ả ỗ ể ơ ở

ắ ư ứ ể

ấ

ườ ạ ể ệ t. ả ườ ế ả i bi

ộ ủ ổ

ậ ủ ố ố ự ả ổ ạ ẽ ự ấ ự ậ ứ ẹ + Trăng tròn vành v nh là hi n di n cho quá kh  đ p đ  không th  phai m . Ánh trăng ắ i b n nghĩa tình mà nghiêm kh c  nh c nh  nhà th  và c  m i chúng ta: chính là ng ườ con ng i có th  vô tình, có th  lãng quên nh ng thiên nhiên, nghĩa tình quá kh  thì luôn ầ tròn đ y, b t di ạ ậ t mình” là c m giác và ph n x  tâm lí có th t c a m t ng +“Gi ự ậ nh n ra s  vô tình, b c b o, s  nông n i trong cách s ng c a mình. Cái “gi ự s  ăn năn, t ợ   t suy nghĩ, ch t ủ   t mình” c a ở  ắ ự  nh c nh th y ph i đ i thay trong cách s ng. Cái “gi ậ t mình” t trách, t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

164

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ứ ả ườ ộ ả ộ ờ ượ  đ c làm ng ả i ph n b i quá kh , ph n b i thiên nhiên, sùng

ệ ạ

ắ ở ồ

ở ừ ườ ệ ạ ờ

ưở ế ướ ườ ủ ạ ệ i đi tr

b n thân không bao gi ẻ i mà coi r  thiên nhiên. bái hi n t ữ   ơ ầ ắ ờ => Câu th  th m nh c nh  chính mình và cũng đ ng th i nh c nh  chúng ta, nh ng ữ ố ng nh ng ti n nghi hi n đ i, đ ng bao gi ng    quên i đang s ng trong hoà bình, h ứ ấ c.  t bao ng công s c đ u tranh cách m ng c a bi ậ ế III. K t lu n: Cách 1:

ơ ậ ề ự ủ ­ Bài th  “Ánh trăng” là m t l n “gi t mình” c a Nguy n Duy v  s  vô tình tr ướ   c

ữ ớ ộ ộ ầ ỉ ệ thiên nhiên, vô tình v i nh ng k  ni m nghĩa tình c a m t th i đã qua.

ợ ề ố ủ ẫ ễ ờ ắ

ườ ố ng

ặ ự ủ   ng m t th c c a ượ ươ c g

ng soi đ  th y đ ưở ể ấ ủ ạ ề ­  Nó g i ra trong lòng chúng ta nhi u suy ng m sâu s c v  cách s ng, cách làm ở ờ ỷ i, cách s ng  ân nghĩa thu  chung   đ i. ậ ự ươ ư ộ ấ ­ Ánh trăng th t s  đã nh  m t t m g ẹ i cái đ p tinh khôi mà chúng ta t ng đã ng  ngon trong quên lãng. ể mình, đ  tìm l

========================

Dàn ý 2 I. M  bàiở Cách 1

ơ ớ ễ ệ ữ ươ ­ Gi ặ ng m t tiêu i thi u đôi nét v  nhà th  Nguy n Duy: là m t trong nh ng g

ố ớ ể ế

ớ ệ ề ơ ẻ ờ ề

ả ậ ệ t Nam

ơ ậ ế ợ

ạ ế

ớ ắ ủ ộ bi u trong l p nhà th  tr  th i kì kháng chi n ch ng Mĩ. i thi u đôi nét v  bài th  “Ánh Trăng” ộ ủ c gi i A c a H i nhà văn Vi ẽ ữ ự ự ớ ữ  s  v i tr  tình ễ i 3 năm, Nguy n Duy vi ọ t “Ánh  ườ i ờ ự i tâm s , m t l ớ i nh n nh  chân tình v i chính mình, v i m i ng

ỷ ­ Gi ơ ượ + In trong t p “Ánh Trăng”­ t p th  đ ặ ữ ế ợ ể ơ + Th  th  5 ch  k t h p k t h p ch t ch  gi a t ế ế ộ ể t vào th i đi m cu c kháng chi n đã khép l + Vi ộ ờ ư ộ ờ  s ng chung thu , nghĩa tình.

ư ậ

ớ ầ ứ ố ư ệ ệ

ơ ặ ố ớ ố ươ ể ễ ả ơ t mình th ng th t nh  c  h ế

ệ ơ ố

ộ ướ ườ ậ c thiên nhiên, vô tình v i c v ng trăng, ng

i lính đã gi ộ ủ ị ư ộ ả ơ

ồ ả ạ t là ánh trăng. X a, Lý B ch khi đ i di n v i v ng trăng  ộ ng. Nay, Nguy n Duy, m t nhà th  tiêu bi u cho th ả ề ự t mình  v  s  vô tình tr ờ ấ ủ ậ ệ ẻ ướ ầ ữ ề ỉ ệ ậ

ệ ặ t

ể

ư  r m”..... Nh ng khi hoà bình l p l ủ ấ ướ ộ ố ờ ễ ậ ạ c, c a con ng t v  s  chuy n mình c a đ t n i cu c s ng đ i th

ế ề ự ấ ầ ề ơ

ơ ư ộ ờ ự ắ ả ề ữ ể ủ ọ ố i t

ườ ủ v  nh ng năm  ấ ướ ồ c đ ng

ộ ờ ườ ứ ậ ẹ ế ồ ờ ớ trăng” nh  m t l ề ẽ ố v  l ơ ư Cách 2: Th  x a cũng nh  nay, thiên nhiên luôn là ngu n c m h ng sáng tác vô t n cho  các nhà văn, nhà th . Đ c bi đã gi h  tr  sau năm 1975 cũng góp vào m ng th  thiên nhiên m t ánh trăng.Và đ i di n  ớ tr nh ng k  ni m nghĩa tình c a m t th i đã qua. Bài th  “Ánh trăng” gi n d  nh  m t  ơ ự ni m ân h n trong tâm s  sâu kín  y c a nhà th . ẩ ủ Cách 3: Ta g p đâu đây ngòi bút tài hoa c a Nguy n Duy trong tác ph m : “Tre Vi ơ ấ ổ ơ ộ i, ông đã chuy n sang m t trang  Nam”, “H i  m  ể ườ ườ ớ ng đang  m i vi ộ ữ ấ che l p m t d n nh ng đi u đáng quý mà h  v n có. Bài th  “Ánh trăng” là m t bài th ủ ề tiêu bi u cho ch  đ  đó. Bài th  nh  m t l tháng gian lao đã qua c a cu c đ i ng th i th c d y trong tâm h n ng ơ ở ủ  nh c nh  c a tác gi ớ ắ i lính g n bó v i thiên nhiên đ t n ọ i lính lòng trung hi u tr n v n v i nhân dân.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

165

ợ ơ ố ấ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ầ ườ ộ ẻ ẹ ườ

ấ ặ i ta còn  ủ ở ổ ấ ễ

ỉ ể ả ừ

ặ ự ầ ờ ừ ướ ế ề ượ ừ c: t ộ ờ ữ ố ả  tr ộ ả  hôm nay mà nhìn l

ơ ư ộ ệ

ườ ủ ắ ạ ể i đ   ỏ ượ ể c k  theo  ớ i lính g n bó v i thiên nhiên,

ắ ớ ắ

ề

ư ặ ộ ủ ộ ề ề ệ ạ

ế ậ i nay (Hàn M c T ); khuya v  bát ngát trăng

ề ẩ ầ ng (Lý B ch)

ễ ớ ơ ỉ

ề ờ ạ ấ ấ ủ ả ớ ố ươ ạ ộ ạ ể ượ c bi u đ t m t hàm  ứ ể ượ ng cho quá kh

i.

ườ ự ủ ơ ễ ”.

ạ ẻ Cách 4: Trăng trong th  v n là m t v  đ p trong tr o, tròn đ y, đó là cái gì lãng m n  ơ  tu i  u th   nh t trong cu c đ i, nh t là trong hai tr ng h p: khi con ng ầ ẻ ho c khi có nh ng  tâm s  c n ph i chia s , giãi b y. Ánh trăng c a Nguy n Duy là cái  nhìn xuyên su t c  hai th i đi m v a nêu. Ch  có đi u, đây không ph i là m t cái nhìn  c đ n sau, mà là cách nhìn ng xuôi, bình l ng t ấ th y có cái hôm qua trong cái hôm nay. Bài th  nh  m t câu chuy n nh  đ ở ề ộ ự ờ ờ trình t  th i gian nh c nh  v  m t th i đã qua c a ng ằ ề ị bình d , hi n hoà, v i nghĩa tình đ m th m sáng trong.  II. Thân bài. 1. Đ  tài “Ánh trăng” ơ ơ t là th  lãng m n: (Thuy n ai đ u  ­ Đây là m t đ  tài quen thu c c a th  ca x a đ c bi ử ề ị ố ề ạ ở b n sông trăng đó. Có ch  trăng v  k p t ầ ầ ngân đ y thuy n (HCM); Ng ng đ u nhìn trăng sáng. Cúi đ u nh  c  h ­ V i Nguy n Duy, ánh trăng không ch  là ni m th  mà còn  đ ớ nghĩa m i, mang d u  n c a tình c m th i đ i: Ánh trăng là bi u t ỗ ờ trong m i đ i ng 2. Phân tích tâm s  sâu kín c a Nguy n Duy qua bài th  “Ánh trăng ứ ề ầ a. C m nghĩ v  v ng trăng quá kh

ị ắ ề ậ ớ ả  Tr

ỉ c h t là hình  nh v ng trăng tình nghĩa, hi n h u, bình d  g n li n v i  k   ắ ả ộ ơ ằ ệ

ơ ấ ạ ớ ờ ầ ề ờ ni m m t th i đã qua, m t th i nhà th  h ng g n bó.  ỉ ệ ­  Ánh trăng g n v i nh ng k  ni m trong sáng th i th   u t i làng quê:

ồ ữ

ướ ế ờ ộ ữ ắ ồ ớ ừ ỏ ố “H i nh  s ng v i r ng  ể ồ ớ ớ V i sông r i v i bi n” ớ ế ớ ế ộ ủ ơ ổ ấ ể ọ ả ộ ượ ng đ n h  hê đ c chan

ủ ụ ặ

ữ ớ

ế ủ ỉ ệ ữ ế ể t c a ng

ử ậ ơ ỉ ắ i b n tri k , g n v i  ườ i lính trong  ấ ầ ườ ng hành quân. V ng trăng  y  ườ ạ   ế i b n

ọ ủ ổ ầ ọ ạ ấ ữ ầ

ồ ỉ ớ ­ Nh  đ n trăng là nh  đ n không gian bao la. Nh ng “đ ng, sông, b ” g i m t vùng  ướ ế ữ không gian quen thu c c a tu i  u th , có nh ng lúc sung s ươ ọ ữ ư ng  nh  dòng s a ng t.  hoà, ng p l n trong cái mát lành c a quê h ườ ạ ườ ơ ­  Nh ng năm tháng gian lao n i chi n tr ng, trăng thành ng ệ ủ ộ nh ng k  ni m không th  nào quên c a cu c chi n tranh ác li ầ ừ r ng sâu: khi trăng treo trên đ u súng, trăng soi sáng đ cũng là “qu ng l a” theo cách g i c a nhà th  Ph m Ti n Du t. Trăng thành ng ở chia s  ng t bùi, đ ng c m c ng kh  và nh ng m t mát hi sinh, v ng trăng tr  thành  ng ộ i lính.

ư

ờ ỏ  quên

ầ ả ẻ ườ ườ ạ i b n tri k  v i ng ồ ở ừ ế  r ng  “H i chi n tranh  ỉ ầ V ng trăng thành tri k ầ ụ ớ  Tr n tr i v i thiên nhiên ồ H n nhiên nh  cây c ỡ Ng  không bao gi Cái v ng trăng tình nghĩa”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

166

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ự ả ị ớ ườ

ỏ ồ ậ ư ố ụ ớ ợ ộ ố

ẹ ầ ẽ ạ ườ  th

ỉ

ắ ẽ ủ ỗ ườ ườ ứ ỉ ệ ủ i. Đó  i và

ng. ầ ứ ẹ c.

ớ ố ứ ợ ơ ư ệ ủ ờ i th  nh  trùng xu ng trong mà có s c g i nh , âm đi u c a l

ả ồ ồ

ả ầ

ở ề ừ ừ ơ ố ơ ị  giã núi r ng tr  v  thành ph  ­ n i  đô th

ệ ạ . i ườ . ng ườ i lính t ổ ắ ầ ệ ệ

ng

ng

ườ ư ườ i khách qua

ở ắ ổ i đâu còn son s t thu  chung? => M t s  thay đ i phũ phàng

ỷ ư

ả ơ ầ ư ệ ớ

ả ự ệ ả ố ộ ­ NT đ i l p v i kh  1,2, gi ng th  th m thì nh  trò chuy n tâm tình, giãi bày tâm  ổ i s  thay đ i trong m i quan h  tình c m m t cách ọ  đã lí gi

­ Con ng i khi đó s ng gi n d , thanh cao, chân th t trong s  hoà h p v i thiên nhiên  trong lành: “tr n tr i v i thiên nhiên ­ h n nhiên nh  cây c ”. Cu c s ng trong sáng và  đ p đ  l ấ ­ Hôm nay, cái v ng trăng tri k , tình nghĩa  y đã là quá kh  k  ni m c a con ng ớ ạ ộ là m t quá kh  đ p đ , ân tình, g n v i h nh phúc và gian lao c a m i con ng ủ ấ ướ c a đ t n ơ ể ờ ­ L i th  k  không t ả ạ m ch c m xúc b i h i. ề ầ b. C m nghĩ v  v ng trăng hi n t ườ ư i d ng qua đ * V ng trăng ­ ng ế ổ ­ Sau tu i th  và chi n tranh, ng ọ ạ hi n đ i. Khi đó m i chuy n b t đ u đ i khác: ố ừ ồ ề T  h i v  thành ph ệ ử ươ Quen ánh đi n c a g ầ V ng trăng đi qua ngõ  ườ ư ườ ư i d ng qua đ Nh  ng ỉ ầ i d ng” ­ ng ­ V ng trăng tri k  ngày nào nay đã tr  thành “ng ộ ự ạ ườ ườ ng xa l , còn con ng đ ườ ế ỏ i ta không kh i nhói đau. Tình c m x a kia nay chia lìa.  khi n ng ổ ố ậ ả ự ớ s  v i chính mình. Tác gi lô gíc.

ạ ạ t này?

ệ ệ t, th i gian cách bi

ề t, đi u  ớ

ố ệ ờ ư ắ ầ ộ ố

ệ ứ ố ệ ố ữ ạ ườ

ệ ố ả ạ ấ ồ ề

ư ộ ố ứ ệ ộ

ứ ả

ư ạ ố

ồ ư ề ổ ề ả

ứ ộ ố ự ườ ệ

ệ ắ ở ạ ố ữ ế t b c l

ộ ề ộ

ề

ấ

ố

ữ ừ ự ệ i có s  xa l , cách bi ­ Vì sao l ổ ủ ố ả ự + S  thay đ i c a hoàn c nh s ng­ không gian khác bi ố ườ ừ ồ ề ệ ki n s ng cách bi t:   T  h i v  thành ph , ng i lính x a b t đ u quen s ng v i  ử ươ ư ạ ệ ệ ệ   nh ng ti n nghi hi n đ i nh  “ánh đi n, c a g ng”. Cu c s ng công nghi p hoá, hi n ủ ủ ệ ươ ng đã làm át đi s c s ng c a ánh trăng trong tâm h n con ng đ i hoá c a đi n g i.  ể ướ t nhanh nh  cu c s ng hi n đ i g p gáp, h i h  không có đi u ki n đ  con  Trăng l ổ ớ ề ườ i nh  v  quá kh . Và anh lính đã quên đi chính ánh trăng đã đ ng cam c ng kh   ng ườ ườ ẹ ầ cùng ng i.   i lính, quên đi tình c m chân thành, quá kh  cao đ p nh ng đ y tình ng ẫ ả ộ ơ ư ộ ạ  m t đi u gì b i b c, nh n  Câu th  d ng d ng ­ l nh lùng ­ nh c nh i, xót xa  miêu t ế ề ề ự ế ẽ ẫ , v  đi u  ng x y ra trong cu c s ng.  Có l tâm v n th  nào s  bi n đ i v  kinh t ệ ố ớ ệ ở ạ ổ ạ i kéo theo s  thay d  đ i lòng? (liên h : b i th  mà ca dao m i lên ki n s ng ti n nghi l ớ ế ề ỏ ế ề i cũng băn  ti ng h i: “Thuy n v  có nh  b n chăng?”; T  H u, nhân dân Vi ấ ễ ư ạ khoăn m t tâm tr ng  y khi ti n đ a cán b  v  xuôi:  ị Mình v  thành th  xa xôi ồ ữ Nhà cao còn th y núi đ i n a chăng? ớ ả Ph  đông còn nh  b n làng ớ ả Sáng đêm còn nh  m nh trăng gi a r ng? )

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

167

ơ ố ở ắ ấ ừ ể ữ ị Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 i v i trăng  y, nhà th  mu n nh c nh  : đ ng đ  nh ng giá tr

ậ

ờ ự

ấ ầ ộ ủ ầ ậ ộ ế

ơ

ị ấ ố ể ị ặ ề

ầ

ố ờ ặ ể ằ ệ ử ờ   ể ộ  vào m t th i đi m không ng . ườ ố   i v n đã quen v i ánh sáng, ạ ậ   ệ ộ  “v i, b t, ả  ố ả ủ ươ ẩ ng, h i h  c a tác gi ộ ộ ự ờ    nhiên, đ t ng t hi n ra ế   i om kia, chi u lên khuôn m t đang ng a lên

ặ ờ

ạ ể ế ẽ ự ướ i trăng là b

ộ ầ ế

ề ủ ủ ộ ệ ố ậ ữ ườ

ườ ử ỉ ạ i đã có c  ch , tâm tr ng:

ườ ấ ử

ư

ặ ầ

ử ườ ế ặ ặ ư ế ố ặ ở  th  đ i m t: “m t”  ỉ ườ ạ ượ i b n tri k  ngày nào.  Cách vi c ng đây chính là v ng trăng   ậ   t th t i th y m t trăng là th y đ

ế ể ộ ộ ợ ồ

ị ủ ỉ ắ ướ ướ ữ ng khi g p l c m t d

ư ặ ạ ạ ạ ộ ặ ư ế

ở ộ

ờ i b n tri k . Ngôn ng  bây gi ổ ứ ố ủ ư ừ ư ể ườ ế ớ  ộ   i hàng mi. M t  là n ỡ ứ   i nh ng c  trào ra đ n th n th c, xót xa. Cu c g p g  không ả  đ  sâu c a c m nghĩ. Trăng thì v n phóng   ụ ắ t bao, nh  “b ”, nh  “r ng” mà con ng ẫ ụ i thì ph  tình, ph ừ ư ộ ượ , đ  l ng bi

ộ ầ ữ

ố ủ ừ ỉ ệ ư ườ ưở i t

ư ợ ứ ố ẹ ầ ấ

ng ch ng nh  đã m t. Đó là k  ni m quá kh  t ườ ớ ư ườ ủ ạ c cái nhìn sám h i c a nhà th , v ng trăng m t l n n a nh  g i lên bao cái “còn”   ộ ố   t đ p khi cu c s ng ỉ ạ   i v i thiên nhiên ­ v ng trăng là b n tri k , là ạ ề   i dào d t. Ni m h nh phúc c a nhà

ấ ộ

”

ạ ậ t mình ế Ở ệ t bao, cao th

ế t ch ng nào.  ặ ị ng v  tha bi ữ ớ ự ừ ủ ữ ẻ ạ ự ố    đây có s  đ i ậ   t

ứ ỉ ườ ủ ườ ớ ạ ữ ừ ự => T  s  xa l  gi a ng ể ề ấ v t ch t đi u khi n chúng ta.... ấ ư ủ ề ả  và t m lòng c a v ng trăng.   c.    Ni m suy t  c a tác gi ộ ở ệ ở ạ ủ ­ S  xu t hi n tr  l i c a v ng trăng th t đ t ng t,  ớ ộ ệ Tình hu ng m t đi n đ t ng t trong đêm khi n con ng ừ ộ ố ổ ả i om n i căn phòng buyn đinh hi n đ i. Ba đ ng t không th  ch u n i c nh t ộ ễ ả ự tung” đ t li n nhau di n t  s  khó ch u và hành đ ng kh n tr ả ồ đ  đi tìm ngu n sáng. Và hình  nh v ng trăng tròn tình c  mà t ế ữ v ng v c gi a tr i, chi u vào căn phòng t nhìn tr i, nhìn trăng kia.  ặ ạ ặ ạ ố c ngo t t o nên s  chuy n bi n m nh m  trong tình => Tình hu ng g p l ủ ớ ầ ả c m và suy nghĩ c a nhân v t tr  tình v i v ng trăng. V ng trăng đ n đ t ng t đã làm ứ ự ố ở sáng lên cái góc t i, đánh th c s  ng  quên trong đi u ki n s ng c a con i   con ng ổ i đã hoàn toàn đ i khác.  ng ờ ố ớ ầ ệ ­ B t ng  đ i di n v i v ng trăng, con ng ặ ặ Ng a m t lên nhìn m t ư Có cái gì r ng r ng.  ặ ư ế ­ T  th  “ng a m t lên nhìn m t” là t ấ ấ tròn. Con ng ắ ạ  và sâu s c! l ư ả ­ C m xúc “r ng r ng” là bi u th  c a m t tâm h n đang rung đ ng, xao xuy n, g i nh ươ ợ g i th ư ừ ả tình c m ch ng nh  nén l ặ ắ tay b t m t m ng này đã l ng xu ng  khoáng, vô t nghĩa. ơ ầ ướ ­ Tr ấ mà con ng còn nghèo nàn, gian lao. Lúc  y con ng ị ơ ố ả tình nghĩa.  Nh p th  h i h  dâng trào nh  tình ng ượ ố ơ ư ạ i m t gi c chiêm bao.  th  nh  đang đ c s ng l ả ạ ở ơ ­ Bài th  khép l  hình  nh:  i  ứ “Trăng c  tròn vành v nh ủ ..............Đ  cho ta gi ượ ­ Trăng hi n lên đáng giá bi ậ l p gi a “tròn vành v nh” và “k  vô tình”, gi a cái im l ng c a ánh trăng v i s  “gi mình” th c t nh c a con ng i.

ỉ

ườ ư ậ ậ ộ

ậ ờ ủ ể ậ i lính đ  đ  gi ữ ẹ ẽ ấ ọ ắ ạ + Trăng tròn vành v nh,  trăng im phăng ph c không gi n h n trách móc mà ch  nhìn   ề ộ   thôi, m t cái nhìn th t sâu nh  soi t n đáy tim ng t mình nghĩ v  cu c ố   s ng hoà bình hôm nay. H  đã quên m t đi chính mình, quên nh ng gì đ p đ , thiêng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

168

ộ ố ồ ồ ộ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ủ ề   liêng nh t c a quá kh  đ  chìm đ m trong m t cu c s ng xô b , ph n hoa mà ít nhi u ữ ẽ ấ s  m t đi nh ng gì t

ứ ể ắ ấ ủ ố ẹ t đ p nh t c a chính mình.  ệ ạ ệ ể ờ

ứ ẹ ắ ả ỗ ẽ ở ơ

ứ ể

ệ ấ + Trăng tròn vành v nh là hi n di n cho quá kh  đ p đ  không th  phai m . Ánh ắ ườ ạ trăng chính là ng i b n nghĩa tình mà nghiêm kh c  nh c nh  nhà th  và c  m i chúng ư ể ườ ta: con ng i có th  vô tình, có th  lãng quên nh ng thiên nhiên, nghĩa tình quá kh  thì ầ luôn tròn đ y, b t di

t. ự ặ

ơ ả ẫ

ợ ự t mình”  ườ

ủ ự

ắ ậ

ộ ả ẻ ứ

ở ắ ườ

ờ ệ ệ ạ ắ ạ

ườ ướ ưở ế c. ệ i đi tr ờ ữ ng nh ng ti n nghi hi n đ i, đ ng bao gi t bao ng

ậ

ộ ầ ề ự ậ t mình” c a Nguy n Duy v  s  vô tình tr

ự ủ ầ ự ự ấ ươ ng tâm  v n l ­  S  không vui, s  trách móc trong l ng im c a v ng trăng  là s  t   ạ ả ậ ố ở ậ ế   d n đ n cái “gi t mình” là c m giác và ph n x  tâm lí  câu th  cu i. Cái “gi ạ ẽ ổ   ự ậ ế ộ ậ ủ t suy nghĩ, ch t nh n ra s  vô tình, b c b o, s  nông n i có th t c a m t ng i bi ố ả ổ ự ấ ủ ự ậ t mình” c a s  ăn năn, t  th y ph i đ i thay  trách, t trong cách s ng c a mình. Cái “gi   ườ   ờ ượ ở ả ự ố i c làm ng  đ  nh c nh  b n thân không bao gi t mình” t trong cách s ng. Cái “gi ơ  ả ộ i mà coi r  thiên nhiên. Câu th ph n b i quá kh , ph n b i thiên nhiên, sùng bái hi n t ở ữ ồ ầ i đang th m nh c nh  chính mình và cũng đ ng th i nh c nh  chúng ta, nh ng ng   ứ ấ   ừ ố  quên công s c đ u s ng trong hoà bình, h ủ ạ tranh cách m ng c a bi ế III. K t lu n: Cách 1: ơ Bài th  “Ánh trăng” là m t l n “gi ớ ễ ờ ủ ủ ữ ộ

ơ ủ ẫ ơ

ữ

ự ẻ ẹ ấ ươ ạ

ọ

ng cách m ng vì th ạ ả ứ

ệ

ể ấ ượ ươ ậ ự ẹ ể ặ ạ ươ i cái đ p tinh khôi mà chúng ta t ng m t th c c a mình, đ  tìm l

ạ ơ

ể ạ ấ ượ i  n t ư ế ễ ả ị

ộ ề ườ ướ ẫ ắ ố ườ ọ   ắ ng sâu s c trong lòng ng i đ c. ợ t lí sâu xa. Nó g i ra trong   ớ  ố i “u ng n c nh

ồ ướ   c ễ   ỉ ệ thiên nhiên, vô tình v i nh ng k  ni m nghĩa tình c a m t th i đã qua. Th  c a Nguy n ư ẹ ề ủ Duy không h  khai thác cái đ p c a trăng, nh ng ánh trăng trong th  ông v n mãi làm   ố   ấ ượ ề ứ ề ườ ọ ứ c và m t, nên và không, khi s ng i đ c ­ s  day d t v  nh ng đi u đ day d t ng ơ  ủ ẻ ẹ ớ ờ ộ trong cu c đ i. V  đ p  y m i chính là v  đ p c a văn ch ườ ỉ ợ ẻ ẹ ủ i mà còn “d y” ta cách h c làm không ch  ca ng i v  đ p c a thiên nhiên, con ng   ở  ắ ề ạ ườ ọ ườ ữ i đâu c  ph i tìm trong sách v i. Thì ra nh ng bài h c sâu s c v  đ o lí làm ng ng ư ộ ấ ừ ượ ừ ữ   ng soi ng xa xôi. Ánh trăng th t s  đã nh  m t t m g  nh ng khái ni m tr u t hay t ưở   ự ủ đ  th y đ ng c g ủ đã ng  ngon trong quên lãng. ư i nh ng đã đ  l Cách 2: Bài th  khép l ấ Nguy n Duy ­ m t phong cách r t gi n d  nh ng mang tri ề lòng chúng ta nhi u suy ng m sâu s c v  cách s ng, cách làm ng ứ ỷ ngu n” ân nghĩa thu  chung cùng quá kh .

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Bài 7: CON CÒ                                       ChÕ Lan viªn

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

169

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

: ả

ở 1. Tác gi ế ­ Ch  Lan Viên (1920 – 1989) tên khai sinh là Phan Ng c Hoan, sinh ra

ơ ở ệ

ơ ư ữ ọ ơ ệ ậ

ơ ổ ế ầ ủ ị ả  Qu ng Tr   ấ ắ ủ ề ạ  Bình Đ nh, là nhà th  xu t s c c a n n th  hi n đ i Vi t Nam. Ông có  ơ ầ ộ ở ế ỉ  th  k  XX. T p th  đ u tay: “Điêu tàn”  ố ữ

ộ

ậ suy t

ơ ạ ự ấ ề

ườ ệ ­ Th  Ch  Lan Viên có phong cách ngh  thu t rõ nét và đ c đáo. Đó là phong cách  ệ ưở ­ Ch  Lan Viên có nhi u sáng t o trong ngh  thu t xây d ng hình  nh th . Hình  c sáng t o

ủ ả ờ ậ ự ấ ả ượ ng đ ư ị ớ nh ng l n lên  ọ nh ng đóng góp quan tr ng cho th  ca dân t c  ư (1937) đã đ a tên tu i Ch  Lan Viên vào trong s  nh ng nhà th  hàng đ u c a phong  ơ ớ trào th  m i.  ơ ng tri ế ơ ủ ứ ậ ế ạ ệ ế t lí, đ m ch t trí tu  và tính hi n đ i. ệ ữ ề ng t ạ ng, nhi u b t ng , kì thú. Nh ng cũng do

ưở ơ ễ ả ả ạ ế ợ nh th  c a ông phong phú, đa d ng, k t h p gi a th c và  o, th ượ ưở ạ ằ ng, t b ng s c m nh c a liên t ế ữ nh ng đ c đi m này mà th  Ch  Lan Viên không d  đi vào công chúng đông đ o.

ườ ậ ơ ng, chim báo bão”

ủ

ủ ế ệ ậ

ộ ố ả ữ ơ ộ

ể ủ ờ ườ i.

ộ ờ i ru v i cu c đ i m i ng ượ ể ả ể ộ ộ ỗ ả ứ ạ ớ ng th c bi u đ t chính: bi u c m (m n hình  nh con cò đ  b c l ả  tình c m).

ả ớ

ượ ng con cò, hình

ể ủ ệ ớ ớ ự ố ố ườ ừ ơ    th  bé i t

ố ả ờ ưở ườ ể ặ 2. Bài thơ  ượ ­ “Con cò” đ c sáng tác năm 1962, in trong t p th  “Hoa ngày th ế (1967) c a Ch  Lan Viên.   ơ ể ệ ­ Đây là bài th  th  hi n khá rõ m t s  nét c a phong cách ngh  thu t Ch  Lan Viên.  ể Bài th  khai thác và phát tri n hình  nh con cò trong nh ng câu hát ru quen thu c, đ   ẹ ợ ng i ca tình m  và ý nghĩa c a l ể ươ ­ Ph ế ợ K t h p v i miêu t ơ ­ B  c c:  ượ t ế đ n tr

ơ

ổ ấ i ru tu i  u th ơ ở ẽ ầ

ườ ườ ủ ặ con ng

ộ ờ ẫ ủ ờ ề ế + Đo n 3: T  hình  nh con cò, suy ng m và tri t lí v  ý nghĩa c a l i ru và lòng

ố ụ  Bài th  chia làm 3 đo n  ng v i s  phát tri n c a hình t ạ ứ ộ ờ ơ ng trung tâm xuyên su t bài th , trong m i quan h  v i cu c đ i con ng i. ng thành và su t c  đ i ng ạ ờ ữ ả + Đo n 1: Hình  nh con cò qua nh ng l ổ ứ ủ ạ ề + Đo n 2: Cánh cò đi vào ti m th c c a tu i th , tr  nên g n gũi và s  theo cùng  ọ i trên m i ch ng đ ng c a cu c đ i.  ừ ạ ộ ờ ẹ ố ớ ả ỗ ườ m  đ i v i cu c đ i m i ng i.

ộ ố ỏ luyÖn tËp  .     B. M t s  câu h i

ơ ứ ầ ả ủ ơ ậ   1. Chép chính xác đo n th  th  3 c a bài th  “Con cò”.Trình b y c m nh n

ơ g n con.. theo con

ủ ề ế ơ

(Vi ậ ử ụ ớ ộ ả ắ ữ ề ả

ạ ề ạ ở ầ ủ ” c a em v  đo n th : “Dù  ộ   ạ ạ t đo n văn quy n p phân tích v i câu ch  đ : B y câu th  đã khái quát m t ớ quy lu t tình c m có ý nghĩa b n v ng, r ng l n mà sâu s c (12 câu có s  d ng 1 câu   ph c)ứ

ư ồ ẳ

ị ủ ạ

ữ i d n dò c a m , hình  nh con cò trong đo n th  nh  đ ườ ể ượ ẹ ở G i ýợ . ố   ế ậ ạ ­ Đ n đo n 3, nh p th  thay đ i nh  d n d p h n lên trong nh ng câu th  ng n gi ng ở ư ờ ặ nh  l      ý nghĩa bi u t ắ ư ượ ơ ạ ố  bên con su t cu c đ i. ổ ơ ẹ ả ấ ng cho t m lòng ng i m  lúc nào cũng

ơ ấ c nh n m nh  ộ ờ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

170

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ờ ạ ư ưở ườ   i i âm h

ẹ ừ

ố ớ ợ ầ ừ ị ể ng ng t ngào nh  trong l ơ ữ

ộ ằ ủ ộ ờ ủ ọ i ru c a ng ắ ế  trong ca dao đi vào th  Ch  Lan Viên bình d  mà sâu l ng.  trái nghĩa cùng v i thành ng ” lên r ng ­ xu ng b ”  g i lên không  ữ

ờ ờ ằ ể

ọ ả ử ượ ớ ủ ư

ấ ươ

ẹ ữ ế ờ ừ ữ ự ặ ạ ng:  ụ ủ ấ ờ ữ ẹ ủ ầ i liên t c c a nh ng t t qua m i th  thách. Lòng m  luôn  ớ ẫ Con dù l n v n là con c a   ng  “dù g n

.” S  l p l ươ ẹ ồ ng yêu đang trào dâng trong tâm h n m .

ẹ ươ ớ

ưở ” bên con cho dù con l n lên, đi xa,  ờ ẹ ặ

ế ờ ộ ả ắ ờ

ữ ẹ ở

ơ ẹ ứ ứ ấ ả ả ờ ổ t c  vui bu n đau kh  con đã n m tr i, ng

ồ ỗ ự ộ ở ế ộ

i con.

ẹ ẫ ị ộ ạ ả ả ặ ơ

ơ ẹ ậ ọ

ấ ệ ữ ế ề ị

ờ ẫ ườ ượ ọ ầ i m  muôn đ i v n v y, v

ạ

ấ ờ ề ữ ậ ắ ả ắ

ữ ấ ệ ệ ­ Đi p ng , đi p c u trúc câu đem l ượ ng con cò t m . Hình t ặ ừ ­ G n – xa là c p t ớ ở gian r ng l n v i nh ng cách tr  khó khăn c a cu c đ i. Đ ng sau không gian  y là  ẵ bóng dáng c a th i gian đ ng đ ng. Th i gian, không gian có th  làm phai m  nh ng  ẫ ử tình c m nh ng riêng tình m u t  thiêng liêng là v ở ẹ bên con, tình m  luôn ch  che cho con  m áp yêu th ẹ ẫ m . Đi h t đ i lòng m  v n theo con ư ạ ả i c m xúc th con, dù xa con” nh  láy đi láy l ẽ ẫ ủ v n”, “s ”, “mãi Tình yêu th ng c a m  luôn “ ể ộ ng thành trong đ i, cho dù có  th  m t ngày nào đó m  không còn có m t trên đ i. tr ị ủ   ­ Câu th  đúc k t m t chân lý gi n d , muôn đ i: trong con m t, trái tim, vòng tay c a ườ ể ượ ầ ỏ ẫ i m , đ a con v n mãi là bé b ng, c n m  ch  che. Ch  “đi” đ ng   c hi u theo ươ ườ   ế ụ ng th c hoán d : cu c đ i con, t i ph ẹ ẫ ờ   m  v n mãi yêu con, ch  che, bên con, là ch  d a, b n đò bình yên trong cu c đ i ườ ng ờ ặ ­ L i d n gi n d  m c m c mà ý th , tình th  trĩu n ng, m  v n luôn bên con dù tr i  ề ở qua nhi u va đ p, sóng gió, tình m  mãi ch  che, bao b c con, là mái nhà  m áp.   ế ả ượ ­ Hình t ng con cò gi n d  trong ca dao đã khi n nh ng đi u chiêm nghi m, đúc k t  ắ ơ ở ủ c a nhà th  tr  nên sâu s c, ý nghĩa mà g n gũi.  ẹ ­ T m lòng ng ơ ố th i gian. Hai câu th  cu i dài ra sâu l ng đã khái quát l ể ệ ừ b n v ng, sâu s c, v a th  hi n tình c m thi ậ ả t ra ngoài m i kho ng cách không gian,  ế ả ộ i m t tri ủ ươ ầ t tha đ y yêu th ng c a ng ề ữ ậ t lí, quy lu t tình c m  ẹ ườ i m . ớ ộ ả ả ơ ộ

ế => B y câu th  đã khái quát m t quy lu t tình c m có ý nghĩa b n v ng, r ng l n mà   sâu s c.ắ

ơ ề ẹ ữ ạ i 2 câu mà em

t câu th , văn nào nói v  m  n a không? Hãy chép l ở ế Câu 2:  Em có bi thích (ghi rõ trích đâu)

ầ Con là m m đ t t ơ i th m

ấ ươ ẹ ươ ở ẹ ồ

ẹ ồ

ư

ẹ N  trong lòng m  ­ m   m m  tr ng ẹ ế Đôi tay m  b , m  b ng ở ặ Nh  con sông ch  n ng dòng phù sa ầ ươ (Hát ru ­ Vũ Qu n Ph ng)

Câu 3: Phân tích hai câu th : ơ

ớ ẫ ủ

ế ờ ẹ ẫ ẹ “Con dù l n v n là con c a m Đi h t đ i lòng m  v n theo con”

ệ ượ

ơ i thi u bài th , hình t ơ ở ố ạ  cu i đo n 2 là l

ệ ẹ ớ i cái nhìn c a m : con dù l n không,

ưở ề ổ G i ý: ợ ớ ng con cò ­ Gi ẹ ờ ủ ớ i c a m  nói v i con ­ cò con ­ Hai câu th   ủ ẹ ướ ườ ủ ­ Trong suy nghĩ và quan ni m c a ng i m , d ế ng thành đ n đâu, nhi u tu dù tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

171

ế

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ữ ẫ ạ ế ẫ ầ ẫ ấ ọ ủ ề ươ ự ề ở ẫ ng, v n c n ch  che, v n là ni m t ẹ  hào, ni m tin và hi v ng c a

ố ờ ẹ ả ấ ậ ở

i đ n đâu, làm gì, thành đ t đ n đâu chăng n a.. con v n là con c a m , con v n r t  ủ đáng yêu, đáng th m .ẹ ẹ ­ Dù m  có ph i xa con, lâu, r t lâu, th m chí su t đ i, không lúc nào lòng m  không  bên con

ừ ệ ế ấ ườ ể ậ ộ t t m lòng ng

ẹ ắ ộ

ườ ủ ả ợ ẹ => T  vi c hi u bi ằ ả c m mang tính vĩnh h ng: tình m , tình m u t ng i ca tình c m vô biên, thiêng liêng c a ng ơ i m , nhà th  đã khái quát m t quy lu t tình  ớ ẫ ử ề ữ  b n v ng, r ng l n, sâu s c. Qua đó  ẹ i m .

ả ế ấ ơ ộ ẹ

ụ ơ   ọ Câu 4: Đ c hai câu th  sau: “Cò m t mình cò ph i ki m l y ăn. Con có m  con ch i ủ ồ ạ i ng ”. r i l ơ a. Hai câu th  trên là l

ẹ ờ ủ ể ng con)

ằ ớ ờ ủ i c a ai nói v i ai, nh m m c đích gì?  ươ ỏ ớ  tình th i c a m  nói v i con đ  bày t ơ ủ ế ệ ệ

ệ ố ậ

ừ (l Quan h  ý nghĩa ch  y u trong hai câu th  là quan h  nào? ( Quan h  đ i l p) b. Ý nghĩa nào toát lên t hai câu th  trên

ủ ạ ơ ẹ (H nh phúc c a con khi có m )

ả ủ ủ ứ

ắ ẹ

ơ ư ế ạ ủ ấ ả ­> Hình  nh th  đ p, lãng m n, bay b ng. L i ru c a m  đ a con vào gi c ng ,

ủ Câu 5: Hình  nh trong câu th : “Con ng  yên thì cò cũng ng . Cánh c a cò hai đ a  đ p chung đôi” đ p và hay nh  th  nào? ơ ẹ ấ ủ ơ ẹ ủ ẹ ẫ ả ơ ỡ

ờ ấ ẩ ụ ầ ả ồ ở ộ ẹ ư ổ ờ trong m  con v n th y hình  nh con cò. Con có gi c m  đ p. L i ru c a m  đã nâng đ tâm h n con. Cánh cò tr  thành m t hình  nh  n d  gi u ý nghĩa.

ơ ”. C.  Phân tích bài th  : “Con Cò

ạ ế ệ t Nam.

ơ ơ ệ ủ ế

ư

ẹ ộ ươ ượ ườ ế ố ớ ủ ờ ờ ỗ ở A. M  bài:  ơ ấ ắ ủ ề ­ Ch  Lan Viên là nhà th  xu t s c c a n n th  hi n đ i Vi ộ ố ể ệ ­ Bài th  “Con Cò” th  hi n khá rõ m t s  nét c a phong cách NT Ch  Lan Viên.  ữ ế ng tr ng, Ch  Lan viên đã đi đ n nh ng khái quát sâu  ­ Thông qua m t cánh cò t ộ ủ ng c a ng i ru đ i v i cu c  đ i m i con  i m  và ý nghĩa c a l

ồ ệ ậ ả

ố

ế ệ ắ ộ ổ ị

ơ ứ ợ ầ ệ ừ ữ ệ ộ đi p t

ế ơ ổ ữ ng trung tâm xuyên su t c  bài th  là con cò đ

ắ ề s c v  tình yêu th i.ườ ng B. Thân bài:  ề ể ơ ọ ể ậ 1. Lu n đi m 1: Nh n xét chung v   th  th , gi ng đi u, hình  nh con cò: ngu n  ạ g c và sáng t o ể ự  do, các câu th  có đ  dài ng n khác nhau, nh p đi u luôn bi n đ i. Các  ­ Th  t ệ ượ ­ HÌnh t ả ớ , đi p ng  có s c g i g n gũi v i nh ng đi u hát ru quen thu c.   ố ả ầ ượ ổ c b  sung, bi n đ i qua  ả ụ ể ư ủ ữ ấ ộ nh ng hình  nh c  th  và sinh đ ng, gi u ch t suy t c a tác gi .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

172

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ổ ế ệ ấ ố ­  Trong ca dao truy n th ng, hình  nh con cò xu t hi n  ph  bi n và mang ý nghĩa

ộ ố ấ ả ề i ph  n  trong cu c s ng còn nhi u v t v ,

ề ườ ầ ứ ả ườ i nông dân, ng ố ẹ ư ằ ố ả ẩ ụ n d  cho hình  nh ng ọ nh c nh n nh ng gi u đ c tính t ụ ữ ề t đ p và ni m vui s ng.

ự ế ơ

ể ượ ỉ ­  Trong bài th  này, Ch  Lan Viên ch  khai thác và xây d ng ý nghĩa bi u t ờ ườ ữ ủ ẹ ấ i m  và vai trò c a  nh ng l ng  i hát ru

ườ i.

ả ộ ố ể ả ủ ủ ấ ằ ủ c a hình  nh con cò nh m nói lên  t m lòng ng ố ớ ỗ đ i v i cu c s ng m i con ng ậ 2. Lu n đi m 2: HÌnh  nh con cò “trong l i m  hát” đi vào gi c ng  c a con.

ờ ẹ Con cò bay la ….. Cò s  xáo măng…”

ả ứ ấ ờ ấ nh ng câu ca dao dùng làm l i hát ru r t

ể ượ ợ ng.

ừ ạ ư ừ ợ ạ ờ ừ ợ ợ ừ ữ ­ Hình  nh con cò c  th p thoáng g i ra  t ề ộ phong phú v  n i dung và bi u t ơ ỉ i vài t +  Nhà th  ch  dùng l trong m i câu ca dao x a v a g i l i ru, v a g i

ạ ề ự l i ít nhi u s  phong phú trong ý nghĩa bi u t

ế ủ ủ ờ + Con còn “b  trên tay”, nào bi ỗ i l ả ể ượ ng c a hình  nh con cò.  ữ c ý nghĩa c a nh ng câu ca dao trong l ế ượ t đ i ru

ẹ ủ c a m :

bay la

ồ ủ ừ ổ Bay t

ừ ử ủ Bay  t

ề ả

ờ ư ẻ ơ ộ ứ ồ

ả Con cò bay l  c ng Ph  bay ra cánh đ ng ả Con cò bay l  bay la ề ồ  c a ph , bay v  Đ ng Đăng Con cò mà đi ăn đêm ậ Đ u ph i cành m m l n c  xu ng ao… ả ộ ẻ ượ ứ ộ ổ ố i ru, hình  nh con cò đã đi vào tâm h n tr  th  m t cách vô th c, và  ề ệ ọ ị   c  võ v  trong nh ng âm đi u ng t ngào, d u

ủ ể ằ Nh ng qua l ả ệ i ru đ  đón nh n b ng tr c giác tình yêu và s  ch  che c a m .

ồ theo đó là c  đi u h n dân t c. Đ a tr  đ ủ ờ dàng c a l ấ ữ ự ở ươ ự ữ ủ ả ờ ẫ ­ Th m đ m trong l ậ i hát là nh ng xúc c m yêu th ẹ ng trào dâng trong trái tim c a

m :ẹ

ộ ả

ơ ồ ạ ẹ ấ ế “Cò m t mình cò ph i ki m l y ăn ủ i ng ” Con có m  con ch i r i l

Và:

ủ ủ ơ ớ ợ i ch  s

“ng  yên, ng  yên, cò  ẵ ề

ượ ở ừ ộ c che ch .

ẹ Cành có m m m  đã s n tay nâng” ỏ ươ ờ ữ ở ớ ỗ ề ể ệ ự

ạ ả ữ , r ng m  v i nh ng gì nh  bé đáng th ạ ấ ủ ế ấ ươ ng, đáng đ ờ ế ng dào d t vô b  b n.   ng  y  mang đ n cho con gi c ng  yên bình, h nh phúc trong

ươ ủ ế ấ ở

ủ ơ ờ Trong l

ủ ẳ ẹ ẹ ­ Tình m  nhân t ơ ư ị ­ L i th  nh  nh p v  v  th  hi n s  yêu th ­ Nh ng c m xúc yêu th ẹ ự s  ôm  p, ch  che c a ti ng ru lòng m : ẹ ấ i ru c a m  th m h i xuân …………………….. ề ữ S a m  nhi u con ng  ch ng phân vân .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

173

ế ỏ ủ ượ ế ơ

ằ ữ ữ

ủ ườ ạ ể

ườ ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ể ạ i   ­ Vì th , tái tim bé nh  c a con đã đ c hi u th  nào là tình m . Đo n th  khép l ẻ ơ ộ ố ủ ả b ng nh ng hình  nh thanh bình c a cu c s ng, b ng nh ng gi c n ng say c a tr  th . ạ ổ ả i b n tu i  3. Lu n đi m 3: Hình  nh con cò trong đo n 2 ( ố ấ i  trong su t cu c đ i.)

ẹ ạ ấ ồ ằ ở cánh cò đã tr  thành ng ộ ờ ạ ưở ữ ả ơ ằ

ủ ượ ng phong phú, nhà th  đã sáng t o ra nh ng hình  nh  ề

ầ ấ ủ ậ ơ ồ u th , thành b n đ ng hành c a con ng ự ­ B ng s  liên , t ặ ắ ừ ơ ậ + T  cánh cò c a tu i  u th  th t ng  nghĩnh mà đ m  m: Còn ng  yên thì cò cũng

ủ ủ

ế ớ ổ ớ ườ i tr ng qu n quýt chân con: Mai khôn l n con theo cò đi

ọ cánh cò đ c s c, hàm ch a nhi u ý nghĩa.  ộ ủ ng . Cánh c a cò hai đ a đ p chung đôi”.   ấ ủ h c. Cánh c a cò hai đ a đ p chung đôi”.

ng t ứ ổ ấ ứ ắ + Đ n cánh cò c a tu i t ứ ắ ưở ắ ạ ủ ế +  Cho đ n khi tr ng thành, con thành thi sĩ: “Cánh cò tr ng l i bay hoài không

ướ ỉ ngh . Tr

ấ ự ưở ễ ả ộ m t suy t ng sâu xa: S  dìu

ề ươ ơ ộ ẻ ẹ ỉ ố ả ờ

ấ ể ượ c hiên nhà. Và trong h i mát câu văn”.  ả ờ ­ Hình  nh th  lung linh m t v  đ p b t ng , di n t ỡ ể ẹ ố ớ c nh n m nh

ố ả ườ ẹ : ơ ắ d t, nâng đ  yêu th 4. Lu n đi m 4: HÌnh  nh con cò đ ượ   t ậ ấ ng cho t m lòng ng

ng b n b  su t c  đ i m  đ i v i con. ớ ạ ở ạ  đo n 3 v i ý nghĩa bi u  ộ ờ ế i m  lúc nào cũng bên con đ n su t cu c đ i ẫ ở ầ  g n con…. v n yêu con” ẳ ư ồ

ạ ị ủ

ở ẹ Dù  ổ ơ ả ẹ ấ ng cho t m lòng ng

ạ ắ ạ ơ ư ượ ố  bên con su t cu c đ i.  ơ ự ơ ấ c nh n m nh  ộ ờ ơ  do, nhà th

ờ ể ươ i m  lúc nào cũng  ướ ặ

ừ ề ứ ủ ng bao la mà đ c đi m c a nó là không gian và  ố ng v i h n: Lên r ng ­ xu ng bi n ­ hai chi u không gian g i  n t ề

ợ ấ ượ ầ ể ệ ơ

ệ ự ể ủ ứ ơ ủ ủ ậ ấ ủ ộ  th , c a tình c m và hành đ ng c a nhân v t tr  tình. T ừ

ậ ữ ưở ừ ế ầ ộ ng v a

ả ớ ạ i h n ngày càng r ng d n thêm đ n m t không gian tâm t ừ ẳ ẹ ờ ữ ố   ế ậ ạ ­ Đ n đo n 3, nh p th  thay đ i nh  d n d p h n lên trong nh ng câu th  ng n gi ng ở ư ờ ặ i d n dò c a m , hình  nh con cò trong đo n th  nh  đ      ý nh  l ể ượ ườ nghĩa bi u t ị ộ ờ ặ ả ­  L i d n gi n d  m c m c mà hàm nghĩa sâu xa. D i hình th c th  t ả ộ ầ ư ự nh  d ng lên c  m t b u tr i yêu th ờ ớ ạ th i gian không gi ữ ộ ờ ủ nh ng khó khăn c a cu c đ i. Không gian ngh  thu t  y c a bài th  cũng góp ph n  ể bi u hi n s  phát tri n c a t không gian có gi ừ bao la v a sâu th m nh  chính l

ộ ư ủ  trái tim c a m :  i ru hát lên t ẹ ớ ẫ     Con dù l n v n là con c a m .

ế ờ

ườ ẹ ậ ả ủ ẹ ẫ t ra ngoài m i kho ng cách không T m lòng ng i m  muôn đ i v n v y, v

ấ ờ ậ ấ

ọ ọ ấ ấ ưở ế

ơ ụ ủ ữ ầ Đi h t đ i lòng m  v n theo con” ượ ủ ằ ơ ậ  ng  “dù g n con, dù xa con” nh  láy đi láy l i liên t c c a nh ng t

ươ ủ ẹ ẹ ồ ừ ữ ng yêu đang trào dâng trong tâm h n m . Tình yêu th

ưở ớ ẹ ườ i m  trên  ự ế ng và tri t lí. S   ạ ả ư i c m xúc  ẫ v n”,  ng c a m  luôn “ ể ờ ng thành trong đ i, cho dù có  th

ẹ ờ

ơ ầ ừ ế ễ ờ ẫ ế gian, th i gian. Đó là quy lu t b t bi n và vĩnh h ng c a m i t m lòng ng ờ đ i  mà nhà th  đã khái quát, đúc k t trong  câu th  đ m ch t suy t ặ ạ l p l ươ th ẽ “s ”, “mãi ” bên con cho dù con l n lên, đi xa, tr ặ ộ m t ngày nào đó m  không còn có m t trên đ i.  Nguy n Duy đã t ng khái quát v  tình yêu  y trong nh ng câu th  đ y tri t lí:

ộ ờ ữ ấ ề ườ i. “Ta đi tr n ki p con ng ẹ i m  ru”.

ọ Cũng không đi h t m t l ố ầ ủ ộ ờ ẫ ử ế ấ ế ế ư ộ Ti ng ru  y theo ta đi su t cu c đ i nh  m t hành trang tinh th n c a tình m u t .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

174

ị Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ứ ủ ơ ở ề ớ ệ ủ   i”. Nh p đi u c a i th  tr  v  v i hình th c c a ti ng ru: “à

ơ ổ ơ ầ ề ớ ố ế ơ câu th  d n v  v i nh ng v n “ôi”, “ i”, “ôi” n i ti p nhau trong kh  th :

ế

ờ ẫ ắ ư

ơ ờ ế ­ K t thúc bài th , l ữ ơ ồ i! ơ À  ………….Đ n hát  Quanh nôi”. làm cho câu th  dù ng n mà v n g i c m giác nh  là l ờ ợ ả ẹ

ế ế ẹ ươ ủ ẳ

ộ ỗ ủ ọ ể

i ru, ngân nga mãi trong   ứ   ờ ỗ ộ i ru c a m  đã thành “cu c đ i v  cánh qua nôi” đ a   ng   con. ấ ở   ầ i s  ch ng th  nào thi u đi ph n tình c m thiêng liêng nh t b i ở t bao cái ti ng ru ng t ngào mà sâu th m c a lòng m  th ế ờ ả ỡ ỗ ồ ộ ườ ế ườ ẽ ẳ ng là ngu n c i là b n b  che ch  nâng đ  m i con ng i.

ủ ự ậ ự ệ ằ ọ

ơ ườ ọ lòng ng i đ c. Con cò đi vào l ệ con. Kì di u bi ờ Cu c đ i m i con ng ươ đó còn là tình quê h ậ ế C. K t lu n: ộ ơ ­  “Con cò” là m t bài th  hay c a Ch  Lan Viên. ưở ạ ằ ­  B ng s  suy t ị ế ụ ưở ệ ợ ơ ị ỉ ủ    i hát ru, bài th  đã ng i ca

ng, b ng s  v n d ng sáng t o ca dao, gi ng đi u tâm tình th ữ ng c a nh ng l ộ ờ ủ ỗ th , nh p đi u êm ái, d u dàng mang âm h ẹ tình yêu sâu s c bao la c a m i ng

ờ ủ ườ i m  trong cu c đ i này.  ả ắ ữ ề ơ ắ ơ ợ

ườ ủ   ­ Bài th   g i lên nh ng rung c m và suy nghĩ sâu s c v  công  n sinh thành c a ẹ i m ….. ng

......................................................................................................

Bµi 8  MÙA XUÂN NHO NHỎ Thanh H¶i

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

ở ậ ạ ệ    huy n

ác     gi 1. T  ề

ố ế

ọ ề ừ ữ ả ừ ầ

ả ườ ệ ừ ố ả i phóng mi n Nam t ố ộ ỹ ớ ư ố ự ế i lính tr i qua hai cu c kháng chi n ch ng Pháp và ch ng M  v i t cu i năm kháng chi n ch ng Pháp. Là cây bút có  nh ng ngày đ u.Thanh H i t ng là  cách là

ấ ậ ơ

ị ậ ế ẩ

ườ ữ ồ ng S n (1977)

ưở ễ ể ấ ả c t ng gi i th

ng văn h c Nguy n Đình Chi u. ứ ớ ọ ắ ế ố ươ ng x  Hu , s ng và sáng tác

ế ờ

ả   :    Thanh H i (1930 – 1980) tên th t là Ph m Bá Ngoãn, quê  ả ế ừ Phong Đi n, Th a Thiên Hu . ạ ộ ­ Tham gia ho t đ ng văn ngh  t ề công xây d ng n n văn h c gi ộ m t ng ộ m t nhà văn.  ­ Th  TH chân ch t và bình d , đôn h u và chân thành.  ơ ­ Các tác ph m chính: Các t p th  “nh ng đ ng chí trung kiên” (1962), Hu  mùa xuân ơ ậ (hai t p 1970 và 1975), D u võng Tr ượ ặ ­ Năm 1965, đ ả ẫ ả ­ Sau ngày gi i phóng, Thanh H i v n g n bó v i quê h ở  đó cho đ n lúc qua đ i. 2. Tác ph mẩ :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

175

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ơ ặ t ệ : (tháng 11­ 1980, ch  ít ngày sau, nhà th

ớ ả ờ ơ ỉ ấ ạ ố c ta m i th ng nh t l ơ  ả ố   i đang ph i đ i

ề ờ ặ ớ

ị

ẩ ượ ử ả ể c nh ng TH luôn là ng

ả ệ ữ ủ ườ t ng 4 c a b nh vi n, nh ng lúc kho , TH th

ờ ở ạ ế ỗ

ả ậ ủ ư c tin nh  sét đánh: TH đã qua đ i. Th

ọ ư ờ ế ế ng ti c ng ư ươ i đ n vi ng và đ a nhà th  v

ầ

ố ộ ỉ ố ơ ườ ế ạ ặ ệ ằ

ơ ố ỗ ơ ộ ủ

ổ ầ ạ ả ề ả ạ t, nh c sĩ Tr n Hoàn đã ph  nh c ngay bài th

ầ ươ ượ

ạ ỉ  ti n đ a  y.)

ổ ề ữ ừ ổ ừ ế  4 đ n 6

ổ ọ ạ ệ ả

ằ ắ ị ệ ủ ữ ướ ẻ ẹ ẻ ồ

ở ộ

ả ơ ừ ố ừ

ơ ượ c nguy n c a nhà th  đ

ể ự ơ ể ồ  nhiên đ  r i khép l

ộ ệ ứ ằ ắ ế  nhiên, đ m th m trong m t đi u dân ca x  Hu .

ả ơ ồ

ả ấ ờ c mùa xuân thiên nhiên, đ t tr i c.

c.

ấ ướ ươ ứ ơ ướ ấ ướ c mùa xuân đ t n ế ệ c qua đi u dân ca x  Hu .

ệ

ế ế ơ ỏ

ể ệ ướ ộ

ớ   ắ ế t yêu m n và g n bó v i ế   ơ ượ ố c c ng hi n c nguy n chân thành c a nhà th  đ ộ ớ ủ ờ c, v i cu c đ i; th  hi n  ộ ệ ỏ ủ

ữ ệ ế ạ ầ ơ

ổ ơ ạ ự ề ớ ả ạ

ầ ả

ể ề ữ ị ợ ả ả ẩ ụ ừ ự ả ớ ị

ẹ ế ợ ể ư

ữ ự ặ ạ ữ ạ ổ ữ    thiên nhiên v i nh ng hình  nh giàu ý ườ   ả ể ng ớ ủ   i mà nâng cao, đ i m i c a ự  nh ng hình  nh th c, t o nên s  l p l c phát tri n t

ượ ệ ố ả a.   Bài th  ra đ i trong  m t hoàn c nh đ c bi ấ ướ ờ qua đ i. Bài th  ra đ i trong hoàn c nh đ t n ắ m t v i nhi u khó khăn và th  thách gay g t. ế ề ượ ặ ệ ộ (Năm 1980, TH đau n ng ph i vào BV Hu  đi u tr  khoa n i. Tuy căn b nh đ   c các ư ờ ằ   ườ ạ bác sĩ ch n đoán là không th  qua đ i l c quan yêu đ i. N m ệ ở ầ ơ ắ ẻ ng ra ng m c nh và làm th ….   ữ   ố ộ ồ ư Nh ng r i vào m t ngày cu i đông, tr i Hu  b ng tr  l nh và m a lâm thâm…. Nh ng ượ ườ   ườ ạ i i b n c a TH i nh n đ ng ơ ề  ạ ổ ờ ừ ướ c sang 50, m i ng b n tài hoa ra đi khi tu i đ i v a b ợ ễ ơ n i an ngh  cu i cùng. Đang lúc làm l   , thì v  TH tìm g p nh c sĩ Tr n Hoàn và trao cho ả   ông m t bài th  cu i cùng mà TH i đã sáng tác khi n m vi n vào tháng 11 năm 1980. ươ   ỏ ng Đó chính là bài th : M t mùa xuân nho nh .­ bài th  cu i cùng c a TH i. N i th ơ  ệ b n và ni m c m xúc trào dâng mãnh li ổ   c vang lên ngay trong bu i ch  trong vòng không đ y ba m i phút và bài hát đó đã đ ễ ễ ư ấ l b. Th  thể ơ 5 ch , không ng t nh p trong t ng câu, chia nhi u kh , m i kh  t ỗ ế ị dòng. Nh p đi u và gi ng đi u c a bài có bi n đ i theo m ch c m xúc.  ự ế ả ơ ắ ầ   c. Bài th  b t đ u b ng nh ng xúc c m tr c ti p, h n nhiên, trong tr o tr c v  đ p và ấ ờ ứ ố ủ s c s ng c a mùa xuân thiên nhiên, đ t tr i. T  đó, m  r ng ra thành hình  nh mùa   ể   ạ ả ấ ướ ấ ướ ủ c hôm nay và c  đ t n c b n ngàn năm. T  đó m ch th  chuy n xuân c a đ t n ỏ ủ   ệ ủ ướ ệ ể sang bi u hi n suy nghĩ và  c góp “mùa xuân nho nh ” c a ạ ạ ớ ủ mình vào mùa xuân l n c a dân t c. M ch th  phát tri n t   i cũng ộ ự t ố ụ d. B  c c: ổ ướ + Kh  1 (g m 6 dòng th ): c m xúc tr ề ổ ấ ướ +Kh  2,3: C m xúc v  mùa xuân đ t n ổ ệ ủ ướ + Kh  4,5: suy nghĩ và  c nguy n c a nhà th  tr ợ ổ ố ờ + Kh  cu i: L i ca ng i quê h ng, đ t n ậ ộ e. N i dung, ngh  thu t: ộ ­ N i dung:  Bài th  “mùa xuân nho nh ” là ti ng lòng tha thi ủ ấ ướ ớ đ t n ấ ướ cho đ t n c, góp m t “mùa xuân nho nh ” c a mình vào mùa xuân l n c a dân t c. ậ ệ ­ Ngh  thu t: ử ụ   t, g n gũi v i dân ca. S  d ng + Bài th  theo th  5 ch , nh c đi u trong sáng, tha thi ề ủ cách gieo v n li n gi a các kh  th  t o s  li n m ch c a dòng c m xúc. nhi u hình   ữ ả ạ nh đ p, gi n d , g i c m, nh ng so sánh và  n d  sáng t o. ả ữ  nhiên gi n d  đi t + K t h p nh ng hình  nh t ề ư nghĩa bi u tr ng, khái quát. Đi u đáng chú ý là nh ng hình  nh bi u tr ng này th ể ừ ả đ ả h  th ng hình  nh (cành hoa, con chim, mùa xuân).

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

176

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ặ ẽ ự ấ ứ ủ ể ủ ừ

ự ủ ấ ướ ườ ủ ỗ c a bài ch t ch , d a trên s  phát tri n c a hình  nh mùa xuân. T  mùa xuân i góp vào mùa xuân c và mùa xuân c a m i ng

ệ ạ ả ả

ế ầ ạ ự  ọ    đo n đ u; tr m l ng, h i trang

ơ ể ệ ớ ộ ở ư ở ệ ủ ạ ổ ữ ế ạ ạ + C u t ủ ấ ờ c a đ t tr i sang mùa xuân c a đ t n ớ ủ ộ ờ l n c a cu c đ i chung. ệ ọ + Gi ng đi u bài th  th  hi n đúng tâm tr ng, c m xúc c a tác gi ừ ổ bi n đ i phù h p v i n i dung t ng đo n: vui, say s a  ộ ạ nghiêm mà thi . Gi ng đi u có s ầ  đo n b c b ch nh ng tâm ni m; sôi n i và tha thi ơ  đo n k t. ợ ế t tha ắ ế ở t

ơ ỏ B. phân tích bài th  “Mùa xuân nho nh ”

ủ ấ ướ

ơ ệ ứ ớ ủ ấ ẹ ộ ứ ổ c (kh  1) ả

ộ ế ề ấ

ấ ế ẽ ữ

ắ ắ ươ ộ t: m t dòng sông xanh, m t bông hoa   ộ ượ ấ ề   c m t không ủ   ươ ả i vui c a i th m c a mùa xuân và c  âm thanh vang v ng, t

ệ

ộ ạ ế ế ư ườ t khác l

ộ . Không vi ả ạ

ơ ộ ọ ộ ặ ở ầ “m c” đ t

ả ủ ụ ọ ữ ừ ế  Đ ng t ấ ượ  => kh c sâu  n t

ế ư ở ỗ ậ  m c lên, v ề ứ ố ừ ừ ồ ộ ọ  l , l  t ng : t nh  bình th ữ ọ i: “M c gi a dòng sông   ộ   ổ ơ ủ  đ u kh  th  c a bài th  là m t ủ ươ   ng v  s c s ng tr i d y và v n lên c a mùa ươ   n lên, xoè n  trên

ng nh  bông hoa tím bi c kia đang t c xanh c a dòng sông xuân.

ạ ủ ướ ướ c sông l

c trong mát” (bài “Vàm c ơ ỏ ặ ễ

ấ ướ

ướ ủ ả ấ c)? Có ph i đ u là màu n ả ị

ủ ộ

ủ ứ ế ơ

ế ủ ư ữ ủ ầ ắ ặ ộ ề ế

ươ ề ộ ươ ng hoà cùng màu tím bi c c a hoa, m t màu tím gi n d , thu ế ệ ạ ờ Ơ ệ ủ ệ

ọ ơ ủ

ơ ứ ấ ư ầ ừ ng, g n gũi) . Câu th  c  nh  câu nói t ọ ự  nhiên không trau chu t t

ứ ữ ể ệ ưở ạ ỏ ề   i con chim chi n ươ   i ườ   i ố ừ     “hót chi” th  hi n tâm tr ng đùa ng thi ca. Câu h i tu t

ừ ệ ủ c giai đi u c a mùa xuân. ả ướ  tr

ặ

ự ự ở ộ ườ ế ế ậ

ộ 1. Mùa xuân c a thiên nhiên đ t n ầ   ả a. C m h ng xuân ph i ph i c a Thanh H i đã d t nên m t b c tranh xuân r t đ p, đ y ạ ự ậ ứ ố s c s ng và tràn ng p ni m vui r o r c.  ấ ằ ượ ấ ứ ­ B c tranh  y đ c ch m phá b ng r t ít chi ti ệ ộ ế tím bi c, m t ti ng chim chi n chi n. Nh ng nét ch m phá  y đã v  ra đ ộ ọ ủ gian cao r ng, màu s c t ề chim chi n chi n. ặ ở ầ + Ngay hai câu m  đ u đã g p m t cách vi ế m t bông hoa tím bi c m c gi a dòng sông xanh” mà đ o l xanh. M t bông hoa tím bi c”. ắ d ng ý NT c a tác gi ưở xuân.T ặ ướ m t n ỏ  ạ + T i sao màu n i xanh mà không là “dòng n ủ đông” c a Hoài Vũ), hay không là “dòng sông đ  n ng phù sa” trong th  Nguy n Đình   ệ   c c a H ng Giang, hay chính là tín hi u Thi – bài Đ t n . Màu xanh  báo mùa xuân đang v ? Mùa xuân trang tr i êm trôi m t dòng xanh d u mát ỷ  ị ả lam c a dòng sông h ộ chung, m ng m  và quy n rũ. Đó là m u s c đ c tr ng c a x  Hu .  ẹ + Ti ng chim chi n chi n t o nên m t nét đ p n a c a mùa xuân: “ ơ ư ệ ủ ạ chi n. Hót chi  mà vang tr i”=>. nh c đi u c a câu th  nh  giai đi u c a mùa xuân t ọ ạ ự vui và r o r c. Các t  than g i “ i, chi, mang ch t gi ng ng t ngào đáng yêu c a ng ươ ế x  Hu  (thân th ư ẫ ng  nh ng v n mang âm h ủ ỡ vui, ng  ngàng, thích thú c a tác gi ả ậ ấ ố ườ   ẵ ­ Qu  th t, thiên nhiên nh t là mùa xuân v n hào phóng, s n sàng trao t ng con ng i ấ ọ ẻ ẹ ả t m  r ng t m lòng. Thanh H i đã th c s  đón nh n mùa i bi m i v  đ p n u con ng   ắ   ự ủ ớ ấ ả ự xuân v i t t c  s  tài hoa c a ngòi bút, s  thăng hoa c a tâm h n. Nhà th  l ng ng m, ả ằ ặ   l ng nghe b ng c  trái tim xao đ ng, b ng trí t ơ ặ ộ ng đ c đáo: ng t

ọ

ằ                      “T ng gi ư ồ ủ ượ ưở ưở ng, liên t ơ ừ t long lanh r i. ứ ” Tôi đ a tay tôi h ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

177

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ọ ơ ề ể ư ừ đây là gi V  hai câu th  trên, có hai cách hi u: t ng gi

ớ ờ ư ủ ọ ở t  ể ể

ị ắ ư ế

ắ

ọ ng, m t s  v t đ

ổ ộ ự ậ ượ ả ộ ự ậ

ị ở ằ ắ ư ả c b ng m t ( th  giác) b i nó có hình kh i, màu s c r i l

ệ i đ ầ

ể ứ ể ệ ự ế ằ i m c tinh t

ế ạ ự ủ

ươ ấ ướ ng, đ t n

ơ ờ ậ ả ể ề ứ

ộ

ấ ủ ủ ấ ướ

ệ ụ ự ườ ộ ả c. Hình  nh “ng ộ

ấ ệ ụ ủ ươ

ỵ ủ ấ  nhiên. ế i đang lao đ ng và chi n đ u, c a đ t n ồ ườ i c m súng, ng ữ ươ i quê h ng sau nh ng đau th ế ụ ả i lính ti p t c b o v  quê h ư ộ ườ ữ ườ ả i chi n sĩ đang n y nh ng ch i non, l c bi c nh  mang theo c

ệ ế ạ ế ậ ồ ồ ươ ườ i nông dân ra đ ng làm nên h t lúa, trên n

ợ ả

ườ ủ ắ ộ

ơ ượ ồ ả ạ ấ ướ ứ ố ủ ừ ượ ứ ố ứ ố ư ủ ỗ ng tr ng cho s c s ng c a mùa xuân đ t n

ơ ố ả ạ ở ầ ệ ừ ữ ệ ẩ đ u câu. i

ưở ứ ố ươ ượ ớ ả ị

ủ ấ ướ ượ ấ ướ ằ c hình dung b ng m t hình  nh so sánh đ p: đ t n

c đ ướ ế ả ả ưở c”. Hình   nh so sánh  g i liên t

ộ ợ ữ ọ

ườ ưở ự ề , đi p ng  láy l ng v i nhi u đi p t ố ả ệ ậ   c c m nh n trong nh p đi u h i h , trong âm thanh ư   ẹ c nh  vì ẻ ẹ   ng đ n v  đ p, ánh sáng và hi   c b n nghìn năm”, hoá thành nh ng vì sao đi lên, bay lên, ng i sáng lung   i và c: say mê, t ờ ng con ng hào, tin t

ủ c khi vào xuân.

ấ ướ ộ ố ừ ả ự

ạ ơ ướ ủ

ề ỏ ữ  nh ng suy ng m và tâm ni m c a nhà th  tr ả ươ ứ ự ự ể ạ ậ ả ơ ố ớ ấ ướ ấ ướ ng, đ t n ủ ẫ ệ ng th c bi u c m tr c ti p. dùng ph ộ ể ơ c, m ch th  chuy n m t cách t ấ ướ c. c mùa xuân đ t n ộ   ế ế  Nhân v t “ta” tr c ti p b c

ộ ố ượ ề ơ c hoà nh p vào cu c s ng c a đ t n ủ ấ ướ   c,

ủ  tâm ni m c a mình. ) ệ ầ ố ẹ ậ ộ ờ ấ ướ ọ ủ ỏ t m a xuân long lanh     trong ánh sáng c a tr i xuân; nh ng cũng còn có th  hi u hai câu này g n v i hai câu ữ   ỗ ướ ầ ạ ế i, rõ ràng, tròn tr a nh  k t thành nh ng c: Ti ng chim đang vang xa b ng g n l tr ọ ươ ưở ơ ư ứ ơ ơ ơ ừ ng óng ánh s c màu, r i r i, r i mãi t gi ng ch ng không d t và nhà th  đ a tay   t s ậ   ượ ư ậ ừ ộ ấ ừ ứ c c m nh n  m t hình t t âm thanh  y. Nh  v y t h ng t ng gi ể ể ằ ế ả    đã chuy n đ i bi n nó thành m t s  v t có th  nhìn b ng âm thanh ( thính giác), tác gi ắ ồ ạ ượ ượ ậ ố c nh  c m nh n nó đ   ổ ả ậ ị ằ   b ng da th t, b ng s  ti p xúc ( xúc giác).Ngh  thu t ví ng m, chuy n đ i c m giác ư   ề ơ ụ ạ ớ ả qu  đã đ t t  đáng khâm ph c. Hai câu th  đã bi u hi n ni m say s a, ơ ướ ẻ ẹ ủ ố ấ ờ ấ   c v  đ p c a thiên nhiên, đ t tr i lúc vào ngây ng t, x n xang, r o r c c a nhà th  tr ạ ẳ ắ   c, tình yêu xuân. Ch c h n trong lòng thi sĩ đang d t dào tình yêu quê h ộ ờ cu c đ i. ả ừ ủ 2  .   T  mùa xuân c a thiên nhiên đ t tr i, c m h ng th  chuy n sang c m nh n v  mùa       ủ ấ ướ c m t cách t xuân c a đ t n ấ ả ­Đây là mùa xuân c a con ng c v t v  và   ườ ầ ướ ư   ể gian lao đang đi lên phía tr i ra đ ng” bi u tr ng ạ ự ấ ế ươ   cho hai nhi m v  chi n đ u và lao đ ng d ng xây l ng m t mát. Ai cũng có nhi m v  c a mình: ng ng, vòng là   ả  ngu  trang c a ng ạ   ng m , mùa xuân cùng các anh ra tr n. Ng ộ ứ ố ầ ỗ ậ   ủ ru ng lúa c a bác nông dân, m m non, s c s ng thanh xuân đang đua nhau tr i d y, ụ ả   ể ệ ủ ứ ườ c th  hi n qua hình  nh gi c giã, thôi thúc lòng ng i. S c g i c m c a câu th  đ ộ ư   ồ ườ ầ ớ i ra đ ng. “L c” là ch i non, nh ng i c m súng, ng “l c” c a mùa xuân g n v i ng ơ ừ ả  ộ “l c” còn có nghĩa là mùa xuân, là s c s ng, là thành qu  h nh phúc. Câu th  v a t ự   c, s c s ng c a m i con th c, v a t i.ườ ng ­ Âm h ng th  h i h , kh n tr ­ S c s ng c a mùa xuân còn đ xôn xao. Và đ t n ứ sao. C  đi lên phía tr ấ ướ ố v ng.  “Đ t n ủ ả linh => C m xúc c a nhà th  đ i v i đ t n ươ cu c s ng c a quê h 3.      T  c m xúc v  mùa xuân c a thiên nhiên, đ t n nhiên sang bày t ( Đo n này, tác gi ệ ộ l ­ Đi u tâm ni m c a nhà th : là khát v ng đ ế ố c ng hi n ph n t ủ t đ p – dù nh  bé c a mình cho cu c đ i chung, cho đ t n c.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

178

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ả ề ự ữ ượ ể ệ ệ ấ nhiên, c th  hi n m t cách chân thành trong nh ng hình  nh t

ẹ

ơ ả ể ả ẹ nhiên vì nhà th  đã dùng nh ng hình  nh đ p c a thiên nhiên đ  nói lên

ữ ể ấ ế

ờ ơ ệ ạ ươ i h

ẽ ặ ỏ », l ng l

ộ ả ự ố ủ ọ ẹ ủ ướ   c ợ ộ ộ ơ c, làm m t nhành   ấ ả ộ   c nguy n hoá thành t c , ông  ng th m cho cu c đ i. Bao trùm t ệ ứ ự   ồ ộ ế , âm th m dâng hi n toàn b  tâm h n, trí tu , s c l c ươ ổ ườ  : « Dù là tu i hai m i. Dù là khi tóc i

ạ ở ầ ả

phác ho   ọ ế ổ ơ i trong kh  th  này trong gi ng th  êm ái, ng t ngào. Cách c u t

ả ạ ở ạ i tr  l ư ậ ạ c tác gi ơ ộ ẽ ề ớ

ộ ẽ ự ư ế ự ố ứ c s ng có ích,c ng hi n cho đ i là m t l t

ặ ờ ờ ế ắ ố ữ ộ

ữ ẫ ­ Đi u tâm ni m  y đ ị gi n d  và đ p.  ự Đ p và t ệ ủ ấ ướ nguy n c a mình. M t con chim hót đ  c t ti ng th  ng i ca đ t n ướ ể hoa đ  đem l ầ « m t mùa xuân nho nh và c  s  s ng c a mình góp cùng m i ng b cạ  ». ầ ơ  ữ ượ ­  Nh ng hình  nh bông hoa, ti ng chim hót đ  ph n đ u bài th ờ ấ ứ ặ   ọ gi  l p  đây l ố   ạ i nh  v y t o ra s  đ i  ng ch t ch  và mang m t ý nghĩa m i: Ni m mong mu n l ế   ố ượ ố đ  nhiên nh  con chim mang đ n ti ng ả ươ hót, bông hoa to  h   ng s c cho đ i. Trong bài “m t khúc ca xuân” T  H u cũng có ươ nh ng suy ng m t ng t ự :

ế ế

ả ế

ẽ ả ả

ậ

ề ự

ị ẳ ỉ ể “ta” nh  m t l

ọ N u là con chim, chi c lá Thì con chim ph i hót, chi c lá ph i xanh L  nào vay mà không có tr ỉ ố S ng là cho đâu ch  nh n riêng mình? ậ ư ộ ờ ệ ừ  thành cái “ta” chung c a nhi u ng

ị ư ộ ờ ự

ự ỏ ườ ủ ớ ươ  nh  v i l ộ

ỏ ơ ộ ổ ươ ư ẹ ạ   ể ự  nhiên trong m ch ố   i kh ng đ nh. Và cái “ta” v n ch  đ  nói ề   ề ủ ủ i,  khát v ng c a nhi u ẳ ự   ng tâm ­> s  kiên  kh ng đ nh, t ậ ể   t đ  mãi làm m t mùa xuân nho nh  trong ọ   c. Gi ng th  nh  nh , chân tình nh ng mang

Ướ ể ế ỗ ả i ph i bi

ậ ẫ

ố ế ố ộ   t s ng, c ng hi n cho cu c ườ i... c nét riêng m i ng ử ụ ọ ỗ ị ứ ộ ữ

ế ằ t, êm ái.

ườ ữ ượ  đ ộ : M t đi u dân ca x  Húê quen thu c, ng t ngào, êm d u., s  d ng ngôn ng ệ ầ ứ ạ ặ

ự ố ứ ố ượ ố ẽ ố ể ệ ố ờ ế ờ ng  ng t o ra s  đ i  ng ch t ch , hài hoà cân đ i cho bài th ơ  t c s ng có ích, c ng hi n cho đ i là m t l ơ  ộ ẽ ự

ữ ệ   ” Nam Ai nam Bình là nh ng đi u

ế ổ ế

ế ớ ẻ ẹ ườ ươ ủ ồ ủ t v i v  đ p c a tâm h n quê h ấ ướ   c ng đ t n i tha thi

ệ ấ ẹ => Đi u tâm ni m  y th t cao đ p, chân thành, là s  phát tri n t ơ ủ ả c m xúc c a bài th . Đi p t ề ư ở ỗ v  mình b ng nh  tr ệ ườ ữ i. Đi p ng  “dù là” nh  m t l ng i t ệ ờ ớ ử trì, th  thách v i th i gian, tu i già, b nh t ấ ướ ớ ủ mùa xuân r ng l n c a quê h ng, đ t n ớ ứ s c khái quát l n.  ơ ệ ủ c nguy n c a nhà th  cho ta hi u m i ng = >  ế ế ư ờ đ i.Th  nh ng dâng hi n, hoà nh p mà v n gi ệ ế 4.  K t thúc ị ầ giàu nh p đi u, các v n b ng tha thi ế ấ ố ươ K t c u đ u cu i t ồ đ ng th i th  hi n rõ h n mong mu n đ nhiên. ơ ế ­ K t thúc bài th  là câu hát “Câu Nam ai, nam bình… ca Hu  n i ti ng ệ ­ Đó là ý nguy n c a ng mình.

C.Mét sè c©u hái luy ệ n t

ế  : t

ậ p   : ơ  Mùa xuân nho nhỏ », Thanh H i vi ả ữ C©u 1 : M  đ u bài th  « ở ầ                            M c gi a dòng sông xanh.

ọ ộ ế M t bông hoa tím bi c.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

179

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ặ ạ ế ủ ặ ắ ề t đo n văn kho ng 8 câu phân tích nét đ c s c v  cách đ t câu c a câu

ả ặ ặ ừ «m c ọ  » đ ượ ặ ở ầ c đ t ệ  theo c u trúc đ o ng

ấ t ợ ấ ượ

ộ ị ủ ễ ả ả ệ ủ ạ đ u câu. ễ ả ứ ố ơ ướ t c a mùa xuân. Di n t s c s ng mãnh ả   c m t hình  nh ữ : t ấ ề ự ng v  s  xu t hi n c a bông hoa tím ­> di n t  c m xúc ng c nhiên, thú v  c a nhà th  tr

ể ề ư ế ? Từ ơ  Mùa xuân nho nhỏ » nh  th  nào

ơ ự

ớ ề ườ ấ ủ i ta dùng nhi u đ nh ng  g n v i mùa xuân nh

ị ư

ơ ộ ớ ạ ẻ ệ ưở

ỉ ừ

ộ ợ ẻ ủ ờ ừ

ầ ế

ườ ạ ề ế ủ

ẹ ố

ệ ươ ẻ ủ ế ộ

ỏ

ạ ừ ầ “Tôi”, sang ph n sau, tác gi

ả ạ  l ư ấ ủ dùng đ i t ề ự ể ổ ạ ừ ể ả  “Ta”. Em hi u nh  th  nào v  s  chuy n đ i đ i t ầ  nhân x ng  y c a ch i dùng ủ

ự ư ụ ả ẫ nhân x ng đó không ph i là s  ng u nhiên vô tình mà là d ng ý

ả

ủ ộ ỏ ồ

ẫ ạ

ự ờ ạ ể ệ ủ ự ợ ộ

ố ể ự ả

ấ ự ơ ứ ợ ư ọ t long lanh r i. Tôi đ a tay tôi h ng”, có ng

ư ọ ọ ọ ề  nhiên, h p lí theo m ch c m xúc ừ t m a xuân, có ng ườ   i ế   t âm thanh ti ng ạ ơ ườ ạ i l i cho là gi

ể ủ ở ơ

ả

ậ ợ

ữ ấ ư ớ ư ứ ấ

t.

ợ

ể ạ ề Em hãy vi ơ th  trên. G i ýợ  : ­ Cách đ t câu đ c bi ­ Tác d ngụ  : g i  n t ệ ủ li ủ c a mùa xuân. C©u 2. Em hi u ý nghĩa nhan đ  bài th  « ủ ề ủ ơ đó nêu ch  đ  c a bài th . ả   ơ ả ặ ắ ạ S  sáng t o đ c s c nh t c a nhà th  Thanh H i trong bài th  là hình  nh   ư :  mùa  ữ ắ « mùa xuân nho nhỏ ».  Ng ộ  mùa xuân nho nhỏ » là m t phát xuân chín, mùa xuân xanh, xuân ý, xuân lòng... nh ng «   ơ ừ ữ ủ   ng th  và ngôn ng  c a nhà th . T  láy hi n m i m  và sáng  t o đ c đáo trong ý t « nho nhỏ » v a ch  ra cái mùa xuân riêng trong lòng nhà th  tr ủ   ớ ơ ướ c mùa xuân l n c a ả ữ   ớ ấ cu c đ i v a g i lên cái v  xinh xinh đáng yêu c a nó. Hình  nh  y cùng v i nh ng ả ộ ẻ ẹ   ấ ả ề ố t c  đ u mang m t v  đ p hình  nh cành hoa, con chim, n t nh c tr m xao xuy n.... t ị ơ ệ ể ệ t c a nhà th .  Nhà ng, th  hi n đi u tâm ni m chân thành, tha thi bình d , khiêm nh   ớ ấ ả  ố ố ộ ơ ự t c th  t  nguy n làm m t mùa xuân nghĩa là ông mu n s ng đ p, có ích, s ng v i t ầ   ờ ộ ứ ố i tr  c a mình và mang đ n cho cu c đ i chung m t nét riêng, cái ph n s c s ng t ủ tinh tuý c a mình, dù nh  bé.  3. Trong ph n đ u, tác gi C©u ầ ư ế ạ ừ đ i t ể ữ th  tr  tình? ự ổ ạ ừ ể ­ S  chuy n đ i đ i t ắ ệ ậ ạ ệ ngh  thu t t o nên hi u qu  sâu s c ể ừ ự  cái “tôi” cá nhân nh  bé hoà vào cái “ta” chung c a c ng đ ng, ­ Đó là s  chuy n t ấ ướ c. Trong cái “Ta” chung v n có cái “tôi” riêng, h nh phúc là s  hoà nhân dân, đ t n ớ ế  hào, niêm vui chung c a dân t c trong th i đ i m i h p và c ng hi n. Th  hi n ni m t ễ ổ ­ S  chuy n đ i di n ra r t t C©u 4. Trong hai câu th : “T ng gi ể t long lanh” là gi hi u “gi ơ ướ c đó. Nêu cách hi u c a em và phân tích hai câu th  đó?  câu th  tr chim  ỗ ợ ư ọ ể ế ộ ủ t m a xuân” cũng có ch  h p lí: nét quen thu c c a khung c nh mùa   ­ N u hi u là “gi ư   ỗ ư ườ ễ ợ ả i. Nh ng có ch  ch a th t h p lí: m a xuân và d  g i c m xúc xôn xao trong lòng ng ẹ ễ ơ ườ xuân th   ng nh  và  m …(B a  y m a xuân ph i ph i bay ­ Nguy n Bính), ch  không ọ ể ạ th  t o thành gi ơ ứ ­ Cách hi u th  hai h p lí h n: ơ ướ ớ c + Li n m ch v i câu th  tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

180

ổ ả ứ ọ

ừ ừ ế

ổ ả i long lanh ánh sáng và màu s c, có th  c m nh n b ng xúc giác.  ­> Di n t ư ể ả ẻ ẹ ờ ấ ấ ủ ủ

ừ ộ ả ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ẩ ụ ơ ư ế ừ ể t âm thanh ti ng chim   + NT  n d  chuy n đ i c m giác : Nhà th  đ a tay h ng t ng gi ể ọ ừ   ỗ ể t, t ng  ch  là âm thanh, chuy n thành t ng gi (chuy n đ i c m giác). Ti ng chim t ễ ả  ắ ọ ấ ạ ằ ậ t  y l gi ơ ướ ề ni m say s a, ngây ng t c a nhà th  tr   c v  đ p c a thiên nhiên, tr i đ t lúc vào xuân. C©u 5: Gi i nghĩa t

ườ

“l c” trong đo n th “Mùa xuân ng ắ ầ ộ L c gi Mùa xuân ng ả ộ L c tr i dài n ộ ơ:  ườ ầ i c m súng. ư t đ y quanh l ng ồ i ra đ ng ạ”. ươ ng m ẩ ụ ả ộ ứ ố ư

ồ ­ L c: ch i non, lá non. Nh ng “l c”còn là hình  nh  n d  cho mùa xuân, là s c s ng, là ả ạ thành qu  h nh phúc.

ạ ạ t đo n văn phân tích đo n th  trên.

ơ ề

ớ ơ ấ ờ ườ ộ ủ ấ ướ c. Đ t n ộ

ả ể ẻ ẹ c và con ng ườ ầ c vào m t mùa xuân m i. L c xuân theo ng ồ ư

i c m súng” và “ng ấ ướ ộ i c m súng, l c xuân tr i dài n ụ ề ơ ố ả ươ ẩ ườ c. Âm h

ệ ề

ề ộ ể ng th  h i h , kh n tr ừ ượ ư  th c, v a t ớ ừ ộ i nông dân v i t

ườ ộ ồ

ư ế ắ ư ừ ắ ắ

ấ ờ ắ ỵ ư ủ ể

ữ

ườ ầ ườ ấ ấ ạ ể ặ ườ ả ậ

c.

ườ ầ ơ i c m súng…. ế Vi ủ   ừ ậ ả T  mùa xuân c a thiên nhiên đ t tr i, nhà th  chuy n sang c m nh n v  mùa xuân c a ậ ủ ứ ố ấ ướ   i cũng mang v  đ p c a s c s ng vô t n, r n ràng đ t n ả ướ ươ   ộ ng b ườ ầ ệ ạ ế   i ra đ ng” bi u tr ng cho hai nhi m v  chi n m . Hình  nh “ng ự ộ ệ   ớ ưở ấ ng v i nhi u đi p đ u và lao đ ng d ng xây đ t n ơ ừ ả ự ứ ạ ở ầ ữ ừ   , đi p ng  láy l ng tr ng, hàm ch a nhi u ý  đ u câu. Câu th  v a t t i  ườ ả  “l c” nhi u nghĩa. “L c” là nghĩa trong hình  nh ng   i lính và ng ả ạ   ứ ố ch i non, lá non, nh ng l c còn có nghĩa là mùa xuân, là s c s ng, là thành qu  h nh ộ ậ phúc. T  “L c” khi n s c xanh nh  tràn ng p kh p đ t tr i, s c xanh hay s c xuân bao   ứ   ậ ắ ộ ấ ướ i c m súng gi t l c đ  ngu  trang ra tr n nh  mang theo s c ph  lên đ t n c. Ng ươ ừ ư ồ ậ   xuân vào tr n đánh, ng ng m . Nh ng con i ra đ ng nh  gieo mùa xuân trên t ng n ế ị ủ ộ i lao đ ng, chi n đ u  y đã mang c  mùa xuân ra tr n đ a c a mình đ  g t hái mùa ng   ấ ướ ề xuân v  cho đ t n C©u 6: Trong đo n th : “Mùa xuân ng ạ

ơ ừ

ạ ế ạ ớ ủ ề

ơ ữ ượ  “xôn xao”trong câu th  trên đ ơ ế ấ ướ ề ả ấ ộ c trong chi n đ u, lao đ ng.

ừ ừ ể

ặ ủ ủ ả ợ

ườ ộ ố ủ ộ ộ ị ỉ

ấ ướ ữ ả

ố ờ ấ ươ ẹ ủ ươ ướ ẩ ấ ườ c sau th ng nh t, mà còn là nh ng xúc c m mãnh li i đ p c a con ng ổ ơ ấ ủ ng c a đ t n c mùa xuân thiên nhiên, tr i đ t t i.

ế ạ ậ ấ ả ư ố ả T t c  nh  h i h ấ ả ư T t c  nh  xôn xao” ế ể ừ c không? Vì sao? a.T  “lao xao” có th  thay th  cho t ế ạ ừ b. Vi  8 đ n 10 câu văn phân tích đo n th  trên v i câu ch  đ t đo n văn quy n p t sau: Sáu câu th  là nh ng xúc c m v  mùa xuân đ t n G i ýợ :  ỉ  ơ ế ừ a. T  “lao xao” không th  thay th  cho t  “xôn xao”trong câu th  trên. T  “la xao” ch ơ   đ n gi n là g i âm thanh, âm thanh c a thiên nhiên ho c c a con ng i. Còn “xôn xao” ặ   khi đ t trong kh  th  này, không ch  là âm thanh r n ràng c a cu c s ng nh n nh p lao ộ ệ   đ ng kh n tr t, ấ ph n ch n tr b.Vi ả t đo n văn: (tham kh o bài t p làm văn).

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

181

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ạ ị ủ ể ắ ả t m t đo n văn ng n kho ng 8 câu, phân tích đ  làm rõ giá tr  c a các

ơ ệ ạ C©u 7.Vi ộ ữ đi p ng  trong đo n th  sau:

ườ ầ

ườ

ươ Mùa xuân ng ắ ầ ộ L c gi Mùa xuân ng ả L c tr i dài n i c m súng. ư t đ y trên l ng. ồ i ra đ ng ạ ng m .

ộ ấ ả ư ố ả T t c  nh  h i h ấ ả ư T t c  nh  xôn xao.

ộ ạ ấ ả t c .

ị

ệ ệ

ị ơ ệ ệ ữ ạ

ầ ấ ể ổ ấ ấ ậ ủ ứ

ộ ả ế

ụ ư ố ấ ướ ế ớ ỏ ủ ề: Bài th  “mùa xuân nho nh ” đã 9 ­> 15 câu v i ch  đ

ạ ộ ứ ầ ứ ố ươ ẹ ơ i đ p và tràn đ y s c s ng.

ả ư ủ ề ạ ạ ố ố ừ

t đo n văn quy n p t c là câu ch  đ  ph i đ a xu ng cu i đo n văn (chú ý có t ế ạ ứ ể ả ậ

ổ ơ ầ ủ ề ủ ể ầ ơ

G i ýợ : ỉ ệ ữ ­Ch  rõ các đi p ng  trong đo n là: mùa xuân, l c, t ữ ầ ­V  trí đi p ng : đ u câu. ữ ­Cách đi p ng : cách nhau. ơ  ạ ­Tác d ng: t o nh p đi u cho câu th , các đi p ng  t o nên đi m nh n trong câu th ạ ợ nh  n t nh n trong b n nh c, góp ph n g i không khí sôi n i, t p n p c a b c tranh   ấ c lao đ ng, chi n đ u. đ t n ạ ừ 8. Vi t đo n văn quy n p t ẽ v  nên m t b c tranh thiên nhiên t G i ý: ợ ế ­ Vi liên k t : Qu  th t, có th  nói….) ủ   ­ Đ  làm rõ câu ch  đ  trên, c n phân tích kh  th  đ u tiên c a bài th : Mùa xuân c a ấ ờ thiên nhiên, đ t tr i ầ ả (tham kh o ph n phân tích) Gîi ý :

Bøc tranh thiªn nhiªn më ®Çu b»ng kh«ng gian tho¸ng ®·ng, yªn ¶, th¬ méng. §ã lµ kh«ng gian cña mét dßng s«ng xanh. Dßng s«ng Êy gîi nh¾c ®Õn s«ng H¬ng th¬ méng cña Xø HuÕ vµ kh«ng gian cña mïa xu©n kh«ng ngõng ®îc më réng víi tiÕng hãt vang trêi cña con chim chiÒn chiÖn. ChiÒn chiÖn vèn lµ loµi chim b¸o tin xu©n, h×nh ¶nh cña nã xuÊt hiÖn trong khæ th¬ khiÕn ngêi ®äc cã c¶m gi¸c kh«ng gian nh ®îc tr¶i ®Çy mét s¾c xu©n. Thanh H¶i lùa chän mµu s¾c trÎ trung, t¬i t¾n vµ c¨ng trµn søc sèng cho bøc tranh mïa xu©n cña m×nh. §ã lµ mµu xanh cña dßng sèng hoµ lÉn mµu xanh cña bÇu trêi. Lµ mét mµu tÝm biÕc ®Õn nao lßng cña xø HuÕ. Nhng bøc tranh nµy kh«ng chØ cã h×nh ¶nh, mµu s¾c mµ cßn cã c¶ ©m thanh. ChØ cã ®iÒu ë ®©y tiÕng chim hãt nh trë nªn cô thÓ, h÷u h×nh, thµnh h×nh khèi long lanh n¸o nøc ®Ó cã thÓ ®a tay ra mµ høng lÊy, mµ n©ng niu. Qu¶ thËt, Thanh H¶i víi lßng yªu thiªn nhiªn say ®¾m ®· thÓ hiÖn mét bøc tranh thiªn nhiªn t¬i ®Ñp, trµn ®Çy søc sèng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

182

ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 C. Phân tích bài th  “Mùa xuân nho nh ” ỏ

ệ ề

ơ ằ ả ườ ơ ờ ặ ệ ng b nh, ả t c a bài th : 1980 – lúc nhà th  đang n m trên gi

ủ ủ ấ ướ ỉ ộ ữ ọ   c và khát v ng

ỏ ộ ẹ ộ ờ c mùa xuân c a thiên nhiên, đ t n ế

ứ ợ ả ầ ứ ố ủ ươ ẹ i đ p, trong sáng, g i c m, tràn đ y s c s ng, t

ả ế ơ ẹ ươ ủ

ề ệ

ữ

ắ

ổ ả ừ ữ ợ ả ả ấ ử ụ Ẩ ụ ư ơ ọ t long lanh r i. Tôi đ a tay tôi ừ ơ T ng gi

ứ

ơ ướ ả ấ ờ c c nh đ t tr i vào xuân

ể ậ c

ấ ủ ủ ấ ướ ườ ấ ướ ủ ủ ế ấ ộ i đang lao đ ng và chi n đ u, c a đ t n ấ ả c v t v  và

c.ướ ườ ầ ườ ụ ế ấ ồ ệ i ra đ ng ­> hai nhi m v  chi n đ u và i c m súng, ng

ự

ứ ố ả ộ ồ ắ ầ ươ ư ộ L c gi ng m ạ”

ố ả

ứ ả

ư ể ệ ấ ướ ề ướ ” ­>  c ơ c tráng l

ệ

ộ ố ủ ơ c hoà nh p vào cu c s ng c a đ t n ủ ấ ướ   c,

ấ ướ ỏ

ậ ộ ờ ả c. ể ữ

ế ộ

ẽ ể ộ ậ ầ ặ ắ ủ , dùng nh ng hình  nh c a thiên nhiên đ  nói lên c nguy n c a mình:  làm m t ti ng chim hót trong r n rã ti ng chim ca, m t cành hoa ộ ố ầ  đ  nh p vào húc ng s c, m t n t tr m âm th m, l ng l

ế Dàn ý:  ở A. M  bài:  ớ i thi u đ  tài mùa xuân trong thi ca ­ Gi ỏ ủ ẫ ­ D n vào bài th  “mùa xuân nho nh  c a Thanh H i” ơ ệ ủ ­ Hoàn c nh ra đ i đ c bi ờ ơ ch  m t tháng sau, nhà th  qua đ i. ả ướ ả ­Nh ng xúc c m c a tác gi  tr ố ẽ đ p đ  mu n làm “m t mùa xuân nho nh ” dâng hi n cho cu c đ i.  B. Thân bài ể ậ 1. Lu n đi m 1: mùa xuân c a thiên nhiên ộ ­ B c tranh mùa xuân t i vui r n rã ế qua các hình  nh th  đ p: Bông hoa tím bi c, dòng sông xanh, âm thanh c a ti ng chim chi n chi n ậ ệ ­ Ngh  thu t:  ợ ả . + T  ng  g i c m, g i t ọ + Đ o c u trúc câu: M c gi a dòng sông xanh ….. + S  d ng màu s c, âm thanh… ể  +  n d  chuy n đ i c m giác trong câu th : “ h ng”. ư ả ­ C m xúc : say s a, ngây ng t c a nhà th  tr 2. Lu n đi m 2: Mùa xuân c a đ t n Đây là mùa xuân c a con ng gian lao đang đi lên phía tr ể ượ ả ­ HÌnh  nh bi u t ng: ng ấ ướ c. xây d ng đ t n ả ạ   ủ ụ ộ ẩ ả ­ Hình  nh  n d : l c non ( ch i non, lá non, s c s ng c a mùa xuân, thành qu  h nh phúc) trong câu th : “ ơ t đ y trên l ng. L c tr i dài n ậ ệ Ngh  thu t. ữ ệ ị + Nh p đi u h i h , nh ng âm thanh xôn xao. ấ ướ ẹ đ t n c nh  vì sao…. c  đi lên phía tr + Hình  nh so sánh, nhân hoá đ p:  “ ợ ẻ ẹ ờ ủ ồ ệ ườ ng i ca v  đ p đ t n , tr ng t n, th  hi n ni m tin sáng ng i c a nhà th ề ấ ướ v  đ t n c. ơ ể ậ    . (Xem câu 1).     3. Lu n đi m 3: Tâm ni m c a nhà th ọ ượ ệ ủ ề ­ Đi u tâm ni m c a nhà th : là khát v ng đ ủ ầ ố ẹ ế ố c ng hi n ph n t t đ p – dù nh  bé c a mình cho cu c đ i chung, cho đ t n ứ ợ ả ơ ự ả  nhiên giàu s c g i t + Hình  nh th  t ộ ế ệ ủ ướ ườ ươ ể đ  góp vào v n hoa muôn h ủ ca ti ng hát c a nhân dân….

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

183

ổ ơ ầ ấ ả ữ ượ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 i  c nh c t i

ặ ạ ở ề kh  th  đ u, l p l ớ ọ    kh  th  này trong gi ng   c s ng có ích,

ờ ế

ề ẹ ự ể ự nhiên.  ậ nhiên trong

ạ

ố ỗ ẳ ề ư ở

ọ ề i.

ỗ ẩ ườ

ộ ệ c nguy n đó đ ộ ỉ ể ườ ủ i, khát v ng c a nhi u ng ẹ ộ ẽ ố  s ng cao đ p: M i ng ấ ủ

ố Ướ ế ộ ờ ẽ , khiêm t n, không k  gì đ n tu i tác.

ệ ặ ữ ủ ớ ươ i t ự ng tâm ­> s  kiên trì, th

ỏ ờ nh  v i l ộ ị ườ c đ y lên cao thành m t l ầ ổ ể ự ẳ  kh ng đ nh, t ậ ể ử    t đ  mãi làm m t mùa xuân nho nh  trong mùa xuân

ươ ẹ

ể ớ ế ố ộ   t s ng, c ng hi n cho cu c

ế ườ ố ỗ ỗ ẫ ủ ậ ả i ph i bi c nét riêng c a m i ng ườ ữ ượ  đ i….

ứ ệ ả ạ ả ạ ơ ươ   i

ề ộ ẽ ố t.ế ơ ữ ề ả ợ s ng cao

ẹ ủ ộ ồ

ố ỏ ủ c và “mùa xuân nho nh ” c a lòng mình. Mu n góp

ủ ấ ướ ể ươ ẹ ộ ờ ủ ứ ể ầ ỏ i đ p.

ư ế ề lâu đã là đ  tài vô t n cho các thi sĩ. Nh ng hi m có bài th  nào vi

ậ ả ư ệ ặ ừ i hay và trong hoàn c nh đ c bi

ề ả ượ ứ ơ

ổ ơ ắ ớ ở + Nh ng hình  nh  y đ ố ượ ố ọ ẹ ơ th  nhè nh , êm ái, ng t ngào…  mang ý nghĩa m i: ni m mong mu n đ ộ ẽ ự ố  t c ng hi n cho đ i là m t l ệ ấ ­ Đánh giá: Đi u tâm ni m  y th t cao đ p, chân thành, là s  phát tri n t ơ ủ ả m ch c m xúc c a bài th   ư ộ ờ ệ ừ i kh ng đ nh. Và cái “ta” v n ch  đ  nói v  mình b ng nh  tr ­ Đi p t  “ta” nh  m t l ủ ề thành cái “ta” chung c a nhi u ng ố   ượ i nên c ng ­  ỏ hi n cho cu c đ i chung m t nét riêng, cái ph n tinh tuý nh t c a mình dù là nh  bé,   ế m t cách l ng l ị ư ộ ờ ự + Đi p ng  “dù là” nh  m t l ệ ổ ớ thách v i th i gian, tu i già, b nh t ớ ủ ấ ướ ộ c r ng l n c a quê h ng, đ t n ứ ọ ư ỏ ơ + Gi ng th  nh  nh , chân tình nh ng mang s c khái quát l n.  ơ ệ ủ Ướ ­  c nguy n c a nhà th  cho ta hi u m i ng ế ư ờ ế đ i. Th  nh ng dâng hi n, hoà nh p mà v n gi ậ ế  :     C   . K t lu n ớ ấ ứ ơ ộ ­ C u t  th  đ c đáo, c m h ng xuân ph i ph i, hình  nh sáng t o, nh c đi u vui t tha thi ẹ ế ­ Bài th  đem đ n nh ng c m xúc đ p v  mùa xuân, g i suy nghĩ v  m t l đ p c a m t tâm h n trong sáng.  ­ Càng tin yêu mùa xuân c a đ t n ph n công s c nh  bé đ  tô đi m cho mùa xuân c a cu c đ i thêm t Bài tham kh o.ả ở I – M  bài: Mùa xuân t ạ ơ ủ ả ầ ễ ỉ ấ ệ

ơ

ể ủ ồ ơ ơ ả ệ ậ ộ

ế   ơ t ỏ ủ   t nh  “mùa xuân nho nh ” c a Thanh v  mùa xuân l ế ộ ỏ ơ   c sáng tác năm H i, nhà th  c a x  Hu  m ng m . Bài th  “mùa xuân nho nh ” đ ằ ườ   ng b nh và ch  m y tu n l  đang n m trên gi 1980, khi tác gi  sau khi hoàn thành bài ộ ơ ơ ả ờ th  thì nhà th  đã qua đ i. Đây là m t bài th  hay tiêu bi u cho h n th  Thanh H i đã   ả ớ ấ   ế ượ ể ệ t tha, c m đ ng c a nhà th  Thanh H i v i đ t c “tâm nguy n th t thi th  hi n đ ộ ờ ớ ướ n c, v i cu c đ i.    II – Thân bài:      ủ 1. Mùa xuân c a thiên nhiên.

ộ ứ ả ớ ủ C m h ng xuân ph i ph i c a Thanh H i đã d t nên m t b c tranh mùa xuân

ơ ề ầ ứ ố ế ộ ứ ả ươ ẹ thiên nhiên t ơ   i đ p, hi n hoà, đ y s c s ng c a x  Hu  m ng m .

ọ

ứ ư ệ ủ ứ ữ M c gi a dòng sông xanh ………… Tôi đ a tay tôi h ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

184

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ ứ ủ ư ­ X  Hu  đã đi vào trong thi ca c a không ít các thi nhân nh  Hàn M c T , T

ớ ậ ả ẫ ữ ư đây v i bài th  này ta v n c m nh n đ

ấ ế ư ơ ệ

ệ ả ớ ầ

ắ ế ơ ộ ủ ắ ề ộ ủ ứ

ạ ệ ủ ị ậ ả

ấ ẹ

ở ấ

ừ ươ ư ọ ừ ữ ồ ừ ng. Bông hoa  y nh  phát sinh, kh i ngu n t ấ ử ứ

ơ ở ủ ể ế ấ ậ ủ ộ n lên b t t ệ

ế

ộ ế ỏ ủ ở ươ ộ ứ ạ ườ  th

ọ ạ ổ ơ ầ ng.  ơ ắ ả ­ Hãy đ c l

ử ố  ế ủ   ị ấ ượ ở c phong v  r t riêng c a H u… nh ng  ộ ẻ ẹ ẹ ẫ ấ ứ   t nh ng v n đ p, m t v  đ p hoàn Thanh H i. B c tranh xuân  y hi n lên r t ít chi ti ề ườ ng nét. Có m t dòng sông xanh hi n hoà,   thi n v i đ y đ  s c màu, âm thanh và đ ớ  ủ mênh mang làm n n cho s c tím c a bông hoa, màu tím c a x  Hu  th  m ng, c a nh ổ ậ ẻ  ữ ả nhung đã t o nên c m giác mát d u làm sao! Ngh  thu t đ o ng  càng làm n i b t v ộ ứ   ể ủ ủ  gi a dòng sông nh  tâm đi m c a m t b c đ p c a bông hoa. Bông hoa  y m c t ồ ứ ố ư ầ ấ ượ    cái s c s ng d i dào, tranh đ y  n t ố   ấ . B c tranh  y càng s ng b t t n c a dòng sông xanh đ  không ng ng v ề   ộ ủ ề đ ng h n b i âm thanh c a ti ng chim chi n chi n quen thu c c a quê h ng mi n ẻ ờ   trung. Ti ng chim  y hót vang bên tr i cao, ti ng hót trong tr o, ngân nga, r n ràng có đ  lan t a không d t, làm cho không khí c a mùa xuân tr  nên náo n c l ạ ệ ừ ế ả

ơ ặ ấ

ắ ự ả ầ ệ ắ ằ

ế ủ ự ưở ượ ả ợ ớ ẻ ậ ộ ệ ẹ c m t hình  nh tuy t đ p, g i ra s  liên t

ế

ự ề ư ọ ọ

ượ ừ i làm thành t ng gi ạ ự ạ ồ

ậ ỗ ở ủ ộ ng, m t s  v t đ c c m nh n b ng âm thanh ( thính giác), tác gi

ở

ể ậ i đ

ắ ằ ị ậ ợ ả ị ự ế ừ ệ ộ

ắ ể ệ ấ ư ế ả t bao yêu quý, nâng niu đã th  hi n đ

ủ ả

ộ ờ ườ ấ ứ i kh  th  đ u và l ng nghe trong đó: có ph i là nh c và th  đã hoà   ổ ơ ữ ừ ệ   quy n vào t ng ch , t ng dòng trong c  kh  th , đem đ n môt giai đi u mùa xuân vui ộ   ươ ạ ự i, r o r c ? Nhà th  l ng ng m, l ng nghe v i v  say mê và t m lòng tràn đ y m t t ồ ả  c a m t tâm h n ngh  sĩ, nhà c m xúc thanh cao trong sáng. B ng s  c m nh n tinh t   ộ ạ ơ   ng phong phú cho th  đã t o d ng đ ế ắ ủ ủ ườ ọ i đ c v  âm thanh c a ti ng chim.  Âm thanh m t mà, trong v t c a ti ng chim ng   ố   ơ ề ọ t ni m vui, r i xu ng thánh thót nh  chu i ng c long lanh, đ ng l ấ ư ậ ừ ộ    m t cõi lòng r ng m  c a thi sĩ, th m vào tâm h n đang r o r c tình xuân. Nh  v y t ộ ự ậ ượ ả ằ ượ ể   ả  đã chuy n hình t ộ ự ậ ế ố   ượ ằ ổ c b ng m t ( th  giác) b i nó có hình kh i, đ i bi n nó thành m t s  v t có th  nhìn đ ư ả ự  ằ ắ ồ ạ ượ c nh  c m nh n nó b ng da th t, b ng s  ti p xúc ( xúc giác).  S màu s c r i l ấ ơ  ạ ổ ả ể chuy n đ i c m giác  y là m t sáng t o ngh  thu t g i c m t  con m t nhìn r t th ủ ượ ự  ứ c a thi sĩ.  Hình  nh đ a tay “h ng” xi c s ơ ướ ồ ồ đ ng c m c a tâm h n nhà th  tr 2.Trong mùa xuân l n  y, đ t n ẻ ẹ ủ ứ   i cũng mang v  đ p c a s c

ộ ậ ố s ng vô t n, r n ràng b

c thiên nhiên và cu c đ i. c và con ng ớ :  c vào m t mùa xuân m i ườ ầ i c m súng

ạ

ấ ướ ớ ấ ộ ướ Mùa xuân ng …… ả ộ L c tr i dài n ườ ầ ạ ả

i “ng ộ  ­ L c xuân theo ng t Nam k t t

ườ ế ụ ạ ở  l ộ

ơ ừ ả ự

ả ườ ủ ấ ướ ư ớ ừ ộ ồ c. Câu th  v a t ườ i lính và ng

ề ứ ố ộ

ườ ư ứ ể

ườ ư

ả ạ ậ ị ộ ề ươ ị ủ ỵ ừ ậ ả ươ ng m ộ   ộ ươ ng m .  Hình  nh dân t c i c m súng, l c xuân tr i dài n ủ   ườ ầ ồ i ra đ ng”.  Đây là mùa xuân c a i c m súng”  và “ng ấ ế ấ ả   c v t v  gian lao đang đi lên phía i đang lao đ ng và chi n đ u, c a đ t n ả   ề ứ ừ ượ ng tr ng hàm ch a nhi u ý nghĩa trong hình  nh  th c v a t ộ  “l c” nhi u nghĩa. “L c” là ch i non, lá non,   i nông dân v i t ườ   i ồ   i ra đ ng t l c đ  ngu  trang nh  mang theo s c xuân vào tr n đ a, ng ế ấ ấ ữ   ng m . Nh ng con ng i lao đ ng chi n đ u  y đã ấ ướ ể ặ   c. Âm ệ Vi con ng ướ tr ườ ng ư nh ng “l c” còn có nghĩa là mùa xuân, là s c s ng, là thành qu  h nh phúc.   Ng ắ ộ ầ c m súng gi ạ nh  gieo mùa xuân trên t ng n mang c  mùa xuân ra tr n đ a c a mình đ  g t hái mùa xuân v  cho đ t n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

185

ớ ẩ ề ệ ưở ạ ở ầ i

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ữ ươ ơ , đi p ng  láy l ớ ệ ừ ng v i nhi u đi p t ứ

ộ ớ ộ ồ ề ớ    đ u câu cùng v i ỗ   t trong m i ớ ế   ả  nh  đ n ơ ố ả ng th  h i h , kh n tr ệ ừ ố ả  “h i h ”, “xôn xao” làm tăng thêm s c xuân ph i ph i, mãnh li i và trong c  c ng đ ng r ng l n là dân t c.  Đi u đó làm cho tác gi

ớ h các tính t ườ con ng ự ề ni m t

ấ ướ ố c: c b n nghìn năm

ế ấ ướ ­ Đ t n c đang b

ị ử ố ề

ề ặ ố ố ọ ắ ượ

ấ ướ ề ứ ừ ồ  m  hôi, công s c, n i. Trong quá trình xây d ng và gi

ề ế ấ ả ệ

ộ

ế ấ ướ ơ ệ ườ , tr

ấ ướ ề ứ ấ ướ ự

ướ ờ ế ặ ầ ơ

ế ấ

ươ ủ ề c.

ủ ấ ướ ả ủ ướ ơ ố ả c giàu và m nh. ớ ả ươ ng đ u v i bao khó c ta còn đang ph i đ ộ ố ờ ọ  còn r t th p kém thì ta càng trân tr ng lòng yêu đ i, yêu cu c s ng và ấ ướ ng, đ t n c mùa xuân c a thiên nhiên, c a đ t n

ủ ộ ể

ỏ ủ ủ ấ ướ ạ ả ộ ủ ấ ướ  hào l n lao c a đ t n Đ t n …… ứ ướ c” C  đi lên phía tr ố ả ườ ề ừ ướ   i đ u h i h  và  thiên nhiên đ n con ng c vào mùa xuân, t ề  ả ự ắ ộ ơ xôn xao. Mang tình sông núi, nhà th  Thanh H i đã có m t cái nhìn sâu s c và t  hào v ủ ấ ướ chi u dài l ch s  b n nghìn năm c a đ t n   c.Đó là truy n th ng anh hùng trong đánh ề   ỗ ố ự ầ gi c, c n cù trong d ng xây, là truy n th ng nhân ái, là khát v ng hòa bình. M i truy n ả ươ   ấ ậ ướ ắ c m t và th m chí c  x th ng  y đ u đ ng c xây đ p nên t ữ ướ ự ủ ườ ế ệ c, đ t n máu c a bi   c ta  n t bao th  h  con ng ờ ứ ế ẫ ầ ư   t Nam v n ng i sáng c  ti n lên phía c Vi còn đ y v t v  và gian lao nh ng đ t n ư ộ ề ể ệ ầ   c nh  m t vì sao sáng. V n th  so sánh và nhân hoá th  hi n m t ni m tin sáng tr ể ệ ồ ợ ng t n. Ba ti ng “c  đi lên” đã th  hi n ý chí c tráng l ng i, ng i ca đ t n   ạ ộ ể ủ ắ quy t tâm và ni m tin s t đá c a dân t c đ  xây d ng đ t n ữ ướ   ­ Đ t bài th  vào nh ng năm 80 khi n ấ ề khăn, n n kinh t ơ ni m tin c a nhà th  Thanh H i vào quê h ộ   c, nhà th  mu n góp m t 3.Xúc c m tr ớ   mùa xuân nho nh  c a mình đ  làm nên m t mùa xuân l n, mùa xuân c a thiên nhiên, mùa xuân c a đ t n ủ c, mùa xuân c a cách m ng:

Ta làm con chim hót ộ Ta làm m t nhành hoa Ta nh p vào hoà ca ế M t n t tr m xao xuy n ộ ố ố ố

ờ ọ ủ ậ ộ ố ầ ậ Đó là khát v ng s ng hoà nh p vào cu c s ng c a đ t n ộ c. Đi u tâm ni m  y đ

ả ợ ả

ẹ ể ệ ộ

ể ệ ắ ng muôn s c, r n rã ti ng chim, đ  đem l n hoa muôn h

ươ ẹ ế ệ ể ầ

ế ệ ặ ồ

ầ ượ ừ ủ ế

ầ ạ ề ệ ố c góp ph n t o d ng mùa xuân là tác gi

ủ ấ ướ ế ạ ồ ơ c.  M t

ỏ ả ầ

ủ ằ ọ

ẹ ư ậ ướ ấ ạ ộ ớ ầ ố   ế ủ ấ ướ t c, c ng hi n ph n t ượ   ề ấ ướ ệ ấ ỏ c đ p, dù nh  bé, c a mình cho cu c đ i chung, cho đ t n ầ ứ ự ộ ữ    nhiên gi u s c g i t th  hi n m t cách chân thành trong nh ng hình  nh t , gây xúc ộ ế ượ ườ ọ Ướ ộ   c làm m t ti ng chim, m t cành đ ng sâu xa trong lòng ng i đ c.  c nguy n  đ ể ộ ạ ươ   ươ ườ ng i h hoa đ  góp vào v ố   ộ ắ ượ ơ c làm m t “n t i đ p. Nhà th  nguy n c u đ s c, tô đi m cho mùa xuân thêm t ậ ẽ ể ỉ ầ    đ  “nh p”vào tr m xao xuy n” không  n ào, không cao đi u mà ch  âm th m, l ng l ể   khúc ca, ti ng hát c a nhân dân vui m ng đón xuân v . Đ c tô đi m cho mùa xuân, ệ ả ự ượ   đ  đã nguy n hi sinh, nguy n c ng hi n cho ộ ướ ự   c m  nho nh , chân tình, không cao siêu vĩ đ i mà s  ph n vinh c a đ t n ầ ị ự ố   g n gũi quá, khiêm t n và đáng yêu quá ! Hình  nh nhu n nh , t  nhiên, chân thành, ế ọ gi ng th  nhè nh , êm ái , ng t ngào c a nh ng thanh b ng liên ti p  k t h p v i cách   ượ   ấ ứ ặ ạ c c u t ế ợ ữ i nh  v y đã mang m t ý nghĩa m i nh n m nh thêm mong ơ  l p l ớ c đ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

186

ấ ướ ờ “ta” nh

ệ ừ  nhiên.  Đi p t ẹ ự ỏ ị

ẹ ỉ ế c nh  m t l ư ộ ế i kh ng đ nh, v a nh  m t ti ng lòng, nh  m t l ẩ ẳ ệ c nguy n đó đã đ

ẽ ố ườ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ư  ư ộ ẽ ự  t ư ộ ờ   i tâm s  nh  nh , chân tình.  s ng cao đ p, không ch  cho riêng   ế   ố  s ng c ng hi n ộ ẽ ố i, cho th i đ i c a chúng ta. Đó là l

c đ y lên cao thành m t l ờ ạ ủ ế ể ẽ ố s ng có ích cho đ i, c ng hi n cho đ t n ộ ờ m t l Ướ ơ nhà th  mà cho t ờ ặ cho đ i l ng l

ổ ỏ

ẽ

ố ừ ượ ấ ả ọ t c  m i ng ố ế , khi m t n, không k  gì đ n tu i tác: ộ M t mùa xuân nho nh ờ ặ L ng l  dâng cho đ i ươ ổ Dù là tu i hai m i Dù là khi tóc b c.ạ ờ ẽ ậ ư ộ ặ dâng cho đ i” nói lên ý nguy n th t khiêm nh

ấ Thái đ  ‘l ng l ỉ

ủ ướ ề ộ ủ ổ

ỏ ữ ệ

ữ ơ ẫ ớ ẽ ủ ớ ươ ể ả

ờ ớ ủ

ộ ơ ẫ ươ ư ỏ

ẹ ỏ ở ả ứ ư ệ ế ứ   ườ ng nh ng h t s c ậ ả   ờ ộ ố ẹ t đ p nh t trong cu c đ i. Th t c m ẫ ượ   ộ ờ c ao wowcs c a nhà th  d u đã qua tu i xuân c a cu c đ i, v n đ c ư ộ   ở ấ  đây nh  m t ổ   ử ng tâm s  ph i kiên trì, th  thách v i th i gian tu i ỏ t đ  mãi mãi làm m t mùa xuân nho nh  trong mùa xuân r ng l n c a quê   ớ   c. Gi ng th  v n nh  nh , chân tình nh ng mang s c khái quát l n. ố    cu i bài nh  ánh lên, to  s c xuân tâm

ồ

b n b  và vô cùng đáng quý vì đó là nh ng gì t đ ng làm sao tr ộ làm m t mùa xuân nh  trong cái mùa xuân l n lao  y. Đi p ng  “dù là”  ớ ẳ ờ ự ị  kh ng đ nh đ  nh  v i l i t l ộ ệ ậ ể già, b nh t ứ ọ ấ ướ h ng đ t n ậ ả Chính vì v y, hình  nh “mùa xuân nho nh ”  ơ h n trong toàn bài th . ơ ố ấ ấ ủ ữ ậ Nh ng câu th  cu i cùng mang đ m d u  n c a nh ng làn đi u dân ca tr  tình x

ữ ắ ữ ậ ồ ư ế ư ế ủ ỉ ế ứ  ệ   t tha, n ng đ m nghĩa

ế Hu . Nó nh  ti ng tâm tình, th  th , nh  ti ng lòng sâu l ng thi tình:

ướ ị ặ ấ ề Mùa xuân ta xin hát Câu Nam Ai, Nam Bình N c non ngàn d m Nh p phách ti n đ t Hu

ở ề

ơ ộ ươ ấ ướ ớ ế ớ t v i quê h ổ ơ ế  kh  th  k t nói lên ni m tin yêu tha ả c và cu c đ i. Đ t trong hoàn c nh sáng tác bài th  , tình

ả ờ ộ t bao !

ơ ộ ả ơ

ạ ạ ứ ơ ộ ế ươ ỏ ọ

ế ậ ừ ừ  t

ệ ộ ả ả ề ẹ

nh sáng t o, nh c đi u vui t ư ế ẹ ủ ả ồ ộ

ấ ướ ấ ơ ng đ t n

ớ ơ

ệ ủ ủ ỏ ố

ể ế ọ

ộ ờ ọ ể ứ ể ẹ ầ ỏ ế ệ ấ Cùng v i ý nguy n  y, khúc Nam Ai, Nam Bình  ặ ng, đ t n thi ế ọ ả c m đó càng đáng trân tr ng, càng c m đ ng bi ế III – K t bài: ớ ứ ỏ  th  đ c đáo, c m h ng xuân ph i ph i, hình   “Mùa xuân nho nh ” là m t bài th  có t ườ   ả ng t. Đ c  “mùa xuân nho nh ”, trái tim ta d i tha thi ồ ơ   nh  xao xuy n, m t c m xúc thanh cao, trong sáng t  dâng ng p h n ta. Bài th   đem ề ộ ẽ ố ợ   đ n cho chúng ta bao c m xúc đ p v  mùa xuân, g i cho ta suy nghĩ v  m t l  s ng cao ơ ẹ ụ ế   đ p c a m t tâm h n trong sáng khi n ta c m ph c và tin yêu. Còn gì đ p h n mùa ầ ươ ộ c ? Th m nhu n tâm xuân ? Có tình yêu nào r ng l n h n tình yêu quê h   ủ ấ ướ   ư ướ c nguy n c a c a nhà th , chúng ta càng thêm tin yêu vào mùa xuân c a đ t n t c ,  ệ ề   và “mùa xuân nho nh ” trong lòng mình. Chúng ta mu n cùng con chim chi n chi n hót ấ ướ ọ ố ề lên khúc ca ng t ngào g i xuân v , mu n h c thành tài đ  hi n dâng cho đ t n   c, góp ph n công s c nh  bé đ  tô đi m cho mùa xuân cu c đ i thêm đ p.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

187

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Bµi 9: VIÕNG LĂNG BÁC

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh :

1. Tác gi : ả

- ViÔn Ph¬ng tªn thËt lµ Ph¹m Thanh ViÔn (1928) quª ë tØnh An Giang. Tham gia hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ Mü. - ¤ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã mÆt sím nhÊt cña lùc lîng v¨n nghÖ gi¶i phãng ë miÒn Nam thêi chèng Mü cøu níc. - Th¬ ViÔn Ph¬ng thêng nhá nhÑ, giµu t×nh c¶m vµ chÊt m¬ méng ngay trong hoµn c¶nh chiÕn ®Êu ¸c liÖt ë chiÕn trêng - T¸c phÈm chÝnh: “M¾t s¸ng häc trß” (1970); “Nhí lêi di chóc” (1972); “Nh mÊy mïa xu©n” (1978) 2. T¸c ph ẩ m: a.Hoµn c¶nh s¸ng t¸c Bµi “ViÕng l¨ng B¸c” ®îc viÕt n¨m 1976, trong kh«ng khÝ xóc ®éng cña nh©n d©n ta lóc c«ng tr×nh l¨ng chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®îc hoµn thµnh sau khi gi¶i phãng MiÒn Nam, ®Êt níc thèng nhÊt, ®ång bµo miÒn Nam cã thÓ thùc hiÖn mong íc ®îc viÕng l¨ng B¸c. T¸c gi¶ còng ë trong sè nh÷ng ®ång bµo, chiÕn sÜ tõ miÒn Nam sau khi gi¶i phãng ®îc ra viÕng B¸c b. Néi dung vµ nghÖ thuËt *.Néi dung : C¶m xóc bao trïm trong toµn bµi th¬ lµ niÒm xóc ®éng thiªng liªng thµnh kÝnh, lßng biÕt ¬n vµ tù hµo pha lÉn nçi xãt ®au khi t¸c gi¶ tõ MiÒn Nam ra viÕng l¨ng B¸c. *NghÖ thuËt : C¶m xóc trªn ®· chi phèi giäng ®iÖu cña bµi th¬ : giäng ®iÖu thµnh kÝnh, trang nghiªm phï hîp víi kh«ng khÝ thiªng liªng ë l¨ng, n¬i vÞ l·nh tô yªn nghØ. Giäng ®iÖu Êy ®îc t¹o nªn tõ c¸c yÕu tè nh thÓ th¬, nhÞp ®iÖu, tõ ng÷, h×nh ¶nh cña bµi th¬. - ThÓ th¬ vµ nhÞp ®iÖu : thÓ th¬ b¶y ch÷ nhng cã nh÷ng dßng ®îc kÐo dµi thµnh 8,9 tiÕng. Bµi th¬ cã nhÞp chËm, nhiÒu dßng th¬ hÇu nh kh«ng ng¾t nhÞp, th- êng gieo vÇn liÒn. C¸c yÕu tè Êy t¹o nªn giäng ®iÖu thiÕt tha trÇm l¾ng vµ trang träng thµnh kÝnh, phï hîp víi kh«ng khÝ vµ c¶m xóc cña bµi th¬. - Tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh : C¸c tõ xng h« “con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c”, c¸c h×nh ¶nh Èn dô cã gi¸ trÞ sóc tÝch vµ gîi c¶m thÓ hiÖn ®îc lßng thµnh kÝnh ( mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á, vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn, kÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n, trêi xanh… ). Lêi th¬ dung dÞ mµ c« ®óc, giµu c¶m xóc mµ l¾ng ®äng. c.Bè côc: M ạ ch c¶m xóc vËn ®éng theo tr×nh tù cuéc vµo l¨ng viÕng B¸c.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

188

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 - Khæ 1: C¶m xóc vÒ c¶nh bªn ngoµi l¨ng, tËp trung ë h×nh ¶nh hµng tre bªn l¨ng gîi h×nh ¶nh cña quª h¬ng ®Êt níc. - Khæ 2 – 3: Tõ c¶m xóc vÒ dßng ngêi bÊt tËn ngµy ngµy vµo l¨ng viÕng B¸c, nhµ th¬ xóc c¶m vµ suy ngÉm vÒ l·nh tô kÝnh yªu ®îc gîi lªn tõ nh÷ng h×nh ¶nh giµu ý nghÜa biÓu tîng: mÆt trêi, vÇng tr¨ng, trêi xanh. - Khæ 4: Khi s¾p ph¶i trë vÒ MiÒn Nam, niÒm mong íc thiÕt tha: muèn tÊm lßng m×nh ®îc m·i m·i ë l¹i bªn l¨ng B¸c.

ợ B. G i ý phân tích bài th ơ:

ả ướ . c lăng Bác

ờ ố ắ ả ả ề ử ị ủ ồ

ươ

ở ề ỉ ỏ ơ ở ầ

ộ ư ườ ườ ừ i t ọ ế  chi n tr ư ộ ờ   i ề   ng mi n

ỏ

ươ ễ   ng, di n t,  m áp tình thân th

tâm tr ng c a ng

ừ ừ ẹ ỗ ươ   ng “thăm” thay cho t

ố ồ ấ ưở i con ra thăm cha sau bao nhiêu năm xa cách. ả i.

ả ầ ượ

ả ấ  th y đ ừ th c l

ườ ậ i v a t ả

ng sâu s c: Hàng tre “bát ngát trong s ệ t Nam – bên lăng Bác. Hàng tre “xanh xanh Vi c Vi

ể ượ ủ ư ộ ế  “vi ng” ­> gi m nh  n i đau th ọ ủ ng c a m i ng ấ ượ ề ả   ng đ m nét v  c nh quan bên ư ấ ả ự ạ ừ ượ   ng tr ng, giàu ý ế ứ ự   ng” là  hình  nh th c, h t s c thân ệ t Nam.   ớ ẻ ẹ   ng c a dân t c VN v i v  đ p

ẩ ườ ỉ ụ ng.

ế ả ả ợ ộ

ườ ủ ưở ng c a Bác, c a dân t c. ả ng th c hi n lí t

ể ả c hình  nh hàng tre.

ộ ướ ướ i.

ự c lăng Ng ớ ộ  hào tr ườ ữ ả ượ ạ ẩ ụ ự ả  c p câu v i nh ng hình  nh th c và  n d  sóng đôi:

ấ

ả ộ

ộ ả ự ỡ ự ặ ờ

ấ ỏ ả ả

ơ ướ ả

ụ ẩ ặ

ả ắ ụ ư ưở ơ  t ng sâu xa h n, nói lên t ờ ủ ả ạ ủ ố ớ ợ ự ươ 1. C m xúc tr ễ   * Tình c m chân thành và gi n d  c a đ ng bào mi n Nam mu n nh n g i, nh  Vi n ộ ng nói h  cùng Bác. Ph ơ  mi n Nam ra thăm lăng Bác” ch  g n g n nh  m t l ­ Câu th  m  đ u bài th : “con  ủ ộ ạ ạ ợ i g i ra tâm tr ng xúc đ ng c a m t ng thông báo nh ng l ế ờ ớ ượ c ra vi ng Bác.  m i đ Nam sau bao năm mong m i bây gi ạ ừ ư ế ấ ấ ầ  x ng hô “con” r t g n gũi, thân thi + Cách dùng đ i t ủ ườ ạ ả t ả + Cách nói gi m, nói tránh : t m t mát ­> Bác H  còn s ng mãi trong tâm t ­ HÌnh  nh đ u tiên mà tác gi c và là  n t lăng Bác là “hàng tre”. Hàng tre v a mang tính ch t  t ắ ươ ưở nghĩa liên t ấ ướ ộ ủ thu c c a làng quê đ t n ẳ ứ Bão táp m a sa đ ng th ng hàng” là  n d , là  bi u t ề ứ ố thanh cao và s c s ng b n b , kiên c ế   ẩ ụ ng đ n hình  nh c  dân t c bên Bác đoàn k t, => Hình  nh  n d  này đã g i liên t ưở ủ ự ệ kiên c ị ề ừ ả  c m, bi u th  ni m xúc đ ng t + “Ôi!” là t ứ ự ủ  khi đ ng tr * S  tôn kính c a tác gi ừ ặ ổ ơ ứ  Kh  th  th  hai đ c t o nên t ặ ờ Ngày ngày m t tr i đi qua trên lăng. ấ ỏ ặ ờ Th y m t m t tr i trong lăng r t đ . ặ ờ ơ ặ ờ   ­ Hình  nh “m t tr i trên lăng” trong câu th  trên là hình  nh th c: m t m t tr i thiên ở ằ   nhiên r c r  vĩnh h ng ngày ngày đi qua trên lăng. Hình  nh “m t tr i trong lăng”   câu ẩ ơ ồ i là hình  nh  n d  ­  hình  nh Bác H . Màu s c “r t đ ” làm cho câu th  có th  d   ướ   ạ ấ ượ ẹ hình  nh đ p, gây  n t c ng cách m ng, lòng yêu n ễ   ể ế ề ủ ồ t v  Bác, Vi n n ng nàn c a Bác. Dùng hình  nh  n d  “m t tr i trong lăng” đ  vi ấ ướ   c, Ph ng đã   ca ng i s  vĩ đ i c a Bác, công lao c a Bác đ i v i non sông đ t n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

189

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ờ ề ế ơ ủ ớ t  n c a nhân dân v i Bác, ni m tin Bác

ớ ả ả ươ ườ

ộ ặ ế c s  tôn kính, lòng bi ấ ướ c ta. i đi trong th ồ ồ

ọ ự ng nh ” là hình  nh th c: ngày ngày dòng ng ẩ c chân dòng ng

ơ ầ ế ả

ự ư ữ

ậ

ờ ủ ọ ườ ộ ế ủ ạ ủ ắ i th m đó đang đ n dâng Ng

i ánh sáng c a Bác. Nh ng bông hoa t ẩ ụ ấ ả

ườ ả ờ ẹ ư ộ

ấ ấ ướ ộ ườ ươ ữ

ế ơ i.  ề ả ộ

ủ ẹ   t  n thành kính đã chuy n sang ni m xúc đ ng ngh n ế   ả  khi vào trong lăng vi ng c m xúc và suy nghĩ c a tác gi

ế ả ờ ả ở bên

ư ơ ợ ả ấ ạ ằ ơ ả ượ ượ ự ể ệ ồ đ ng th i th  hi n  đ ớ ố s ng mãi v i non sông đ t n ườ   i ­  Hình  nh “dòng ng ỗ   ỗ ươ ng kính c n, trong lòng n ng trĩu n i đi trong n i xúc đ ng, b i h i, trong lòng ti c th ế   ườ ư ướ ị ơ ậ ớ ươ i vào lăng vi ng ng. Nh p th  ch m, gi ng th  tr m nh  b nh  th ả  ế ỉ ữ ườ i vào lăng vi ng Bác k t thành nh ng tràng hoa không ch  là hình  nh t Bác. Dòng ng ườ ế ữ   i x p thành hàng dài vào lăng Bác trông nh  nh ng tràng th c so sánh nh ng dòng ng ở ơ ụ ẹ ộ ẩ   hoa vô t n, mà còn là m t  n d  đ p, sáng t o c a nhà th : cu c đ i c a h  đã n  hoa ữ ướ ữ ươ i nh ng gì d   ượ   ươ ố ẹ ng t đ p nh t.  Dâng “b y m i chín mùa xuân”: hình  nh hoán d  mang ý nghĩa t t ữ   ố ư i b y m i chín mùa xuân  y đã s ng m t cu c đ i đ p nh  nh ng tr ng: con ng c, cho con ng mùa xuân và đã làm ra nh ng mùa xuân cho đ t n ể ề . Ni m bi 2. C m xúc trong lăng ễ ả ả ổ ứ ngào, kh  th  ba đã di n t Bác. ư ­ Khung c nh và không khí thanh tĩnh nh  ng ng k t c  th i gian và không gian  trong lăng Bác đã đ ị  r t đ t b ng hai câu th  gi n d : c nhà th  g i t

ủ ấ

ề ị “Bác n m trong gi c ng  bình yên. Gi a m t v ng trăng sáng d u hi n”.

ị ế ự ằ ộ ầ ữ  chính xác và tinh t s  yên tĩnh, trang nghiêm và ánh sáng d u nh

ủ ủ ấ

ị ộ ấ ề ủ

ờ ọ ộ ế ẹ ằ ủ ộ ố

ấ ả ư ườ ủ ủ c đó H i Nh  mu n đ

ấ ủ ủ ố ượ c “canh gi c ng  c a Ng ả ấ i đ  cho v ng trăng ôm  p, to  sáng gi c ng  c a Ng

ấ ầ ợ ườ ố ả ộ

ề ữ ư ướ ạ ể ị ễ ơ ấ ữ

ủ ơ ữ ầ ỉ

ờ ơ ủ ờ ể ỗ ấ ầ ậ ủ ế ế ơ

i.ườ

ơ ượ ủ ụ ể ệ ẩ ả ằ ộ

ư

ư ầ ộ ờ

ư ờ ấ ủ ệ ố

ủ

ừ ư ế ơ ể ế

ư ắ

ự ế t: Bác s ng nh  tr i đ t c a ta”).  ư ự ệ ấ ụ ể ự ồ ườ ướ ự ứ ủ ả ổ ẹ  ơ ễ ả ­ Câu th  di n t ả   ẻ ủ trong tr o c a không gian trong lăng Bác. Bác đang ng  gi c ng  bình yên, thanh th n ữ ủ ầ gi a v ng trăng sáng d u hi n. Đó là gi c ng  thanh bình và vĩnh h ng c a m t con   ấ   ườ ố i c ng hi n tr n v n cu c đ i mình cho cu c s ng bình yên c a nhân dân, đ t ng c.ướ n ế ễ   ờ  đây, Vi n i” thì gi  ­ N u nh  tr ả   ẽ ở ươ  hình  nh i. B i có l Ph ng l ậ ầ ấ   ở v ng trăng d u hi n g i gi c ng  ban đêm b i nhà th  không mu n c m nh n m t gi c ườ   ư ộ ủ i ng  vĩnh vi n gi a ban ngày. H n n a sinh th i Bác r t yêu trăng, trăng nh  m t ng ừ   ả ế ạ b n tri âm, tri k , ch  th  mà nh ng v n th  c a Bác tràn đ y ánh trăng, trăng đã t ng vào th  Bác trong nhà lao, trên chi n tr n, gi    đây trăng cũng đ n đ  d  gi c ng  ngàn thu cho Ng ạ ộ c bi u hi n b ng m t hình  nh  n d  sâu xa:   ­ Tâm tr ng xúc đ ng c a nhà th  đ ấ ờ ủ   ế ờ ẫ t tr i xanh là mãi mãi”. Bác ra đi nh ng hoá thân vào thiên nhiên đ t tr i c a “V n bi ễ ố   dân t c, s ng mãi trong s  nghi p và tâm trí nhân dân nh  b u tr i xanh vĩnh vi n trên ố ữ cao.(T  H u đã t ng vi ỗ ườ ẫ ể i. N i đau xót ­ Dù v n tin nh  th  nh ng không th  không đau xót vì s  ra đi c a Ng   ỗ   ở ượ  trong tim!”. N i c nhà th  bi u hi n r t c  th , tr c ti p: “Mà sao nghe nhói  đã đ ặ đau qu n th t, tê tái trong đáy sâu tâm h n nh  hàng nghìn mũi kim đâm vào trái tim   ơ ứ i. Đó là s  rung c m chân thành c a nhà th . th n th c khi đ ng tr ể ủ c thi th  c a Ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

190

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ ỗ i n i đau m t mát  y là nh ng gi

ữ ễ ả ọ ướ ắ   c m t t n ư   ạ  tâm tr ng l u ấ ấ ổ ơ ứ ư  đã di n t

ờ ướ

ắ ễ ả ả ư ộ ờ c m t” nh  m t l ậ tình th

ỉ ơ ủ ệ

ượ mãi bên lăng Bác.  ắ ả   ệ ươ t. L i nói gi n ng trào n i giã bi ế   ế ệ ừ t, luy n ti c,  c m xúc th t mãnh li ng sâu l ng. T  “trào” di n t ỏ  ạ ư   ỉ ầ . Đ c g n Bác dù ch  trong giây phút nh ng

ộ

Ướ ả ườ ấ i  m áp quá, r ng l n quá. ươ ớ ướ ữ ủ c chung c a nh ng ng ng cũng là mong ườ   i

ủ ặ

ủ ẽ

ẹ ơ ỉ ng th m thanh cao n i Bác yên ngh

ả ươ ữ ườ ế i.

ơ ấ ự ư ế ạ ế ướ   c

ệ nguy n chân thành c a tác gi

ủ ế ả . ơ ượ ự ự ả ạ i bài th  v i m t nét nghĩa b

đ u bài th  đ ư ế c khép l ạ

ộ ế ấ ượ ơ ớ ơ ả ấ ượ ầ ọ ả ờ ổ ả 3.C m xúc khi r i lăng : (kh  4): Khép l ị ố ờ ị ế ế luy n ti c, b n r n, không mu n r i xa Bác. Kh  th  th  t ố ượ ở ơ ế ủ luy n c a nhà th  mu n đ c  ề ề ơ ­  Câu th  “Mai v  mi n Nam th ươ ị ễ ả d  di n t ố ị ị b n r n không mu n xa n i Bác ngh . Đó là tâm tr ng c a muôn tri u con tim bé nh ỗ cùng chung n i đau không khác gì tác gi ở ố ờ không bao gi  ta mu n xa Bác b i Ng ệ ễ c nguy n thành kính c a Vi n Ph ­  ặ ộ ầ ư đã ho c ch a m t l n nào g p Bác. ố + Mu n làm chim hót => âm thanh c a thiên nhiên, đ p đ , trong lành ố + Mu n làm đoá hoa => to  h ố  mãi gi c ng  bình yên cho Ng + Mu n làm cây trung hi u gi ả ể ố ệ ừ  “mu n làm” + bi u c m tr c ti p và gián ti p => tâm tr ng l u luy n,  ­ Đi p t ủ ố mu n, s  t ệ ở ầ ­ Hình  nh cây tre xu t hi n  ự ặ ạ sung: cây tre trung hi u. S  l p l ậ ươ ứ t ổ  ố   i nh  th  đã t o cho bài th  có k t c u đ u cu i ẹ   c tr n v n. ấ ế ng  ng làm đ m nét hình  nh gây  n t

C. Mét sè c©u hái luy ng sâu s c và dòng c m xúc đ ậ p: ắ ệ n t

ả ế ợ :  “Bài th  “VLB” là tình c m chân thành, xúc

ồ ề ươ ơ ố ớ ổ t đo n văn t ng phân h p ủ ễ ng, c a nhân dân mi n Nam đ i v i Bác H .”

ớ ươ ườ i đi trong th

ng nh t tr i xanh là mãi mãi…. trong tim

ườ ạ

ỗ ặ ớ ố ạ ả ng, n i nh  v n là tình c m trong tâm tr ng con ng ả ư ỗ ườ ư ậ i, nh  ng p tràn c ươ ng nh i đi trong n i th ả  ớ

ả ả ơ ờ ắ   i đi xã đã 7 năm (bài th  sáng tác 1976) kho ng th i gian không ph i là ng n,

ậ t

ể ữ ấ ổ ơ ệ ệ ạ ạ ổ , đi p ng , c u trúc câu (kh  3) đem l i cho kh  th  nh c đi u thi ệ t tha, sâu

ườ ụ ế ả ố

ở ở ườ ề ờ mãi bên ng  trong trái tim tôi”(th ẩ ẹ c làm đ p cho ng i, mong   ơ

ẩ ả

ụ ể ơ ờ ứ ấ ẹ ớ ừ ẽ ữ ườ i h a thiêng liêng mà trung thành v i con đ

ệ ắ ả ạ Câu 1:  Vi ủ ộ đ ng c a Vi n Ph G i ý: ợ ­ Con – Bác ­ Ngày ngày dòng ng ẫ ế ờ ­ V n bi ổ ố ­ Kh  cu i.  ươ ề ­ Ni m th không gian, trĩu n ng tâm tr ng => có c m giác nh  dòng ng mênh mang ườ ­ Ng ư ẫ nh ng VP và toàn th  nhân dân MNam v n “nghe nhói” => quá sâu đ m, mãnh li ế ệ ừ ­ đi p t l ngắ ­ Hình  nh  n d  : cây tre trung hi u => mong mu n thiét tha  ừ ượ đ i. Sinh th i Bác t ng nói: “mi n nam  TH u)ữ ­ Cây tre mang nét nghĩa c  th  h , không còn là nh ng ph m ch t đ p đ . Ph i chăng   ướ ừ c nguy n, v a là l đó v a là    ng mà Bác ộ ẫ đã soi sáng d n d t c  dân t c

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

191

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ

ả i th  hi n r t thành kính và sâu s c. Tác gi

ề

ế ươ

ể ệ ấ ườ  lòng th ữ

ườ ạ ộ ứ ộ ị

ư

i cha già kính yêu. Tác gi ụ ằ ớ ng nh  lãnh t ữ ế ạ ủ ả ẫ ườ v n nhói lên tr ầ ắ ằ ễ ế

tang Bác. Và c  khi v  vi ng sau này. Vi

i đã không c m đ ổ ơ ố t kh  th  cu i không có t ừ ả ả ừ ủ ả ế  tình c m c a mình, v a nói lên

ướ ế ể ố ả ư  ắ  nh ế   ứ ả  đã ch ng ki n ế  b ng cách k t tràng   ế   ườ i dân k t ướ   c thi hài ướ ự ậ  :  c s  th t ượ ướ   c c n ừ  nhân   ủ   ệ c nguy n c a   ng, con chim hót, cây tre trung hi u bên Bác mãi ằ ề ế ỏ  v a bày t ả ươ ườ  : mu n làm đoá hoa to  h i

ả Tham kh o đo n văn:  ủ ả ườ ọ ủ  Tình c m c a tác gi  và c a m i ng ườ ộ ộ ề ế m t ng i con v  thăm, v  vi ng m t ng ườ ứ ỏ dòng ng i ngày ti p ngày không d t, t ủ i.  Nh ng bông hoa vi ng Bác, nh ng ng hoa dâng lên 79 mùa xuân c a Ng ờ thành hoa dâng lên cu c đ i ho t đ ng, bình d  mà vĩ đ i c a Bác. Đ ng tr ố Bác, lí trí nh c r ng Bác s ng mãi, nh ng trái tim tác gi t bao nhiêu ng Bác đã vĩnh vi n đi vào cõi vĩnh h ng. Bi ễ ắ m t trong l ư x ng chính là đ  tác gi ọ m i ng mãi.

ơ ế

ỉ ấ ơ ủ ễ ồ

ẹ ộ ườ i trong lòng nhân dân.

ể ệ ổ

ị ộ ạ ủ ầ ầ ạ ở

ộ ữ ế ề ở ướ ộ ề ủ ứ ủ ạ ắ ơ ạ t đ  tài c a đo n văn đ ng tr

ế ế ể ạ ổ ợ ọ ả Câu 2: Cho câu văn sau: Đ c bài th  “Vi ng lăng Bác”, ta không ch  th y tình c m xúc   ủ ươ   ả ủ ộ , c a dân t c dành cho Bác H . Áng th  c a Vi n Ph đ ng chân thành c a tác gi ng ẽ ủ ả còn th  hi n hình  nh đ p đ  c a Ng ế a. Bi n đ i m t trong hai câu trên thành câu b  đ ng. ạ ấ   ế b. N u coi nh ng câu th  trên là ph n m  đo n c a m t đo n văn thì ph n m  đo n  y ự   c nó là gì?  Đ  tài c a đo n văn s p xây d ng cho ta bi là gì? c. Vi t ti p đ  có đo n văn t ng phân h p.

ở ầ ế Câu 3 ầ t 3 câu đ u kh  1: :   M  đ u bài “VLB”, Vi n Ph

ng vi ươ ễ ươ ấ “Đã th y trong s

ổ ng hàng tre bát ngát. ệ

ư ẳ

ố ỏ ơ ố ế

Ôi! Hàng tre, xanh xanh Vi t Nam ứ Bão táp m a sa đ ng th ng hàng” ố  nguy n  ả c: ẩ ụ ậ ả ả ả ụ ệ ướ  “Mu n làm cây tre trung hi u ch n này”. ẩ

ề ượ ừ c t ẹ ớ

ạ ả ề ủ ử ụ ư ế ạ ộ

ỉ

ư ụ ứ ẩ ả

ể ượ ủ ộ ng c a dân t c VN.

ề ẻ ỉ

ươ ườ ườ ả ấ ể ệ ứ ố ữ c VN. HÌnh  nh nh ng con ng ng, i.

ầ ả ế ố

ấ ướ ố ủ ố ở ư ủ ẩ ế ề và cu i bài, nhà th  bày t Theo em hình  nh nào là hình  nh  n d . Em c m nh n đ  các hình  nh  n d  đó có ý nghĩa sâu xa nh  th  nào v  tình c m thiêng liêng cao đ p c a nhân dân v i Bác ồ ế t m t đo n văn làm rõ đi u đó và trong đo n có s  d ng 1 câu có thành H  kính yêu. Vi ạ ụ ầ ph n ph  chú (g ch chân ch  rõ) G i ý: ợ ẳ   ­ Phân tích hình  nh  n d : “ôi hàng tre xanh xanh VN. Bão táp m a sa đ ng th ng hàng”. ­ Cây tre là bi u t + Xanh xanh: th  hi n s c s ng d o dai, b n b . Câu th  th  hi n h ình  nh quê h đ t n i quây qu n, b o v  cho gi c ng  c a Ng ­ Mu n làm cây tre trung h i u ch n này: Hình  nh  n d  “cây tre trung hi u” là tình ả c m c a VP cũng nh  c a nhân dân Mi n Nam tha thi ơ ể ệ ệ ả ụ t mu n mãi bên ng i.

ả ủ ủ ế ườ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

192

ị ộ ỗ ả ể ề

ả ế ả ớ ộ ờ ứ ừ c nguy n, v a là m t l

ừ ớ

ệ ng CM mà Bác đã đ t ra.  ả ộ ạ t đo n :    Hình  nh hàng tre bên lăng Bác là m t hình  nh r t đ p và đ c đáo. Tr

ả ớ ộ ỹ ộ

ặ ớ ọ ở ỗ  m i làng quê Vi ệ i Vi ng c a con ng

ớ ể ượ c coi là bi u t ỉ ừ ặ ầ

ượ ư ng tr ng cho s c s ng c a Vi

ủ ế ữ ư c nhân hoá nh  nh ng con ng ữ ự ừ ườ ừ ứ ố ế i chi n sĩ đ ng th ng hàng v a làm hàng rào danh d , v a canh gi

ủ ứ ủ ẫ ứ ư ặ

ư ữ ủ ấ ế ể ệ ấ ế

ố ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế   ủ  Hình  nh gi n d  chính là n i xúc đ ng c a toàn th  nhân dân mi n nam trung hi u: ộ ờ ướ ớ   trung v i Đ ng, hi u v i dân. Đó v a là m t l i h a thiêng i  ặ ườ liêng: DT VN mãi mãi trung thành v i con đ ướ   ấ ẹ ế c Vi   ệ   ợ ế t h t hàng tre g i nh  xóm làng thân thu c v i lu  tre xanh bao b c  ườ ượ   Nam. M t khác, cây tre t ng đ t Nam v i các ề ứ đ c tính c n cù, nhũn nh n, hiên ngang, b n b , đoàn k t. Hàng tre xanh xanh, màu xanh   ườ   ệ ượ i, t Nam. Cây tre đ t ẳ  cho nh  nh ng ng   ẳ   ườ gi c ng  bình yên mãi mãi c a Ng i. M c cho bão táp, m a sa, cây tre v n đ ng th ng ở ổ ơ   hàng. Đ n kh  th  cu i, cây tre tr  thành cây tre trung hi u, th  hi n t m lòng mãi mãi ủ ớ ư ưở ớ ự ng c a Bác. trung thành v i s  nghi p, v i t  t

ế » ? nào làm nên thành công c a bài th  «

ơ ả ế ố ế ả

ặ ề ướ ườ ấ

ế ề

ả ươ ộ ấ

ề ả

ườ ộ

ủ ả ờ ộ ưở ế ố ộ  c ng h ư  ; l ượ ng tr ng

ữ ơ ễ ơ  Vi ng lăng Bác ủ Câu 4: Y u t ắ ủ ữ   . Nh ng c h t bài th  thành công là do c m xúc chân thành, sâu s c c a tác gi   Tr ả ớ   i con mi n Nam không có m t trong ngày Bác m t (1969), mãi b y năm sau m i có ng ẽ ạ ộ ị  xúc đ ng m nh m . Khi   d p ra vi ng Bác. Nguyên m t đi u đó thôi cũng làm cho tác gi  » thân thu cộ   ớ  hàng tre trong s ạ ế ng bát ngát vào lăng vi ng  Bác, l i th y lăng Bác v i « ả   ố ớ ủ ệ ư ọ t Nam. Tình c m c a nhân dân mi n Nam đ i v i Bác, tình c m nh  m i làng quê Vi ố ớ ủ ả ướ ẻ c, cho dân t c v  vang. Chính tình c đ i v i Bác, Ng c a c  n   i đã làm cho đ t n ơ  ữ ớ ộ ả c m đó c ng v i nh ng xúc đ ng c a nhà th  là y u t ng, làm cho bài th ị   ơ ả ặ i th  gi n d , thành công. M t khác, nh ng hình  nh bình d  giàu tính t chân thành làm cho bài th  d  đi vào lòng ng ấ ướ ơ ị ườ i.

ế ươ ế ả », VP vi tế  : « k t tràng hoa dâng b y m i chín

ự ể ế ể ng chuy n nghĩa c a t

ệ ượ ứ ể ế ừ , t ệ ễ ủ ừ ừ  mùa xuân » có th  thay th  cho t  «  ?  Vi c thay th  t ừ  nào ạ ụ  trên có tác d ng di n đ t nh ?  ư

Câu 5 : Trong bài th  «ơ  Vi ng lăng Bác mùa xuân ». D a trên hi n t ư Theo ph ong th c chuy n nghĩa nào th  nàoế  ?  G i ýợ  :

ế ườ ạ i l

ổ ỗ M i m t năm xuân đ n, con ng ượ ỉ

ộ ể ố c hi u là 79 tu i, 79 năm trong m t đ i ng ọ ộ ổ i thêm m t tu i. Cho nên « ế ườ i. N u đ  t ầ ổ ộ ờ ơ c BH đã s ng 79 năm, th  79 tu i, câu th  ch  thu n tuý ch  tu i tác. Còn dùng t

ỉ ố ế ộ

ả ể ấ ướ ờ ắ ữ c đ  đ t n

c có s c xuân. Thêm n a, k t « ư ấ ướ ắ ủ «

ả ơ ở ượ ế ệ ơ ơ

79 mùa xuân »  ể ừ  tu iổ  » thì ch  nói    « cũng đ ừ  ỉ ổ ượ đ   « Xuân » có nghĩa là : c  cu c đ i Bác là 79 năm c ng hi n cho nhân dân, 79 năm dành ế  tràng hoa dâng  79 mùa xuân »  cho đ t n ơ   ừ  mùa xuân » nh  làm cho xúc c m c a câu th , ợ g i thêm s c xuân bên lăng Bác. VÀ t ắ   t tha. Câu th  hay, ý th  tr  nên đa nghĩa âm đi u câu th  thêm m t mà, sâu l ng, thi ề ư ắ ơ và  sâu s c h n nhi u.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

193

ủ ễ ế ầ ố

ươ ng. Vi ạ ổ ơ ả ạ

ụ ụ ầ ạ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế   ơ Câu 6: Chép chính xác b n câu đ u bài th  “Vi ng lăng Bác” c a Vi n Ph t ả   đo n văn kho ng 8 câu phân tích hình  nh hàng tre trong kh  th  trên, trong đo n có câu ầ ỉ văn dùng ph n ph  chú (g ch chân ch  rõ ph n ph  chú đó). G i ýợ :

ạ

Đo n văn có các ý sau: ươ ộ ủ ế ứ ự ả ng là hình  nh th c, h t s c thân thu c c a làng quê – hàng

ệ ể ượ ụ ớ ứ ố ủ ộ ẩ t Nam….. là  n d , bi u t ề   ng c a dân t c v i s c s ng b n

ườ ỉ

ợ ưở ế ế ả ả

ưở ủ ự ộ ng đ n hình  nh c  dân t c bên Bác: đoàn k t, kiên ủ ộ ­ Hàng tre bát ngát trong s tre bên lăng Bác. ­ Hàng tre xanh xanh Vi b , kiên c ụ ả ­ Hình  nh  n d  cũng g i liên t ệ ườ c ng. ẩ ng, th c hi n lí t ng c a Bác, c a dân t c.

ẩ ụ ặ ờ ủ ả ở ơ  câu th : Câu 7: Hãy phân tích ý nghĩa c a hình  nh  n d  “m t tr i trong lăng”

ặ ờ

ộ ấ

ọ ộ ặ ờ ẩ ụ ặ ờ

ả ơ ơ  bài th )

ơ ẩ ả ụ ặ ờ ế ẩ ụ ề

ờ ự ắ

ả ụ ợ ự ạ   t v  Bác, VP đã ca ng i s  vĩ đ i

ể ế ề c.

ể ệ ự ặ ờ ờ ế   t

ặ ờ ố ớ ụ ề ủ ả ớ ấ ướ ớ n c a nhân dân v i Bác, ni m tin Bác s ng mãi v i non sông đ t n c ta.

ơ

ẩ ụ ặ ờ ồ ả ằ

ữ ư ằ ớ

ổ ơ ủ ữ ọ ố t đo n văn nêu nh ng c m xúc, suy nghĩ c a em khi đ c kh  th  cu i bài

ả ươ ủ ễ ế ơ ng.

ầ ả “Ngày ngày m t tr i đi qua trên lăng. ấ ỏ Th y m t m t tr i trong lăng r t đ ” ơ ả Chép hai câu th  có hình  nh  n d  m t tr i trong m t bài th  mà em đã h c (ghi rõ tên và tác gi G i ý: ợ ặ   ­ Hai câu th  sóng đôi hình  nh th c và  n d  “m t tr i”. Đi u đó khi n  n d  “m t ổ ậ tr i trong lăng” n i b t ý nghĩa sâu s c. ẩ ­ Dùng hình  nh  n d  “m t tr i trong lăng” đ  vi ấ ướ ủ c a Bác, công lao c a Bác đ i v i non sông đ t n ẩ ồ ­ Đ ng th i, hình  nh  n d  “m t tr i trong lăng” cũng th  hi n s  tôn kính, lòng bi ơ ủ ố ­ Hai câu th  có hình  nh  n d  m t tr i: ặ ờ ủ ắ M t tr i c a b p thì n m trên đ i. ẹ ẹ   ư ờ ủ ặ M t tr i c a m  em n m trên l ng   (Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m  ­ ề ễ Nguy n Khoa Đi m) ạ ế Câu 8: Vi th  “Vi ng lăng Bác” c a Vi n Ph (Tham kh o ph n phân tích)

C. Ph©n tÝch bµi th¬ ViÕng L¨ng B¸c H·y lµm râ nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh vµ tha thiÕt cña nh©n d©n ta víi B¸c Hå ®îc thÓ hiÖn qua bµi th¬ : “ViÕng L¨ng B¸c” cña ViÔn Ph¬ng. I . Më bµi : Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ nh©n vËt lÞch sö th©n yªu nhÊt cña d©n téc ViÖt Nam suèt bao thËp kû qua. Ngêi lµ hiÖn th©n cho nh÷ng g× cao ®Ñp nhÊt cña d©n téc. L¨ng B¸c lµ n¬i lu gi÷ nh÷ng h×nh ¶nh th©n th¬ng vÒ Ngêi. NhiÒu ngêi ®·

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

194

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 lµm th¬ vÒ B¸c vµ l¨ng B¸c. Trong ®ã “ViÕng l¨ng B¸c”cña nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ l·nh tô hay nhÊt. Bµi th¬ ®îc viÕt trong kh«ng khÝ xóc ®éng cña nh©n d©n ta lóc c«ng tr×nh l¨ng B¸c ®îc hoµn thµnh sau khi MiÒn Nam ®îc gi¶i phãng, ®Êt níc ®îc thèng nhÊt, ®ång bµo miÒn Nam cã thÓ thùc hiÖn mong íc ®îc viÕng l¨ng B¸c. Nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng còng ë trong sè ®ång bµo, chiÕn sÜ tõ miÒn Nam ra viÕng B¸c. Trong niÒm xóc ®éng thiªng liªng, thµnh kÝnh pha lÉn nçi xãt ®au, nhµ th¬ ®· viÕt bµi th¬ nµy. Bµi th¬ ®· thÓ hiÖn ®îc nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh vµ tha thiÕt cña nh©n d©n ta víi B¸c Hå kÝnh yªu. II . Th©n bµi Khæ 1 : C¶m xóc cña t¸c gi¶ khi ®Õn th¨m l¨ng B¸c - Khi ®Õn th¨m l¨ng B¸c, t¸c gi¶ chøa chan c¶m xóc. M¹ch c¶m xóc Êy ®îc më ®Çu b»ng lêi th¬ tù sù : Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c - C©u th¬ thËt gi¶n dÞ th©n quen víi c¸ch dïng ®¹i tõ xng h« “con” rÊt gÇn gòi, th©n thiÕt, Êm ¸p t×nh th©n th¬ng. Ta c¶m tëng giäng th¬ t¸c gi¶ run run khi thèt lªn tõ “con” gÇn gòi mµ th©n th¬ng biÕt mÊy. T©m tr¹ng cña ViÔn Ph¬ng b©y giê lµ t©m tr¹ng cña ngêi con ra th¨m cha sau bao n¨m xa c¸ch, mong mái nh Tè H÷u ®· tõng viÕt : “MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha”. Song íc nguyÖn Êy kh«ng thµnh v× ngêi cha Êy m·i m·i kh«ng cßn n÷a. C©u th¬ gi¶n dÞ, ch©n thµnh vµ xóc ®éng biÕt bao! Dßng c¶m xóc nh vì ßa, chan chøa sau bao th¸ng n¨m k×m nÐn. - T¸c gi¶ sö dông tõ “th¨m” thay cho tõ “viÕng” mong sao gi¶m nhÑ ®îc nçi ®au th- ¬ng, mÊt m¸t Êy ®Ó ta thÊy r»ng trong tiÒm thøc cña t¸c gi¶, B¸c Hå vÉn cßn sèng m·i. Nhng dêng nh sù thËt B¸c ®· ®i xa lµ nçi ®au qu¸ ®çi lín lao khiÕn ViÔn Ph¬ng kh«ng khái xãt xa, xóc ®éng. - Tõ t©m tr¹ng Êy, t¸c gi¶ nh×n ra xa : “§· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t”. Nhà th¬ b¾t gÆp mét h×nh ¶nh th©n thuéc mµ bao n¨m in vµo t©m hån mçi ngêi d©n ViÖt Nam : h×nh ¶nh hµng tre. GÆp l¹i hµng tre Êy, nhµ th¬ cã c¶m gi¸c th©n thuéc nh ®îc trë vÒ quª h¬ng, trë vÒ céi nguån. Hµng tre Êy nh táa bãng m¸t rêi rîi trªn con ®ên dÉn vµo l¨ng B¸c vµ nh bao bäc «m lÊy bãng h×nh cña Ngêi – vÞ l·nh tô vÜ ®¹i, kÝnh yªu cña d©n téc. Nh vËy hµng tre còng lµ biÓu tîng cho ®Êt níc, quª h¬ng vµ tÊt c¶ nh héi tô l¹i ®©y ®Ó canh cho giÊc ngñ cña Ngêi -Bëi vËy t¸c gi¶ bËt lªn c©u c¶m th¸n : ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam!” - “¤i!” ThÓ hiÖn sù xóc ®éng cña nhµ th¬ tríc h×nh ¶nh c©y tre. C©y tre b×nh dÞ, méc m¹c, ch©n quª mµ bªn trong nh tiÒm tµng mét søc sèng dai d¼ng : “B·o t¸p ma sa vÉn th¼ng hµng”. Ph¶i ch¨ng ®ã còng lµ søc sèng cña d©n téc ViÖt Nam ? Søc sèng Êy còng dåi dµo nh mµu xanh cña sù kiªn cêng, bÊt khuÊt, kh«ng lïi bíc tríc kÎ thï. - ThËt tµi t×nh khi t¸c gi¶ sö dông h×nh ¶nh “hµng tre” võa mang ý t¶ thùc l¹i võa mang ý Èn dô. C©y tre tuy gÇy guéc song vÉn hiªn ngang. §ã còng chÝnh lµ d©n téc ViÖt Nam tuy nhá bÐ nhng rÊt kiªn cêng, s¾t son.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

195

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 =>§Õn th¨m l¨ng B¸c, gÆp l¹i h×nh ¶nh hµng tre, t¸c gi¶ v« cïng xóc ®éng. §ã lµ sù tiÕc th¬ng bïi ngïi khi ®îc gÆp B¸c song B¸c ®· ®i xa. Song ®ã kh«ng chØ lµ t×nh c¶m riªng cña t¸c gi¶ mµ cßn cña c¶ d©n téc ViÖt Nam ®èi víi B¸c. 2. Sù t«n kÝnh cña t¸c gi¶ ®èi víi B¸c khi ®øng tríc l¨ng Ngêi. -Khæ th¬ thø hai ®îc t¹o nªn tõ cÆp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ Èn dô sãng ®«i :

“Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á”

- H×nh ¶nh “mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng” lµ h×nh ¶nh mÆt trêi thùc, mÆt trêi tù nhiªn ®em l¹i nguån s¸ng cho thÕ gian. MÆt trêi Êy lµ søc sèng cña mu«n vµn cá c©y hoa l¸. - “MÆt trêi trong l¨ng” lµ mÆt trêi Èn dô, chØ B¸c Hå kÝnh yªu. T¸c gi¶ nhÊn m¹nh “mÆt trêi rÊt ®á’ lµm ta nhí ®Õn mét tr¸i tim nhiÖt huyÕt ch©n thµnh v× níc v× d©n. VÝ B¸c nh “mÆt trêi”, nhµ th¬ muèn nãi B¸c nh lµ ngêi soi s¸ng cho d©n téc ViÖt Nam trªn bíc ®êng chiÐn ®Êu, ®a c¶ d©n téc tho¸t khái bãng tèi n« lÖ ®Õn víi cuéc sèng tù do, h¹nh phóc. Mçi hµnh mÆt trêi tù nhiªn vÉn hµnh tr×nh trªn quü ®¹o còng nh mÆt trêi trong l¨ng lóc nµo còng táa s¸ng. B¸c tuy ®· ra ®i nhng m·i thuéc vÒ vÜnh cöu ®èi víi hµng triÖu con ngêi ViÖt Nam. =>Th«ng qua h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi”, nhµ th¬ ®· nªu lªn sù vÜ ®¹i cña B¸c, ®ång thêi thÓ hiÖn niÒm t«n kÝnh, lßng biÕt ¬n v« h¹n cña nh©n d©n ta víi B¸c. - Nhµ th¬ cßn s¸ng t¹o mét h×nh ¶nh n÷a vÒ B¸c : Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí

KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa

xu©n” - Thêi gian cø tr«i ngµy tiÕp ngµy nhng dßng ngêi vÉn nèi nhau vµo l¨ng viÕng B¸c. NhÞp th¬ chËm, giäng th¬ trÇm nh bíc ch©n dßng ngêi vµo viÕng B¸c. Nhng “dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí” lµ ®i trong nçi xóc ®éng båi håi, trong lßng tiÕc th- ¬ng kÝnh cÈn. - Vµ ®Õn ®©y, c¶m xóc th¨ng hoa : h×nh ¶nh dßng ngêi thµnh mét trµng hoa tríc l¨ng. Mçi con ngêi vµo viÕng l¨ng gièng nh mét b«ng hoa ®Ñp, d©ng lªn B¸c c¶ tÊm lßng, c¶ cuéc ®êi, niÒm th¬ng nçi nhí. §iÖp tõ “ngµy ngµy” nhÉn m¹nh trang hoa d©ng lªn B¸c lµ bÊt tËn. ChØ mét tõ “th¬ng” th«i mµ göu g¾m c¶ tÊm lßng d©n téc ViÖt Nam ®èi víi B¸c. Qu¶ lµ c¸ch diÔn ®¹t míi l¹, thÝch hîp. Vµ trµng hoa Êy d©ng lªn “b¶y m¬i chÝn mïa xu©n” – mét h×nh ¶nh ho¸n dô thËt hay. Con ngêi b¶y m¬i chÝn mïa xu©n Êy ®· sèng mét cuéc ®êi ®Ñp nh nh÷ng mïa xu©n vµ lµm ra mïa xu©n cho ®Êt níc, cho mçi chóng ta. Cuéc ®êi chóng ta në hoa díi ¸nh s¸ng cña B¸c. =>H×nh ¶nh “trµng hoa” mét lÇn n÷a t« ®Ëm thªm sù t«n kÝnh, biÕt ¬n tù hµo cña t¸c gi¶ còng nh cña d©n téc VN ®èi víi B¸c. - Khæ 3 : §Õn ®©y niÒm biÕt ¬n thµnh kÝnh ®· chuyÓn sang niÒm xóc ®éng nghÑn ngµo khi t¸c gi¶ nh×n thÊy B¸c : “ B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

196

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn” B¸c n»m ®ã thanh th¶n nh ®ang trong giÊc ngñ gi÷a ¸nh s¸ng dÞu hiÒn cña vÇng tr¨ng. Sau chÆng ®êng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n cèng hiÕn kh«ng ngõng nghØ, dµnh trän cuéc ®êi cho d©n cho níc, B¸c cha cã mét ®ªm nµo ngon giÊc : “C¶ cuéc ®êi B¸c cã ngñ ngon ®©u!”( H¶i Nh) Giê ®©y, MiÒn Nam ®îc gi¶i phãng, ®Êt níc ®îc gi¶i phãng, B¸c cã thÓ yªn lßng vµ thanh th¶n nghØ ng¬i. Tõ ¸nh s¸ng cña mµu xanh m¸t dÞu trong l¨ng, nhµ th¬ liªn tëng tíi vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn ru giÊc ngñ cho B¸c. + H×nh ¶nh “vÇng tr¨ng” ®îc nhµ th¬ dïng thËt thÝch hîp khi nãi ®Õn B¸c. H×nh ¶nh “vÇng tr¨ng” gîi giÊc ngñ ban ®ªm bëi mét mÆt ViÔn Ph¬ng kh«ng muèn c¶m nhËn mét giÊc ngñ vÜnh viÔn gi÷a ban ngµy. MÆt kh¸c t¸c gi¶ muèn ®a vÇng tr¨ng vµo n©ng niu, «m Êp, táa s¸ng cho giÊc ngñ cña B¸c v× sinh thêi Ngêi rÊt yªu tr¨ng, coi tr¨ng nh ngêi b¹n tri ©m tri kØ g¾n bã th¾m thiÕt cña Ngêi. - T©m tr¹ng xóc ®éng cña nhµ th¬ l¹i ®îc biÓu biÖn b»ng mét h×nh ¶nh th¬ Èn dô diÔn t¶ sù mÊt m¸t vµ nçi nhí th¬ng mét c¸ch ®éc ®¸o :VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i

Mµ sao nghe nhãi ë trong tim

B¸c ra ®i nhng ®· hãa th©n vµo thiªn nhiªn, ®Êt trêi cña d©n téc, nh Tè H÷u ®· tõng viÕt : “B¸c sèng nh trêi ®Êt cña ta”. Trong cuéc sèng yªn b×nh h«m nay, ®©u ®©u ta còng nh thÊy mét phÇn c«ng lao cña B¸c. B¸c sÏ cßn m·i víi non s«ng ®Êt níc. Dï lý trÝ m¸ch b¶o nhµ th¬ lµ B¸c cßn sèng m·i nhng tr¸i tim nh¶ th¬ vÉn m¸ch r»ng B¸c ®· m·i ra ®i. Bëi vËy nhµ th¬ kh«ng sao ng¨n ®îc nçi ®au : “Nghe nhãi ë trong tim”. §ã lµ nç ®au xãt, tª t¸i, quÆn th¾t ®Õn cùc ®é ! Mét sù mÊt m¸t kh«ng g× cã thÓ bï ®¾p ®îc ! C©u th¬ tùa nh mét tiÕng nÊc nghÑn ngµo ! §©y còng lµ t©m tr¹ng vµ c¶m xóc cña nh÷ng ngêi ®· tõng vµo l¨ng viÕng B¸c. 3.Khæ 4 : KhÐp l¹i nçi ®au mÊt m¸t Êy lµ nh÷ng giät níc m¾t luyÕn tiÕc, bÞn rÞn kh«ng muèn rêi xa B¸c

Mai vÒ miÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm b«ng hoa táa h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy

- C©u th¬ më ®Çu cho nh÷ng dßng th¬ cuèi cïng nh mét lêi gi· biÖt. Nhµ th¬ nghÜ tíi lóc ph¶i trë vÒ miÒn Nam, ph¶i xa B¸c chØ trong kho¶ng c¸ch kh«ng gian ®Þa lý mµ c©u th¬ viÕt nªn thËt xóc ®éng. Mçi ch÷, mçi c©u nh thÊm ®Çy c¶m xóc. Tõ “trµo” diÔn t¶ c¶m xóc thËt m·nh liÖt ! T×nh th¬ng, lßng kÝnh yªu cña nhµ th¬ nh nÐn gi÷a t©m hån trong phót gi©y ®Çy nhí nhung, lu luyÕn nµy ®· bËt lªn thµnh bao íc nguyÖn. - Nhµ th¬ muèn ®îc hãa thµnh con chim ®Ó cÊt lªn tiÕng hãt quanh l¨ng B¸c. Råi nhµ th¬ l¹i muèn lµm ®ãa hoa táa h¬ng th¬m ng¸t bªn Ngêi. Vµ cuèi cïng lµ mong muèn ®îc hãa thµnh c©y tre trung hiÕu canh giÊc ngñ cho B¸c m·i m·i yªn b×nh. Ta thÊy mäi íc väng kh¸t khao trong c¸i t©m nguyÖn ®ã cña nhµ th¬ ®Òu quy tô l¹i mét ®iÓm lµ mong ®îc gÇn B¸c, ë bªn B¸c. ¦íc väng Êy cao ®Ñp vµ trong s¸ng qu¸

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

197

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 bëi nã thÓ hiÖn ®îc c¸i t©m niÖm ch©n thµnh cña nhµ th¬ mµ còng hÕt søc tha thiÕt : H·y lµm mét c¸i g× ®ã dï lµ rÊt nhá cã Ých cho ®êi ®Ó xøng ®¸ng víi sù hy sinh lín lao mµ ngêi ®· dµnh cho ®Êt níc, nh©n d©n. §iÖp ng÷ “muèn lµm” ®îc lÆp l¹i ba lÇn ®Ó nhÊn m¹nh ý nguyÖn thiÕt tha vµ t©m tr¹ng lu luyÕn ®ã. - Ta tr©n träng n©ng niu nh÷ng íc väng cao ®Ñp cña nhµ th¬. §· gÇn 40 n¨m tõ ngµy Êy mµ tÊm lßng kÝnh yªu cña nh©n d©n ta víi vÞ cha giµ cña d©n téc vÊn kh«ng mét chót mai mét. T×nh c¶m cña nh©n d©n vµ cña t¸c gi¶ ®· lµm ta nh÷ng ®øa con non trÎ xóc ®éng s©u s¾c. Xin nguyÖn nh ViÔn Ph¬ng : sèng mét cuéc ®êi ®Ñp ®Ó trë thµnh nh÷ng b«ng hoa ®Ñp d©ng B¸c.

III .KÕt luËn “ViÕng l¨ng B¸c” lµ bµi th¬ ®Ñp vÒ h×nh ¶nh, hay vÒ c¶m xóc ®· ®Ó l¹i trong lßng ngêi ®äc niÒm xóc ®éng s©u xa. Bµi th¬ lµ nh÷ng giai ®iÖu s©u l¾ng cña niÒm thµnh kÝnh thiªng liªng, nçi nhí th¬ng luyÕn tiÕc mµ nh÷ng ngêi con MiÒn Nam nãi riªng, nh©n d©n ViÖt Nam nãi chung dµnh cho B¸c.

.                   ...............................................................................................

BÀI 10: SANG THU

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh :

:ả

1. Tác gi ễ ữ ỉ ở

ưở

ế ề ề ươ  Tam D ng ­ Vĩnh Phúc ỹ ố ế ng thành trong kháng chi n ch ng M . ứ ợ ả i và giàu s c g i c m.Ông vi t nhi u và hay v  con

ườ

ủ ị ệ ­ Nguy n H u Th nh sinh năm 1942 ­ quê  ế ơ ­ Là nhà th  chi n sĩ tr ơ ữ ườ ỉ ấ ­  Th  H u Th nh  m áp tình ng ề ở ộ ố i, cu c s ng   nông thôn v  mùa thu. ng ổ ế ơ ườ ề ậ ­ Có nhi u t p th , tr ng ca n i ti ng. ệ ộ ­ Hi n là Ch  t ch H i nhà văn Vi t Nam.

ả

ề ầ ệ

ậ ộ ế

ế

ừ ậ ể ơ ươ ể ả ế ợ ứ ữ ể ạ ả ớ 2. Tác ph mẩ a. Hoàn c nh  sáng tác: ầ ơ ạ ầ i nhi u l n trong các t p th . +  1977, in l n đ u trên báo văn ngh , in l ọ ố ế ừ + Rút t  t p “T  chi n hào đ n thành ph ”, NXB Văn h c, Hà N i, 1991 b. Th  th :  Năm ti ng ­ ngũ ngôn c. Ph ng th c bi u đ t: tr  tình k t h p v i miêu t và bi u c m.

B. Phân tích bài thơ:

ớ ệ i thi u:

ỉ ữ

ườ ẹ ợ

ế ng th ờ ườ ắ ớ ả ề ể

ộ ề ươ ng nh  bâng khuâng…. Th ở ộ ố  m t s  hình  nh tiêu bi u nh   ư Ở ộ ố ắ ữ ượ ả * Gi ả   Mùa thu không ch  làm rung đ ng lòng thi nhân mà còn đem đ n cho ta nh ng xúc c m ơ ỉ  nh  nhàng, êm ái g i nhi u th ng, các nhà th  ch ư s c tr i xanh ng t, gió thu se ậ ả   c m nh n v  mùa thu  ậ   l nhạ  và màu vàng t  m t s  thi nhân có thêm nh ng c m nh n ng tr ng cho mùa thu.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

198

ị ọ ớ ặ ệ ễ ứ

ạ ế ễ

ỉ ố ặ ươ ớ ư ớ ơ t c a H u Th nh trong bài th  này là nhà th

ầ ờ ạ ữ ả ộ ệ ố

ộ ậ ườ

ả ể

ượ ắ ng

ầ ườ ổ ổ

ấ ấ ố ớ ề ả ơ ễ ế

ộ ệ ề ậ ấ

ổ ủ ấ ờ

ờ ả ậ ậ ừ ng chùng nh ng gì vô hình (h

ỏ ẹ

ạ ầ ườ i chín th ả ữ ươ ị ng v . Cái h

ỗ ổ ả ữ ủ ng  ờ

ị ắ ằ ế ơ

ừ ạ ả ế  mùi h

ơ

ộ ơ ạ ồ ổ ủ ậ

ế ủ ữ ổ ơ ồ ộ ế i là c m nh n tinh t ng

ả ộ ẹ ệ ộ

ủ ồ

ằ ươ ng  ủ ầ ầ ổ ả ươ ả ươ ng thu man mác đ u gh nh” c a T n Đà mà là : “S

ề ề ả ả

ữ ậ ẹ ầ ỏ ộ

ậ ộ ố ơ ườ ư ạ  hành đ ng ch m ch p nh  là c  ý ch m l

ươ ứ ạ ơ ậ ầ ng thu ch a đ y tâm tr ng, nh

ơ ừ ậ

i đi còn v  ng

ừ ổ ồ ấ ươ  êi   ( nhà th ).ơ   ậ ự ứ ỡ

ả ư ỡ ư ư ể ề ả ẫ ị

ự ỏ ề ờ ư ạ ỡ

ể ồ ơ

ươ ế

ng thu v i tình yêu tha thi ầ ử ế ủ ớ ầ t. ệ ướ ư ơ ồ ế ắ   c m t

ắ ộ ờ

ượ ụ ể ả ữ ộ ủ ủ ạ ổ ộ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ư   riêng: v i Xuân Di u là : “R ng li u đìu hiu đ ng ch u tang…, v i L u Tr ng L  là ế   ti ng lá kêu xào x c và ti ng chân con nai vàng đ p trên lá vàng khô, v i Nguy n Đình ơ  ệ ủ ng c m đ u mùa…. Nét đ c bi Thi là h ả ắ ậ ả ằ đã c m nh n cái th i kh c sang thu b ng c  m t h  th ng hình  nh thiên nhiên qua   ằ ơ  ế ớ ự ề ế ố ề . M i hai câu th  và b ng nhi u giác quan v i s  rung đ ng th t tinh t nhi u y u t ườ ắ ế ấ ờ ế   c nói đ n lúc đ t tr i chuy n sang thu: ng n mà có đ n m i hình  nh thiên nhiên đ ố ươ ư ươ   ng, sông, chim, mây, n ng, m a, s m và cu i cùng là hàng cây h i, gió se, s ỗ ộ ữ ứ   i chúng ta và đ ng tu i. Toàn là nh ng hình  nh g n gũi, quen thu c đ i v i m i ng ườ ọ ọ ư ớ ề i đ c. Nh ng đi u quan tr ng nh t chính là đi u này làm cho bài th  d  đ n v i ng   ữ   ệ ượ ố ớ ừ ế ủ ự ả s  c m nh n tinh t ng thiên nhiên lúc giao mùa và nh ng  c a ông đ i v i t ng hi n t ồ ư ộ ế rung đ ng  y đã lan truy n sang ta nh  m t ti ng nói đ ng đi u. ơ ề ả ầ ủ ữ ả * Kh  1: Là nh ng c m nh n ban đ u c a nhà th  v  c nh sang thu c a đ t tr i. ươ ữ ượ ả ươ ng, gió), m   o (s c c m nh n t a.Thiên nhiên đ ậ ấ ơ ủ ầ chình), nh  h p và g n (ngõ) => Đó là nh ng c m nh n r t riêng c a nhà th . ổ ọ ề ươ ậ ự ả   i trong ­  Đ u tiên là s  c m nh n v  h ng khó đ ng l ồ ạ ơ  đây b ng “ph  vào trong gió se”,   nh ng c n gió n m nam th i m nh c a mùa hè, gi ủ ỡ  ạ ọ ươ ị ế ng v  d u ng t, đ m th m c a mùa thu khi n nhà th  ng c nhiên đ n ng đem đ n h ươ   ừ ễ ả ổ ủ ướ ự  m nh di n t T  “ph ” là đ ng t ng c s  thay đ i c a thiên nhiên. ngàng tr ủ ẹ ả ồ ổ i th m n ng nàn lan to . Gió se là gió nh , khô và h i l nh – gió c a mùa thu, gió báo   ươ ệ   ng  hi u mùa thu đã đ n. Gió se mang theo h i c a đ ng quê. Nh n ra trong gió có ườ ố ậ ươ i s ng gi a đ ng quê và nhà th  đã đem h    c a m t ng ậ   ị ệ ế đ n cho ta m t tín hi u mùa thu dân dã mà thi v , ông đã phát hi n ra m t nét đ p th t ắ ộ đáng yêu c a mùa thu vùng nông thôn đ ng b ng B c B . ư ệ ấ   ng thu. Nh ng không ­ Trong “Sang thu”, d u hi u đ u thu là h i, làn gió và s ươ   ng chùng chình qua ph i là “s ộ   ộ ạ ươ ng mà đã là m t ngõ”­ m t hình  nh lung linh huy n  o. Không còn là nh ng h t s ể ươ ng thôn ngõ xóm. ng m ng nh  trôi, đang chuy n đ ng ch m ch m n i đ màn s   ạ   ễ ả ợ i.  láy g i hình di n t “Chùng chình”là t ư  ế Nhà th  đã th i h n vào câu th  khi n cho màn s ườ ng ng v n, ng p ng ng khi qua ngõ nhà ai……   b.  Con  ả ­  C m nh n phút giao mùa sang thu là s  ng  ngàng. Do ng  ngàng nên c  kh u giác,   ắ   ả c  xúc giác và th  giác đ u nh  mách b o thu v  mà v n ch a th  tin, ch a dám ch c. ử ừ   T  “hình nh ” là s  ph ng đoán n a tin, n a ng , là cái ng  ngàng, ng c nhiên trong cái ạ ả   ả c m xúc bâng khuâng, xao xuy n c a thi sĩ. Qua đó, ta hi u tâm h n nhà th  nh y c m, yêu thiên nhiên, yêu h ổ *kh  2: Nh ng r i mùa thu d n d n đ n và hi n ra ngày càng rõ h n tr nhà th  ơ ự ậ ­ S  v n đ ng c a h/a thiên nhiên trong th i kh c chuy n mùa đ ữ nh ng đ i thay c a v n v t. ằ   ể c c  th  hoá b ng ư ữ   ậ Sông lúc sang thu không còn cu n ch y d  d i nh  nh ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

199

ạ ắ ố . M t chộ

ỉ

ả ả ữ    c cái dáng v  khoan thai, thong th  c a con sông mùa thu, ồ ắ ầ ả ướ c ngh  ng i tho i mái khi mùa n hình  nh đàn chim

ắ ầ ừ ắ ầ ầ i, đang tr m xu ng ả ủ ộ c lũ cu n cu n đã đi qua.  ộ  b t đ u v i vã bay v  t ộ

ớ ắ ậ ấ ộ ầ ề ổ ứ ớ lúc hoàng   ả ơ ượ   c dùng r t đ c đáo “b t đ u v i vã” ch  không ph i là ượ   c  l m, yêu và g n gũi v i thiên nhiên l m m i nh n ra đ

ạ ạ ư ươ ng l ế   i. Và mây l u luy n đám mây mùa h ” còn v

ắ ế ầ

ị ở ắ ả ườ ườ

ộ ủ ấ ỉ ầ ữ ơ ể

ộ ớ ử ủ

ắ ẻ ợ ả ạ

ả ạ ượ ờ ắ ư ẳ ạ ừ ộ ồ ẻ ẹ ủ ơ  m t h n th  tinh t

ộ ơ ươ v  cách vi t:

c sáng t o t ề t Yên ươ . R  bóng v  B  H

ủ ủ ượ ờ c th  hi n ể ệ ở

ề

ổ

ệ ượ ờ ế ữ ng th i ti

ộ ự ố ậ ẽ ắ ạ

ắ ắ ữ ư

ế ấ

ạ ẫ ữ ờ

ủ ừ ẫ

ư ắ ặ

ủ ộ ộ ả ườ ủ ư ư  c nh, v a kín đáo b c l c m xúc giao mùa c a lòng ng

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ư ư ả ề  d nh dàng nh  đang l ng l ngày hè m a lũ, mà êm  ề ẻ ượ “d nh dàng” mà nói lên đ ơ ượ ỡ ư ng  nh  nó đ ớ ố ậ ­ Đ i l p v i hình  nh đó là  hôn. T  b t đ u” trong ý th  đ ế ắ ả ộ “đang v i vã”. Ph i tinh t ữ ự ắ ầ s  b t đ u trong nh ng cánh chim bay. ờ ộ ­ Cánh chim tr i v i vã bay đi, “có  b c chi c c u:  ắ ử “V t n a mình sang thu”. ộ ộ M t liên t ng thú v , m t hình  nh đ y ch t th . Ng   ng nói: khăn v t vai, con i ta th ứ ườ ắ ườ n núi….H u Th nh đi m vào b c tranh thu c a mình m t hình đ ng mòn v t ngang s   ả ẻ ẹ   ộ ề ả nh m i m , g i c m: hai n a c a m t đám mây thu c v  hai mùa. Không ph i v  đ p ẻ ẹ ủ ủ   c a mùa h  cũng ch a h n là v  đ p c a mùa thu mà đó là v  đ p c a th i kh c giao ờ ế  và nh y c m đang say th i kh c giao mùa mùa đ   ế Đám  ự ề này.Trong “chi u sông th ng t ng”, ông cũng có m t câu th  t ề ố ạ.” ệ mây trên Vi c. Khúc giao mùa c a không gian và th i gian khi sang thu còn đ ổ ố . ẫ chi u sâu suy ng m trong kh  cu i ấ ư ắ ế ố ớ   ủ ể ề ữ ­ Kh  cu i nói v  nh ng bi n chuy n c a n ng, m a, s m trong lúc giao mùa v i ậ ể ườ ộ ườ ậ ế ủ ng t n các hi n t  c a mô  ng t này: i am hi u t nh ng nh n xét tinh t ắ ẫ V n còn bao nhiêu n ng ư ơ ầ ơ Đã v i d n c n m a ạ   ư ẫ ơ ầ  Mùa thu n ng s  nh t ư +L i thêm m t s  đ i l p: n ng v n còn nh ng m a đã v i d n. ồ ố ạ ẫ ầ   d n, nh ng lúc giao mùa, n ng cu i h  v n còn n ng, còn sáng. Nh ng ngày sang thu, ấ ư ỉ ờ ườ ữ ớ ơ ữ ng ch  có t vàcũng b t đi nh ng ti ng s m b t ng  th đã ít đi nh ng c n m a rào ào    ạ ớ ấ ơ ầ ấ   ừ ừ  ng  : “v n còn – đã v i d n – cũng b t b t ng ” v a cho th y, trong mùa h . Các t ấ ấ ự   ấ ả ư ạ ẫ t c  đã đi vào ch ng m c, v n còn đó d u  n, v n còn đó d  âm c a mùa h . Nh ng t ữ ế ổ ị vào th   n đ nh mang nét đ c tr ng c a m a n ng phút giao mùa sang thu. Nh ng câu   ế   ố ơ ừ ả ả th  v a t i trong m i luy n ệ ấ giao th m quy n v i thiên nhiên.  ơ +  Bài th  khép l

ứ ớ ấ ứ

ưở ầ ố ợ

ẩ ộ ố ữ ề ế

ạ ớ

ụ  th c và  n d  ­ g i ta liên t ấ ị ấ ủ ữ ế ấ ộ

ừ ợ ư ứ ổ ở ấ ả ộ ờ ừ ớ ơ ạ ằ i b ng hai dòng th  hàm ch a ý nghĩa: ờ ấ S m cũng b t b t ng ổ Trên hàng cây đ ng tu i ả ự ộ   ế  Hai dòng cu i bài  có hai t ng ý nghĩa: t ng đ n m t ườ ầ ờ ủ   ấ i và cu c s ng. Nh ng ti ng s m b t ng  c a t ng ý nghĩa khác – ý nghĩa v  con ng ờ ị ậ   ể ể t mùa h  đã b t đi lúc sang thu (cũng có th  hi u: hàng cây không còn b  b t ng , b  gi ạ ả ườ ữ   ng c a ngo i c nh, mình vì ti ng s m n a), nh ng đó còn là nh ng vang đ ng b t th ữ ủ    đây v a g i lên hình  nh nh ng hàng cây không c a cu c đ i. Và hàng cây đ ng tu i

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

200

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ừ ừ ườ ừ nh ng con ng i t ng tr i đã t ng v

ữ ở

ạ ừ

ừ i, v  đât n

ườ ư ườ

ừ ỉ

ả ữ ừ ủ ộ ơ i đã t ng tr i thì cũng v ng vàng h n tr

ự ớ ả ờ ấ ể ủ ộ

ơ ế ơ ề ề ữ ợ ả ả ữ ượ ph i là còn non, v a g i t t qua nh ng khó ộ ờ ủ ầ ữ ườ khăn, nh ng thăng tr m c a cu c đ i. Qua đó, con ng i càng tr  nên v ng vàng. ơ ừ ế ả Hai câu k t đã khép l i bài th  v a là hình  nh thiên nhiên sang thu, v a là suy nghĩ   ề ề ả ệ ữ   ướ ề chiêm nghi m v  b n thân, v  con ng c. Nó v a trang nghiêm ch ng ạ ơ  ầ ự ch c, v a bâng khuâng khiêm nh  hào kiêu hãnh. Chính nhà th ng nh ng cũng đ y t ủ ử ắ ố ữ H u Th nh tâm s : v i hình  nh này, ông mu n g i g m suy nghĩ c a mình: khi con   ườ ữ ướ ạ   ườ ng c a ngo i ng c nh ng tác đ ng b t th ế ụ   ườ ọ ư ị ẫ ư ả i đ c ti p t c c nh, c a cu c đ i (1). Bài th  k t thúc, nh ng d  v  v n còn đ  ng ự nghĩ suy thêm v  cái đi u nhà th  tâm s .

ệ ậ ỏ C. Câu h i luy n t p:

ạ ự ả ả ậ ế ủ c a nhà th  v ơ ề

ằ ể ế ở

C©u 1: B ng đo n văn kho ng 8 câu, hãy phân tích s  c m nh n tinh t bi n chuy n trong không gian lúc sang thu  ậ B ng nh n ra h i.

ả

ươ S

ữ ổ ơ  kh  th : ỗ ổ ươ ng  Ph  vào trong gió se ng chùng chình qua ngõ ề ư Hình nh  thu đã v ỉ (Sang thu ­ H u Th nh)

ộ ạ ả ắ ể ứ : trình bày bài t p b ng m t đo n văn ng n kho ng 8 câu, có th  dùng

ị ợ ạ ằ ợ

ạ ạ ạ ạ nhiên, không m c l ổ i v  di n đ t.

ạ ề ộ

ơ ả ể ậ

ế ồ ổ ế  qua   c nhà th  c m nh n tinh t ươ   ng i chín đ m, n ng nàn ph  vào gió se, lan to  trong không gian và qua làn s ng

ươ ỏ ậ ộ

ẹ ơ ượ ầ ế ủ ề ả ạ ườ  các t

ở ầ ư ư ế

ể ủ ơ ố ề ả ộ ồ ¨n kho ng 6 câu trình bày cách hi u c a em v  hai câu th  cu i bài

G i ý: ợ ậ ề a. V  hình th c ặ ổ ễ đo n di n d ch, quy n p ho c t ng h p – phân tích ­ t ng h p. ắ ỗ ề ễ ạ ự ễ ­ Đo n văn di n đ t m ch l c, t b. V  n i dung:   ể ấ ượ ­ Phân tích đ  th y bi n chuy n trong không gian đ ả ả ậ h ầ ể ng thôn. m ng “chùng chình” chuy n đ ng ch m ch m, nh  nhàng đ u ngõ, đ ừ ỗ ễ ả ở  “b ng, hình ­ Tr ng thái c m giác v  mùa thu đ n c a nhà th  đ c di n t ẳ ư ị ạ ự ổ ơ nh ” m  đ u và k t thúc kh  th , đó là s  ng c nhiên thú v  nh  còn ch a tin h n, là ỡ ơ ế ủ ạ tâm tr ng ng  ngàng bâng khuâng, xao xuy n c a m t h n th . C©u 2 : Vi ạ ế t đo n v ỉ ữ “sang thu” (H u Th nh):

ấ ớ ấ

ổ ờ S m cũng b t b t ng . ........... ứ Trên hàng cây đ ng tu i”.

G i ý:ợ

ế ầ ượ ể i vi t c n trình bày đ c cách hi u hai câu th  c  v ơ ả ề

Trong đo n văn này ng ề ụ ể ườ ạ ẩ ụ nghĩa c  th  và v  nghĩa  n d .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

201

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ầ ườ ụ ể ấ

ị ậ ễ ả ế ng minh di n t ữ ư ờ ữ ệ ượ ấ ớ    ý: sang thu, m a ít đi, s m cũng b t. ự  ấ t mình vì nh ng ti ng s m b t ng  n a. Đó là hi n t ng t

ơ ề ườ ụ ề ẩ ộ

ủ ướ ờ ủ ữ ữ ấ ộ i đã v ng vàng h n tr i: khi đã ạ ả c nh ng tác đ ng b t ng  c a ngo i c nh,

ề ẻ ẹ ủ ậ ủ ắ ả ả t đo n văn ng n nêu c m nh n c a em v  v  đ p c a hình  nh “đám mây

ạ ổ ơ ­ T ng nghĩa c  th  ­ nghĩa t Hàng cây không còn b  gi nhiên. ứ ẫ ầ ­ T ng nghĩa th  hai ( n d ): suy ng m c a nhà th  v  dân t c, v  con ng ơ ườ ả ừ t ng tr i, con ng ộ ờ ủ c a cu c đ i. C©u 3: Vi ế ạ mùa h ” trong kh  th  :

ượ Sông đ

ề c lúc d nh dàng. ộ ắ ầ Chim b t đ u v i vã. Có đám mây mùa hạ ắ ử V t n a mình sang thu”.

ế ế ợ ủ ổ ng t

ơ ng bay b ng c a nhà th . ỏ ượ ầ ờ hình  nh đám mây mùa h  còn sót l

ờ ư ỡ ờ ế ả ồ ng v n, l u luy n không n  r i xa, c nh có h n.

ư ế ợ ả ấ ạ ẳ

Ớ

G i ý:ợ   ể ồ ạ Đo n văn có th  g m các ý: ­ H×nh  nh đ ậ ượ ả ả ưở c c m nh n tinh t  k t h p trí t ả ễ ả ạ ạ i trên b u tr i thu trong xanh, m ng, kéo ­ Di n t ư ươ ấ ữ ẹ dài nh  trôi r t h ng h  nh  còn v ả ­ Đó là hình  nh g i c m giác giao mùa, h  đã qua mà thu ch a đ n h n.                     ................................................................................. Bài 11: NÓI V I CON

ư (Y Ph ong)

ứ ầ ế ớ A, Ki n th c c n nh

: ả

1. Tác gi ươ ứ ướ ộ ở c, dân t c Tày, sinh năm 1948, quê

ỉ ng tên khai sinh là H a Vĩnh S ằ ậ

ể ằ

ệ ằ ầ ươ ề ở ọ c b u là Ch  t ch H i Văn h c ngh  thu t Cao B ng. Th  Y Ph

ế ượ ồ ộ ẽ ơ ủ ậ ư ả ệ    huy n ­Y Ph ộ   Trùng Khánh, t nh Cao B ng. Y Ph ng ra nh p ngũ ngăm 1968, ph c v  trong quân đ i   đ n năm 1981, chuy n công tác v  S  văn hoá Thông tin Cao B ng. T  năm 1993, ông ể ệ   ng th  hi n tâm đ ề ườ i mi n núi. h n chân th t, m ch m  và trong sáng, cách t ụ ụ Ừ ươ  duy hình  nh c a con ng

ơ ồ ơ ể ươ ươ ng: yêu quê h ả   ng, làng b n,

ủ ị ạ ậ 2.Tác ph m:ẩ ớ ớ  hào và g n bó v i dân t c mình. ớ ưỡ ồ ủ ườ ắ i nói v i con, nhà th  g i v  c i ngu n sinh d ỗ ng c a m i con ng ợ   i, g i

ạ ơ ợ ề ộ ươ ẽ ề ỉ ủ ng mình.

ừ ầ ầ ấ ờ đ u đ n “ngày đ u tiên đ p nh t trên đ i”): Con  l n lên trong tình yêu

ớ ơ ủ ươ

ẹ ộ ố ớ ứ ố ỉ ớ ộ ạ ự ầ ẹ i): Lòng t

ướ ề ố    hào v i s c s ng m nh m , b n b , v i truy n th ng ấ ế ụ ứ ươ ng. ề ố ấ ­  Bài th  “Nói v i con” r t tiêu bi u cho h n th  Y Ph ộ ự t ượ ờ ­ M n l ề ứ ố v  s c s ng m nh m , b n b  c a quê h ố ụ ­ B  c c:  ế ạ + Đo n 1: ( t ỡ ủ ự ng, s  nâng đ  c a cha m , trong cu c s ng lao đ ng nên th  c a quê h th ạ ạ + Đo n 2: (ph n còn l ề ươ ẹ ủ ng và ni m mong  cao đ p c a quê h ẽ ề c con hãy k  t c x ng đáng truy n th ng  y.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

202

ừ ả ả ơ

ớ ố ụ ữ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ở ộ ơ ượ ỏ nh ng k  ni m g n gũi mà nâng lên thành l tình c m gia đình mà m  r ng ra tình c m quê h  s ng. Bài th  đã v

ươ ạ ớ ẽ ố ớ ầ ộ ư ể

ộ ố => v i b  c c này, bài th  đi t ng,   ừ   t ra kh i ph m vi t ọ   gia đình đ  mang m t ý nghĩa khái quát:   Nói v i con nh ng cũng là đ  nói v i m i ng ỉ ệ ể ườ ề ộ ư ế i v  m t t th , m t cách s ng.

ợ ơ B. G i ý phân tích bài th :

ữ ươ ở ầ ợ ề  c iộ ng đã g i v

ồ ưỡ ơ ằ ủ ờ ớ i tâm tình v i con, Y Ph ườ . i

ươ ườ

ả ẹ ưở i chính là gia đình và  quê h ữ cái nôi êm để  ng ­ ả ồ   ng thành v i nh ng nét đ p trong tình c m, tâm  h n.Ph i chăng

ợ ủ ủ ộ ầ ấ ườ ơ ầ ớ ứ i cha mu n nói v i đ a con c a mình.  ả i cha đã g i ra m t hình  nh đ m  m c a gia đình

ả

i cha ẹ

ườ

i. ố ứ

chân ph i ­ chân trái ộ i, t o ra m t âm đi u t ướ   , r i l

ề ừ ượ  đ   , r i  ồ m t b ộ ướ ả ộ i

ẹ ậ

ế ứ ừ ừ ườ ủ ướ ề ế

i c a con đ u đ ế ượ ế ừ ả

ằ ả ờ

ủ ơ ấ ướ

i nói c  th  đó, tác gi ớ ề ự ớ ờ

ằ ấ ữ ớ ộ

ả ườ ữ ệ

ể ả ở ẫ ấ ạ ạ

ộ ờ ầ ẽ

ươ ả

ắ ươ ưở ồ ng th  m ng nghĩa tình và   ượ   ồ c ơ ộ ng thành, giúp tâm h n con đ

ử ụ ữ

ả ự ề ữ ể ả ủ ưỡ ề ủ    đã s  d ng nh ng cách nói, nh ng hình  nh c a ữ   ng c a chính mình ­ đ  nói nh ng đi u chân th c v  quê

ừ 1.   M  đ u bài th , b ng nh ng l ỗ ng c a  m i con ng ngu n sinh d ộ ồ ủ ạ C i ngu n c a h nh phúc con ng ớ ớ ừ t  đó con l n lên, tr ố ầ ề đó là đi u đ u tiên ng ườ ừ ố ­Ngay t  b n câu th  đ u tiên ng ậ ạ qua cách nói th t l : ướ ớ Chân ph i/ b c t ướ ớ Chân trái/ b i m c t ạ ộ ướ ế M t b c / ch m ti ng nói ớ ế ướ Hai b i ti ng c c / t ệ ươ   ạ ạ ị ấ ơ i c láy l Nh p th  2/ 3, c u trúc đ i x ng, nhi u t ồ ạ ti ng nói ­ ế ấ ả   c c ­ hai b i “ vui, qu n quýt:   ờ ố ặ ụ ể ườ ấ ễ ườ ”….  Ta r t d  hình dung m t hình  nh c  th  th ti ng c   ng g p trong đ i s ng: ỗ ướ   c chân con. đ a con đang t p đi, cha m  vây quanh m ng vui, hân hoan theo m i b ẹ ế c cha m  chăm chút, nâng   c đi, t ng ti ng nói, ti ng c T ng b ủ ẹ   ườ ư ậ i” c a cha, c a m . niu, đón nh n. C  ngôi nhà nh  rung lên trong “ti ng nói, ti ng c ề ớ ộ ụ ể ố    mu n khái quát m t đi u l n h n: con Tuy nhiên, đ ng sau l ẹ ầ ẹ ạ i. Ngày đ u tiên đ p nh t trên   sinh ra trong h nh phúc (cha m  mãi nh  v  ngày c ẹ   ờ ủ ỗ ề ươ ng, trong s  nâng đón, v  v , mong ch  c a cha m . đ i) và l n lên b ng tình yêu th ươ ớ ế   ữ ố ẹ Nh ng hình  nh  m êm v i cha và m , nh ng âm thanh s ng đ ng, vui t i v i ti ng ầ ấ ấ ộ ủ ế i là nh ng bi u hi n c a   m t không khí gia đình đ m  m, qu n quýt, nói ti ng c   ủ   ọ h nh phúc tràn đ y. Hình  nh  m lòng này muôn thu  v n là khát v ng h nh phúc c a ườ ố ớ i. Đó s  là hành trang quý báu đ i v i cu c đ i, tâm h n con.  con ng ạ ạ ế ­ Bên c nh tình c m gia đình th m thi t, h nh phúc, quê h ộ ố ộ ng cũng giúp con tr cu c s ng lao đ ng trên quê h ồ ắ b i đ p thêm lên.  Ở ổ ơ ế  kh  th  ti p theo này, tác gi +  ơ ề ườ ng i mi n núi ­ n i sinh d ươ ng r ng núi:  h

ườ ồ ắ ơ i! “Ng

i đ ng mình yêu l m con  Đan l cài nan hoa

ờ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

203

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ọ ấ ộ ng: “ng

ươ ươ ề ớ ờ ố ọ ấ ầ ườ ọ ấ i quê h ắ ườ ồ   i đ ng ạ   i đ i tho i Vách nhà ken câu hát.” ữ ng có cách g i r t đ c đáo v  nh ng con ng ng. Cách g i  y g n li n v i l

ơ i”. ề + Y Ph mình”, m t cách g i r t g n gũi và thân th tha thi

ộ ườ i r t c  th  c a ng i cha đã có cách lí gi

ế ấ ẹ ươ ộ t “con  ườ c: Ng

i b n mình­ ng

ọ ả ấ ụ ể ủ ư ế ườ ồ i đ ng mình” ­ ng ẹ ắ c g i lên qua các hình  nh đ p, đ m s c màu dân t c.  H  làm m t cách ngh

ờ ụ ợ ụ ủ i vui c a “ng ả ể ắ ộ  cá d ng c  lao đ ng đ  b t cá th i dân t c khi n ng ọ ố ườ ả ộ ng ngày : “đan l

ọ ế

ạ ượ ườ ọ

ươ ữ ệ i trên quê h

ườ ể  ườ i con có th ộ ố ườ ồ   i đ ng mình đáng yêu nh  th  nào. H  s ng r t đ p.  Cu c s ng lao ườ ươ i buôn làng   ệ  ộ  cài nan hoa”. Trong căn   ừ  ộ ữ   c nh ng công i đ c hình dung  đ ấ   ấ ắ ng còn g i ra tính ch t g n bó, hoà quy n, qu n ứ ở

ấ ầ ượ

ẹ ề ườ ồ ả ộ   ặ c đ t trong c  m t ừ   ả ớ i đ ng mình” v i hình  nh r ng,

ắ ề ớ ả

ế + Ng ượ ể hi u đ ầ ộ đ ng c n cù và t ậ ượ mình đ ườ ậ ừ thu t t ủ nhà c a h , lúc nào cũng vang lên   ti ng hát: “vách nhà ken câu hát”. Nh ng đ ng t ấ ợ ả “đan, ken, cài” r t g i c m bên c nh giúp cho ng ườ ợ ệ ụ ể ủ vi c c  th  c a con ng ủ ươ ủ ng, x  s .   i và c a quê h quýt c a con ng ạ ấ ộ ộ ố + Cu c s ng lao đ ng  y, sinh ho t gia đình đ y ni m vui  y đ ươ ủ ươ ng giàu đ p, nghĩa tình. Quê h quê h ng c a “ng ề ả ộ m t hình  nh g n li n v i c nh quan mi n núi: ừ

ườ ữ Con đ

ế ề ộ ườ N u nh  hình dung v  m t vùng núi c  th , ch c h n m i ng

ươ ữ ủ

ư ả ặ ả ữ ọ

ươ ả ả ộ “R ng cho hoa ấ ng cho nh ng t m lòng”. ỗ ắ ẳ ạ ồ ng ch  ch n m t hình  nh thôi, hình  nh “hoa” đ

ư ủ ừ ứ ợ ấ ớ ề ả ọ ấ ỉ ả ữ

ự ể ấ ớ

ể ả ủ ặ ơ ộ

ữ ề ẹ ễ ầ ố ạ ả  đang mu n khái quát: chính nh ng gì đ p đ  c a quê h

ợ ề ư ộ ặ ệ ẩ ẽ ủ ệ ươ ệ ườ ở i

ồ

ẹ ủ ớ ồ ườ ả ở ươ t ch y trong tâm h n m i ng i, b i “con đ

đó.  Quê h ộ ng v i con. Đó cũng chính là m t  ngu n m ch yêu th ườ ở ưỡ ặ

ư ố ố ườ ỗ  “cho” mang n ng nghĩa tình. Thiên nhiên đã che ch , nuôi d i. ủ i s ng c a con ng

ườ ọ ườ ừ

ệ ừ ươ ườ ồ ố ố ủ “cho”, ng i đ c có th ấ ng  y chính là cái nôi đ ng” qua đi p t i đ ng mình” Quê h i s ng tình nghĩa c a “ng ể  ể

ậ ư

ườ ồ ườ i đ ng mình”  và mong

ướ ủ c c a ng ả ẽ ữ ả

ề ề ẻ ẹ ủ  hào v  v  đ p c a “ng ỉ ồ

ng tâm h n, tình c m, l ự ắ ả ọ ỉ ệ ớ ố ố i s ng cho con ng  hào. Trong cái ng t ngào k  ni m gia đình và quê h

ề ữ ẹ ủ ườ ấ ớ ụ ể ớ   ể ắ i có th  g n nó v i ế   ộ ng: là thác lũ, là b t ngàn cây hay r n rã ti ng nh ng hình  nh khác cách nói c a Y Ph ậ   ữ chim thú ho c c  nh ng âm thanh “gió gào ngàn, gi ng ngu n thét núi”, nh ng bí m t ể  ủ ừ c a r ng thiêng….. Nh ng Y Ph ẹ   ư nói v  c nh quan c a r ng. Nh ng hình  nh  y có s c g i r  l n, g i v  nh ng gì đ p ủ   ẽ đ  và tinh tuý nh t. Hoa trong “NÓi v i con” có th  là hoa th c ­ nh  m t đ c đi m c a ừ r ng ­ và khi đ t trong m ch c a bài th , hình  nh này là m t tín hi u th m mĩ  góp   ươ   ạ ph n di n đ t đi u tác gi ng ồ ng còn hi n di n trong đã hun đúc nên tâm h n cao đ p c a con ng   ươ   ầ ữ ạ nh ng gì g n gũi, thân th ng ữ ế ẫ ấ   v n tha thi ng cho nh ng t m lòng”. ệ ừ ồ ắ Đi p t   ng, b i đ p tâm ồ h n cũng nh  l ằ =>B ng cách nhân hoá “r ng” và “con đ nh n ra l ộ ố đ a con vào cu c s ng êm đ m.   ự i cha. 2. Lòng t ị ợ ẹ ắ   ườ ồ i đ ng mình không ch  “yêu l m” v i nh ng hình  nh đ p đ , gi n d  g i nh c ­ Ng ứ   ữ ớ ườ ưỡ ồ ộ i mà còn v i nh ng đ c c i ngu n sinh d ẹ ườ ng, ng tính cao đ p, đáng t   i cha ươ ẩ ế t nói v i con v  nh ng ph m ch t cao đ p c a con ng ng.  đã tha thi ươ i quê h

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

204

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

i ba l n đã gây  n t ng không phai m  v

ắ ấ ượ ủ ậ ượ ặ ạ c l p l ậ “Ng ờ ề  iườ ầ ế ờ t, l i nh n nh  th t chân thành:

ồ

ươ “ng i quê h ươ ơ ắ ầ ườ ồ i đ ng mình” đ ờ ọ ươ ng. L i g i con th t tha thi ơ !” ắ ng l m con  i ả ằ

ườ ả ẩ ơ ợ ng m t cách xót xa. Ng ắ ươ ng l m con  ầ ượ i cha đã l n l i”, đó là tình c m yêu th t ng i ca nh ng ph m ch t d  th

ớ ộ ườ ồ i đ ng mình”v i cách nói v a r t c  th  c a ng

ả ể ữ ườ ấ ự ừ ừ ấ ụ ể ủ ứ ề i dân mi n núi: “ ồ ớ ” v a mang s c khái quát. ng, yêu   ấ ễ ươ   ng Cao đo  ề   L y s  t ng tr  (bu n) đ  đo chi u

ừ ộ

ả ư

ụ ể ủ ấ ề ạ ố ổ ứ ườ   ượ c ng i   t khó khăn

ữ ươ ng.

ư ườ ủ i c a quê h ợ ổ ấ ổ

ự ấ ữ không chê”, “không lo” và cách nói tha thi

ườ ồ ẽ ồ ư ả ạ ậ ẫ v n mu n i đ ng mình”m nh m , h n nhiên nh  sông nh  su i qua các

ề ự ễ ẫ ạ ạ ữ  trái nghĩa “

ằ

ạ ớ ơ ươ ữ ươ ư quay l ng l

ả ớ

ườ ồ ờ ng không bao gi ồ ớ ắ ố ầ ệ ế ổ i khi n cho “chí l n” thêm lên, thêm mãnh li

ằ ử ướ ọ i cha ờ ự i t

ấ  hào không d u gi m đó, ng ố ữ ố ề

ỷ ủ ế ề ồ ờ ố ớ ố ng đ ng th i mu n con bi

ớ ươ ổ ợ ừ + T  h p t ườ con ng đ ng mình th ạ Đo n th  b t đ u b ng c m xúc “th ươ th ủ c a “ng ồ ỗ n i bu n. Xa nuôi chí l n ể ớ ấ cao, l y chí l n đ  đánh giá đ  xa.   ữ + Nh ng hình  nh c  th  c a thiên nhiên nh  : “sông, su i, thác, gh nh” đã đ ớ ượ ể cha dùng v i tính ch t bi u tr ng cho khó khăn, gian kh  vá s c m nh v ổ ủ gian kh  c a nh ng con ng ể ệ   ườ ồ i đ ng mình không s  gian kh , nghèo đói. S  ch p nh n gian kh   y th  hi n + Ng ố ”. Và ông đã tự  ệ t: “ế trong đi p ng  “ ụ ể  ư ố hình  nh c  th ví “ng ề  …, dù có lên thác, xu ng gh nh v n không nh t ữ ụ   ố “đá, thung, nh ng thác nh ng gh nh ặ ừ lên, xu ngố ” đã làm m nh thêm s  di n đ t này.   chí khí. C p t Dù quê  ọ ư   ồ ấ ớ ỗ ấ ả ể ng v t v , nh c nh n, dù “ng i đ ng mình” có th  có n i đau bu n r t l n nh ng h ủ ừ ườ i v i n i mình đã t ng chôn i con c a quê h nh ng ng   ộ ố ọ   ừ ẹ rau, c t r n, cha m  đã t ng cáy x i vun tr ng. Và ph i chăng chính cu c s ng nh c ấ ạ ỗ nh n đ y n i kh  đau  y l t? ườ   ế ườ ­ G i trong nh ng l i c mong, hy v ng ng ể ế ụ ố ả ế   con ph i ti p n i, phát huy truy n th ng đ  ti p t c s ng có tình có nghĩa, thu  chung ự ươ    hào v i truy n th ng c a quê t yêu quý, t v i quê h ng.  h

ườ ườ ươ ợ ng  còn đ i quê h

c ng ị ư ứ ầ ấ ố   ượ i cha ca ng i qua cách nói đ i   ng ph n gi a hình th c bên ngoài và giá tr  tinh th n bên trong nh ng r t đúng

ườ ấ ủ ẩ ­ Ph m ch t c a con ng ả ữ ậ ươ l p t ề ớ i mi n núi:  v i ng

ị

ỏ ượ Ch ng m y ai nh  bé đ

ả “ Ng ẳ ườ ố

ề ể ộ ế ữ + Đó là nh ng con ng i mi n núi t ị ơ uy có th  m c m c, thô s  da th t, có th  không bi

ậ ọ

ủ ứ ầ

ạ ọ ự ồ ộ ọ ặ

ượ ơ ườ ồ i đ ng mình thô s  đa th t. ấ c đâu con ” ạ   ộ ẽ ồ ạ i s ng gi n d  mà m nh m , h n nhiên mà m c m c. ể ị t nói khéo, không   ẹ ấ ủ hính cái  ạ   gi u chí khí, i ch a đ ng s c s ng m nh m  c a dân t c ;  ự t là khát v ng xây d ng quê   ụ ể ạ   ả i ẽ ủ ệ ơ ừ c cô đúc trong hai câu th  v a có hình  nh c  th  l ng. Ý chí và mong

ứ

ự ụ ươ ườ Ng ẩ ế bi t nói hay…  nhung ý nghĩ c a h , ph m ch t c a h  thì th t là cao đ p. C ạ ấ ạ ứ ố ộ ồ h n nhiên m c m c  y l ỏ ề ề ề ề ni m tin,  không h  nh  bé v  tâm h n, v  ý chí và  đ c bi ươ ướ ấ c  y đ h ắ ừ v a hàm ch a ý nghĩa sâu s c: ườ ồ Ng đ c đá kê cao quê h ng

ươ ụ i đ ng mình  t Còn quê h ng thì làm phong t c.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

205

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỏ ệ ư ị ự i quê h

ỡ ạ ứ ươ ẫ ầ ườ ố ẹ

ạ ể ể ẫ

ứ ườ

ườ ữ ng. Chính nh ng đ c tính t ạ ố ẹ t đ p. Ng ơ ươ ươ ớ ự ươ ớ ề ấ ả ự ớ i cha đã tâm s  v i con v  t ố i quê h ng ta đã làm,v n làm   ộ   t đ p cùng v i s  lao đ ng c n cù, ớ   ố ề ng v i truy n th ng v i ố ẹ   ữ t đ p t c  nh ng gì t ớ   ng, n i con đang sinh s ng, cái nôi đang nuôi con khôn l n,

ườ ề ớ i th  th  tâm tình  c a ng

ưỡ

ệ

ọ ả ớ i cha v i con v  quê h ữ ng chí l n cho nh ng đ a con. Quê h ể ệ ứ ồ ả

ữ ọ

ể ế ụ ố ề ỷ

ả ế ươ ươ ự ề ờ ố ớ

hào, k t thúc bài th , ng

ự ế ờ t yêu quý, t ế ầ ự i th  th  d n dò con thi

ủ ỉ ặ ủ ế ế ề ọ i nh n nh  “nghe con”. Song cái đi u ng

ờ ạ ắ ồ ủ  hào v i truy n th ng c a quê h ng.  ộ ộ  ơ ườ i cha còn b c l ế   t tha, chân tình, trìu m n ớ   ườ i cha nói v i ị ủ   i có chút nghiêm ngh  c a

ệ ệ ụ + Vi c “ đ c đá” là khó, là đòi h i ngh  l c, nh ng ng d  làm r ng r  quê h ạ nh n n i hàng ngày đã t o nên s c m nh đ  làm nên quê h ụ ậ phong t c t p quán t ấ ủ nh t c a ng ưở tr ng thành.  ủ ỉ ờ ớ ủ ươ   ươ * Nói v i con là  l ng, 1 quê h ng ấ ả ằ ứ ớ ớ ứ ố   ươ nh c nh n v t v  đã nuôi d ng v i s c s ng ẽ ấ ả ượ ị ạ ể ơ ự t, h n nhiên mà m nh m . T t c  đ gi n d  mà mãnh li    do c th  hi n qua th  th  t ạ ữ ắ G iử   ạ ư ụ ể ừ ữ ộ i có s c khái quát sâu s c.  ng , hình  nh m c m c, c  th  nh ng l v i nh ng t ườ ướ ườ ế ấ ờ ự   i con c mong, hy v ng ng i cha   hào không d u gi m đó, ng i t trong nh ng l ố ớ   ố ph i ti p n i, phát huy truy n th ng đ  ti p t c s ng có tình có nghĩa, thu  chung v i ố ế ồ quê h ng đ ng th i mu n con bi ướ ủ ỉ ử c c a mình đ y t ­ Không ch  g i mong  ướ ề c này trong l tr c ti p ni m mong  ắ ờ ơ i!” và l trong ti ng g i “con  ọ ắ ậ con thì th t là ng n g n, hàm súc mà sâu s c, đ ng th i l m nh l nh trái tim:

“Con

ượ c

ị ơ ơ i tuy thô s  da th t ngườ Lên đ ỏ ờ  nh  bé đ Không bao gi Nghe con.

ư ề

ộ ỉ i nh  kh c sâu, có câu ch  có hai ti ng. Đi u mà ng ấ ủ ẩ

ả ố

ướ ố ố   ườ ế i cha mu n ườ ồ ở  trên: nghĩa i đ ng mình đã nêu    ấ ầ   ặ ườ i th  cu i cùng  y, ng i cha d n dò con c n ườ   ố ẹ ủ ố ề i t đ p c a “ng ố ẹ   ố ề ượ t đ p c truy n th ng t

ươ ủ ơ ố ữ ữ ố ườ ờ ng đ i, ti p n i nh ng truy n th ng t ư ế c nh  th  chính là con phát huy đ ấ ng yêu d u.

ắ ắ ạ ơ Câu th  ng n l ắ ạ i m t ph m ch t c a ng khuyên con qua cách nh c l ẹ ờ là ph i s ng cho cao đ p. Trong nh ng l ế ữ ự c trên đ t  tin mà v ng b ượ ồ đ ng mình”.Con s ng đ ủ c a cha ông, c a quê h

C. Mét sè c©u hái luy ệ n t ậ p.

ậ ề ữ ủ ớ ả ươ Câu 1: Nêu c m nh n v  nh ng câu th  m  đ u bài: “Nói v i con”c a Y Ph ng:

Chân ph i b Chân trái b ộ ướ ướ ạ ơ ở ầ ả ướ ớ i cha c t ẹ ướ ớ c t i m . ế ạ c ch m ti ng nói ườ ế i. c ch m ti ng c M t b Hai b

G i ý:ợ

ề ữ ể ớ ươ Em có th  nêu các ý sau v  nh ng câu th  m  đ u bài “Nói v i con” (Y Ph ng)

ơ ở ầ ạ ươ ả ấ ộ ậ ụ ể ng đã t o nên hình  nh m t mái  m gia đình

ấ ả ằ ­ B ng các hình  nh th t c  th , Y Ph ầ ấ ấ ạ r t h nh phúc, đ m  m và qu n quýt.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

206

ở ấ ẹ ưỡ ượ c nuôi d

ừ ủ ự Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ng ch  che trong vòng tay  m áp c a cha m .  ươ ờ ng, trong s  nâng đón và mong ch

ế ế ừ ườ ủ ượ ẹ ề i c a con đ u đ c cha m  chăm chút, vui

ừ c đi, t ng ti ng nói, ti ng c ậ

ụ ể ể ễ ả

t: nói b ng hình  nh, cách hình dung c  th  đ  di n t ạ ợ ả

ả ơ ộ ấ ằ ế ị ơ

ấ ả

c láy l c r i l ớ ệ ươ ườ ạ

ư ơ

ừ    ý tr u ế i mi n Núi khi n câu th  m c m c mà g i c m khi n cho tình cha con   ạ ạ   ề ừ ượ ố ứ i, t o  đ ướ ồ ạ ế   ồ i ti ng c, hai b i vui, qu n quýt: chân ph i, chân trái r i m t b ừ   ầ ấ i….t o nên không khí gia đình đ m  m mà đ a con đang l n lên t ng ờ ủ ề ể ắ ớ ở ộ ị

ồ ủ ỗ ờ ầ ề ộ   i đ u tiên đó đ  nh c nh  con v  tình c m gia đình ru t th t, v  c i ườ i.

ố ơ ớ ườ + Ng i con đ ượ ớ + Con đ c l n lên t ng ngày trong tình yêu th ẹ ủ c a cha m . ướ ừ + T ng b m ng, đón nh n.  ơ ấ ặ ờ ệ ­ L i th  r t đ c bi ề ườ ủ ượ t ng c a ng ấ thêm chân thành, th m thía. Nh p th  2/3, c u trúc đ i x ng, nhi u t ộ ướ ra âm đi u t ứ ế nói, ti ng c ẹ ngày trong tình yêu th o g, chăm sóc và mong ch  c a cha m . ả ­ Cha nói v i con l ngu n c a m i ng ề Câu 2: Cha mu n nói v i con đi u gì trong nh ng dòng th  sau:

ờ

ừ

ấ

ườ ẹ ầ ấ ữ Đan l  cài nan hoa. Vách nhà ken câu hát R ng cho hoa ữ ng cho nh ng t m lòng Con đ ướ ớ ề Cha m  mãi nh  v  ngày c i ờ ẹ Ngày đ u tiên đ p nh t trên đ i.

ơ ộ ộ ượ ộ ố

ưở ươ

ườ ồ ượ ươ ầ i đ ng mình” đ ủ i vui c a “ng

ng thành trong cu c s ng lao đ ng, trong thiên nhiên th  m ng và nghĩa ng. ộ ẹ

ờ  cài nan hoa. Vách nhà ken câu hát”. Các đ ng t ườ ừ ủ ệ ộ ả ụ ể ộ  c  th  công vi c lao đ ng c a ng ơ ợ   c nhà th  g i lên ừ    “cài, ề   i mi n c dùng r t g i c m v a miêu t

ậ

ẻ ơ ộ ủ ừ ủ ữ ườ ươ

ộ   ẹ ng th t th  m ng và nghĩa tình. “R ng cho hoa” là cho cái đ p, m t ữ   ng. “Con đ ng  cho nh ng ỉ   i s ng. R ng núi đâu ch  là thiên  nhiên, cây, đá

ườ ữ

ươ ơ : G i ý: ợ c tr ­ Con đ ủ tình c a quê h ộ ố + Cu c s ng lao đ ng c n cù và t ả qua các hình  nh đ p: “Đan l ấ ợ ả ượ ken” đ ự ắ ừ núi, v a nói lên s  g n bó, qu n quýt. ươ ừ + R ng núi quê h ch  “hoa” ấ t m lòng” là cho nghĩa tình, tâm h n và l mà còn là tình ng ơ Câu 3: Nhà th  Y Ph ắ ng mu n nói v i con đi u gì trong nh ng dòng th  sau

ấ ừ ơ ộ   đ  nói lên v  th  m ng c a r ng núi quê h ố ố ồ ấ i, là nh ng t m lòng yêu th ố ườ ồ ng l m con ữ ơ i Ng

ừ ươ ng g n bó bên nhau. ề ươ ự ắ ọ ớ i đ ng mình th ….. không lo c c nh c”

ỉ ệ

ọ ẩ ng, ng ươ ớ ườ t nói v i con ạ  mà ng qua cách nói r t khác l

ữ ấ ươ ươ i quê h ơ ự ọ G i ý: ợ ­ Trong cái ng t ngào k  ni m gia đình và quê h ủ ẹ ấ ề v  nh ng ph m ch t cao đ p c a con ng ắ ườ ồ i đ ng mình th cũng r t hay: “Ng ườ ng l m con ế i cha đã tha thi ấ i…. không lo c c nh c”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

207

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

i ba l n đã gây  n t ng không phai m  v

ắ ấ ượ ủ ậ ượ ặ ạ c l p l ậ “Ng ờ ề  iườ ầ ế ờ t, l i nh n nh  th t chân thành:

ồ “ng i quê h ươ ườ ồ ươ ng l m con

ả ằ ươ

ợ ẩ

ứ ề ả ể ơ i”, đó là tình c m yêu th ữ i  cha  đã l n l t  ng i ca nh ng ph m ch t d ườ i đ ng mình”v i cách nói v a r t c  th  c a ng ấ ự ừ ươ   ng, ấ ễ    i dân mi n núi:   L y s  t ng tr i đ  đo

ề

ả ữ ư

ề ạ ố ổ ứ ườ   ượ c ng i   t khó khăn

ữ ươ ng.

ư ườ ủ i c a quê h ổ ợ ổ ấ

ự ấ ữ không chê”, “không lo” và cách nói tha thi

ườ ồ ẽ ồ ư ả ạ ậ ẫ v n mu n i đ ng mình”m nh m , h n nhiên nh  sông nh  su i qua các

ề ự ễ ẫ ạ ạ ữ  trái nghĩa “

ằ

ạ ớ ơ ươ ữ ươ ư quay l ng l

ả ớ

ườ ồ ờ ng không bao gi ồ ớ ắ ố ầ ệ ế ổ i khi n cho “chí l n” thêm lên, thêm mãnh li

ằ ử ướ ọ i cha ờ ự i t

ấ  hào không d u gi m đó, ng ố ữ ố ề

ỷ ủ ế ề ồ ố ờ ớ ố ng đ ng th i mu n con bi

ớ ươ ổ ợ ừ i đ ng mình” đ + T  h p t ờ ọ ườ ng. L i g i con th t tha thi con ng ơ !” ắ i đ ng mình th ắ ơ ắ ầ ạ ả ng l m con  +  Đo n th  b t đ u b ng c m xúc “th ầ ượ ộ ươ ườ yêu th ng  m t cách xót xa. Ng ớ ừ ấ ụ ể ủ ườ ồ ủ ươ ng c a “ng th ỗ ừ ớ ” v a mang s c khái quát.   ồ “Cao đo n i bu n. Xa nuôi chí l n ộ ể ớ ấ chi u cao, l y chí l n đ  đánh giá đ  xa.  ụ ể ủ + Nh ng hình  nh c  th  c a thiên nhiên nh  : “sông, su i, thác, gh nh” đã đ ớ ượ ể ấ cha dùng v i tính ch t bi u tr ng cho khó khăn, gian kh  vá s c m nh v ổ ủ gian kh  c a nh ng con ng ể ệ   ườ ồ i đ ng mình không s  gian kh , nghèo đói. S  ch p nh n gian kh   y th  hi n  + Ng ố ”. Và ông đã tự  ệ t: “ế trong đi p ng  “ ụ ể  ư ố hình  nh c  th ví “ng ề  …, dù có lên thác, xu ng gh nh v n không nh t ữ ụ   ố “đá, thung, nh ng thác nh ng gh nh ặ ừ lên, xu ngố ” đã làm m nh thêm s  di n đ t này.   chí khí. C p t Dù quê  ọ ư   ồ ấ ớ ỗ ấ ả ể ng v t v , nh c nh n, dù “ng i đ ng mình” có th  có n i đau bu n r t l n nh ng h ủ ừ ườ i v i n i mình đã t ng chôn i con c a quê h nh ng ng   ộ ố ọ   ừ ẹ rau, c t r n, cha m  đã t ng cáy x i vun tr ng. Và ph i chăng chính cu c s ng nh c ấ ạ ỗ nh n đ y n i kh  đau  y l t? ườ   ế ườ ­ G i trong nh ng l i c mong, hy v ng ng ể ế ụ ố ả ế   con ph i ti p n i, phát huy truy n th ng đ  ti p t c s ng có tình có nghĩa, thu  chung ự ươ    hào v i truy n th ng c a quê t yêu quý, t v i quê h ng.  h

ờ ẫ ạ ắ ự ế ủ ể ề ữ   i d n tr c ti p đ  nêu suy nghĩ c a em v  nh ng

ớ ơ ế Câu 4: Vi t đo n văn ng n có dùng l ườ ề đi u ng i cha nói v i con trong các câu th  sau:

ị ườ ồ i đ ng mình thô s  da th t ấ

"Ng ẳ ườ ồ ươ Ng ng

ụ ơ ỏ ượ c đâu con ự ụ  đ c đá kê cao quê h ng thì làm phong t c. Ch ng m y ai nh  bé đ i đ ng mình t ươ Còn quê h

ẹ ủ ợ ứ ườ ồ ữ ằ i cha đã ca ng i đ c tính cao đ p c a ng ả   i đ ng mình b ng nh ng hình  nh

ng ườ ồ ữ ơ ẻ ắ

i đ ng mình thô s  da th t”, nh ng con ng ọ ự ị ồ ề ộ ỏ ọ  ườ ấ i chân ch t, kho  kho n, h ả   ộ ố ủ  ch  trong cu c s ng, giàu b n

ạ ầ

ươ ộ đ c đá kê cao quê h

ườ ự ụ i t ữ ấ ả ế ề ầ ng, lao đ ng c n cù không lùi b ả ắ ọ ữ ữ ủ c khó khăn. T t c  nh ng đi u đó đã khi n h  gi ướ   c    v ng b n s c văn hoá c a dân

G i ýợ :  ườ ­ Ng ầ ấ ượ đ y  n t + Đó là “ng m c m c mà không nh  bé v  tâm  h n, ý chí. H  t ề lĩnh, đ y ni m tin. ữ + Đó là nh ng con ng ướ tr t c.ộ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

208

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ọ ấ ươ ng, l y quê h

ố ề ươ ề ế ự t t ủ   ề  hào v  truy n th ng c a ồ ỗ ự ng làm ch  d a tâm h n i cha mong con bi

ự ữ ề ộ ố hào v  dân t c đ  t ườ  tin trong cu c s ng.

ả ơ ớ

+ H  yêu quê h ề ớ ­ Nói v i con v  nh ng đi u đó, ng ộ ể ự ươ ng, t quê h ậ T p làm văn: Phân tích tình c m cha con trong bài th  : “Nói v i con” A. M  bàiở : ả ố ớ ứ ở ữ ả Tình c m gia đình, tình yêu đ i v i quê h

ươ ư

ườ ề ng là s

ươ ng x  s  là nh ng tình c m nguyên s ệ t Nam. Lòng yêu th i Vi ộ ố ề ng con cái,  ươ  tiên, dân t c, quê h ắ ữ

ẹ ắ ặ ớ

ữ ạ

ộ ng m t cách di n đ t m c m c, chân ch t c a ng ườ ề ố ớ ẻ ủ ữ ộ t tha, nh ng l

ấ ễ ấ ủ ạ ờ ặ i d n dò ân c n, chia s   c a ng ươ ườ ơ  ấ ủ ướ   nh ng cũng thiêng liêng nh t c a con ng c ế ệ ự  ủ ổ ứ ố ế mong th  h  sau n i ti p x ng đáng truy n th ng c a t ơ ả ể ệ ụ ể ủ th  hi n c  th  c a tình c m cao đ p đó. Nhi u nhà th  đã giãi bày nh ng s c thái tình   ủ ơ ả ấ ả   c m  y lên trang gi y. Chúng ta b t g p trong bài th  “nói v i con” c a tác gi  Y ờ ườ ươ   i mi n núi nh ng l i tâm tình Ph ề  ự ế thi  hào v i cha đ i v i con lòng t con ng ầ ấ ủ ng yêu d u c a mình. i và quê h

ờ ậ ể ươ ở ầ ợ   ng đã g i ớ i tâm tình v i con, Y Ph

ươ ng đã g i v ữ ườ . i ớ i tâm tình v i con, Y Ph ồ   ợ ề c i ngu n ộ

ươ ườ

ả ẹ ưở i chính là gia đình và  quê h ữ cái nôi êm để  ng ­ ả ồ   ng thành v i nh ng nét đ p trong tình c m, tâm  h n.Ph i chăng

ợ ủ ủ ộ ầ ấ ườ ơ ầ ớ ứ i cha mu n nói v i đ a con c a mình.  ả i cha đã g i ra m t hình  nh đ m  m c a gia đình

ả

i cha ẹ

ườ

i. ố ứ

chân ph i ­ chân trái ộ i, t o ra m t âm đi u t ướ   , r i l

ề ừ ượ  đ   , r i  ồ m t b ộ ướ ả ộ i

ẹ ậ

ừ ườ ủ ế ứ ừ ướ ề ế

i c a con đ u đ ế ừ ả

ằ ả ờ

ủ ơ ấ ướ

i nói c  th  đó, tác gi ớ ề ự ờ ớ

ằ ấ ữ ớ ộ

ả ườ ữ ệ

ể ả ở ẫ ấ ạ

ộ ờ ầ ẽ ườ ồ

B. Thân bài: ơ ằ  M  đ u bài th , b ng nh ng l Lu n đi m 1:  ủ ỗ ưỡ ồ ộ v  ề c i ngu n sinh d ng c a  m i con ng ơ ằ ở ầ ờ ữ a.  M  đ u bài th , b ng nh ng l ườ . ỗ ủ ưỡ ng c a  m i con ng sinh d i ồ ủ ạ ộ C i ngu n c a h nh phúc con ng ớ ớ ừ t  đó con l n lên, tr ố ầ ề đó là đi u đ u tiên ng ườ ừ ố  b n câu th  đ u tiên ng ­Ngay t ậ ạ qua cách nói th t l : ướ ớ Chân ph i/ b c t ướ ớ Chân trái/ b i m c t ạ ộ ướ ế M t b c / ch m ti ng nói ớ ế ướ i ti ng c c / t Hai b ệ ươ   ạ ạ ấ ơ ị i c láy l Nh p th  2/ 3, c u trúc đ i x ng, nhi u t ồ ạ ti ng nói ­ ế ấ ả   c c ­ hai b i “ vui, qu n quýt:   ặ ờ ố ụ ể ườ ấ ễ ườ ”….  Ta r t d  hình dung m t hình  nh c  th  th ti ng c   ng g p trong đ i s ng: ỗ ướ   c chân con. đ a con đang t p đi, cha m  vây quanh m ng vui, hân hoan theo m i b ẹ ượ ế c cha m  chăm chút, nâng   c đi, t ng ti ng nói, ti ng c T ng b ẹ   ủ ườ ế ư ậ i” c  cha, c a m . niu, đón nh n. C  ngôi nhà nh  rung lên trong “ti ng nói, ti ng c ề ớ ộ ố ụ ể    mu n khái quát m t đi u l n h n: con Tuy nhiên, đ ng sau l ẹ ầ ẹ ạ i. Ngày đ u tiên đ p nh t trên   sinh ra trong h nh phúc (cha m  mãi nh  v  ngày c ỗ ề ẹ   ờ ủ ươ ng, trong s  nâng đón, v  v , mong ch  c a cha m . đ i) và l n lên b ng tình yêu th ữ ươ ớ ế   ố ẹ i v i ti ng Nh ng hình  nh  m êm v i cha và m , nh ng âm thanh s ng đ ng, vui t ầ ấ ấ ộ ủ ế i là nh ng bi u hi n c a   m t không khí gia đình đ m  m, qu n quýt, nói ti ng c   ủ   ọ ạ h nh phúc tràn đ y. Hình  nh  m lòng này muôn thu  v n là khát v ng h nh phúc c a ố ớ i. Đó s  là hành trang quý báu đ i v i cu c đ i, tâm h n con.  con ng Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

209

ả ế t, h nh phúc, quê h

ắ ươ ưở Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ươ ạ ng cũng giúp con tr ơ ộ ng thành, giúp tâm h n con đ ng th  m ng nghĩa tình và   ượ   ồ c

ử ụ ữ

ả ủ ưỡ ả ự ề ữ ể ề ủ    đã s  d ng nh ng cách nói, nh ng hình  nh c a ữ   ng c a chính mình ­ đ  nói nh ng đi u chân th c v  quê

ừ ạ ­ Bên c nh tình c m gia đình th m thi ộ ố ộ cu c s ng lao đ ng trên quê h ồ ắ b i đ p thêm lên.  Ở ổ ơ ế  kh  th  ti p theo này, tác gi +  ơ ề ườ i mi n núi ­ n i sinh d ng ươ ng r ng núi:  h

ườ ồ ắ ơ i! “Ng

ờ i đ ng mình yêu l m con  Đan l cài nan hoa

ọ ấ ộ ng: “ng

ươ ươ ề ớ ờ ố ọ ấ ầ ườ ọ ấ i quê h ắ ườ ồ   i đ ng ạ   i đ i tho i Vách nhà ken câu hát.” ữ ng có cách g i r t đ c đáo v  nh ng con ng ng. Cách g i  y g n li n v i l

ơ i”. ề + Y Ph mình”, m t cách g i r t g n gũi và thân th tha thi

ộ ườ i r t c  th  c a ng i cha đã có cách lí gi

ế ấ ẹ ươ ộ t “con  ườ c: Ng

i b n mình­ ng

ọ ả ấ ụ ể ủ ư ế ườ ồ i đ ng mình” ­ ng ẹ ắ c g i lên qua các hình  nh đ p, đ m s c màu dân t c.  H  làm m t cách ngh

ờ ụ ợ ụ ủ i vui c a “ng ả ể ắ ộ  cá d ng c  lao đ ng đ  b t cá th i dân t c khi n ng ọ ố ườ ả ộ ng ngày : “đan l

ọ ế

ạ ượ ườ ọ

ươ ữ ệ i trên quê h

ườ ể  ườ i con có th ộ ố ườ ồ   i đ ng mình đáng yêu nh  th  nào. H  s ng r t đ p.  Cu c s ng lao ươ ườ i buôn làng   ệ  ộ    cài nan hoa”. Trong căn ừ  ộ ữ c nh ng công i đ c hình dung  đ   ấ   ấ ắ ng còn g i ra tính ch t g n bó, hoà quy n, qu n ứ ở

ượ ấ ầ

ẹ ề ườ ồ ả ộ   ặ c đ t trong c  m t ừ   ả ớ i đ ng mình” v i hình  nh r ng,

ớ ả ề ắ

ế + Ng ượ ể hi u đ ầ ộ đ ng c n cù và t ượ ậ mình đ ườ ậ ừ thu t t ủ nhà c a h , lúc nào cũng vang lên   ti ng hát: “vách nhà ken câu hát”. Nh ng đ ng t ấ ợ ả “đan, ken, cài” r t g i c m bên c nh giúp cho ng ợ ườ ệ ụ ể ủ vi c c  th  c a con ng ủ ươ ủ ng, x  s .   i và c a quê h quýt c a con ng ộ ố ạ ấ ộ + Cu c s ng lao đ ng  y, sinh ho t gia đình đ y ni m vui  y đ ủ ươ ươ ng giàu đ p, nghĩa tình. Quê h quê h ng c a “ng ề ả ộ m t hình  nh g n li n v i c nh quan mi n núi: ừ

ườ ữ Con đ

ề ộ ườ ế N u nh  hình dung v  m t vùng núi c  th , ch c h n m i ng

ươ ữ ủ

ư ả ặ ả ữ ọ

ươ ả ả ộ “R ng cho hoa ấ ng cho nh ng t m lòng”. ỗ ắ ẳ ạ ồ ng ch  ch n m t hình  nh thôi, hình  nh “hoa” đ

ư ủ ừ ứ ợ ấ ớ ề ả ọ ấ ỉ ả ữ

ự ể ấ ớ

ể ả ủ ặ ộ ơ

ữ ề ẹ ễ ầ ố ạ ả  đang mu n khái quát: chính nh ng gì đ p đ  c a quê h

ợ ề ư ộ ặ ệ ẩ ẽ ủ ệ ươ ệ ườ ở i

ồ

ẹ ủ ớ ồ ườ ả ở ươ t ch y trong tâm h n m i ng i, b i “con đ

đó.  Quê h ộ ng v i con. Đó cũng chính là m t  ngu n m ch yêu th ườ ở ưỡ ặ

ư ố ố ườ ụ ể ớ   ể ắ i có th  g n nó v i ộ ế   nh ng hình  nh khác cách nói c a Y Ph ng: là thác lũ, là b t ngàn cây hay r n rã ti ng ậ   ữ chim thú ho c c  nh ng âm thanh “gió gào ngàn, gi ng ngu n thét núi”, nh ng bí m t ể  ủ ừ c a r ng thiêng….. Nh ng Y Ph ẹ   ư nói v  c nh quan c a r ng. Nh ng hình  nh  y có s c g i r  l n, g i v  nh ng gì đ p ủ   ẽ đ  và tinh tuý nh t. Hoa trong “NÓi v i con” có th  là hoa th c ­ nh  m t đ c đi m c a ừ r ng ­ và khi đ t trong m ch c a bài th , hình  nh này là m t tín hi u th m mĩ  góp   ươ   ạ ph n di n đ t đi u tác gi ng ồ ng còn hi n di n trong đã hun đúc nên tâm h n cao đ p c a con ng   ươ   ạ ữ ầ nh ng gì g n gũi, thân th ng ữ ế ẫ ấ   ng cho nh ng t m lòng”. v n tha thi ồ ắ ệ ừ Đi p t   ng, b i đ p tâm ồ h n cũng nh  l ỗ  “cho” mang n ng nghĩa tình. Thiên nhiên đã che ch , nuôi d i. ủ i s ng c a con ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

210

ườ ọ

ủ ố ố ườ ồ ể  ể Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ừ ườ ừ ng” qua đi p t ươ i đ ng mình” Quê h i s ng tình nghĩa c a “ng “cho”, ng i đ c có th ấ ng  y chính là cái nôi đ

ề ậ ư

ự ườ ồ ướ ủ   c c a i đ ng mình”  và mong ề ẻ ẹ ủ  hào v  v  đ p c a “ng

ậ ườ

ả ả ẽ ữ

ỉ ồ

ỉ ệ ắ ả ọ ng tâm h n, tình c m, l ự ớ ố ố i s ng cho con ng  hào. Trong cái ng t ngào k  ni m gia đình và quê h

ươ i quê h ng không phai m  v

ắ ườ ấ ượ ủ ậ “Ng ờ ề  iườ i nh n nh  th t chân thành: ẹ ủ ầ ế ờ t, l

ồ

“ng i quê h ươ ơ ắ ầ ề ữ ớ ườ ồ i đ ng mình” đ ờ ọ ươ ng. L i g i con th t tha thi ơ !” ắ ng l m con  i ả ằ ươ

ườ ơ ợ ả ẩ ng m t cách xót xa. Ng ắ ươ ng l m con  ầ ượ i cha đã l n l i”, đó là tình c m yêu th t ng i ca nh ng ph m ch t d  th

ớ ộ ườ ồ i đ ng mình”v i cách nói v a r t c  th  c a ng

ề i dân mi n núi: “ ồ ừ ấ ụ ể ủ ứ ữ ườ ấ ự ừ ể ả ng, yêu   ấ ễ ươ   ng Cao đo  ề   L y s  t ng tr  (bu n) đ  đo chi u ớ ” v a mang s c khái quát.

ừ ộ

ư ả

ụ ể ủ ấ ề ạ ố ổ ứ ườ   ượ c ng i   t khó khăn

ươ ữ ng.

ư ườ ủ i c a quê h ợ ổ ấ ổ

ự ấ ữ không chê”, “không lo” và cách nói tha thi

ườ ồ ẽ ồ ư ả ạ ậ ẫ v n mu n i đ ng mình”m nh m , h n nhiên nh  sông nh  su i qua các

ề ự ễ ẫ ạ ạ ữ  trái nghĩa “

ằ

ạ ớ ơ ươ ữ ươ ư quay l ng l

ả ớ

ườ ồ ờ ng không bao gi ồ ớ ắ ố ầ ệ ế ổ i khi n cho “chí l n” thêm lên, thêm mãnh li

ằ ử ướ ọ i cha ờ ự i t

ấ  hào không d u gi m đó, ng ố ữ ố ề

ỷ ủ ề ế ờ ồ ố ớ ố ng đ ng th i mu n con bi

ớ ươ ằ =>B ng cách nhân hoá “r ng” và “con đ nh n ra l ộ ố đ a con vào cu c s ng êm đ m.   ể Lu n đi m 2:  Lòng t i cha. ng ị ợ ẹ ắ   ườ ồ i đ ng mình không ch  “yêu l m” v i nh ng hình  nh đ p đ , gi n d  g i nh c ­ Ng ứ   ữ ớ ườ ưỡ ồ ộ i mà còn v i nh ng đ c c i ngu n sinh d ườ ẹ   i cha ng, ng tính cao đ p, đáng t ẩ ươ ấ ế t nói v i con v  nh ng ph m ch t cao đ p c a con ng đã tha thi ng.  ượ ặ ạ ổ ợ ừ c l p l + T  h p t i ba l n đã gây  n t ậ ườ con ng đ ng mình th ạ Đo n th  b t đ u b ng c m xúc “th ươ th ủ c a “ng ồ ỗ n i bu n. Xa nuôi chí l n ể ớ ấ cao, l y chí l n đ  đánh giá đ  xa.   ữ + Nh ng hình  nh c  th  c a thiên nhiên nh  : “sông, su i, thác, gh nh” đã đ ớ ượ ể cha dùng v i tính ch t bi u tr ng cho khó khăn, gian kh  vá s c m nh v ổ ủ gian kh  c a nh ng con ng ể ệ   ườ ồ i đ ng mình không s  gian kh , nghèo đói. S  ch p nh n gian kh   y th  hi n + Ng ố ”. Và ông đã tự  ệ t: “ế trong đi p ng  “ ụ ể  ư ố ví “ng hình  nh c  th ề  …, dù có lên thác, xu ng gh nh v n không nh t ữ ụ   ố “đá, thung, nh ng thác nh ng gh nh lên, xu ngố ” đã làm m nh thêm s  di n đ t này.   ặ ừ Dù quê  chí khí. C p t ọ ư   ồ ấ ớ ấ ả ể ỗ ng v t v , nh c nh n, dù “ng i đ ng mình” có th  có n i đau bu n r t l n nh ng h ủ ừ ườ i v i n i mình đã t ng chôn i con c a quê h nh ng ng   ọ   ộ ố ừ ẹ rau, c t r n, cha m  đã t ng cáy x i vun tr ng. Và ph i chăng chính cu c s ng nh c ấ ạ ỗ nh n đ y n i kh  đau  y l t? ườ   ế ườ ­ G i trong nh ng l i c mong, hy v ng ng ể ế ụ ố ả ế   con ph i ti p n i, phát huy truy n th ng đ  ti p t c s ng có tình có nghĩa, thu  chung ự ươ v i quê h    hào v i truy n th ng c a quê t yêu quý, t ng.  h

ườ ườ ươ ợ ng  còn đ i quê h

c ng ị ư ứ ầ ấ ố   ượ i cha ca ng i qua cách nói đ i   ng ph n gi a hình th c bên ngoài và giá tr  tinh th n bên trong nh ng r t đúng

ườ ấ ủ ẩ ­ Ph m ch t c a con ng ả ữ ậ ươ l p t ề ớ i mi n núi:  v i ng

ị

“ Ng ẳ ượ ỏ Ch ng m y ai nh  bé đ ơ ườ ồ i đ ng mình thô s  đa th t. ấ c đâu con ”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

211

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ườ ố ạ ả

ề ể ộ ế ữ + Đó là nh ng con ng i mi n núi t ị ơ uy có th  m c m c, thô s  da th t, có th  không bi

ậ ọ

ủ ứ ầ

ạ ọ ự ồ ộ ọ ặ

ượ ạ   ộ ẽ ồ i s ng gi n d  mà m nh m , h n nhiên mà m c m c. ể ị   t nói khéo, không ẹ ấ ủ hính cái  ạ   gi u chí khí, i ch a đ ng s c s ng m nh m  c a dân t c ;  ự   t là khát v ng xây d ng quê ụ ể ạ   ả i ẽ ủ ệ ơ ừ c cô đúc trong hai câu th  v a có hình  nh c  th  l ng. Ý chí và mong

ứ

ự ụ ươ ườ Ng ẩ ế bi t nói hay…  nhung ý nghĩ c a h , ph m ch t c a h  thì th t là cao đ p. C ạ ấ ạ ứ ố ồ ộ h n nhiên m c m c  y l ỏ ề ề ề ề ni m tin,  không h  nh  bé v  tâm h n, v  ý chí và  đ c bi ươ ướ ấ c  y đ h ắ ừ v a hàm ch a ý nghĩa sâu s c: ườ ồ Ng đ c đá kê cao quê h ng

i đ ng mình  t Còn quê h ỏ ươ ị ự ệ ư ụ ng thì làm phong t c. i quê h

ỡ ạ ứ ươ ẫ ầ ườ ố ẹ

ạ ể ể ẫ

ứ ườ

ườ ữ ng. Chính nh ng đ c tính t ạ ố ẹ t đ p. Ng ơ ươ ươ ớ ự ươ ớ ề ấ ả ự ớ i cha đã tâm s  v i con v  t ố i quê h ng ta đã làm,v n làm   ộ   t đ p cùng v i s  lao đ ng c n cù, ớ   ố ề ng v i truy n th ng v i ố ẹ   ữ t đ p t c  nh ng gì t ớ   ng, n i con đang sinh s ng, cái nôi đang nuôi con khôn l n,

ườ ề ớ i th  th  tâm tình  c a ng

ưỡ

ệ

ọ ả ớ i cha v i con v  quê h ữ ng chí l n cho nh ng đ a con. Quê h ể ệ ứ ồ ả

ữ ọ

ể ế ụ ố ề ỷ

ả ế ươ ươ ự ề ờ ớ ố

hào, k t thúc bài th , ng

ự ế ờ t yêu quý, t ế ầ ự i th  th  d n dò con thi

ủ ỉ ặ ủ ế ế ề ọ i nh n nh  “nghe con”. Song cái đi u ng

ờ ạ ắ ồ ủ  hào v i truy n th ng c a quê h ng.  ộ ộ  ơ ườ i cha còn b c l ế   t tha, chân tình, trìu m n ớ   ườ i cha nói v i ị ủ   i có chút nghiêm ngh  c a

ệ ệ ụ + Vi c “ đ c đá” là khó, là đòi h i ngh  l c, nh ng ng d  làm r ng r  quê h ạ nh n n i hàng ngày đã t o nên s c m nh đ  làm nên quê h ụ ậ phong t c t p quán t ấ ủ nh t c a ng ưở tr ng thành.  ủ ỉ ờ ớ ủ ươ   ươ * Nói v i con là  l ng, 1 quê h ng ấ ả ằ ứ ớ ớ ứ ố   ươ nh c nh n v t v  đã nuôi d ng v i s c s ng ẽ ấ ả ượ ị ạ ể ơ ự t, h n nhiên mà m nh m . T t c  đ gi n d  mà mãnh li    do c th  hi n qua th  th  t ạ ữ ắ G iử   ạ ư ụ ể ừ ữ ộ i có s c khái quát sâu s c.  ng , hình  nh m c m c, c  th  nh ng l v i nh ng t ườ ướ ườ ế ấ ờ ự   i con c mong, hy v ng ng i cha   hào không d u gi m đó, ng i t trong nh ng l ố ớ   ố ph i ti p n i, phát huy truy n th ng đ  ti p t c s ng có tình có nghĩa, thu  chung v i ố ế ồ quê h ng đ ng th i mu n con bi ướ ủ ỉ ử c c a mình đ y t ­ Không ch  g i mong  ướ ề c này trong l tr c ti p ni m mong  ắ ờ ơ i!” và l trong ti ng g i “con  ọ ắ ậ con thì th t là ng n g n, hàm súc mà sâu s c, đ ng th i l m nh l nh trái tim:

“Con

ượ c

ị ơ ơ i tuy thô s  da th t ngườ Lên đ ỏ ờ  nh  bé đ Không bao gi Nghe con.

ư ề

ộ ẩ ỉ i nh  kh c sâu, có câu ch  có hai ti ng. Đi u mà ng ấ ủ

ả ố

ướ ố ố   ườ ế i cha mu n ườ ồ ở  trên: nghĩa i đ ng mình đã nêu    ầ   ặ ườ ấ i cha d n dò con c n i th  cu i cùng  y, ng ố ườ   ố ẹ ủ ề t đ p c a “ng i ố ẹ   ố ề ượ t đ p c truy n th ng t

ươ ủ ữ ơ ố ườ ữ ố ờ ng đ i, ti p n i nh ng truy n th ng t ư ế c nh  th  chính là con phát huy đ ấ ng yêu d u.

ậ : ắ ắ ạ ơ Câu th  ng n l ắ ạ i m t ph m ch t c a ng khuyên con qua cách nh c l ờ ẹ là ph i s ng cho cao đ p. Trong nh ng l ế ữ ự c trên đ  tin mà v ng b t ượ ồ đ ng mình”.Con s ng đ ủ c a cha ông, c a quê h   ế C. K t lu n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

212

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ủ ơ ả ươ ộ

ộ ế ươ

ư ữ ố

ẻ ẹ ủ ủ ng c a cha m ẽ ế ụ ạ ọ ủ ươ ề ằ

ơ ề ố ớ ể ằ ữ ữ ả

ơ ấ ủ ộ ả ấ ắ ế ệ ễ ạ ể ệ t tha sâu s c nh t c a con ng

ư ở ố ờ ả ứ ở ẽ ắ ớ ậ Bài th  “Nói v i con” c a Y Ph ng giúp chúng ta c m nh n v  đ p c a m t áng   ẹ  ộ th  v  tình cha con cao quý, xúc đ ng, góp thêm m t ti ng nói yêu th ớ đ i v i con cái cũng nh  nh ng kì v ng l n lao, mong mu n th  h  sau s  k  t c, phát   ơ   ố ộ tri n nh ng truy n th ng quý báu c a quê h ng. B ng cách di n đ t m c m c, thô s , ụ ể ộ ứ   b ng nh ng hình  nh c  th  mà giàu s c khái quát bài th  đã th  hi n m t cách đ c đáo ề ườ ế ậ   i : tình c m gia mà cũng th t th m thía v  tình c m thi ẽ ươ đình và tình yêu quê h   ng x  s . Trong lòng ta nh  ngân lên câu hát: “Ba s  là cánh ậ chim. Cho con bay th t xa…. Ba s  là lá ch n. Che ch  su t đ i con….”.

Ệ

Ệ

CHUYÊN Đ  4Ề Ạ TRUY N VI T NAM SAU CÁCH M NG THÁNG  8 ­ 1945

BÀI 1: LÀNG.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

213

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

1. Tác gi ả

ễ ở ư ệ ừ ơ    làng Phù L u, huy n T  S n,

ắ

ề ệ ắ

ng v  truy n ng n. ắ ớ ệ ủ . Truy n c a ông

ầ ả i nông dân

ư ỉ ế ề ể ộ ủ ủ ạ

­ Kim Lân tên là Nguy n Văn Tài, sinh năm 1920 quê  ỉ t nh Hà B c. ở ườ  ­ Kim Lân là nhà văn có s  tr ắ ể ườ  ­ Kim Lân am hi u sâu s c và g n bó v i nông thôn và ng i nông dân ườ ạ t v  sinh ho t nông thôn và c nh ng  c a ng h u nh  ch  vi ệ ả ặ =>Chính hai đ c đi m trên đã t o nên thành công c a tác gi  trong truy n “Làng”. : ả 2. Hoàn c nh sáng tác

ệ ượ ế ầ ủ ế ố ộ ờ ­ Truy n “Làng” đ c vi t trong th i kì đ u c a cu c kháng chi n ch ng Pháp và đăng

ệ ạ ầ ầ l n đ u trên t p chí Văn ngh  năm 1948.

ệ ể ầ ư

ệ

ả ế 3.Truy n “Làng” có nh ng đ c đi m c n l u ý sau:  ổ ế ả ườ ộ

ộ ả ấ tình c m, tâm lý chung  y trong s  th

ụ ể ư ệ ắ ở ộ

ở ộ  m t con ng ả ế ờ   i th i kì ồ   c. Đây là m t tình c m mang tính c ng đ ng. ự ể  ậ    nhân v t   i mang rõ màu s c riêng cá nhân, in rõ cá tính

ậ

ế ố ự ệ ự ệ ạ ố

ế ả

ế ẩ ậ  đó làm n i rõ tính cách nhân v t và ch  đ  tác ph m.

ộ ủ ề ậ ữ ể ậ ả ậ ủ    nhân v t ông Hai ­ nhân v t chính c a

ặ ữ ộ ả   ­ Truy n “Làng” khai thác m t tình c m bao trùm và ph  bi n trong con ng ấ ướ ươ ng đ t n kháng chi n: tình c m quê h ủ ễ ả Nh ng thành công c a Kim Lân là đã di n t ở ườ ộ i, tr  thành m t nét tâm lý sâu s c  hi n c  th , sinh đ ng  ắ ạ ông Hai, vì th  nó là tình c m chung mà l ủ c a nhân v t. ộ ệ ­ Truy n thu c lo i có c t truy n tâm lý, không xây d ng trên các bi n c , s  ki n bên   ễ   ố ủ ọ ngoài mà ch  tr ng đ n các tình hu ng bên trong n i tâm nhân v t, miêu t  các di n ậ ổ ừ bi n tâm lý, t ệ ệ ­ Nh ng bi n pháp ngh  thu t chính đ  miêu t truy n: ệ

ả ộ

ộ

ả ạ ế ợ ể ả và

ự ự ệ ố ạ ự ự ế ợ ứ  s  k t h p v i miêu t c tri n khai theo h  th ng các s  vi c.

ượ ớ ự ệ ữ ủ ứ ng th c bi u đ t: t ể ả c k  theo ngôi th  ba. Nó đ m b o tính khách quan c a nh ng cái đ ượ   c

ườ ọ n i tâm ữ ố ­  Văn b n “làng” đã k t h p các ph ể ả bi u c m. T  s  là chính vì câu chuy n đ ể ệ ­ Truy n đ ể ợ ả k , g i c m giác chân th c cho ng + Miêu t ạ + Ngôn ng  đ i tho i và đ c tho i ươ ệ ượ ả i đ c.

ế

ự ơ ả ủ ­ Tình hu ng c  b n c a truy n là khi  ỗ ự ặ ở ơ ả ư c tin làng mình đã l p t

ầ

ờ ệ ớ ề  n i t n c  lúc nào cũng da di t nh  v   ậ ề ượ  theo gi c. Chính tình   hào v  nó thì b ng nghe đ ố ế ướ c và tinh th n kháng chi n đã bao trùm và chi ph i  ắ ồ ộ ộ ả ở ông Hai, đ ng th i làm b c l ộ  sâu s c và c m đ ng tình yêu làng, ấ ng

ố ề làng và t ấ ố hu ng  y đã cho th y lòng yêu n ươ ả tình c m quê h ướ ở  ông.  c  yêu n t ắ 4.      Tóm t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

214

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ố ườ ợ ầ i làng ch  D u, bu c ph i r i làng.  S ng

ỏ ẳ ả ề ườ

ắ ề ộ ộ ớ ề ọ ữ ở  ả ờ ứ   ng. Ngày nào ông cũng ra phòng thông i khác đ c tin r i nghe l m ch ng xót m t câu nào v  tin   ứ  ủ

ệ ầ ấ

ế Trong kháng chi n, Ông Hai ­ ng ơ ả ư ươ n i t n c , lòng ông luôn day d t nh  v  quê h ồ ờ ờ tin v  xem tranh  nh ch  ng ứ ủ ế t c c a làng. Bao nhiêu là tin hay v  nh ng chi n th ng c a làng ... ru t gan ông lão c ả múa c  lên, trong đ u bao nhiêu ý nghĩ vui thích. ạ T i quán n ổ ấ ườ ằ ậ

ầ ướ c đó, ông Hai nghe tin làng D u làm vi ề ụ ướ ng nhìn lũ con, n ỉ

ặ t gian theo gi c, ông r t kh ắ ứ ở  nhà. Nghe b t c ệ ấ ườ ệ ơ

ế ắ ồ

ỏ

ỏ ụ ồ ả ả ể ấ ỉ ế ườ ườ ụ ổ t tâm s

ợ ề ứ i ta ch a ng ề ỗ ổ  c m t c  trào ra. Lòng   tâm và x u h . V  nhà ông n m v t ra gi ấ ứ  ông đau xót và nh c nhã khôn cùng. Ông không dám đi đâu, ch  ru rú  ủ ợ ợ ằ ớ i ta nói chuy n  y… Bà ch  nhà   ai nói chuy n gì, ông cũng n m n p lo s , s  r ng ng ể  ổ đã đu i khéo v  ch ng con cái nhà ông. Ông Hai lâm vào hoàn c nh b  t c: không th ế ỏ ề   b  v  làng vì v  làng là b  kháng chi n, b  c  H , cũng không th  đi đâu khác vì không ự  ợ ầ đâu ng ớ ứ v i đ a con v  n i oan  c c a mình.

ứ ả ấ ỉ

Ch  khi tin này đ ớ ẻ ớ ị ặ ố ị ặ ườ ấ i: Nhà ông b  gi c đ t, làng ông b  gi c phá. Và ông l

ế ụ ủ ề ấ i làng ch  D u. Ông c m th y nh c nhã x u h , ch  bi ứ ủ ượ ả   c c i chính,  ông m i vui v  và ph n ch n,  ông c  múa c  hai ạ   ọ tay lên mà đi khoe v i m i ng i ứ ể ti p t c sang nhà bác Th  đ  khoe v  cái làng c a mình.

B. Ph©n tÝch t¸c phÈm

ớ ệ

ậ ậ ệ ề ấ ướ ủ ả ủ §Ò bµi: Phân tích tình yêu làng hoà quy n v i tình yêu đ t n Nh n xét v  ngh  thu t miêu t ậ c c a nhân v t ông Hai.  .

ể ả

ấ ườ ấ ặ ủ ệ ộ i nông dân ch t phác. Tình yêu làng c a ông Hai r t đ c bi ậ t và

ông Hai  ­ m t ng ể ệ cách th  hi n tình yêu  y cũng r t đ c đáo.

ậ ả  tâm lí nhân v t này c a tác gi ể ệ   Kim Lân đã r t hi u và th  hi n thành công tình c m yêu làng quê qua nhân v t  ấ ấ ộ ườ ấ ươ ộ ộ ắ ở ầ ầ ấ i nông dân  y đã b c l 1. Tình yêu quê h khá sâu s c ph n đ u ủ ng c a ng

truy n:ệ   ố ộ ờ ươ ị ớ ươ ậ Su t cu c đ i ông s ng quê h ng, g n bó máu th t v i quê h ng v y mà vì

ở ả ờ

ớ ữ ệ ề ứ nghĩ v  nh ng ngày làm vi c cùng anh

ố ắ ặ ả ư ạ gi c ngo i xâm, ông Hai ph i r i làng đi t n c . Ở ơ ả ư  n i t n c , lòng ông đau đáu nh  quê, c  “   ­   ớ em”, ông nh  làng quá.

ự ẹ ầ ở ỉ hào v  cái làng D u không ch  vì nó đ p mà còn b i nó

­ Ông Hai luôn khoe và t ộ ề ủ ế ộ

ượ ộ

tham gia vào cu c chi n đ u chung c a dân t c.  ẳ ­ Ông tìm nghe tin t c v  kháng chi n  ộ ế “ch ng sót m t câu nào”.  Nghe đ ả ấ ứ ề ắ ứ ủ ữ

ầ

ề   c nhi u ứ ế tin hay , nh ng tin chi n th ng c a quân ta,  ru t gan ông c  múa c  lên, náo n c, bao   nhiêu ý nghĩ vui thích chen chúc trong đ u óc.  ệ ả ủ ướ ườ ủ ể => Đó là  bi u hi n  tình yêu làng c a ng c thành qu  c a cách i nông dân tr

ạ

ặ ậ ắ ể ộ ộ ố ủ m ng, c a làng quê  2. Tác gi ộ  đã đ t nhân v t ông Hai vào m t tình hu ng gay g t đ  làm b c l sâu

ướ ủ ả c c a ông .

ấ ặ Tình hu ng  y là cái tin làng ông theo gi c mà chính ông nghe đ ượ ừ c t ệ    mi ng

ớ ả ư ườ ữ ả ắ s c tình c m yêu làng, yêu n ố i m i t n c  qua vùng ông. nh ng ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

215

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ữ ộ

ộ ặ ẳ ạ ng nh  không th  đ

ồ ầ ổ ưở ấ

ẳ ạ ọ v a ờ ấ ấ ứ : “c  ông lão  ổ ở ượ ặ ư c”.  Khi  ư ườ ữ c ph n nào, ông còn c  ch a tin cái tin  y”. Nh ng r i nh ng ng i  ” làm ông không th  ể i  y lên

ế ự ừ ở ướ ấ  d ướ

ạ ỉ ấ ố ư ọ ị i kh ng đ nh h  “ ụ ổ  hào v  làng th  là s p đ  tan tành tr ư i quay l ng l

ạ ấ ộ ờ ấ ổ ướ ạ ớ i v i ông. Không ch  x u h  tr ủ

ấ

ỉ ấ ­  Khi nghe tin quá đ t ng t, ông Hai s ng s , x u h  và u t  c ẹ ắ ngh n  ng h n l i, da m t tê rân rân. Ông lão l ng đi t ạ ượ ấ i đ tr n tĩnh l ể ả ư t n c  đã k  rành r t quá, l ề ề không tin. Ni m t c cái tin sét đánh  y. Cái mà  ấ c bà con  ông yêu quý nh t nay cũng đã l ư ế ự ấ mà ông cũng t  th y  ông m t đi h nh phúc c a riêng ông, cu c đ i ông cũng nh  ch t  ộ ử   m t m t n a. ừ ế

ỗ ả ứ ặ t gian, ông “

ữ ấ cúi g m m t mà đi ứ ằ ắ ướ

ườ

ộ    ­  T  lúc  y trong tâm trí ông Hai ch  còn có cái tin d   y xâm chi m, nó thành m t ề ế ử ọ ệ ”, v  đ n  c m t ông lão c  giàn ra n ”.  i thân nhìn đàn con, “ ồ ư ụ ổ ng nh  s p đ  trong tâm h n ng ụ ủ ướ ư ỗ ộ ự   i nông dân r t m c c

ụ ấ ặ ỗ ế n i ám  nh day d t. Nghe ti ng ch i b n Vi ườ ậ ằ ng, r i t nhà ông n m v t ra gi ề ự ấ ề Bao nhiêu đi u t  hào v  quê h ả ấ ươ ng  y. Ông c m th y nh  chính ông mang n i nh c c a m t tên bán n yêu quê h ả theo gi c, c  các con ông cũng s  mang n i nh c  y.

ấ ố

ế

nhà, nghe ngóng tình  ườ i nói xa xa,  ể ớ ưở i ta đang đ  ý, ng i ta

ệ ệ ườ t gian, cam –

ữ , Vi i chuy n  y r i!” ữ ộ ễ ả ấ ụ ể ữ ộ ộ

ắ ự ợ ỗ ồ ủ ươ ấ ẽ ẩ ở ­  Su t m y ngày ông không dám đi đâu. Ông quanh qu n  ể ạ ả i, ông cũng đ  ý, dăm b y ti ng c ư ườ ơ ng nh  ng ế . Thoáng nghe nh ng ti ng Tây ệ ấ ồ ạ ộ ế  r t c  th , sâu s c nh ng bi n đ ng d  d i trong n i tâm  ườ ng xuyên trong ông Hai cùng

ớ ỗ ộ hình bên ngoài. “M t đám đông túm l ộ ạ ông cũng ch t d . Lúc nào ông cũng n m n p t ế đang bàn tán đ n “cái chuy n ây” ủ nhông… là ông l i ra m t góc nhà, nín thít. Thôi l ả  đã di n t => Tác gi ả ặ ậ ủ ổ ủ i h  c a ông tr nhân v t:  n i ám  nh n ng n  bi n thành s  s  hãi th v i n i đau xót, t c cái tin làng mình theo gi c.

ạ ẹ ư ề ế ướ ả c b c i càng đ ­  Nh ng chính lúc này, tình c m đ p trong con ng

ơ rõ h n bao gi ằ  h t. Nh ng đau đ n, d n v t, s  h  th n đ n t

ộ ờ ế ố ữ ả ự

ươ ng và T  Qu c, bên nào n ng h n? Quê   ỉ ng đáng yêu, đang t ơ i đó, lòng

ắ ẹ hào... Nh ng gi ạ ặ i ông Hai l ế ộ ố ư ớ ổ ố ườ ng và tình yêu t qu c xung đ t d  d i

ầ

ớ ấ r n c  ng ớ ọ ờ ư i. Tình yêu quê h ự i

ớ ố

ả ế ị

ố ấ ồ ư ậ ả

ơ t đ n đâu, cũng không th  m nh h n tình yêu đ t n

ượ ộ ườ ẩ ặ ự ổ ẹ ộ t cùng đã đ y ông  l ặ ươ ổ Hai vào m t tình hu ng ph i l a ch n. Quê h ớ ự ng nh  m i ch  nghĩ t  đây.... d h ộ ữ ộ ươ ông Hai đã ngh n đ ng l ề ư ộ trong lòng ông. M t ý nghĩ tiêu c c thoáng qua trong đ u: Hay là quay v  làng. Nh ng  ế ừ ợ ả ườ ”. Ông đã t ng nh  làng da di ở ướ ượ ừ ả ồ t, t ng ao  c tr   c đ r i ông c m th y “ ư ề ề ứ ở ậ ứ ừ v a ch m nghĩ, l p t c ông lão ph n đ i ngay v  làng t c là  v  làng. Nh ng “ ” b i vì “ ế ể ượ ỏ ụ ồ ỏ c! Làng thì  b  kháng chi n, b  C  H ”. Cu i cùng ông đã quy t đ nh: “không th  đ ư ế ẫ ậ yêu th t, nh ng làng theo Tây m t r i thì ph i thù t  ệ ế tha, mãnh li ự ẩ ”. Nh  v y,tình yêu làng d u có thi c.  ố ớ ươ ấ

ừ ộ

ư ẫ ườ ề ấ

ể ạ ấ ướ ự ề ng, đ i v i ông Hai lúc b y  ­  Chu n m c cho tình yêu và ni m t ủ   ẳ ưở ế ng ch ng b  t c nh ng trong cõi th m sâu c a  là cu c kháng chi n. Tuy đau xót t ề ố ẹ   ẫ ướ  nh ng đi u t ng v  kháng chi n, v n tin  t đ p, ệ ọ ể ề  hào v  quê h ế ắ ế ề i nông dân  y v n h ồ ở ữ ớ ẩ ụ ỡ ộ ợ  cho tâm h n không v n đ c, đ  đón đ i m t đi u gì đ  đau đ n, tuy t v ng

ờ gi ấ t m lòng, ng ố ữ c  gi h n. ơ

ỏ ơ

Ủ + Khi tâm s  v i đ a con nh  còn r t ngây th , nghe con nói: “ ọ ự ớ ứ ắ ấ ả ướ ứ ẹ c m t ông Hai c  giàn ra, ch y ròng ròng ộ ụ ồ ng h  c  H  Chí  ư trên hai má, gi ng ông nh  ngh n Minh”, n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

216

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỉ ừ ộ ụ ồ ồ đúng r i,  ng h  c  H  con nh ?”. Ph i chăng, trong tâm h n ng

ấ ả ỗ ồ ủ ẫ i nông dân  ươ ươ

ớ ươ ệ ấ ờ

ườ ớ ng, yêu quê h ế ng r i xa công vi c chi n đ u chung c a đ t n ớ ở nhà ta

ự ớ ứ ắ ố ự ắ ờ ồ ủ ờ ng h  c  H  Chí Minh

ế ạ ớ ỷ

ộ ụ ồ ặ ơ ớ ư ế ấ ế ờ

i: “ạ l ấ ỗ   ch t phác  y v n không phút nào nguôi ngoai n i nh  quê h ng và n i ủ ấ ướ ấ đau đ n khi nghe tin quê h c b y  ợ ầ ”.  ả  làng ch  D u gi ? Tâm s  v i đ a con, ông Hai mu n b o con nh  câu “ ấ ”. T m lòng   nh c mình “ Đ ng th i ông nh c con­ cũng là t ề ữ ậ thu  chung v i kháng chi n, v i cách m ng th t sâu n ng, b n v ng và thiêng liêng:  ố ế ờ “Cái lòng b  con ông là nh  th  đ y, có bao gi  đám đ n sai. Ch t thì ch t có bao gi ơ đám đ n sai ”.

ế ầ ả ệ ủ t đích xác làng D u yêu quý c a ông không ph i là làng Vi t gian,

ế 3. Đ n khi bi ủ ừ ỗ ờ ế : n i vui m ng c a ông Hai th t là vô b  b n

ấ ớ ạ i ậ  “ông c  múa tay lên mà khoe cái tin  y v i m i ng

ươ ườ ”, m t ông “ ặ t ệ ủ ả ộ

ậ ồ ườ ườ ể ả ố ọ i vui, r ng  ộ ờ i nông dân, căn nhà là c  nghi p c a c  m t cu c đ i, v y  Tây nó đ t nhà tôi r i ọ ơ i bi t cái tin “

ng h  h  loan báo cho m i ng ự ề ạ

ượ ườ ể ỗ i dân quê khi đ

ủ ế ư ộ ự ự ủ  hào nh  m t ni m h nh phúc th c s  c a mình. Đó là n i lòng sung ượ ủ ư ế ng trào ra h n nhiên nh  không th  kìm nén đ t  c bi c c a ng ị ặ ố ướ ẫ c d u cho nhà mình b  gi c đ t. Tình yêu làng c a ông Hai

ả ậ ộ ứ ố ớ ỡ ẳ r  h n lên ”. Đ i v i ng ướ mà ông sung s ộ bác ạ” m t cách t ồ ướ s làng mình là làng yêu n ắ th t là sâu s c và c m đ ng.

ố ả ế ệ ng t =>Trong hoàn c nh toàn dân đang h i cu c kháng chi n ch ng pháp, b o v

ộ ậ ướ t đ t tình yêu đ t n ả ủ c lên trên tình yêu cá nhân c a

ớ ớ ộ ấ ướ ạ ấ ả ợ ầ ẹ t c  cho cách m ng. Đó chính là nét đ p trong con

ườ ườ ệ . i nông dân Vi

ậ ộ

t Nam nói chung ự ư ượ ế ắ

ớ ự ử ị ộ ộ ọ ạ ề ộ

ả ụ ể ợ ả ộ

ấ ố ậ ượ ả ế  đúng và gây đ

ẽ ề ự ả

ệ ng m nh m  v  s  ám  nh, day d t trong tâm tr ng nhân v t. Lòng yêu quê h ệ ể ẹ i nông dân Vi

ạ ế ặ ộ đ c l p dân t c, ông Hai đã bi mình v i làng ch  D u, ông dành t ng i ông Hai nói riêng và ng ầ   * Nhà văn Kim Lân đã khá thành công khi xây d ng nhân v t ông Hai, m t lão nông c n ộ   c m t cù, ch t phác, yêu m n, g n bó v i làng quê nh  máu th t. Nhà văn  đã ch n đ   tình hu ng khá đ c đáo là s  th  thách bên trong b c l  chi u sâu tâm tr ng. Tâm lý ễ  c  th , g i c m qua các di n bi n n i tâm, qua các ý nhân v t đ   c nhà văn miêu t ượ ấ   ễ ả ữ ặ t là nhà văn đã di n t c  n nghĩ, c m giác, hành vi, ngôn ng . Đ c bi ươ   ậ ứ ạ ạ ượ t ng ườ ề ộ ế ủ tha thi   t Nam t c a ông mãi là bài ca đ p v  m t đi n hình cho bao ng ướ tr c cách m ng.

C   . C©u hái luyÖn tËp .

ả ệ ạ ầ ẳ ừ

ề ề ủ ệ ề ủ ề ủ ẩ Câu 1. Nhan đ  c a truy n là “Làng” sao không ph i là “Làng D u” ch ng h n. T nhan đ  c a truy n, em hi u gì v  ch  đ  c a tác ph m?

ề ủ ệ ầ

ầ ỏ ẹ ổ ế ở ả ề ậ ớ  đ  c p t ớ ố ủ ề i m t v n đ  mang tính ph  bi n

ỉ ằ ộ ấ ế ớ ụ ề ợ ủ ả ọ ở ề ủ G i ýợ :  ế ả   a. Nhan đ  c a truy n là “Làng” không ph i là “Làng D u” vì n u là “làng D u” thì ụ   ụ ể ở ộ ạ ề ấ i ch  n m trong ph m vi nh  h p, c  th   v n đ  mà tác gi  m t làng. D ng ắ ả    mu n nói t  kh p các làng quê, có ý c a tác gi ườ   . Qua trong m i ng i nông dân. B i th  “làng” là nhan đ  h p lý v i d ng ý c a tác gi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

217

ủ ề ủ ế ủ ữ ườ t c a nh ng ng i nông

ợ ố đó ta hi u ch  đ  c a truy n: ca ng i tình yêu làng quê tha thi ế dân Vi

ừ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ể ệ ệ t Nam trong kháng  chi n ch ng Pháp. ư ờ ượ ượ ồ ủ ữ ủ ấ c cái riêng là tình yêu làng c a ông Hai,   ườ   i c cái chung : t m lòng c a nh ng ng

ệ ấ ề Nh  vây, nhan đ  “làng” v a nói lên đ ấ đ ng th i qua cái riêng  y, cũng  nói lên đ dân quê đ t Vi

ấ ướ ề

ng đ t n ế ộ ề ộ ư ậ ệ ệ ệ ạ t.  ở ề  Các cách m  đ  cho bài: ươ Cách 1: Tình yêu quê h ừ ướ c đ n nay. “Làng” là m t truy n ng n nh  v y. Nhan đ  tr

t Nam t ề ấ ứ ạ

ầ ủ ọ   ộ c là m t đ  tài quen thu c trong n n văn h c ề  ắ hi n đ i Vi ặ “làng” mang r t nhi u ý nghĩa. T i sao nhà văn Kim Lân không đ t tên cho đ a con tinh   th n c a mình là “làng ch  D u| mà l

ủ ề ả

ợ ầ ẩ ữ ề C2: M i nhan đ  tác h m đ u th  hi n d ng ý c a tác gi ự ỗ ư ữ ữ ộ ạ ặ i đ t tên là “Làng”? ụ ể ệ ề ấ

ủ ệ ề ề ấ   . Có nh ng nhan đ  r t ắ ề ấ   ng n…. nh ng cũng có nh ng t a đ  r t dài. “Làng” là m t trong nh ng nhan đ  r t ặ đ c bi

t mang nhi u ý nghĩa c a nhà văn Kim Lân. ữ ẫ

ấ ả ậ ữ ặ *Nh ng cách d n ý: ­ Nhà văn KL qu  th t đã r t sâu s c khi đ t tên cho áng văn xuôi/ nh ng trang vi

ẩ ủ ự

ừ ộ ộ ủ ừ ư

ắ ề ấ ệ ườ ữ ủ ế ệ ắ ấ t tha,  g n bó c a nh ng ng i dân quê Vi ng thi

ế   t/ ắ   tác ph m c a mình là “Làng”. Nhan đ   y v a b c l  tình yêu làng chân th c, sâu s c ủ   c a ông Hai, nh ng cũng qua câu chuy n c a ông Hai, nó v a nói lên tình yêu quê ươ h   t Nam. Tình yêu làng  y cũng là yêu CM, yêu kháng chi n.ế ệ ạ ẩ ắ ộ ộ   ­Cái riêng đã hoà đi u v i cái chung, t o cho tác ph m m t ý nghĩa sâu s c, m t

ề ả ớ ộ ứ ố s c s ng lâu b n trong lòng đ c gi .

ứ

ẵ ế ư ế ủ t này d ng nh  vô lý. Ý ki n c a em nh  th ể ề   Câu 2:  Trong “Làng”, Kim Lân có k  v  ông Hai c  múa tay lên mà khoe nhà ư ế   ườ ị ặ ố

ố ạ ắ ắ i v n t t.

ẵ ứ t k  v  ông Hai c  múa tay lên mà khoe nhà ông b  đ t nh n

ở ư ế ể ề t này, ta th y d

ớ ơ ế ắ ườ ủ

ớ

ể ướ ườ ướ ạ ấ ườ ỷ ệ ư ng, sung s

ẻ ặ

ả ướ ế ị ị ả ộ ớ   ng nh  vô lý b i ngôi nhà là c  m t tài s n quá l n. ấ ỗ i. M t  ử ỉ ể i có c  ch  “Múa tay lên đ  khoe” đó là   ư ế ộ ộ t đ . Tâm tr ng này d ng nh   ầ ủ ng? Không! Đ t ông Hai trong hoàn c nh c a “Làng” ­ làng D u  c vì nhà b  tây  ng sao đ

ồ ằ ằ ẫ

ượ ế ắ ẳ ứ ộ ứ ạ ấ ố

ự ế ứ ắ ắ

ể ự ấ ự ủ

ẻ ẹ

hào sung s ỗ ướ ồ ủ ủ ệ ớ ậ ủ

ừ ấ ướ ng trong v  đ p, s c m nh chung c a làng quê, đ t n ầ ở ượ c m t đ n ch ng nào! Tình yêu làng quê đ

ế ế t ông Hai yêu làng quê tha thi ậ ố ệ ổ ông b  gi c đ t, đ t nh n. Chi ti nào? Ghi l G i ýợ : ị ố Trong “Làng”, chi ti ả ớ ọ … M i đ c chi ti ồ ấ ế H n th  nó còn g n v i bao k  ni m vui bu n r t thiêng liêng c a m i con ng ạ nó ai mà không xót xa đau đ n? Nh ng ông Hai l ạ ệ ủ bi u hi n c a tâm tr ng sung s ng đ  t ườ có v  không bình th ệ đang b  hai ti ng vi t gian theo tây ­ thì ông Hai không vui s ầ ủ đót là b ng ch ng hùng h n r ng làng D u c a ông v n theo kháng chi n, theo cách  ậ m ng, đó là m t làng quê anh hùng, đ ng d y ch ng th c dân Pháp. Ch c h n m t nhà  ư ứ ông Hai cũng đau l m ch , xót xa l m ch . Nh ng dù th  nào thì nhà còn có th  xây  ễ ấ ạ ạ ượ ự ỗ c, song danh d  c a làng đâu d  l y l i đ d ng l i? Ông đã quên n i đau, s  m t mát  ạ ứ ể ự ế riêng đ  t c. Th   ề ấ ế ề ắ đ y ni m vui, n i bu n c a ông Hai luôn g n li n v i v n m nh c a Làng D u. Th   ế ớ m i bi ộ r ng, hoà quy n trong tình yêu t ặ  qu c th t sâu n ng và thiêng liêng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

218

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

đâu

ỉ :

ặ ề ố ể ệ t ỗ   ệ  ? Đi u đó th  hi n n i

ậ ủ ư ế ?

ở ữ ứ ướ ủ

ị ẳ ự ạ ớ

ỏ ơ ở ơ ượ ề ả ng r t vu v , b i đ n gi n ông mu n đ c nghe v  làng

ấ ắ ế ưở ẻ ữ ấ

ố c th y con tr  nh c đ n ngôi làng mà mình yêu quý.  ụ ướ ưở ầ ắ ạ   c m t giàn gi a trên má (tâm tr ng ng làng mình theo Tây, n

ưở ề ặ ố ng làng theo gi c ­> c  hai b  con ông đ u tr  l

ẽ ứ ườ ả ờ  : « hai bên má…. » ch ng t ủ ỉ i khe kh , th  th . Ông Hai   ổ  ỏ ả i dân quê ông ấ  ông r t kh

ủ ạ ộ

ể ệ Ủ ủ

ơ ớ ỗ ặ ớ ả ờ ủ ứ   ấ i c a đ a ệ ỗ    ; ông chuy n trò  » hay chính là n i lòng c a ông ả ổ ự ủ ổ ằ   i h , d n v t đang ám  nh trong

ấ ố

ể ệ ượ ữ ắ ạ ắ ị ỗ   c n i

:  Phân tích đo nạ   :      Câu 4 ở ế  ?.... ­ Th  nhà con  ộ ụ ồ ồ ủ Ừ , đúng r i,  ng h  c  H  con nh ­  ạ ạ ạ Qua đo n đ i tho i này, tâm tr ng ông Hai có gì đ c bi ề ni m sâu kín c a nhân v t này nh  th  nào G i ýợ  :  ộ ộ c c a ông. Nh ng day d t, trăn tr  trong lòng ông, ông  tình yêu làng, yêu n ­ B c l   ớ   ợ ầ ố ư nh  mu n kh ng đ nh tình yêu làng ch  D u và s  trung thành v i cách m ng, v i kháng chi n.ế ­ Ông h i con nh ng câu t ượ ợ ầ ch  D u, đ ổ ­ Kh  tâm vì nh m t đau kh )ổ ầ Vì l m t ổ ấ x u h  cho làng ông, cho ng tâm.  ­ Cách th  hi n tình yêu c a ông Hai r t m c m c và chân thành. Câu tr  l ộ ụ con út : «  ng h  c  HCM muôn năm v i con hay đang giãi bày cho v i b t n  kh , s  t lòng ông su t m y hôm nay. ả ọ ố => Nh ng dòng đ i tho i ng n g n, gi n d , sâu s c, chân quê đã th  hi n đ lòng sâu kín trong lòng ông Hai Thu.

ụ ở ế ệ ạ :   « »

nhìn   lũ   con ể ệ ủ ….   nh c   nhã   th   này ạ     » c a Kim Lân đã th  hi n tâm tr ng gì c a ông Hai qua các y u t ắ       truy n   ng n ế ố ộ      đ c

ạ ộ .

Câu   5.   Trong   đo n   trích «     làng   ạ tho i và đ c tho i n i tâm ệ ệ ắ ớ ủ ộ i thi u Kim Lân và truy n ng n «

làng » ỏ ự ỏ ­ Gi ­ Trích d nẫ  : « chúng nó…. đ y ấ ư » : ông h i ai hay t

ủ ứ ữ ư ộ h i chính mình đ c tho i n i tâm nh  giúp chúng ta ch ng ki n nh ng suy nghĩ c a ông Hai ủ  ? Th  pháp  :

ư ễ ả ữ ạ ộ ấ ế ổ nh ng ý nghĩ ng n ngang trong lòng ông.

ư ư ữ ắ ộ ỏ + D u (….) nh  di n t + Ông nói m t mình, ông rít lên m t mình nh  đang m ng m , nh  nh ng ng ườ   i

ợ ầ ứ ướ làng ch  D u đang đ ng tr ộ ặ c m t ông.

ạ ậ     : Phân tích tâm tr ng nhân v t ông Hai qua đo n trích sau :

ấ

ạ t m y hôm nay…. ở ỉ ạ ế ­Li u có th t không h  Bác ? Hay là ch  l i…. »

Câu 6     « Này Bác có bi ệ ậ G i ýợ  :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

219

ư ắ ạ

ỉ ả ộ ử ợ ầ  » t ế i, khi nghe đ n tên « ừ  ch  D u

ộ ườ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ » => tim ông nh  th t l ấ ả ắ  ». M t c  ch  x y ra r t nhanh. T  « ả ư ớ i đàn bà t n c  đã khi n cho ông quan tâm. Ph i đi t n c  v i ông là m t đi u kh

ư

ấ

ứ ợ ầ ợ ầ ờ ộ ề ế Ở ơ ả ư ắ ạ

ề ế

ỉ ậ ủ

ở ắ ắ ề ố

ỏ ợ ự ố ứ ắ ố ố ấ ắ  ông yêu làng, lo s  cho làng bi ợ ầ  »,  ố  ch  D u ệ   ừ ắ ạ ắ  mi ng ổ  ề ả ư ặ ể ố ở ạ   i làng ch  D u đ  tham gia kháng chi n, nh ng vì gánh n ng gia  l ườ    n i t n c , ông luôn nghe i=> sau m t th i gian ­> n n ná ra đi.  ế ấ ử ỉ i đã cho ta th y rõ   ỉ ể ướ ớ ự  ẻ ồ ở c đó, ông là ông Hai vui v , h  h i, nghe tin ch  đ  là nghe v i s ố ị ỉ ờ ả    đây ch  nghe tin làng ông b  kh ng b , ông  : « t nả   ợ ế ứ ư » thì tr  nên l p b p, lu ng cu ng…. Câu nói l p b p, lu ng cu ng  y ấ   ố ế   t

ừ

ị ư c bao nhiêu tây

ư ế ượ t đ ề

ộ ẫ ả ớ ợ ầ i làng ch  D u th

ị ữ ị i làng vi

ộ ạ ệ ữ ấ ừ ủ ẻ ặ ủ ụ ữ   » nh ng v  m t c a ch  ph  n ể ệ   ả ẻ ỏ ố  : « v  đ ng đ nh, cong c n th  hi n ứ  ườ t ông Hai là ng ễ   ủ t gian c a ch .Kim Lân đã di n ể  ầ ng  r t nông dân, thu n phác đã th

ủ ả

ấ ợ

ụ ặ ấ ả i h  nh c nhã, x u h . Ng

ườ ữ ể ệ ổ ớ ể ị

ơ ố ế ề ữ t v  nh ng ng ế ự ứ ầ

ế

ạ ẳ ấ ế ặ ỏ

ộ ợ ậ ấ

ớ ẻ ặ ử ỉ ữ ẳ ạ ờ ộ

ả ổ ẹ ạ

ế ố  bên ngoài, l ẽ ể ệ ự ỏ

ỉ ườ ầ

ấ ợ ầ c r ng làng ch  D u theo Tây, ng ủ ể ươ ể ặ ộ ự  i dân làng   ấ   t, sâu n ng c a ông làm sao chó th  ch p ượ ằ ệ ng mãnh li

ử ế ấ ấ

ằ ụ ữ ả ế ườ ư ư i ph  n  t n c  nói r t chính xác, c  th . Nh ng cũng có th

ụ ể ủ ữ ấ ấ ấ ả ỗ

ỏ ủ ự ể ở     k t thúc b ng d u ch m l ng, ông không nói h t câu, có th  b i ể    t cùng c a ông Hai. Ph i chăng ông ứ ấ ẽ ượ   c

ấ ừ ậ ấ ố ố ủ « Nó rút…. kh ng b  ông  i, l p b p ông quay ph t l ế ng tâm, ông mu n  đình, nhà neo ng ngóng, quan tâm đ n tin t c v  làng Ch  D u. C  ch  quay ph t l đi u đó. N u tr ủ quan tâm bình th n, đ ng đ nh. V y mà gi ắ ấ r t lo l ng, s  hãi cho làng quê … ông lo đ n m c đang nói năng r t đi m tĩnh ố ư ứ ả c  c  t n c ắ ể ệ càng th  hi n rõ s  lo l ng, b i r i => Ch ng t ch ng nào. ­Ông quan tâm xem « làng ông gi ề ướ c đi u mà ông không h  mong mu n nh  báo tr ế ố ị ự s  khó ch u, ph n n , ph n đ i dù ch  không  bi ệ ườ ể ệ ự ứ ố ớ t. => Th  hi n s  b c b i v i nh ng ng thi ữ ạ ả ấ  r t m c m c tâm tr ng c a lão nông, nh ng t t ả ệ ấ ụ ể ữ hi n r t c  th  nh ng c m xúc tình c m c a ông Hai lúc này. ở  ả ­ C m th y ng p, khó th ự ủ ổ ­ Da m t tê rân rân là s  t   i nông dân v n đ n gi n, yêu ả ườ   ghét rõ ràng. CÁch th  hi n gi n d , Kim Lân v i nh ng hi u bi i ổ ẹ   ấ ả ấ nông dân thu n phác đã miêu t  r t chân th c. Tin t c đau xót  y khi n ông h  th n đ n tái tê.  ọ ộ ­ M t lúc lâu, r n è è => ông nói m t cách khó khăn, ông c t ti ng h i gi ng l c h n đi   ủ ế ộ ộ ể ệ  suy nghĩ ch  y u qua hành => th  hi n tâm lí nhân v t phù h p v i xu t thân, b c l   ả   ở ọ i nói, v  m t, c  ch . Gi ng l c h n đi b i nh ng c m đ ng, các y u t xúc quá m nh m , lo âu và c  h  th n. ỏ ­ Câu h i th  hi n s  bán tín, bán nghi. Ông mong m i tin  y không đúng, ch  là m t s ẫ nh m l n… Ông làm sao có th  tin đ ề ệ ông là Vi t gian. Ni m yêu th ề ấ ậ ượ c đi u  y. nh n đ ỉ ạ ­« Hay là ch  t i…. ứ ấ nh ng tin t c mà ng ử ợ ế ộ d u ch m l ng  y còn cho ta th y n i lo s  đ n t ậ ờ i vì sau câu h i c a ông là s  xác nh n làm ông đau xót, tin t c  y s  đ Hai ng ng l ầ ữ xác nh n 1 l n n a, ông không mu n nghe, không mu n th y…

Ề Ậ : Đ  T P LÀM VĂN

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

220

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ủ

Đ  1:ề   Truy n ng n “làng” c a Kim  Lân  g i cho em  nh ng suy nghĩ gì  v ủ ợ ườ ể ả ữ ệ i nông dân Vi ề   ờ   t Nam th i kháng

ữ ế ắ ệ ớ ế nh ng chuy n bi n m i trong tình c m c a ng ố chi n ch ng Pháp?

Dàn ý.

ề.

ứ

ị ậ ị ậ ề ấ ữ ủ ế ớ ườ i

ả ậ ể ế ờ ố I. Tìm hi u để ầ ­ Yêu c u cách th c ngh  lu n: suy nghĩ ể ề ầ ­ Yêu c u v  v n đ  ngh  lu n: Nh ng chuy n bi n m i trong tình c m c a ng ệ t Nam th i kì kháng chi n ch ng Pháp mà tiêu bi u là nhân v t ông Hai.

nông dân Vi II. Dàn ý:  A. M  bàiở   (SGK)

ộ ố ắ

ắ ệ ệ ủ ườ ng vi ề i dân Mi n B c. Ông có t v  đ  tài nông dân.  Truy n

ể ­ Kim Lân là nhà văn am hi u cu c s ng nông thôn và ng t truy n ng n và truy n c a ông th ượ ộ ố

ườ ế ề ề ng vi ế ể ệ ả

ấ ắ ế ườ

ướ ườ ế ậ ố ờ ạ c và tinh th n c a ng

ộ ạ ầ ủ ẹ ệ ệ ế ở ườ s  tr ổ ắ c ông sáng tác trong lúc cu c kháng chi n ch ng Pháp đang bùng n   ng n “Làng” đ ẩ trên quy mô toàn qu c.  Đây là m t tác ph m xu t s c th  hi n thành công hình  nh  ậ i nông dân th i đ i cách m ng và kháng chi n mà tình yêu làng quê đã hoà nh p  ng i dân kháng chi n. Nhân v t ông Hai trong  tròng lòng yêu n ả truy n có nh ng nét tình c m cao đ p và đáng quý đó.

ữ B .Thân bài:

Tình yêu làng nói chung:  Ở ỗ ề ấ ả m i ng ­

ố ườ ắ i nông dân, qu  th c tình yêu làng quê là b n ch t có tính truy n  ộ ả ự ự ủ ấ

ố ễ ậ ố  hào v  làng c a mình v n là tâm lý r t quen thu c  ệ ườ ườ ự ề hào, hãnh di n v  làng: ề ng t

th ng. Yêu làng, g n bó v i làng, t có tính g c r . V y ng ả

ớ i nông dân th ữ ư

ể Ở ư ậ : nhân v t ông Hai, tình yêu quê Lu n đi m bao trùm bài ngh  lu n

ươ c

Làng ta phong c nh h u tình Dân c  giang khúc nh  hình con long ị ậ ặ ớ ấ ậ ướ . Đây là v  đ p đáng quý c a ủ   ẻ ẹ ng, yêu làng D u đã quy n ch t v i lòng yêu n ườ ọ ố h nhân v t, cũng là đi u tâm huy t nh t mà nhà văn mu n nói v i ng

ậ ể ướ ủ

ệ ớ i đ c. ả ư   c c a ông Hai khi đi t n c . ươ t Nam khác ông Hai cũng có m t quê h

ươ ộ ủ ự

ườ ấ ơ ườ ơ ề i dân ph i d i làng đi s  tán, ông Hai cũng theo dòng ng

ườ ợ ầ ng, g n bó. Làng ch  D u luôn là ni m t ả ờ ẻ ổ ề ộ ồ

ự ự ữ ả ệ ề ớ ứ nghĩ v  nh ng ngày làm vi c cùng anh em”, ể ng đ  yêu   ế    hào, kiêu hãnh c a ông. Kháng chi n ế   i  y s  tán đ n Ở ơ ả ư    n i t n c , ông nhớ

ự ẹ ầ ở ỉ  hào v  cái làng D u không ch  vì nó đ p mà còn b i nó tham

ế ộ ộ

ộ ế “ch ng sót m t câu nào”. Nghe đ

ề ủ ứ ề ắ ẳ ộ ủ ứ ữ ế ề ả

ệ ầ ề ế ậ       :  Tình yêu làng, yêu n   Lu n đi m 1 ư   ­    Cũng nh  bao con ng i Vi ắ th bùng n , ng m t mi n quê xa xôi, h o lánh. Ông Hai th c s  bu n khi ph i xa làng.   lòng ông đau đáu nh  quê, c  “  làng quá.  ­ Ông Hai luôn khoe và t ấ gia vào cu c chi n đ u chung c a dân t c.  cượ   ­  Ông luôn  tìm cách nghe tin t c v  kháng chi n  ứ   nhi u tin hay , nh ng tin chi n th ng c a quân ta,  ru t gan ông c  múa c  lên, náo n c, ầ bao nhiêu ý nghĩ vui thích chen chúc trong đ u óc.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

221

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ể

ậ ư ố ẹ ấ ặ ướ ủ  :    c c a ông Hai khi nghe tin làng theo gi c ả ặ   t đ p  y trong ông

ỗ ỗ ặ ế ợ ầ ữ

ộ ấ ứ ữ

ặ i, da m t tê rân rân. Ông lão l ng đi t

ổ ư ư ư ầ ồ ổ ấ ở ượ c”. Khi tr n tĩnh l ng nh  không th  đ ư ữ i t n c  đã k

ạ ố ị i kh ng đ nh h  “v a

d ướ ế ề

ỉ ấ ụ ư ạ

ẳ ổ ấ  hào v  làng th  là s p đ  tan tành tr ổ ướ ạ ớ i v i ông. Không ch  x u h  tr i quay l ng l ủ c bà con mà ông cũng t ấ ư ế ộ ờ ộ ử ạ ấ

ừ ấ Lu n đi m 2: Tình yêu làng, yêu n   (Nh ng khi nghe tin làng ch  D u theo gi c thì bao nhiêu tình c m t ằ Hai b ng nhiên bi n thành nh ng n i lo âu, d n v t) ẹ ắ   ờ ấ ộ  ­  Khi nghe tin quá đ t ng t, ông Hai s ng s , x u h  và u t  c: “c  ông lão ngh n  ng ạ   ưở ẳ ạ ặ i h n l ể  ấ ườ ả ượ c ph n nào, ông còn c  ch a tin cái tin  y”. Nh ng r i nh ng ng đ ề   ể ọ ừ ở ướ ấ ọ i  y lên” làm ông không th  không tin. Ni m rành r t quá, l ấ   ự c cái tin sét đánh  y. Cái mà ông yêu quý nh t t ự  nay cũng đã l ấ th y  ông m t đi h nh phúc c a riêng ông, cu c đ i ông cũng nh  ch t m t m t n a.  ỉ  ­  T  lúc  y trong tâm trí ông Hai ch  còn có cái tin d   y xâm chi m, nó thành

ặ ờ ả ứ ữ ế ữ ấ i bàn tán và cúi g m m t

ặ ề ử ọ ằ ề ế

ứ ướ ế ồ ủ ng, r i t

ớ ắ ủ ườ ề ả t gian, ông “cúi g m m t mà đi”, v  đ n nhà ông  c m t ông lão c  giàn ra”. Bao nhiêu  ơ

ỗ ắ ữ ằ ụ ụ ủ

ả ặ ấ ẽ ẫ ộ

ố ộ ỗ m t n i ám  nh day d t. Ông tìm cách l ng tránh nh ng l ằ ố ệ xu ng ra v . Nghe ti ng ch i b n Vi ắ ậ ằ n m v t ra gi i thân nhìn đàn con, “n ố ờ ạ ỏ ồ câu h i d n v  xo n xuýt, b a vây làm tâm tr ng ông r i b i trong c n đau đ n, h t  ư ả ế ạ h ng đ n mê d i, d  d n và gay g t.. Ông c m th y nh  chính ông mang n i nh c c a  ướ c theo gi c, c  các con ông cũng s  mang n i nh c  y.  m t tên bán n ấ

ườ ể ớ ưở i ta đang đ  ý, ng

ệ ệ ụ ấ  nhà, nghe ngóng tình  ế i nói xa xa,  ườ i ta  t gian, cam –

ộ ủ ạ ể ạ ộ i, ông cũng đ  ý, dăm b y ti ng c hình bên ngoài. “M t đám đông túm l ơ ộ ạ ng nh  ng ông cũng ch t d . Lúc nào ông cũng n m n p t ữ ế đang bàn tán đ n “cái chuy n ây”. Thoáng nghe nh ng ti ng Tây, Vi i chuy n  y r i!” i ra m t góc nhà, nín thít. Thôi l nhông… là ông l

ư ạ c b c

­  Nh ng chính lúc này, tình c m đ p trong con ng ơ rõ h n bao gi ẹ ằ  h t. Nh ng đau đ n, d n v t, s  h  th n đ n t

ữ ả ự ờ ế ố ộ

ng và T  Qu c, bên nào n ng h n? Quê   ỉ ươ ơ i đó, lòng ng đáng yêu, đang t

i ông Hai l ế ộ ố ư ớ ổ hào... Nh ng gi ạ ẹ ắ ố ườ ng và tình yêu t qu c xung đ t d  d i

ầ ộ

ả ớ ả ớ ọ ờ ư i. Tình yêu quê h ự i”. Ông đã t ng nh  làng da di

ề ế ừ t, t ng ao  ở ợ ả ườ ớ ố

ừ ỏ ụ ồ ả ế ị

ố ấ ồ ư ậ ả t

ơ ỗ ẩ ở ­  Su t m y ngày ông không dám đi đâu. Ông quanh qu n  ả ư ườ ế ệ ấ ồ ượ ộ ườ i càng đ ẩ ặ ự ổ ẹ ộ t cùng đã đ y ông  l ặ ổ ươ Hai vào m t tình hu ng ph i l a ch n. Quê h ớ ự ng nh  m i ch  nghĩ t  đây.... d h ộ ữ ộ ươ ông Hai đã ngh n đ ng l ư trong lòng ông. M t ý nghĩ tiêu c c thoáng qua trong đ u: Hay là quay v  làng. Nh ng  ướ ượ ồ ở ừ ấ c tr   r i ông c m th y “r n c  ng c đ ề ề ứ ậ ứ v  làng. Nh ng “v a ch m nghĩ, l p t c ông lão ph n đ i ngay” b i vì “v  làng t c là  ể ượ ỏ c! Làng thì  b  kháng chi n, b  C  H ”. Cu i cùng ông đã quy t đ nh: “không th  đ ế ẫ ậ yêu th t, nh ng làng theo Tây m t r i thì ph i thù”. Nh  v y,tình yêu làng d u có thi tha, mãnh li

c.  ố ớ ươ ự ự

ừ ế ộ

ườ ề ấ

ư ế ư ể ạ ệ ế t đ n đâu, cũng không th  m nh h n tình yêu đ t n ề ẩ ­  Chu n m c cho tình yêu và ni m t ưở  là cu c kháng chi n. Tuy đau xót t ẫ ướ ng v  kháng chi n, v n tin  ể ấ ướ ấ   ng, đ i v i ông Hai lúc b y ư ủ   ẳ ng ch ng b  t c nh ng trong cõi th m sâu c a ề ố ẹ   ẫ  nh ng đi u t t đ p, ệ ọ ề  hào v  quê h ế ắ ế ề i nông dân  y v n h ồ ở ữ ớ ẩ ụ ỡ ộ ợ  cho tâm h n không v n đ c, đ  đón đ i m t đi u gì đ  đau đ n, tuy t v ng

ờ gi ấ t m lòng, ng ố ữ c  gi h n. ơ

ự ớ ứ ấ ỏ

ộ ụ ồ ư ướ ứ ẹ ắ ả ọ Ủ + Khi tâm s  v i đ a con nh  còn r t ngây th , nghe con nói: “ ng h  c  H  Chí trên hai má, gi ng ông nh  ngh n ơ c m t ông Hai c  giàn ra, ch y ròng ròng Minh”, n

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

222

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỉ ồ ả ộ ụ ồ

ỗ ấ ươ ồ ủ ẫ i nông dân  ươ

ớ ấ ệ ươ ỗ   ng và n i c b y

ở ả ườ ớ ng, yêu quê h ế ng r i xa công vi c chi n đ u chung c a đ t n ớ ủ ấ ướ ấ  làng ch  D u”.

ờ ủ ờ ồ ợ ầ ấ ố ự ắ ự ớ ứ ắ

ỷ ớ ạ ế

ố ế ậ ờ ớ ư ế ấ ộ ụ ồ ặ ơ

ể Tình yêu làng, yêu n c c a ông Hai khi nghe tin làng kháng

ế ướ ủ ồ ượ ả . chi n (Ni m vui c a ông Hai khi tin đ n đ

ả ệ ạ ừ i: “  đúng r i,  ng h  c  H  con nh ?”.  Ph i chăng, trong tâm h n ng l ấ ch t phác  y v n không phút nào nguôi ngoai n i nh  quê h ờ đau đ n khi nghe tin quê h gi ? Tâm s  v i đ a con, ông Hai mu n b o con nh  câu “nhà ta   nh c mình “ ng h  c  H  Chí Minh”. T m lòng  Đ ng th i ông nh c con­ cũng là t ề ữ thu  chung v i kháng chi n, v i cách m ng th t sâu n ng, b n v ng và thiêng liêng:  ờ ế “Cái lòng b  con ông là nh  th  đ y, có bao gi  đám đ n sai. Ch t thì ch t có bao gi ơ đám đ n sai”.  Lu n đi m 3: ủ ế ­  Đ n khi bi c c i chính ủ t đích xác làng D u yêu quý c a ông không ph i là làng Vi

ứ t gian,  ấ

ỡ ẳ ườ ủ ặ i”, m t ông “t i nông dân, căn nhà

ầ ờ ế ạ ậ ướ

ế ơ ườ ậ ươ ộ ờ ố ề ồ ộ i bi ườ ệ ủ ả ộ t cái tin “Tây nó đ t nhà tôi r i bác  ” m t cách t i vui, r ng r  h n lên”. Đ i v i ng ể ả  hào nh  m t ni m h nh

ố ớ ng h  h  loan báo cho m i  ư ộ ư ạ ướ ự ồ ỗ ng trào ra h n nhiên nh  không th  kìm

ượ ủ ườ ế c bi

t làng mình là làng yêu n ả i dân quê khi đ ủ ậ ắ

ự ự ủ c c a ng ị ặ ố ớ ướ ủ ạ c cách

ữ ể ậ t b c trong nh n

ả ồ ờ

ạ ứ ạ ữ ủ ạ ồ

ộ i giác ng  cách  ể ố ượ ẩ ấ ủ ọ ẫ ườ ữ i nông dân gi ng nhau,

ệ ấ ạ

ươ ườ ừ ộ ỗ

ộ ọ ở  ph  thu c h  tr   ố do làm ch  cu c đ i, làm ch  đ t n

ấ ướ ươ ộ ng, đ t n

ả ướ ặ ả ồ ớ ủ c. T  đó đã c ng c  và làm  c, tr  thành m t tình c m v ng  i ữ ng t

ệ ộ ậ ế ấ ố

ả ủ

ề ả ề ộ ướ ạ ẹ ộ ớ ợ ầ ườ i ông Hai nói riêng và ng ế ặ t đ t tình yêu đ t  ấ ả t c  cho cách  ệ t  i nông dân Vi

ậ ề ế ừ ỗ n i vui m ng c a ông Hai th t là vô b  b n: “Ông c  múa tay lên mà khoe cái tin  y  ọ ớ v i m i ng ọ là c  nghi p c a c  m t cu c đ i, v y mà ông sung s ạ ng ể phúc th c s  c a mình. Đó là n i lòng sung s ướ ẫ ượ c d u cho nhà  nén đ ộ mình b  gi c đ t. Tình yêu làng c a ông Hai  th t là sâu s c và c m đ ng. ắ ệ ­ So v i lão H c trong truy n ng n cùng tên c a nhà văn Nam Cao tr ế ộ ượ ậ ấ m ng tháng Tám, rõ ràng ta th y ông Hai có nh ng đi m ti n b  v ố ườ th c, tâm h n, tình c m và tính cách. Đó chính là nh  vào đ ng l ả ọ c. Lão H c và ông Hai có nh ng đi m tính cách m ng c a Đ ng, Bác H  mà h c có đ ữ ư khác nhau nh ng h  v n có nh ng ph m ch t c a nh ng ng ề ề ng thi n. Khi cách m ng tháng Tám thành công đã đem  đ u hi n lành, ch t phác, l ệ ụ ậ ế ự ổ ờ i nông dân. T  m t thân ph n nô l đ n s  đ i đ i cho m i ng ủ ấ ướ ườ ự ừ ủ ộ ờ ộ thành m t ng i t ở ắ ữ n n t ng v ng ch c cho tình yêu quê h b n, thiêng liêng sâu n ng, n ng cháy. =>  Trong hoàn c nh toàn dân đang h cu c kháng chi n ch ng pháp, b o v  đ c l p dân t c, ông Hai đã bi c lên trên tình yêu cá nhân c a mình v i làng ch  D u, ông dành t n ườ m ng. Đó chính là nét đ p trong con ng Nam nói chung.

ồ

ườ ổ ỗ ộ qu c. Ông Hai đúng là m t con ng

ư ế ộ ố ớ ủ ề ắ

­ Văn hào I li a, E ren bua có nói: …” Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu đ ng quê  ồ ề ở i nh  th . Ni m vui, n i bu n  tr  nên lòng yêu t ồ ủ ủ c a ông đ u g n bó v i làng. Lòng yêu làng c a ông chính là c i ngu n c a lòng yêu  c.ướ n

ậ ể ự ệ ậ ậ Lu n đi m 4: . Ngh  thu t xây d ng nhân v t ông Hai

ậ ộ

ự ư ế ắ ấ ớ ị ầ   ­ Nhà văn Kim Lân đã khá thành công khi xây d ng nhân v t ông Hai, m t lão nông c n cù, ch t phác, yêu m n, g n bó v i làng quê nh  máu th t.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

223

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ộ ộ ọ ượ ự ử ộ ộ c m t tình hu ng khá đ c đáo là s  th  thách bên trong b c l

ề

ả ụ ể ợ ả c nhà văn miêu t

ệ ạ ậ ượ ả

ạ ả ạ ẽ ề ự +  Nhà văn  đã ch n đ chi u sâu tâm tr ng.  + Tâm lý nhân v t đ qua các ý nghĩ, c m giác, hành vi, ngôn ng . Đ c bi đ

ị ằ ặ

ế ả ế

ậ ẩ

ượ ả ặ ồ ỉ ệ ấ ồ  ». Khi tin đ n đ c c i chính thì «

ỗ ễ ộ ế  c  th , g i c m qua các di n bi n n i tâm, ữ ặ ễ ả  đúng và gây t là nhà văn đã di n t ậ ứ ượ ấ ượ ng m nh m  v  s  ám  nh, day d t trong tâm tr ng nhân v t.  c  n t ổ : « Đã ba b nố   ặ VD1 (tâm tr ng)ạ  : Khi nghe tin làng theo gi c thì b  d n v t, đau kh ứ ướ hôm nay, ông Hai không b   c chân ra đ n ngoài, c  đ n bên bác Th  ông cũng không ộ ấ ỉ ố   dám sang. Su t ngày ông ch  quanh qu n trong cái gian nhà ch t ch i  y mà nghe ngóng. ọ   ồ ạ i chuy n  y r i …… thôi l  cái m t bu n th u m i ươ ngày b ng t

ả ộ ộ VD2 : Miêu t

ế ấ ủ ằ ế ạ  : Khi mu n bi t th o ườ ứ t tin t c thì

ỡ ẳ ạ i vui, r ng r  h n lên  đúng các « ư ọ ờ ọ ồ ờ ờ ả

ề ứ ặ ằ ắ ặ ông Hai c  cúi g m m t xu ng mà đi

ứ ế ế ệ ố

ướ ể ụ ứ i nông dân ố  : « ông cứ  ỏ  ». Khi nghe tin làng theo   » r i «ồ  n m ch t hai bàn tay mà rít lên  :  ồ   t gian bán ồ ượ ả    ông lão c  múa tay lên mà c c i chính thì «

ế ớ

». ả ứ  » b ng hành đ ng c a m t ng  ph n  ng hi n lành, ch t phác và ch a đ c thông, vi ườ đ ng v  v  xem tranh  nh ch  ng i khác đ c r i nghe l m ố ặ gi c thì « ơ « chúng bay ăn mi ng c m hay mi ng gì vào m m mà đi làm cái gi ng Vi c đ  nh c nhã th  này  ». Khi tin đ n đ n ườ ọ ồ ấ i.  khoe cái tin đ n  y v i m i ng ả ể ế ờ VD3 : Ngoài ra còn ph i k  đ n các hành đ ng, l

ủ i nói, suy nghĩ c a nhân v t ông ụ ủ ố ậ ộ ậ ư : Bà Hai, các con, m  ch  nhà….

ứ ệ ớ Hai trong m i quan h  v i các nhân v t khác nh ầ ạ ạ ố ộ

ậ + Các hình th c tr n thu t (đ i tho i, đ c tho i….)  ế ứ ấ ượ

ậ ng nhân v t ông Hai. ậ ự C. K t bài (sgk) ẫ ủ ­ S c h p d n c a hình t ủ ­ Thành công c a nhà văn khi xây d ng nhân v t ông Hai.

ệ ả ắ ườ VD: ắ  Qua truy n ng n “Làng”, tác gi đã kh c ho  thành công hình t

ộ ượ c h n nhiên ch t phác nh ng xúc đ ng. Hình t

ả ừ ườ ủ ữ i  ậ   ng nhân v t ệ ạ ư ế ộ ng m t ng ượ i nông dân Vi

ướ ồ ự ộ ừ ờ ố

ầ ủ ế ệ ạ ụ ộ ệ ắ ọ c m t cách

ể ể ượ ớ ữ ế ệ ả t Nam v i tình yêu quê i dân kháng chi n Vi

ươ ấ nông dân yêu làng, yêu n ế ả ông Hai v a ph n ánh chân th c nh ng n p c m, n p nghĩ c a ng t  ế Nam trong th i kì đ u c a cu c kháng chi n ch ng Pháp, v a có ý nghĩa giáo d c sâu  ắ ố ớ s c đ i v i nhi u th  h  b n đ c. Qua truy n ng n này, ta có th  hi u đ ắ ườ sâu s c thêm v  hình  nh nh ng ng ng đ t n h ề ề ấ ướ c.

========================

ớ ớ ố Đ  bàiề 2: V i truy n ng n « ắ  Làng », Kim Lân mu n nói v i chúng ta

ệ ẳ ữ

ả ấ ạ ố : Cách  ề m ng và kháng chi n ch ng nh ng không làm m t đi tình yêu làng quê truy n  ớ ẻ th ng mà còn đ a đ n cho tình c m  y nh ng bi u hi n hoàn toàn m i m .

ế ư ế ậ ệ ủ ị ữ Hãy làm rõ nh n đ nh trên qua vi c phát tri n  ni m hãnh di n c a ông Hai

ỗ ấ ể ệ ề ể ầ ưở ệ ồ ủ ổ ề v  làng ch  D u và n i đau bu n t i h  khi ông l m t ặ   ng làng ông theo gi c.

ợ ầ     : Dàn ý

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

224

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ắ ả i thi u ng n g n v  tác gi

và tác ph m ố ẩ ẩ ọ ấ ư ứ ố ề ớ A. M  bàiở  :  ề ệ ớ ­ Gi ­ Kim Lân sáng tác r t ít, nh ng s  tác ph m ít ỏ ấ ạ i  y l i có s c s ng lâu b n v i

ờ th i gian.

ệ ủ ợ ầ ề ề ả ộ ớ B. Thân bài  1. Tình yêu, ni m hãnh di n c a ông Hai v i làng ch  D u, m t tình c m truy n

ủ ố ườ th ng c a ng i  nông dân VN.

ớ ẻ ắ ụ ớ , hào…. nh  khóa bình

làng…. dân h c v

ộ ớ ủ ắ ỗ ị

ể ẻ.

ợ ầ ớ ắ ế ở

ợ ầ ữ ấ ả ộ ớ ủ ớ i tuyên

ề ủ ạ ế ồ ề ị ớ ờ ắ ề truy n c a ông đ u liên quan đ n làng quê, đ n kháng chiêns, đ n cách m ng.

ế ắ ừ ớ ề ­ Ông luôn khoe làng, nh  v  làng, nh  anh em x  đ p  ọ ụ ở => Làng ch  D u luôn là ru t th t, g n bó, là n i nh  c a ông. ệ 2. Bi u hi n m i m ­ tình yêu làng g n bó máu th t v i cu c kháng chi n   làng ch  D u. ­ T t c  bu n vui c a ông đ u g n v i làng, v i cách m ng. Nh ng l ạ ự ườ ng tr c, ám

ạ ả ế ắ ạ ắ i, l p b p – ý nghĩ làng quê luôn th + V a nghe tin ­> quay ph t l ắ nh ­> nói nhanh trong tâm tr ng lo l ng.

ữ ả ặ ờ i, da m t tê rân rân ­> c m giác bàng hoàng, s ng s  khi nghe

ạ ẹ ắ ổ + C  ngh n  ng l ạ ữ ủ ổ ế i h  đ n tê d i. tin d , t

ế ặ ộ ỗ ộ ườ ưở ư + Tin đ t ng t + n i đau xót khi n ông Hai l ng ng i đi t ở ng nh  không th

đ c.ượ

ễ ả ấ ụ ể ỗ ớ ưở => KL đã di n t r t c  th  n i đau đ n xót xa c a ông khi l m t

ủ ủ ổ ấ ng làng ông  ữ ấ theo tây. Càng yêu làng bao nhiêu, ông Hai càng t

i h  b y nhiêu tr ườ ậ ỗ ả ứ ầ ướ c cái tin d   y.  ả   ợ ầ i làng ch  D u. C m

ố giác t

ổ ướ ằ ặ ắ ứ ế ỗ ổ t trút n i đua kh  vào đâu, ông c m t c  giàn ra, không bi

ủ ế ủ ượ ộ

ế ố ợ ỉ

ể ệ ư ấ ả ả ả ạ ộ ị

­  ông đ ng l ng ra ch  khác, không dám nh n mình là ng ủ ổ i h  đeo bám ­> ông cúi g m m t xu ng mà đi. ­ Ông lão đau kh , n ớ  :… đau đ n rít lên ử ể ệ ạ c th  hi n qua hành đ ng, câu nói, c   ­ Suy nghĩ , tâm tr ng ch  y u c a ông đ ớ ấ ạ ộ ộ ả ữ  bên ngoài. Có đ c tho i n i tâm nh ng r t ít­> phù h p v i  ch  ­ nh ng y u t  miêu t ị ấ   ộ ấ ông Hai,m t nông dân ch t phác, gi n d  ­> th  hi n tình c m r t m c m c, gi n d , r t nông dân.

ả

ớ ứ ể ơ ệ ổ ỗ

ặ ứ ­ Tin làng theo gi c c  ám  nh ông ­> ông không dám đi đâu ự ể ổ ộ ­  Không có ai đ  th  l ư ể ặ

ớ ươ ằ ữ tâm s  _ trò chuy n v i đ a con đ  v i bót n i kh  tâm,  ư ể ỏ d n v t trong lòng ông. ông nói nh  đ  ng  lòng mình, nh  đ  minh oan cho lòng mình  n a, cho v i b t n i nh  th ng.

ấ ả ớ ớ ộ ơ ớ ỗ ẻ ờ ủ

ủ ­ L i c a tr  nh  hay chính là t m lòng c a ông v i CM, v i KC ­> c m đ ng,  ự ủ ắ ướ ỏ ớ c m t giàn ra, nói v i con hay chính là t nh  lòng mình. n

ị ẳ ả ườ ủ ắ ớ ợ ầ i dân làng ch  D u v i CM.

ắ ố ủ ủ ơ .

ư ắ => Kh ng đ nh tình c m s t son c a ông, c a ng ố => KL đã th  hi n h t s c m c m c, chân quê nh ng sâu s c tình yêu làng

ông mu n minh oan cho mình hay cho làng quê , n i chôn rau c t r n c a ông ộ ủ ế ứ ạ ạ ườ ể ệ ế quê, yêu kháng chi n, cách m ng c a ng i nông dân.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

225

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

................................................................................

Ặ

Ẽ

BÀI 2 : L NG L  SA PA.

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

I. T¸c gi¶ ễ ở ệ

ạ ộ ả ỉ  huy n Duy Xuyên, t nh Qu ng Nam. Trong ệ ở  liên khu V, sau

ố ế

ữ

ộ ạ ế ề ệ ộ ố ự ắ ữ ắ Đ  tài h ế ậ ộ t truy n ng n và ký.

ườ ng.

ấ ầ ẹ

ệ ủ ườ ơ ấ ẻ ẹ ẻ ẹ ườ   i, ơ ộ   ng mang ch t ký, mang v  đ p th  m ng

ắ ẩ ề ụ ậ

ồ ệ ưở

ữ ệ ệ ữ ơ   t nhi u, đã cho in hàng ch c t p truy n ng n và ký. Tác ph m chính: Bát c m ng (1962), Trong gió   ỏ   ơ i

ế ỗ ề

ự ế ế 1970,  là k t qu  c a chuy n đi th c t lên Lào

ả ủ ấ ả t năm  ữ ế c vi ừ ậ Gi a trong xanh xu t b n năm1972 ế  t p .

ượ ệ . Truy n rút t ề   : ả       v  tác ph m

ẩ ố ộ

ố ặ ở ạ  tr m khí t

ỉ ệ ủ ệ

ộ ể ạ ệ

ọ ơ ư ỡ ố ố ệ ậ

ệ ặ ể ệ ữ ọ

ự ừ ộ

nhiên mà còn đ ồ ạ ế ả ủ ậ ộ

ậ ầ ậ ủ ượ ệ ệ ệ

ể ậ ậ ậ

ủ ế ừ ể ư ậ ắ ạ ọ ủ ạ ệ ậ ị

ư ẻ ớ ườ ậ ậ ­ Nguy n Thành Long (1925 ­1991), quê  kháng chi n ch ng th c dân Pháp  (1946 ­1954) ho t đ ng văn ngh   1954 ông t p k t ra B c, chuyên sáng tác.  ỉ   ­ Ông là m t trong nh ng cây bút văn xuôi đáng chú ý trong nh ng năm 1960 ­1970, ch ờ   ướ chuyên vi ng vào cu c s ng sinh ho t, lao đ ng đ i th ả ­ Phong cách văn xuôi nh  nhàng, tình c m, gi u ch t th  và ánh lên v  đ p con ng mang ý nghĩa sâu s c.ắ Truy n c a ông th trong tr o.ẻ ế  ­  Ông vi ấ ụ ồ c  H  (1955), Gió b c gió n m (1956), Chuy n nhà chuy n x ế bão (1963), Nh ng ti ng v  cánh (1967), Gi a trong xanh (1972) , Lý S n mùa t (1980), Sáng mai nào, x  chi u nào (1984)...  II. Tác ph m.ẩ                  1.Hoàn c nhả  : Truy n đ ệ ủ Cai c a tác gi ộ ố 2. M t s  nét   ệ ấ ơ ỡ ấ   ả ệ ­ Truy n “LLSP” có c t truy n r t đ n gi n, xoay quanh m t tình hu ng g p g  b t ượ   ư ẻ ớ ờ ữ ng ng  gi a ông h a sĩ già, cô kĩ s  tr  v i anh thanh niên làm công tác  ậ ỉ trên đ nh Yên S n thu c Sa Pa. Nhân v t chính c a truy n – anh thanh niên ch  hi n ra   ữ ố ẹ   ả ậ t đ p. i cho các nhân v t khác trong truy n nh ng tình c m t trong ch c lát nh ng đ  l ự ượ ậ ơ ộ ặ   c hi n ra qua s  quan Tình hu ng g p g  này là c  h i thu n ti n đ  nhân v t chính đ ậ   ủ ế ậ t là ông h a sĩ già. Chính vì th  nhân v t sát, suy nghĩ c a nh ng nhân v t khác, đ c bi ượ ỉ ệ  cái nhìn và c soi chi u, đánh giá t chính không ch  hi n ra m t cách t   ữ   ế ữ ủ ả i tác đ ng đ n tình c m và suy nghĩ c a nh ng c m xúc c a nh ng nhân v t khác, r i l ậ ấ nhân v t  y. ầ   ­ Đi m đáng chú ý trong ngh  thu t tr n thu t c a truy n ng n này là truy n đ c tr n ả    đi m nhìn và ý nghĩa c a nhân v t ông ho  sĩ. Vì v y, dù không ph i thu t ch  y u t ớ   là nhân v t chính nh ng nhân v t ông ho  sĩ có v  trí quan tr ng trong truy n. Cùng v i   ng, ông nhân v t anh thanh niên, các nhân v t khác (bác lái xe, cô kĩ s  tr  m i ra tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

226

ạ ả ế ư ộ

ầ ậ ể ệ ữ ứ ề ướ n ra d ư ưở  t i Sa Pa, anh cán b ng c a tác ph m.

ậ ệ ủ ọ c nhà văn g i theo gi

ổ ệ ụ

ệ ưở i đ c liên t

ẻ

ệ

ả ấ ạ ế ừ t, t

ấ ữ các chi ti ở ố ả  mu n ng ỉ ả ủ ệ ư

ậ ứ ả

ệ ẹ ứ ữ ẹ ữ ọ ơ ủ ữ

ọ ộ ậ ề ứ ể ặ ỡ ữ ề ề ả ề

ả ậ ượ ẻ ẹ ủ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ư ở ườ ậ ho  sĩ) và c  nh ng nhân v t gián ti p nh  ông kĩ s    v ẩ ủ ề ề kĩ thuâ  nghiên c u v  sét) đ u góp ph n th  hi n ch  đ  và t ỉ ượ ớ ề i tính ­ Các nhân v t trong truy n đ u không có tên riêng, ch  đ   ủ ạ ư và tu i tác (anh thanh niên, cô kĩ s  nông nghi p, ông ho  sĩ già...) => D ng ý c a tác   ậ ố ẹ ữ ế ườ ọ   t đ p mà trong truy n không ng đ n nh ng nhân v t t gi ờ   ứ ề ố ữ ph i ch  là nh ng cá nhân riêng l  mà là s  đông. Đi u này tăng thêm s c khái quát đ i ố s ng c a câu chuy n. ừ ơ    khung c nh thiên nhiên Sa Pa ­ Truy n có ch t th  bàng b c toát lên t ậ ớ   ồ ơ ấ  chính trong tâm h n các nhân v t v i đ p nh  nh ng b c tranh và ch t th   y còn  ệ ạ ấ   ớ ấ ẽ nh ng suy nghĩ, c m xúc th t trong sáng, đ . Ch t th  c a truy n l i đi li n v i ch t ứ   h a. Truy n cũng có th  xem là nh ng b c tranh đ p, nh ng b c tranh v  c nh thiên ậ   nhiên Sa Pa, v  cu c g p g  gi a ba nhân v t và b c chân dung kí h a v  nhân v t chính – anh thanh niên.  ộ 3.N i dung ệ ậ c v  đ p c a hình t

ẹ ớ

ố ồ ẻ ề ẫ

ườ ả ố ữ i nh ng con ng i nh  anh. Tác gi

ớ ư ậ ữ ệ ộ ữ  c a Sa Pa  có nh ng con ng

ư ườ ọ ườ i làm vi c và lo nghĩ nh  v y cho đ t n ủ ự ề ấ ộ g i ra v n đ  v  ý nghĩa và ni m vui c a lao đ ng t

ả ợ ủ ụ ề ề ườ i.

4.Tóm t

ượ   ng nhân v t chính – anh thanh niên ­ Truy n giúp ta c m nh n đ ớ ệ ắ ữ   ­ v i nh ng suy nghĩ sâu s c và lòng yêu ngh  nghi p, v i cách s ng đ p, trong công ệ ệ ộ ặ ầ   . Truy n còn ca vi c th m l ng m t mình gi a núi cao mà v n không cô đ c, bu n t ế ớ ợ i đ c trong cái ng i và th  gi    mu n nói v i ng ấ ướ Qua  ẽ ủ ặ l ng l c.  ữ   ệ  giác vì nh ng câu chuy n, tác gi m c đích chân chính c a con ng tắ ầ ố ờ

ế ư ẻ ớ ề ớ

ề ộ ỉ ế ơ

ế ệ ạ ớ ớ ộ

ậ ổ ờ ị

ấ ơ ả ườ ể ệ ọ ơ

ệ ạ ắ ấ

ệ ủ ắ ồ ồ

ệ ẽ ạ

ớ ữ ứ ộ ớ i v

ế ệ ố

ư ớ ố

ậ ườ ự ị ế ị

ệ ắ ớ ả ờ ố   p, anh TN ph i chia tay m i ng ộ ặ ọ ặ ậ ẹ ườ ứ ế ộ ở ạ  R i cây c u s  4, chi c xe ch  hành khách lên Lai Châu trèo lên núi. Bác lái xe, ông ho ệ ườ ạ ề ạ   sĩ già, cô kĩ s  tr  m i ra tr ng trò chuy n v i nhau v  Sa Pa, v  h i ho , v  h nh ướ ừ ạ ể ấ   i đ  l y n phúc, tình yêu. Chi c xe d ng l c và cho hành khách ngh  ng i. Bác lái xe ườ ề ộ   i cô đ c nh t th  gian. Đó là anh thanh i thi u v i ông ho  sĩ và cô gái v  m t ng gi ỉ ầ niên 27 tu i, làm công tác v t lí đ a c u trên đ nh Yên S n cao 2600m. Anh m i hai   ệ   ớ ấ i lên nhà ch i, sau đ y h  nói chuy n v i nhau kho ng 30 phút. Anh k  chuy n ng ớ ố   i đây. Anh r t yêu và g n bó v i công vi c c a mình. Anh còn mình s ng và làm vi c t ơ ọ ở ố ọ    ngăn n p, g n gàng. Nói thích đ c sách, tr ng cây thu c, tr ng hoa, nuôi gà. N i anh  ư ề ạ ệ ớ   i thi u v i ông ho  sĩ v  ông kĩ chuy n v i anh, ông ho  sĩ đã v  anh. Nh ng anh đã gi ả ố   ườ ồ ư ướ ườ i cũng gi ng n rau Sa Pa, anh cán b  nghiên c u b n đ  sét­ nh ng ng s  d ấ ướ   ổ ẻ ệ ạ ư c. nh  anh, say mê làm vi c, c ng hi n tu i tr , trí tu , h nh phúc cá nhân cho đ t n ầ ẽ   ạ ấ ậ Cô kĩ s  sau khi nói chuy n v i anh TN nh n th y bàng hoàng m i tình đ u nh t nh o ề ế ị ừ ỏ ủ  b  là đúng đ n và yên tâm v i quy t đ nh nh n công tác mi n núi. Sau 30 c a mình t   ế   ệ phút nói chuy n, đ n gi i trong s  b n r n và quy n luy n. Anh không quên t ng hai ng i m t làn tr ng, t ng cô gái m t bó hoa th t đ p.

B   . Phân tích truy n.ệ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

227

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẻ

1. V  đep c a thiên nhiên Sa Pa. ặ ữ ữ

ủ ộ ỏ ỉ ủ

ờ ạ ườ ắ ư ổ ộ ắ ả ộ ẻ ẹ ể ấ ở ừ ấ

ả ượ

ắ ổ ư ạ

ở ượ ả  » C nh đ ạ ớ  : r c r  và b t ng . Ánh n ng d ễ ắ ơ i gay g t h n « ở  trên cao tr  xu ng. Và  ộ

ế ừ ầ ứ ố ẽ ặ

ắ ầ ầ ư ắ ả ọ ố c quan sát t ơ  nên khoáng đ t, hùng vĩ h n. R ng cây nh  « ặ ồ », ánh n ng khi n thiên nhiên Sa Pa l ng l i đ t cháy r ng cây

ạ ớ ố ầ ể ả

ủ ạ tình cho câu chuy n. Bên c nh Sa Pa c a n ng còn có Sa Pa c a mây

ấ ữ ộ ườ ừ ơ » D ng nh  con ng ắ ng…

ủ ướ ươ t s ị ư ớ ủ ầ ồ

ị ấ ệ ấ ả ớ

ầ ị

ủ ừ ấ

ư ầ ấ

ữ ế

ợ ổ ậ ơ ố ủ ơ ộ ố ấ

ề ủ ặ ấ ố ẳ ộ mà không ph ng l ng, bình yên mà r t s ng đ ng.

ườ ủ Có m t Sa Pa c a nh ng r ng đào, nh ng đàn bò lang c  đeo chuông đang thung   ắ   ặ thăng g m c , khung c nh ch  có th  th y   r ng núi. Có m t Sa Pa c a n ng, n ng ầ   ự ỡ đem l ng nh  sáng d n i cho Sa Pa m t v  đ p m i ắ c Nguy n Thành Long miêu lên trong khung c nh thiên nhiên. Cái n ng chói chang đ   ư  ừ  «ả  đ t cháy r ng cây ố ắ  » và cái n ng vào cu i bu i tr a l t  ánh n ng nh ộ  ố ủ ắ ừ ạ ạ ả ở ph  kh p , m  b c c  con đèo  góc đ ố   ấ ư  m t bó đu c y, thiên nhiên càng tr ắ ổ   , tr m m c mà đ y s c s ng. kh ng l ừ ắ    », đ c câu văn, ta c m giác nh  n ng đang di « N ng b t đ u len t ề ể chuy n, đang ch y d n trên các tri n núi. Có th  nói câu văn miêu t    thiên nhiên đã làm ệ  :  thêm ch t tr ườ   ụ « mây cu n tròn t ng c c, r i trên các vòm lá  i   đang đi trong mây. Mây cũng h n nhiên, tinh ngh ch chui vào g m xe. Và v i th  pháp ữ ử  nhân hoá r t thú v   y, Sa Pa còn hi n lên v i hình  nh cây thông và nh ng cái cây t ủ ừ  ». Cây   cái đ u màu hoa cà lên trên màu xanh c a r ng kinh – chú bé ngh ch ng m nhô « ả ơ ữ ử    kinh nh  hài hoà, n i b t gi a màu xanh c a r ng núi. Khung c nh r t nên th  và câu t ề ế ế   ả ư ẻ ẹ ả  nh  không h  bi văn cũng đ y ch t th . Khung c nh mang v  đ p bình yên, êm  t đ n ổ ủ ư ườ ạ bom đ n, khói thu c c a chi n tranh. D ng nh  nh ng thay đ i c a cu c s ng không   ượ ế ề   ệ ệ ạ ch m đ c đ n n i đây. Nhan đ  c a truy n, thiên nhiên trong truy n cũng r t êm đ m, ẽ ặ ư nh ng l ng l ẻ ẹ ủ 2. V  đ p c a con ng i.

ậ a. Phân tích nhân v t anh thanh niên.

ị ậ ủ ả ủ ả  : c a tác gi

ấ ủ ừ ầ

ậ ỡ ố

ị ỉ ậ ậ ệ ớ ộ ấ ượ ỉ ệ i ngh  nh ng đã đ  đ  các nhân v t khác k p nghi nh n m t  n t

ạ ề ấ ấ ạ ư ng nh  anh l

ở ủ a1   . V  trí c a nhân v t và cách miêu t ệ ậ ệ Anh TN là nhân v t chính c a truy n, dù không xu t hi n ngay t  đ u truy n mà   ủ ọ ừ   ộ ặ ữ ch  hi n ra trong cu c g p g  ch c lát gi a các nhân v t kia v i anh, khi xe c a h  d ng ạ  ộ ủ ể ư ạ ng, m t “kí ho l ồ ườ chân dung” v  anh r i d   i khu t l p vào trong mây mù b t ngàn và cái ặ l ng l

ữ

ỉ

ả ơ

ạ ặ ấ ẽ ự ố ư ắ c th i ti

ụ ụ ả ộ ấ ấ ế ấ ầ ờ ướ , 11 gi

ệ ờ ờ , 4gi ắ ư ệ ầ ỏ

ế ơ ề ổ ủ ư ệ ả ố

ẽ  muôn thu  c a núi cao Sa Pa.   ậ ẹ ủ     a2.   Nh ng nét đ p c a nhân v t.   ố ộ ệ : M t mình trên đ nh núi cao 2600m quanh năm   ­  Hoàn c nh s ng và làm vi c ệ ủ ữ ỏ su t tháng  cô đ n gi a c  cây và mây mù l nh l o. Công vi c c a anh là “đo gió, đo   ờ ế ằ   t h ng m a, đo n ng, tính mây, đo ch n đ ng m t đ t, d  vào vi c báo tr ờ ề   , 19 gi ) đ u ngày, ph c v  s n xu t và chi n đ u. Ngày đêm 4 l n(1gi ử ặ   đ n và chính xác, đòi h i tinh th n trách nhi m cao dù m a n ng, gió bão, n a đêm ợ ằ   tuy t r i đ u ph i đi  p. Tuy nhiên cái gian kh  c a công vi c ch a đáng s  b ng cái Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

228

ắ ả ổ ủ

ơ ế ứ ộ ả ố ườ

ỉ ế ừ

ớ ổ ộ ố ớ ể ượ ặ ố

ấ

ấ ề ướ ế c h t đó là

ặ c  ườ ử ả ệ  c a mình và lòng yêu ngh , th y đ ọ

ấ ạ ậ ề

ị ộ ạ ờ

ả ự ư ờ c mình đã góp ph n phát hi n k p th i m t đám mây khô mà nh  đó “ ầ ạ ượ ệ c bao nhiêu ph n l c Mĩ trên c u Hàm R ng ồ ”.

ệ

ớ ắ ệ ủ

ố suy nghĩ và quan ni m đúng đ n ộ ố ầ

ạ ẳ ư ạ ở ỉ

ộ ệ

ơ ớ ẽ ữ ế ồ ự

ế ớ ấ ủ ọ ộ

ố ượ ệ ủ

ứ ấ ồ ế ế ồ

ọ ắ ắ t  ế t

ọ

ẽ ớ ạ ồ ộ

ự ọ ế ổ ộ ủ ố ế ọ ạ ườ ế ớ ộ i m t góc trái gian v i chi c gi

ấ i anh thanh niên  y  còn  có nhi u

ủ ở ấ ả ườ , khao khát đ ấ ấ i

ộ Ở ườ  ng ở ỡ ệ ọ ớ

ớ ấ ớ ố ộ ố ừ ặ ậ

ừ ế ườ ế ầ ộ

ấ ế ướ

ữ ộ ỉ

ư ặ ớ

ươ ả ỗ

ứ ờ ố ”)  “ p

ấ ư ế ả ữ ệ ự  c m th y công vi c và nh ng l i r t

ườ ấ khiêm t n, thành th c ố ủ ư ứ ệ ờ t tình c a bác lái xe là ch a x ng đáng, đóng góp c a mình ch  là bình th

ư ượ ự ẫ ố

ộ ộ ạ ườ ệ ạ ỉ ế ớ t tình gi

ề ớ   i gi i ườ   ng   ng đánh ữ   i thi u nh ng ứ   ộ n rau Sa Pa, anh cán b  nghiên c u ủ ế c đi b  đ i, tr c ti p ra chi n tr ừ ố ệ  ch i, e ng i và nhi ư ở ườ  v

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ơ ố ẻ ự gian kh  c a hoàn c nh s ng: đó là s  cô đ n, v ng v , quanh năm su t tháng m t mình   ế   ộ ườ i” quá ph i ki m trên đ nh núi cao không m t bóng ng i. Cô đ n đ n m c “thèm ng ườ ườ k  d ng xe qua đ i. ng đ  đ c g p ng ẻ ố   ề ả ự ệ ệ ­ Qu  th c, đi u ki n s ng và làm vi c đó là m t th  thách l n đ i v i tu i tr  v n ượ ư anh đã v ộ khát khao và hành đ ng nh ng  t qua hoàn c nh  y. ượ ý nghĩa  ứ ề ủ  + Tr ý th c v  công vi c ủ ầ ệ cao quý  trong công vi c th m l ng c a mình là có ích cho c/s, cho m i ng   i. Anh ệ ổ ủ   không tô đ m cái gian kh  c a công vi c, nh ng anh nh n m nh ni m h nh phúc khi ầ ế ượ không  bi t đ quân ta h  đ + Anh đã có nh ng  ữ ắ   và sâu s c v  cu c s ng và ắ ề ộ ố   công vi cệ  đ i v i cu c s ng con ng ố ớ ườ ằ   ườ i, h ng i. Công vi c c a anh g n bó v i bao ng ệ ả ẫ ệ   ườ ớ ngày anh v n ph i 4 l n nói chuy n v i trung tâm. Hu ng chi còn bao ng i làm vi c ơ   ộ ả ơ trong hoàn c nh khó khăn, cô đ c h n, ch ng h n nh  anh b n   đ nh Hoàng Liên S n ưở ớ ệ   ng! N u không có công vi c, không vì công vi c thì đó cao 3142m m i là đ  cao lí t ế ự ự ộ ố    đây là nh ng tâm s  chân thành m i là cu c s ng cô đ n th c s , bu n đ n ch t. Có l ệ ệ ắ khi ta làm vi c, ta v i công vi c là đôi, sao g i là m t mình   mà sâu s c nh t c a anh:  “ ướ   ệ ủ ề ớ ắ c? Hu ng chi vi c c a cháu g n li n v i công vi c c a bao anh em, đ ng chí d đ i ấ ”.  ệ ủ ổ ế ấ kia. Công vi c c a cháu gian kh  th  đ y, ch  c t nó đi, cháu bu n đ n ch t m t ủ ộ :  ươ ắ ế ổ ứ ộ ố ­  Anh bi i t n,ch  đ ng  ch c, s p x p cu c s ng khoa h c, ngăn n p, t ộ ệ ế ớ i riêng c a anh là công vi c : “m t căn nhà  h c... Th  gi đ c sách, chăm hoa, nuôi gà, t   ộ ố   ể ba gian, s ch s , v i bàn gh , s  sách, bi u đ , th ng kê, máy b  đàm”. Cu c s ng ọ   ủ riêng c a anh “thu g n l ng con, m t chi c bàn h c, m t giá sách”. ế :  ẩ ề nét tính cách và ph m ch t r t đáng m n ­  cượ   ọ ọ + S  ự c i m , chân thành, r t quý tr ng tình c m c a m i ng ệ tình thân v i bác lái xe, thái đ  ân c n ầ   ể ườ ặ g p g  và trò chuy n v i m i ng i. Bi u hi n ( ấ   ố ế ợ chu đáo, t ng gói tam th t cho v  bác v a m i  m d y. Vui m ng đ n lu ng cu ng, h p ờ   ữ ấ t p cùng thái đ  ân c n chu đáo  khi ti p đãi nh ng ng i khách xa đ n thăm b t ng : ệ ộ ầ ặ pha n   c, hái hoa t ng khách ­ cô gái Hà N i đ u tiên sau 4 năm làm vi c, đ n thăm ế   ế ả ẽ ườ ề ự ộ ộ  ng  “nh ng đi u mà đáng l i ta ch  nghĩ” đ n c m đ ng.Đ m anh, thành th c b c l ế ấ ợ ế ỡ ừ   t ng phút vì s  h t m t ba m i phút g p g  vô cùng quý báu.L u luy n v i khách khi ạ ặ ế ộ chia tay, xúc đ ng đ n n i ph i “quay m t đi” và  n vào tay ông ho  sĩ già cái làn   ễ tr ng làm quà, không dám ti n khách ra xe dù ch a đ n gi ấ + Anh còn là ng ệ thi u nhi ỏ nh  bé, anh v n còn thua ông b  vì ch a đ ặ ạ gi c. Khi ông ho  sĩ kí ho  chân dung, anh t ẽ ơ ườ i khác đáng v  h n anh nhi u (ông kĩ s   ng ồ ả b n đ  sét...)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

229

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỉ ả i, ch  b ng m t s  chi ti

ữ ộ ố ả

ề ớ ề ỉ ằ ư ầ ế  đã phác ho  đ ố

ậ

ọ ấ ạ ư ọ ậ

ạ ệ ủ

ủ ữ ế

ố ả ề ề ữ ườ ệ ộ ố ậ ả ừ ả  t ử ắ i, v  cu c s ng, v ậ  mu n g i g m nh ng suy nghĩ v  con ng

ệ

ạ ệ ừ ườ ồ i ngh  sĩ có tâm h n nh y c m. Ngay t

ạ ề

ỏ ườ ướ ỡ ừ c m t ch y l ả ộ n núi tr

ặ ả ặ ạ ấ ờ ữ  nh ng l ấ ỗ ị ố i ng c nhiên khi th y anh thanh niên đang hái hoa, c m đ ng và b  cu n hút tr

ủ

ệ ủ ạ ở ể ề

ệ ủ ộ

ướ ủ ế c đ

ộ ộ ị ộ ộ

ộ ườ ậ ươ ư ế ể ộ i nh  th  và có th  là nhân v t t

ơ ợ ẩ ả ứ ạ

ữ

c kh i g i đã thôi thúc ng ệ ướ ẹ ậ ờ ọ ở ạ i xuôi. Ông h a sĩ h a m i ngày n a tr  l ề ươ  ông mu n dành tr n v n hai m i phút ng n ng i đ  hi u th t kĩ v  ng

ườ ứ ủ ể ể ứ ể ệ ủ ị

ư ế

ề ể ế ả ườ ặ ượ c anh ta, mà không ph i hi u nh  m t ngôi sao xa? Và làm th  nào đ t đ

ắ ặ ữ ạ ộ

ủ ộ ơ ộ ư ữ

ườ ng dài”.

ữ ử ậ ấ

ắ ả ầ ấ ạ

ườ ữ ề

ề ề ữ ề ấ

ờ ố ữ ệ ừ ệ ậ ợ ạ c g i lên t

ẹ ề ng.

ạ ố ầ  m i tình đ u nh t nh o

ư i sau l ng « ỡ ấ ỏ ạ ặ ể ề ờ ắ ờ ớ ộ ộ ề ở ạ ắ   ệ ấ =>Tóm l t và anh thanh niên ch  xu t hi n trong kho nh kh c ậ ạ ượ ệ ủ   c chân dung nhân v t chính v i nh ng nét c a truy n, nh ng  tác gi ủ   ộ ố ữ ả ề ẹ đ p v  tinh th n, tình c m, cách s ng và nh ng suy nghĩ v  cu c s ng, v  ý nghĩa c a công vi c. ệ b.Phân tích nhân v t  ông h a sĩ. ả ­ Dù không ph i là nhân v t chính nh ng ông ho  sĩ có vai trò r t quan tr ng trong   ệ ể ầ   ườ ể truy n: ng i k  chuy n đã nh p vào cái nhìn và nh ng ý nghĩ c a ông ho  sĩ đ  tr n ể ậ    c nh thiên nhiên đ n nhân v t chính c a truy n. Qua thu t, đ  quan sát và miêu t ề  ậ nhân v t này, tác gi ậ ngh  thu t.   ệ ủ   ớ ạ i gi ­ Ông ho  sĩ là ng i thi u c a ườ ạ   bác lái xe v  anh thanh niên, ông ho  sĩ đã xúc đ ng m nh khi nhìn th y ng i con trai ỗ ầ ạ ạ i ch  xe đ ”. Sau đó t m vóc bé nh , nét m t r ng r  t    trên s ướ   ạ ộ c ông l ồ ố ố ạ ả ự ở i c m giác “mình b i r i” khi nghe anh thanh s  c i m  chân thành c a anh. R i ông l   ự ừ ườ   ề ả ệ ằ ề niên k  v  công vi c. B ng s  t ng tr i ngh  nghi p và ni m khao khát c a ng i ố   ế ậ ệ ố ượ ạ t mình đang  xúc đ ng và b i ng c a ngh  thu t, ông bi ngh  sĩ sáng t o đi tìm đ i t ẳ   ượ ắ ặ ố ẫ ậ ề ộ r i vì đã “b t g p m t đi u th t ra ông v n ao  t, m t nét thôi đ  kh ng c bi ơ ợ ế ớ ủ ồ ị   đ nh m t tâm h n, kh i g i m t ý sáng tác, m t nét m i đ  là giá tr  m t chuy n đi dài”. ộ   ng lai trong m t tác Anh thanh niên là m t con ng ủ ph m c a ông. ượ ố   ườ ­ C m h ng đ i ho  sĩ sáng tác. Anh thanh niên mu n ể ọ dành 20 phút  đ  nghe chuy n d   i, còn bây ố ườ ắ   i thanh gi ố ề ố ượ ng mà ông đang đ nh th  hi n trong b c tranh c a mình. Ông mu n làm   niên, v  đ i t ể   ộ ứ ọ i xem hi u m t b c phác h a chân dung v  anh thanh niên nh ng làm th  nào “cho ng ư ộ ượ c chính đ   ư  ườ ứ ấ i nh t m lòng c a nhà ho  sĩ vào gi a b c tranh đó? Chao ôi, b t g p m t con ng ặ   ộ anh ta là m t c  h i hãn h u cho sáng tác,nh ng hoàn thành sáng tác còn là m t ch ng đ ủ ứ ủ   ­ Ông ch p nh n nh ng th  thách c a quá trình sáng tác, đã b t c m h ng c a mình ặ   ầ ươ ấ ằ ệ ng m t hi n lên trang gi y: “cũng may mà b ng m y nét, ho  sĩ đã ghi xong l n đ u g ọ ư ậ ấ ủ ườ i con trai  y đáng yêu th t nh ng làm cho ông nh c quá. c a ng   i thanh niên. Ng ề ữ ề ớ ườ V i nh ng đi u làm cho ng i ta suy nghĩ v  anh. Và v  nh ng đi u anh suy nghĩ” ả ề ủ   ư ủ  c a ông ho  sĩ v  anh thanh niên và v  nh ng v n đ  c a ­ Nh ng xúc c m và suy t ủ ượ ủ  câu chuy n c a anh thanh niên đã làm cho ngh  thu t, c a đ i s ng đ   ư ưở ạ ậ  t chân dung nhân v t chính thêm sáng đ p và t o nên chi u sâu t ư ậ c.Nhân v t cô kĩ s . ­ Đây là cô gái dám r i Hà N i, b  l tác ẽ  » đ  lên công ữ  mi n cao Tây B c. Cu c g p g  b t ng  v i anh thanh niên, nh ng đi u anh nói,

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

230

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 i khác đã khi n cô «

ả ề ữ ệ ộ ế ườ i thanh niên, v  cái th  gi

ờ ể ủ ườ ườ ệ ẹ ề i

ủ ư ậ ng cô đang đi t ẽ ạ

ầ ế ế ườ t bao ố ng bi

ườ ấ ế ớ ủ i c a mình lâu nay nh  bé bi ậ ủ

ạ

ỉ ấ ứ ấ ấ

ẫ ữ

ư ữ

ớ ề ộ ố ậ

ủ ơ ườ i, v  cu c s ng. Qua tâm t ậ ng c a nhân v t anh thanh niên.

ườ ằ

ồ ạ ể ạ ụ

ự ộ

ấ ườ ọ ạ ế ớ ữ

ng, nh ng con ng

n chăm chú quan sát n rau Sa Pa h ng ngày ng i trong v ố  tay th  ph n cho hàng v n cây su hào đ  h t gi ng làm ra   ồ  ả ể ậ ứ ờ ư ườ ấ ướ   i nh  anh i nh ng con ng ẽ ọ ặ ệ t mài lao đ ng khoa h c l ng l    mà ủ tr m khí t ợ ộ ườ i.

ộ t h n, anh cán b  nghiên c u đã m i m t năm ròng túc tr c ch  sét đ  l p b n đ c. H  t o thành cái th  gi ườ ượ ữ ộ ố ủ ấ ướ i ích c a đ t n ả i mi c, vì cu c s ng c a con ng ộ ả ủ ế

ủ ề ượ ẹ ệ

ượ ọ ở ộ ề

ợ ế ề ắ ả ơ

ệ

:   Truy n ng i ca nh ng con ng ườ ư ả ữ i nh ng con ng mu n nói v i ng

ườ ữ

ồ ờ

» (....), có nh ng con ng ệ ủ ặ c ề ề ự ữ ụ ữ ề ộ i lao đ ng nh  anh thanh niên làm công tác ố ườ ọ  :  ớ i đ c ư ậ   ệ i làm vi c và lo nghĩ nh  v y ợ ẩ ề ấ ướ  ». Đ ng th i qua câu chuy n v  anh thanh niên, tác ph m cũng g i ra      giác, vì nh ng m c đích chân

ườ ể ề ữ ộ   ể câu chuy n anh k  v  nh ng ng  bàng hoàng », cô hi u thêm cu c ố ế ớ s ng m t mình dũng c m tuy t đ p c a ng   i nh ng con ườ ấ   ớ  ? ». NH  cái bang hoàng  y, i nh  anh mà anh k , và v  con đ ng ế ớ ủ ộ ố cô m i nh n ra m i tình c a mình b y lâu nay nh t nh o bi t bao, cu c s ng c a mình   ỏ ắ   ả t bao, th  gi lâu nay t m th  ! Kho nh kh c ớ ữ ấ ả ự ừ ẹ bàng hoàng  y chính là s  b ng d y c a nh ng tình c m l n lao, cao đ p khi ng   i ta ẽ ả ắ ặ ượ ừ ừ ộ ố ẹ ữ ườ ồ  cu c s ng, t c nh ng ánh sáng đ p đ  to  ra t b t g p đ i khác.  tâm h n ng ả  d t lên trong lòng cô gái. ơ ộ ấ ượ ớ ự   ng hàm  n khó t  m t  n t ­ Cùng v i s  bàng hoàng  y là « ộ   ờ ẽ ả ế Không ph i ch  vì bó hoa r t to s  đi theo cô trong chuy n đi th  nh t ra đ i. Mà vì m t ữ ứ ơ ộ bó hoa nào khác n a, bó hoa c a nh ng háo h c và m  m ng ng u nhiên anh dành cho   ặ ả ẻ ỡ ộ   thêm cô ». Cu c g p g  đã kh i lên trong tâm t  cô gái tr  nh ng tình c m và suy nghĩ ề ẻ ẹ   ư ủ ẹ ẻ m i m , cao đ p v  con ng  c a cô gái, ta nh n ra v  đ p ưở ủ ứ ả và s c  nh h ậ  : d. Các nhân v t khác ư ở ườ  v Bác lái xe, ông kĩ s   ồ ự ậ ủ ấ cách l y m t c a ong, r i t ố ơ t sét tìm tài nguyên cho đ t n ở ạ thanh niên  ươ ẩ kh n tr ng vì l ậ   ữ ạ i, qua nh ng xúc c m và suy nghĩ cùng thái đ  c m m n c a các nhân v t => Tóm l ơ ả ụ ậ c hi n ra càng rõ nét và đ p h n, ch  đ  tác ph , hình nh nhân v t anh thanh niên đ   ư ứ ượ ẩ   c l c qua th  ánh áng tâm c m  r ng thêm, g i ra nhi u ý nghĩa nh  là đã đ ph m đ ự ỡ ỡ ơ ấ ạ ẻ ồ h n trong tr o và r c r  khi n hình  nh  y r ng r  h n, ánh lên nhi u s c màu h n. ợ ư ộ ườ   3. Ý nghĩa ữ ế ớ ượ ng và cái th  gi khí t i nh  anh. Tác gi ủ « Trong cái l ng im c a Sa Pa cho đ t n ấ nh ng v n đ  v  ý nghĩa và ni m vui c a lao đ ng t ố ớ chính đ i v i con ng i.

ệ ậ

ộ ố

ỏ

C   . M t s  câu h i luy n t p.

ệ

ố

ủ

Câu 1:

Tình hu ng c  b n c a truy n “LLSP” là nh  th  nào? Vai trò c a tình ủ ề ủ

ố ấ ố ớ ệ

ậ

ố

ư ế ệ ỡ ủ

ộ ặ ườ

ể ệ ệ ượ

ệ ế ấ ớ tr m khí t i thanh niên làm ng v i bác lái xe và hai hành khách trên chuy n xe  y –

ệ ủ ọ và làm vi c c a anh thanh niên.

ơ ộ ố ậ ặ ố ậ ệ c hi n ra qua s

ơ ả ủ ở ạ ư ỡ ủ ệ ặ ệ ậ ế ọ

ơ ả ủ hu ng  y đ i v i vi c th  hi n nhân v t và ch  đ  c a truy n. ­ Tình hu ng c  b n c a truy n “LLSP” chính là cu c g p g  c a ng ộ vi c m t mình  ơ ở ông h a sĩ và cô kĩ s  lên thăm trong ch c lát n i  ể ­ Tình hu ng g p g  này là c  h i thu n ti n đ  nhân v t chính đ ữ quan sát, suy nghĩ c a nh ng nhân v t khác, đ c bi

ự  ượ   t là ông h a sĩ già. Chính vì th  nhân

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

231

ừ ộ ậ ự c soi chi u, đánh giá t

ậ ả Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ượ ộ nhiên mà còn đ ồ ạ ế ả ế  cái i tác đ ng đ n tình c m và suy nghĩ

ữ

ẽ Sa Pa”.

ẽ ệ ặ ệ ặ  Sa Pa”.

ậ ậ ọ  Sa Pa ».

ạ

ơ ộ ẽ ợ ế ự ỉ ơ ẫ   ng g i đ n s  ngh  ng i v n

ơ ấ ướ ệ ỉ ệ v t chính không ch  hi n ra m t cách t ữ ủ nhìn và c m xúc c a nh ng nhân v t khác, r i l ậ ấ ủ c a nh ng nhân v t  y. ả ậ ủ ề Câu 2. Nêu c m nh n c a em v  nhân v t anh thanh niên trong truy n “l ng l ả ề ậ ậ Câu 3: Nêu c m nh n v  nhân v t ông h a sĩ trong truy n “l ng l ẽ     :     Nhân v t cô gái  trong « L ng l Câu 4   ỗ ể Câu 5. Hãy tri n khai m i câu ch  đ  d ướ ẻ ẹ ặ a.“ D i v  đ p l ng l ườ ữ có nh ng con ng ặ ộ ủ ề ướ i đây thành m t đo n văn: ườ ủ , th  m ng c a Sa Pa ­ n i th c. i hăng say làm vi c cho đ t n

ẽ ủ ế ươ ặ b“L ng l Sa Pa” là ti ng nói c a tình yêu th ng.

ả ạ G i ýợ : Đo n văn a ph i đ m b o các ý sau :

ả ả ườ ữ ả ộ ặ ấ ả ệ  : khó khăn, v t v , cô đ n t

ẻ ả ơ ư ậ ơ ng, gi n đ n, th m chí nhàm chán nh ng

ỏ ự

­ Là nh ng con ng ệ ­ Công vi c nghe qua có v  thông th đòi h i s  kiên trì và có tinh th n trách nhi m cao. ế i có hoàn c nh lao đ ng đ c bi ườ ệ ố ầ ườ ế ứ ứ ọ ệ ấ ữ    ­ H  là nh ng con ng i ý th c, c ng hi n h t s c mình cho công vi c, cho đ t

ị ậ

ng gió. Anh đã ph i v

ộ ế ữ ộ ố ỉ t qua t ộ

ớ ờ ằ

ấ ả ề ắ

ệ ộ

ầ ầ ữ ệ ọ ặ ợ ch n Sa Pa l ng l

ộ ố ữ ấ ướ Ở ố c.  ộ ố ữ i ích chung c a đ t n ộ ẽ ấ ả ủ ẽ  hăng say. Qua l

ể ủ ệ ấ

ườ ữ ố ẽ ẩ ặ

c. Đó là ông kĩ s  v ượ ấ ượ ứ ng t

ấ c năng su t và ch t l ồ ộ

ứ ướ ẻ ẹ ặ ườ ẽ , th  m ng c a Sa Pa ­ n i th ng g i đ n s

ấ ướ ườ ệ ơ c.

c.ướ n ơ ầ ượ ng kiêm v t lý đ a c u trên đ nh Yên S n cao        Anh thanh niên làm công tác khí t ấ ả ể ố   ả ượ ươ ừ t c  đ  s ng 2600m gi a núi r ng Sa Pa ngút ngàn s ộ ố ộ ả ậ ẹ ẽ ừ    ý nghĩ, tình c m đ n hành đ ng, m t cu c s ng có ích m t cu c s ng th t đ p đ  t ủ   ề ệ ắ t c  tình yêu, ni m say mê c a đóng góp cho đ i. Anh g n bó v i công vi c b ng t ệ . V iớ   ệ mình. Anh đã có nh ng suy nghĩ và quan ni m đúng đ n v  cu c s ng, công vi c   tinh th n trách nhi m và trình đ  chuyên môn v ng vàng,  nh ng vi c làm c a anh đã ủ  kia, anh góp ph n quan tr ng vào l   ấ ờ   ặ i duy nh t có m t cu c s ng l ng l i thanh niên  y không ph i là ng ọ   ộ ườ i khác ngày đêm mi t mài lao đ ng khoa h c k  c a anh ta th y còn có   nh ng ng ấ ướ ư ườ ươ ế n rau Sa Pa ng c ng hi n cho đ t n  mà kh n tr trong l ng l   ố   ể ấ ụ t nghiên c u tìm cách th  ph n cho hoa su hào đ  có đ h n.ơ  Đó còn là anh cán b  nghiên c u khoa h c làm b n đ  sét giúp tìm ra tài nguyên cho ả ọ   ấ ướ  Nh vËy, D i v  đ p l ng l ợ ế ự  ủ ơ ộ c. đ t n ữ ơ ẫ ỉ i hăng say làm vi c cho đ t n ngh  ng i v n có nh ng con ng b. Đo n văn b. ạ

ầ ề ộ ệ ủ ế t:

ọ ể ư ẻ ỉ ớ ặ

ế ắ ữ ở ả   t g n bó, dành cho nhau nh ng tình c m

ờ ằ ự ữ ấ ả ậ ọ ồ ị

ư ế ế

ứ ề ể ộ ọ ắ ườ ằ ế i đ m th m, tha thi  V  n i dung, c n chú ý đ n các bi u hi n c a tình ng ư  ­  Ông h a sĩ và cô kĩ s  tr  ch  m i g p nhau mà coi nhau nh  cha con  ­  Anh thanh niên và bác lái xe tr  nên thân thi chân thành.  ­  Anh thanh niên đón nh ng v  khách b t ng  b ng tình c m n ng h u, s  trân tr ng và quý m n. L u luy n khi chia tay.  ­  Anh dành đ  nói v  ông kĩ s n rau và anh cán b  khoa h c nghiên c u sét… ư ở ườ  v

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

232

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ấ ẹ ả ố ươ ữ ọ ắ ữ i đó s ng r t đ p, và tình c m th ầ   ng yêu g n bó gi a h  góp ph n

ệ ệ

ườ =>Nh ng con ng ẹ ấ   ạ t o nên nét đ p  y ả  : ẫ ạ Đo n m u tham kh o ẽ ắ Truy n ng n “L ng l ế ộ ư ng. Trong truy n, tình ti ơ ề c m t ni m yêu th

ậ ừ ữ ỉ ờ ặ ấ ơ ộ

ỉ ợ ầ ủ

ọ ả

ộ ỗ ữ

ạ ệ ủ ế ườ ỉ ể i ch  đ  có ng ố ờ ế ặ i nói chuy n.  Anh luôn tâm ni m: “

ở

ữ ể ả ầ

ầ ế ả ằ ọ ọ

ệ ở ậ ả  đâu? Mình vì ai mà làm vi ộ ị ườ i, ngay k  c  nh ng v  khách l n đ u g p m t tình c m th ườ i, tìm b ng đ ế ờ ợ ớ ố ủ ạ

ể ặ

ữ ấ ọ ị

ầ ộ

ữ ắ ể ộ

ể ọ ồ

ư ắ ng nh ư  là con v y. G p anh thanh niên , ông kí s ố ậ ế ặ ặ ẽ ủ ẽ ấ ắ

ư c cái cu c s ng c ng hi n l ng l ế ộ ố ả ậ ứ ớ ớ

ầ ấ ế ẫ ả t bao b i h i xao xuy n.Và tình c m đ m  m mà h

ế ẹ ả ộ ấ ờ ặ ơ ứ ế ấ    Sapa” chan ch a tình yêu th t r t ượ ậ ề ả ưng ta đ u c m nh n đ ả ấ   ư ng  m ít, n u có thì cũng r t đ n gi n nh ử ủ ứ ử   áp trong t ng hành đ ng, c  ch , l i nói, cách  ng x  c a nh ng nhân v t. Anh thanh niên làm công tác khí tư ng th y văn trên đ nh Yên S n, s ng âm th m trên đ nh Sapa, ơ ỉ   ư i đ n thăm anh. Có nh ng lúc ữ ở ậ ữ ấ   b i v y anh r t quý tr ng tình c m c a nh ng con ng ư ngờ   ư i” trào dâng trong huy t qu n, anh đã ch n m t khúc g  gi a đ ơ ả ờ c n“thèm ng ừ ờ Ngư i thì ai ả ộ   d ng c  m t đoàn xe l ệc?” B i v y, anh đã dành ả ch  “thèm” h  bác. Mình sinh ra    ư ng yêu n ng ồ   ơ ọ ặ cho m i ng ấ   ấ ượ ủ ậ c c  tam th t m th t đáng trân tr ng. Anh luôn quan tâm đ n m i ng ư i v  m i  m d y c a bác lái xe.  Bác lái xe chuy n nào cũng cho khách ể ế   đ  bi u ng ế ỉ ử ngh  n a ti ng đ  lên thăm anh và mua sách cho anh. Và anh còn hái hoa t ng cô gái,   ợ ế ế ư n a,ữ   ứ ả bi u làn tr ng cho nh ng v  khách b t ch t đ n thăm. Và c  ông h a sĩ và cô kĩ s ấ ầ ơ ờ ế ế ọ ớ ặ ­ h  m i g p nhau l n đ u, ngay trên m t chuy n xe b t ng  đ n Sapa, h n n a hai  ng ệ ườ ạ ả ữ ọ ạ ổ i có m t tình c m g n bó sâu ng không hi u sao gi a h  l i tu i tác cách bi   t, nh i l ư h  đã quen nhau lâu l m, hi u nhau l m r i. B i v y, ở ậ   ắ ườ ớ ặ ắ s c. M i g p mà       d ư  vô cùng c mả   ườ ọ i h a sĩ coi cô gái nh ng ớ ộ    c a anh, và đã không đ n đo v  t m chân đ ng tr ả dung anh v i lòng c m m n. Còn cô gái thì ngay l p t c có tình c m v i anh thanh niên,   ọ  ồ ồ khi chia tay mà trong lòng v n xi ư làm đ p c  m t vùng đ t tr i Sa Pa. ườ trao t ng nhau d ng nh

ặ ẽ ớ ạ », bác lái xe đã gi i thi u v i ông ho  sĩ v  anh

ườ ệ ớ ề ế ủ  ». Theo em, ý ki n c a bác lái xe có

Sa Pa Câu 6.  Trong « l ng l ấ ộ i cô đ c nh t th  gian ạ ắ ắ i v n t ế ế ủ t ý ki n c a em.

ẽ ặ ớ ớ ệ ạ  : « anh thanh niên là i thi u v i ông ho  sĩ

ườ ộ ằ », bác lái xe đã gi ủ  ». Đây là m t cách nói c a bác lái xe nh m gây  n t

ế ề

thanh niên là « ng đúng không ? Ghi l G i ýợ      :   Sa Pa Trong « l ng l ế ấ ộ i cô đ c nh t th  gian ậ ề ố ườ ơ

ớ ệ ộ ư ơ ộ ặ ệ ỡ

ị ượ ớ ệ ừ ể

ế ườ i đi ngang qua.

ả ố ề ệ ậ ặ

ơ ỏ ỉ

ỉ ệ ệ

ư ệ ủ ự ệ ệ ủ ớ ồ ệ ả ầ ớ

ấ ượ ng,  ng ệ ả ự gây chú ý v  nhân v t anh thanh niên. Qu  th c anh thanh niên ít có đi u ki n ti p xúc  ạ ỉ ọ i làm công  v i m i ng i, anh s ng m t mình trên đ nh núi Yên S n cao 2600m. Anh l ườ ắ i khác.  vi c đo n ng, đo gió, đo m a nên càng ít có c  h i g p g , nói chuy n v i ng ặ ấ Chính vì th  mà anh đã t ng l y cây ch n xe đ  mong có d p đ c chuy n trò, làm quen  ọ ớ v i m i ng ộ ơ ư ­ Nh ng m c dù v y, anh không h  cô đ n.  Cho dù ph i s ng và làm vi c m t  ấ mình trên đ nh Yên S n cao 2600m quanh năm ch  có mây mù, cây c . Nh ng anh r t  ắ ớ yêu công vi c. V i anh, khi làm vi c, anh v i công vi c là đôi, công vi c c a anh g n  ệ v i bao anh em đ ng chí. Công vi c c a anh đã góp ph n vào vi c xây d ng và b o v   Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

233

ế ữ

ệ t cách t ủ ộ ố ọ ế ở ọ ầ

ệ ự ạ ở ườ ể ệ ả ồ ồ

ể ậ

ị ố ườ ố ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ố ổ ộ ộ ắ ơ ộ t  qu c ( vi c phát hi n m t đám mây khô..... b  đ i b n r i máy bay Mĩ...) Ngoài ra,  ề t cách làm cho  anh còn bi  t o cho mình nh ng ni m vui trong cu c s ng, bi ộ ố cu c s ng c a mình tr  nên gi u có, phong phú. Anh thích đ c sách b i đ c sách cũng  ố ỗ i đ  trò chuy n. R nh r i, anh còn tr ng hoa, tr ng cây thu c, nuôi  có nghĩa là có ng ộ  ? Nói  ệ ạ i ngày, anh b  cu n đi trong công vi c, v y làm sao anh có th  cô đ c gà. Ngày l ậ ạ i s ng th t h nh phúc đúng h n anh là con ng !

ạ ạ ế t đo n văn quy n p ế ồ       : dùng phép th  đ ng nghĩa (12 câu)

ộ ườ ề ồ LLS P » ­ NTL) là m t con ng ạ ả i có tâm h n nh y c m, có nhi u suy

ệ ề nghĩ sâu s c v  ngh  nghi p.

Câu 7     : Vi ọ Ông h a sĩ (« ắ ề     :    ồ G i ýợ  ạ ả ­ Tâm h n nh y c m, m n c m

ặ ườ ệ ể ẫ ả  : Ông ho  sĩ trong câu chuy n v i ng ệ

ồ ướ ượ c bi ẹ c đ ườ ớ i thanh niên   ệ   ề i thanh niên k  chuy n v  công vi c ấ ố ờ ở   ả ồ ủ c nét đ p tâm h n c a anh, ông c m th y r i b i b i ủ   ẻ ẹ ế  » ­ v  đ p tâm h n cao quý c a t

ườ ạ ỉ ỡ ấ ặ m c dù g p g  r t ít phút, ch  thoáng nghe ng ượ ậ ả ủ c a mình, ông c m nh n ngay đ ẫ ề ông đã b t g p đi u mà ông v n ao  ng

ờ ả ể

ạ ệ ề ườ ề ườ ừ ườ ắ

ề ệ ủ ngh , say mê v i ngh . D u  n ngh  nghi p đã in d u lên v  ngoài c a ông

ẫ ể ắ ể i t ng tr i, hi u đ i, hi u ng i sâu s c ở ề ớ ộ i g n bó v i h i ho , có nhi u trăn tr  v  ngh  nghi p => lòng yêu ẻ ấ ộ

ệ ủ ắ ấ

ữ ự ằ ư ấ ự ự ự ỏ ớ i th c s  gi i m i không t ệ ạ ẻ ẹ  b ng lòng v i mình, t ắ ặ i thanh niên.  ­ Là con ng ­ Là con ng ớ ề ỉ ư + S p ngh  h u v n mu n v  tranh. ông hi u v  là m t công vi c gian nan. Ông   ộ   i v  đ p cu c ự

ấ ườ ả ề ấ ấ ố ả c m th y ngòi bút c a mình d ỉ ố s ng con ng ấ th y mình ph i ph n đ u nhi u h n n a.

ề ướ ẽ ệ ẽ ườ ng nh  b t l c trong vi c tái hi n l ớ ườ i. Ch  có nh ng ng ơ ữ ấ ữ ộ ủ ẹ + Ông càng xúc đ ng tr

ể ế

ượ ư ế ể ậ

ệ ể ử ắ

c nh ng nét đ p bình d , đáng quý c a anh thanh niên, ông ứ c b c chân dung chàng trai, làm c nét đ p c a anh nh  ông đang ứ ồ ườ ề ộ i có tâm h n nh y c m, có nhi u suy nghĩ

ả ự ề ế ả ậ

ạ ả

ề ế ủ ấ ặ ắ ậ ỡ

ề

t tr

ẽ ủ ề ộ ả ộ

ữ ơ ườ ủ ả ng đi t

ị ạ ượ càng khát khao sáng tác. Làm th  nào đ  phác ho  đ ả ẹ ủ ượ ườ i xem phát hi n đ th  nào đ  ng c, c m nh n đ ộ ư ủ ế  c a ông vào b c tranh đó.  xúc đ ng, làm th  nào đ  g i g m suy t ạ ả ấ => Qu  th c ta th y ông là m t con ng ệ ắ ề sâu s c v  ngh  nghi p. ư ẻ ậ ề ạ t đo n văn nêu c m nh n v  nhân v t cô kĩ s  tr .       : Vi Câu 8     ạ ữ ồ ­ Tâm h n nh y c m, phong phú. Nh ng đi u cô cùng ông ho  sĩ nghe anh thanh ộ niên nói, cu c g p g  ng n ng i  y …. Đã khi n cô bàng hoàng, bàng hoàng nh n ra ề nhi u đi u (sgk) ể ạ ố ệ ướ   Cô lên công tác đ  chia tay m i tình nh t nh o c a mình, cô xúc đ ng mãnh li c ế ườ ồ ủ ẻ ẹ ệ   ậ t. Nh ng c m nh n, phát hi n v  đ p tâm h n c a m t ng i mà cô không h  quen bi ế ị ơ ấ ớ   ự ế y khi n cô tin h n vào quy t đ nh c a mình, dũng c m t i  tin h n trên con đ ớ ơ ộ ố cu c s ng m i, n i công tác m i.

ế ộ ớ ụ c ao có m t chút gì đó k  ni m cho chàng trai mà cô đã yêu m n, khâm ph c

ỉ ệ ỡ ư ấ ả ắ

ướ ả ồ ạ ủ ­ Cô  ộ ặ ằ = > Ph i nói r ng đó là cu c g p g  trong kho nh kh c nh ng r t khó quên. ổ ẻ :  ­ Tâm h n lãng m n c a tu i tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

234

ạ ướ ỡ ồ ấ ấ ệ + Ng c nhiên sung s Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ừ ng, m ng r , lên khi nhìn th y hoa, quên m t e l ở    còn b i

ấ

ồ ạ ơ ộ ế ộ

ườ ế ủ ở ế ấ ở

ậ ườ ứ

ệ ấ ố ố ả ữ ữ ở ườ ả   i con gái Hà N i đã khi n cô dũng c m    vung núi xa xôi này. B i th  cô cũng r t xúc đông, xao xuy n khi nghe ủ   i con trai nói chuy n, ch ng ki n nh ng suy nghĩ, tình c m h t s c chân thành c a ư ậ ấ   i nh  v y r t

ể ằ ấ ộ ố ữ ặ vì cô r t yêu hoa. =>Tâm h n lãng m n và th  m ng c a ng nh n công tác  ế ứ ế ng ộ anh thanh niên, cô r t b i r i rung đ ng b i cô hi u r ng nh ng con ng khó g p trong cu c s ng => Nâng niu nh ng giây phút  y.

ị ộ ạ ế ễ ễ    : Nh ng trang văn c a Nguy n t m t đo n văn di n d ch kho ng 12 câu

ả ạ ữ ơ

ỉ ộ ắ ử ụ

ộ ữ

ỉ ỏ ủ

ờ ạ ườ ắ ư ả ộ ẻ ẹ ể ấ ở ừ ấ ủ Câu 9 : Vi Thành Long đã kh c ho  thiên nhiên Sa Pa th t r c r , nên th , giàu c m xúc.  ả (Đo n văn có s  d ng m t câu th m thán. G ch 1 g ch ch  rõ. ) ổ ặ ộ ắ

ả ượ

ắ ổ ư ạ

ở ượ ả  » C nh đ ạ ớ  : r c r  và b t ng . Ánh n ng d ễ ắ ơ i gay g t h n « ở  trên cao tr  xu ng. Và  ộ

ứ ố ừ ầ ẽ ế ặ

ầ ư ắ ắ ầ ả ọ ố c quan sát t ơ  nên khoáng đ t, hùng vĩ h n. R ng cây nh  « ặ ồ », ánh n ng khi n thiên nhiên Sa Pa l ng l i đ t cháy r ng cây

ớ ố ầ ể ạ ả

ủ ạ tình cho câu chuy n. Bên c nh Sa Pa c a n ng còn có Sa Pa c a mây

ấ ữ ộ ườ ừ ơ » D ng nh  con ng ắ ng…

ủ ướ ươ t s ị ư ớ ủ ầ ồ

ị ấ ệ ấ ả ớ

ầ ị

ủ ừ ấ

ư ầ ấ

ữ ế

ợ ổ ậ ơ ố ủ ơ ộ ố ấ

ượ ế ẽ ặ ề ủ ặ ấ ố ẳ ộ ả ậ ự ỡ ạ ạ ạ ữ ủ Có m t Sa Pa c a nh ng r ng đào, nh ng đàn bò lang c  đeo chuông đang thung   ắ   ặ  r ng núi. Có m t Sa Pa c a n ng, n ng thăng g m c , khung c nh ch  có th  th y  ầ   ự ỡ ng nh  sáng d n i cho Sa Pa m t v  đ p m i đem l ắ c Nguy n Thành Long miêu   lên trong khung c nh thiên nhiên. Cái n ng chói chang đ ắ ư  ố  «ả  đ t cháy r ng cây ừ  ánh n ng nh  » và cái n ng vào cu i bu i tr a l t ộ  ở ố ừ ạ ạ ả ủ ắ  góc đ ph  kh p , m  b c c  con đèo ố   ư  m t bó đu c ấ y, thiên nhiên càng tr ắ ổ   , tr m m c mà đ y s c s ng. kh ng l ừ ắ    », đ c câu văn, ta c m giác nh  n ng đang di « N ng b t đ u len t ề ể  thiên nhiên đã làm   chuy n, đang ch y d n trên các tri n núi. Có th  nói câu văn miêu t ệ  :  thêm ch t tr ườ   ụ « mây cu n tròn t ng c c, r i trên các vòm lá  i đang đi trong mây. Mây cũng h n nhiên, tinh ngh ch chui vào g m xe. Và v i th  pháp   ử  ữ nhân hoá r t thú v   y, Sa Pa còn hi n lên v i hình  nh cây thông và nh ng cái cây t ủ ừ  ». Cây   cái đ u màu hoa cà lên trên màu xanh c a r ng kinh – chú bé ngh ch ng m nhô « ả ơ ữ ử  kinh nh  hài hoà, n i b t gi a màu xanh c a r ng núi. Khung c nh r t nên th  và câu t   ề ế ế   ả ư ẻ ẹ ả văn cũng đ y ch t th . Khung c nh mang v  đ p bình yên, êm  t đ n  nh  không h  bi ổ ủ ư ườ ạ bom đ n, khói thu c c a chi n tranh. D ng nh  nh ng thay đ i c a cu c s ng không   ề   ệ ệ ạ ch m đ c đ n n i đây. Nhan đ  c a truy n, thiên nhiên trong truy n cũng r t êm đ m, ư nh ng l ng l mà không ph ng l ng, bình yên mà r t s ng đ ng.

ặ

ẽ ẻ ẹ ặ » có ý nghĩa nh  th  nào ẽ ?  ơ ộ ề ặ ẽ ư ế ấ , êm đ m và r t th  m ng, l ng l mà không h ề

ư

ữ ườ ữ ệ ầ ộ

ề ế

ế ứ ế ế ườ ấ ỗ ặ i lao đ ng l ng th m. Nh ng công vi c, thành   ỉ  ệ ị ọ c cũng h t s c bình d , h  làm vi c say mê không h  nghĩ đ n ngh ố   ữ ọ ầ i r t đ i khiêm t n, t đ n mình. H  là nh ng con ng

ả ơ ữ Câu 10 : Nhan đ  «ề  l ng l  Sa Pa ủ ẻ ẹ ­V  đ p c a Sa Pa, v  đ p l ng l ạ qu nh h u. ạ ẻ ẹ ủ ắ ­ Kh c ho  v  đ p c a nh ng con ng ọ ạ ượ qu  mà h c đ t đ ng i và cũn không c n ai bi nh ng anh hùng vô danh.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

235

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ậ ắ

ữ ẻ ẹ ơ ể ẽ » đ

ầ ị ố ầ ấ ả ặ   i n i Sa Pa l ng ị ủ ọ   ượ ư c đ a lên đ u câu đ  nh n m nh v  đ p th m l ng, bình d  c a h . ơ ộ   ả ủ  c a vùng đ t xa xôi  và th  m ng

ườ ơ ề ẻ ẹ ủ =>Nhan đ  giúp ta c m nh n sâu s c h n v  đ p c a nh ng con ng ặ ạ ặ . «ẽ  L ng l ấ l ả Và ph i chăng đó cũng là nh p s ng bình yên, êm  y.ấ

ậ ứ ủ ủ ề ư  » nh  tác gi :      : Cho câu ch  đ  sau ả  nói là b c chân dung – chân dung c a các nhân v t, trong

ả ế

ả ề ề ườ ầ ệ ụ ậ ế i, c m xúc tr ậ   t đo n văn kho ng 15 câu (s  d ng thành ph n ph  chú và phép th ) nêu c m nh n ướ   c

ượ ề i thanh niên ả ạ ữ ở ạ  tr m khí t

ầ ấ ề ễ ơ ủ

ộ ộ ộ ờ ể ả

ậ ủ ồ  », l ậ ẹ

ủ ề ả ộ

ố ố ấ

ướ ẻ ẹ ủ ườ ộ ộ ố ế ề c v  đ p c a cu c s ng. Ng i thanh niên không ph i là m t ng

ư ả

ứ ụ

ặ ư ườ ữ ạ ộ ố ườ ư c vinh danh nh  ta th ầ ư  ? Và ng

ấ i càng th m thía… ề ộ ẫ ạ

ượ ự ấ ự ủ ộ ỏ i ngh  m i th y đ i gi

ờ ề ớ i đ  luôn c  g ng v ộ c con ng

ố ắ ế ộ ưỡ ề ạ ườ ề  ạ ướ   c c s  b t l c c a h i ho  tr ữ   ớ ạ ủ i h n c a chính mình­ nh ng ả   ữ i xem nh ng c m i cho ng

ệ ớ ộ i nh  v y. V i ông, v  là m t công vi c gian nan và đ y khó khăn,

ầ ư ậ ượ ữ ả ắ c nh ng suy nghĩ sâu s c nh  v y.

ề ấ ữ ẹ ể ạ ộ ỉ

ẫ Câu 11   ẽ ặ «L ng l  Sa Pa đó có ông ho  sĩ.ạ ử ụ ạ Vi ủ c a em v  ông ho  sĩ (nh ng suy nghĩ v  ngh  thu t, v  con ng ườ ng) ng G i ýợ  :  ệ ớ i thi u ngòi bút đi m tĩnh và gi u ch t th  c a Nguy n Thành Long. ­ Gi ơ ợ ị ủ ố ố i k  gi n d  và ­ « B i r i, xúc đ ng, m t nét thôi cũng đ  kh i g i m t tâm h n   ả ộ ằ   ị chân th t c a anh thanh niên đã làm ông xúc đ ng. Hoá ra cái đ p th t gi n d , nó n m ạ   ộ ở i ý  đ  đem l  quanh ta. Nhi u khi m t nét, m t chút c m xúc « ngay trong cu c s ng,  ộ ạ ủ    » . B i r i,  y là tâm tr ng xúc đ ng, nghĩa cho chuy n đi c a ông, nó không h  vô ích ườ ả ế i anh xao xuy n tr   ượ ẹ   ấ ộ ng th y, nh ng ph i chăng chính nét đ p hùng lao đ ng đ ấ ố ớ   ế ạ ộ ố ư ị dung d  nh  cu c s ng và l ng th m nh  Sa Pa l i có s c thuy t ph c nh t đ i v i ườ ừ ạ ả i ho  sĩ l nh ng con ng i t ng tr i nh  ông ẽ ế ứ ứ ờ  » (d n ch ng sgk) => Suy nghĩ h t s c nghiêm túc v  h i ho  và ngh ­« V  bao gi … ấ ườ ả ệ nghi p. Ph i là m t con ng ượ ướ ườ ể cu c đ i, tr t qua gi ể ả ử ầ ng c a đ y khó khăn. Ph i làm th  nào đ  truy n l ng ề ườ ấ ủ i thanh niên…  xúc  y c a ông v  ng ạ ẽ ư ậ ườ ­Ông ho  sĩ là ng ả ề ơ không h  đ n gi n. Không ph i ai cũng có đ ấ => Nh ng suy nghĩ  y không ch  bó h p trong h i ho , đi u  y đáng đ  cho chúng ta ợ ng m ng i, nghĩ suy.

Ậ D. Mét sè bµi T P LÀM VĂN tham kh¶o

ủ ễ ể ấ ẻ

ẽ ệ  1  :Phân tích truy n ngăn “lãng l  sa pa” c a Nguy n Thành Long đ  th y v ườ i Sa Pa.

ữ ệ ắ ộ

ệ ạ ẫ ầ t Nam hi n đ i. Ông là m t cây bút c n m n trong lao đ ng ngh

ộ ự ế ộ ả ủ ế ậ ệ i r t chú tr ng trong thâm nh p th c t

ọ ự ế ủ ế ề ố Đ  s     ẹ ủ đ p c a thiên nhiên Sa Pa và con ng ở I  ­ M  bài:  ễ   ­ Nguy n Thành Long là m t trong nh ng cây bút văn xuôi truy n ng n đáng chú ý   ệ  ọ trong văn h c Vi ộ   ậ ạ ấ thu t, l . “LLSP” chính là k t qu  c a m t chuy n đi th c t c a ông.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

236

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ệ ả ướ c vi

ế ệ ề ệ

ượ ắ ề

ộ ế ắ ể ư

ấ ệ

t ra năm 1970, trong không khí c  n ụ ự ạ ạ ộ ắ i hoàn toàn.  ề ả ớ ơ ẹ ủ ườ ẻ ệ

ấ

ấ ướ ườ ớ ự ệ ả ấ i v i nhau trong cách d ng truy n c a tác gi

ế

ớ c đang hào hùng đánh Mĩ và  ­ Truy n đ   ắ ự   ế quy t tâm th ng Mĩ,  mi n B c bên c nh nhi m v  tr c ti p đánh Mĩ và chi vi n tr c ả ẩ ơ ở ữ   ự ti p cho Mi n Nam còn ph i đ y m nh công cu c xây d ng CNXH làm c  s  v ng ế ế ợ ch c đ  đ a cu c kháng chi n đ n th ng l ầ ơ ộ ủ ẻ     ­ Truy n đ y ch t th : cái th  m ng, v  huy n  o lung linh c a thiên nhiên Sa Pa ứ ặ ớ ồ i  ­ l p trí th c tr  đang ngày đêm lo nghĩ quy n ch t v i cái đ p c a tâm h n con ng   ẻ ẹ ủ   ằ ơ ạ ệ ế c, cho cách m ng. Ch t th  còn n m trong v  đ p c a và làm vi c h t mình cho đ t n ế   ủ ệ ữ ố , th m đ n m i quan h  gi a con ng ệ ừ t ng chi ti t truy n. II – Thân bài:   1. Gi ậ   i thi u c t truy n, nhân v t

ệ ơ ả

ở ạ

ệ ố ố ỹ ư ẻ ớ ộ ặ ỡ ủ ư

ề ữ ầ

ướ ệ ặ

ư ỉ ơ ỉ i ta t

ưở ng nh  ch  có s  ngh  ng i. ọ ệ ậ

ầ

ủ ề ủ ừ ệ ạ ả các chi ti

ổ ấ ứ ộ ữ ơ ấ ư ẹ ấ

ơ ủ ở ẽ ả ấ

ữ ấ ọ ệ ạ ứ ữ ứ ữ ệ

ậ ể ặ ỡ ữ ẹ ứ ề ậ ọ

ậ ờ ữ ỡ ấ ộ ặ ọ ệ  ­ “LLSP” có c t truy n đ n gi n, xoay quanh cu c g p g   b t ng  gi a ông h a sĩ già,   ơ ỉ ượ ộ    tr m khí t cô k  s  tr  v i anh thanh niên làm công tác  ng trên đ nh Yên S n thu c ố ẹ ấ ượ ề ả ể ạ ắ   t đ p cho i nhi u c m xúc và  n t ng t Sa Pa. Cu c g p g  ng n ng i nh ng đã đ  l ệ ườ ọ ấ   ặ i làm vi c say mê mà th m l ng cho đ t cô gái và ông h a sĩ già v  nh ng con ng ể ẽ ủ   ủ ậ c mà tiêu bi u là anh thanh niên ­ nhân v t chính c a truy n  ­  trong cái l ng l n  c a ự ườ ơ Sa Pa, n i mà ng ỉ ụ  ­ Các nhân v t ph  (ông h a sĩ, cô gái, bác lái xe) không ch  tham gia vào câu chuy n mà ệ ậ còn góp ph n làm n i rõ nhân v t chính và ch  đ  c a truy n.  ế ừ ơ  khung c nh thiên nhiên Sa    ­ Truy n có m t ch t th  bàng b c toát lên t t, t ậ ớ   ồ  chính trong tâm h n các nhân v t v i Pa đ p nh  nh ng b c tranh và ch t th   y còn  ớ   ề ẹ i đi li n v i nh ng suy nghĩ, c m xúc th t trong sáng, đ p đ . Ch t th  c a truy n l ề ả   ch t h a. Truy n cũng có th  xem là nh ng b c tranh đ p, nh ng b c tranh v  c nh ề ộ thiên nhiên Sa Pa, v  cu c g p g  gi a ba nhân v t và b c chân dung kí h a v  nhân   v t chính – anh thanh niên

ộ ề ả ơ ộ ộ ứ

ườ i.

ớ ặ ằ ữ ữ ườ ng núi quanh co u n l ố ượ   n

ề ắ ầ ắ

ữ ỏ ở ơ ồ

ữ ặ ổ ỏ

ữ ể ế ả

ấ ờ ừ ắ ỉ ắ ạ

ạ ắ

ả ả ấ ớ ữ c tác gi

ồ

ạ ừ ườ ố ơ t ế i t ng c c, lăn trên các vòm lá

ầ ẻ ẹ 2. V  đ p thiên nhiên Sa Pa     ế ướ  ­Tr c h t,”LLSP” là m t b c tranh thiên nhiên th  m ng, huy n  o, đ c đáo làm say ắ đ m lòng ng ẻ ẹ  ­ V  đ p Sa  Pa b t đ u b ng nh ng r ng đào v i nh ng đ k  bên con thác tr ng xóa.  ơ ộ ẹ  ­ Sa Pa còn đ p và th  m ng h n b i nh ng cánh đ ng c  trong thung lũng, nh ng đàn bò lang c  đeo chuông đang thung thăng g m c ậ   ộ ớ ủ  ­ Trong khung c nh r ng l n c a thiên nhiên, đ t tr i, đi m xuy t nh ng tia n ng th t ữ ờ ắ ầ ớ ố   i đ t cháy r ng cây, nh ng cây thông ch  cao quá  b t đ u len t kì l : “ N ng bây gi ạ ạ ả ồ ắ ằ ầ đ u, rung tít trong n ng nh ng ngón tay b ng b c…”, r i “n ng m  b c c  con đèo”. ượ ế   ầ ấ ạ ề : “Mây mù ngang t m v i chi c  r t nhi u và r t l  ­ Mây Sa Pa cũng đ ị ắ   ồ ừ ạ ắ ắ ừ ầ  các thung lũng”, r i “mây b  n ng c u v ng kia. Mây h t t ng chi c qu t tr ng lên t ồ   ướ ươ ụ ộ xua, cu n tròn l ng cái, lu n ng, r i xu ng đ t s ả c  vào g m xe”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

237

ỉ ữ ượ

ờ ạ ạ c tô đi m thêm nh ng màu s c t ậ ấ ắ ươ ữ ử ấ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ể , và nh t là các lo i hoa. Th t b t ng  khi nhìn th y “nh ng cây t

ở

ủ ừ ơ ự ỡ ượ ượ ươ ơ ớ ủ i sáng c a các   ỉ    kinh th nh ậ ẹ    Sa Pa th t đ p,   c, lay  n, vàng, tím, ng v i “ hoa d n, th c d

ỏ ồ

ấ ả ườ

ữ ả

ong…  ẹ ế c chiêm ng ệ ượ ẩ ộ ế ủ ễ t nh ư ượ ưỡ  c a trái tim ngh  sĩ bi t yêu và rung đ ng tr

ẹ ủ ể ủ ạ

ng nào.   Đ c ng m nhìn thiên nhiên Sa Pa ta có   ắ   ng nh ng tác ph m h i h a lung linh, kì  o. Con m t ế   c cái đ p c a Nguy n Thành c nh ng nét đ p tiêu bi u c a thiên nhiên Sa   ươ ơ ợ ộ ậ  ­ Không ch  có v y, Sa Pa còn đ ấ ạ lo i cây l ầ ả tho ng nhô cái đ u màu hoa cà lên trên màu xanh c a r ng”. Còn hoa  ữ ngay gi a mùa hè đã r c r  ngát h ổ đ , h ng ph n, t =>Phong c nh Sa Pa đ p bi ả c m giác nh  đ nhìn tinh t ọ ọ ượ Long và bút pháp lãng m n đã ch n l c đ Pa, kh i g i trong lòng ta m t tình yêu quê h ắ ộ ọ ướ ẹ ấ ướ c. ữ ng đ t n

ẻ ẹ ủ 3. V  đ p c a con ng i Sa Pa

ệ ỉ ẹ

ườ ộ ứ ườ ế ệ ớ ạ ề ả ộ i  đang say mê lao đ ng v i lòng nhi

ọ ậ ườ ư ớ

ỉ ơ ố  tr m khí t

ỉ ấ ừ ầ

ệ ệ ữ ượ ủ ỡ ố ư ở ạ ậ ộ ặ

ạ ố ề ậ ấ ộ ỉ ệ ọ ậ ủ ể ồ ườ ậ ư ng nh  anh l ng, m t “ký h a chân dung” v  anh, r i d

ẽ ở ủ ị ấ ấ ậ

ọ ạ ủ ể

ườ ệ ỉ ượ ằ ệ ữ ế ơ ỉ

ư ậ c.

Truy n không ch  là m t b c tranh lãng m n v  c nh đ p thiên nhiên Sa Pa, mà còn ữ ợ ng i ca nh ng con ng t huy t  đáng trân tr ng. ọ ệ   ng và  ­ Truy n “LLSP” đ a ra b n nhân v t: bác lái xe, ông h a sĩ, cô kĩ s  m i ra tr ng trên đ nh Yên S n cao hai nghìn sáu trăm mét. Anh   anh thanh niên  ỉ  ệ ệ  đ u truy n mà ch thanh niên là nhân v t chính c a truy n không ch  xu t hi n ngay t ủ ọ ừ ạ   ớ i hi n ra trong cu c g p g  ch c lát gi a các nhân v t kia v i anh, khi xe c a h  d ng l ộ   ỉ ậ ngh . Nhân v t  y ch  hi n ra trong ch c lát, đ  đ  các nhân v t khác k p ghi nh n m t ấ ượ   i khu t l p vào trong n t ặ    muôn thu  c a núi cao Sa Pa. Nhân v t anh thanh niên mây mù b t ngàn và cái l ng l ặ ậ ườ   c r ng “Trong cái im l ng c a Sa Pa, Sa Pa mà hi n ra đ  đ  cho m i ng i nh n đ ệ   i làm vi c và lo ch  nghe tên, ng nghĩ nh  v y cho đ t n

ủ ườ i ta đã nghĩ đ n chuy n ngh  ng i, có nh ng con ng ấ ướ ậ a. Nhân v t anh thanh niên   ả ệ ủ ệ ặ ố

ư ố

ộ ệ ủ ướ ờ ế ằ ặ ấ ự ệ

ữ ỏ ấ ụ ụ ấ ấ ỏ ỉ

c th i ti ả ỉ ế ộ ế ử ư ệ ạ

ế ấ ư ệ ổ

ờ ơ ẻ ắ ộ ỉ ắ ụ ả ầ ả ở ậ ượ t qua đ

ườ t

ấ ậ ặ ả i  ­ m t hoàn c nh th t đ c bi ả c hoàn c nh  y? t lên đ

ộ ể ượ ứ ề ượ ệ ủ ượ

ỉ   t: m t mình trên đ nh núi cao, quanh  ­ Hoàn c nh s ng và làm vi c c a anh khá đ c bi năm su t tháng gi a c  cây và mây núi Sa Pa. Công vi c c a anh là “đo gió, đo m a, đo   ụ   n ng, tính mây, đo ch n đ ng m t đ t, d  vào vi c báo tr t h ng ngày, ph c ệ ấ   v  s n xu t, ph c v  chi n đ u”. Công vi c  y đòi h i ph i t  m , chính xác và có tinh ờ ố  “ p" thì dù m a tuy t, giá l nh th  nào cũng th n trách nhi m cao. “N a đêm, đúng gi   ả   ị ph i tr  d y ra ngoài tr i làm công vi c đã quy đ nh”. Nh ng cái gian kh  nh t là ph i ố ượ ự   c s  cô đ n, v ng v , quanh năm su t tháng m t mình trên đ nh núi cao v ệ ộ không m t bóng ng  ­ Đi u gì đã giúp anh có th  v ế ặ ướ c h t đó là ý th c v  công vi c c a mình và lòng yêu ngh , th y đ ầ ề ượ ộ ố ườ ấ ọ

ấ ế c bi ế i. Khi đ ầ ệ ắ ộ ờ ị ề   c công + Tr ộ ầ   ệ t là m t l n vi c th m l ng  y là có ích cho cu c s ng, cho m i ng ủ   do phát hi n k p th i m t đám mây khô mà anh đã góp ph n vào chi n th ng c a

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

238

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ồ ờ ấ ầ ề ắ ơ

ậ ạ

ệ ố ớ

ớ ườ ạ ọ

ắ ậ ệ ệ ủ i: “… Khi ta làm vi c, ta v i công vi c là đôi, sao l ệ ủ ố

ồ

ị ờ ấ ả ư ữ ứ ấ ồ

ọ ự ấ ộ ẻ ẹ

ở ả ề ườ ọ

ố ỗ ệ ệ ố

ấ

ồ ộ ơ

ọ ấ ệ ề ư ữ    còn vì anh có m t ngu n vui khác n a ườ   i

ộ

ậ

ổ ứ

ệ

ủ ộ

ắ   ng th t ngăn n p, ch  đ ng;

ch c, s p x p cu c s ng m t mình

ế ự ọ

ượ  làm vi c.

h c và đ c sách ngoài gi

ộ ố ọ ữ

không quân ta b n r i nhi u máy bay Mĩ trên b u tr i Hàm R ng, anh th y mình “th t h nh phúc” ủ   ộ ố ữ ắ ề + Anh đã có nh ng suy nghĩ th t đúng và sâu s c v  công vi c đ i v i cu c s ng c a ộ ệ con ng   i g i là m t mình ồ   ề ượ ớ c? Hu ng chi công vi c c a cháu g n li n v i công vi c c a bao anh em, đ ng đ ệ ủ ế   ổ ế ấ ướ i kia. Công vi c c a cháu gian kh  th  đ y, ch  c t nó đi, cháu bu n đ n chí d ờ   ấ ế  quá. L i ch t m t”. Nh ng l i tâm s   y gi n d , ch t phác quá, h n nhiên và vô t ộ ẽ  ạ ự ấ tâm s   y đã toát lên m t v  đ p nhân cách đáng trân tr ng, gây xúc đ ng m nh m ề ạ i đ c.Qu  là công vi c đã tr  thành ni m vui, ni m h nh phúc và là trong lòng ng   ộ ủ ờ ẹ ủ   ươ ơ ẽ ố ắ ng châm s ng cao đ p c a l  s ng c a đ i anh. Đ ng c  làm vi c đúng đ n và ph ả   ọ ườ ệ ế ổ ọ i, vì T  qu c đã khi n cho ông h a sĩ và m i chúng ta ph i anh: làm vi c vì m i ng ự ủ ầ ậ ườ i con trai  y đáng yêu th t”.  nh  th m”ng t ồ ẻ ủ ộ ố + Cu c s ng c a anh không cô đ n, bu n t ngoài công vi c – đó là ni m vui đ c sách mà anh th y nh  lúc nào cũng có ng ạ b n đ  trò chuy n. ắ

i thanh niên  y còn có nh ng nét tính cách và ph m ch t r t đáng m n n a: s

ở ạ  tr m khí t ệ ờ ẩ ấ ấ ườ i, khao khát đ

ượ ủ ả ọ

ọ ầ ủ ầ ọ ộ

ườ ấ

ệ ấ ỏ ỉ

ờ ủ ệ ữ ố ớ ớ

ườ ứ ậ ề

ồ

ế ạ ả ấ ỉ i, ch  b ng m t s  chi ti

ộ ố ọ ữ ẹ ả ậ

ỉ ằ  đã phác h a đ ố ề ộ ố ủ ầ

ượ ự ệ ậ

ủ ậ ả

ườ ệ ế ả ơ

ờ ể ủ ệ i k  c a nhân v t này, ông h a sĩ và cô gái trong truy n cũng nh

ấ

ệ ủ ữ ườ ơ ượ ề c nh ng nét s  l

ọ ờ ự ấ ự ộ ờ ủ i c a bác lái xe là “m t trong nh ng ng ữ i k  c a bác mà ta bi ố ườ ủ ế ượ t đ ớ ỗ ỉ

ượ ặ c g p ng ỏ ỉ

ẽ ậ

ậ ấ ầ ọ ể ườ ừ ậ ủ ộ ố ầ ả ớ ộ ủ ả ể + Anh t ồ nào tr ng hoa, nào nuôi gà, t Ở ườ ự  ế ữ ấ  ng  ­  ở ở ấ ỡ ặ c i m , chân thành, r t quý tr ng tình c m c a m i ng   c g p g , trò ớ ự ả   ườ ớ ệ chuy n v i m i ng i (tinh th n c a anh v i bác lái xe, thái đ  ân c n, chu đáo, s  c m ế ừ ủ ộ   đ ng, vui m ng c a anh khi có khách xa đ n thăm b t ng …) Anh còn là ng i khiêm ự ả ố ữ t n, thành th c c m th y công vi c và nh ng đóng góp c a mình ch  là nh  bé. Khi ông   ệ ẽ ọ   i khác i thi u v i ông nh ng ng t thành gi h a sĩ mu n v  chân dung anh, anh nhi ả   ộ ư ở ườ ụ ơ ả đáng c m ph c h n nhi u (ông kĩ s   n rau Sa Pa, anh cán b  nghiên c u l p b n  v đ  sét) ắ ủ   ệ => Tóm l t và ch  cho xu t hi n trong kho nh kh c c a ề ượ ệ ớ truy n, tác gi c chân dung nhân v t chính v i nh ng nét đ p v  tinh   ề ệ ữ ả th n, tình c m, cách s ng và nh ng suy nghĩ v  cu c s ng, v  ý nghĩa c a công vi c ủ   ậ c hi n ra qua s  nhìn nh n, suy nghĩ, đánh giá c a  ­ Nhân v t anh thanh niên còn đ ỗ   ọ các nhân v t khác: bác lái xe, ông h a sĩ, cô gái. Qua cách nhìn và c m xúc c a m i i, hình  nh anh thanh niên hi n ra thêm rõ nét và đáng m n h n.  ng ậ ư  b.Bác lái xe: qua l ườ ọ ượ ậ   c kích thích s  chú ý, đón ch  s  xu t hi n c a anh thanh niên – nhân v t i đ c đ ng ế  ệ ủ ộ i cô đ c nh t th chính c a truy n mà theo l ậ ờ ể ủ   c v  nhân v t chính và gian”. Cũng qua l ộ n i “thèm” đ   i c a anh khi m i lên s ng m t mình trên đ nh núi cao quanh ạ naă l nh l o ch  có c  cây và mây mù. ọ c. Nhân v t ông h a sĩ già ữ gi : Đây là nhân v t r t g n v i quan đi m tr n thu t c a tác i t ng tr i cu c s ng và . Qua nh ng quan sát, ý nghĩ c a ông h a sĩ già ­ m t ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

239

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ơ ồ ậ ệ ườ ờ ạ ơ ợ   i kh i g i ệ ng ngh  thu t – nhân v t chính hi n ra rõ nét và đ p h n đ ng th i l

ạ ề ệ ậ ề ộ ố

ả ề ữ

ộ c bi ậ ướ ượ c đ ệ ộ t, ôi, m t nét thôi đ ề   ằ  nh ng phút đ u g p anh thanh niên, b ng s  t ng tr i ngh  nghi p và ni m ủ ố   ủ ng c a ngh  thu t, ông đã xúc đ ng và b i ủ  ế ẫ

ộ ẳ ườ ắ ặ ồ ố ượ ậ ộ

ọ ố ằ ườ i hình  nh anh thanh niên b ng nét bút kí h a, và “ng

ọ ớ ấ ậ ề ữ ườ i con i ta

ề ề

ữ ữ ườ ư ủ

ấ ạ ề ề ả ự ấ ự ủ ậ ọ  c a nhân v t h a sĩ v  ng ậ ớ ả ứ

ệ ừ ả ụ ề ợ c g i lên t

ủ ữ ng.

ộ ề ữ

ệ ề ờ ớ ế

ề ữ ể ề ữ ả i thanh niên, v  cái th  gi

ơ ữ ườ ườ ề ể i nh ng con ng ọ ng mà cô đã l a ch n, cô đang đi t

ế ả cô ph i bi

ờ ơ

ơ

ạ ậ ủ ẽ ỏ ườ ữ ẹ ế ị ặ i ta g p đ

ủ ượ ớ ự ườ ấ ộ

ả ộ ỉ ẹ ồ ủ  tâm h n c a ng i thanh niên, không ph i ch  vì bó hoa to mà anh t ng cô m t cách h t s c vô t

ả ế ứ ẫ ơ ộ ữ ủ ữ ứ ộ

ộ ả ả

ế ủ ẹ ượ ệ ả ậ ợ

ư ề

ỡ ơ ẻ ủ ả ơ ộ

ứ ề ắ ệ ử ụ ủ ậ

ữ ự ệ ẩ ỉ

ượ ư ệ ầ ẩ c gi

ư ườ ồ ấ ủ ề ủ ậ   n chăm chú quan sát l y m t

ự ậ ế ể ệ n rau Sa Pa hàng ngày ng i trong v ạ ụ ấ ồ ự ố

ấ ố ơ t h n.  ồ ườ ể ạ ờ ể ậ ự ứ

ộ ấ ướ c.

ư i nh ng con ng

i nh  anh thanh niên  ẩ ở ạ ươ ườ ọ ượ ợ ữ ộ ườ ữ ẽ ặ ế ớ t mài lao đ ng khoa h c trong l ng k  mà kh n tr tr m khí t ng vì l ng, i ích i mi

ườ ủ ọ c, vì cu c s ng c a m i ng i.

ẹ am t ề ậ thêm nhi u khía c nh ý nghĩa v  cu c s ng, v  ngh  thu t. ự ừ ầ ặ ừ  ­ Ngay t ệ ệ khao khát c a ng i ngh  sĩ đi tìm đ i t ề ộ ọ ố r i “vì h a sĩ đã b t g p m t đi u th t ra ông v n ao  ơ ợ ị kh ng đ nh m t tâm h n, kh i g i m t ý sáng tác…” ả ạ ọ  ­ Ông h a sĩ mu n ghi l ư trai  y đáng yêu th t, nh ng làm cho ông nh c quá. V i nh ng đi u làm cho ng ề ữ suy nghĩ v  anh. Và v  nh ng đi u anh suy nghĩ…” ề   ề  ­ Nh ng xúc c m và suy t i thanh niên và v  nh ng đi u ệ ữ   khác n a (ví d  v  ngh  thu t v i c  s c m nh và s  b t l c c a nó v  m nh đ t Sa ậ   ượ  câu chuy n c a anh thanh niên đã làm cho chân dung nhân v t Pa…) đ ẹ ư ưở ứ ự chính thêm sáng đ p và ch a đ ng nh ng chi u sâu t  t ả  ỡ ấ ặ ậ d.Nhân v t cô gái : Cu c g p g  b t ng  v i anh thanh niên, nh ng đi u anh nói, c ộ ố   ườ i khác đã khi n cô “bàng hoàng”, cô hi u thêm cu c s ng chuy n anh k  v  nh ng ng ế ớ ườ   ộ ệ ẹ ủ i m t mình dũng c m tuy t đ p c a ng ự ọ ớ   ư i nh  anh” và quan tr ng h n n a là v  con đ ề ẽ ở ệ  mi n núi). Đây là cái “bàng hoàng” đáng l   t khi yêu, (vi c lên công tác  ố ế ớ ẽ ư  cô m i bi t, nó còn giúp cô đánh giá đúng h n m i tình nh t nh o mà cô   nh ng bây gi ữ ự ừ ề ừ ỏ    b  và yên tâm h n v  quy t đ nh đó c a mình. Đó là s  b ng d y c a nh ng tình đã t ớ ộ   ừ ả  cu c c m l n lao, cao đ p khi ng c nh ng ánh sáng đ p đ  t a ra t ừ ố ơ   i khác. Cùng v i s  “bàng hoàng”  y là m t tình c m hàm  n s ng, t ư  ặ ườ ớ v i ng mà còn vì “m t bó hoa nào khác n a, bó hoa c a nh ng háo h c và m  m ng ng u nhiên   anh cho thêm cô” ữ ạ   i, thông qua nh ng c m xúc và suy nghĩ cùng thái đ  c m m n c a các nhân =>Tóm l ậ ụ ơ c hi n ra càng rõ nét và đ p h n, g i ra   v t ph , hình  nh nhân v t anh thanh niên đ ế   ồ ượ ọ ự ỡ nhi u ý nghĩa nh  là đã đ c l c qua th  ánh sáng tâm h n trong tr o và r c r  khi n ậ   ệ ấ ạ hình  nh  y r ng r  h n, ánh lên nhi u s c màu h n. Đây là m t th  pháp ngh  thu t ệ ả mà tác gi  đã s  d ng thành công trong vi c xây d ng nhân v t chính c a truy n. ế e. Ngoài ra, trong tác ph m còn có nh ng nhân v t không xu t hi n tr c ti p mà ch ớ đ i thi u gián ti p, nh ng cũng góp ph n th  hi n ch  đ  c a tác ph m.   ­ Đó là ông kĩ s  v ủ  tay th  ph n cho hàng v n cây su hào đ  h t gi ng làm ra t c a ong r i t ả  ­ Đó là anh cán b  nghiên c u đã 11 năm ròng túc tr c ch  sét đ  l p b n đ  sét tìm tài nguyên cho đ t n ọ ạ   ­ H  t o thành cái th  gi ệ nh ng con ng ộ ố ủ ấ ướ c a đ t n     1. Khái quát, đánh giá

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

240

ộ ư

ớ ả ư ườ ườ mu n nói v i ng

ệ ườ

ồ ệ ợ

ề ủ ẩ ụ ữ

ả

ườ ườ ẫ ắ ấ ủ ơ i v n không cô đ n, bu n t i lao đ ng nh  anh thanh niên làm công tác khí   ườ ọ   ố i đ c: i nh  anh. Tác gi ữ ư ậ i làm vi c và lo nghĩ nh  v y cho   ề ữ   c”. Đ ng th i qua câu chuy n v  anh thanh niên, tác ph m cũng g i ra nh ng ố   ự ộ  giác, vì nh ng m c đích chân chính đ i ơ ặ ữ ộ i: dù trong hoàn c nh đ n đ c gi a thiên nhiên v ng l ng quanh năm mà   ệ   ườ ồ ẻ ộ i ta tìm th y ý nghĩa c a công vi c  m t khi ng

ậ

ệ ả ắ

ơ ủ ớ ẹ

ộ ơ ộ ắ ệ ằ ẩ

ắ ấ ả ữ ớ ư ơ ỗ

ấ ọ ề

ộ ơ ủ ườ ệ ấ ắ

ệ ị Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ợ ữ Truy n “LLSP” ng i ca nh ng con ng ữ ế ớ ượ i nh ng con ng ng và cái th  gi t ủ ặ “Trong cái l ng im c a Sa Pa (…), có nh ng con ng ờ ấ ướ đ t n ề ề ấ v n đ  v  ý nghĩa và ni m vui c a lao đ ng t ớ v i con ng con ng ủ ộ ố và cu c s ng c a mình. ế III  ­ K t lu n:  ầ ẽ ặ ễ ấ   “L ng l  Sa Pa” qu  là m t truy n ng n đ y ch t th  c a Nguy n Thành Long. Nó ứ ả ả   ngân nga nh  nhàng th  m ng trong ngòi bút t  c nh v i nh ng b c tranh lung linh, kì ữ ả ả    tình v i nh ng m u chuy n xúc o, nó đ m th m  m áp, l ng sâu trong câu văn t ườ ộ đ ng, đáng yêu. C nh m  màng lung linh, còn con ng   i nh  ta đã th y, m i chân dung, ấ   ữ ư ỗ ờ i nói, ý nghĩ, hành đ ng đ u nh  ngân lên nh ng vang âm ng t ngào, êm ái. T t m i l ủ ả ộ ố ư c  nh  làm nên cái ch t th  c a con ng   i, c a cu c s ng. Văn xuôi truy n ng n mà ơ ư ộ ầ gi u nh p đi u, âm thanh, êm ái nh  m t bài th …

======================

ắ ậ ệ

ễ ể ậ ấ ặ ẹ ề ố   Đ  s  2 ủ ẽ   ở

ộ ữ ườ i lao đ ng?

:     Hãy phân tích nhân v t anh thanh niên trong truy n ng n “l ng l Sa Pa” c a Nguy n Thành Long. Nhân v t  y giúp em hi u thêm nét đ p gì  nh ng con ng ợ

ệ ẽ ặ

ệ ư ỉ ố ề ẹ ị ị

ộ ế ề ả ơ ơ ề ẻ ẹ ả ườ ầ ẩ ộ ữ ầ ữ ẩ ố ng mà cao c , nh ng con ng

ệ ư ộ i lao đ ng bình th ố ớ ấ ướ ắ

ư ẫ

ẩ

ủ t đ p c a con ng ả ậ ấ ủ ộ ậ ứ ự ủ ề ắ G i ý phân tích ở I – M  bài:  ữ ữ   ễ Nguy n Thành Long là m t trong nh ng cây bút văn xuôi đáng chú ý trong nh ng ắ   ộ ắ  Sa Pa” là m t truy n ng n t v  truy n ng n và kí. “L ng l năm 60 – 70, ch  chuyên vi ứ ậ   nh  nhàng có c t truy n đ n gi n nh ng th t thú v  và  n ch a bên trong nhi u ý v  sâu ủ ắ   s c. Tác ph m nh  m t bài th  v  v  đ p trong cách s ng và suy nghĩ c a nh ng con ườ ườ   i đ y quan tâm, đ y trách ng ể ệ c mà tiêu bi u là anh thanh niên làm công tác quan tr c khí nhi m đ i v i đ t n   ổ   ỉ ệ ượ ể ố ng. Nhân v t anh thanh niên ch  hi n ra trong ch c lát nh ng v n là đi m sáng n i t ườ ấ ề ậ   b t nh t c a b c tranh v  ph m ch t và tâm h n   t i m i trong ể ệ ộ ở công cu c xây d ng ch  nghĩa xã h i ố ẹ ồ  mi n B c mà tác gi ớ  t p trung th  hi n.

II – Thân bài:

ả

ỉ ệ ớ Anh không xu t hi n t

ọ ạ ỉ

i ngh . Ch  ch c lát nh ng cũng đ  đ ộ ỡ ố ư ề ọ

ủ ọ ừ ộ ấ ượ ạ ậ ữ ặ ậ ạ i khu t l p vào gi a mây mù b t ngàn và cái l ng l ộ ặ  đ u mà ch  hi n ra trong cu c g p g  ch c lát v i bác lái   ủ ể  ố ỉ ồ ườ   ng ng, m t kí h a chân dung v  anh, r i d ừ   ở ủ ẽ  muôn thu  c  núi r ng

1. Hình  nh anh thanh niên     ệ ừ ầ ấ ­ ẻ xe, ông h a sĩ , cô gái tr  khi xe c a h  d ng l ị các nhân v t khác k p ghi nh n m t  n t ấ ấ ư nh  anh l Sa Pa.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

241

ậ ệ ệ ự ả t là

ọ ủ ớ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 Anh còn hi n ra qua cái nhìn và s  c m nh n c a các nhân v t khác, đ c bi ộ ặ ọ ặ ườ i ự ộ ộ  b c l

ố ậ ủ ỡ ậ ặ ­ ông h a sĩ già và anh cũng t ả t.

ữ ỏ

ệ

ấ ườ ng i cô đ c nh t th  gian, m t mình trên tr m khí t

ớ ử

ơ ả

ố ấ ế i ộ ơ ừ ậ

ệ ệ ả ớ  gi ộ ấ ố ấ ả ả

ộ ấ ắ ầ ờ ế t bao v t v , gian lao rình r p, thi u th n v t ch t..  ề ặ ấ

ờ ổ ấ ấ ệ ự ộ ệ ủ t. Công vi c c a anh là đo     t hàng ư    sáng, dù m a

ệ ế ữ ạ H n n a l ư ụ ụ ả ế ế ạ

ổ ề ố ớ ệ ố

ộ ớ ượ

ả ấ ượ ượ ấ ộ ẻ  ẫ c. Cái gì đã giúp   ạ   ứ ị ự c hoàn c nh  y ? Đó là ý chí, ngh  l c, nh ng ph m ch t và s c m nh

ậ ượ ả ự ứ t qua đ ủ t lên t

ữ t qua đ ẩ ộ ờ ầ ộ t c  đ  s ng m t cu c đ i đ y ý nghĩa ắ ề ộ ố ấ ả ể ố ệ

ố ộ ớ ớ ự Anh s ng g n bó v i s  nghi p c a đ t n

ắ ế ậ ậ ệ ủ ấ ướ c có chi n tranh, anh xin ra tr n. Không đ

ể ắ ơ

ườ i sau khi ra tr

ế ộ ơ ữ ệ ố

ủ ự ả n i này. Anh t

ở ơ ậ ắ ắ ắ

ị ầ ộ ậ ể ẵ

ấ ấ ứ ơ ả ờ đ t và tr  l i câu h i : “

ộ ố ấ ẹ ữ

ề ệ ệ ạ ờ

ề ạ ề ạ Anh có nh ng suy nghĩ r t đ p v  ý nghĩa c a cu c s ng, v  h nh phúc trong   ờ   ị ờ ớ i thành tích nh  phát hi n k p th i k  tể ừ  ồ ở ầ  c u Hàm R ng, anh nói : “

ậ ạ ố

ệ

ệ ủ ớ ể ấ ặ ỏ ơ

ạ ọ ườ ề ắ

ề ầ ệ ủ ấ ướ ọ ọ ớ

ướ ề ớ ồ

ế ế ồ

ể ố ế ắ  qua cu c g p g  ng n ng i v i m i ng ệ ủ ệ a. Hoàn c nh s ng và làm vi c c a anh th t đ c bi ộ ố ỉ ố  ­  Quanh năm su t tháng, anh s ng m t mình trên đ nh núi cao, gi a c  cây và mây   “ Anh thanh niên hai m iươ   ờ ủ ẽ ạ i thi u anh qua l i c a bác lái xe:  mù l nh l o.Tác gi ượ ế ở ỉ ạ ộ ổ ả  đ nh cao hai b y tu i, ng   ườ ”…”Th  thách l n nh t đ i v i chàng trai tr   y ẻ ấ   ấ ố ớ ngàn sáu trăm mét, r t “thèm ng ệ   ệ ộ ự chính là s  cô đ c.S ng đ n đ c n i r ng núi mà làm vi c thì không ph i là chuy n ậ ễ d  dàng. Bi ệ ơ ­ i ph i làm vi c trong đi u ki n kh c nghi gió, đo m a, tích mây, đo ch n đ ng m t đ t góp ph n vào vi c d  báo th i ti ấ ế ngày, ph c v  s n xu t và chi n đ u. Gian kh  nh t là vào lúc m t gi ả ở ậ gió, tuy t l nh th  nào cũng ph i tr  d y ra ngoài làm vi c.   Qu  th c, đi u ki n s ng và làm vi c đó là m t th  thách l n đ i v i tu i tr ử ệ ượ ư ố v n sung s c và khát khao hành đ ng. Nh ng anh v n v ữ anh v bên trong c a nhân v t đã giúp anh v b. Anh thanh niên có nh ng suy nghĩ và quan ni m đúng đ n v  cu c s ng và công vi cệ ờ   ệ ấ c, r t có trách nhi m v i cu c đ i. ­ ượ ấ ướ   c ra tr n, anh làm công tác khí Đ t n ể ỉ ộ ượ   ng trên núi cao. Không ai có th  b t bu c anh lên cái n i “kh  ho cò gáy” này đ  làm t ố ố ọ ạ ườ ệ   ng đã c  ch y ch t tìm vi c và c ng hi n. Trong khi bao nhiêu ng ẻ ượ ượ ằ t su i băng b ng đ   c m t n i làm vi c gi a th  đô thì anh đã khoác ba lô vui v  v ấ   ự ố ồ ệ ể ừ  nguy n lên đây không ph i do s  b c đ ng nh t r ng đ  lên công tác  ứ ờ ả ộ ự th i mà là c  m t s  nh n th c chín ch n, đúng đ n, sâu s c nh t.  Anh  thanh niên,   ượ ể  ế ộ ng đ a c u, đã s n sàng đi đ n b t c  n i nào đ  có th m t cán b  v t lý kiêm khí t ơ ủ ỏ Mình  ự ặ ệ ướ ự c m  c a mình. Anh t phát huy tài năng và th c hi n  ệ  ?  ể ở  đâu ? Mình vì ai mà làm vi c sinh ra là gì ? Mình đ   ủ ­ ể ạ đ i. V i anh h nh phúc là trong công vi c. Khi k  l đám mây khô, không quân ta đã h  nhi u máy bay Mĩ  hôm đó, cháu s ng th t h nh phúc”. ấ ố ớ   Anh r t yêu công vi c c a mình. Đ i v i anh, công vi c là ni m đam mê cháy ­ ủ   ế ề b ng, là ni m h nh phúc l n nh t.  H n ai h t, anh hi u rõ công vi c th m l ng c a ộ ố ớ   c. Anh tâm i, nó g n li n anh v i cu c s ng chung c a đ t n mình là có ích m i ng ượ ộ ệ ệ ự ớ   “Khi ta làm vi c, ta v i công vi c là đôi, sao g i là m t mình đ c ? s  v i ông h a sĩ :  ệ   ệ ủ ắ ố Hu ng chi công vi c c a cháu g n li n v i bao anh em đ ng chí d i kia.Công vi c ủ ấ ”. Dù công vi c cóệ ứ ấ ổ ế ấ c a cháu gian kh  th  đ y ch  c t nó đi, cháu bu n đ n ch t m t   ấ ả ư v t v  nh ng anh không th  s ng thi u nó.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

242

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ả ậ ữ ổ ậ ở Cái mà tác gi

ộ ố ả ầ ả  mu n làm n i b t  ả

ộ ệ ự ậ ặ ấ ố ớ

ề ữ ướ ơ

ể ặ ữ thèm ng ườ i, đ ặ

ộ i, dù ch  trong m t giây phút. Nh ng khuôn m t ch a bao gi ố

ớ ườ ư ng.

ỉ ố ư

ữ ộ ơ

ng

ơ ưở ng ch ố ẹ t đ p nh t.

ộ ầ ấ ẹ ườ ộ ố

ộ ọ ớ i dù m t mình đ n đ c làm vi c trên núi cao.

ố ủ ổ ứ ệ    nhân v t này không ph i là nh ng công vi c ­ ệ ỏ   khó khăn đòi h i ph i có tinh th n trách nhi m cao mà là m t hoàn c nh s ng và làm ứ ớ ệ t. Cái khó khăn, thách th c l n nh t đ i v i anh chính là s  cô đ c. Đã vi c th t đ c bi   iườ ” đang dâng trào trong huy tế   ả ế có nh ng phút anh ph i y u m m tr c c n “ ọ  ượ ủ ọ ả ấ ượ ọ qu n. Anh đã làm đ  m i cách đ  g p con ng c th y h c nghe h  nói, đ ỗ ư ỉ ở  ộ ườ ặ ờ  anh g p sao b ng tr c ể ở ề  ơ ượ ế ạ nên thân thi t qua c n xúc đ ng đ  tr  v  lùng! Nh ng cu i cùng, chàng trai đã v t l ộ ố v i cu c s ng bình th ẫ   ặ ậ ­ Th m chí, m c dù đã s ng m t mình trên đ nh núi cao 2600mét nh ng anh v n ướ ượ ở ệ ở ỉ ỉ  đ nh núi cao h n n a : Đ nh Phan xi Păng cao 3143 mét  b i anh   c làm vi c  c đ ứ”.Đó là  ướ ọ   ượ ư ế ớ ở ộ nghĩ : “ Làm công tác khí t  đ  cao nh  th  m i là lý t c v ng ệ ể ạ ượ ấ ượ ươ ụ c m c đích t n cao h n trong công vi c đ  đ t đ đ c v  Nh ng suy nghĩ đ p  y khi n anh thêm yêu cu c s ng và con ng ộ ố ế ẹ ấ ữ i xung quanh, ị ự ể ố ộ ờ ẹ “th y cu c đ i đ p quá!”, giúp anh có thêm ngh  l c đ  s ng m t cu c s ng đ p, đ y ý ộ ệ ơ ườ ắ nghĩa, g n bó v i m i ng ấ ẹ c.  Anh thanh niên còn có phong cách s ng r t đ p ở ạ ượ ậ ắ ch c cu c s ng c a mình

ộ ộ ố ộ ố ầ tr m khí t ủ ộ ủ

ế ố ự ệ ớ t s ng cho s  nghi p chung l n lao và cũng bi

ế ố ẹ ộ ườ ầ ắ ầ ồ

ọ ồ ặ ạ

ả ể ể ạ

ọ ắ ư ọ ề ướ ớ ồ t s ng cho riêng mình.   ẻ ẹ ủ   n hoa đ y m u s c. Đó là v  đ p c a ẽ ọ   ủ ườ i. Gian nhà c a anh s ch s , g n ứ ặ   c là đ  pha trà, c t hoa t ng khách ch  không ph i đ  thu ưở ờ   i thăm b t ng  nh  h a sĩ t ng. Anh tr ng rau, nuôi gà là

ứ

ấ ọ ệ ờ ở thành ng

làm vi c. Sách đã tr ừ ế ủ ữ ư t c a anh. Khi bác lái xe đ a gói sách cho anh, anh “m ng quýnh” nh  c m đ

ớ

ế ấ ỗ t m t v ấ ấ ộ ẻ”. Anh t lo li u xoay s  đ  th

ọ

ự ể ả ả ọ ộ

ộ ứ ở

ữ  anh. ệ ộ

ườ . Anh luôn khao khát đ s i

ở ữ ườ

ạ

ư ố

ọ ặ ượ i khác. Anh m ng l m khi g p đ ệ ế ẻ : « Tr i  ờ ơ ườ ọ i. Anh « ờ c bác tài và càng  ẻ ớ ườ   ng ỉ i, ch  còn năm   nói to nh ng ữ ặ i ta ch  nghĩ và cũng ít nghĩ

ế ớ ỏ ứ ng th t ngăn n p, phong  Ngoài ra anh t ấ ả ậ phú c  v t ch t và tinh th n, m t cu c s ng ch  đ ng, làm ch  mình và có ích cho đ i.ờ  ­    Anh bi Anh tr ng cái đ p : anh trr ng hoa, m t v tâm h n anh và anh hào phóng t ng cho m i ng gàng. Anh ch y v  tr ấ ử ọ d n nhà c a vì khách t ể ự  cung c p cho mình th c ăn.  đ  t ườ ạ   ­  Anh còn đ c sách ngoài nh ng gi i b n thân   ượ   ư ầ c thi ườ ệ   i trò chuy n. Nghĩa “ Cô th y đ y, lúc nào tôi cũng có ng vàng. Anh nói v i cô gái:  ở ẻ ườ ệ ườ là sách  y mà. M i ng i vi   ng xuyên có ế ứ ế ỉ   sách đ c. Sách không ch  giúp anh nâng cao hi u bi t, nâng cao ki n th c, sách còn ỗ   giúp anh khuây kho  trong nh ng phút giây r nh r i. Say mê đ c sách là m t thói quen, m t đ c tính đáng quý  ỉ ọ  ­ Không ch  say mê công vi c, say mê đ c sách , anh thanh niên còn là m t con  ế ở ự c i m ,chân thành v i m i ng c ượ ớ ở ườ ấ ng i r t đáng m n  ắ ệ ớ ặ ỡ ừ g p g , trò chuy n v i nh ng ng ừ ỹ ư ế ượ ơ c ti p bác tài, nhà ho  sĩ, và cô k  s  nông nghi p tr  m i ra tr m ng h n khi đ ầ ệ ủ ạ ơ i n i làm vi c c a anh. Chính anh đã nói to lên đ y ti c r t ặ ệ ủ phút ». Câu chuy n c a anh tuôn ra nh  su i khi g p m i ng ế ỉ ườ ề ấ  ». Anh r t hi u khách đi u ng ấ ư ặ hoa, t ng quà ( gi ố  : m i khách u ng trà, t ng   tr ng) cho khách. Và anh r t l u luy n v i khách khi chia tay. Thái

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

243

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ọ ở ế ề ẻ ủ ườ ể ạ ữ ấ i nh ng  n i trong lòng m i ng

ộ ố ề i   r t   khiêm   t n

ỏ ệ ự ng khó quên. ậ ự ố ,  luôn   đ   cao   ng ỉ

ố ọ ặ ườ ấ ủ ế ứ

ố ộ ấ ả ủ

ệ ấ

ỉ ớ ộ ạ

ệ ướ i Sa Pa!… Hay là bác v

ứ ườ ấ ơ ồ ữ

ụ

ẹ ở ườ ữ ộ nh ng con ng i lao đ ng ở

:

ớ ớ ườ ữ

ẹ ố ố ầ ư ặ ế ẹ i lao đ ng m i v i phong cách s ng đ p, suy nghĩ   ế   , l ng th m, c ng hi n h t

ộ ộ ố ng, quên mình vì cu c s ng chung, vô t ệ ẩ t mài, kh n tr ng làm vi c.

ả ưở ệ c, say mê, mi ậ ậ ẹ ọ ố ươ ộ ố   H  có t m lòng nhân h u th t đáng quý, có tác phong s ng th t đ p. Cu c s ng

ậ ẹ ế ị t bao.

ậ

ộ đ  vui v , ni m n , hi u khách c a anh cũng đã đ  l ượ t ườ   ộ   ­   Dù   v y,   trong   cu c   s ng,   anh   là   m t   ng i ấ khác.Th c tâm, anh th y công vi c và s  đóng góp c a mình ch  là nh  bé. Anh luôn say   ẽ  ụ ạ ườ ợ ư s a ca ng i m i ng i.  M c dù ông ho  sĩ già h t s c khâm ph c anh, ông mu n v ư ố ự ừ    ch i, anh không mu n vì c m th y mình chân dung c a anh, nh ng anh m t m c t ườ ứ ượ ưở ứ ể ữ không x ng đáng đ   i x ng đáng khác. Anh c h ng ân hu   y. Anh đã k  nh ng ng ạ   ộ ể ữ nói thành th c: “ự ườ ẽ ơ i khác đáng k , đáng v  h n anh. M t mình thì anh b n nh ng ng ộ ố ươ trên tr m đ nh Phăng ­xi ­păng ba nghìn m t trăm b n m i hai mét kia m i m t mình   ẽ   ư ở ườ ớ ớ  v i thi u v i bác ông kĩ s   h n cháu. Cháu gi n rau d ủ   ư ể ề ọ ở ơ ứ  c  quan cháu đ ng chí nghiên c u khoa h c  …” Và anh say s a k  v  thành tích c a ạ ố ấ ủ nh ng ng   i  y. Đ c tính khiêm t n  y c a anh đã làm cho ông ho  sĩ, bác lái xe và cô ế ứ ế gái h t s c yêu m n và khâm ph c.  ể ậ ấ   Nhân v t  y giúp em hi u thêm nét đ p  2. ố  ch n Sa Pa  ­ Đó là hình  nh nh ng con ng ố đ p, s ng có lý t ấ ướ mình cho đ t n ấ ­ ầ ủ ọ c a h  âm th m, bình d  mà cao đ p bi ế III – K t lu n: ế ấ ặ ơ ố ỉ

ẽ ủ ố ườ ệ ầ ộ

ể ặ ắ ủ ấ Th  đ y, trong cái “l ng l ”c a Sa Pa trên đ nh Yên S n b n mùa mây ph  m y  ế ượ ộ ẻ ấ t đ i cán b  tr   y  c Nguy n Thành Long xây d ng khá s c nét v i nh ng đ c đi m, suy nghĩ, hành

c có m t chàng trai đang s ng, đang âm th m làm vi c. Ng ễ ự ẫ ộ ổ ộ

ề ễ ẽ ế

ớ ự ủ c trách nhi m c a mình v i s  nghi p

ườ ủ ấ ướ ệ ệ

ả ố

ề ư ộ ế ỉ ư ậ ơ ộ ai bi ữ ự ớ ượ đ ử ườ ủ ạ ị ộ i c a m t giai đo n l ch s  có nhi u gian kh  hi sinh  đ ng tích c c, m t m u ng ữ ẹ ế ủ ậ ư t c a Nguy n Thành Long khi n ta nh ng cũng th t trong sáng, đ p đ . Nh ng trang vi ấ ượ ộ ố ệ i và cu c s ng, th y đ thêm yêu con ng ủ ệ ữ ồ c. Tâm h n và nh ng vi c làm c a anh thanh niên trong truy n  đã  chung c a đ t n ố ố gieo vào lòng em nhi u tình c m, thôi thúc em mu n c ng hi n, mu n làm gì đó có ích  ố cho xã h i nh   nh  m t nhà th  đã nói: “S ng là cho đâu ch  nh n riêng mình”.

====================

ắ ệ ử ắ

ệ ự ủ ậ ọ

i nh n xét ng n g n: “Trong cái l ng im c a Sa Pa, d ỉ ườ ữ ệ ỉ ủ ề ủ ả  NTL đã g i g m ch  đ  c a câu chuy n vào   ữ ướ ặ   i nh ng dinh th  cũ kĩ ườ   ơ i

i ta đã nghĩ đ n chuy n ngh  ng i, có nh ng con ng ấ ướ ư ậ ệ Đ  3ề :  Trong truy n ng n “LLSP”, tác gi ắ ộ ờ m t l ủ c a Sa Pa mà ch  nghe tên, ng làm vi c và lo nghĩ nh  v y cho đ t n ế c…””

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

244

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ẻ ẹ ủ ườ ủ   i lao đ ng và ý nghĩa cao quý c a

ữ ệ ầ

ệ

ộ ặ ẽ ữ ườ ể ể ạ ộ Sa Pa”. i lao đ ng trong “L ng l

ứ

:

ộ ắ ệ ữ

ẫ ầ ạ ệ t Nam hi n đ i. Ông là m t cây bút c n m n trong lao đ ng ngh

ậ ế ộ ả ủ ộ ự ế ệ i r t chú tr ng trong thâm nh p th c t

ả ướ

ế ệ ệ ề

ọ ự ế ủ  c a ông.  ượ ế c vi ắ ề

ộ ắ ả ẩ ế ế ế ắ ể ư

ả ễ ệ

t ra năm 1970, trong không khí c  n ụ ự ạ ạ ộ ắ i hoàn toàn.  ử ắ ủ i nh ng dinh th  cũ k

ệ ự ữ ườ ơ ỉ ỉ

ủ ề ủ  Nguy n Thành Long đã g i g m ch  đ  c a câu chuy n vào   ỹ  ọ  : « Trong cái l ng im c a Sa Pa, d ặ ữ ướ ệ   i ta đã nghĩ đ n chuy n ngh  ng i, có nh ng con ấ ướ ư ậ ườ i làm vi c và lo nghĩ nh  v y cho đ t n ế  ». c....

ủ ề ủ ộ ả ẩ i thích rõ câu văn mang n i dung, ch  đ  c a tác ph m “LLSP”:

ẽ ủ ườ ẹ ộ ị Ca ng i vợ ẻ  ủ   i lao đ ng và ý nghĩa cao quý c a

ỹ ư ướ ườ ệ n rau i v

ư ệ ặ ộ ố ộ ủ ề ủ ể

ừ ầ ủ ấ

ỡ ố ậ

ậ ỉ

ậ ộ ặ ủ ể ồ ườ ạ ệ ỉ  ệ  đ u truy n mà ch ớ ạ   ủ ọ ừ i ạ ộ ộ ấ ượ ng, m t “kí ho  chân   ẽ  ặ ạ i khu t l p vào trong mây mù b t ngàn và cái l ng l

ỉ

ở ủ ả ơ ộ ạ ư

ặ ấ ấ ộ

ờ ế ằ ờ ề ắ ụ ả ự ầ ờ ờ

ệ , 4gi ắ ế ầ ấ ỏ ệ

ư ệ ả ố

ử ợ ằ ộ ổ ủ ắ ự ẻ ả ơ ố ố ỉ ể Hãy phân tích truy n đ  làm rõ v  đ p c a con ng ặ ệ nh ng công vi c th m l ng. ề I. Tìm hi u đ :  ị ậ ­ Th  lo i: Ngh  lu n truy n. ẻ ẹ ủ ị ậ ­ N i dung ngh  lu n: V  đ p c a nh ng con ng ị ậ ­ Cách th c ngh  lu n: phân tích. ậ II. L p dàn ý ở A. M  bài:  ễ   ­ Nguy n Thành Long là m t trong nh ng cây bút văn xuôi truy n ng n đáng chú ý   ệ  ọ trong văn h c Vi ộ   ậ ạ ấ . “LLSP” chính là k t qu  c a m t thu t, l ế chuy n đi th c t ệ c đang hào hùng đánh Mĩ và    ­ Truy n đ ự   ế quy t tâm th ng Mĩ,  mi n B c bên c nh nhi m v  tr c ti p đánh Mĩ và chi vi n tr c ơ ở ữ   ự ti p cho Mi n Nam còn ph i đ y m nh công cu c xây d ng CNXH làm c  s  v ng ợ ch c đ  đ a cu c kháng chi n đ n th ng l  ­ Trong truy n, tác gi ắ ậ ộ ờ m t l i nh n xét ng n g n ủ c a Sa Pa, Sa Pa mà ch  nghe tên, ng ệ ng II – Thân bài: 1.Gi ẹ ế ứ đ p bình d  nh ng h t s c đ p đ  c a con ng ầ ữ nh ng công vi c l ng th m. ậ 2.Phân tích m t s  nhân v t trong truy n (anh thanh niên, ông k  s  d ệ   ứ ả ồ Sa Pa, anh cán b  nghiên c u b n đ  sét) đ  làm rõ ch  đ  c a truy n. ệ   là nhân v t chính c a truy n, dù không xu t hi n ngay t a.     Anh TN   ữ ệ hi n ra trong cu c g p g  ch c lát gi a các nhân v t kia v i anh, khi xe c a h  d ng l ư ị ậ ngh  nh ng đã đ  đ  các nhân v t khác k p nghi nh n m t  n t ấ ấ ư ề dung” v  anh r i d ng nh  anh l muôn thu  c a núi cao Sa Pa.   ệ : M t mình trên đ nh núi cao 2600m quanh năm su t ố ố   ­  Hoàn c nh s ng và làm vi c ẽ ữ ỏ ệ ủ tháng  cô đ n gi a c  cây và mây mù l nh l o. Công vi c c a anh là “đo gió, đo m a, đo   ụ   ướ t h ng ngày, ph c c th i ti n ng, tính mây, đo ch n đ ng m t đ t, d  vào vi c báo tr ặ ờ ấ , 19 gi ) đ u đ n và chính v  s n xu t và chi n đ u. Ngày đêm 4 l n(1gi   , 11 gi ế ơ ề   ư xác, đòi h i tinh th n trách nhi m cao dù m a n ng, gió bão, n a đêm tuy t r i đ u ổ ủ   ph i đi  p. Tuy nhiên cái gian kh  c a công vi c ch a đáng s  b ng cái gian kh  c a   hoàn c nh s ng: đó là s  cô đ n, v ng v , quanh năm su t tháng m t mình trên đ nh núi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

245

ơ ả ế ườ ế ừ ế i” quá ph i ki m k  d ng xe

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ứ i. Cô đ n đ n m c “thèm ng ườ i. ườ c g p ng

ộ ổ ớ ố ố ớ ườ ả ự

ấ

ấ ề ướ ế c h t đó là

ặ c  ườ ử ả ệ  c a mình và lòng yêu ngh , th y đ ọ

ạ ấ ậ ề

ị ộ ạ ờ

ả ự ư ờ c mình đã góp ph n phát hi n k p th i m t đám mây khô mà nh  đó “ ầ ạ ượ ệ c bao nhiêu ph n l c Mĩ trên c u Hàm R ng ồ ”.

ệ

ớ ắ ệ ủ

ố suy nghĩ và quan ni m đúng đ n ộ ố ầ

ẳ ạ ư ạ ở ỉ

ộ ệ

ớ ơ ẽ ữ ự ế ồ

ế ớ ấ ủ ộ ọ

ố ượ ệ ủ

ắ ổ ế ấ ứ ấ ồ ế ế

ư ệ ủ ủ ồ ồ

ề ọ ề ư ấ ơ ni m vui đ c sách

ổ ứ ư ắ ừ ọ ắ ch c, s p x p cu c s ng khoa h c, ngăn n p, t t ế t

ọ

ẽ ớ ạ ồ ộ

ự ọ ế ổ ộ ủ ố ế ọ ạ ườ ế ớ ộ i m t góc trái gian v i chi c gi

ấ i anh thanh niên  y  còn  có nhi u

ủ ở ấ ả ườ , khao khát đ ấ ấ i

ộ Ở ườ  ng ở ỡ ệ ọ ớ

ớ ấ ớ ố ộ ố ừ ặ ậ

ừ ế ườ ế ầ ộ

ấ ế ướ

ữ ộ ỉ

ư ặ ớ

ươ ả ỗ

ứ ờ ố ”)  “ p

ấ ư ế ả ữ ệ ự  c m th y công vi c và nh ng l i r t

ố ườ ấ khiêm t n, thành th c ủ ư ứ ệ ờ t tình c a bác lái xe là ch a x ng đáng, đóng góp c a mình ch  là bình th

ư ượ ộ ộ ỉ ế ườ ự ế ẫ ố ộ cao không m t bóng ng ể ượ ặ ng đ  đ qua đ ẻ ố   ề ệ ệ ­ Qu  th c, đi u ki n s ng và làm vi c đó là m t th  thách l n đ i v i tu i tr  v n ộ ượ ư anh đã v khát khao và hành đ ng nh ng  t qua hoàn c nh  y. ượ ý nghĩa  ủ ứ ề  + Tr ý th c v  công vi c ủ ầ ệ   cao quý  trong công vi c th m l ng c a mình là có ích cho c/s, cho m i ng i. Anh ổ ủ ệ không tô đ m cái gian kh  c a công vi c, nh ng anh nh n m nh ni m h nh phúc khi   ầ ế ượ không  bi t đ quân ta h  đ + Anh đã có nh ng  ữ ắ ề ộ ố ắ   và sâu s c v  cu c s ng và   công vi cệ  đ i v i cu c s ng con ng ố ớ ườ ằ   ườ i, h ng i. Công vi c c a anh g n bó v i bao ng ệ ả ẫ ệ   ườ ớ i làm vi c ngày anh v n ph i 4 l n nói chuy n v i trung tâm. Hu ng chi còn bao ng ơ   ơ ộ ả trong hoàn c nh khó khăn, cô đ c h n, ch ng h n nh  anh b n   đ nh Hoàng Liên S n ưở ớ ệ   ng! N u không có công vi c, không vì công vi c thì đó cao 3142m m i là đ  cao lí t ế ự ự ộ ố  đây là nh ng tâm s  chân thành m i là cu c s ng cô đ n th c s , bu n đ n ch t. Có l   ệ ệ ắ   khi ta làm vi c, ta v i công vi c là đôi, sao g i là m t mình mà sâu s c nh t c a anh:  “ ướ   ệ ủ ề ớ c? Hu ng chi vi c c a cháu g n li n v i công vi c c a bao anh em, đ ng chí d đ i ấ ”.  kia. Công vi c c a cháu gian kh  th  đ y, ch  c t nó đi, cháu bu n đ n ch t m t ữ ữ ­ Nh ng C/s c a anh không h  cô đ n vì anh còn có nh ng ngu n vui khác n a ngoài ườ ể ệ   mà anh th y nh  lúc nào cũng có ng công vi c ­ đó là   i đ  trò ư ắ ượ ệ chuy n. (khi bác lái xe đ a gói sách cho anh, anh “m ng quýnh” nh  b t đ c vàng  ủ ộ :  ươ ắ ộ ố ế + Anh bi i t n,ch  đ ng ộ ệ ế ớ i riêng c a anh là công vi c : “m t căn nhà  h c... Th  gi đ c sách, chăm hoa, nuôi gà, t   ộ ố   ể ba gian, s ch s , v i bàn gh , s  sách, bi u đ , th ng kê, máy b  đàm”. Cu c s ng ọ   ủ ng con, m t chi c bàn h c, riêng c a anh “thu g n l m t giá sách”. ế :  ề nét tính cách và ph m ch t r t đáng m n ẩ ­  cượ   ọ ọ + S  ự c i m , chân thành, r t quý tr ng tình c m c a m i ng ệ tình thân v i bác lái xe, thái đ  ân c n ầ   ể ườ ặ g p g  và trò chuy n v i m i ng i. Bi u hi n ( ấ   ố ế ợ chu đáo, t ng gói tam th t cho v  bác v a m i  m d y. Vui m ng đ n lu ng cu ng, h p ờ   ữ ấ i khách xa đ n thăm b t ng : t p cùng thái đ  ân c n chu đáo  khi ti p đãi nh ng ng ệ ộ ầ ặ c, hái hoa t ng khách ­ cô gái Hà N i đ u tiên sau 4 năm làm vi c, đ n thăm pha n   ế   ự ộ ộ ế ả ẽ ườ ề i ta ch  nghĩ” đ n c m đ ng.Đ m  “nh ng đi u mà đáng l anh, thành th c b c l  ng ế ỡ ấ ợ ế ừ   t ng phút vì s  h t m t ba m i phút g p g  vô cùng quý báu.L u luy n v i khách khi ạ ặ ế ộ chia tay, xúc đ ng đ n n i ph i “quay m t đi” và  n vào tay ông ho  sĩ già cái làn   ễ tr ng làm quà, không dám ti n khách ra xe dù ch a đ n gi ấ + Anh còn là ng ệ thi u nhi ỏ nh  bé, anh v n còn thua ông b  vì ch a đ ủ c đi b  đ i, tr c ti p ra chi n tr ớ   i i gi ườ   ng   ng đánh

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

246

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ạ ạ ệ ệ t tình gi

ề ừ ố  ch i, e ng i và nhi ư ở ườ  v ữ   i thi u nh ng ứ   ộ n rau Sa Pa, anh cán b  nghiên c u

ỉ ả i, ch  b ng m t s  chi ti

ữ ộ ố ả

ề ớ ề ỉ ằ ư ầ ế  đã phác ho  đ ố

ẩ ệ ữ ự ỉ

ầ ẩ ệ ư ượ c gi

ồ ư ườ ấ ủ ề ủ ậ   n chăm chú quan sát l y m t

ố ồ ự ụ ấ ậ ế ể ệ n rau Sa Pa hàng ngày ng i trong v ạ

ứ ự ể ậ ườ ể ạ ờ ấ ố ơ t h n.  ồ

ộ ấ ướ c.

ư i nh ng con ng

ữ ườ i nh  anh thanh niên  ẩ ở ạ ươ ườ ọ ượ ợ ữ ộ ẽ ặ i mi ế ớ t mài lao đ ng khoa h c trong l ng k  mà kh n tr tr m khí t ng vì l ng, i ích

ườ ủ ọ c, vì cu c s ng c a m i ng

ệ ộ ố ủ ữ ữ ặ ộ ộ ờ   i

ủ

ớ ớ ườ ữ ố

ư ặ ế ế ầ ố

ươ ả ưở c, say mê, mi ng làm vi c.

ẹ   ẹ ộ i lao đ ng m i v i phong cách s ng đ p, suy nghĩ đ p, ộ ố   ng, quên mình vì cu c s ng chung, vô t , l ng th m, c ng hi n h t mình ệ ẩ ệ t mài, kh n tr ậ ậ ẹ ậ ố

ự ủ ẻ ẹ ườ ẹ ỗ

ư ả ớ ữ i xung quanh.

ễ ẽ ả ấ ầ ộ

ặ ạ gi c. Khi ông ho  sĩ kí ho  chân dung, anh t ẽ ơ ườ ng i khác đáng v  h n anh nhi u (ông kĩ s   ồ ả b n đ  sét...) ạ ắ   ệ ấ =>Tóm l t và anh thanh niên ch  xu t hi n trong kho nh kh c ậ ạ ượ ệ ủ   c chân dung nhân v t chính v i nh ng nét c a truy n, nh ng  tác gi ủ   ộ ố ữ ả ề ẹ đ p v  tinh th n, tình c m, cách s ng và nh ng suy nghĩ v  cu c s ng, v  ý nghĩa c a công vi c. ệ ế b. Ngoài ra, trong tác ph m còn có nh ng nhân v t không xu t hi n tr c ti p mà ch ớ đ i thi u gián ti p, nh ng cũng góp ph n th  hi n ch  đ  c a tác ph m.   ­ Đó là ông kĩ s  v ủ  tay th  ph n cho hàng v n cây su hào đ  h t gi ng làm ra t c a ong r i t ả  ­ Đó là anh cán b  nghiên c u đã 11 năm ròng túc tr c ch  sét đ  l p b n đ  sét tìm tài nguyên cho đ t n ọ ạ   ­ H  t o thành cái th  gi nh ng con ng ủ ấ ướ i. c a đ t n ầ c. Ý nghĩa cao quý c a nh ng lao đ ng th m l ng qua nh ng suy nghĩ, hành đ ng, l ậ nói c a nhân v t. ­ Đó là hình  nh nh ng con ng ố s ng có lý t ấ ướ cho đ t n ủ   ấ ộ ố ọ ­  H  có t m lòng nhân h u th t đáng quý, có tác phong s ng th t đ p. Cu c s ng c a ị ầ ọ   i, có h  âm th m, bình d  nh ng cao đ p, làm nên v  đ p đích th c c a m i con ng ụ ế ườ ứ s c thuy t ph c, lan to  v i nh ng ng ậ ế III  ­ K t lu n:  ặ “L ng l ơ ắ ư ả

ấ ọ ư ộ

ơ ủ ệ ườ ỗ i nh  ta đã th y, m i chân dung, m i l ữ ộ ườ ữ ủ ệ Sa Pa” qu  là m t truy n ng n đ y ch t th  c a Nguy n Thành Long.  ỗ ờ i nói, ý  ữ ồ Tâm h n và nh ng   trong truy n  đã gieo vào lòng em nhi u tình

i lao đ ng  ố ề ư ộ ư ế ộ

ậ ố ỉ C nh m  màng lung linh, còn con ng ề nghĩ, hành đ ng đ u nh  ngân lên nh ng vang âm ng t ngào, êm ái.  ệ ng con ng  vi c làm c a nh ả ố ố c m, thôi thúc em mu n c ng hi n, mu n làm gì đó có ích cho xã h i nh   nh  m t nhà  ơ th  đã nói: “S ng là cho đâu ch  nh n riêng mình”.

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ế ƯỢ

Bài 3 : CHI C L

C NGÀ.

ứ ầ ế ớ A. Ki n th c c n nh .

1. Tác giả :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

247

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ở ễ ­ Nguy n Quang Sáng sinh năm 1932, quê

ế ườ

ờ ộ ừ ế ắ

ắ ầ ừ ệ ậ t văn. T  đó ông công tác

H i nhà văn Vi ế ầ ộ ố

ế ọ

ợ ớ ỉ ệ  huy n Ch  M i, t nh An Giang. Trong   ế ở ạ ộ ộ ộ ố  chi n tr   ng Nam th i kì kháng chi n ch ng Pháp, ông tham gia b  đ i, ho t đ ng  ệ   ế ệ ạ ậ t i phòng văn ngh  Đài ti ng nói Vi B . T  sau năm 1954, t p k t ra B c công tác t ở ộ ế   Nam và b t đ u vi t Nam, làm biên t p cho ờ ệ   tu n báo Văn  ngh  và H i nhà văn. Trong th i kì kháng chi n ch ng Mĩ, ông tham gia ế ụ kháng chi n và ti p t c sáng tác văn h c. ủ ề ệ ể ễ ẩ

ộ ố ườ ị ả ­ Tác ph m c a Nguy n Quang Sáng có nhi u th  lo i ư ỉ ế ề t v  cu c s ng và con ng ể ạ  : truy n ng n, ti u thuy t, ế   ắ ộ   ộ i Nam B  trong hai cu c

ầ ư ế k ch b n phim và h u nh  ch  vi kháng chi n cũng nh  sau hoà bình.

ế ủ ư ễ ả ạ ắ ậ ị ấ   ộ t c a Nguy n Quang Sáng gi n d , m c m c, nh ng sâu s c, đ m đà ch t

ố ­ L i vi Nam B .ộ

» đ

ượ ư ả 2. Hoàn c nh sáng tác ườ ế ở  chi n tr

ế t năm 1966, khi tác gi ố ệ ế ượ  : « Chi c l ộ ờ ạ ượ c vi ế ữ ủ ể ệ ả ậ

ạ   ả  ho t c ngà ậ   ộ ng Nam B , trong th i kì kháng chi n ch ng Mĩ và đ đ ng  c đ a vào t p ầ ệ   truy n cùng tên. Văn b n đo n trích là ph n gi a c a truy n, t p trung th  hi n tình ả c m  cha con c a ông Sáu và bé Thu.

ừ ế nhân v t “Tôi”­ m t ng

đã k  chu ên t ọ ệ

ể ậ ể ộ ứ ườ i ch ng ki n câu   ủ ỉ ợ ả ệ ể ượ   c m t gi ng đi u k  chuy n th  th , g i c m giác chân ộ ố ớ   ỏ ự ế ả  tr c ti p c m xúc, thái đ  đ i v i

ớ ậ ủ 3. Ngôi kể : ­ Tác gi ả ỵ ạ ể ệ ộ chuy n. Ngôi k  này đã t o đ ầ ườ ọ ầ ự th c và g n gũi v i ng i đ c. Khi c n có th  bày t ự ệ s  ki n và nhân v t.

ả ầ

4­  Tên chu ênỵ   “chi c l ỉ ậ ủ ế ượ ướ ế ượ c ngà là k  v t c a ng c ngà” là c u n i tình c m gi a hai cha con ông Sáu.   ườ   c lúc hy ữ ố ể ạ i cha vô cùng yêu con đ  l i cho con tr

ệ ố ắ ế ượ c ngà Chi c l

ấ ố ệ ờ ợ » đã sáng       ố     ?

ủ nhiên, h p lí. Đó là tình hu ng nào ườ ạ i cha và đ a con nh  th  nào Chi c l sinh....   5. Tình hu ng c  b n c a truy n. ( ự ạ ượ t o đ   ể ệ   Tình hu ng  y đã th  hi n tâm tr ng c a ng ?   )

ậ

ắ ả ỡ ủ ế ể ộ ậ ư ế ứ ớ ư  trêu là bé Thu ­ Cu c g p g  c a hai cha con sau 8 năm xa cách, nh ng th t tr   ạ   ế i t thì ông Sáu l  tình c m th m thi

ả

ứ

Ở  khu căn c , ông Sáu d n t ế ượ ồ ấ ả t c  tình yêu th ế ượ ư ể ặ c ngà đ  t ng con, nh ng chi c l ệ   ớ ứ ươ ng và mong nh  đ a con vào vi c ư ử ế   c ch a g i đ n tay con thì ông Sáu đã

ơ ả ủ  Truy n ng n «   ệ c tình hu ng truy n b t ng  mà t ố ấ ộ ặ ậ không nh n cha. Đ n lúc em nh n ra cha và bi u l ph i ra đi ­  làm chi c l hi sinh.

ộ ộ ố ố ứ

ơ ả Tình hu ng th  nh t là tình hu ng c  b n. Và n u tình hu ng này b c l ố ế ộ ộ ắ ủ ấ ớ ứ ả t c a bé Thu v i cha thì tình hu ng th  hai b c l tình c m sâu s c c a ng ả    tình c m ườ   i

ặ ạ ứ ế ề ọ ớ ố ệ ủ mãnh li ố ớ ứ cha đ i v i đ a con. t ắ 6. Tóm t ở ­ Ông Sáu chi n khu v  thăm nhà v i hy v ng g p l i đ a con sau tám năm xa

ố ư ề ặ ặ

ế ẹ ớ ấ ụ ở ặ ­ M y ngày đ u, do v t s o trên m t ông Sáu khác v i t m hình ch p nhà nên bé

ậ cách, hai  b  con ch a h  g p m t.  ầ ấ ố Thu không nh n b .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

248

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ườ ạ ả ề ế ẹ ng, nghe bà ngo i gi i thích v  v t s o, bé Thu đã ­ Đ n hôm ông Sáu ph i lên đ

ậ

ồ ế Ở ế ủ nh n ba c a mình.  khu căn c , ng ­

ớ ươ ả i cha d n h t tình c m yêu quý, nh  th ố ứ ị ạ

ệ   ng đ a con vào vi c ấ   c ch i tóc  b ng ngà. Lúc h p h i (do b  trúng đ n máy c ngà cho con.

ả ể ậ ủ

ệ ệ ữ ể ệ ể c ngà

ườ ứ ế ượ ộ ằ làm cho con gái m t chi c l ế ượ ộ ờ ồ bay Mĩ) ông đã nh  đ ng đ i chuy n chi c l ầ ệ ậ 7. Ngh  thu t tr n thu t c a truy n     :     ế ượ ­ Truy n «Chi c l ễ ệ ể ộ

ư ỉ ế ề ắ ấ ấ ộ ố ễ ầ ắ ườ t v  cu c s ng và con ng

ả ộ ế ậ   ặ  » khá tiêu bi u cho nh ng đ c đi m trong ngh  thu t ớ   ộ ấ truy n ng n Nguy n Quang Sáng. Là m t nhà văn Nam B , r t am hi u và g n bó v i m nh đ t  y, Nguy n Quang Sáng, h u nh  ch  vi   i Nam B  trong chi n tranh và sau hoà bình.

ấ ạ ữ

ặ ẽ ệ ượ ứ ữ ộ ộ ố ả ư  nhiên nh ng h p lí ủ ẫ ể ­ M t trong nh ng đi m t o nên s c h p d n c a truy n là tác gi ế ố ấ c m t c t truy n khá ch t ch , có nh ng y u t

ữ ể ộ ệ ờ ự  b t ng  t ồ ạ i bi u l

ờ ầ ướ ậ ệ

ủ i cha tr ượ ề ườ ớ t, đ y xúc đ ng v i ng ể i đ c khi hi u đ

ạ ph n sau c a truy n, tác gi

ỡ ấ ả ệ ộ ườ ọ ẫ Ở ầ ờ ủ

ộ ộ ả ộ ầ

ườ ươợ ể ở ồ Đ ng Tháp M i. ự    đã xây d ng ợ đ  : Bé  ả   Thu không nh n ra cha khi ông Sáu v  phép thăm nhà, r i l  nh ng tình c m ậ ồ ự ấ th t n ng nhi   c lúc chia tay. S  b t ng  càng gây ượ ứ ộ ề  ự ệ ợ đ c h ng thú cho ng c tính h p lí c a các s  vi c, hành đ ng b ệ ẻ ủ ờ ữ   ộ ấ ngoài có v  mâu thu n.   còn t o thêm m t b t ng  n a, ộ   ờ ớ ườ ể ậ ộ ặ i k  chuy n v i Thu, b y gi đó là cu c g p g  tình c  c a nhân v t ng  đã thành m t ườ cô giao liên dũng c m, trong m t l n ông cùng m t đoàn cán b  đi theo đ   ng dây giao liên, v

ệ ủ ậ ữ ­ M t y u t

ệ ệ i k  chuy n trong vai m t ng

ỉ t c a ông Sáu, không ch  là ng

ẻ ớ ầ ạ ợ ườ i ch ng ki n khách quan và k  l ậ ữ

ộ ộ ệ t, s  vi c và nhân v t khác trong truy n b c l

ế ự ệ ứ qua m t quãng nguy hi m  ệ ườ ể ệ ự ậ ể vi c l a ch n nhân v t k  chuy n thích h p. Ng ế ứ ạ b n thân thi ờ ồ bày t ậ nhân v t k  chuy n, các chi ti nghĩa t

ệ ầ ườ c tr n thu t theo l

ộ ắ ộ ế ố    ngh  thu t n a góp ph n t o nên thành công c a truy n ng n này là ườ   ộ ọ i ể ạ ế ủ i mà còn   ả ả ỏ ự ồ    s  đ ng c m, chia s  v i các nhân v t. Đ ng th i qua nh ng ý nghĩ, c m xúc ệ ậ ể ơ    rõ h n, ý ủ ư ưở  t ng c a truy n thêm s c thuy t ph c. ậ ượ ệ + Truy n đ ộ ữ

ườ ạ i b n ông Sáu, ng ợ ộ ấ ự ộ ả ộ ủ

ế ủ ế i, nghe th t xót xa. Đó là ti ng «

ừ ữ ể đáy lòng nó

ố ắ ẩ ấ ư ự ế ỗ ế   ứ i đã ch ng ki n ở  ặ ư ế ệ  : « ti ng kêu c a nó nh  ti ng xé, xé s  im l ng và xé c  ru t gan      ba » mà nó c  đè nén trong bao nhiêu năm ự ấ    ». Lòng tr c  n, s  th u hi u nh ng hi ở    b ng th y khó th  nh  có bàn tay ai

ắ ế ụ ờ ủ i c a ng ả ả nh ng c nh ng  éo le c a cha con ông. C nh ng   y đã g i lên bao nhiêu xúc đ ng  ậ ể nhân v t k  chuy n ậ ườ ọ m i ng ư ỡ ế  ba » nh  v  tung ra t nay, ti ng « ị ả ạ sinh mà b n mình ph i ch u đ ng khi n cho ông « n m l y trái tim ».

ư ậ ệ ế ệ ọ ở

ườ ể ủ ộ ể ề ạ ơ ị ậ ể ệ ạ i k  chuy n l

ữ ế

ể ẫ ủ ườ ọ ườ ế ộ i nghe. (VD

ư ư ờ ủ ộ i đ c, ng t bao nhiêu cu c chia tay, nh ng ch a bao gi

ị ư ỡ ố ượ ủ ư c mái tóc c a con, nh ng nó nh  g  r i đ

ủ ấ ậ   + Ch n nhân v t k  chuy n nh  v y khi n cho câu chuy n tr  nên đáng tin c y ả   ể i hoàn toàn ch  đ ng đi u khi n nh p k  theo tr ng thái c m h n. Ng ậ ắ ự ế   ủ xúc c a mình, ch  đ ng xen vào nh ng ý ki n bình lu n, suy nghĩ đ  d n d t s  ti p ậ ứ   ờ ủ  : trong cu c đ i kháng chi n c a tôi, tôi ch ng nh n c a ng ư ầ   ộ ế  tôi b  xúc đ ng nh  l n ki n không bi y, «ấ ầ   ượ  cây l c ph n ạ nào tâm tr ng c a anh ộ ế ả ượ ư c ngà ch a ch i đ  »)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

249

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ệ ậ

B.   C©u hái

.   l  uy n t p

ế ề ệ ạ ượ i đ c

ặ Chi c l ả c ngà ộ     »     ?

: Vì sao câu chuy n v  tình cha con c m đ ng trong chi n tranh l Câu 1     ễ ế ượ Nguy n Quang Sáng đ t tên là «   G i ýợ      :

ề ủ ộ ộ ủ ề ủ ệ ề ặ ­ Nhan đ  c a tác ph m th ch  đ  c a truy n ho c ít nhi u nói t

ễ ộ ườ c ngà ng b c l ủ  » c a nhà văn Nguy n Quang Sáng là m t nhan đ ớ ố   i c t ề

ẩ ế ượ ắ truy n…ệ  »Chi c l gi n d  và sâu s c.

ủ ớ

ơ ủ ỉ ậ ộ ặ ị ả ổ

ầ

ươ ặ

ớ

ị ả ế ượ  : ban  c ngà là k  v t thiêng liêng c a tình cha con sâu n ng. V i bé Thu ­ Chi c l ấ ấ ộ ướ ướ ầ c ao r t gi n d , trong sáng, r t con c m  c a m t cô bé 8 tu i, m t    đ u là  ố ườ   ạ ư ẽ i i là món quà cu i cùng ng  đó cũng là món quà đ u tiên nh ng cũng l gái. Có l ủ ỉ ệ ấ ả ỏ ng, k  ni m c a ba t c  tình yêu th cha t ng cho cô con gái bé b ng. Nó là t   ườ   ả ế ượ ấ dành cho Thu khi ba hi sinh. V i bé Thu, chi c l i c  y chính là hình  nh ng cha (trong tâm kh m)ả

ế ­ V i ông Sáu : Nh ng ngày xa con

ố ế ườ ồ ả ượ ở ứ ớ ươ  chi n khu, bao nhiêu nh  th ệ ượ ặ c g p con, anh d n c  vào vi c làm chi c l ừ c chau chu t). D ng nh

ư ậ

ớ ả ớ ạ ắ

ượ ớ ớ ươ ng nh  con, anh l ỏ ả c làm xong, m i khi th i cha, chi c l

c. Ph i chăng v i ng ướ ế ượ

ỗ ế ượ ườ c khi anh Sáu hi sinh, chi c l ườ ấ ả ủ ỏ i, là t

Câu 2

ế ượ ủ ễ ạ ả t c  tình c m c a ng ọ c ngà ạ   i

ủ ấ ế  :  « Nhìn c nh  y…. trái tim mình t

ế ả » c a nhà văn Nguy n Quang Sáng, đo n ghi l ả  ». ậ  tôi » l ạ a. Vì sao khi ch ng ki n c nh này, bà con xung quanh và nhân v t « iạ

ư ế ể ầ ọ b. Ng

ữ ớ ng, day d t, ân   ề ả ế ượ   ậ c h n và c i cái ni m khát khao đ ấ ẩ ấ ỉ ẩ ư  ậ ngà r t t  m n, r t c n th n (dũa t ng chi c răng l ế ừ   khi dũa t ng chi c răng nh  v y, anh cũng b t áy náy vì đã đánh con, đã không   ph i v i con. Cây l i ng m nhìn cây ắ ấ ả ượ   c nh  xinh x n  y cũng là hình  nh cô l ố   ờ con gái bé b ng. Và tr i trăn tr i c ngà chính là l ử ạ i cha dành cho con, cho gia đình. anh g i l ề  )       : ( đ  thi vào THPT năm h c 2005 – 2006 Trong tác ph m «ẩ  Chi c l ả c nh chia tay c a cha con ông Sáu có đo n vi ứ ả  ? có c m xúc đó ệ ở ườ ể i k  chuy n   đây là ai ủ ự vào s  thành công c a tác ph m

ể ẩ ố ? Cách ch n vai k  đã góp ph n nh  th  nào ẩ  ?  ế ề ề t v  đ  tài ch ng Mĩ, ghi rõ tên tác gi c. K  tên hai tác ph m khác vi ả ?

G i ýợ  : a.

ị ự ế ấ ­ Ông Sáu ph i ch u đ ng quá nhi u s  hi sinh, m t mát

ề ể ế ắ ữ nhà, ông l

ả ộ ỗ ị ế ả ậ ầ

ờ

ề ự    : chi n tranh khi n cho ông ạ   ủ ở mang m t n i đau v  th  xác và trong nh ng ngày phép ng n ng i  i ị ph i ch u thêm n i đau tinh th n do bé Thu nh t quy t không ch u nh n ông là   ằ ọ cha, không g i m t ti ng « ờ ỗ ộ ế ướ ườ ủ ấ  ba » mà ông h ng khao khát su t 8 năm tr i.  ộ  phút ông Sáu lên đ ­ Trong bu i sáng tr

ố ộ ấ ế ầ ầ ộ c gi ổ ổ ộ ng, thái đ  và hành đ ng c a bé   ọ  ba » và ti ngế Thu đã đ t ng t thay đ i hoàn toàn. L n đ u tiên Thu c t ti ng g i «

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

250

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ừ ừ ạ ư ế

ổ ắ

ế ữ ặ ấ hai tay nó xi

ả đ

ủ ể ữ ượ ủ

ầ ắ ế ớ ượ ổ ặ ấ ợ ả c vào m t cu c chi n đ u m i, ông m i đ

ắ ứ ạ ộ ư ậ ấ ớ ỉ ủ

ướ ặ ấ   ồ  nó v a kêu v a ch y thót lên và dang hai tay ôm ch t l y ả ế    », « Nó hôn ba nó cùng kh p. Nó hôn tóc, hôn c , hôn vai và hôn c  v t ắ   t ch t l y c , ch c nó nghĩ hai tay c ba nó, nó dang c  hai chân r i c u ch t l y ba nó, và đôi vai   ể    c m t kho nh kh c h nh phúc   c c  ch  c a bé Thu, “anh Sáu m t tay ôm con, m t tay rút   ng,

ả ườ

ạ

ự ờ ấ

ự ố ế ẹ ả ớ

ỗ ườ

ẫ ạ

ộ

ệ ầ ấ ả kêu nh  ti ng xé, r i « ổ c  ba nó ẹ th o dài bên má c a ba nó n a, « ồ ấ không th  gi ỏ  ». Nh  v y, cho đ n lúc chia tay v  con l n th  hai đ nh  bé c a nó run run ộ ộ ế ướ ộ b ộ ướ ử ủ quá ng n ng i. Tr ọ ướ ắ ồ ướ ắ t n khăn lau n c m t r i hôn lên mái tóc con”. Đó là gi c m t sung s ậ ượ ộ ị ừ ộ ủ ạ  con mình.  c tình ru t th t t h nh phúc c a m t ng i cha c m nh n đ ề ế ượ ả ề c bà gi i thích v  v t th o làm thay   ­ Thì ra trong đêm v  nhà ngo i, Thu đã đ ặ ộ   ở ả ả ổ ượ i to  và  đ i khuôn m t ba nó. S  nghi ng  b y lâu đ  Thu n y sinh m t c gi ư ờ ế ậ ạ   tr ng thái nh  là s  ân h n, h i ti c. Vì th  trong gi  phút chia tay v i cha, tình ấ ị ồ ớ ớ i cha xa cách đã b  d n nén b y lâu, nay bùng ra yêu và n i nh  mong v i ng   ả ự ố ậ ố ẽ ố ả th t m nh m  và h i h , cu ng quýt, có xen l n  c  s  h i h n.  ả ữ ệ ể ườ ể i k  chuy n thì c m th y nh i không c m đ ượ ướ c n

ườ ắ ấ

ườ ạ ệ i b n ông Sáu, nhân v t « i c a ông Ba­ ng

ậ ả ấ ả   ế ứ =>Ch ng ki n nh ng bi u hi n tình c m  y trong c nh ng  cha con ông Sáu ph i ư  ắ chia tay, có ng c m t và ng có bàn tay ai n m l y trái tim mình. ờ ủ ộ ậ c tr n thu t theo l ữ ượ ứ ộ ấ ườ ả

ư ế ủ ở

ế ọ

ừ ế đáy lòng nó

ự ữ ế ỗ ị ậ  Tôi »,  ợ ủ   i đã ch ng ki n nh ng c nh ng  éo le c a cha con ông. C nh ng   y đã g i lên ự ệ  : « ti ng kêu c a nó nh  ti ng xé, xé s  im   ố  ba » mà nó c  đè nén   ự  ắ ẩ  ». Lòng tr c  n, s ấ    b ng th y khó

ắ ».

ấ ệ ệ ở

ể ể ề ạ ị ể ấ ở ư ọ ườ ể i k  chuy n l

ủ ộ ế ậ

ể ẫ ủ ườ ờ ữ i nghe. (VD

ư ư ờ ộ

ị ư ỡ ố ượ ộ ả ượ ủ ư c mái tóc c a con, nh ng nó nh  g  r i đ

ủ

ẩ ộ ế ậ ạ ơ

ủ ủ ầ b. Truy n đ ả ế ng ậ ể ộ ế  nhân v t k  chuy n bao nhiêu xúc đ ng  ậ ườ ả ộ ặ i, nghe th t xót xa. Đó là ti ng « l ng và xé c  ru t gan m i ng ư ỡ  ba » nh  v  tung ra t trong bao nhiêu năm nay, ti ng « ả ạ th u hi u nh ng hi sinh mà b n mình ph i ch u đ ng khi n cho ông « th  nh  có bàn tay ai n m l y trái tim ậ ậ ể ơ   ế ư ậ => Ch n nhân v t k  chuy n nh  v y khi n cho câu chuy n tr  nên đáng tin c y h n. ả ệ ạ i hoàn toàn ch  đ ng đi u khi n nh p k  theo tr ng thái c m xúc Ng   ủ ộ ắ ự ế ậ   ủ c a mình, ch  đ ng xen vào nh ng ý ki n bình lu n, suy nghĩ đ  d n d t s  ti p nh n ườ ọ ế   ứ ế ộ ủ i đ c, ng  : trong cu c đ i kháng chi n c a tôi, tôi ch ng ki n c a ng ư ầ ấ   ế không bi  tôi b  xúc đ ng nh  l n  y, t bao nhiêu cu c chia tay, nh ng ch a bao gi ầ ư ượ c ngà ch a ch i đ « cây l   c ph n nào ạ  ») tâm tr ng c a anh ể c. K  tên hai tác ph m     :   ơ ề ể 1. Bài th  v  ti u đ i xe không kính c a nhà th  Ph m Ti n Du t. ữ 2. Truy n «ệ Nh ng ngôi sao xa xôi » c a Lê Minh Khuê

ạ ướ ể ắ ố i đo n văn d i đây thay vai k  là bé Thu : « Ch c anh cũng mu n ……

Câu 3 : Vi ấ ổ l y c  ba nó ế ạ t l  »

================

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

251

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 Ậ C. Mét sè ®Ò T P LÀM VĂN

ậ ạ ả ề ậ ề ế ượ » c a ủ c ngà Chi c l : C m nh n v  nhân v t ông Sáu trong đo n trích «

.

ễ ế » đ c Nguy n Quang Sáng vi

ế ượ ộ :    ế ượ  Chi c l ộ

ả ệ ườ ế c ngà ờ ế

ộ ả ặ ạ ố ng Nam B  trong th i kì cu c kháng chi n ch ng Mĩ đang di n ra ác li ạ ậ ư t nh ng l i t p trung nói v  tình ng t trong hoàn c nh chi n tranh ác li ế

ạ ườ ả ộ ủ ố ớ ứ ệ ụ ể ở  ủ ắ ế i chi n  t năm 1966, t ệ ễ t. Truy n  ề ườ i ­ c  th   t tình là tình c m c a  ậ i cha  cán b  cách m ng đ i v i đ a con gái nh  ­ Bé Thu th t sâu s c và

ộ ộ ề ộ ờ ủ :  Ông Sáu là m t nông dân Nam B  giàu lòng

ộ ữ ấ tình cha con b t di

ộ ấ ế ế ẹ ặ

ờ ề ấ ạ ỗ

ộ ỗ ề ấ ớ ị

ộ ờ ọ  ba ». Cho đ n phút cu i cùng tr

ằ ố ấ ể ồ ườ ạ ứ i g i « ủ ng h nh phúc c a ng c h

ế ư ố ộ ờ ầ ặ ướ c lúc chia tay, ông  ố ủ ắ i cha. Nh ng phút  y ng n ng i quá. Đ  r i cu i  i trăng

ễ ộ ấ ố

ả ồ ề ữ

ặ ừ ế

i, ông m i đ ỏ ộ ớ ượ ề c v   ộ ộ ng m t vài ngày. Ngày ra đi b  đ i, đ a con gái bé b ng thân

ề ớ

ử ở ạ  tr  l i quê h

ậ ạ  năm 1946, mãi đ n năm 1954 hoà bình l p l ứ ổ Cái khao khát c a ủ ượ ặ ạ ợ ng, đ c g p l i v   ọ ẹ ượ c tr n v n. Đó là bi ươ ọ  ba » m t ti ng cũng không đ

ế

ớ ươ ớ

i con sau nhi u năm xa cách v i bao n i nh  th ầ ừ ướ ừ c, v a khom ng

ỗ ấ ứ ấ ứ ẽ ạ ằ ờ ộ

ư ạ ớ ọ ng nên  ông Sáu không kìm  ườ ừ i  ẽ   ông r t vui, r t  xúc đ ng và h nh phúc, tin r ng đ a con s  ch i, ch y và kêu thét lên g i má. Ông Sáu vô cùng

ớ Đ  bài 1 ễ nhà văn Nguy n Quang Sáng A. M  bàiở   ­  Truy n «ệ tr vi ệ đây là tình cha con trong c nh ng  éo le c a chi n tranh. Đ c bi ỏ ông Sáu ­ ng ộ ả c m đ ng.  B. Thân bài :  ắ 1. Tóm t t qua v  cu c đ i c a ông Sáu ế ộ ướ c đã tham gia hai cu c kháng chi n (đánh Pháp và đánh Mĩ), và đã anh dũng hi  yêu n ườ ệ ả ộ ờ ể t.Vì  sinh. Ông Sáu là m t ng i cha hi sinh c  cu c đ i đ  gìn gi ộ ủ ả ẻ cu c chi n đ u chung c a dân t c, ông Sáu đã mang v  s o trên m t, đã hi sinh c  v   ẹ ủ ả ể ẻ ấ đ p c a m t th i trai tr . Đ y là n i đau th  xác. M y ngày v  thăm nhà, ông l i ph i  ả ầ  : đ a con gái duy nh t ông h ng mong nh , không ch u  tr i qua n i đau v  tinh th n ậ nh n ông cha, không m t l ớ ượ ưở m i đ cùng ông vĩnh vi n ph i xa con. Ông đã ngã xu ng l ng th m mà không m t l ộ tr i, không m t n m m , không bia m … . 2. Trong nh ng ngày v  phép thăm nhà ­   Ra đi đánh gi c t ươ phép thăm nhà và quê h ộ ủ ổ yêu c a ông m i lên m t tu i, ngày v  thì con bé đã tám, chín tu i.  ườ ữ ộ i lính sau nh ng năm dài vào sinh ra t m t ng ượ ộ ế ấ ế c nghe con c t ti ng g i « con, đ ờ ị k ch th i chi n tranh.  ặ ạ ề + G p l ượ ỗ c n i vui m ng trong phút đ u nhìn th y đ a con. Ông v a b đ ấ ư đ a tay ch  đón con”, có l ế ừ ố đ n v i mình. Nh ng bé Thu đã t ấ ọ ồ bu n bã, th t v ng, đau đ n.

ẩ ở ủ ắ ỉ + Trong hai ngày  phép ng n ng i, ông Sáu không đi đâu ch  quanh qu n

ư ậ ồ nhà  ư

ẵ ươ ở ủ ng c a ng

ứ ế ộ

ặ ạ ỏ ơ ơ ổ ế ớ v i con, chăm sóc con nh ng bé Thu không nh n cha khi n ông vô cùng bu n. .....nh ng  ấ ườ ứ ông s n lòng tha th  cho con. Tình yêu th i cha dành cho con tr  nên b t  ắ ấ ự l c khi ông Sáu đánh con bé m t cái vào mông vì nó đã h t mi ng tr ng cá mà ông g p  ra kh i bát c m làm c m văng tung toé.....Bom đ n gi c đã làm thay đ i hình hài ông.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

252

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ẹ ứ ủ ươ ng c a chi n tranh – đã làm cho đ a con gái

ế V t th o dài trên má ph i ­ v t th ỏ ươ th ế ng yêu, bé b ng không nh n ra bóng dáng ng i cha n a

ấ ầ ế ứ ữ  !  ộ c vào m t cu c chi n đ u m i,

ộ ậ ế ậ ợ ắ ạ ộ ơ ợ

ướ ử ỉ ủ

ắ ồ c m t r i hôn lên mái tóc con”. Đó là gi

ả ướ ậ ượ ọ ướ t n ị ừ ộ ng, h nh phúc c a m t ng ườ ể ướ ế ớ ­ Cho đ n lúc chia tay v  con l n th  hai đ  b ứ ớ ượ c m t kho nh kh c h nh phúc khi đ a con gái ngây th  ch t nh n ra ba  ộ c c  ch  c a bé Thu, “anh Sáu m t tay  ắ c m t   con mình.Và

ươ ả ông m i đ mình và kêu thét lên: “Ba…………. ba!”.  Tr ôm con, m t tay rút khăn lau n ủ ạ sung s ông Sáu đã ra đi v i n i th ộ c tình ru t th t t t.

ả ớ ỗ ủ ướ ộ i cha c m nh n đ ng nh  v  con không th  nào k  xi ượ ể ể ệ 3. Tình c m c a ông Sáu v i con đã đ

ề ế ệ ắ ở ầ ể ế ầ c th  hi n ph n nào trong chuy n  ủ  ph n sau c a truy n,

ứ ạ ớ ươ ứ.  ẫ ự ố ườ ớ ợ ớ ể ệ ậ v  phép thăm nhà, nh ng bi u hi n t p trung và sâu s c  i khu căn c khi ông Sáu  ướ  ­ Tr ư ừ ở  trong r ng t ỗ ế c h t là n i nh  th

ậ

ậ ế

ộ

ả t nâng niu tình c m cha con. Mang l ượ c ngà nghe ba ộ ả ệ ế ề ề   ả ậ ng xen l n s  day d t, ân h n ám  nh ông su t nhi u ề ườ ộ i cha hi n lành, nhân    : “Ba v , baề ờ ẹ ướ ủ   i h n  c c a con gái ra đi ế   ộ ế ẩ !” đã thúc đ y ông nghĩ đ n vi c làm m t chi c ữ ờ ứ ớ   i h a v i c ngà dành cho con. Ông qu  là m t ng t gi l

ườ i cha chi u con và luôn bi ấ ả

ướ ể ế ­ Ki m đ

ngày vì ông đã đánh con khi nóng gi n. Ông Sáu đúng là m t ng h u, bi mua cho con m t cây l ượ l ệ ặ con, đó là bi u hi n tình c m trong sáng và r t sâu n ng  ư ứ ng nh  đ a tr c khúc ngà, anh vui s ố ượ ệ ượ ư ứ ẫ ỉ

ườ ế ệ ộ ỉ

ắ ộ

ấ ế ượ ắ ạ

ư ấ

ủ ầ ậ ở

ụ ử ộ ả ượ  thành v t thiêng, an  ấ ế ằ

ạ ế ượ ượ c, c  mài lên mái tóc, cho chi c l c thêm bóng, thêm m t. Tác gi

ỉ ậ ả ấ i đ c v n hình dung cái k  v t nh  bé mà thân th

ườ ọ ắ ỏ ể ượ ắ

ữ

ượ ậ ắ ọ

ậ ồ ể ế ẻ ượ   c quà, r i đ  h t tâm trí,  đ ỉ ầ ữ ắ   c, c a răng, chu t bóng, kh c ch ... t  m , c n m n, công công s c vào vi c làm cây l ạ   ệ ế i chi n sĩ thành m t ngh  nhân ­ ngh  nhân ch  sáng t o phu. Lòng yêu con đã bi n ng ế ượ ỉ ộ ờ ẩ   m t tác ph m duy nh t trong cu c đ i. Cho nên nó không ch  là chi c l c xinh x n và ằ ế ụ ấ ả    m c m c mà đ m th m, sâu xa, t c  tình ph  t  t c k t t quý giá mà đó là chi c l ơ ơ ệ ư ủ ượ   c ngà  y ch a tr i đ c mái tóc c a con, nh ng nó đ n s  mà kì di u làm sao! Cây l ạ ư ỡ ố ượ i ông, nuôi nh  g  r i đ   c ph n nào tâm tr ng ông. Nó tr ắ   ứ ưỡ ng trong ông tình cha con và s c m nh chi n đ u. H ng đêm, ông đã nhìn ng m d ế ượ ố  không chi c l   ỗ   ươ ẫ ả  rõ song ng miêu t ng  y, m i ả ộ ẹ   ng tr ng trong, quý giá, ngày m t đ p lên, tr ng ngà, to  sáng lung linh. Đó là bi u t ế ượ ệ ủ ỏ ấ c nh  bé mà thiêng liêng đã t c a tình cha con gi a ông Sáu và bé Thu. Chi c l b t di   ề ặ   ả ẽ ỗ ị làm d u n i ân h n và ánh lên ni m hi v ng kh c kho i s  có ngày anh Sáu đ c g p ỉ ệ ạ l i con, trao t n tay nó món quà k  ni m này.

ậ ươ ượ ng, anh không k p đ a cây l

ả ­ Nh ng tình c nh th t đáng th ấ ị i cha  y đã hi sinh trong m t tr n càn. Tr

ự ố

ư ộ ử ỉ ướ ườ ạ i b n thân:

ể ế ậ ư   c ngà đ n t n tay ệ ướ   c khi vĩnh bi t con, ông Sáu ể   i b n nh  m t c  ch  chuy n giao s  s ng, ụ  ệ ủ c nguy n c a tình ph ế ượ   c”. Đó là

ố ư ộ ậ ườ cho con, ng ể ườ ạ ẫ ế ượ ớ c, đã chuy n nó cho ng v n nh  chi c l ủ ố ệ ướ ộ ự ỷ c nguy n cu i cùng c a ng m t s  u  thác, là  ỉ ư ề ử . Đi u đó đúng nh  ông Ba nói: “ch  có tình cha con là không th  ch t đ t ề đi u trăng tr i không l i, nó rõ ràng và thiêng liêng h n c  m t l

ườ ả ờ => Hình  nh ông Sáu, hình  nh ng

ả ề ả nh sâu n ng v  tình cha – con.   Ông Sáu qu  là m t ng ộ ượ ư ậ ộ ả ặ nh ng vô cùng đ  l ỵ ng và t n tu  vì tình yêu th i di chúc.  ế ượ c ngà” là hình i cha trong chuy n “Chi c l ị ệ ề i cha ch u nhi u thi t thòi ể ườ i cha  đ  bé Thu ơ ả ộ ờ ệ ộ ườ ươ ng con, m t ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

253

ế ượ

hào. ị ố ờ ứ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ớ ữ ể ạ c m t đã đ  l

i nhi u ám  nh bi th ướ ề ở ườ ủ Chi c l ắ ầ ế ệ ườ i lính c a m t th  h  anh hùng m  đ c ngà v i dòng ch  mãi mãi là k  v t, là nhân   ươ   ng   c đã ỉ ậ ả ng đi tr

ế ử ổ

ườ ọ ề ả ắ ộ

i đ c c m đ ng vì tình cha con th m thi ươ ữ ế ế ẽ ả

c ngà làm ng ữ ả ẹ ấ ộ ị

ữ ừ ộ ằ ố ế   t, ơ   ng, ế ườ   i ph i gánh ch u vì cu c chi n tranh. Ông Sáu đã hi sinh   i và gian kh . Ngôi m  ông là “ngôi m  b ng” gi a r ng sâu.

ổ ộ ể ế ượ ữ ỉ ư ự su t đ i yêu quý và t ướ ề ề ỗ ch ng v  n i đau, v  bi k ch đ y máu và n ộ trong lòng ta. Ông Sáu là ng ề ả n m tr i nhi u th  thách, gian kh  và hi sinh.  ậ ế C. K t lu n ế ượ ệ   Câu chuy n v  chi c l ộ ư đ p đ . Nh ng c m đ ng h n n a, nó còn khi n cho ta nghĩ đ n nh ng đau th m t mát, éo le mà con ng trong nh ng ngày đen t Nh ng ch  có tình cha con là không th  ch t đ c.

=======================

ả ễ ủ ề ạ ậ ủ ế ượ c ngà : « Chi c l » c a Nguy n Quang C m nh n c a em v  đo n trích

ộ ạ ấ »

ượ ả c ngà ề ộ ề     :    ệ ị ậ  : N i dung và ngh  thu t c a đo n trích « ậ ế ượ  Chi c l ắ c c m nh n sâu s c v  n i dung và

») ả c ngà

ả ệ i thi u vài nét v  tác gi

ế ủ

ờ ộ ườ c vi ế t năm 1966, khi tác gi ố ượ ư ng Nam B  trong th i kì kháng chi n ch ng Mĩ và đ ạ   ả  ho t ậ   c đ a vào t p

ở ạ ữ ệ ắ ầ ậ

ể ệ ấ ữ ủ ự ố ờ ả    ph n gi a câu chuy n, t p trung th  hi n sâu s c và c m    nhiên,

ộ ợ

ề ữ ả ả ộ ỉ c th

ộ ố ở ủ ặ

ượ ề ọ ả ấ ế ế ườ ủ ộ

ộ ố ạ ỗ ữ ế ấ

ọ ng c a m i ng i.

ặ ủ ướ ộ ể ậ ả  :   Thái đ , tình c m c a bé Thu tr ậ     c và sau khi nh n ra ông Sáu là

ư ượ ề ế c bi

ậ ặ ứ   t m t đ a ớ   c khi nh n công tác m i, ông

ề ậ ấ ị ướ c g p con nh ng bé Thu nh t đ nh nh n ông Sáu là cha.

ề Đ  bài 2: Sáng. I. Tìm hi u để   ậ ủ ề 1. V n đ  ngh  lu n ả ị ậ  : c m nh n (ph i nêu đ ậ ứ 2 : Cách th c ngh  lu n ệ ế ượ ạ ậ ủ ngh  thu t c a đo n trích «  Chi c l ậ  : II. L p dàn ý ề ớ ẩ ở     Gi , tác ph m     A. M  bài: ế ượ ượ ễ ­ « Chi c l c ngà” c a Nguy n Quang Sáng đ ế ở ộ đ ng   chi n tr ệ truy n cùng tên.  ả ­ Văn b n đo n trích là  đ ng tình cha con c a ông Sáu và bé Thu qua nh ng tình hu ng b t ng  mà t h p lí. ể  ­ Đó không ch  là m t tình c m muôn thu , có tính nhân b n b n v ng, mà còn đ ệ ả   hi n trong hoàn c nh ng t nghèo, éo le c a chi n tranh và trong cu c s ng nhi u gian ổ   kh , hi sinh c a ng i cán b  cách m ng. Vì th , tình c m  y càng đáng trân tr ng và ờ ồ đ ng th i nó cũng cho th y nh ng n i đau mà chi n tranh gây ra cho cu c s ng bình   ườ ủ ườ th ả B. Thân bài:  Tình c m cha con sâu n ng 1.Lu n đi m 1 cha  ế ­Hoàn c nhả  : Ông Sáu đi kháng chi n, xa nhà nhi u năm. Ông ch a đ ộ ầ con gái – bé Thu. Tám năm sau, m t l n v  thăm nhà, tr ư ượ ặ đ ộ ủ  :  ­ Thái đ  c a Thu

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

254

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ồ ậ ỏ ấ ạ ầ

ả ạ ạ ạ ớ ặ m tắ  xa l ả  ra l ng tránh ứ  và c nh giác, d t khoát ậ  : Nhìn anh Sáu v i c p

ị ế

ỗ ạ

ộ ủ ạ ượ ắ ướ

ư ủ ấ ổ ấ ạ ộ ố ự ậ ế ắ ừ ặ ớ  :D/c :m c cho c v i ông Sáu   ả   ể ồ ơ c n i c m) đ  bé Thu ph i ế    ch i s  quan tâm c a anh Sáu (h t đ  mi ng

ỏ ạ ỏ ề ườ ậ ứ

ạ ệ ổ ẳ

ắ ấ ả ể ỉ ứ

ố ầ

ợ ượ ề ồ ầ ẻ ặ

ờ ế ườ ầ ờ ậ ấ bi ồ ầ i chào t

ộ ệ ể ệ ậ ớ ẻ i bu n r u, nhìn v i v  nghĩ ng i sâu xa) ừ ệ ủ t c a ng ả

ố ấ ấ ẹ ộ ủ ắ

ị ậ ế ư t ba đánh gi c b  th

ố ườ ấ ạ c kêu ba. Tinh hu ng  y t o xúc đ ng cho m i ng ư   i cha là ti ng kêu “Ba..a…a…ba!” nh  xé   t (hôn ba cùng ữ    ba).Th c ch t bé Thu r t giàu tình ng thì ân h n vì đã không ch  nh n ba   ộ i.

ọ ườ ướ ấ ế ự ậ ọ ể ệ ả ộ   ng, cô bé đã c t ti ng g i ba và th  hi n tình c m yêu quý m t

c khi ba lên đ ệ t (D/c)

ủ i đ c nh n ra v  đ p tâm h n c a bé Thu: yêu th

ư ườ ọ ố ẻ ẹ ẽ ậ ạ ơ

ậ ấ

ả ấ ể ấ trong truy n, ta th y tác gi

ệ ế

ồ ươ ng cha   ấ   ự ấ ồ t, cá tính m nh m  và cũng r t h n nhiên ngây th . Th c ch t ế   ễ ữ c là s  th ng nh t trong tính cách nhân v t. Qua nh ng di n bi n ẻ c miêu t    r t am hi u tâm lí tr  em và ớ ấ ọ ả ủ   Tình c m c a ông Sáu dành cho con ặ ạ i con sau ba năm xa cách.

ả ờ

ồ ừ ậ ữ ạ ộ

ộ ổ

ữ ạ ớ

ỗ ư ị ẫ ặ ố

ứ ươ ng và hai tay buông xu ng nh  b  g y. ề ầ ổ

ổ ả ấ ự ấ ố

ư ẩ

ủ ờ ọ ị

ộ ế ỉ ư ẽ ắ ừ ầ

ư ượ c”.

ề ệ ượ ứ ậ c, ông đã đánh con và c  ân h n mãi v  vi c làm đó

ế ở

ấ

ư ồ ầ ứ ỉ ứ ạ ỏ ạ ế ẫ ố ắ ừ +Tho t đ u, khi th y ông Sáu vui m ng v  v p nh n bé Thu là con, Thu t và l nh nh t, xa cách. (D/c không ch u kêu ti ng “ba”) + Cô bé đã có thái đ  ngang ng nh, th m chí h n x i thân khuyên nh , t o tình th  b t bu c (ch t n ng ề nh n cha, nh ng đ u th t b i. Thu t ơ tr ng cá kh i chén c m, khi cha đ ánh ­>không khóc, b  v  nhà ngo i) ộ + Đ c bà ngo i trò chuy n, tìm ra lí do, cô bé đã thay đ i h n thái đ .  ế ẫ   ố ỗ i (ch  đ ng nhìn, đôi m t trìu m n l n + V  nhà đ  chia tay ba, Thu c m th y h i l ẽ ậ   ư bu n r u, khe kh  nói. Thu mu n nh n ba nh ng không dám g n Ba  vì trót làm ba gi n ạ (v  m t nói s m l + Th t b t ng , sau l ru t c a bé Thu. Em đã th  hi n tình c m yêu quý cha m t cách mãnh li ả ế kh p, hôn c  v t th o dài bên má nh  mu n níu gi ặ ị ươ ắ ả c m và trong tr ng ­ khi bi ượ và khao khát đ Tr cách mãnh li ạ => Qua đo n trích, ng ấ ạ nh ng r ch ròi x u ­ t ự ố ượ ộ hai thái đ  trái ng ủ ả ượ tâm lí c a bé Thu đ ộ ễ ả ấ  r t sinh đ ng v i t m lòng yêu m n, trân tr ng. di n t ậ ể Lu n đi m 2: ỗ ­ N i khao khát g p l ế   ồ ế ặ ạ i con, không ch  xu ng c p b n, ông đã “nhún chân nh y thót lên, xô chi c +Khi g p l ớ ướ ướ ạ ồ i kêu to: Thu! Con” Anh c dài r i d ng l c v i vàng v i nh ng b   xu ng t t ra, b ờ ườ ư ừ ừ ướ   i đ a tay đón ch  con… Anh không ghìm n i xúc đ ng…. c vào v a khom ng v a b ợ ế   ạ ỏ + Khi bé Thu s  hãi b  ch y, anh đ ng s ng l i đó, nhìn theo con, n i đau đ n khi n ậ ạ i trông th t đáng th m t anh s m l ề ỗ ­  N i kh  và ni m vui trong ba ngày v  thăm nhà. ẳ ạ ộ ạ ướ c thái đ  l nh nh t, ông đã đau kh , c m th y b t l c: Su t ngày anh ch ng đi   + Tr ỗ ề ượ   ỗ ề c đâu xa, lúc nào cũng v  v  con. Nh ng càng v  v , con bé càng đ y ra. Anh mong đ ổ ắ   ẳ  ch u g i. Anh đau kh  l m nghe m t ti ng ba c a con bé, nh ng con bé ch ng bao gi ỗ ế ổ ừ ườ nh ng ch  “nhìn con v a khe kh  l c đ u v a c   i vì “kh  tâm đ n n i không khóc đ ậ + Có lúc gi n quá, không kìm đ (sau này   chi n khu) + Hôm chia tay, nhìn th y con đ ng trong góc nhà, ông mu n ôm con, hôn con nh ng “s ẫ nó gi y lên l ợ  ớ i b  ch y” nên “ch  đ ng nhìn nó” v i đôi m t “trìu m n l n bu n r u”…

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

255

ố ế ế ấ ế

ấ ướ ộ ộ ọ ộ ắ ồ

ỡ ỗ ớ ậ ứ tay đánh con.

ộ ệ ng vào vi c làm  m t cây l ả ượ c ngà cho con.

ươ ả c: t

ừ ườ ủ ế ệ  con đ

ớ ặ ạ ề ượ ầ

ồ c khúc ngà: “t ư ế

ỉ ố ọ ậ ợ ạ ư ộ ứ ườ ồ c, th n tr ng, t  m  và c  công nh  m t ng

ắ ữ ữ ấ

ộ ậ

ồ ượ c ra ng m nghía r i mài lên tóc cho cây l

ậ c xoa d u đ

ướ c. Tr c khi hi sinh, ông

ồ ượ ề ế ượ c v  cho con gái

ườ ọ ả ắ ộ

ẽ ề ả i đ c c m đ ng vì tình cha con th m thi ươ ế ữ ế   t,   ng,

ế

ể ẩ

ẹ ấ ậ ố ệ ẽ ớ ệ ặ ấ

ậ

ể ộ ườ t v i ng i cha tr

ờ ư ề ệ ớ ự ệ ấ ậ ữ ả ế ượ ẫ ả c lúc chia tay… ộ ả ả  gi i thích m t cách gi n d ướ c tác gi ị

ườ ọ ứ ờ

ườ ể ấ ỡ ờ ớ i k  chuy n v i bé Thu (b y gi

i đ c. ệ ộ ự ặ ả ườ là cô giao liên ượ t qua ng dây giao liên v

Đ ng Tháp M i. ệ ườ ượ ộ ự ể ọ ộ c k  qua l

ể

ừ ạ ỉ ụ ế ệ ủ ứ ng khách quan v a có s c thuy t ph c, b i ng

ự ở ỏ ự ồ

ừ ệ i câu chuy n mà còn bày t ườ ể ể ạ ả ự ệ ể

ủ ậ ứ ệ ế ớ

ẻ ơ ế ấ ợ

ờ ể ấ

ậ ẫ i k  h p d n ể ầ ả ế  nhiên, l ọ ầ ứ ụ ế ể ả ộ ự . Gi ng k  gi u c m xúc, chân th c, sinh đ ng, đ y s c thuy t ph c.

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 + Cho đ n khi nó c t ti ng g i Ba, ông xúc đ ng đ n phát khóc và “không mu n cho c m t, r i hôn lên con th y mình khóc, anh Sáu m t tay ôm con, m t tay rút khăn lau n ủ mái tóc c a con”. ­ Xa con, ông luôn nh  con trong n i day d t, ân h n ám  nh vì mình đã l ế ồ ­ Ông d n h t tình yêu th ừ  ế ượ ả ễ ả  tình c m c a ông Sáu xung quanh chuy n ông làm chi c l + Tác gi  di n t ạ ẫ ủ ả ữ ng mòn ch y l n trong   nh ng c m xúc c a ông khi ki m đ ở  ớ ớ ả ừ r ng sâu, anh h t h i ch y v , tay c m khúc ngà đ a lên khoe v i tôi. M t anh h n h ệ   ẻ ượ ư ộ ứ nh  m t đ a tr  đ c quà”. R i sau đó, anh d n h t tâm trí và công s c vào công vi c: ỉ ế ượ ư ừ “anh c a t ng chi c l   i th  b c”. Trên ế ỏ ộ ư ố   s ng l ng có kh c m t hàng ch  nh …….Trong hàng ch   y là bao nhiêu trìu m n yêu ể ỗ   ở ế ượ ươ ng anh dành cho con gái. Chi c l c tr  thành m t v t quý giá, thiêng liêng đ  m i th ấ ớ ượ ắ khi nh  con: “anh l y cây l   c thêm bóng, ị ượ ỗ ượ ượ c n i ân h n vì đánh con. thêm m t”. Cây l ư ư ị ồ + Nh ng r i ông đã hi sinh khi ch a k p trao cho con chi c l ườ ạ ạ ử ế ứ ự i g i ng d n h t s c l c còn l i b n mang cây l ế ượ ệ c ngà làm ng => Câu chuy n v  chi c l ế ữ ơ ộ ư đ p đ . Nh ng c m đ ng h n n a, nó còn khi n cho ta nghĩ đ n nh ng đau th ộ ị ả ườ m t mát, éo le mà con ng i ph i gánh ch u vì cu c chi n tranh. ệ ặ ắ ủ ậ ể Lu n đi m 3: Ngh  thu t k  chuy n đ c s c c a tác ph m: ợ ề ­ C t truy n ch t ch  v i nhi u b t ng  nh ng h p lí  +bé Thu không nh n ra cha khi ông Sáu v  thăm nhà  tình c m th t mãnh li +bé Thu bi u l +  Nguyên nhân d n đ n nh ng s  vi c  y đã đ mà xúc đ ngộ ự ấ => S  b t ng  càng gây h ng thú cho ng ờ ậ ­ S  g p g  tình c  nhân v t ­ ng ộ ầ dũng c m) trong m t l n ông cùng đoàn cán b  đi theo đ ể ở ồ m t quãng nguy hi m  ẩ   ậ ờ ủ ợ ể i c a m t nhân v t trong tác ph m: ­ L a ch n ngôi k  phù h p: truy n đ ấ   ư ậ ọ ườ ạ i b n thân c a ông Sáu. Cách l a ch n ngôi k  nh  v y v a t o ra  n Ông Ba ­ ng ườ ể ườ   ượ i i k  chuy n không ch  là ng t ậ   ẻ ớ ứ ả ế  s  đ ng c m, chia s  v i các nhân v t. ch ng ki n và k  l ơ ườ ọ ệ ữ   i k  chuy n làm ng i đ c hi u rõ h n các s  vi c và Nh ng ý nghĩ, c m xúc c a ng ụ ủ   ấ ữ ả ồ đ ng c m v i các nhân v t trong truy n, tăng thêm ch t tr  tình và s c thuy t ph c c a truy n.ệ ả ễ ­ Miêu t  di n bi n tâm lí nhân v t (nh t là tr  th ) chính xác, h p lí, tinh t ữ ự ­ Ngôn ng  t ­ K  xen miêu t ế C. K t bài:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

256

ệ ậ ả ể ệ ẹ ả ặ ộ ộ

ủ ế

ờ ự ệ ấ ẫ ấ

ậ ặ ắ ố ả ự ể ệ  tính cách nhân v t đ c s c, th  hi n tình c m sâu s c c a tác gi ợ  nhiên, h p lí, cách ả ả : c m thông,

ọ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ­ Truy n đã th  hi n th t c m đ ng tình cha con sâu n ng và cao đ p trong c nh ng  éo le c a chi n tranh ệ ậ ể ­ Ngh  thu t k  chuy n h p d n, xây d ng tình hu ng b t ng , t ắ ủ ả miêu t ẻ s  chia, trân tr ng.

ề ệ ủ ắ  : « Chi c ế

ễ ượ l =================== ậ ề Đ  bài 3  : Suy nghĩ c a em  v  nhân v t bé Thu trong truy n ng n ủ c ngà

ố ạ ế ướ ề t bao nhiêu tr  th

ủ ủ p đi h nh phúc c a bi ấ

ậ ộ ễ ố ế ượ  Chi c l ẹ  » c a nhà văn Nguy n Quang Sáng cũng là m t cô

ủ ề ả ể ạ c ngà i trong ta nhi u c m xúc.

ủ :

ề ượ ế » c a nhà văn Nguy n Quang Sáng. ở A.M  bài. ẻ ơ : ni m vui  ế Chi n tranh tàn kh c đã c ề ế ườ ng, ni m vui s ng trong vòng tay êm  m c a cha m , gia đình…. Nhân v t Thu  đ n tr ệ ắ trong truy n ng n « ươ ng đ  l bé đáng th B.Thân bài. ả 1.Hoàn c nh c a Thu ­ M i chúng ta khi sinh ra và l n lên đ u đ

ươ ậ ố ớ ng. V y mà su t tám năm tr i Thu không đ

ự ượ ế ủ ế ấ ờ c th y cái nhìn âu y m, trìu m n c a cha, m t phút vu t ve đ m th m tình cha

ượ ố ư ỉ ế ấ ặ ờ c c t ti ng

ộ ụ ớ ế ế

ố ế ủ ả ậ ặ ỗ ẹ ậ ỗ c cha m  d y d , nâng niu và h t  ặ ộ ầ c m t l n g p cha, không  m c yêu th ắ ằ đ ượ ấ ế  em đ t m t cha qua t m hình ba ch p v i má, ch a bao gi con.Em ch  bi g i «ọ  cha ». Ôi ! Chi n tranh tàn kh c đã khi n gia đình Thu li tán, khi n Thu không  ế ượ đ ỗ c đón nh n tình c m c a cha đ n n i khi g p cha, em không nh n ra cha.

ươ ệ

ấ ặ ứ

ụ ử ậ ủ ng Thu, càng th y Thu thi ạ  và tình ph  t ườ ế . V y mà chi n tranh đã c ế t thòi bao nhiêu thì ta càng căm ghét chi n  ả ấ i hai th  tình c m r t thiêng liêng  :  ậ ướ p đi tình cha con c a Thu. Th t

ổ ậ ­ Càng th ấ tranh b y nhiêu. T o hoá đã ban t ng cho con ng ẫ ử tình m u t kh  cho bé Thu quá !

ả ủ ộ ờ ề ễ ế 2.Di n bi n, thái đ , tình c m c a Thu trong th i gian ông Sáu v  phép thăm

nhà.

ừ ưở ươ ư ế ặ ng cha nh  th . Ta t

ủ ng ch ng nh  khi đ ị

ờ

­ Thu th ướ ư ị ắ ơ

ầ

t h n bao gi i đ c ph i b t ng  qua hành đ ng quy t li t mình, tròn m t nhìn, ng  ngác, l  ! Nó l ư ặ ỗ ỏ ồ ụ ứ ạ ớ

ẽ ồ ồ   ượ ư c g p cha, nó s  b i h i, ệ ơ ờ  ả ớ sung s ng và sà vào vòng tay c a ba nó nũng n u v i tình c m mãnh li ế ệ   ộ ế ườ ọ ả ấ t h t. Nh ng không Thu đã làm cho ng ạ  ọ ậ ậ không ch u nh n ông Sáu là ba.  Nghe g i, con bé gi ớ   ặ ạ ế ạ ặ  quá, m t b ng tái đi, ch p i: ba đây con lùng... khi ông Sáu đ n g n, l p đi l p l ố ặ ẫ ườ ắ ch p m t nhìn ng   i đàn ông th  hai (v n im l ng) nh  mu n h i, r i v t ch y và kêu thét lên: Má! Má !

i s  v  v p c a ng

­ Đáp l ố ỏ

ế ủ ờ i nói, c  ch  âu y m, làm thân, v  v  tình c m c a anh

ỉ ờ ự ả  ra ng  v c, l ng tránh. Ông  ạ  ra l nh nh t, xa cách. Trong hai ngày  ỗ ề ng b nh, ngang ng nh b t

ự ề ượ ế

ự ự ừ ộ ơ ạ ự ồ ậ ủ ạ ỏ ườ i cha, bé Thu l i t ạ ạ ứ ầ i càng t Sáu càng mu n g n con thì đ a con l ử ỉ ặ ệ ữ ế đêm ti p theo, m c k  nh ng l ế ờ ơ ạ ộ ạ ứ ướ Sáu, bé Thu m t m c th   , l nh lùng đ n m c b ả ươ ầ ng, nó càng l ng tránh. Ông càng khao khát đ c n....Ông càng chi u th ố “ba” t ả ấ c nghe ti ng  ể  lòng con, nó càng c  tình c  n . ( D/C : lúc c m sôi, m t mình nó bé, không th

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

257

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỡ ẽ i l n giúp đ , ng c, nó s  ph i c u c u ng

ị ả ẽ ườ ọ ứ ỡ i đ c c  ng   ả ọ ộ

ế ư ượ ữ ừ c n a ­ nó bu c ph i g i ba ... ỏ

ỉ ộ ấ ể ệ  mình làm l y công vi c nguy hi m và quá

ị

ị ạ ậ ứ ỏ ề ố

ộ ố còn c  ý khua dây c t xu ng kêu r n r ng th t to.

ệ ư ườ ớ ự ấ ồ ể ắ ướ ả ầ ứ t  nh c n i đ  ch t n ạ ằ ế ể r ng nó s  ph i ch u thua, không th  chi n tranh l nh đ ẫ ị ấ Nh ng không. Nó v n không ch u c t lên cái ti ng mà ba nó t ng mong m i. Nói vãn  ự ự ướ ấ ầ ng b nh, b t c n ­ t hành đ ng theo s  b ộ ượ ứ ng b ... ) s c. Nghĩa là nó không ch u nh ộ ổ ả ậ ủ ở

ẻ ồ ủ ớ

ộ ứ ư ườ ẹ ớ

ườ ậ i nào khác th

ụ ố ẽ ủ ữ ẹ ả mãi hình  nh ng

ố ủ ể ầ ạ

cá tính m nh mạ nhiên

hoàn toàn t ự ẽ ạ

ủ ự ỏ  nhiên, nó còn ch ng t ắ ắ ậ ỉ

ệ ờ ủ ể ạ ả i là bi u hi n tuy t v i c a tình c m ng

ạ ấ ớ ộ ụ i trong t m hình ch p chung v i má em.

ồ   + Khi b  ông Sáu t c gi n đánh m t cái thì nó b  v  nhà bà ngo i, khi xu ng xu ng ố ậ   ­  Nh ng vi c Thu không nh n ông Sáu là cha có nguyên nhân c a nó. B i vì ông ẹ ế   Sáu có v t th o dài trên má. v i suy nghĩ c a m t đ a tr  h n nhiên và đáng yêu, em ả ủ ượ ườ i cha c a nó đ p nh  trong  nh ch p chung v i má. Trong ng ra ng luôn m ng t   ế  ấ ồ ẳ sâu th m tâm h n Thu, em r t yêu cha vì v y nên nó không mu n ng ư ậ   ườ ỗ ủ ch  c a ba mình. Nó mu n gi i cha đ p đ  c a nó. Hi u nh  v y, ấ ự ươ ng ng nh c a bé Thu hoàn toàn không đáng trách mà còn có ph n đáng yêu. ta th y s     ẽ.  Ph nả   ẻ ộ ứ ả ứ  c a m t đ a tr  có  Đó là ph n  ng tâm lí  ứ ứ ủ   ng tâm lí c a em là hoàn toàn t  em có cá tính m nh m , tình ả ủ c m c a em sâu s c, chân th t, em ch  yêu ba khi tin ch c đó đúng là ba. Chính cái thái   ườ ệ ế ệ ộ   i con dành đ  quy t li ắ   ự cho cha ­ ng m t tình yêu chân th c, sâu s c và mãnh li t ngang ng nh đó l ườ tệ  .

ả ờ ổ ộ ướ 3.Trong bu i sáng cu i cùng, tr phút ông Sáu ph i đi xa thì thái đ  và

ộ ộ ủ c gi ổ

ớ ỗ ả ệ ườ

ố .  ớ ố ả t. N i nh  mong v i ng ẽ

ắ ẹ ườ ế ụ ộ ờ ẫ i cha s p ph i đi xa, xa m , xa con và ti p t c cu c đ i ng

ọ ế

ủ ư ế ộ ậ ậ ả ấ ế ế ươ ồ ị s  hãi mà là ti ng nói c a tình yêu th

ư ộ

ư ể ẹ ắ

ể ữ ượ ặ ấ ắ ổ t ch t l y c  , ch c nó nghĩ hai tay không th  gi c ba nó, nó dang c đ

ặ ấ ủ ỏ

ế ồ ấ ẽ ỗ ầ ỏ ề ủ

ượ ẹ ặ ổ

ậ  Thu đã ân h n, xót xa vì l ả ả i to  và

ạ ờ ấ ế ự ườ ớ ư ư ả ự ậ i l n”. Gi i th  dài nh  ng

ỉ

ủ ề

c bà gi ả c gi ằ ườ  ra ng ự ươ ả ỉ ậ ẹ ế ở ư ự ề ộ ể ằ

ỗ ỡ ầ ữ ứ ố

ộ ậ ả ầ ả ấ ặ ế ườ ệ ả ộ ố ộ hành đ ng c a bé Thu đã đ t ng t, thay đ i hoàn toàn ộ   i cha xa cách ­ Nó đã dành cho ba m t tình c m th t mãnh li ấ ả  ạ ị ồ đã b  d n nén b y lâu, nay bùng ra th t m nh m  và h i h , cu ng quýt, có xen l n c ườ   ờ ự ố ậ  đây ng s  h i h n. Gi i ầ ầ ổ   lính gian kh ,  L n đ u tiên, Thu c t ti ng g i “Ba” và ti ng kêu nh  ti ng “xé”, không ể ộ ợ ừ   ế ng ru t th t. R i nó v a còn là ti ng kêu bi u l ặ   ạ ớ ạ ừ i, nhanh nh  m t con sóc, nó ch y thót lên và dang hai tay ôm ch t kêu v a ch y xô t ậ ỗ   ả ế ấ ổ i. l y c  ba nó, nó hôn lên ba nó cùng kh p, hôn c  v t th o dài trên má nh  đ  nh n l ả  Hai tay nó si ố ờ   hai chân r i c u ch t l y ba nó, và đôi vai nh  bé c a nó run run. Thu không mu n r i   i l m c a mình. Thì ra trong đêm b  v  nhà bà xa cha. Có l ề ế i thích  v  v t th o làm thay đ i khuôn m t ba nó. S  nghi ngo i, Thu đã đ   ố   ở ượ ộ ạ  Thu n y sinh m t tr ng thái nh  là s  ân h n, h i ng  b y lâu đã đ ờ  ở ộ ể ạ ti c: “nghe bà k  nó n m im, lăn l n và th nh tho ng l ậ ớ ỡ ẽ i cha c a cô th t đ p và th t anh hùng. Cô bé không ch  yêu đây cô m i v  l   ề   ặ ổ ươ cha, th  hào v  cha. Thu xi t ch t c  ba nh  s  đ n bù cho n i ni m ng cha mà còn t ụ ẫ   ng thay cho Thu b i cô đâu hi u r ng cu c g p g  đ u tiên h t h ng đã qua. Xót th ể   này cũng là l n cu i cùng. Ba cô đã hi sinh trong m t tr n càn. Ch ng ki n nh ng bi u ầ   i không c m hi n tình c m  y trong c nh ng  cha con ông Sáu ph i chia tay, có ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

258

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ệ ấ ấ ắ ắ ướ ườ ể c n c m t và ng ư i k  chuy n thì c m th y nh  có bàn tay ai n m l y trái tim

ậ ự ậ ệ ề ự ậ  : Xây d ng tính cách nhân v t qua tâm lí

ả ể ủ

ả ạ

ậ ự ứ ắ ạ ỏ ế ộ ậ ứ ạ ư ư ng nh ng ng nh, nh ng Thu v n là m t đ a tr

ư ươ ẻ t c  nét h n nhiên, ngây th  c a con tr . ượ ủ ệ ấ ả t

trong truy n ta th y tác gi ớ ấ c miêu t ộ ế ả ỏ    ra ọ    r t sinh đ ng v i t m lòng yêu m n trân tr ng em và di n t

ữ ả

ạ ộ

ữ ấ ượ ể ạ i nh ng  n t ắ . ng sâu s c

ế ượ ữ ế ấ », ta th y tình c m cha con trong chi n tranh có nh ng xa cách, Chi c l c ngà

ệ

ấ ự ự ủ ọ ư ữ ề ộ ỏ ả t  và cao quý. ả i đ c th c s  xúc đ ng v  tình c m c a h  nh ng không kh i có nh ng trăn tr ở

ượ đ mình. ậ 4. Nh n xét v  ngh  thu t xây d ng nhân v t và hành đ ng.ộ ấ ộ ệ   ­ Qua bi u hi n tâm lí và thái đ , tình c m, hành đ ng c a bé Thu, ta th y đó là cô bé có ẽ Ở  Thu còn có nét tình c m th t sâu s c, m nh m , nh ng cũng th t r t khoát, r ch ròi.    ứ ưở ẻ  ộ ứ ẫ cá tính là s  c ng c i đ n m c t ơ ủ ồ ớ ấ ả v i t ữ ế ễ ­ Qua nh ng di n bi n tâm lí c a bé Thu đ ẻ ễ ả ấ ể ấ r t am hi u tâm lí tr ẻ ơ nh ng tình c m tr  th . ắ ủ ả => HÌnh  nh bé Thu và tình yêu cha sâu s c c a Thu đã gây xúc đ ng m nh trong lòng ườ ọ i đ c, đ  l ng ậ ế C. K t lu n ­ Đ c «ọ ắ ở ư tr c tr  nh ng r t thiêng liêng, mãnh li ườ ọ ­ Ng suy ng m.ẫ

==================

ế ề ờ ố qua truy n ệ

ủ ế ượ chi c l

c ngà ế

ấ ầ ả ễ  .     » c a nhà văn Nguy n Quang Sáng ố ử  th  thách ặ

ấ ấ ế ế Ố l ỉ ượ ở ạ c i nhà 3 ngày vì chi n tranh. Trong 3 ngày  y, bé Thu nh t quy t

ậ

ắ ớ ượ ố ậ ự c s ng trong tình cha con th t s , đó cũng

ỉ ế ặ ầ

ệ ẫ ậ t nh ng tình cha con v n luôn sâu đ m, không làm tình

ươ ư ạ ộ ố ị ấ ng yêu ru t th t  y phai nh t.

ể ườ ấ ướ ỗ ng ch  cho tình yêu đ t n

ự

ượ c hi sinh đ  nh ư ị ự ữ ơ ủ ả

ệ ế i

t thòi l n do hoàn c nh đ a l ả ị ả ị ầ ế ằ

ế ụ ủ ề ế

ộ  là m t thi ư t. N u nh  tình bà cháu gi n d , g n gũi theo tác gi ố ộ ờ ộ ự

ế ử ủ ướ ườ ớ ị

ằ ớ ị

ụ ữ ạ ườ ế ả ạ ố ồ ề  Đ  bài 3     : Suy nghĩ v  đ i s ng và tình c m gia đình trong chi n tranh ng n «ắ    1. Tình cha con : Chi n tranh là 1 nhân t ­ Xa cách g n 7 năm, không nhìn th y m t nhau  ­  ng Sáu ch  đ không nh n cha. ­ Ch  đ n khi ông Sáu s p đi, bé Thu m i đ ố là l n g p cu i cùng.  ế =>  Dù chi n tranh kh c li th ả 2. Tình c m gia đình c. S  hi sinh  . : đ ề ồ ớ ấ ậ v t ch t đã l n lao r i, nh ng s  hi sinh v  gia đình là vô giá. Đó chính là nh ng tình  ọ ề ổ ệ ả t thòi. Tu i th  c a bé  c m gia đình  : anh Sáu, ch  Sáu, bé Thu. H  đ u ph i ch u thi ệ ớ ư ạ   (Liên h  v i bài  ớ ụ ử Thu thi u đi tình ph  t ả ế ậ ệ  đ n t n  B p l a c a B ng Vi ồ ả c Nga xa xôi đ n su t cu c đ i thì tâm h n bé Thu ít nhi u thi u h t tình c m c a  n ng i cha. Đó cũng là m t s  hi sinh.  ẹ ườ i m , ng ­ V i anh Sáu, ch  Sáu cũng nh  th , v i ng ệ ặ ẵ chia đ ng đ ng, rõ ràng đó là s  hi sinh đ c bi t to l n, nh t là ng ả thi u th n tình c m ng ả ườ ợ i v , tình c m gia đình cách  ấ ườ i ph  n . Ch  Sáu  ệ i ph i thay ch ng lo vi c nhà, nuôi d y con cái ư ế ớ ự ồ i ch ng, l

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

259

ữ ưở ệ ớ  :

ướ ộ ố ứ ặ ớ c, l p con sau

ữ ờ ể ả ắ  » đã b t con ng ộ ự Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ằ ủ ấ ả ng thành gi a nh ng v t v  nh c nh n c a cu c s ng th i chi n. (Liên h  v i ẹ ớ  l p cha tr ả

ộ ả ườ i ph i hi  ặ ầ  k  c  tình c m gia đình. Đó là m t s  hi sinh th m l ng  ế

ườ ề ủ ộ   i đ ng

ữ ớ ấ ề ữ t qua m i hoàn c nh khó khăn.

ả ộ ộ ở

ạ ớ

ớ ủ ườ ươ ờ i ph  n

ả ế ườ ứ ề ọ

ể ả ồ ệ ả

ấ ẻ ạ ớ ơ

ẹ ế ữ ẹ ả ọ ế ọ ữ tr ư ữ Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m  … ­> s c n ng bi u c m) ớ ế ­ Rõ ràng là chi n tranh kéo dài « ư ể ả ả sinh nh ng tình c m riêng t ủ mà cu c kc c a chúng ta đi đ n đích. ủ ọ ả ng r t b n v ng, đó là ni m an  ­ Nh ng tình c m c a gia đình, dòng h  thì th ọ ấ ườ ượ ắ viên l n, sâu s c nh t giúp con ng i v ắ ượ ừ ồ ị ớ t r ng thăm ch ng, bao nhiêu tr c tr , m t thân m t mình. Càng  + V i ch  Sáu, v ệ ắ ỏ ồ ỷ ươ i càng g ng g i hoàn thành công vi c gia đình  ng nh , thu  chung v i ch ng  l th ế ụ ữ ở ậ ộ ố = >Đó cũng là cu c s ng c a ng  h u ph ng trong th i chi n.  ự ự ọ ử ớ ợ ồ +  V i anh Sáu,  chính tình c m gia đình, tình cha con, v  ch ng đã th c s  là ng n l a  ưở ấ ộ ạ s i chi n sĩ thêm ni m tin, s c m nh, là ngu n đ ng l c l n lao  i  m giúp m i ng ế ấ nh t. Ph i chăng khi ông Sáu chi n đ u, hi sinh chính là đ  b o v  quê h Bà m  Tà Ôi m  cho con l n lên kho  m nh, làm công dân c a đ t n ằ vì th  mà m  không qu n nh c nh n… Ông Sáu, ông Ba là nh ng ng ự ớ ươ ng, gia đình. ủ ấ ướ ự c t  do… chính  ư ậ i nh  v y.

ườ ..........................................................................................

Bài 4

BÕn quª

ớ ệ A.Gi i thi u chung.

:

1. Tác giả   NguyÔn Minh Ch©u (1930 -1989) lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n tiªu biÓu cña v¨n häc VN thêi kú chèng Mü víi nh÷ng thµnh c«ng vÒ tiÓu thuyÕt vµ truuyÖn ng¾n. S¸ng t¸c cña NguyÔn Minh Ch©u thêi kú nµy lµ thÓ hiÖn kh¸t väng cña nhµ v¨n ‘®i t×m nh÷ng h¹t ngäc Èn giÊu trong bÒ s©u t©m hån con ngêi’

Sau kh¸ng chiÕn, «ng lµ ngêi ®i tiªn phong trong c«ng cuéc ®æi míi v¨n häc

®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña cuéc sèng ë mét thêi kú míi.

T¸c phÈm cña «ng ®· thÓ hiÖn nh÷ng t×m tßi ®æi míi vÒ t tëng vµ nghÖ

ắ ậ ắ ủ   ệ  » in trong t p truy n ng n cùng tên c a B n quê

ệ ấ ả thuËt, g©y ®îc nh÷ng tiÕng vang réng r·i trong c«ng chóng vµ giíi v¨n häc. 2. Tác ph mẩ  :  Truy n ng n « ế ễ Nguy n Minh Châu, xu t b n năm 1985.

ộ ố

ỏ

luyÖn tËp     B.    M t s  câu h i

ụ ủ ự ệ ệ ố ế      B n Quê » và tác d ng c a vi c xây d ng tình : Nêu tình hu ng truy n «

ế ọ ơ ắ

ầ i đã đi đ n h u kh p m i n i trên th  gi ỉ ượ ử ể Câu 1   ố hu ng đó. a. Tình hu ng.ố ệ ể ­ Căn b nh hi m nghèo khi n Nhĩ, ng ế ự ư ị ệ t toàn thân không th  t h u nh  b  li ườ ế  di chuy n đ ầ c, dù ch  là nhích n a ng ế ớ   i ­ ườ   i trên

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

260

ả ệ ề ự ườ ỡ ủ ạ ủ ườ   i Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ờ ng b nh. T t c  m i sinh ho t c a anh đ u ph i nh  vào s  giúp đ  c a ng

ố ế ầ ị

ộ ủ ố ồ

ế ằ ặ t r ng s  không bao gi

ề

ơ ờ ể ỡ ế ộ ố i sa ào m t đám ch i c  trên hè ph  và có th  l

ấ

ữ ạ ị

ả ườ ư ậ ỗ ề ộ ộ ứ i đ c m t nh n th c v  cu c đ i

ữ ng, nh ng ngh ch lí, ng u nhiên, v

ộ ấ ữ ế ả ố

ủ ườ ữ ế ề ắ ộ ố ư  mu n l u ý   ự   ứ i ch a đ ng ướ   ự ị c ử    còn mu n g i   ng đ n nh ng đi u cao xa mà vô tình ẫ  : trong cu c đ i, ng

ờ  : cu c s ng và s  ph n con ng ố ữ ượ t ra ngoài nh ng d  đ nh,  ạ i ta. Bên c nh đó, tác gi ướ ạ ế ế ẻ ẹ ầ ấ ả ọ gi ợ ủ ủ ế khác mà ch  y u là c a Liên, v  anh. ế ấ ạ ẫ ớ i d n đ n m t tình hu ng ti p theo, cũng đ y ngh ch lí. Khi   ­ Tình hu ng tr  trêu  y l ướ ử ổ  ẻ ẹ ạ ấ ệ  lùng c a bãi b i bên kia sông ngay phía tr Nhĩ đã phát thi n th y v  đ p l c c a s ấ ấ   ả ể ượ ẽ ư ờ nhà anh, nh ng anh bi c đ t chân lên m nh đ t   y,  có th  đ ấ   ệ ự ờ ậ ở ấ ầ  r t g n anh, Nhĩ đã nh  c u con trai th c  hi n giúp mình cái đi u khao khát  y, dù nó  ạ ồ ậ ư nh ng r i c u ta l    chuy n đò ngang duy nh t trong ngày. b. Tác d ngụ  : T o ra m t chu i nh ng tình h ng ngh ch lí nh  trên, tác gi ậ ườ ọ ng ườ ề ữ nh ng đi u b t th ả ể ố mu n, c  nh ng hi u bi ọ g m m i suy ng m ữ không bi ố ộ ố ẫ ị ườ t và toan tính c  ng ờ i ta h t đ n nh ng v  đ p g n gũi ngay bên c nh mình.

ắ Câu 2 ệ t truy n «

ầ ả ặ » kho ng 5 ­6 dòng. ử ổ ể

ổ ệ ử ổ ế      B n quê   ị ệ ợ

ợ ấ ỗ ướ ử ổ

ặ ế ằ

ằ ố ờ ồ ượ c đ t chân lên vùng đ t  y, anh cũng bi ề ấ

ộ ờ ạ i ham vui nên mu n chuy n đò. B n tr

ơ ố ứ

ả ệ ể : Tóm t   ằ ổ   Bu i sáng đ u thu. Nhĩ b  b nh n ng n m bên c a s  đ  Liên ­ v  anh săn sóc. ẻ ẹ ạ  Anh nghĩ su t đ i mình đã làm v  kh . Nhĩ nhìn qua c a s  đã phát hi n th y v  đ p l ủ ừ lùng c a bãi b i bên kia sông ngay phía tr c c a s  nhà anh và trong anh b ng b ng lên   ờ ự   ấ ấ ẽ t r ng s  không bao gi khao khát đ  th c ơ ấ ệ ượ c đi u  y. Anh sai th ng Tu n (con trai) thay anh  sang bên kia sông ch i loanh hi n đ   ẻ  ế ộ ọ quanh m t lúc. Chàng trai vâng l ụ hàng xóm sang giúp anh. C  giáo Khuy n ghé vào h i thăm. Nhĩ c  s c gi    tay ra ngoài ộ ế ử ổ ư c a s  nh  ra hi u kh n thi    Câu 3

ườ ế ư ọ ỏ i nào đó. t trong truy n mang tính bi u t ề ể ượ ớ ầ ẩ ữ  B n quê

ự ể ượ ượ ả

ệ ng ả  », h u nh  m i hình  nh đ u mang hai l p nghĩa ợ c g i ra t ệ ắ :    : nghĩa  ớ   ự ừ  hình  nh th c và hai l p ộ ẻ ẹ ắ  :

ấ ớ ừ ừ ợ ả

ượ ế ả ồ

ể ượ ả ầ ị

ự ộ ườ ươ ữ ệ ươ ng, x  s , c a nh ng gì thân th ng nh t mà trong m t đ i ng

ườ i th ả ườ ở

ằ ạ ợ

ế ắ ể ượ ẫ ẫ ố ng v

i. Đó là ý nghĩa bi u t ở ờ

ầ ả

ồ ồ ấ    bên b  sông khi con lũ đ u ngu n đã d n v , đ   p vào trong gi c

ề ổ ụ ắ ụ ướ ự ố ủ ư i nh ng l ế t cho m t ng       : Tìm hi u nh ng hình  nh, chi ti Trong truy n «ệ ế ể ượ ng đ th c và nghĩa bi u t ng. Ý nghĩa bi u t ế ố nghĩa này g n bó th ng nh t v i nhau đem đ n cho truy n ng n này m t v  đ p riêng ế ộ v a g i c m, sinh đ ng, v a khái quát tri t lí.  ộ c d ng lên trong ­ Hình  nh bãi b i, b n sông và toàn b  khung c nh thiên nhiên đ ủ ẻ ẹ ng cho v   đ p g n gũi, bình d , thân thu c c a   quê truy n mang ý nghĩa bi u t ộ ờ ễ ấ ứ ở ủ ng d  dàng h ắ ề ng m c ph i. lãng quên b i chính cái đi u vòng vèo hay chùng chình th ớ ở ; đ m s c h n khi đã s p h t mùa, ơ ắ ậ ữ   ­ Nh ng bông hoa b ng lăng nh t nh t khi m i n ề  ư ộ ơ ồ ạ i càng th m màu h , m t màu tím th m nh  bóng t r i l ẹ ờ ị ồ  : cái đ p g n gũi bình d  r i cũng tàn phai b i th i gian luôn thay không gian và th i gian   ị ủ ướ ữ ổ ớ c đi c a nh p h i hà. đ i v i nh ng b ấ ở ữ ả ­ Nh ng t ng đ t l ệ ủ ủ ng  c a Nhĩ báo hi u tr ờ ầ ậ c s  s ng c a nhân v t Nhĩ cũng đã s p l i tàn

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

261

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ỉ ớ ử ỉ ủ

ừ ư ặ ừ ố ở  đoan cu i truy n ẩ

ọ ạ ấ ư ữ ử ổ ự ộ ư i nh ng l

ẩ ố ườ

ủ ườ ở ố ở ể ượ i con. Hình  nh này mang ý nghĩa bi u t ộ cu i truy n là chân dung c a m t con ng

c cu c đ i và chính mình trong « m t n i mê say đ y đau kh

ặ ộ ỗ ộ ầ ủ ng

ế

ư ừ

ưỡ ả i đã b i ng

ườ ử ạ ứ ỉ ế ọ ủ ố ả ử ủ ườ ờ  : anh mu n th c t nh m i ng ơ c mu n cu i cùng c a Nhĩ g i l ướ ớ c t i cho đ i

ừ ẩ

ố ấ ữ ự ị ầ ữ ề ả ỏ ị

ữ ng.

ủ ủ ờ ố ậ : Phân tích ni m khao khát c a nhân v t Nhĩ trong gi phút cu i cùng c a

ệ  : ch  còn đôi bàn tay v i nh ng ngón   ­ Chân dung và c  ch  c a Nhĩ  ầ   tay v a b u ch t v a run l y b y.. Cánh tay g y gu c đ a ra ngoài phía c a s  khoát ệ ạ ụ ẫ   khoát nh  đang h t h ng, c  bám víu hi n t i vô v ng b i chính cái s  vòng ắ ả ủ vèo và chùng chình c a ng   ng sâu s c. Chân ư   ế ệ ủ i đang đi vào  cõi ch t nh ng dung c a Nhĩ  ổ ». khi nế   ộ ờ ậ ượ ứ đã th c nh n đ ể ể   ườ  ». Hành đ ng cu i cùng c a Nhĩ có th  hi u ộ ỏ ự ố m t mũi «  đ  r ng m t cách khác th ấ ẻ ỡ ụ ậ    chuy n đò duy nh t trong là anh đang nôn nóng thúc gi c c u con trai hãy mau k o l ở ụ ể   ngày. Nh ng không d ng   c  th , hình  nh này còn mang ý nghĩa khái quát. Cái cánh ủ   ng c a c a cái ch t ph i chăng tay gi  lên khoát khoát c a con ng ố ố ướ   i hãy là   vòng vèo, chùng chình », hãy d t raứ ươ ố ng, có ích, đ ng sa vào nh ng cái « s ng kh n tr   ủ   ớ ể ướ i nh ng giá tr  đích th c, v n r t gi n d  g n gũi và b n v ng c a kh i nó đ  h ng t ươ ủ gia đình và c a quê h ề Câu 4   ộ ờ cu c đ i.

ấ ậ ườ ử ổ

ớ ữ ệ ầ ẻ ẹ ủ ư ­ Trên gi ổ

ỏ ớ ồ ạ ơ  ; con sông H ng màu đ  nh t, m t sông nh  r ng thêm ra

ờ ớ ữ ố ư ộ  cái bãi b i bên kia sông ả

ồ

ướ di chuy n t ờ ủ ộ

ư ậ ỡ ». Th t kì l

ồ ầ ắ ố ộ ộ ở ủ ấ ẻ ớ ổ

ỡ ư ầ ấ ả ư ớ c t

ở ạ ờ

đi đ n ậ ấ ắ ừ ề ỗ ừ ờ ộ  phút c m th y s p t

ộ ầ ồ

ặ ố ả ờ ườ ồ ớ ư ng mà su t c  cu c đ i d

ờ ữ ề ộ ự

ờ ng nh  anh đã quên nó, h  h ng v i nó. Gi ấ ộ ủ ọ ẻ ẹ ẽ ư ế ế ơ ỉ

ộ ờ ế ượ  đ n đ

ề c đó.   ớ ơ ừ c b  sông bên kia, v i Nhĩ v a là

ừ ở ừ  cái bên kia sông m  ra hai t ng ý nghĩa. Tr ề c h t đó là  m t «

ủ ế ờ ộ  bên kia sông » c a cu c đ i mà mình ch a t

ữ ự ả ớ ộ

ế ộ ỉ ờ ng t i ta hãy đi đ n cái « ồ ạ i m i ngày ch  có m t chuy n mà thôi. Mu n đ n v i cái th  gi

ớ ẳ ỉ

ố ơ ấ ệ ỏ ỡ ẽ ưở ủ ể ẳ ng b nh, qua khung c a s ,. Nhĩ đã nh n th y v  đ p c a thiên nhiên ằ ư   ộ trong m t bu i sáng đ u thu v i nh ng bông hoa b ng lăng cu i mùa th a th t nh ng ặ  ; vòm tr iờ   ắ ạ ậ i đ m s c h n l ơ  ; và sau cùng là đi m nhìn c a anh d ng l ừ ủ ể ư ồ ạ ở  :  nh  cao h n i  ắ ể ừ ặ ướ ừ ừ ữ    m t n « Nh ng tia n ng s m đang t  t c lên nh ng kho ng b  bãi bên ồ ả ộ   kia sông, và c  m t vùng phù sa lâu đ i c a bãi b i bên kia sông H ng lúc này đang phô ứ ẫ ộ ử c khung c a gian gác nhà Nhĩ m t m t th  màu vàng thau xen l n màu xanh non­ ra tr   ị ạ   ư ơ ữ , nh ng màu s c thân thu c quá nh  da th t, nh  h i th  c a đ t màu m ầ   ỗ cái bãi b i  v n quen thu c g n gũi  y b ng nh  m i m  v i anh trong bu i sáng đ u ầ ự ượ ấ ả ẻ ẹ ậ ủ t c  v  đ p và s  giàu có c a nó. thu này, ng  nh  l n đ u tiên anh c m nh n đ   ế  ». Cho nên  ư ắ ờ ầ B i đây là m t chân tr i g n gũi mà l i xa l c vì ch a h  bao gi ả ờ    giã cõi đ i, trong anh b ng b ng d y khao khát mãnh trong cái gi ệ ủ ượ c đ t chân m t l n lên cái bãi b i bên kia sông­ cái bãi b i thân quen c a quê li   t là đ ấ   ươ h  đây, th y ạ ượ   c v  đ p và s  giàu có c a nó thì đã quá mu n và ni m khát khao  y tuy bùng i đ l ạ ắ   lên m nh m  nh ng ch  là m t ni m khát khao vô v ng, vì h n ai h t, anh bi t ch c ẽ ẳ mình s  ch ng bao gi ượ ­ Sang đ ể ượ Tính bi u t mơ : con ng ườ ả nh con sông H ng ph i chăng là ranh gi ỗ là con đò qua l ự ừ ơ m  kia đ ng có do d , vòng vèo mà b  l ườ ng c a con ng tâm t ờ   ộ ẫ ướ c m , v a là suy ng m v  cu c đ i. ộ ướ   ướ ế ầ c ư ớ i. Hình   ố   ế ầ i gi a cái th c và cái m ng mà chi c c u n i ế ớ ướ   ế i  c ế ớ ướ   c m   y ch ng qua ch  là trong i  ặ ơ ộ ướ   c m  tuy t mĩ ho c ch ng là cái gì . Th  gi i nên có th  nó s  là m t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

262

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ ậ ế ườ

ả ượ i là cái đích mà con ng ổ ả

ả

ấ ẳ ể ư ấ ơ c m

ề ế

ườ t vì sao nó ph i đi,  ẽ ờ ế

ư ủ i b  mà đi nh ng không h  bi . Nó s n sàng và sà vào đám ng ế ồ

». Hình  nh đ a con, hình  nh c a

ồ ế ơ ứ ậ ờ ứ    và chi c s  mi màu tr ng sáo

ơ ướ ủ ả c c a anh.

ệ ờ ề ị ề ẻ ề ữ : ườ ộ ố ủ

ề ự ứ ỉ ị ườ ẻ ố ữ   ng và sâu xa c a cu c s ng ­ nh ng ữ   i ta b  qua, lãng quên, nh t là lúc còn tr , khi nh ng ham mu n xa

ề ữ ị ườ ng b  ng ố ờ

ề ẫ ậ gi ng nh  m t ni m mê say pha l n v i n i ân h n đau đ n ớ  »

ỏ ế ườ i tìm đ n.  ư ộ ố ự ứ ờ ủ ư ậ ớ ụ ể ả ẩ ượ c  th  c . Tuy v y nó l   i ta ph i bôn t u, ki m tìm, v t qua ơ ướ ế ắ ư bao   nhiêu   gian   truân,   kh   c.   Cái   vùng   «    m   i   mà   ch a   ch c   đã   đ n   đ c   tâm ngưở  »  y không ph i ai cũng hi u đ ủ ự ừ ặ ả ư ở ộ ể ượ ế t  đ  chín c a s  t ng tr i ho c quá   c n u ch a  ạ ơ  ế ớ ướ ượ ngây th . Ch ng h n nh  Tu n, con trai anh, do không hi u đ c cái th  gi i  ờ ố ở ả kia c a Nhĩ, vâng l    bên kia sông có ạ ẵ ơ gì l    dĩ nhiên. Còn Nhĩ, i ch i phá c  th  bên hè  » là l ứ ộ ằ khi bi  m t cánh t th ng bé đã đi, tâm h n anh trào dâng bao nhiêu náo n c. Nó cũng là «   ồ ừ  cái  ủ ướ ọ ả ả ừ ắ bu m v a b t gió căng ph ng lên  « c v ng t ứ ứ ộ mũ cói r ng vành    » c  ch p ch n, khi là đ a con, khi chính là mình. Hình  nh tuy t v i, tr  trung này là m   ­ Ni m khao khát đó nói lên nhi u đi u có ý nghĩa + S  th c t nh v  nh ng giá tr  b n v ng, bình th ấ giá tr  th v i đang lôi cu n con ng ự ứ ỉ + Đó là s  th c t nh « ộ nh ng đó là m t  « ớ ỗ ườ  » (Lê Văn Tùng) i s  th c nh n đau đ n sáng ng i c a con ng

ả ắ ể ệ ễ ở tâm lí c a Nguy n Minh Châu

ậ ữ

ờ ự : Tìm hi u ngòi bút miêu t ế ệ ố phút cu i cùng c a cu c đ i đã đ n (câu h i c a Nhĩ vói Liên

ầ ủ ấ

ư ỉ ? ». nh ng tác gi

ả ủ

ả ự ẻ ộ

ậ ượ ắ ừ ậ ệ ớ v  Nhĩ khi anh b t đ u nói chuy n v i con đ

ả

ấ ả ề ộ ế ủ  tinh t ầ ờ ậ ộ ộ ậ ế ả  c a t ác gi ỗ ạ ở ạ ấ ắ

th t đúng qua s  miêu t  này l ố ự ượ ủ c mu n nh  nhoi c a Nhĩ.

i th m đ m tinh th n nhân đ o  ỏ ư ậ ủ ằ

ườ ể ẽ ị ỡ ườ ế ơ ộ

ố ế ứ ườ ố i ra ngoài, gi

ề ả ộ ậ i khi nh n ra th ng con trai c a anh đang sà   ấ    chuy n đò ngang sang sông duy nh t ơ     tâm

ầ ế ừ ạ ủ ừ ủ  truy n ng n này.   Câu 5   ậ ­ Tinh tế : phát hi n nh ng bi n thái tinh t ế ạ  trong tâm tr ng nhân v t. Nhĩ đã nh n ra   ỏ ủ ộ ế ờ ằ b ng tr c giác cái gi  :  ế  ? » và « Hôm nay đã là ngày  « Đêm qua lúc g n sáng em có nghe th y ti ng gì không ạ   ả ờ ể ấ ồ i thì đó chính là nhân đ o. m y r i em nh  đã không đ  cho Liên tr  l ả ả ị c tình c nh c a Nhĩ nên ch  đã l ng tránh. Liên c m nh n đ ờ ườ ậ  giã cõi đ i đang gi u m t tâm s  bí m t gì đó trong cái v  lúng túng. i cha s p t ­ Ng   ể  ế ủ ộ ắ ầ  c a tác gi Đó là m t nh n xét tinh t ồ ộ ố ạ nh  c y nó sang cái bãi b i bên sông h  mình. Và trong cu c đ i tho i này, tâm lí Nhĩ đã   ự  ộ ờ i nói) và chính s b c l  (qua thái đ , l ộ    ch  nó đã nói lên m t cách sâu s c cái tinh t ướ ạ ề ­ Cũng nh  v y, đo n Nhĩ nghĩ v  con ng ờ ế i ch i phá c  th  có th  s  b  l vào m t đám ng ả trong ngày và hình  nh cu i cùng khi Nhĩ c  h t s c đu mình nhô ng ử ổ ữ ộ m t cánh tay g y gu c ra phía ngoài c a s  khoát khoát… đ u là nh ng nét miêu t ả lí v a tinh t , v a nhân đ o c a tác gi .

ậ Câu 6

ố ở ạ  đo n cu i truy n   ậ ể ạ ộ ấ ượ ả     : Phân tích hình  nh nhân v t Nhĩ    ố Đây là hình  nh cu i cùng c a nhân v t đ  l ệ i m t  n t

ộ ử ườ ớ

ả ộ  m t nét chân dung khác th ờ ủ  miêu t ậ ủ ả ng c a nhân v t. Gi

ả ườ ọ i đ c. Tác gi ườ ớ ố ư ữ ặ ấ ấ ắ   ẽ ạ ng m nh m  và sâu s c ỉ  ng v i m t c  ch trong lòng ng ắ ủ   ả ấ  đây, trong nh ng kho nh kh c cu i cùng c a cũng r t khác th ặ   ử ổ ố ắ ộ ờ cu c đ i, Nhĩ m i th m thía. Anh đang c  g ng b u ch t tay vào c a s   nh  bám ch t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

263

ỗ ỗ ố ạ ề

ả

ậ ổ ả i

ề ớ nhô ng c đ n g n h n v i mi n đ t m ữ ự ố ắ c s  ng n ng i c a đ i ng ử ổ » nh  đ  đ

ư ả ườ ộ ế ủ ủ ờ ư ể ượ ế ệ ơ ệ ề

ề ạ ấ

ẫ ố ạ ộ

ặ ầ ươ ấ ớ ưở ư ờ ng, v i cu c s ng. Cái v y tay  y nh  l

ữ t t

ẫ ữ ủ ẹ ố ấ ộ ộ

ậ ậ ữ ễ

ở ầ ễ ắ t c  chúng ta Châu  t

ả ớ ấ ả i t ữ

ứ ủ ề ộ ố ứ ữ ứ ớ ộ ỏ ớ

i m t cu c s ng t ả ể ướ ươ ng t ố ị ầ ủ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ầ ấ l y ni m h nh phúc cu i cùng. Anh   run lên trong n i xúc đ ng, n i mê say đ y đau   ư ờ ấ  ?  ỏ ớ  gi y kh . Ph i chăng lúc này, ranh gi i gi a s  s ng và cái ch t m ng manh nh  t ườ  ? Vì th  anh l y h t ấ ế   ế ượ ự Ph i chăng anh đang c m nh n đ ơ  ấ ầ ứ i ra ngoài c a s s c « đu mình, ướ   ự ế ẩ ướ ầ c. Cánh tay g y gu c nh  kh n thi c t ra hi u cho con trai th c hi n ni m mong  ơ ướ  ?  ớ ế ố ư ố ủ cu i cùng này c a mình hay nh  mu n ch m vào, mu n v i đ n  mi n đ t m   c ở  ệ ẫ ư ẫ Cánh tay v y v y đó cũng nh  đang v y chào con đò, t m bi t con đò quen thu c đã ch ề ớ ư ơ ướ ủ   ng, v i ni m mê say c c a Nhĩ, con đò đã đ a Nhĩ sang sông trong tâm t n ng m   ộ ố ổ ớ ệ ủ t c a anh, đ y đau kh  v i quê h   i vĩnh bi ủ ờ ố   ệ ấ ả ằ ầ ộ t c  nh ng gì là thân thu c, g n gũi, nh ng nét đ p vĩnh h ng c a đ i s ng vĩnh bi ế ụ ề    l p khi n cho mà nhi u khi nh ng b n r n lo toan, m c  đích c a cu c s ng đã che ờ   ậ chúng ta không d  nh n ra, khi nh n ra thì cũng là lúc anh ph i xa lìa. Đó cũng là l i ố nh c nh  đ y xót xa, day d t c a Nguy n Minh    : hãy s ng có ỏ   ữ ừ ích, đ ng sa đà vào nh ng đi u vòng vèo, chùng chình, nh ng cám d , hãy d t ra kh i ị  ố ẹ ể ướ t đ p, hãy d t kh i nó đ  h nó đ  h i nh ng giá tr ề ữ ự đích th c, v n gi n d , g n gũi và b n v ng c a gia đình và quê h ỗ ng t ng.

ề ữ

ữ ọ t. H  có l i xung quanh Nhĩ.   ườ ấ ố i r t t

ọ ả ế ườ ườ ườ i xung quanh Nhĩ là nh ng ng ế ụ i. Hình  nh c  giáo Khuy n sáng nào đi qua cũng t

ỏ ồ ưỡ ng tâm h n. M t câu h i thăm v  s c kho , m t l

ộ ộ ẻ i ân c n ầ  : « Hôm nay ông Nhĩ có v  kho  ra nh

ẹ

ấ

ớ ấ ả ậ

ặ

ạ ể ủ

ưở ệ ỡ ế ợ ừ ộ

ộ ờ ơ

ẫ ặ ượ ố ự ủ ươ Câu 7       : Em có suy nghĩ gì v  nh ng ng   ữ ­ Nh ng ng đ n m i ng ả hình  nh ân tình ân nghĩa nuôi d ủ đ ng viên, an  ệ áp nghĩa tình. Các cháu Hu , Hùng, Vân, Tam, xinh t ạ chúng ríu rít ch y lên, xúm vào, n ố ặ ấ ả ra mép t m ph n, l y g i đ t sau l ng Nhĩ, làm cho anh nh  tr  l ự c chăm sóc và ch i v i t c , t n h v i t ng s  thích thú đ ệ ằ ớ đã quen v i vi c đ  cho Nhĩ n m xu ng. Đ c bi ọ ờ ố ẹ ẫ ẵ ư đích c a chuy n đi, nh ng v n s n sàng nghe l ồ ữ ở bên kia sông. V  Nhĩ thì vì ch ng mà t  m t cô thôn n  tr  thành ng ị ầ ả v n m c áo vá, t n t o và ch u đ ng, không kêu ca m t l ươ ng c a gia đình và quê h đ ẽ ố  s ng ân tình, quan tâm   ộ   ạ t vào thăm Nhĩ là m t ề ứ ộ ờ   ẻ i ẻ ấ   ậ ỉ ? » th t cao quý và  m ọ   ươ i, ngoan ngoãn, nghe Nhĩ g i, ỗ ằ  t ươ ấ ệ   ừ ị ng nh  giúp anh xê d ch  ch  n m  mép t m n m ư ườ   ệ ư ẻ ạ  toét mi ng c i « i ơ ớ  ».  Hu  đã giúp nhi u nên ề ệ ượ   ụ   ể ấ ợ ố t là v  con Nhĩ. Tu n không hi u m c   i đ  đi sang i b , d p thú đ c sách l ị ườ   i đàn bà th  thành, ạ   i. Có gì h nh phúc h n khi ư ế ? c s ng trong tình yêu th ng nh  th

ớ ầ ậ : Nh n xét nào sau đây đúng v i câu : « Đêm qua lúc g n sáng, em có nghe

ộ ấ ế ỉ ?

ấ ng, không có hàm ý gì  ven sông  .  ven sông, g i s  đ  v , m t mát, g i s  liên t ng đau

ế ợ ự ổ ỡ ồ ợ ự ồ ườ ố ưở ế i ch ng đang  m, khi n anh lo bu n thêm.

Câu 8       ?   »   th y ti ng gì không ườ ỏ A. Ch  là m t câu h i bình th ệ ấ ở ế B. Có hàm ý nói đ n vi c đ t l ệ ấ ở ế C. Có hàm ý nói đ n vi c đ t l ạ ủ ị lòng đ n tình tr ng nguy k ch c a ng ớ (Câu C đúng v i câu đó)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

264

ả : Gi i thích nhan đ  truy n «

ừ ườ ệ ế ế      B n quê  »,   đi u   y   v a   bình   th

ở ệ ườ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ề ắ ở ng

ươ ườ ề

ố ữ ượ

ề ấ ỗ

ẳ i ta ai ch ng có m t quê h ng là

ườ ẳ ư ề

ữ ướ ng c a nh ng ng

ườ ủ ắ ộ ể ộ ờ ắ ậ ủ ng c a nh ng ng

ố ấ ề ộ

ệ ớ ằ ắ ớ ộ ỉ ậ ấ  » đ ng kia. V i nhân v t Nhĩ, đây ch  là m t mi n t

ồ ề ưở ướ ầ

ự ệ

ả ậ ế ề th t dung d  nh ng mang tính bi u t

ự ộ ặ ủ ậ ạ ».      ừ ề ấ   ng,   v a   có   gì   khác  b n   quê   như  ỗ « : B n quê là n i sinh ho t đông vui  ạ ơ ế  làng quê ậ ủ ủ   ộ ơ ế  ; b n quê còn là n i b n đ u c a con đò quen thu c, c a ủ   ả ừ ng đã t ng bôn ba đây đó, đã t ng tr i qua nhi u sóng gió c a ở ấ ả c che ch  và bình   ườ   ờ i ở  ơ   ng v  ch a h n là n i ấ  :  ườ ươ i mà anh nhìn th y ơ   ạ ữ i đi b  hay d t xe đ p, rõ h n ợ  v  đang ng i kháo chuy n ho c x  tóc ặ ổ   ơ ướ   c ng nh , m t m   ờ ủ   c g n gũi mà xa v i c a ấ   ệ ề c  y. Nhan đ  truy n cho th y ắ ể ượ   ng sâu s c. Đó là ạ ể    » t o nên cách hi u đa d ng và ý ề ị ư ế  B n quê

ọ ể ề ầ ệ ủ ệ Cau 9   ặ ­   Đ t   tên   cho   truy n   ng n   « ườ ng. Nó bình th th  ch ướ ế ế b n n c, mái đình, cây đa… ừ ữ i quê h nh ng con ng ở ề ố ờ ộ cu c đ i nay tr  v  s ng nh ng ngày tháng cu i cùng, c m th y đ ụ ộ ơ ớ ọ ế yên. B n quê v i h  lúc này là n i trú ng  êm đ m nh t trong cu c đ i m i con ng ườ ươ ộ ở ng đ  m t đ i g n bó.  Còn khác th b i con ng ồ ế chỗ : cái b n quê  y, cái bãi b i bên kia mà nhân v t Nhĩ h ấ ẽ ắ ố ủ chôn rau c t r n c a anh  ? Có l  đó là quê h ươ ợ ả ộ c  m t đám khách đ i đò, quê h ố ữ n a, trong s   y có «  m t vài t p đàn bà đi ch ộ ra b t ch y ở ề xa xôi. Con đò sang bên kia sông cũng là con đò ch  ni m ao  ế ướ ấ ờ anh. Và con đò đ n b n b  cũng là th c hi n ni m ao  ủ cách l a ch n đ  tài c a tác gi m t đ c đi m ngh  thu t bao trùm c a « nghĩa nhi u t ng c a thiên truy n.

ậ ệ ».

ắ ậ ệ

ẩ ề ư ế      B n quê ư ẩ ả ả  c nh thiên nhiên trong truy n « ế  B n quê c bi

ễ ế ỉ ượ ữ

ả

ồ ậ ủ

ủ B n quê

ạ ệ ế ươ

ộ ả ị ơ ả ng. Đo n truy n đã th  hi n rõ cái c m quan hi n th c c a ng ấ ờ ấ ầ ả

ử ổ ổ ấ ữ

ỏ ẫ ườ

ư ờ ữ ữ ớ ừ ừ  t

ồ

ấ ư ẫ ầ  di chuy n t ờ ủ ộ ẫ

ướ ữ ộ ị

ở ủ ấ ư ở ầ ắ ộ ư ờ

ư ờ ố ủ ậ ả ớ ớ

ơ ấ ẹ ữ ễ ỏ ị

ủ ấ

ậ ắ ặ ờ ư ậ ậ ẳ

ườ ế ộ ộ ả ệ 10. Nh n xét ngh  thu t miêu t   ẻ ẹ  » không mang v  đ p nh  thiên nhiên trong   ­ Thiên nhiên trong truy n ng n «  Cô Tô » c aủ   ế t. N u nh  trong các tác ph m « nhi u thi ph m khác mà ta đã đ ủ ậ ủ ề  Sang thu » c a H u Th nh, «  Đoàn thuy n đánh cá    » c a Huy C n, hay Nguy n Tuân, « ẹ ự ỡ ủ ễ ẽ ặ  Sa Pa « L ng l    » c a Nguy n Thành Long…  c nh thiên nhiên  đ p r c r , lung linh, ệ ườ ơ ượ ả ộ ề ả   i ngh  sĩ thì trong huy n  o, m ng m  đ c c m nh n qua tâm h n rung c m c a ng ả ệ ệ ộ   ậ ắ  », thiên nhiên hi n lên dung d  h n qua c m nh n c a m t truy n ng n « ườ   ự ủ ườ ệ ể ệ ng i i con quê h ữ ế   t ­ m t cái nhìn thiên nhiên, khung c nh r t đ i, r t g n gũi. Trong nh ng giây phút vi ặ  nh  «ư  nh ngữ   ậ ố ờ cu i đ i, anh nhìn ra ngoài c a s , nh n th y nh ng thay đ i r t nh  nh t ố  ».  ộ ơ ằ cánh hoa b ng lăng d i ng nh  th m m u h n­ m t màu tím th m nh  bóng t ả ể ừ ặ ướ ắ   c lên nh ng kho ng b  bãi bên kia  m t n Nh ng tia n ng s m đang t ồ ả ộ   sông, và c  m t vùng phù sa lâu đ i c a bãi b i bên kia sông H ng lúc này đang phô ra ứ ộ ử c khung c a gian gác nhà Nhĩ m t m t th  màu vàng thau xen l n màu xanh non­ tr   ắ   ữ ỡ ». Nh ng s c ư ơ ư nh ng màu s c thân thu c quá nh  da th t, nh  h i th  c a đ t màu m ầ   ư ầ ườ ng nh  l n đ u màu thân thu c nh  khí tr i, h i th , g n gũi nh  đ i s ng nh ng d ộ ố   ế ẻ ẹ tiên Nhĩ m i nh n ra, m i th m thía h t v  đ p c a nó. Ph i chăng, trong cu c s ng ề   bình d  cũng có nh ng nét đ p c a nó nhi u khi không d  nh n ra. Trong câu h i anh h i vỏ ợ : « Đêm qua em có nghe th y ti ng gì không ữ    ? » ta b t g p nh ng âm thanh quen ớ  đây v i anh nó th t thân thu c mà bình th   ư  ở ạ i trên con sông nh thu c và quý giá bi ế ng Nhĩ cũng ch ng b n tâm, nh ng gi ứ ở t bao ồ  ! Hình  nh cánh bu m nâu c  tr  đi tr  l

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

265

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ủ ạ ể ưở i trong tâm t ng c a Nhĩ, anh quá hi u r ng mình ch  có th  sang b  đ t m

ồ ủ

ả c trong tâm t ướ c nhìn d

ươ ắ ầ ủ

ọ ả ặ ươ ươ ng g n gũi, yêu th ệ

ố

ầ ng trong văn h c Vi ễ ủ ằ

ắ ẩ ớ ờ ng, v i b  bãi bên kia sông g n gũi mà xa l c,  n d

ộ ệ ươ ư

ế ứ ươ

ờ ả t.  ủ ấ ớ

ặ ấ ố ắ ạ ố

ỗ ộ ặ ấ ổ ề ả

ộ ỏ ế ả

ườ i

ầ  gi y ấ ườ  ? Vì th  anh l y h t s c « đu mình, c s  ng n ng i c a đ i ng ề ế ủ ủ ờ ư ể ượ ả ế ứ ấ ơ

ư ệ

ệ ề ề ấ

ầ ớ c đ n g n h n v i mi n đ t m   ướ ự t ra hi u cho con trai th c hi n ni m mong  ớ ế c ệ ở ặ ố ạ ư

ầ

ệ ấ ả ươ ấ ớ

ờ ố t t ề

ộ ố ầ ộ ụ ậ ộ ễ ế ấ

ở ầ ắ ờ

ễ ố t c  chúng ta Châu  t

ứ ớ ỏ

ộ ị ầ ng t ả ố ẹ ỏ ị

ề ữ ủ ọ ể ằ ờ ấ ỉ ơ  đ ng l ưở ướ ự ượ ươ   ư ng mà thôi. Cánh bu m t ng ng tr ng cho s  nghèo đói c a quê h ượ ươ ủ i con m t đ y tình yêu th đ ng và xót xa c a Nhĩ. M nh vá trên cánh   ấ ươ   ồ ả ấ ả bu m hay trên t m áo c a Liên…. đó là t t c  hình  nh quê h ng ề ả   t Nam ng c m. Hình  nh quê h mà n ng trĩu ni m xót xa, th ơ ộ ớ ệ ẹ ấ   v n hi n lên v i nét đ p r t th  m ng… Trên trang văn c a Nguy n Minh Châu thì ự ầ ả ớ ề ấ ả ươ ẳ ự ắ khác h n, quê h   ng v t v  tiêu đi u, trong s  t n t o s m hôm. Đ ng sau s  g n bó ề ỗ ướ ớ ầ   i nó là n i ni m day v i quê h ấ ờ   ự ấ ủ ứ ầ d t g n nh  xót xa. Cái nhìn thiên nhiên c a Nhĩ là m t cái nhìn r t hi n th c, r t đ i, ấ ỉ ng da di r t t nh táo mà chan ch a tình yêu th ố ắ ữ ờ    đây, trong nh ng kho nh kh c cu i cùng c a cu c đ i, Nhĩ m i th m thía. Anh Gi ử ổ ư đang c  g ng b u ch t tay vào c a s   nh  bám ch t l y ni m h nh phúc cu i cùng.   ớ   ỗ Anh  run lên trong n i xúc đ ng, n i mê say đ y đau kh . Ph i chăng lúc này, ranh gi i ậ   ư ờ ấ  ? Ph i chăng anh đang c m nh n ữ ự ố gi a s  s ng và cái ch t m ng manh nh  t ế ắ ượ ự i ra  nhô ng đ   ộ   ầ ngoài c a sử ổ » nh  đ  đ ơ ướ c. Cánh tay g y gu c ủ ố ế ẩ   c cu i cùng này c a mình nh  kh n thi ẫ ố ơ ướ  ? Cánh tay v y v y đó cũng ẫ ạ ư   hay nh  mu n ch m vào, mu n v i đ n  mi n đ t m   ẫ ơ ướ ủ ộ t con đò quen thu c đã ch  n ng m   nh  đang v y chào con đò, t m bi   c c a Nhĩ, ưở ổ ớ ề ớ ư   ng, v i ni m mê say đ y đau kh  v i quê con đò đã đ a Nhĩ sang sông trong tâm t ữ   ệ ủ ư ờ ẫ t c  nh ng t c a anh, vĩnh bi i vĩnh bi h ng, v i cu c s ng. Cái v y tay  y nh  l ẹ ữ   ủ ằ ữ gì là thân thu c, g n gũi, nh ng nét đ p vĩnh h ng c a đ i s ng mà nhi u khi nh ng ộ ố ậ   ủ  l p khi n cho chúng ta không d  nh n b n r n lo toan, m c đích c a cu c s ng đã che ả ậ i nh c nh  đ y xót xa, day ra, khi nh n ra thì cũng là lúc anh ph i xa lìa. Đó cũng là l   ữ   ừ ớ ấ ả ứ ủ  : hãy s ng có ích, đ ng sa đà vào nh ng d t c a Nguy n Minh i t ộ   ể ướ ỗ ữ ề i m t cu c đi u vòng vèo, chùng chình, nh ng cám d , hãy d t ra kh i nó đ  h ể ướ ố ự ớ ứ ố s ng t   i nh ng giá tr  đích th c, v n gi n d , g n gũi t đ p, hãy d t kh i nó đ  h ươ và b n v ng c a gia đình và quê h ữ ng t ng. ==============

C.   Mét sè ®Ò Ậ     T P LÀM VĂN :

ậ ề ể ả ủ ế ệ :   Phát bi u c m nghĩ v  nhân v t Nhĩ trong truy n « ễ    » c a Nguy n B n quê

:

ấ ủ ề ễ ệ

ệ ổ ấ ắ ớ ề ư ưở i luôn trăn tr , tìm tòi và đ i m i v  t ọ ậ ng và ngh  thu t trong cách vi t

ườ ặ ệ Đ  1ề  Minh Châu  G i ýợ      :    A. M  bàiở ạ   ­ Nhà văn Nguy n Minh Châu là cây bút xu t s c nh t c a n n văn h c VN hi n đ i. ế   Ông là ng t ủ c a mình đ c bi ở t là sau năm 1975.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

266

ộ ắ ắ ế ệ ả   t lí sâu s c, mang tính tr i

ộ ệ B n quê ổ

ộ ậ ườ ấ ộ   ự ớ ờ ố i r t th c v i đ i s ng n i

ả

ậ ạ ệ

ị ộ ọ ự ủ ị ầ ẻ ẹ

ộ ủ

ưỡ ườ ủ ệ ẻ ẹ ậ ủ ậ ề c ti p xúc nhi u n i, chiêm ng

ệ ể ự ừ ư ng bao v  đ p kì quan c a th  gi t toàn thân, không th  t

ố ữ ự ố ị ộ ữ

ề ư ườ ẽ ườ  th ng tình mà nhi u nhà văn khác th

ọ ệ

ạ ắ ố ễ ẽ ủ

ệ i. ề ờ t lí v  đ i ng

ư ườ ệ ấ

ớ ộ ẻ ẹ ơ ế ư ế

ặ ậ

ự ầ ả ầ ớ

ủ ợ ố ượ ặ ỏ ờ

ấ ắ

ữ ị

ậ ầ ả ố ậ ấ ượ ề ị ư ế ậ ứ t ra ngoài nh ng đi u d  đ nh và ố ng, nh ng ngh ch lí ng u nhiên, v

ủ ả ặ ị

t và toan tính c a ng ả ườ ủ ả ộ ờ ữ ể ổ ệ

ề ậ ờ ộ ề ố ế t lí mang tính t ng k t nh ng tr i nghi m c a c  m t đ i ng ữ ườ ng đ i th t khó tránh kh i nh ng đi u vòng vèo, chùng chình

ủ ả ậ

ữ ỏ ẫ ể ệ ậ ủ ậ ủ ự ả thiên nhiên trong m tộ ề

ữ ứ ẹ ầ

ư ễ ủ

ư  : Cô Tô ­ Nguy n Tuân, hay « ạ ề ỉ ậ

ữ ậ ấ ằ ả ờ c a nhân v t Nhĩ, m t con ng ằ ườ ắ ừ i s p t

ệ ộ  :

ầ ợ ố

ậ ẻ ẹ ằ ể ồ ớ ắ ộ ố ẫ ư ơ ư ắ ẫ ố ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ế ẩ  » là m t tác ph m có tính ch t tri ­ Truy n ng n « ộ ờ ủ ườ ế i. nghi m, có ý nghĩa t ng k t cu c đ i c a m t con ng ệ ­ Nhân v t Nhĩ trong câu chuy n là hình bóng m t con ng ệ ầ tâm phong phú đ y tr i nghi m. ườ ọ   ượ ễ i đ c ­ Qua vi c sáng t o hình t ng nhân v t Nhĩ, Nguy n Minh Châu đã giúp ng ứ ỉ ố ữ th c t nh s  trân tr ng nh ng v  đ p và giá tr  bình d , g n gũi c a cu c s ng, quê   ươ h ng.  B. Thân bài. ủ ả 1. Hoàn c nh c a Nhĩ ế ề ố ệ i đàn ông   t v  s  ph n c a Nhĩ, nhân v t chính c a truy n, m t ng + Câu chuy n vi ế ớ   ơ ế ượ i đã t ng bôn ba, đ ế ể ệ ố ờ ạ  mình nh ng đ n cu i đ i l   i  b  m t căn b nh hi m nghèo, li ế   ố ể di chuy n và đang s ng nh ng ngày cu i cùng, giáp ranh gi a s  s ng và cái ch t. ớ ượ   ng khai c v i cái l Nh ng hoàn toàn trái ng ạ   ứ ố ố ể ạ thác lo i tình hu ng này đ  nói lên cái khát v ng s ng mãnh li t và cái s c s ng m nh ị ố ơ  ; Ô­ hen ri), Nguy n Minh Châu t o tình hu ng ngh ch ườ i (Gi c lân đ n m  c a con ng   ế ộ ể lí này đ  chiêm nghi m m t tri   Nh ng cũng chính lúc này, anh m i phát hi n ra vùng đ t bên kia sông­ n i b n quê   ộ ủ ộ ầ   ế ứ ợ quen thu c c a quê v   ­ m t v  đ p bình mà h t s c quy n rũ mà anh ch a m t l n ợ   ế ủ ầ ượ ự c s  chăm sóc ân c n, chu đáo c a v , đ t chân đ n. Và cũng chính lúc này, nh n đ ặ ẻ ẹ ậ ứ anh m i nh n ra v  đ p, s  t n t o, tình yêu và đ c hi sinh th m l ng c a v . Và anh   ề   ế ộ ầ c đ t chân m t l n lên b n quê ­ b  bãi bên kia s ng, cái mi n khát khao cháy b ng đ ở ờ ớ  v i anh tr  nên xa l c. đ t th t g n gũi mà bây gi ặ ậ ậ => Ph i chăng nhà văn đã đ t nhân v t Nhĩ – hay đang hoá thân vào nhân v t vào trong   ế   ườ ọ ư ằ ỗ ớ ả ộ i đ c đi đ n tình hu ng v i c  m t chu i nh ng ngh ch lí nh  th  là nh m h óng ng ộ ố ứ ữ   ầ ự ườ ờ  : Cu c s ng và s  ph n con ng ộ ề i ch a đ ng đ y nh ng m t nh n th c v  cu c đ i ướ   ự ị ườ ữ ẫ đi u b t th c ẳ ế ữ ể   i ta. M t khác còn là đ  kh ng đ nh cái mu n, c  nh ng hi u bi ườ  : Con ng ườ ế   i ta trên i tri ở ư đ  trên.   nh  đã nói  ữ 2. Nh ng c m xúc và suy ng m  c a nhân v t Nhĩ ự ứ    S  th c nh n c a Nhĩ th  hi n qua s  c m nh n c a anh v   a.  ầ ớ s m đ u thu. ổ ớ   ­ Thiên nhiên trong bu i s m đ u thu không đ p nh  nh ng b c tranh thiên nhiên trong ạ ữ   ẳ ẩ  Sang thu » c a H u nhi u thi ph m khác ch ng h n nh   ả   ầ ượ ả ả c c m nh n b ng cái nhìn đ y tâm tr ng, b ng nh ng c m Th nh. C nh thiên nhiên đ ầ   ế ủ  giã cõi đ i nên c nh v t  y d n xúc tinh t ữ ớ hi n ra v i nh ng v  đ p riêng. ạ ữ ờ  + Nh ng bông hoa b ng lăng tím cu i mùa d n th a th t, s c hoa v n đã nh t nh t gi ố  ».  ạ ậ i i đ m s c h n… đ  r i cu i cùng th m màu h n, m t màu tím th m nh  bóng t l

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

267

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ấ ả ắ ả ữ

ỗ ơ ấ ẫ ủ ự ộ

ớ ạ ệ   ắ ươ ắ i t n mà là nh ng s c màu c a s  tàn ph i, là d u hi u ơ   ơ ụ i đó b ng tr  nên g p gáp h n, v i vã h n, nh n tâm h n ủ

ồ ậ ẻ ẹ ủ ở ườ i. ẻ ẹ ủ ế

ỏ ặ

ớ ư di chuy n t t là anh nh n ra v  đ p c a b n quê ­ đó là v  đ p c a bãi b i bên kia sông ư ộ ừ ừ  t

ả ữ ả ộ ả ể ừ ặ ướ  m t n ứ ộ

ị ộ ở ẫ ữ ư ứ ờ ớ ư ơ

ấ ầ

ớ ả ậ ệ ừ ượ ỉ ế ộ ư ẻ ừ ự ư ộ

ớ ả ư ầ

ự ị ơ ế ừ ự ứ

ớ ấ

ạ ấ ẻ ẹ ộ ừ ờ i xa l c vì ch a h  bao gi

ộ ạ ư đi đ n ả ờ ữ ề ắ ặ ả ng ph i li h

ấ

ậ ượ ố

ự ặ ớ ố ố

ư ả

ỉ ả ả ượ ừ ệ ấ

ấ ạ ọ

ằ ả ố ư ấ ượ ế ư ượ ứ ắ ườ c m t n a vòng trái đ t t hài h

ấ

ộ ử ướ ợ ắ ầ ữ ề

ư ấ ố

ự ả ậ

ủ ế ế ệ ọ ầ ớ i suy ki

ầ ả

ư ự ủ ể c đùa vui đ  đêm đêm con ng ờ ấ ở ả ờ  v  không nghe  :  y là cái b  đ t l ả ồ  : « hôm nay đã là ngày m y r i em nh ộ ố ườ ấ ấ ễ ơ ộ ư ế ắ ề ộ ệ ớ

ặ ợ ở ườ  tr

ậ ủ ề ứ ng h p th  hai. ợ         (v  anh).

ể ạ ộ ờ ả ầ ặ ấ ộ

ự ầ ả ấ ả ầ ố ươ ế ậ ữ t c  tình yêu th

ặ ầ

ố ờ ẫ ổ ị ỉ

: « Su t đ i anh ch  làm em kh  tâm mà em v n nín thinh ề ễ ế ặ ». Còn  ủ   ố iả ờ  : « Có h  sao đâu, mi n là anh s ng, luôn luôn có m t anh, ti ng nói c a

ợ ướ ớ ế ố ộ c chân «

ậ ỗ ấ ậ ỗ ầ ữ ườ ờ ữ Đâu ph i là nh ng màu s c t ế ủ ự c a s  tiêu bi n. Và cái tàn l ắ ở b i nó g n bó v i tâm tr ng c a con ng ệ ặ + Đ c bi  :  ờ ạ ồ   H/a con sông H ng màu đ  nh t, m t sông nh  r ng thêm ra. Ngay c  cái vòm tr i mùa ữ   ắ ơ  : Nh ng tia n ng s m đang t thu nh  cao h n c lên nh ng ờ   kho ng b  bãi…. c  m t vùng phù sa lâu đ i cũng đang phô ra m t th  màu vàng thau   xen l n v i màu xanh non.. nh ng màu s c thân thu c quá nh  da th t, nh  h i th …. ộ ấ ả ữ   Đó là nh ng hình  nh r t th c, r t quen thu c, g n gũi nh ng ch  đ n sáng hôm nay Nhĩ c nh  m t phát hi n v a m i m , v a mu n màng. có c m giác m i c m nh n ra đ   ớ ầ nh  l n đ u tiên anh m i nhìn th y. ữ ậ + T  s  th c nh n nh ng v  đ p bình d  n i b n quê, trong anh có s  so sánh, chiêm   nghi mệ  : « Su t đ i Nhĩ đã t ng đi t ỉ ố ờ i không sót m t xó x nh nào trên trái đ t, đây là   ư ề ế  »   Ph i chăng đây là tâm ờ ầ ả   m t chân tr i g n gũi, mà l ngươ   ữ ừ ườ ươ  : yêu quê h ộ ủ i đang n ng trĩu nh ng t ng tr i, đau th tr ng c a m t con ng ng ươ ườ ắ ườ ườ ộ ờ ng, th i th nh ng m t đ i ng   ng h  h ng và m c vào cái đi u vòng ố ế ả ờ  thì c m th y ti c nu i, xa xôi. vèo, chùng chình nên gi ữ ẳ c bao lâu n a. Anh đang   ­  Và b ng tr c giác, Nhĩ đã nh n ra mình ch ng còn s ng đ ố   ả i thoát. Tuy ngày nào cũng u ng thu c ph i đ i m t v i hoàn c nh bi đát không còn l ấ ệ  ».   cũng ch  c m th y nh  hôm qua nh ng b nh tình không thuyên gi m, hôm nay « ằ    v a bay c bên ngoài t m n m đang n m, Nhĩ c m th y nh  mình « Nh c mình ra  đ ỉ ấ  ». L c quan, hi v ng nh  Liên làm sao đ   c. Anh ch  còn đ   i th c c a anh thao th c, l ng nghe, cái âm bi ớ  phía bên này   « cùng v i con lũ thanh mà v  anh gi   ủ ấ ả ố   ấ ổ ồ ngu n đã b t đ u d n v , nh ng t ng đ t đ  oà vào gi c ng . Có lúc Nhĩ th ng th t, ấ cướ   ỉ ? ». Tr ậ ồ gi t mình nh  b m đ t ngón tay ồ ẻ   ờ ượ ặ ỏ ợ ữ c cu c s ng bu n t nh ng l , i anh h i v  và s  im l ng c a Liên, ta c m nh n đ ầ ệ ề  ắ chán ng t và đ y tuy t v ng, cái ch t đ n d n v i anh. Rõ ràng con ng t v ố ề ạ ỉ   th  xác nh ng l i t nh táo, sáng su t v  tinh th n trong hoàn c nh  y r t d  r i vào tâm tr ng b  t c, bi quan, ho c khao khát, chiêm nghi m v  m t cái gì l n lao thu c chân lí   cu c đ i. Nhĩ  b. C m nh n c a Nhĩ v  Liên   ể ầ ấ ­ L n đ u tiên Nhĩ đ  ý th y Liên đang m c t m áo vá, nh ng ngón tay g y gu c âu   ứ   ủ ng, s  t n t o và đ c y m vu t ve bên vai c a anh, và Nhĩ nh n ra t ủ ợ hi sinh th m l ng c a v .  ớ ­ Anh nói v i ch  Liên Liên đã tr  l anh trong gian phòng này »..  ­ Nhìn v  b đ i ng c xu ng c u thang v i ti ng b i đàn bà trên nh ng b c g  mòn lõm ố ả ộ   ướ  rón rén quen thu c su t c  m t    », anh đã xót xa vô cùng. Cái b c g   y đã

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

268

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ệ ể ắ ớ ế

ộ ụ ữ ị ộ ấ ướ c chân thân thu c  y và nh  đ n v ạ

ơ ề ờ ờ

ớ ể ộ ờ ỏ ắ đây, anh m i th c s  th u hi u và bi

ơ ồ ữ t  n sâu s c ng ồ ấ ự ự ấ ằ

ừ ờ ư

ấ ế ượ ề ự c n i n

ữ

ậ ậ ự ờ ơ ủ i s p h t m i nh n ra s  th

ả ớ ẻ ớ

ỳ ư ể ượ

ư ). Hay nói nh  tác gi i đàn bà trên chuy n t u t c hành

ườ i ch t thì đã ch t (mà Nhĩ cũng đã bi

ế

ộ ậ ế ượ ự ứ ươ ế ầ ố ế ườ ố i s ng đ ẫ ớ ườ ắ ờ    c a mình trong ấ ữ   i thân thu c nh t. Đáng ra chính Nhĩ đã ph i phát  v i nh ng ng ọ ố ờ   ng nh  tình yêu mà Qu  đã dành cho ả ườ    đã ế  C  lauỏ   t mình  » : ng ẫ ặ   ề c yên tâm. Sao Nhĩ v n l ng ẫ   ặ  ? Nh ng d u sao s  th c nh n mu n màng  y v n ấ

ở ả ư ổ ẻ ?

ấ ự ứ

ưỡ ỏ ề i trong ni m khát khao cháy b ng ể ượ ồ c đ t chân lên bãi b i bên kia sông đ  đ ng tâm b i tu i tr  có ph i ai cũng nghĩ ra đâu ủ  ạ        c a anh. c chiêm ng

ượ ẻ ẹ ấ ỗ ộ ị ậ   ng và t n ượ   c

ưở ờ ừ

ờ ẫ c, v a là suy ng m v  cu c đ i.  ướ ầ ế «

ủ ế

ộ  bên kia sông » c a cu c đ i mà mình ch a t ự ớ

ng v  đ p r t đ i bình d  và g n gũi mà có m t th i Nhĩ đã lãng quên nó. Sang đ ề ộ ờ ừ ừ  cái bên kia sông » m  ra hai t ng ý nghĩa, tr ở ờ i ta hãy đi đ n cái « ả ỗ ộ ế ữ ế ớ ỉ

i m i ngày ch  có m t chuy n mà thôi. Mu n đ n v i cái th ề ừ ơ ự c kia đ ng có do d , vòng vèo mà b  l

ấ ấ ự ề ự ề ẫ ờ

ứ ắ ờ ờ ộ   c h t, nó là m t ư ớ   i. ế   i gi a cái th c và cái m ng mà chi c ế  ố ấ   ướ ỏ ỡ c m . Mi n đ t .  Mi n đ t  y là  ề  ả ộ ự   ộ ướ c bi c non xanh, cu c đ i có th c

ơ ».

ế ữ  c  trong nh ng nét tiêu s ủ ả ỉ ẳ ng c a con ng

ị c m   y ch ng qua ch  là trong tâm t ơ i nên có th  nó s ạ ưở ụ ể ả ặ ẳ ậ

ổ ả t qua bao nhiêu gian truân, kh

ả ượ ể ưở  »  y không ph i ai cũng hi u đ ượ c tâm t

ẳ ấ

ặ ế ớ ướ ư ờ ố ể ả ấ ơ ạ ủ c m  kia c a Nhĩ, vâng l i

ạ ẵ

ờ ế ườ ế ả i ch i phá c  th  bên hè

ữ ộ

ử ỉ ủ ậ ể ượ ả ờ ế ở ợ  ề mòn lõm, Nhĩ m i có đi u ki n đ  l ng nghe b ỏ ặ   anh th i con gái còn m c áo nâu, chít khăn m  qu  nay đã là m t ph  n  th  thành mà ồ ạ cu c đ i nào có kh m khá gì h n. Đi u đó không kh i làm Nhĩ ng c nhiên và bu n bã.    : « Cũng như  ế ơ ườ ợ ủ Gi i v  c a mình ữ ẹ ẫ ả    nguyên v n nh ng nét c nh bãi b i đang n m ph i mình bên kia, tâm h n Liên v n gi ề   ị ự ờ ầ ả  bao đ i x a, và cũng chính nh  có đi u đó mà sau nhi u t n t o và ch u đ ng hi sinh t ơ ươ ẩ ngày tháng bôn t u tìm ki m… Nhĩ đã tìm th y đ   ng t a là gia đình trong nh ng ngày này  » ế ớ ­ Th t là đau đ n v i anh vì đ i ng ộ ườ ờ quãng đ i còn tr ệ ừ ớ c su t đ i trân tr ng, yêu th  s m đ  đ hi n t nhân v tậ  « anh  yấ  » (Ng ắ ệ ế t trong truy n ng n « vi ậ ắ s p ch t)… V y anh hãy nói đi u gì cho ng ẫ ứ thinh ? V n c  chùng chình, im l ng ẻ ẹ ủ ươ còn l p lánh v  đ p c a l ọ ậ ấ   c. S  th c nh n  y đã  đ ng l ặ ­ Nhĩ khao khát đ ầ h ơ ướ ớ b  sông bên kia , v i Nhĩ v a là m   ể ượ ng t ­ Tính bi u t c mướ ườ ơ : con ng ồ ả Hình  nh con sông H ng ph i chăng là ranh gi ố ầ ộ ạ c u n i là con đò qua l ơ ướ ớ gi i m   ợ ấ y cũng g i trong Nhĩ bao nhiêu suy ng m v  cu c đ i có th c. Hình  nh có th c v ộ ả ả cu c đ i ch  không ph i danh lam th ng c nh, n ậ ẹ ấ ậ y th t nguyên v n, th t dung d  « ẽ  ể ườ ế ớ ướ ơ ấ i  ­ Th  gi ộ ướ ệ i là cái đích mà   c m  tuy t mĩ ho c ch ng là cái gì c  th  c . Tuy v y nó l là m t  ư   ế ẩ ườ i mà ch a con ng i ta ph i bôn t u, ki m tìm, v ượ   ơ ướ ế ắ c ng  m   c. Cái vùng « ch c đã đ n đ ủ ự ừ ả ư ở ộ ế  đ  chín c a s  t ng tr i ho c quá ngây th . Ch ng h n nh  Tu n, con trai   n u ch a  ư   ượ ơ i b  mà đi nh ng c cái th  gi anh, do không hi u đ ề ế ở . Nó s n sàng và sà vào đám    bên kia sông có gì l t vì sao nó ph i đi,  không h  bi ằ ồ   ẽ ơ t th ng bé đã đi, tâm h n  dĩ nhiên. Còn Nhĩ, khi bi  » là l ng ồ   ừ ắ ồ ộ ứ  m t cánh bu m v a b t gió căng ph ng anh trào dâng bao nhiêu náo n c. Nó cũng là « ủ ả   lên ».  Nh ng hành đ ng, c  ch  c a c u con trai ph i chăng chính là hình  nh c a Nhĩ ề ứ   thu  nào. Nhìn đ a con không hi u đ t lí sâu xa đó c đi u anh nh  nó, anh đã rút ra tri

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

269

ớ ườ ườ ậ ủ ờ   ng đ i i ta trên đ

: « con ng  »

ộ ạ ả ủ ừ i đã tr i nghi m «

ờ

ố ộ ồ ồ ẫ ờ ấ  », đã có

ị ả ữ

ấ ậ

ớ ả ế ư ủ ượ ườ c tri c ý t ng sâu xa c a tác gi

ề

ộ ữ ữ ị ủ ị ề ờ ở ưở ữ ẻ ẹ ẻ ủ ộ ượ ể i. Hi u đ ỗ ọ

ố ộ

ậ ể ạ ộ ấ ượ i m t  n t

ộ ử

ố ủ ủ  miêu t ậ ả ng c a nhân v t. Gi

ộ ấ ố ả ườ ọ i đ c. Tác gi ườ ớ ả ộ  m t nét chân dung khác th ờ ệ

ộ ự ồ ộ ề ắ ủ

ộ ớ ổ ấ ườ ấ

ư ặ ỗ ạ

ầ  gi y

ả ộ ờ

ư ể ượ ế ớ ậ ế c đ n g n h n v i mi n đ t m ử ổ » nh  đ  đ nhô ng

ườ ộ ệ ệ ầ c. Cánh tay g y gu c nh  kh n thi

ế ố ư ạ ố

ự ớ ế ệ ư ạ ướ c

ở ặ ầ ươ ấ ớ ưở ư ờ ng, v i cu c s ng. Cái v y tay  y nh  l

ẫ ữ ữ ẹ t c a anh, vĩnh bi t t

ậ ộ ủ

ộ ố ả ữ ậ ễ

ế ờ ễ ắ i nh c nh  đ y xót xa, day d t c a Nguy n Minh t c  chúng ta Châu  t

ớ ấ ả i t ữ ữ

ứ ỏ

ể ướ ươ ỏ ị ủ ỗ ớ ng t ng.

ộ ị ầ ự :

ồ ủ ậ ư ệ ậ

ể ớ

ậ ư ưở  t ờ ộ ự ề ậ ậ nh n th c v  cu c đ i. Tác gi

ệ ủ ở ng v i nh ng trăn tr , nghĩ suy đ  t ử ắ ệ ậ ề ứ ề ẫ ậ ạ ộ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ẫ ự ề ư ỗ nh  n i ni m đau đ n pha l n s  ân h n c a riêng anh ề ữ ượ c nh ng cái đi u vòng vèo và chùng chình khó tránh đ ả ỉ ệ ườ ế  Ho  chăng ch  có anh đã t ng tr i, đã   t lí c a m t ng ­ Đó là tri ọ ẻ   ạ ớ ấ ế ự ừ ọ ắ  m i nhìn th y th y h t s  giàu có l n m i v t ng in gót chân kh p m i chân tr i xa l ộ   ướ ờ ẹ ủ đ p c a m t cái bãi b i sông H ng ngay b  bên kia c mu n xa v i mà cu c ế   ậ ỏ ờ đ i khi còn tr  vô tình b  qua nh ng cái bình d  ngay bên ta. V y là không ph i tri t lí ấ ế ệ ủ ủ c a m t mà c a hai th  h  anh nhìn th y nên nó có tính ch t quy lu t tâm lí c a con   ố   ể ấ  nh  mu n t lí  y ta m i hi u đ ng ờ ừ   khuyên m i chúng ta đ ng lãng phí th i gian vào nh ng đi u vòng vèo chùng chình mà ữ ầ c n trân tr ng nh ng giá tr  b n v ng, nh ng v  đ p bình d  c a cu c đ i     ngay bên ta.  ệ  : d. Hành đ ng cu i truy n ạ ắ   ẽ ng m nh m  và sâu s c ­ Đây là hình  nh cu i cùng c a nhân v t đ  l ỉ  ớ ườ ng v i m t c  ch trong lòng ng ắ ữ ủ   ả ấ  đây, trong nh ng kho nh kh c cu i cùng c a cũng r t khác th ượ ố   ờ ở ờ c đi tìm nó đ i cu c đ i, Nhĩ m i th m thía. ». Phát hi n ra cu c đ i   chi u sâu, đ ườ   i say mê và đau v i Nhĩ là m t s  h i h p vô biên. Cho nên  hai con m t c a con ng ố ắ ộ   ng. Anh đang c  g ng b u ch t tay  long lanh » m t cách khác th kh   y sáng lên « ề ố ử ổ ặ ấ vào c a s   nh  bám ch t l y ni m h nh phúc cu i cùng. Anh  run lên trong n i xúc   ộ ế   ữ ự ố ớ ả ổ ỗ i gi a s  s ng và cái ch t đ ng, n i mê say đ y đau kh . Ph i chăng lúc này, ranh gi ủ ủ ờ   ả ỏ ắ ượ ự ư ờ ấ  ? Ph i chăng anh đang c m nh n đ c s  ng n ng i c a đ i m ng manh nh  t ấ ể ờ ợ ế   ế iườ  ? Th i gian không th  ch  đ i anh thêm m t chuy n đò khác  !  Vì th  anh l y h t ng ơ  ầ ấ ề ơ ứ i ra ngoài c a s s c « đu mình, ướ ề   ế ẩ ư t ra hi u cho con trai hãy ti n lên th c hi n ni m ấ   ề ố ủ c cu i cùng này c a mình hay nh  mu n ch m vào, mu n v i đ n  mi n đ t mong  ẫ ẫ ẫ ơ ướ  ? Cánh tay v y v y đó cũng nh  đang v y chào con đò, t m bi   t con đò quen m   ớ   ơ ướ ủ ộ ư c c a Nhĩ, con đò đã đ a Nhĩ sang sông trong tâm t ng, v i thu c đã ch  n ng m   ộ ố ổ ớ ề   i vĩnh ni m mê say đ y đau kh  v i quê h ằ   ầ ộ ệ ấ ả ệ ủ t c  nh ng gì là thân thu c, g n gũi, nh ng nét đ p vĩnh h ng bi  l pấ   ụ ề ủ ờ ố c a đ i s ng mà nhi u khi nh ng b n r n lo toan, m c đích c a cu c s ng đã che ậ   khi n cho chúng ta không d  nh n ra, khi nh n ra thì cũng là lúc anh ph i xa lìa. Đó cũng ứ ủ ở ầ  : hãy  là l ề ừ ứ   ố s ng có ích, đ ng sa đà vào nh ng đi u vòng vèo, chùng chình, nh ng cám d , hãy d t ớ ữ   ố ẹ ộ ố ể ướ i m t cu c s ng t i nh ng t đ p, hãy d t kh i nó đ  h ra kh i nó đ  h ng t ề ữ ả ố ự giá tr  đích th c, v n gi n d , g n gũi và b n v ng c a gia đình và quê h ậ 3. Ý đ  c a nhà văn khi xây d ng nhân v t Nhĩ ễ   ề ­ Nhân v t Nhĩ trong truy n cũng nh  nhi u nhân v t khác trong truy n c a « Nguy n ể ự  ữ Minh Châu  sau năm 1975 là ki u nhân v t t ậ   ứ ả nh n th c chính mình, t  đã g i g m qua nh n v t ế  : nhân v t Nhĩ không đ i di n cho m t ai mà là   t lí nhi u đi u quan sát, suy ng m, tri

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

270

ữ ấ ả

ủ ế ễ ể ạ ượ ủ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 t lí đã đ ế t c .  Chính nh ng chiêm nghi m, nh ng tri ậ

ả ẩ ả ủ ướ ự ậ c chuy n hoá vào trong     i s  tác ề ữ ữ ế ợ , h p lí làm cho tác ph m mang tính lu n đ

ờ ố ộ ộ ượ c miêu t ắ nhiên mà sâu s c.

ễ ế ấ ả tinh t

ậ ặ

ế

ậ i đ c nh n ra m t tri

ộ ặ ườ ắ

ị

ủ ị

ườ i c n ph i t ề ữ ự ữ ề ề ẫ ỗ ộ

ư

ệ cho t ộ đ i s ng n i tâm c a nhân v t thông qua nh ng di n bi n c a tâm tr ng, d đ ng c a hoàn c nh đã đ  tinh t ự m t cách t ậ ế C. K t lu n.  ả   ạ ể  tâm tr ng, c m ­ Có th  nói Nguy n Minh Châu đã r t thành công khi miêu t ị ầ ố ữ ậ ủ nghĩ c a nhân v t Nhĩ. Nhà văn đã đ t nhân v t vào trong nh ng tình hu ng đ y ngh ch   ắ ể ề ộ ờ ể ể ệ ư ưở ạ lí đ  kh c ho  tính cách, t t lí v  cu c đ i.  ng và đ  th  hi n cái tri  t ế   ờ  » c a Nhĩ, ng ườ ọ ủ ậ ớ ữ ừ ứ t lí  nh n th c đau đ n và sáng ng i ­ T  nh ng « ả ườ ờ ắ ở ờ  : Con ng ng m c ph i cái vòng vèo ho c chùng   ng đ i th sâu s c  i trên đ  đ i ẻ ẹ   ữ ọ ậ ứ ể ả ự ườ ầ  ý th c đ  nh n ra và trân tr ng nh ng giá tr  và v  đ p chình ». Con ng ươ  ».  ủ ộ ố ự ng bình d , đích th c và b n v ng c a cu c s ng, c a quê h ủ   ờ ộ ẫ  ng m v  mình, ng m v  cu c đ i và nh ng hành đ ng c a ­ M i chúng ta hãy luôn t ộ mình trong lúc ch a quá mu n. ======================

ắ ậ ệ ủ ế      B n quê : Bình lu n truy n ng n « ễ       » c a Nguy n Minh Châu

:

ễ ệ ấ ủ ề

ổ ệ t ọ ậ ng và ngh  thu t trong cách vi ấ ắ ớ ề ư ưở i luôn trăn tr , tìm tòi và đ i m i v  t

ắ ế ế ườ ặ ắ ả   t lí sâu s c, mang tính tr i

ộ ệ ộ ờ ủ ấ ườ i.

ị ệ ủ ậ ề

ị ệ ể ự ể

ữ ự ố ố ượ ư ớ ữ c v i cái l th

ề ể

ạ ẽ ủ ệ ố ọ

ắ ệ ế ể ạ ộ ố    mình di chuy n và đang s ng nh ng ngày cu i ẽ ườ   ế ng ố   ng khai thác lo i tình hu ng này đ  nói lên cái khát ơ  ; Ô­ hen ri),  ườ ề ờ   t lí v  đ i

ọ ơ ố ờ ư ắ ờ ộ ồ ớ

ỉ ế ư ả

ồ ấ ấ ể ặ ư ả ờ ố i bên   ấ  ». Cho đ n cái bãi b i bên kia      có th  đ t chân lên m nh đ t  y thì

ậ ầ ộ

ụ ể ọ

ồ ả ồ ậ ộ ơ ờ ế ấ ớ ấ ế ủ ố : Nó sa     chuy n đò ngang duy nh t trong ngày => đó

ị

ả ợ ế ộ ả ư ắ   ng nh ng ph i đ i đ n lúc s p

ề ườ ợ ộ ờ ầ ả ớ ả ờ ấ ậ ị Đ  2ề    A. M  bàiở   ạ   ­ Nhà văn Nguy n Minh Châu là cây bút xu t s c nh t c a n n văn h c VN hi n đ i. ế   ở Ông là ng t ệ ủ t là sau năm 1975. c a mình đ c bi ộ ệ ẩ  B n quê ­ Truy n ng n «  » là m t tác ph m có tính ch t tri ế ổ nghi m, có ý nghĩa t ng k t cu c đ i c a m t con ng B. Thân bài : ố 1. Bình lu n v  tình hu ng ngh ch lí c a truy n + Nhĩ b  li t toàn thân, không th  t cùng, giáp ranh gi a s  s ng và cái ch t. Nh ng hoàn toàn trái ng ườ tình mà nhi u nhà văn khác th ạ ứ ố v ng s ng mãnh li t và cái s c s ng m nh m  c a con ng i (Gi c lân đ n ễ ị ố Nguy n Minh Châu t o tình hu ng ngh ch lí này đ  chiêm nghi m m t tri i.ườ ng ả ­ C  cu c đ i Nhĩ đã đi kh p m i n i nh ng r i cu i đ i anh ch  mu n nhích t ế ử ử ổ  nh  ph i đi h t n a vòng trái đ t c a s  mà khó khăn « ẳ sông H ng th t g n gũi nh ng anh ch ng bao gi ồ ị đây qu  là thêm m t ngh ch lí đáng bu n.  ổ ­ R i c u con trai anh không sao hi u n i cái khát v ng kì c c mà l n lao c a b ể ỡ vào m t đám ch i c  th , r t có th  l cũng là m t đi u ngh ch lí.  ­ Ngay c  ng ệ giã bi i v  m t đ i t n t o, giàu tình yêu th ượ ạ c l ươ i càng là ngh ch lí và tr  trêu… t cõi đ i, Nhĩ m i c m nh n th m thía đ

ớ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

271

ậ

ị ữ

ị ề ượ ả ố ậ ấ ố ng, nh ng ngh ch lí ng u nhiên, v ư ế ậ ứ t ra ngoài nh ng đi u d  đ nh và

ị ặ ả ủ

ệ ữ ể ổ ườ ủ ả ộ ờ t và toan tính c a ng ả

ờ ậ ề ữ ỏ ộ ề ố ế t lí mang tính t ng k t nh ng tr i nghi m c a c  m t đ i ng ữ ườ ng đ i th t khó tránh kh i nh ng đi u vòng vèo, chùng chình

ậ ủ ậ ề ữ .

ự ng, t phân ể ự ồ ưở  h i t

ậ ề ự ị ạ . ằ  sám h i và nh n ra nh ng đi u không có gì là xa l

.

ầ ả ằ ự ổ ắ

ồ ủ ủ c c m nh n b ng cái nhìn đ y tâm tr ng ờ ằ

ợ ạ ề ừ ừ ủ ầ ộ

ẻ ẹ ể ả ỉ ậ ượ   c

ằ ầ ậ ớ ế ủ giã cõi đ i.

ầ ợ ố

ườ ắ ừ i s p t ư ơ ớ ắ ộ ằ ể ồ ờ ố ẫ ư ắ ẫ

ữ ả ấ ả ắ

ủ ự ộ ẫ ấ ỗ ơ

ạ ắ ớ

ồ ỉ

ư ộ ậ ạ ắ ẹ ờ

ở ờ ớ ị ầ ả ờ ế ậ  m i nh n ra đ

ả ấ ề ơ

ớ ắ ơ  : Nh ng tia n ng s m đang t ừ ừ  t

ả ộ ờ

ư ờ ớ ả ẫ ữ

ứ ớ ả ư ơ ộ ậ ở

ẻ ừ ệ ộ

ị ư ộ ắ

ộ ộ ờ ư ủ ng nh ng m t đ i ng

ậ ớ  đi đ n ả ờ ữ ả ng ắ ươ ể   ữ  di chuy n   c lên nh ng kho ng b  bãi…. c  m t vùng phù sa lâu đ i cũng đang phô ra ư  ượ   c ạ   i i đang   ườ   ng ờ    thì ế  ». Ph i chăng đây là tâm tr ng c a m t con ng ườ ươ  : yêu quê h ườ ươ i th ề ng h  h ng và m c vào cái đi u vòng vèo, chùng chình nên gi

ả

ừ ườ ố ề ợ :  ấ ở ứ ầ ả Liên nh ng tình c m d u dàng, s  t n t o và đ c hi sinh th m l ng.

ự ầ ả ố ữ ữ ả ồ ộ i khi

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ậ ặ => Ph i chăng nhà văn đã đ t nhân v t Nhĩ – hay đang hoá thân vào nhân v t vào trong   ế   ườ ọ ư ằ ỗ ớ ả ộ i đ c đi đ n tình hu ng v i c  m t chu i nh ng ngh ch lí nh  th  là nh m h óng ng ộ ố ứ ữ   ầ ự ườ ờ  : Cu c s ng và s  ph n con ng ộ ề i ch a đ ng đ y nh ng m t nh n th c v  cu c đ i ướ   ự ị ườ ữ ẫ đi u b t th c ẳ ể ế ữ   i ta. M t khác còn là đ  kh ng đ nh cái mu n, c  nh ng hi u bi ườ  : Con ng ườ ế   i ta trên i tri ở ư đ  trên.   nh  đã nói  ả 2. Bình lu n v  nh ng c m xúc c a nhân v t Nhĩ ớ ố ắ ữ ­ Nhĩ n m đó, trong cái m  r i r m bòng bong nh ng ngh ch lí đ  t ữ ố tĩnh, t ề ả a. C m xúc v  thiên nhiên ủ   ậ ạ  : s  thay đ i s c màu c a ả ậ ượ ­ C nh v t đ ồ ữ   nh ng bông hoa b ng lăng  ; c a con sông H ng, c a b u tr i thu, c a cái bãi b i bên kia ồ   sông, con đò có cánh bu m nâu b c….  g i ra m t không gian v a có chi u sâu, v a có ề ộ chi u r ng.  ậ ấ ứ ầ ữ ệ ả ­ C nh v t  y c  d n d n hi n ra v i nh ng v  đ p riêng và ch  có th  c m nh n đ ộ ả ữ  c a m t con ng b ng nh ng c m xúc th t tinh t ạ ữ ờ  + Nh ng bông hoa b ng lăng tím cu i mùa d n th a th t, s c hoa v n đã nh t nh t gi ố ố  ».  ơ ạ ậ l i i đ m s c h n… đ  r i cu i cùng th m màu h n, m t màu tím th m nh  bóng t ắ ươ ắ ệ   ữ i t n mà là nh ng s c màu c a s  tàn ph i, là d u hi u Đâu ph i là nh ng màu s c t ủ ự ở ơ   ơ ụ ế i đó b ng tr  nên g p gáp h n, v i vã h n, nh n tâm h n c a s  tiêu bi n. Và cái tàn l ườ ủ ở b i nó g n bó v i tâm tr ng c a con ng i. ố ả   ặ ỏ + H/a con sông H ng màu đ  nh t, m t sông nh  r ng thêm ra v n cũng ch  là hình  nh ỗ ờ ủ  đây b ng tr  nên xa xôi quá, c a cái đ p bình d , g n gũi, g n bó bao đ i, v y mà gi   ượ   c ngăn cách quá vì c  đ i Nhĩ đã vòng vèo, chùng chình nên đ n gi đi u đ n gi n  y.  ờ ả + Ngay c  cái vòm tr i màu thu nh  cao h n ữ ừ ặ ướ  m t n t ứ ộ m t th  màu vàng thau xen l n v i màu xanh non.. nh ng màu s c thân thu c quá nh ỉ ế da th t, nh  h i th …. V y mà cũng ch  đ n sáng hôm nay Nhĩ m i c m nh n ra đ ờ ầ ộ ừ  m t chân tr i g n gũi mà l nh  m t phát hi n v a m i m , v a mu n màng. Đây là « ư ạ ờ xa l c vì ch a bao gi ặ ữ n ng trĩu nh ng t ng tr i, đau th ả ng, th ph i li h ế ấ ả c m th y ti c nu i, xa xôi. b. C m xúc v  v ặ ị ệ ­ Phát hi n th y  ả ờ ầ ặ ấ + Liên m c t m áo vá, nh ng ngón tay g y gu c vu t ve ch ng, l ng tránh tr  l Nhĩ h i.ỏ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

272

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ờ ậ ệ ẽ ự ữ

ỉ ổ ậ ả ề ủ ộ ố ờ t ngã c a th i gian, không còn bao lâu n a anh s  mãi mãi ra đi, ấ  : « Su t đ i anh ch  làm em kh  tâm…

ị ặ ầ ươ ! » ẫ ứ ự  : Anh c  yên tâm.. ng, l ng th m hi sinh, ch u đ ng

ố ặ ế »

ậ ậ ậ ể

ể ư

ậ ể ắ ạ

ẳ ươ ộ ố

ệ ố ị ạ ng đ  mà s ng, đ  t o l p cu c s ng, đ  kh ng đ nh con ng ộ ờ ờ ể ầ c m t cu c đ i tuy l m lũi mà h nh phúc nh

ộ ấ ệ ộ ự ố ể ệ ể ạ ậ ượ ộ  Phiên ch  Giát

ả

ượ ự ầ ả

ấ ở ậ ể ồ ươ c tình yêu th ậ ớ

ồ ằ ẫ ư

ữ ừ ờ ư

ề ế ị ự ẩ ầ ủ ộ ự ấ  thì Nhĩ đã hi u th t sâu, th t đau v i m t s  th u hi u, m t s  ân h n và lòng   ớ  Phiên  ộ   ng t a vào nhau đ  đi qua cu c đ i, qua s  ph n và bám ườ   i ư  ẫ   ờ  » dù cho cu c đ i có th m đ m ắ  ? Ph i chăng cũng b i nh ng cái vòng vèo, chùng chình không d t ứ   ứ   ng, s  t n t o và đ c ẹ ượ   c cái đ p trong ữ   ồ ờ  bao đ i x a và cũng chính nh  có   ơ ươ   ấ ượ ng c n i n

ầ ủ ế ả ờ ỉ không ch  là l

ườ ứ ố

ờ i ta đã phót l

ả ấ ườ ng nhien. Đáng ra chính Nhĩ đã ph i phát hi n t ộ ẽ ươ  đ

ươ ư c su t đ i trân tr ng, yêu th

ư ố ờ ườ ư ả ỳ  ). Hay nói nh  tác gi i đàn bà trên chuy n t u t c hành

ườ ế ắ C  lauỏ

i ch t thì đã ch t (mà Nhĩ cũng đã bi ượ » : ng ề ườ ố ế ậ   ự i ng i ca, s  nhìn nh n ư   ng nh ng cũng  nó, xem   ệ ừ    ng nh  tình yêu mà Qu  đã dành cho nhân ế   t  đã vi ắ   t mình s p ẫ ặ   c yên tâm. Sao Nhĩ v n l ng ế i s ng đ

ừ ề ề ả ậ ả ả ươ  (t ng

ươ ợ ậ ng)

ừ ớ ộ ặ  ?  ữ  nh ng c m nh n v  thiên nhiên, c m nh n v  Liên, Nhĩ ở ủ ố ờ   Nhĩ đã t ng đi t

ử ổ ằ ờ ớ c t

ấ  » v y mà ậ ỉ   i không sót m t xó x nh nào trên trái đ t ấ ượ ấ ả ẻ ẹ ấ ỗ    đây, n m trong căn phòng nhìn qua c a s , Nhĩ m i th y đ t c  v  đ p r t đ i ắ ừ ủ ầ ồ ờ ị giã cõi đ i.

ượ ủ ả ậ ạ ố ặ   c đ t

ượ ặ ấ ấ ừ ề ậ ọ ộ ầ   c đ t chân lên m t l n

ế

ề ướ ố ấ ữ

ự ứ ỉ ườ ữ ể ả ườ ườ ị ề ỉ i ta lãng quên và ch  có th  c m nh n đ ng, sâu ượ c khi ị ng b  ng

ộ ừ ả ở + Nhĩ nh n ra s  nghi Nhĩ đành ph i xót xa nói ra m t đi u ân h n nh t ẫ mà em v n nín thinh ẫ + Liên v n ân c n, v n yêu th ễ Mi n là anh s ng, luôn có m t anh, ti ng nói c a anh trong gian nhà này. ờ ớ ộ ự ­ Gi ế ơ t  n sâu s c nh ng cũng đã mu n màng. (so sánh v i Khúng và Hu  trong « bi ươ ợ  »). T i sao không n ch  Giát ể ả ấ ấ l y m nh đ t quê h ả ấ trên m nh đ t này  ? Sao không th  có đ ụ ớ ợ lão Khúng v i m  Hu  trong truy n « ướ ầ ữ đ y máu và n c m t ừ ế ượ c khi n cho Nhĩ t ra đ  lâu đã không nh n ra đ ố ủ ặ ầ hi sinh th m l ng  y c a Liên  ? Và đ  r i cu i cùng m i nh n ra đ tâm h n vồ ơ ợ : cũng nh  cánh bãi b i đang n m ph i mình bên kia, tâm h n Liên v n gi ầ ả ẹ nguyên v n nh ng nét t n t o và ch u đ ng hi sinh t ề đi u đó mà sau nhi u ngày tháng bôn t u, tìm ki m… Nhĩ đã tìm th y đ ữ ự t a là gia đình trong nh ng ngày này .  ợ t lí trên đây c a tác gi ­ Cách so sánh đ y tính tri ệ ộ x ng đáng dành cho Liên mà còn là m t phát hi n v n cũng r t bình th ị đã b  chính cái vòng vèo, cái chùng chình làm cho con ng ườ ng nó, coi đó nh  là m t l th ọ ể ượ ớ s m đ  đ ế ầ ố v tậ  « anh  yấ  » (Ng ế ệ trong truy n ng n « ậ ch t)… V y anh hãy nói đi u gì cho ng ẫ ứ thinh ? V n c  chùng chình, im l ng ề c. C m xúc v  quê h ẹ ậ ch t nh n ra cái đ p muôn thu  c a quê h ­ Thì ra « su t đ i gi bình d  và g n gũi c a cái bãi b i bên kia sông khi mình s p t ề ả ề d. C m xúc v  b n thân và bình lu n v  tâm tr ng khao khát c a Nhĩ mu n đ ồ chân lên bãi b i bên kia sông.  ộ ­ Bãi đ t  y đã làm b ng d y m t ni m khao khát vô v ng là đ đ n đó.  ề ­ Đi u  c mu n  y chính là s  th c t nh v  nh ng giá tr  b n v ng, bình th ậ ố ộ ố xa trong cu c s ng v n th  cái đ  t ng tr i.  đã

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

273

ớ

ẫ ẹ ố ờ ị

ỉ ả ạ

ọ ẫ ậ ứ ỉ ề ắ

ồ ồ ạ ớ ờ ấ ế ự ỉ ừ ọ ẻ ẹ ủ ượ

ể ả ứ

ỉ ễ ưỡ ng r i b  cu n hút vào trò ch i gi

ườ ể ữ ề ả ờ ế ờ ơ i ta trên đ

ồ ỗ ề ấ ọ

ỉ ế ả ạ  v  l ự ! » Nhĩ ch  còn bi

ữ ế ạ ư ấ ể ừ ẫ ở  phút không th  d ng l

ầ ấ ườ bên kia sông đâu ạ ượ i đ ể »… « đ  đu mình, nhô ng

i ra ngoài, gi ụ ậ bên này sông ả

ờ ả ắ ủ ủ

ợ ế

ư ủ ả ộ ố ủ ườ ề ọ

ườ ứ

ớ ữ ộ   i nó đã   t thu h t tàn l c vào cái ừ c n a khi th y con đò ngang v a ch m vào mũi  vào   ộ   ơ ộ  m t cánh tay g y gu c.. ẻ ỡ  ờ  ề ơ ữ  :  ợ ữ ứ ỉ   i v  nh ng cái ỏ   ờ ng đ i. Hãy mau mau d t ra kh i ề ữ ị ầ ị ng t i nh ng giá tr  đích th c v n r t gi n d , g n gũi và b n v ng.

ự

ể ướ ồ ủ ậ ư ệ ậ

ệ ủ ở ữ ể

ậ ư ưở  t ờ ờ ủ ậ ậ nh n th c v  cu c đ i vì nh  trên đã d n theo l

ng v i nh ng trăn tr , nghĩ suy đ  t i c a tác gi ậ ờ ố ứ ộ ả ớ ư  ». Tác gi

ẫ ử ắ ệ ẫ ạ ộ

ề ấ ả ậ ậ ộ

ữ ệ ộ

ủ ậ

ể ạ ả ả tinh t

ờ ố ộ ủ i s  tác đ ng c a hoàn c nh đã đ ề ộ ượ c miêu t ắ ẩ

ự  nhiên mà sâu s c.   ệ ự ề

ệ ầ ủ ế ạ ả ả ậ ậ  tâm tr ng, c m nghĩ c a nhân v t mang đ y ý nghĩa tri ữ ế  tinh t ề t lí v  con

ư ọ ầ ạ ạ ầ ả

ề ằ ả ự ả ữ  : nghĩa th c và nghĩa bi u t

ầ ạ ồ

ẫ ng. (D n ch ng ủ ệ ủ ả ờ ố

ượ ấ ổ c xa nh t trên con đ

ớ ể ệ ủ ự ờ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ề ớ ậ ự  ế ố ớ ­ Th t là đau đ n vì đ i v i Nhĩ đó cũng là lúc cu i đ i, c n k  v i cái ch t. Cho nên s ớ   ầ ườ ươ ng, g n gũi có xen l n v i ng, yêu cái đ p dung d , bình th th c t nh tình yêu quê h ỗ ừ ậ    : « ho  chăng ch  có anh đã t ng tr i, đã t ng in gót chân ni m ân h n và n i xót xa ộ ấ ờ    m i nhìn th y th y h t s  giàu có l n m i v  đ p c a m t cái kh p m i chân tr i xa l ề ậ ớ bãi b i sông H ng ngay b  bên kia   c đi u đó,  ». Và cũng ch  có anh m i nh n ra đ ơ ướ ượ ộ c. Nó ra đi m t cách ngay c  đ a con anh cũng không sao hi u đ   c đi u anh m   ấ ế   ố ồ ị i c  th  trên v a hè, r t có th  nhõ chuy n mi n c ề   ượ ườ ả ậ c nh ng cái đi u ng đ i khó tránh đ  con ng đò ngang. Qu  th t là « vòng vèo và chùng chình » v y. ậ ­ Nhĩ th t v ng nh ng ôm n i bu n riêng không h  trách móc m t ai. Vì « ấ th y có gì đáng h p d n  ờ gi ấ ở đ t l khoát khoát… »Ph i chăng anh đang nôn nóng thúc gi c c u con trai hãy mau lên k o l ậ ề chuy n đò  ? Ph i chăng anh đang c m nh n cái ng n ng i c a th i gian không h  ch ả đ i anh thêm m t chuy n đò khác. Hình  nh này còn g i ra ý nghĩa khái quát h n n a ậ đó là ý mu n c a nhân v t (cũng nh  c a nhà văn) là th c t nh m i ng vòng vèo, chùng chình mà chúng ta đang sa vào trên đ ả ự ố ấ nó đ  h ậ  : 3. Ý đ  c a nhà văn khi xây d ng nhân v t Nhĩ ễ   ề ­ Nhân v t Nhĩ trong truy n cũng nh  nhi u nhân v t khác trong truy n c a « Nguy n ể ự  Minh Châu  sau năm 1975 là ki u nhân v t t ả  ứ ề ộ ự nh n th c chính mình, t ậ   ườ ố ự i v n đa đoan là « cu c đ i v n đa s , con ng  đã g i g m qua nh n v t ậ ế  : nhân v t Nhĩ không đ i di n cho m t ai mà là ề t lí   nhi u đi u quan sát, suy ng m, tri ầ ị ế   t c . Do đó nh n v t không b  bi n thành cái loa phát ngôn cho m t giai t ng nào cho t ữ ế t lí đã đó trong xã h i hay cho chính nhà văn. Chính nh ng chiêm nghi m, nh ng tri   ế   ễ ữ ộ ượ c chuy n hoá vào trong đ i s ng n i tâm c a nhân v t thông qua nh ng di n bi n đ ướ ự ế ợ ủ c a tâm tr ng, d   , h p lí làm cho ậ tác ph m mang tính lu n đ  m t cách t 4. ĐÁnh giá nh ng thành công v  ngh  thu t xây d ng truy n. ­ Miêu t i.ườ ng ể   ­ Sáng t o nh ng hình  nh gi u ý nghĩa bi u đ t và h u nh  m i hình  nh đ u mang ứ  : hình  nh hoa b ng lăng, ể ượ ớ hai l p nghĩa   ả ữ   ồ hình  nh bãi b i bên kia sông, c a con đò, c a cánh bu m nâu đã b c m u… nh ng ấ ở ả t ng đ t l  bên b  sông…. hình  nh cu i truy n….) ậ ế C   . K t lu n  .    ễ ­ Nguy n Minh Châu là nhà văn đi đ ọ th i kì mà văn h c đang « ọ ườ ng đ i m i văn h c, trong   ữ   ượ ậ c nh ng » c a mình. Nhân v t   th  hi n đ thay máu t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

274

ộ ố ủ ữ ề ệ ặ ớ ớ

ứ ế ọ ớ ộ ờ

ở ự ổ ệ ẩ ắ ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ chiêm nghi m, nh ng đi u tr  trăn c a m t nhà văn n ng lòng v i cu c s ng m i sau ủ chi n tranh, minh ch ng cho s  đ i t hay c a m t th i kì văn h c m i.  ­ Tác ph m mang phong cách hi n đ i, tính nhân văn sâu s c.

Ữ

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ Bài 5 : NH NG NGÔI SAO XA XÔI

ớ

ệ

.

A. Gi

i thi u chung

1. Tác giả :

ở ệ

ố ế ỉ ắ ầ

ấ ủ ủ ế ườ

ơ

ườ ổ ớ

huy n Tĩnh Gia, t nh Thanh Hoá. Trong kháng   ­ Lê Minh Khuê sinh năm 1940, quê  ế ữ   ậ ầ chi n ch ng Mĩ, gia nh p thanh niên xung phong và b t đ u vi t văn vào đ u nh ng ườ   ế ổ ẻ ở ế ộ ố ế ề  tuy n đ ng t v  cu c s ng chi n đ u c a tuô  tr   năm 1970, ch  y u vi ng Tr ế ủ ờ ố   ủ ể ữ ẩ S n. Sau năm 1975, tác ph m c a Minh Khuê bám sát nh ng chuy n bi n c a đ i s ng ệ   ề ầ ộ xã h i và con ng i trên tinh th n đ i m i. Lê Minh Khuê là cây bút chuyên v  truy n ng n.ắ

ữ ữ ộ Nh ng ngôi sao xa xôi 2. Tác ph mẩ  : Truy n «ệ

ế ễ ố ộ ế ẩ    » là m t trong nh ng tác ph m   t năm 1971, trong lúc cu c kháng chi n ch ng Pháp đang di n ra

ủ ầ đ u tay c a LMK, vi ác li t.ệ

ộ ố

ỏ

luyÖn tËp     B. M t s  câu h i

ữ

ư ậ ắ ủ ệ

ả     : Gi   ạ ầ ố i thích nhan đ ẻ ệ ữ ệ ấ ả

ả ươ ữ ị ế ồ ầ ố ờ

ề  .     : Nh ng ngôi sao xa xôi ớ ộ ớ ng Đ nh, ngôi sao trên b u tr i thành ph .  ữ ứ ở ầ ủ ữ ủ

Câu 1   ỉ ầ   ­ Tho t đ u, có v  nh  không có gì th t g n bó v i n i dung c a truy n. Và ch  g n đ n cu i câu chuy n,   hình  nh nh ng ngôi sao m i xu t hi n trong nh ng c m xúc   ơ ộ h n nhiên, m  m ng c a Ph ệ   ư ệ ­ Ánh đèn đi n nh  nh ng vì sao lung linh trong x  s  th n thiên c a nh ng câu chuy n ổ c  tích.

ồ ồ ệ ể ữ ơ ộ ạ

ữ

ể ữ ề ộ ơ

ồ ệ ủ ế ế

ọ ữ ấ ả ư ở ỏ ự ỡ ễ

ư ặ ề ẫ ạ

ư ặ ờ ầ ữ ệ ậ ả ấ ờ ủ   ế ứ + Bi u hi n cho   cho nh ng tâm h n h t s c h n nhiên, m  m ng, lãng m n c a ố nh ng cô gái thành ph . ộ   ữ ệ ướ c m  trong tâm h n thi u n  v  m t cu c +   Bi u hi n cho nh ng khát v ng,  ố ầ ả ữ ố  gi a nh ng gì g n gũi kh c li s ng thanh bình, êm    t c a chi n tranh, không khí ờ ạ ủ t c  nh  tr  nên xa v i. bàng hoàng c a bom đ n, t ậ ườ ủ   ng nh  bé, không d  nh n ra, không r c r  chói loà + Ánh sáng c a các vì sao th ủ ấ nh  m t tr i, và cũng không bàng b c, th m đ m bao ph  nh  m t trăng. Nhi u khi   ớ nhìn lên b u tr i, ta ph i th t chăm chú m i phát hi n ra nh ng ngôi sao  y.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

275

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẻ ẹ ủ

ả ấ ớ ớ

ấ ả ượ ậ i «ạ  xa xôi », vì th  ph i th t chăm chú m i nhìn th y đ ữ ế ư ế ẻ ẹ ọ ư ậ ­ Và ph i chăng v  đ p c a các cô thanh niên xung phong  y cũng nh  v y. Và c, m i yêu và  quý chúng l tr ng nh ng v  đ p nh  th .

ệ ố ệ  ? t n i dung c t truy n và nêu ý nghĩa c a truy n

ạ ủ ộ ổ ng t trinh sát m t đ tắ  : Ba n  thanh niên xung phong làm thành m t t

ơ ườ ườ ọ ồ ấ ẻ ắ ộ ữ ế ặ ườ ị

ị ị ụ ủ ọ ng Tr ớ ng S n. H  g m có ộ ổ ơ

ị ấ ấ ấ

ể ả ệ ủ

ư ầ ỗ ầ ữ

ộ ệ ọ ẫ ạ ướ ờ ậ ẫ ng ác li

ổ ẻ ặ

ộ

ủ

ơ ộ ộ ỉ ệ ủ ở ườ

ố

ệ  :

ộ ố ơ ộ ồ ỏ ế ầ ả

ữ ạ ổ

ườ ể ẹ ế ả ủ ấ ồ ng S n. Đó chính là hình  nh đ p, tiêu bi u v  th ư ng Tr

ườ ờ ơ ế ệ ố Câu 2 : Tóm t ộ   i m t a. Tóm t ị ể    : hai cô gái r t tr  là Đ nh và Nho, đ a đi m trên tuy n đ ệ ổ ưở   ng là ch  Thao l n tu i h n m t chút. Nhi m v  c a h  là quan sát đ ch ném  tr còn t ị ố ượ ng đ t đá ph i san l p do bom đ ch gây ra, đánh d u v  trí các trái bom bom, đo kh i l   ặ ớ   ọ ế ứ ổ ả ố ch a n  và phá bom. Công vi c c a h  h t s c nguy hi m vì luôn ph i đ i m t v i ủ   ạ ả ế i bom đ n c a th n ch t trong m i l n phá bom và ph i làm vi c gi a ban ngày d ế ườ ữ   ệ t. Tuy v y, h  v n l c quan yêu đ i, v n có nh ng quân thù trên m t tuy n đ ệ ọ  ả ữ ủ ồ ề ni m vui h n nhiên c a tu i tr , nh ng giây phút thanh th n, m  m ng và đ c bi t h ườ ỗ ồ ươ ấ ắ   i m t cá tính. Cái hang đá ng nhau trong tình đ ng đ i, dù m i ng r t g n bó, yêu th ư ẹ ữ ế ủ ọ ể ướ t bao k  ni m đ p c a ba cô i chân cao đi m là « d    bi  ngôi nhà » c a h  đã l u gi ế   ộ ổ ữ gái m  đ ng trong nh ng tháng ngày gian kh  mà anh hùng c a cu c kháng chi n ch ng Mĩ.  ủ b. Ý nghĩa c a truy n ấ   ổ ậ  ­ Làm n i b t tâm h n t ng sáng, m  m ng, tình th n dũng c m, cu c s ng chi n đ u vô cùng gian kh , hi sinh nh ng r t h n nhiên, l c quan c a nh ng cô gái thanh niên   ề ế  xung phong trên tuy n đ ệ ẻ h  tr  Vi t Nam trong th i kì kháng chi n ch ng Mĩ.

ầ ệ ọ ậ ừ ể ư ậ nhân v t nào ? Vi c ch n vai k  nh  v y có tác

ệ ứ ượ ườ ể c tr n thu t t ể ệ ộ ậ ừ ệ c tr n thu t t

ẩ

ả ể ể ư ậ ế ớ ữ ớ ộ ữ ả

ệ ẽ ậ ơ ở ệ ạ ơ ủ ụ ể  đây, truy n vi

ư ấ ạ

ủ

ế ố

ệ ệ ớ ẻ ẹ ự ề ẻ ả ộ ộ ậ   i k  chuy n cũng là nhân v t ậ ợ ể  ạ i đ ậ   i tâm h n, nh ng c m xcus và suy nghĩ c a nhân v t. ộ i thì câu chuy n s  th t h n, c  th  và sinh   ế   t ấ   t nhiên ph i có bom đ n, chi n đ u, hi sinh, nh ng trong truy n này, i n i tâm c a các cô gái thanh niên xung phong v i v  đ p tâm   ể  ơ

đây l ờ ữ ậ ệ ượ Câu 3 : Truy n đ ệ  ? ệ ụ d ng gì trong vi c th  hi n n i dung truy n ầ ấ  ngôi th  nh t và nh ng ng ­ Truy n đ ọ ự ự ợ chính. S  l a ch n ngôi k  nh  v y phù h p v i n i dung tác ph m và t o thu n l ồ ệ ả , bi u hi n th  gi  miêu t tác gi ườ ể ể ạ ậ i trong cu c k  l Đ  cho nhân v t là ng ườ ọ ả ơ ộ i đ c c m giác tin vào câu chuy n h n. Và  đ ng h n, t o cho ng ế ả ế ề v  chi n tranh, t ế ớ ộ ệ hi n lên khá rõ là th  gi ế ệ ẻ ờ ộ ồ ủ h n c a m t th  h  tr  th i kháng chi n ch ng Mĩ. Đó cũng là do cách l a chnj và k ộ ạ ể ở ấ ủ i là m t cô gái tr  Hà N i có cá tính nhi u m ng m  ­ nh t là vai k   c a tác gi ế ữ ẹ ủ ỉ ệ ớ v i nh ng k  ni m đ p c a th i thi u n .

ữ ủ ậ

ữ ể Câu 4 : Tìm hi u nh ng nét chung và nh ng nét riêng c a ba nhân v t cô gái thanh niên xung phong trong truy nệ . a. Nét chung :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

276

ế ọ ề ế ệ

ố ố ư ươ

ệ ự ng, đã t m xa gia đình, xa mái tr

ấ ườ

ỉ ở ề ử ệ ọ ấ ặ ớ ượ

ị ả

ắ ủ

ờ ế ữ ủ ng m t đ p và đáng yêu c a nh ng cô gái m  d

ở ẩ ọ ề

ả ố ấ ệ ệ ữ ầ ộ ắ ế ệ ụ ấ ể

ừ ặ ớ nan dù ph i đ i m t v i máy bay và bom đ n quân thù, và đã lên đ

ệ ứ ươ ộ ặ ạ ạ

ệ

ậ ể ườ ọ ẫ ư ế   ữ  chi n ngườ  : tinh th n trách nhi m cao đ i v i nhi m v , lòng dũng c m không s  hi sinh,   ể   ng, b t k  trong tình hu ng nào, nguy hi m ườ   ng là ữ ng c u ch a và   ấ ở  ế ủ

ộ ẳ ế ủ ẫ

ổ ờ ẻ ớ

ủ ẹ ễ

ệ ế

ơ ộ

ơ ộ ả ắ ề ố ả ợ ế ồ

ư ề ủ ề    : d  c m xúc, nhi u ọ ơ ướ   c, hay m  m ng, d  vui, d  bu n. H  thích làm đ p cho cu c s ng c a mình, ả t. Nho thích thêu thùa, ch  Thao chăm chép   ề   ố ồ ng, ng i bó g i m  m ng và hát… C  ba đ u ấ ế ậ ươ ẻ   t tr n m a đá b t ch t đ n và i tr  (chi ti ữ ưở ng th c ộ ồ ng ác li ươ i yêu, đ u s ng h n nhiên t ượ  th c « ư ỏ ứ  » nh ng viên đá nh .

ư ộ ẻ ắ

ổ ỏ

ằ ồ ố ứ i su i lên, c  qu n áo

ẻ  trông nó nh , mát m  nh  m t que kem tr ng ắ  » r t d  th ế ấ ễ ươ ng khi n Ph ả ồ ạ ấ ồ i r t h n nhiên – cái h n nhiên c u tr  th ị ươ ẹ  » ; khi b  th t, Nho ng i, đòi ăn k o ư ấ ố ổ ậ

ướ ẫ ấ ấ ặ ố ế ấ ậ ả ộ

ộ ầ ụ ư ắ i chúng tôi, ch p cái mũ s t lên đ u

ủ ấ

ườ i. ộ ị ậ ị ươ ư ẻ

ừ ề ố ế ạ ữ ữ ủ ổ ớ

ọ ỉ ệ ệ ư ề ậ ố đo n cu i truy n, sau khi tr n m a đá t nh, là c

Ở ạ ề ố ủ ề ộ ố

ỉ ệ ể ữ ả

ư ặ ẫ ổ ữ ượ  đ

ộ ấ ữ ườ ườ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ố   ờ ữ ­ H  đ u thu c th  h  nh ng cô gái thanh niên xung phong th i kì kháng chi n ch ng ộ ổ ờ ọ ị ấ ẻ   ng Đ nh v n là m t cô h c sihh thành ph ), có lí Mĩ mà tu i đ i còn r t tr  (nh  Ph ườ ế ạ ộ   ườ ưở ng tham gia m t  nguy n vào chi n tr t ng, t ế   ạ ầ ể ư ồ , h n nhiên. Vi c h  l y hang đá làm nhà, coi cao đi m đ y bom đ n là chi n cách vô t ế ố ấ ả   t c . Nét chung này tr ng hàng ngày đ i m t v i cái ch t trong gang t c đã nói lên t ư  G i em, cô thanh ế ở ẩ  nhi u tác ph m khác nh  « c nói đ n   đây mà còn đ không ch  có    ế ỹ ạ  ủ ờ ố ậ ạ ủ  kho ng tr i h  bom niên xung phong » c a Ph m Ti n Du t, «  » c a Lâm Th  M  D ể   ạ ễ ố ừ  » c a Nguy n Minh Châu… T o thành bi u ả ệ  m nh trăng cu i r ng và truy n ng n « ố   ở ườ ặ ẹ ươ ượ t ng th i kháng chi n ch ng ng g Mĩ.  ủ ­ H  đ u có nh ng ph m ch t chung c a nh ng chi n sĩ thanh niên xung phong  ố ớ ợ tr ườ ồ tình đ ng đ i g n bó. Có l nh là lên đ ả ố không t ồ ẩ ụ hoàn thành nhi m v  ( d/c – sgk). Khi đ ng đ i g p tai n n thì kh n tr ộ ố ị ươ ậ t n tình chăm sóc (câu chuy n Nho b  th ng khi phá bom). Cu c s ng và chi n đ u  ế chi n tr ng th t gian kh , nguy hi m và luôn căng th ng nh ng h  v n bình tĩnh, ch ạ đ ng, luôn l c quan yêu đ i, trong hang v n vang lên ti ng hát c a ba cô gái. ễ ả ộ ố ­ Cùng là ba cô gái tr  v i cu c s ng n i tâm phong phú đáng yêu ộ ố ễ m   ị ườ ngay c  trong hoàn c nh chi n tr ị bài hát, Đ nh thích ng m mình trong g ườ ch a có ng ẻ ni m vui tr  trung c a ba cô gái khi đ b. Nét riêng :  ắ  », có  ẹ ộ ­ Nho là m t cô gái tr , xinh x n, « ị ươ ế ữ ng Đ nh   « cái c  tròn và nh ng chi c cúc áo nh  nh n ừ ắ ở  ẻ ơ : « v a t m  ế  ». Nho l « mu n b  nó lên tay ướ ầ ng n m trong hang d   ế   ư v n nh m d y, xoè tay xin m y viên đá m a,  nh ng khi máy bay gi c đ n thì chi n ộ ọ  : « Nho cu n tròn cái g i, c t nhanh vào   đ u r t dũng c m, hành đ ng th t nhanh g n ầ  » … Và trong m t l n phá ạ túi », Nho quay l ng l   ầ bom, cô đã b  s p h m, đ t ph  kín lên ng ồ   ả ng Đ nh cũng tr  trung nh  Nho là m t cô h c sinh thành ph , nh y c m và h n ­ Ph ố ơ ộ  v  gia   nhiên, thích m  m ng và hay s ng v i nh ng k  ni m c a tu i thi u n  vô t ả  ạ đình và v  thành ph  c a mình.  ư ạ   m t dòng thác k  ni m v  gia đình, v  thành ph  trào lên và xoáy m nh nh  sóng trong ế   ộ ẻ  Hà N i vào chi n tâm trí cô gái. Có th  nói đây là nh ng nét riêng c u các cô gái tr ủ   tr c cái phong cách riêng c a ng ng tham gia đánh gi c, tuy gian kh  nh ng v n gi i Hà N i, r t tr  tình và đáng yêu.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

277

ề ự ơ ướ c và d  tính v  t

ế ế ự

ị ủ

ị ạ ờ ươ

ư ệ ỉ ị ề ế ị t là s  «

ườ ng lai có v ổ ủ ủ ỉ ệ ế ự  » : máy bay đ ch đ n nh ng ch  v n « ự  bình tĩnh đ n phát b c i nh  th  l

ả ắ ắ ấ ị ờ i, m t tái mét

ư ả Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ơ ẻ  ề ươ ẻ   ộ ư t th c h n, nh ng cũng không thi u nh ng khát khao và rung đ ng c a tu i tr . ỉ   i hay t a đôi lông mày c a mình, t a  ».Ch  l ạ   ng quy t, táo b o. ị ẫ ư  móc bánh  ắ  : « th yấ   ư ế ạ ợ i s  máu và v t ị ượ ể  :  c ch  hát  ».VÀ không ai có th  quên đ ị ạ   i có ba c bài nào. Nh ng ch  l

ỗ ồ ị

ạ ể ổ ữ ậ ố ơ ơ ừ ổ ưở ng, ít nhi u có t ng tr i h n, m   ­ Còn Thao, t  tr ư ơ thi « Áo lót c a ch  cái nào cũng thêu ch  màu ỏ ư nh  nh  cái tăm. Nh ng trong công vi c, ai cũng g m ch  v  tính c ế Ặ Đ c bi  ». Có ai ng  con ng quy trong túi, thong th  nhai ặ ắ ạ máu, th y v t là ch  nh m m t l ượ ị ọ nh c sai bét, gi ng thì chua, ch  không hát trôi ch y đ quy n s  dày chép bài hát và r i là ch  ng i chép bài h át.  => Nh ng nét riêng đó đã làm cho các nhân v t s ng h n và cũng đáng yêu h n.

ị ậ ạ ả ế ươ ậ ề : Vi ả   ng Đ nh. (kho ng 12 ­> 15 t đo n văn nêu c m nh n v  nhân v t Ph

ể :

ị ả ế ữ ườ ể ủ ườ   ng ộ i con gái Hà N i vào chi n tr : Tri n khai các ý sau   ng Đ nh là hình  nh tiêu bi u c a nh ng ng

ồ ẹ ư ườ bên ng ữ i m  trong nh ng ngày thanh

ố

ế ươ ự ồ

ệ ẹ ng ác li ườ

ư ơ ộ t, Ph ấ ủ

ắ

ế ươ ả ượ ẫ ệ ữ ng, r t th c v i nh ng nét đ p tâm h n ướ ơ c c n m a đá) ề ả ộ ộ ể ư ỏ ng, bi c các anh b  đ i đ  ý nh ng không t ắ    tr ng v  b n thân mình. (Hay ng m m t mình ồ    ra săn sóc, v n

ả ủ ộ ế ả ổ , yêu m n và c m ph c t

ế ế ng S n. (Chăm sóc Nho khi Nho b ạ ườ ng Tr ụ ấ   t ị

ữ ệ ệ ẩ ấ ả ớ : có trách nhi m v i công vi c, dũng c m, bình

ậ

ể ệ ả ả ớ ộ ợ  am hi u và miêu t

ữ ộ

ề ậ ồ

ườ ọ ế ệ ẻ ả ộ ỗ i đ c n i ni m đ ng c m, yêu ệ t Nam trong cu c kháng

ế ế

ỉ ệ ữ ẹ ặ

ờ ọ ườ ế ư ự  l

ườ  bên ng ố ủ Ở ế ộ ươ ng quá đ i v i thành ph  c a cô (

ữ ẹ ữ ườ ng 3 năm, đã quen v i nh ng th  chi n tr ư ỉ ệ ớ ữ ấ ố ớ ể ế ặ Câu 5   câu) G i ýợ  ươ Ph đánh gi c.ặ ấ ẻ ờ ọ ­ Cô r t tr  ,  có th i h c sinh h n nhiên vô t ủ bình c a thành ph .  ấ ị ườ ữ ng Đ nh v n không m t đi s  h n nhiên, trong ­ Ngay gi a chi n tr ạ ả ồ  :  nh y c m, hay ự ớ ấ ờ sáng : cô  hi n lên r t đ i th ả m  m ng và thích hát. ( C m xúc c a Đình tr ự ọ ­ Là cô gái kín đáo trong tình c m và t ẹ qua g t mình đ p và đ ữ vã….,  nét kiêu kì c a nh ng cô gái Hà thành) ắ  :  yêu m n  hai cô b n cùng t ồ ­ Tình c m đ ng đ i sâu s c ả ơ ườ ặ ế ữ c  nh ng chi n sĩ mà cô g p trên tuy n đ ươ ng….) th ờ ­ Ng i lên nh ng ph m ch t đáng quý ự  tin…. tĩnh, t ậ ể ứ ấ ể ệ ­ Truy n k  theo ngôi th  nh t (nhân v t k  là nhân v t chính) phù h p v i n i dung ể ệ ậ ủ ạ  sinh truy n và th  hi n tâm tr ng suy nghĩ c a nhân v t. Tác gi ủ ữ đ ng nét tâm lí c a nh ng n  thanh niên xung phong. ể ạ ị ươ ng Đ nh đã   đ  l i trong lòng ng => Nhân v t Ph ấ ố ẹ ủ ẩ ụ ề ự t đ p c a th  h  tr  Vi m n và s  kính ph c v  ph m ch t t ỹ ố chi n ch ng M . Đo nạ  văn m uẫ     :     ộ Là con gái Hà N i vào chi n tr m t th i h c sinh vô t th thách nguy hi m, giáp m t hàng ngày v i cái ch t, nh ng cô không h ủ   ng đánh gi c, cô mang theo nh ng k  ni m đ p c a ả i m  và nh ng hình  nh, nh ng k  ni m thân   ử  1).  ự ồ   ề  m t đi s  h n ớ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

278

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ướ ơ ề ươ ạ

ồ ạ ữ ế ng lai ơ : nh y c m, m  m ng và thích đ ư

ạ ủ ỏ ạ

ồ ư ạ ớ ậ

ờ ỗ ế

ả ủ » bi ề ng (

ồ ế xoáy m nh nh  sóng i trào lên trong cô « ươ ố ng c a gia đình, thành ph  và quê h ẳ

ẹ ế ữ

ự ầ ả ế ề ể ắ ả ệ ề ả  tr ng v  b n thân mình  ư

ứ i tr

ồ ộ ặ ế : « đ ng ra xa, khoanh tay l ệ

ắ ủ

ị ỡ ấ ạ t là hai ng ắ ế

ả

ỗ ầ ấ ư ộ ườ ặ ụ ấ ả ế 8). Cô còn yêu m n và c m ph c t ườ

ặ ấ ườ ữ ấ ơ 9).  Trong suy nghĩ c a côủ ng nh t là nh ng ng

ặ ớ ẻ ầ ố

ế ệ ạ ừ ứ

ả ồ ủ ệ ệ ể ọ

ủ ệ ả

ừ ẹ ấ ố

ư ề ệ ị ả

ư ầ

ư ệ ạ

ấ ả ư ị ổ ắ ờ ầ ế ằ t r ng kh p xung quanh có nhi u qu  bom ch a n .  Có th  n  bây gi

ậ ể ổ ặ ố ữ ấ ị ế ể ạ ỹ

ớ ở

ế

ộ ộ ự ủ ạ ờ

ẽ ầ ế ấ ề ườ ọ ự ế ồ

ự ộ ữ ả ự  nhiên qua tâm lí nhân v t ỗ  k  chân th c, sinh đ ng và t

ữ t có ý nghĩa trong truy n,  và nh ng nét tâm lí này l ạ ượ i đ

ạ ơ ộ ượ   c m  v  t nhiên, trong sáng và nh ng  c ể  : « Tôi ch y vào, ặ   hát(2). Cô h n nhiên đ n đáng yêu khi g p c n m a đá trên cao đi m ố   ỏ ấ b  trên bàn tay đang xoè ra c a Nho m y viên đá nh . L i ch y ra, vui thích cu ng ư ổ  »(3). Cùng v i tr n m a đá ồ ờ ế ẫ cu ng. R i m a t nh, tôi b ng th n th  ti c không nói n i   ư ế ạ ữ ạ ỉ ệ ữ ấ   t bao y, nh ng k  ni m th i thi u n  l ừ ươ 4). Nó v a là ni m khao hình  nh thân th   ườ   ệ ủ ố ị ừ ng t c a chi n tr khát, v a làm d u mát tâm h n trong hoàn c nh căng th ng, kh c li ị   ế ạ ấ ư (5). Là cô gái xinh đ p, đ y n  tính, bi  nh , i r t kín đáo, t t đi u đà làm dáng nh ng l ế ượ ự ọ c các anh t mình đ (6). Bi có chi u sâu  trong tình c m và t   ồ ề ỏ ề    ra v n vã, săn đón, cô lính  đ  m t, đi u đó khi n cô vui và t  hào nh ng cô không h  t ự ơ   ướ ữ c ng c và nhìn đi n i luôn kín đáo gi a đám đông ổ   khác, môi mìm ch tặ  » (7).  Cô yêu m n đ ng đ i, đ c bi ườ ạ , i b n gái cùng t ạ    : « Tôi ph i áo, căng m t nhìn qua khói và ch y theo luôn lo l ng sau m i l n phá bom  », r iồ   ị ch  Thao… Chi Thao v p ngã. Tôi đ  ch … Tôi moi đ t, b  Nho đ t lên đùi mình ế ữ ộ ồ t c  nh ng chi n sĩ chăm sóc đ ng đ i nh  m t y tá(   ườ   ữ ế i  : « nh ng ng ng S n ( ng Tr mà cô g p trên tuy n đ ượ ả ụ ặ ẹ i m c quân ph c có đ p nh t, thông mình, can đ m và cao th   ế   ấ ộ ố ngôi sao trên mũ (10).  Cu c s ng chi n đ u đ i m t v i k  thù hàng ngày, th n Ch t ạ   luôn đe do  t ng giây phút  đã rèn luy n cho cô gái Hà thành đ c tính dũng c m, gan d , ụ (11). Công vi c hàng ngày c a cô và đ ng đ i r t ộ ấ   ự  tin đ  hoàn thành m i nhi m v   t ả », công vi c kh ng khi p ể  : phá bom, ít nh t là 3 qu , có ngày 5 qu ấ ế   ề nhi u và nguy hi m ẹ  ọ ề bóp ngh t trái tim, nh ng cô nói v  ch ng  y công vi c g n gàng, khô kh c, tĩnh nh ệ ủ ư  :  nh  không, cô nghĩ v  công vi c c a mình quá gi n d  và còn cho là có cái thú riêng ấ ố ở  đâu nh  thê này không. Đ t b c khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang  m ì « có    ẫ   ấ ậ ầ xa d n. Th n kinh căng ra nh  chão, tim đ p b t ch p c  nh p đi u, ch n ch y mà v n ả ề   không bi , có ẽ ổ » (12).  Chi n tranh và đ n bom gi c M  đã làm ư th  ch c n a. Nh ng nh t đ nh s  n   ồ ề ế  : « quen r i. M t ngày tôi ạ   t cô l n lên, tr  thành dũng sĩ m nh m  mà cô không h  bi ế   ầ ư ế ế phá bom đ n 5 l n. Ngày nào ít  : ba l n. Tôi có nghĩ đ n cái ch t. Nh ng m t cái ch t ả ụ ể » (13). Th  đ y, nh ng c m xúc, suy nghĩ chân th c c a cô đã m  nh t, không c  th   ụ 14).T t cấ ả  ề i đ c n i ni m đ ng c m, yêu m n và s  kính ph c ( truy n sang cho ng ự ệ   ậ ở ữ ả ể ượ c tác gi  nh ng s  vi c đã đ ậ ế   c chính nhân v t nói và chi ti ể ủ lên qua vai k  c a mình nên l ệ ấ i càng th m thía( 15).

ạ ế ộ ạ Nh ng ngôi sao xa xôi » đã kh c hoắ

ữ ả ả ị ươ ạ     ng Đ nh  dũng c m gan

ồ ủ ậ ộ ẻ

t m t đo n văn quy n p (12 câu): « Câu 6 : Vi ộ ẻ ẹ v  đ p tâm h n c a thanh niên Hà N i  qua hình  nh  Ph ơ ạ d  mà cũng th t trong tr o, m ng m . G i ýợ :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

279

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ơ ậ ả ầ ư c tr n m a đá) => c m xúc bâng khuâng xao

ồ ề ạ ợ ế

ấ ạ ế ề

ế ự ạ ắ t đ c

ộ ả ủ ữ ể ậ ắ ượ t nào có th  d p t ủ ả

ữ ữ ế ẹ ầ

ộ ắ ế ư ả ộ ầ ủ ự ủ ơ ỡ

ệ ơ ấ ữ ấ ị ủ ứ ủ ế

ướ ấ ­ Đo n văn gi u ch t th  (tâm tr ng tr ợ ỗ xuy n, ni m vui n i bu n ch t đ n, ch t đi. ư ứ ấ ­ Ni m tin  y c  l p lánh mãi nh  ánh sáng c a nh ng ngôi sao xa xôi mà không gì, ệ không m t th  l c tàn b o, kh c nghi ườ   ộ i ­ Trong c m xúc bâng khuâng, xao đ ng, thoáng qua c a PĐ, hình  nh ngôi nhà, ng ả  ả m , nh ng gì thân thu c g n gũi đ n hình  nh lung linh c a nh ng ngôi sao mà tác gi ấ ả ệ   đã h n m t l n nh c đ n, ánh sáng c a đèn đi n ng  là th c mà nh  là  o. T t c  hi n ườ ộ   lên trong ánh sáng lung lính c a kí  c m ng m , r t thi u n , r t dung d  c a ng i Hà N i.ộ

ữ ể Nh ng ngôi sao xa xôi ắ    » có đo nạ  : « Không hi u vì sao mình g t

ắ  ».

ư ế ự ữ ệ ả ễ ậ ạ   ề ệ  ? Nh n xét v  hi u qu  di n đ t

ấ  ?

Câu 7 : Trong truy n «ệ ữ n a…. đang b n ể ệ Nh ng câu văn trên đã th  hi n hi n th c nh  th  nào ữ ủ c a nh ng câu văn  y G i ýợ  :

ữ ư ữ ủ ế ệ ậ ồ ợ ộ   ­ Nh p đi u d n d p c a nh ng câu văn nh  nh ng đ t bom đang liên ti p d i

ự ư ệ ậ ầ ồ xu ng, nh  khói đang d n vào hang => Góp ph n tô đ m hi n th c.

ị ố ợ ắ

g tắ  » ắ ẻ ắ ỉ

ườ ặ ộ ế ụ ằ  s  cách bi t c a con ng

­ S  + lo l ng ­> « ẫ ấ   ữ ể  »=> V n ti p t c b ng nh ng câu văn ng n, r t ­ « Trên cao đi m v ng v , ch  có ệ ủ ễ ả ự ệ ạ ắ ng n, m t lo t các câu đ c bi   i trên cao t di n t đi m.ể

ả ữ ị ­ Câu văn « và bom » đ t gi a hai câu => d

ế ườ ự ữ ữ

ế ư ờ ồ

ả ị

ấ ế ế ạ

ấ ườ ồ

ư ặ   ng nh  qu  bom ngăn cách Đ nh và Ừ  và » liên k t câu t a nh  nh ng ý nghĩ, nh ng suy nghĩ ư ộ ủ ồ đ ng đ i c a cô. T  «   ắ ề ồ   ị ả tình c m g n k t PĐ nh v i Nho và Thao. Nh ng đ ng th i chính ý nghĩ v  đ ng ữ   ộ ấ ơ ế ọ ạ i khi n cho PĐ nh b t s , b t cô đ n. Cô gái Hà N i  y c m th y v ng đ i l ả ồ  ». Ti ng súng cao x  ­ ti ng c a ủ   ơ lòng h n khi th y « ơ ữ nh ng ng ạ ệ ủ ừ t c a chi n tranh, v a di n t đ

ễ ả ượ ả ữ ắ ồ

ớ ớ ợ ớ ạ ặ  Cao x  đ t bên kia qu  đ i ữ ế i đ ng chí khi n cô v ng tâm h n. ế ừ ợ ượ ự ố ạ   c s  kh c li c tâm tr ng => Đo n văn v a g i đ ồ ề ể ệ ờ ồ ủ lo l ng b n ch n c a PĐ đ ng th i cũng th  hi n nh ng tình c m, suy nghĩ v  tình   ộ ấ ấ ồ đ ng đ i r t  m áp.

============================

Ậ Ầ PH N T P LÀM VĂN

ả ề ậ ươ ệ ắ ị ữ ng Đ nh trong truy n ng n « Nh ng ngôi sao xa

ủ

Đ  1ề  : C m nghĩ v  nhân v t Ph xôi » c a Lê Minh Khuê A. M  bàiở  :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

280

ố ơ ớ ệ ượ ườ ể   c coi là bi u ng S n trong kháng chi n ch ng Mĩ ­ đ

ộ ậ ự ng Tr ộ i thi u con đ ủ ế  do. ng anh hùng c a cu c chi n đ u giành đ c l p t

ế ườ

ế

ở ắ ữ ử   ng TS máu l a.   t v  cu c s ng chi n đ u c a b  đ i và thanh niên xung ệ    nh ng ngôi sao xa

ặ ườ ẩ ấ t v  3 cô gái trong m t t

ố ạ

ắ ẹ ệ ệ ườ ọ i đ c. ế ề ng TS đ n bom kh c li ề ấ ượ i nhi u  n t ụ ng làm nhi m v  phá bom trên  trinh sát m t đ   ậ   ậ ể ị ươ ng Đ nh, nhân v t k  chuy n cũng là nhân v t ả ng đ p và tình c m sâu s c trong lòng ng

ị ồ ơ

ị ế ữ .  ươ ả ươ

ờ ướ ơ ồ

ố ậ ủ ề ờ ọ ậ ề ủ ị ng Đ nh là n  sinh c a th  đô thanh l ch b ờ ọ ữ ươ ị ng Đ nh ườ ị ng Đ nh có ng. Ph ậ ư ự ủ  l   c a cô th t vui    luôn s ng trong cô

ế

ố ộ ơ ấ ủ ộ ệ

ứ ậ ệ ở ề ử ổ

ứ ậ ờ ố

ầ ề ổ ủ ố

ỉ ệ ề ế ớ ề ừ ườ ệ ồ ỏ ị

t và nóng b ng c a chi n tr ậ ể ở ử ữ ả

ự ồ ươ ẫ ị ừ ủ ố ng.  ế ườ ấ ng, th m chí c  cái ch t không làm m t đi   ườ   ơ ề ươ i ng Đ nh v n là ng c m  v  t ng lai. Ph

ơ ả ế  chi n tr ữ ướ  cô s  h n nhiên trong sáng và nh ng  ơ ộ ồ ế ậ ả ả ườ ệ ng TS ác li

ữ ươ ộ ộ ủ ữ ọ ị

ấ ị t. Cô thích hát nh ng hành ng Đ nh ị  » ? Đ nh còn có tài b a ra

ườ  ch  Thao th ả ầ ổ ữ ị ị i hát cô b a ra….

ươ ắ ả

ế

ắ ữ ị ế ạ ồ

i đ  ý ặ ế ố ộ ộ

ấ : Cô có cái nhìn sao mà xa xăm ».  Đi u đó làm cô th y vui và t hào.

ượ ư

ứ ể ộ ề ồ  không săn sóc, v n vã  : « th

ơ c ng c và nhìn đi n i khác, môi mím ch t

ư ự ộ ấ ậ  : « ch ng qua là tôi đi u đ y thôi

ụ ấ ả ế ả », không bi u lể ộ  ườ   ng đ ng ra xa, ặ  ». Đó là cái v  kiêu kì đáng ẻ   ệ ẳ  ».  ế t c  các chi n sĩ mà cô

ư ộ ủ ườ ặ ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ườ   ­ Gi ế ấ ượ t ừ ­ Nhà văn Lê Minh Khuê đã t ng là thanh niên xung phong trên tuy n đ ộ ố ị ế ề ấ ủ ộ ộ ủ ẩ ữ ­ Nh ng tác ph m c a ch  vi ọ ạ ủ ượ ự c s  chú ý c a b n đ c mà truy n ng n «  đây đã gây đ phong  ữ ộ xôi » là m t trong nh ng tác ph m  y.  ộ ổ ệ ­ Truy n vi ệ ế ườ t. Ph tuy n đ ể ạ chính đ  l B. Thân bài.  ủ 1. C m nh n v  tính h n nhiên, ngây th , tinh ngh ch c a Ph ủ ­ Ph c vào chi n tr ắ ộ m t th i h c sinh­ cái th i áo tr ng ngây th , h n nhiên và vô t ệ ngướ  ! Nh ng hoài ni m c a cô v  th i h c sinh th t đáng yêu s ườ ữ ngay gi a chi n tr ng.   ư ắ ầ   ậ ­ C n m a đá ng n ng i đ t ng t xu t hi n   cu i truy n, ngay sau tr n phá bom đ y ớ ề ẹ ơ ẻ : cô nh  v  m , cái c a s  căn ể   nguy hi m cũng th c d y  trong cô bao ni m vui th  tr ỗ   ữ ữ nhà, nh ng ngôi sao to trên b u tr i thành  ph … Nó th c d y nh ng k  ni m và n i   nh  v  thành ph , gia đình, v  tu i th  thanh bình c a mình. Nó v a là ni m khao khát, v a làm d u mát tâm h n trong hoàn c nh, kh c li ­ Nh ng th  thách và nguy hi m  ở con gái nh y c m, h n nhiên, hay m  m ng và thích hát.  ­ Cô đem c  lòng say mê ca hát vào chi n tr ọ khúc b  đ i, nh ng bài dân ca quan h , dân ca Nga, dân ca Ý. Gi ng c a Ph ắ ị ng yêu c u cô hát đ y sao ch c là hay l m nên « ờ ờ i bài hát n a. Ch  Thao đã ghi c  vào s  nh ng l l ạ ớ ớ ư ộ   ng Đ nh là m t cô gái xinh x n. Cũng nh  các cô gái m i l n, cô nh y c m và + Ph ố ổ   ố ư ệ ườ ứ ủ t nh ng không đ t cháy n i ng kh c li quan tâm đ n hình th c c a mình. Chi n tr ườ ể  : « Tôi là con  ề ượ ẹ ủ ả tâm h n nh u c m c a cô. Cô bi c nhi u ng t mình đ p và đ ộ    » ; còn m t tôi thì các anh gái Hà N i. Nói m t cách khiêm t n, tôi là m t cô gái khá….. lái xe b o «ả ự ẻ ể ế t mình đ + Bi c cánh lính tr  đ  ý nh ng cô « ư ủ ả tình c m c a mình, nh ng ch a đ  lòng mình xao đ ng vì ai ạ ướ khoanh tay l i tr ủ yêu c a các cô gái Hà N i nh  chính cô đã thú nh n ế ­ Cô luôn yêu m n đ ng đ i c a mình, yêu m n và c m ph c t ế ườ ng S n. g p trên truy n đ ồ ng Tr

ậ ề ấ ệ ủ ả . 2. C m nh n v  ch t anh hùng trong công vi c c a cô

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

281

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ị ươ ặ ậ ng Đ nh xung phong ra m t tr n, cùng th  h  c a mình «

ơ ể c ng lai

ổ ế ẻ ọ    x  d c    do cho TQ. Cô ố ướ  – mà lòng ph i ph i d y t ệ ế ệ ủ ộ ậ ự  » đ  giành đ c l p t ổ ế

ườ

ể ể ườ ườ ướ ỉ ướ ẫ ộ ố ng không có lá xanh. Ch  có thân cây b  t

ạ ạ ể ữ ữ

ị

ố ọ ề ư ệ ủ

ấ ấ ẹ ố ượ ệ ủ    : « vi c c a ố   ng đ t l p vào h  bom,

ế ế ầ

ệ ủ ồ ư ổ ề : « có

ở ầ ấ ố

ả ậ ư ầ ẫ

ờ ể ư ấ ả ấ ề ạ ể ổ

ế ắ ư ổ ậ

ớ ẽ ề ế

ả ậ ầ ộ ộ

ả ế ầ  :

ộ ả ư ặ ồ

ế ả ắ ỗ ớ

ế ợ ế ầ ẽ ế

ủ ể ướ ớ  ». Lòng dũng c m c a cô nh c t i

ở ự ự ọ ượ ể ứ  tr ng.

c kích thích b i s  t ở ề ớ

ể ế ứ ỉ ơ

ả ắ ộ ế ế ắ

ỏ ậ i sao mình làm quá ch m. Nhanh lên m t tí

ự ở ầ ả ờ ơ ủ   ả ắ ừ  bên qu  bom, k  sát v i cái ch t  có th  đ n t c kh c, t ng c m giác c a ạ   ưỡ ẻ ả ở i x ng ch m  : « th nh tho ng l ị i c a vào da th t tôi, tôi rùng mình và   ộ ấ   ả ộ  ! V  qu  bom nóng. M t d u ạ    đó ch  phút ra tay. Cô ph i nhanh h n, m nh

ỗ ệ ơ ễ ộ

ế ằ  ».  Th n ch t n m ch c  ậ ượ ẳ ế ợ

ậ ổ ả ẽ ế ầ ắ ọ ờ

ổ ủ ả ế ẫ ị

ẩ ố ố

ợ : « tôi c n th n b  gói thu c mình xu ng cái l ủ ạ ạ

ứ ầ ổ ộ

ệ ư ở ả ượ ớ

ế ồ ế ế ổ ữ ố ữ ự ế ộ

ả ố ổ

ả ư ộ ồ ấ ộ ị ộ ữ ­ Là m t n  sinh, Ph ớ ậ ươ ứ TS đi c u n ế ra đi mà không ti c tu i thanh xuân, nguy n dâng hi n h t mình cho T  qu c.  ộ ở + Cô kể : « chúng tôi có ba ng  trong m t cái hang d i chân i. Ba cô gái. Chúng tôi    ấ ỏ ắ ở ị    loét, màu đ t đ , tr ng l n l n. Hai c hang b  đánh l ng đi qua tr cao đi m. Con đ ơ   ị ướ c khô cháy. Trên cao đi m tr ng tr n, bên đ ọ ơ ả cô và các  b n ph i ch y gi a ban ngày ph i mình ra gi a vùng tr ng đi m đánh phá   ủ c a máy bay đ ch.  + Cô nói v  công vi c c a mình g n gàng khô kh c, tĩnh nh  nh  không ạ ổ chúng tôi là ng i đây. KHi có bom n  thì ch y lên, đo kh i l  » .  đ m bom ch a n  và n u c n thì phá bom ư ế  ị ả  đâu nh  th + PĐnghĩ v  công vi c c a mình quá gi n d , cô cho là cái thú riêng ầ này không : đ t b c khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang  m ĩ xa d n. Th n kinh   ế ằ   ệ ị căng nh  chão, tim đ p b t ch p c  nh p đi u, chân ch y mà v n không hay bi t r ng ữ   ố , có th  ch c n a. kh p xung quanh có nhi u qu  bom ch a n . Có th  n  bây gi ạ ị ả ẽ ổ ». Gi n d  mà cũng th t anh hùng. Chi n tranh và đ n bom đã ấ ị Nh ng nh t đ nh s  n   ụ  ! ạ ở t. Th t đáng ph c làm cô l n lên, tr  thành dũng sĩ m nh m  mà cô không h  bi ậ ề ể .  ả 3. C m nh n v  tình th n dũng c m trong m t cu c phá bom đ y nguy hi m ầ ­ Lúc đ n g n qu  bom ườ ắ ẳ   i, nh ng r i m t c m giác + Trong không khí căng th ng và v ng l ng đ n r n ng ấ ả ợ ữ  : « tôi đ n g n qu  bom . C m th y ánh m t cás   b ng đ n v i cô làm cô không s  n a ấ ợ ữ chi n sĩ dõi theo mình, tôi không s  n a. Tôi s  không đi khom. Các anh  y không thích   ư  ả cái ki u đi khom khi có th  c  đàng hoàng mà b đ ế + Và khi đã  ư ọ ư cô nh  cũng tr  nên s c nh n h n và căng nh  dây đàn ườ ứ ộ ả vào qu  bom. M t ti ng đ ng s c đ n gai ng ấ ạ b ng th y t ẳ hi u ch ng lành c phép ch m ch  m t giây. h n nó, không đ ờ ợ ế ả   ­ Ti p đó là c m giác căng th ng ch  đ i ti ng n  c a qu  bom. Th t đáng s  cái công ệ ậ , lúc vi c ch c gi n Th n Ch t đó. Ai dám ch c là qu  bom s  không n  ngay bây gi   ế   ớ ớ ấ ẫ ươ ng đ nh đang lúi húi đào đào, b i b i  y. Th  mà cô v n không run tây, v n ti p Ph ỗ ỏ ậ ệ ụ    đã đào, châm t c cái công vi c đáng s ổ  ổ ấ ỗ ẩ ả ấ ồ i ch   n n p c a mình ngòi. Tôi kho  đ t r i ch y l  : li u mìn có n , bom có n ứ  ể không ? Không thì làm cách nào đ  châm mìn l n th  hai.. Nh ng qu  bom n . M t th ắ   c. Mùi thu c bom ti ng kì quái đ n váng óc. Ng c tôi nhói, m t cay mãi m i m  ra đ ụ   ấ ơ ộ bu n nôn. Ba ti ng n  n a ti p theo. Đ t r i l p b p, tan đi âm thanh trong nh ng b i ắ   ầ cây. M nh bom xé không khí, lao và rít vô hình trên đ u. B n qu  bom đã n . Th ng ừ r iồ  ! Nh ng m t đ ng đ i đã b  bom vùi    cánh tay Nho, túa ra, ng m vào ! Máu túa ra t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

282

ụ ượ c khóc trong ». Nh ng không ai đ

ầ ỗ ắ ắ ấ ầ ự ứ  phút r t c n s  c ng c i c a m i ng

ờ ấ ẹ ủ ộ ầ ề ỏ ủ ế

ế ế

ế ế ế ồ ư ỉ ế ầ ụ ể  »

ả ạ ề ườ ọ ỗ

ế ụ ự ề ơ ộ ỏ

ồ ữ ậ ắ ớ

ủ ộ

ạ ữ ữ ư ế ể ộ

ế ậ

ữ ữ ư ề hào v  nh ng chi n sĩ, nh ng thanh niên xung phong TS nh  Ph

ử ồ ị

ế ệ ế ữ ườ ươ ư ấ ắ ế ng nh  cô và th  h  nh ng ng

ộ ề

ọ ậ ủ ầ ữ   t  n và  h c t p tinh th n c a nh ng

ề ự ườ ư Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ầ ư đ t. Da xanh, m t nh m nghi n, qu n áo đ y b i… ườ ờ i.  gi ệ ­ Cái công vi c kh ng khi p bóp ngh t trái tim  y không ch  đ n m t l n trong đ i mà ầ ộ  : « Quen r i. M t ngày tôi phá bom đ n năm l n. Ngày nào ít đ n hàng ngày  : ba l n. Tôi ờ ộ có nghĩ đ n cái ch t. Nh ng m t cái ch t m  nh t, không c  th . ồ   ự ủ =>C m xúc và suy nghĩ chân th c c a cô đã truy n sang cho ng i đ c n i ni m đ ng ữ ộ ả c m yêu m n và s  kính ph c. M t cô n  sinh nh  bé, h n nhên, giàu m  m ng và   ậ ứ ả   nh y c m mà cũng th t anh hùng, th t x ng đáng v i nh ng kì tích kh c nghi trên ư ậ   ữ ế ườ ng TS bi tráng. M t ngày trong nh ng năm tháng TS c a cô là nh  v y. nh ng tuy n đ ử ị Nh ng trang l ch s  TS không th  quên ghi m t ngày nh  th .  C. K t lu n.  ế ươ   ự ng ­ Chúng ta luôn t ủ   ộ ữ ộ ủ Đ nh và đ ng đ i c a cô. L ch s  nh ng cu c kháng chi n và chi n th ng hào hùng c a ổ ể   i đã đ  máu dân t c không th  thi u nh ng t m g ộ ậ ủ cho n n đ c l p c a T  Qu c.  ­ Chúng ta càng yêu m n t ng ế ơ c hôm nay.

ị ữ ế ổ ố ế ự  hào v  cô,  càng bi ấ ướ ộ i nh  cô trong công cu c xây d ng đ t n                                            ====================

ữ ủ ồ ủ ẻ ẹ Đ  2ề  : « Nh ng ngôi sao xa xôi

ẻ ệ ứ ướ ừ t Nam trong cu c kháng chi n ch ng Mĩ c u n ổ    » c a Lê Minh Khuê là v  đ p tâm h n c a tu i ữ ế   c, v a có nh ng nét chung

ộ ữ ừ ữ ố tr  Vi đáng quý, v a mang nh ng nét riêng c a « ủ  nh ng ngôi sao xa xôi ». Hãy phân tích.

:

ọ ủ

ọ ố ử ư ẩ ế ớ ị

ị ộ ộ ư ườ ữ i bình d , đã làm nên cu c kháng chi n  y, đó là nh ng ng

ế ữ Nh ng ngôi sao xa xôi

ườ ộ ổ ọ ẫ   i c a nó v n ữ   i cùng v i l ch s  dân t c ta qua các tác ph m văn h c nh ….. Và có nh ng ữ ế ấ   i lính, nh ng cô t vế ề   » vi ặ     trinh   sát   m t i   nh   v y.   Ba   cô   gái   thanh   niên   h p   thành   m t   t

ữ ườ

ố

ị

ớ ặ ặ

ấ ướ ư c.

ộ

ượ ủ ữ ế » c a Lê Minh Khuê đ t năm 1971, khi c vi

ễ ệ ộ ố Dàn ý.  A. M  bàiở Cách 1 :   ộ ­ Cu c kháng chi n ch ng Mĩ đã đi qua….. nh ng ánh sáng chói l ồ ạ luôn t n t ườ con ng ữ thanh niên xung phong, nh ng chi n sĩ vô danh…. « ư ậ nh ng   con   ng ng…. đ ọ ế H  đã s ng và ch t. ả Gi n d  và bình tâm Không ai nh  m t đ t tên ọ Nh ng h  đã làm nên đ t n ồ (Ngã ba Đ ng L c) Cách 3 :  ­ Truy n «ệ  nh ng ngôi sao xa xôi ế cu c kháng chi n ch ng Mĩ đang di n ra vô cùng ác li t.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

283

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ể ạ

ể ườ ủ ộ ủ ữ

ơ ẹ ủ ườ ữ ẩ

ể ệ ố ộ ố ợ ồ ả

ờ t Nam th i ch ng Mĩ ạ

ườ ọ ậ ọ ệ ộ ố ­ Truy n  k  l ng trên m t cao đi m c a Tr sát và phá bom thông đ ấ ồ Mĩ. Qua đó th  hi n và ca ng i tâm h n và ph m ch t cao đ p c a nh ng ng ệ Vi ấ đ u và luôn l c quan tr ­ H  đã đ  l

ườ ữ ắ ế   ằ i đ c nh n ra r ng trong chi n ệ   i làm vi c ng qu c l n, có nh ng con ng

ng lai.  ấ ắ ng r t sâu s c, giúp ng ộ ườ ướ c m t c ủ ố ớ ấ ướ i cu c s ng c a ba cô gái thanh niên xung phong làm công tác trinh   ố   ườ ng S n nh ng năm tháng ch ng i con gái   ế    : H n nhiên, trong sáng trong cu c s ng, dũng c m trong chi n ướ ươ c t ộ ấ ượ ể ạ i m t  n t ộ ủ th ng vinh quang c a dân t c tr ả ả ổ và hi n dâng c  tu i xuân, c  máu c a mình cho đ t n c.

ả :

ọ ể ữ

ộ ạ ể ể ng S n,  t c là

ổ ươ

ở ế B. Thân bài. ố ế ấ 1. Hoàn c nh s ng và chi n đ u   ướ ộ ọ ở  trong m t hang d ­ H   ứ ườ ả ố  « l

ị ườ t ộ   i chân m t cao đi m gi a m t vùng tr ng đi m trên ở ơ ậ    n i t p trung nh t bom đ n và s  nguy hi m, ác ặ ớ   ng tích vì ư ự ố   ng nh  s  s ng  »…Nh ngữ

thân cây b  t ỉ ự t bao th ưở c khô cháy ấ  ».

ầ ế ự

ườ ế ơ ấ tuy n đ ng Tr ừ ệ ừ ơ ờ ạ ế  ph i đ i m t v i bom r i, đ n n .  Có bi t, t ng ngày, t ng gi li ẫ ộ  » t ấ ỏ ắ ị ườ ặ  : đ ạ  loét, màu đ t đ , tr ng l n l n ng b  đánh bom đ n gi c ỷ ệ  : « không có lá xanh » hai bên đ ị ướ b  hu  di ng, « ổ ễ ằ ữ cây r  n m lăn lóc, ng n ngang nh ng hòn đá to…. han r  trong lòng đ t ủ   ệ ộ ả =>Qu  là m t hi n th c khô kh c đ y mùi chi n tranh, nó không có màu xanh c a ỉ ấ ử ầ ự ố s  s ng, ch  th y t

ạ ặ ả ệ ệ ể

ọ ể

ị ớ ữ

ộ ạ ả ệ ữ ướ c tính kh i l ố ữ

ớ ầ ế ố ậ  th n luôn rình r p. ọ ạ t nguy hi m. H  ph i ch y trên cao   i càng đ c bi ­ Công vi c trinh sát, phá bom l ị ể  ủ ơ ữ ể đi m gi a ban ngày, ph i mình ra gi a vùng tr ng đi m đánh phá c a máy bay đ ch đ ư ổ ế ị ố ượ ng đ t đá b  bom đ ch đào x i, đ m nh ng qu  bom ch a n  và đo và    ể   ạ dùng nh ng kh i thu c n  đ t vào c nh nó đ  phá. Đó là m t công vi c ph i m o hi m v i cái ch t, luôn căng th ng th n kinh, đòi h i s  dũng c m và bình tĩnh h t s c.

ể ỏ ự ố ả ế ứ ứ ộ

ệ ấ ố ổ ặ ẳ ế + Không khí c a chi n tranh không gi ng nh  t ư ự ư ươ ở ậ ặ  : « Cu c s ng

ặ ậ

ớ ỉ

ệ ứ ự ế ầ ằ ố

ậ ế ủ ị ấ  », r i  «ồ ỉ ấ ả ng lai hay quá kh  có m t âm   ế   ẳ ộ ố  đây đã d y cho chúng tôi th ấ   ặ  ». Im l ng có nghĩa là cái ch t đang rình r p đâu đây, nó  p đ n b t ế ư ế Ch a h t, đó m i ch  là hi n th c lúc yên tĩnh, còn lúc có bom c a đ ch thì   ấ ế  chúng  ở ề  hai con   . Có khi bò trên cao đi m tr  v  hang, cô nào cũng ch  th y «

ị ắ ấ ặ ể ườ  », « hàm răng loá lên » khi c i, khuôn m t thì « lem lu cố  ».

ủ ạ đi u riêng. Ch ng h n nh  s  im l ng ự nào là s  im l ng ứ c  lúc nào.  sao ? « Nghe ti ng bom đ u tiên, có đ a ch t gi c, n m dán xu ng đ t tôi b  bom vùi luôn m t l p lánh ẻ ẹ ủ ổ ẻ

ố ệ ế

ế ả

ữ ọ ề ữ ế

ấ ẻ ư ố ộ ố

ộ ổ ờ ạ ự ấ ệ

ắ ộ ố

ế ỉ ữ

ử ề

ị ỹ ạ ệ ả ắ ồ ủ 2. V  đ p tâm h n c a ba cô gái thanh niên xung phong và cũng là c a tu i tr ộ t Nam trong cu c kháng chi n ch ng Mĩ. Vi ụ ả     :  C  ba cô, cô nào cũng đáng m n, đáng c m ph c a. Nh ng nét chung   ố   ờ ế ệ ­  H  đ u thu c th  h  nh ng cô gái thanh niên xung phong th i kì kháng chi n ch ng ươ ọ ị ng Đ nh v n là m t cô h c sinh thành ph ), có lí Mĩ mà tu i đ i còn r t tr  (nh  Ph   ưở ỉ  ơ ườ ng, tình nguy n vào cái n i mà cái s  m t còn ch t ng, đã t m xa gia đình, xa mái tr ọ ự   ư ồ ễ , h n nhiên, c ng hi n tu i thanh xuân. H  th c di n ra trong nháy m t, m t cách vô t ự ượ c nói  đây mà còn đ s  là nh ng anh hùng không t   ủ ế   ạ ế ở  » c a Ph m Ti n đ n  ố   ả Du t, «ậ  M nh trăng cu i ổ ở ự ế  bi t.  Nét chung này không ch  có  ư  G i em, cô thanh niên xung phong ẩ  nhi u tác ph m khác nh  « ủ ờ ố  » c a Lâm Th  M  D  và truy n ng n « Kho ng tr i h  bom

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

284

ạ ễ ủ ươ ặ ẹ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ng g ng m t đ p và đáng yêu

ờ ế ữ

ầ ế ệ

ợ ớ ườ ể ượ ố  chi n đ u, c  ba cô gái đ u có  tinh th n trách nhi m cao v i nhi m  ộ ắ ng, b t k

ể ả ố ệ ặ ớ ng th i kháng chi n ch ng Mĩ.  ề ả ồ ừ

ụ ườ

ươ ệ v ,ụ   ấ ể  ạ    nan dù ph i đ i m t v i máy bay và bom đ n ệ ng là hoàn thành nhi m v  ( d/c – sgk).  ể ạ ị ng Đ nh k  l i m t l n phá bom : « tôi m t qu  bom trên đ i. Nho, hai qu

ị ườ ả ướ ộ ầ ộ ả i cái chân h m ba­ri­e cũ. C nh t

ớ ắ ế ế ế ượ ả ng. Ch  Thao, m t qu  d  v ng l ng đ n phát s

ế ự ầ ẽ ổ ồ ả ớ ủ

ệ ấ i lòng đ ở ng tr  nên « ổ ố

ộ ư ạ ư ộ ả ả  : « Các anh cao x  có nhìn th y chúng tôi không ồ ộ ế

ổ ả ề ư

ị ự ộ

ồ ố ẹ ạ ằ

ử ộ ầ ờ ế ồ ả ố ả ỏ ờ

ấ ầ ưỡ ẻ ế ạ ị i x ng đào đ t, có lúc l

ấ ạ ậ

ấ ạ i sao mình l ẩ ị ưỡ ẻ ả ị ế ỗ ố

ộ

i làm  quá ch m th ậ ố ỏ ấ ơ ộ ấ ổ ạ ế ở ắ ạ ớ

ẳ

ệ ị ươ ấ t… .Ch  Thao v p ngã, Nho b  th ấ ậ

ị ấ ế ố ể ổ ầ ị ươ ữ ử ế ị

ộ ố ấ ở ườ ế ậ ế  chi n tr

ư ể ng Đ nh cho bi ổ ờ  Ph t

ọ ẫ ế ư ế ạ ị  ».

ằ ạ ả

ự ể

ặ ườ ự ữ ừ ể ng t

trinh sát m t đ ư ệ ủ ổ t c a t ị ữ ằ ị

ủ ế ầ ẳ   ng th t gian kh , nguy hi m và luôn căng th ng ươ ế  : « Tôi  ạ ụ ể ử  ể ệ   i c nh phá bom vô cùng nguy hi m, d ng nên ề    nh ng con ờ   ươ ng b ng th t. Ch  Thao, Nho, Đ nh nh  nh ng ngôi sao xa xôi sáng ng i ọ ấ ử ớ    v i

ị ử ư ữ ườ r ngừ  » c a Nguy n Minh Châu… T o thành bi u t ở ườ ủ c a nh ng cô gái m  đ ự ế ấ ­ Qua th c t ả lòng dũng c m không s  hi sinh, tình đ ng đ i g n bó. Có l nh là lên đ ố trong tình hu ng nào, nguy hi m không t quân thù, và đã lên đ ộ ả  + Nghe Ph ầ ế   ướ ng chi n d ầ   ợ ».  Đ n v i to  đ  ch t, đ n v i qu  bom c n ế ạ ộ ặ ườ tr ả t nó s  n  vào lúc nào , s  c u vi n tâm linh c a cô gái (nhân   ph i phá n  (mà không bi  ? » M cặ   ậ v t tôi) gi ng nh  m t  o  nh ườ   ầ  » nh ng cái h i h p d dù « quen r iồ  ». M t ngày chúng tôi phá bom đ n năm l n ng ả ấ ả ề ứ ổ : t ư   t c  đ u đ ng im, c  gió, nh  không h  thay đ i. Nh  cái c m giác ch  bom phát n ạ ồ : « Nó ch y, sinh đ ng và nh  nhàng ỉ ả   c  nh p tim trong l ng ng c. Ch  có chi c đ ng h ữ   đè lên nh ng con s  vĩnh c u….  ». Qu  bom có hai vòng tròn màu vàng n m l nh lùng ộ ụ ợ   trên m t b i cây khô, m t đ u vùi xu ng đ t. Th n ch t đang đ i ch . V  qu  bom ả ị   i x ng ch m vào qu  bom. Có lúc Đ nh nóng. Đ nh dùng l ế ! ...Hai m i phút đã trôi ươ   « rùng mình » vì c m th y t    đã đào, qua. Ti ng còi ch  Thao rúc lên,, Đ nh c n th n b  gói thu c mìn xu ng cái l ự   châm ngòi vào dây mìn. … ti ng không khí. Đ t r i l p b p. Bom n  váng óc, ng c đau ồ ượ   nhói, đôi m t cay mãi m i m  ra đ c. M  hôi th m vào môi, cát l o x o trong mi ng. ể ế ể Nguy hi m, căng th ng không th  nào k  xi   ng. ả ị ị   Bom n , h m s p, ch  Thao và Đ nh ph i moi đ t b  Nho lên. Máu túa ra, ng m vào đ tấ  »…Đ nh r a v t th ẹ   ng cho Nho, tiêm thu c, pha s a cho Nho, ch  Thao ngh n ngào….  + Cu c s ng và chi n đ u  ủ ộ nh ng h  v n bình tĩnh, ch  đ ng, luôn l c quan yêu đ i.  ờ ộ ế có nghĩ đ n cái ch t. Nh ng m t cái ch t m  nh t, không c  th …. ả ả =>Ph i nói r ng trong đo n văn tr  c nh phá bom trên cao đi m, Lê Minh Khuê đã s ệ ạ ả ụ d ng bút pháp hi n th c đ  tái hi n l ẫ ộ ượ ng đài v  khí phách anh hùng l m li m t t ườ ằ i b ng x ng ắ ữ lên nh ng s c xanh trong khói l a đ n bom. Chi n công th m l ng c a h  b t t năm tháng và lòng ng ặ ộ  :   i nh  nh ng n  anh hùng ngã ba Đ ng L c

ướ ồ c mình nhân h u

Có n

ạ ữ ấ « Đ t  n ờ ướ c tr i xoa d u v t th ằ Em n m d ờ ả ậ ị ế ươ ng đau ướ ấ i đ t sâu ằ

ả

ấ ư Nh  kho ng tr i đã n m yên trong đ t ồ Đêm đêm, tâm h n em to  sáng ờ ữ Nh ng vì sao ng i chói,  lung linh…

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

285

ả ờ ố ị ỹ ạ)

ữ ẻ ớ ­ H  đ u  là nh ng  cô gái tr  v i cu c s ng n i tâm phong phú đáng yêu

ẹ ễ

ơ ướ ả Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 (Kho ng tr i h  bom – Lâm Th  M  D ộ ố ễ ườ ế ệ ị

ồ ố

ơ ộ ả ắ ề ề ố i yêu, đ u s ng h n nhiên t

ươ ỗ

ư ộ ư ẹ ồ ờ ở ữ ấ ặ ầ ờ

ả ớ ề ấ ớ ấ ự ố ọ ọ ề  : d  c mễ ả   ộ ề ộ ố   ọ ồ xúc, nhi u m   c, hay m  m ng, d  vui, d  bu n. H  thích làm đ p cho cu c s ng ủ c a mình, ngay c  trong hoàn c nh chi n tr   ng ác li t. Nho thích thêu thùa, ch  Thao ị ơ ộ ươ chăm chép bài hát, Đ nh thích ng m mình trong g   ng, ng i bó g i m  m ng và hát… ọ ườ ẻ   i tr . Không lúc nào h  không C  ba đ u ch a có ng ớ : « mà tôi nhó m t cái gì ộ ư ộ ậ nh  v  Hà N i. M t tr n m a đá b t ng  tr  thành n i nh   ố ». N iỗ   ử ổ đ y, hình nh  m  tôi, cái c a s , ho c nh ng ngôi sao to trên b u tr i thành ph ứ nh   y chính là s  n i dài, quá kh , hôm nay và khát v ng mai sau.

ồ ố ả ậ ẻ ữ ư ữ

ả ự ơ ị

ữ ồ ố ừ

ạ ế ứ ứ ả

ồ ệ ứ ứ

ữ ặ ữ ọ ể ượ ủ ậ ng ra tr n.  ư ng nh  không th

ả ư ể     trong

ữ ườ ế ọ ạ ư ọ ậ t bao ẫ  ! ấ ế i nh  h  th t đáng trân tr ng bi

ườ

ề ự c và d  tính v  t

ế ế ự

ủ

ị ạ ờ ươ . Nh ng trong công vi c, ai cũng g m ch  v  tính c

ị

ườ

ấ ắ

ư ế ạ ợ ể ọ

ả ượ ạ ị ẳ ạ

ị ạ ỗ

ư ộ ị ẹ ộ

ẻ ắ « trông nó nh , mát m  nh  m t que kem tr ng ấ ễ ươ ươ ế ổ ỏ ị ế ng khi n Ph

ấ ắ

ấ ồ ố ậ

ướ ồ

ồ ị ế ả ơ

ố ẻ ơ : « v a t m  ừ ắ ở ướ ạ ư ẹ  ». H n nhiên là th  nh ng cô l . Đ n v  đang làm đ ả ườ ư ặ ớ ị ươ  : « Không ch t đâu i lo l ng

ổ

ấ ấ ấ ộ ệ ế ả

ấ ế ấ ặ ố ư ạ ộ ỉ ệ ­  Nh ng k  ni m s ng d y nh  nh ng kho ng sáng trong tâm h n trong tr o, ngây   ể ữ   ư ồ ữ th , d u dàng. Nh ng xúc c m h n nhiên nh  ngu n s ng, đi m t a, giúp h  thêm v ng ư ượ ạ ổ   ưở t qua n i. ng ch ng nh  không th  v vàng, s c m nh v t qua nh ng khó khăn t ậ  » và kho ng tr i xanh c a kí  c nh  » trong th  «ơ  Ph m Ti n Du t ư  ờ ả ờ « Kho ng tr i xanh ườ ữ ạ t là trong tâm h n nh ng trí th c trên đ có s c m nh vô hình đ c bi ả ự ưở => Qu  th c, đó là nh ng cô gái mang trong mình nh ng tính cách t ồ ồ ạ  : vô cùng gan d , dũng c m trong chi n đ u mà v n h n nhiên, vô t cùng t n t i ộ ố cu c s ng. Nh ng ng b. Nét riêng :  ủ ỗ ể ệ i th  hi n cái chung đó theo cách riêng c a mình.  ­ M i ng ề ươ ẻ  ơ ướ ừ ổ ưở ị ả ơ + Ch  Thao, t ng, ít nhi u có t ng tr i h n, m    tr ng lai có v ẻ   ộ ư ư ơ ủ ổ t th c h n, nh ng cũng không thi u nh ng khát khao và rung đ ng c a tu i tr . thi ỉ ỉ ị ỉ ủ « Áo lót c a ch  cái nào cũng thêu ch  màu i hay t a đôi lông mày c a mình, t a    ».Ch  l ị ề ạ   ư ư ỏ ế ệ nh  nh  cái tăm ng quy t, táo b o. ư ế ự  » : máy bay đ ch đ n nh ng ch  v n « ế ị ẫ ệ Ặ ự  bình tĩnh đ n phát b c  móc bánh  Đ c bi t là s  « ế   ướ ự ố ờ ạ ả quy trong túi, thong th  nhai c s  s ng và cái ch t i  dày d n tr  ». Có ai ng  con ng ợ ắ ặ ắ ạ ắ ị ấ   i, m t tái  th y máu, th y v t là ch  nh m m t l hàng ngày nh  th  l i s  máu, s  v t: « ị ị ượ mét ».Và không ai có th  quên đ  : nh c sai bét, gi ng thì chua, ch   chăm chép   c ch  hát ư   ạ ọ ộ i chua, ch  không hát trôi ch y đ bài hát dù ch ng thu c nh c, gi ng l c bài nào nh ng ồ ể ổ ch  l i có ba quy n s  dày chép bài hát và r i là ch  ng i chép bài h át.  ắ  », có  ẻ +  Nho là m t cô gái tr , xinh x n,  ắn » r t d  th ữ « cái c  tròn và nh ng chi c cúc áo nh  nh   ng Đ nh ố ứ ả ế « mu n b  nó lên tay  ». Nho r t thích t m su i ngay c  khi khúc su i đó đang ch a bom   ồ ứ   ổ ủ ố  d i su i lên, c n  ch m và r t h n nhiên – cái h n nhiên c a tr  th ả ầ ế t, Nho ng i, đòi ăn k o qu n áo    i bình th n vô cùng ườ ế   ệ ng kia mà. Vi c gì ph i khi n khi b  th ng ẫ   ắ  ». Ngay c  lúc đau đ n nh  v y nh ng g p m a đá, Nho v n ề ư ư ậ cho nhi u ng ư  :   « Nào, mày cho tao m y viên ở ậ   nh m d y, môi hé m  xoè tay xin m y viên đá m a ậ   n aữ  ». Đ c bi ặ t, khi   máy bay gi c đ n thì chi n đ u r t dũng c m, hành đ ng th t nhanh g nọ  : « Nho cu n tròn cái g i, c t nhanh vào túi   i chúng tôi, », Nho quay l ng l

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

286

ấ ầ ủ

ườ ị ậ ơ ế

ị ươ ắ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ầ ấ ề ấ ượ i nhi u  n t ầ  » … Và trong m t l n phá bom, cô đã b  s p h m, đ t ph  kín ự ố i con gái  y, s  s ng luôn cao h n cái ch t. ng sâu s c trong lòng ta.   Ph

ẹ ọ

ư ồ ả ơ ộ ươ ạ ộ

ỉ ệ ữ ề ổ

ố ủ ỉ ệ ấ ế ậ ả ộ ữ ư ề ệ ố

ư ạ ố

ể ặ ẻ

ộ ấ ữ ườ ườ ế ủ ư ẫ

ắ ụ ch p cái mũ s t lên đ u ườ ữ ẽ ớ  v i nh ng ng i. Có l lên ng ị ể ạ ươ ng Đ nh ng Đ nh là cô gái đ  l + Ph   ử ạ   ố ộ ẻ cũng tr  trung nh  Nho là m t cô h c sinh thành ph  xinh đ p, dũng c m trong l a đ n, ả ố   ồ ng đ ng đ i. Cô r t nh y c m và h n nhiên, thích m  m ng và hay s ng giàu yêu th ớ ừ ề ủ    v  gia đình và v  thành ph  c a mình. (d/c). v i nh ng k  ni m c a tu i thi u n  vô t ạ Ở ạ    đo n cu i truy n, sau khi tr n m a đá t nh, là c  m t dòng thác k  ni m v  gia đình, ề   v  thành ph  trào lên và xoáy m nh nh  sóng trong tâm trí cô gái. Có th  nói đây là ủ ữ ộ   ng tham gia đánh gi c, tuy gian nh ng nét riêng c a các cô gái tr  Hà N i vào chi n tr ữ ượ ổ kh  nh ng v n gi    tình và đáng i Hà N i, r t tr c cái phong cách riêng c a ng  đ yêu.

ậ ố ữ ơ  Nh ng nét riêng đó đã làm cho các nhân v t s ng h n và cũng đáng yêu h n. Trái

ả ữ ơ  » mãi mãi lung linh, to  sáng. ỏ ự ủ ọ tim đ  r c c a h  là « nh ng ngôi sao xa xôi

ậ

ư ữ ọ

ủ ữ

ệ i nh ng năm tháng hào hùng c a đ t n ế ườ ế ố

ạ ệ ẹ ủ trinh sát m t đ

ữ ủ ủ ọ ặ ườ ờ ủ ố ặ ầ

ế C. K t lu n. ươ ơ ế  Nh ng ngôi sao xa   ­ Chi n tranh đã qua đi, sau h n ba m i năm, nh ng đ c truy n « ủ ấ ướ   ư ượ ố c s ng l c. xôi » c a Lê Minh Khuê, ta nh  đ ủ   ả ạ i hình  nh tuy t đ p và nh ng chi n công phi th Nhà văn khi n lòng ta s ng l ng c a ạ ủ ị ổ ng, c a Đ nh, c a Nho, c a Thao, c a hàng ngàn, hàng v n cô thanh t   ấ   ộ ế niên xung phong th i ch ng Mĩ. Chi n công th m l ng c a h  mãi mãi là m t bài ca b t .ử t

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Chuyªn ®Ò 5: V¨n nghÞ luËn vµ kÞch

Ề Ọ BÀN V  Đ C SÁCH

­Chu Quang Ti m­ề

Ứ Ơ Ả Ế

A­ TÓM T T KI N TH C C  B N  1­ Tác gi Ắ  :ả

ậ ọ ọ

ổ ế ọ ệ ề ầ ế ủ ề

ế ủ   ­ Chu Quang Ti m (1897­1986) là nhà mĩ h c và lí lu n văn h c n i ti ng c a   t c a mình ông đã nhi u l n bàn v  chuy n đ c sách. ỹ   t này là k t qu  c a quá trình tích lu  kinh nghi m, dày công suy nghĩ, là

ườ ướ ố ế ệ ầ i đi tr ệ ề ạ c mu n truy n l i cho các th  h  sau. ề ữ ế i bàn đ y tâm huy t c a ng

ố Trung Qu c. Trong nh ng bài vi ả ủ Riêng bài vi ế ủ ờ ữ nh ng l 2­ Tác ph mẩ  : ộ  : a) N i dung

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

287

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ừ ẽ ệ xác đáng v a giàu kinh nghi m th c t

ả ẳ ượ ố ụ ế ừ ặ

ầ ế ế ệ

ệ ế ủ t c a vi c đ c sách. Ti p đó bài vi ọ

ọ ự ầ ồ ọ

ọ ự ế   . ầ   ị  kh ng đ nh t m t nêu ra các khó khăn,   ế   ủ ầ ệ ủ t ọ ươ   ng pháp đ c sách (bao g m cách l a ch n sách c n đ c và cách ệ

ế t đã làm sáng t

ề ọ t v a có lí l ­ Bàn v  đ c sách là bài vi ẽ ợ ả c trích có b  c c ch t ch , h p lí. Sau khi vào bài, tác gi Văn b n đ ọ ọ quan tr ng, ý nghĩa c n thi ạ ễ ặ nguy h i d  g p c a vi c đ c sách trong tình hình hi n nay. Ph n chính c a bài vi ề ể dành đ  bàn v  ph ả ế đ c th  nào cho có hi u qu ). ắ ự ­ B ng s  phân tích ng n g n rõ ràng bài vi ườ ọ ạ

ỏ ư ờ ạ ỹ ượ ườ ừ

i tìm tòi, tích lu  đ ố ề ở ữ ể ầ ộ ị

ạ ọ ng phát tri n h c thu t c a nhân lo i. Vì sách có ý nghĩa quan tr ng nh  th

ọ ứ ấ ơ ả ể ộ ườ ủ ố ỹ

ằ ủ  ý nghĩa c a sách trên   ứ   ọ ể ủ ng phát tri n c a nhân lo i. Sách đã ghi chép, cô đúc và l u truy n m i tri th c, con đ ự ọ   m i thành t u mà loài ng c qua t ng th i đ i, tr  thành kho tàng ữ ố ủ ả c a c i tinh th n quý báu. Nh ng cu n sách có giá tr  có th  xem là nh ng c t m c trên   ư ế  ậ ủ con đ ỗ   nên đ c sách là m t con đ ng tích lu , nâng cao v n tri th c r t c  b n c a m i ng ườ ọ i.ườ

ệ ệ ề ố ả

ộ ẽ

ọ ế ự ề ể ọ ọ , có th c t ọ ữ ọ ộ ớ ọ

ể ỳ ứ ả

ở ả   ­ Trong b i c nh hi n nay, sách v  ngày càng nhi u thì vi c đ c càng ph i có ự ế ằ   ậ ng pháp. Chu Quang Ti m đã bàn lu n, phân tích m t cách có lí l  r ng ữ ế ợ   t l a ch n sách đ  đ c, k t h p gi a đ c r ng v i đ c sâu, gi a đ c sách ọ   ng th c v i đ c sách chuyên môn. Vi c đ c sách không th  tu  h ng mà ph i có ạ ệ ả ừ ọ ừ ề ẫ ị

ậ ề ọ ế ẩ ẫ

ứ ấ ỗ ề ấ ả ả ươ ph ầ c n bi ứ ớ ọ ườ th ụ ế k  ho ch, có m c đích kiên đ nh, ph i v a đ c v a nghi n ng m. ệ b) Ngh  thu t  ở   ­ Bàn v  đ c sách là tác ph m ngh  lu n có tính thuy t ph c, s c h p d n cao b i    dùng ụ i văn giàu hình  nh nhi u ch  tác gi

ắ ự ố ụ ẫ ị ậ ở ờ ừ ừ ạ cách trình bày v a đ t lí v a th u tình, b i l ậ ụ ể ị cách nói ví von th t c  th  và thú v . ẽ ợ ặ ế t ch t ch , h p lí d n d t t nhiên.

ọ ườ ầ ấ ọ ­ B  c c bài vi ủ ề c) Ch  đ   ọ Đ c sách là con đ

ớ ọ

ữ ọ ả ị

ẫ

Ề

Ạ ề ể

ế ợ   ỹ ể ng quan tr ng đ  tích lu  nâng cao h c v n. C n k t h p ứ ớ ọ ệ   ườ ữ ọ ộ ng th c v i đ c sách chuyên môn. Vi c gi a đ c r ng v i đ c sâu, gi a đ c sách th ả ừ ọ   ụ ạ ế ể ỳ ứ ọ đ c sách không th  tu  h ng mà ph i có k  ho ch, có m c đích kiên đ nh, ph i v a đ c ề ừ v a nghi n ng m. B­ CÁC D NG Đ ặ ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  1 :ề

ắ ủ ậ ấ ế ị ậ ủ t này là gì ? Hãy tóm t ể t các lu n đi m c a tác gi ả

ấ

ề ọ ị ậ

ề V n đ  ngh  lu n c a bài vi ề ấ ể khi tri n khai v n đ   y ? G i ý :ợ ấ ề ­ V n đ  ngh  lu n : Bàn v  đ c sách ậ ­ Lu n đi m :

ể ầ ọ ầ

ườ

ệ ọ t c a vi c đ c sách ể ủ ạ ng phát tri n c a nhân lo i ứ ọ ườ ộ ố ế ủ + T m quan tr ng, ý nghĩa c n thi ­> Sách có ý nghĩa quan tr ng trên con đ ­> Đ c sách là m t con đ ng tích lu , nâng cao v n tri th c.

ỹ ọ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

288

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ướ ạ ễ ắ ệ ọ + Nêu các khó khăn, các thiên h ả ủ ng sai l c d  m c ph i c a vi c đ c sách trong

ệ

ế

i ta không chuyên sâu. ượ ọ ạ ướ c đ c l c h ng

ễ ng pháp đ c sách

tình hình hi n nay ườ ề ­> Sách nhi u khi n ng ế ề ­> Sách nhi u d  khi n ng ọ ề ươ + Bàn v  ph ọ ­> Cách ch n sách ọ ­> Cách đ c sách

Đ  2 :ề

ế ề ọ ề t n i dung chính bài vi ủ t “Bàn v  đ c sách” c a Chu Quang Ti m trong

ắ ộ Tóm t ế ả kho ng 2 đ n 3 câu ? G i ý :ợ

ầ ọ t nêu t m quan tr ng, ý nghĩa c a vi c đ c sách, các khó khăn nguy h i d

ế Bài vi ệ ủ ệ ọ ừ ự ư ọ ọ

ặ ọ ệ ọ ạ ễ  ủ ầ   ệ g p c a vi c đ c sách trong tình hình hi n nay. T  đó đ a ra cách l a ch n sách c n ả ư ế đ c và cách đ c nh  th  nào cho hi u qu .

ề ể ặ

ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m  Đ  1 :ề

ờ ư ế ủ ề ầ ấ ọ Qua l i bàn c a Chu Quang Ti m, em th y sách có t m quan tr ng nh  th  nào ?

ọ ậ ệ ể ề ọ : H c sinh phát bi u nh n th c c a mình v  ý nghĩa c a vi c đ c sách trên con

ắ ạ ế ể ủ ệ ọ Vi c đ c sách có ý nghĩa gì ? G i ý ợ ườ đ ng phát tri n c a nhân lo i vi

ủ ả ọ ự ề ọ ­ Sách đã ghi chép cô đúc và l u truy n m i tri th c, m i thành t u mà loài ng ườ   i

ừ

ườ ữ ữ ộ ố ng phát

ể ạ

ứ ủ ả t thành bài văn ng n đ m b o các ý chính sau: ứ ư ờ ạ ỹ đã tìm tòi, tích lu  qua t ng th i đ i. ị ố ậ ủ tri n h c thu t c a nhân lo i. ở ườ ủ ả ầ ượ   i thu l m,

ố ấ suy ng m su t m y nghìn năm nay.

ủ ọ ộ ờ ỹ ể ­ Nh ng cu n sách có giá tr  có th  xem là nh ng c t m c trên con đ ọ ­ Sách tr  thành kho tàng quý báu c a di s n tinh th n mà loài ng ẫ ọ ­ Vì ý nghĩa quan tr ng c a sách nên đ c sách là m t con đ ng tích lu  nâng cao

Ề

ặ ể

ủ ề ề ươ ồ ọ i bàn c a Chu Quang Ti m v  ph ng pháp đ c sách (bao g m cách

ọ ỹ ế ề ọ ế   ố ấ  ch  “Đ c sách không c t l y nhi u” cho đ n h t.

tri th c.ứ Ậ C­ BÀI T P V  NHÀ : ề ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  2 :ề                 ờ Phân tích l ể ọ ự ọ ọ l a ch n sách đ  đ c và cách đ c). ả ừ ỗ ọ ợ H c sinh đ c k  văn b n t G i ý :  Suy nghĩ và phân tích theo các ý chính sau :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

289

ể ọ ọ ố

ủ ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ữ   ư ế ế ầ ự t c n l a ch n sách đ  đ c nh  th  nào, m i quan h  gi a  bài vi ớ ế ậ ở ạ    lĩnh v c g n gũi, k  c n v i chuyên môn c a mình ng, lo i sách

ả ườ ệ ơ ả ạ

ậ ụ ể ủ ả ề ờ ầ ộ ọ ­ Theo tác gi ự ầ lo i sách thông th và lo i sách tài li u c  b n, chuyên sâu ra sao ? ­ L i bàn th t c  th  c a tác gi v  cách đ c sách (thái đ , tinh th n, ph ươ   ng

ể ề ặ

pháp khi đ c).ọ ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m : Đ  2 :ề

ả ậ ế ủ ể bài vi

ị ấ ề ậ ề ề ẳ ậ Nh n xét v  cách l p lu n, trình bày c a tác gi ị ậ ể ể ạ   t. Phát bi u thu ho ch ả Bàn   ọ

?

ả ượ ả c các ý chính sau :

ừ ạ ừ ấ i bàn và cách trình bày v a đ t lý v a th u tình

ứ ệ ẫ

ế t ch t ch , h p lý. ữ ệ ủ ế ệ ặ ủ c a em v  cách kh ng đ nh, tri n khai v n đ  ngh  lu n sau khi đ c – hi u văn b n  ề ọ v  đ c sách G i ý :ợ ế t thành bài văn đ m b o đ HS vi ờ ộ ­ N i dung l ặ ố ụ ­ B  c c bài vi ự ế ợ ẽ ­ S  k t h p gi a lí l ọ ­ Gi ng đi u c a tác gi ự ế , nh n đ nh v i kinh nghi m, d n ch ng th c t ố ả t là l ẽ ợ ớ ị ậ  cùng cách vi ả t giàu hình  nh (đ c bi . ậ   i ví von th t

ị ụ ể c  th  và thú v ).

ị ậ ế ẫ

ể ể ị

ụ ề ể ậ ị ậ ượ ộ ổ ậ c n i b t, đ c gi

ủ ế ế ụ ấ ẫ ứ ấ => Bài ngh  lu n có tính thuy t ph c, s c h p d n cao. ậ ẳ ạ   ­ Trình bày thu ho ch c a mình v  cách kh ng đ nh, tri n khai lu n đi m trong ứ   ả ượ ể m t bài văn ngh  lu n (làm th  nào đ  lu n đi m đ i thích, ch ng minh rõ ràng và giàu tính thuy t ph c h p d n).

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ủ

Ế

Ệ

TI NG NÓI C A VĂN NGH

ễ ­Nguy n Đình Thi­

Ứ Ơ Ả Ế

A­ TÓM T T KI N TH C C  B N  1­ Tác gi Ắ  :ả

ễ ề ệ ề ặ

ớ ẩ ữ ậ ộ

ơ ạ ộ ệ ừ ấ ớ ự ề ỗ  r t s m, trên m i lĩnh v c đ u đ

ẩ i nh ng tác ph m n i ti ng..

ổ ế ễ ể ạ ủ ạ ơ

ị ẽ ớ ụ ề ậ ủ ạ ặ ắ ộ

ậ ạ ộ ệ ặ ậ ờ ặ

ườ ờ ề ấ ể ỉ  ộ ­ Nguy n Đình Thi (1924­2003) là m t ngh  sĩ tài năng v  nhi u m t, không ch ạ ị ổ ế n i ti ng v i nh ng tác ph m th , văn nh c k ch ông còn là m t cây bút lí lu n phê bình   ể  ắ ả s c s o. Ông tham gia vào các ho t đ ng văn ngh  t ữ ạ l ể   ­ Sáng tác c a Nguy n Đình Thi có nhi u th  lo i : th , nh c, văn xuôi, k ch, ti u ờ   lu n phê bình ... Cu c đ i sáng t o ngh  thu t c a ông g n bó ch t ch  v i c ôc đ i ệ t trên m t tr n văn ngh . ho t đ ng cách m ng, đ c bi ế Thu đông năm nay  (truy n),ệ   ể Xung kích  (ti u thuy t)     (truy nệ   ậ ọ   (ti u lu n),   ấ   (th ),  ơ M y v n đ  văn h c Bên b  sông Lô ệ ạ ẩ ­ Các tác ph m chính :   ế i chi n sĩ Ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

290

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ề ấ ệ ệ ể ậ     (ti u lu n), ng trong văn ngh  hi n nay

ề ả ọ i th

ồ ệ ự ế

ượ ắ ậ ộ

ng n),  ắ M t s  v n đ  đ u tranh t ư ưở ộ ố ấ  t ế ể V  bỡ ờ (ti u thuy t) ... ị Con nai đen (k ch),  ượ ưở ậ ả c nh n gi  đã đ ­ Tác gi ủ ế ậ ể ­ Ti u lu n “Ti ng nói c a văn ngh ” đ oc vi ấ ả ậ ủ ệ ả ộ

ậ ệ ng H  Chí Minh v  văn h c ngh  thu t (1996). ấ ấ ề  ố M y v n đ t 1948, in trong cu n  ể ệ   văn h cọ  (lí lu n phê bình, xu t b n 1956), có n i dung lí lu n sâu s c, đ c th  hi n ữ qua nh ng rung c m chân thành c a m t trái tim ngh  sĩ. 2­ Tác ph mẩ  : ộ  : a) N i dung

ế c Nguy n Đình Thi vi ủ ­ Ti ng nói c a văn ngh  đ

ự

ạ ủ ế ế ậ ố ớ ắ ệ ượ ữ ớ ờ ồ

ế ộ ệ ườ c tác gi

ớ ờ ố ế ỳ ệ ủ ầ ượ ấ

ế ứ ạ ổ ủ ộ ể ệ ủ

ắ ễ

ệ ể

ư ệ ộ ớ

ự ạ ỗ ậ ậ ớ ủ ệ ẩ

ộ   ờ ỳ ầ ễ t năm 1948 th i k  đ u cu c ọ   ộ ề kháng chi n ch ng Pháp. Nh ng năm này chúng ta đang xây d ng m t n n văn h c ậ ệ ngh  thu t m i g n bó v i đ i s ng kháng chi n vĩ đ i c a nhân dân, đ m đà tính dân   ả  ộ ạ ng đ t c đ i chúng. Vì th  n i dung và s c m nh k  di u c a văn ngh  th ả   ế ắ g n v i đ i s ng phong phú, sôi n i c a qu n chúng nhân dân đang chi n đ u và s n ậ xu t. ấ Ti ng nói c a văn ngh ệ có n i dung lí lu n sâu s c, th  hi n nhi ữ   ệ t tình nh ng ế ườ i ngh  sĩ kháng chi n Nguy n Đình Thi. rung c m chân thành c a ng ậ ủ ả ừ ư ưở  t ủ ớ ộ ả ­ Bài văn có h  th ng lu n đi m nh  sau : + N i dung ti ng nói c a văn ngh  : Cùng v i th c t ẻ m i m ,  là t m t cách s ng c a tâm h n, t

ủ ệ ố ứ   ế i khách quan là nh n th c ệ ng, tình c m c a cá nhân ngh  sĩ. M i tác ph m ngh  thu t l n là   ắ ổ ẳ  đó làm thay đ i h n m t ta nhìn, óc ta nghĩ. ế ố ớ ệ ấ ầ ố ế ườ ồ + Ti ng nói c a văn ngh  r t c n thi ộ t đ i v i cu c s ng con ng ấ i, nh t là

ấ ả ả ổ ủ ủ ế ố ộ

ứ ố ủ trong hoàn c nh chi n đ u, s n xu t vô cùng gian kh  c a dân t c. ả ỳ ệ

ộ ỗ ớ ườ ệ ủ ấ ả ả ữ ả ậ i qua nh ng rung c m sâu xa t

ậ

ặ ắ ị ậ

ặ

ắ ự ẫ ề ơ ẫ ề ế ề nhiên. ứ t giàu hình  nh, có nhi u d n ch ng v  th  văn, v  câu chuy n th c t ự ế

ệ ệ ể ế ể ậ ị đ  kh ng đ nh các ý ki n, các nh n đ nh tăng thêm s c h p d n cho bài ti u lu n.

ư ệ ặ ầ ố ứ ấ ẫ ế t huy t, đ c bi ph n cu i. ệ ở t

ở   ạ + Văn ngh  có kh  năng c m hóa, s c m nh lôi cu n c a nó th t là k  di u, b i ự  ế đó là ti ng nói c a tình c m, tác đ ng t i m i con ng trái tim. ệ b) Ngh  thu t  Là bài văn ngh  lu n đ c s c : ẽ ợ ố ụ ­ B  c c ch t ch , h p lí, cách d n d t t ả ­ Cách vi ị ẳ ọ ­ Gi ng văn chân thành, say s a, giàu nhi c) Ch  đủ ề

ỳ ệ ồ ị ố ẳ

ủ ệ ọ ữ ễ ớ ạ ữ   ả Nguy n Đình Thi đã kh ng đ nh văn ngh  là m i dây đ ng c m k  di u gi a   t, sâu xa c a trái tim. Văn ngh  giúp

ệ ồ ộ ơ ự ệ  hoàn thi n nhân cách tâm h n mình. i đ

c s ng phong phú h n và t Ề

ườ ượ ố Ạ ề

ủ ế ể ườ ầ i c n đ n ti ng nói c a văn ngh  ?

ệ ệ ố ớ ờ ố ế ế ủ ườ t c a văn ngh  đ i v i đ i s ng con ng ụ ể i. C  th  : ệ ệ ngh  sĩ v i b n đ c qua nh ng rung đ ng mãnh li cho con ng B­ CÁC D NG Đ ặ ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  1 : ề Vì sao con ng ự ầ G i ýợ  : HS nêu s  c n thi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

291

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ệ ủ ơ ầ ộ ờ ớ ơ

ớ ­ Văn ngh  giúp chúng ta đ ỗ ư ọ ẩ

ượ ố ớ ấ ộ ế ỏ ấ ọ

nhòa đi, ánh sáng  y b y gi ườ ắ c s ng đ y đ  h n, phong phú h n v i cu c đ i và     v i chính mình. “M i tác ph m l n nh  r i vào bên trong chúng ta m t ánh sáng riêng, ệ   ờ ế ờ không bao gi  bi n thành c a ta, và chi u t a lên m i vi c chúng ta s ng, m i con ng ủ ổ ẳ i ta g p, làm cho ta thay đ i h n m t ta nhìn, óc ta nghĩ”.

ộ ố ớ ố ­ Trong tr

ặ ườ ị i b  ngăn cách v i cu c s ng, ti ng nói c a văn ngh ộ ế ớ ấ ả ủ ữ ự ố ườ ợ ờ ệ    t c  nh ng s  s ng, ng bên ngoài, v i t

ạ ộ ữ ầ

ổ ệ ữ ­ Văn ngh  góp ph n làm t

ẩ ế ạ ườ ắ i mát sinh ho t kh c kh  hàng ngày, gi ả t rung c m và i vui lên, bi ờ ứ   cho “đ i c ơ  ướ c m

ọ ợ ườ ng h p con ng ặ ọ ớ ộ càng là s i dây bu c ch t h  v i cu c đ i th ồ ho t đ ng, nh ng vui bu n g n gũi. ươ ầ ệ i”. Tác ph m văn ngh  hay giúp cho con ng ấ ả ự

ế i s  ra sao ?

ọ ệ ờ ố ụ ệ ố ớ

ả ị ộ ờ Theo em n u không có văn ngh  đ i s ng con ng Th c ch t đây là câu h i v  tác d ng, ý nghĩa c a văn ngh  đ i v i con ng ừ ườ ẽ ườ   ủ i    đ nh “n u không có văn ngh  ...”. D a vào tác d ng và ý nghĩa

ự ể ườ ễ ươ t ắ trong cu c đ i còn l m v t v  c c nh c. Đ  2 : ề ợ G i ý : ư nh ng t ủ c a văn ngh  đ i v i con ng

ấ ự ố  tình hu ng gi ệ ố ớ ứ ỏ ề ụ ệ ế i mà Nguy n Đình Thi đã nêu đ  phân tích : ườ ẽ ờ ố

ầ ủ ố ườ ớ ậ ế ệ ữ ệ ế ệ i s  ra sao n u không có văn ngh  ? ộ   ườ ớ i v i cu c i v i con ng

ố ớ ờ ố ụ ắ ạ ổ

ủ

ể ặ

­ Nh n th c, đ i s ng tinh th n c a con ng ­ N u không có văn ngh  thì m i quan h  gi a con ng ẽ ố s ng s  ra sao ? ố ớ   ệ ­ Văn ngh  có tác d ng gì đ i v i đ i s ng sinh ho t kh c kh  hàng ngày, đ i v i ồ ả tâm h n c m xúc c a chúng ta ? ề ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m  Đ  1 :ề

ắ ệ ố ề ố ụ ủ ể ậ ế ậ t h  th ng lu n đi m và nh n xét v  b  c c c a văn b n ủ   ả Ti ng nói c a

Tóm t văn nghệ ? G i ý ợ :

ể

ộ ư ệ ớ

ự ạ ỗ ậ ậ ớ ủ ệ ẩ

ư ưở  t ủ ậ ủ ả ừ ớ ộ ­ Bài văn có h  th ng lu n đi m nh  sau : + N i dung ti ng nói c a văn ngh  : Cùng v i th c t ẻ m i m ,  là t m t cách s ng c a tâm h n, t

ệ ố ứ   ế i khách quan là nh n th c ệ   ng, tình c m c a cá nhân ngh  sĩ. M i tác ph m ngh  thu t l n là ổ ẳ ắ  đó làm thay đ i h n m t ta nhìn, óc ta nghĩ. ế ố ớ ệ ấ ầ ố ế ườ ồ + Ti ng nói c a văn ngh  r t c n thi ộ t đ i v i cu c s ng con ng ấ i, nh t là

ả ổ ủ ả ấ ủ ế ố ộ

trong hoàn c nh chi n đ u, s n xu t vô cùng gian kh  c a dân t c. ả ố ủ ỳ ệ ứ

ấ ả ả ệ ủ ườ ữ ả ớ ộ ỗ ậ i qua nh ng rung c m sâu xa t

ở   ạ + Văn ngh  có kh  năng c m hóa, s c m nh lôi cu n c a nó th t là k  di u, b i ự  ế đó là ti ng nói c a tình c m, tác đ ng t i m i con ng trái tim.

ự ả ừ ể ẫ ẽ ợ nhiên. Các lu n đi m v a có s  gi ­ B  c c ch t ch , h p lí, d n d t t

ắ ự ự ướ ộ ậ i thích ng càng lúc càng phân tích sâu nhiên theo h

ạ

ể ặ ạ ặ ố ụ ố ế ừ cho nhau v a n i ti p nhau m t cách t ệ ủ ư ặ ứ s c m nh đ c tr ng c a văn ngh . Ề Ậ C­ BÀI T P V  NHÀ : ề 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

292

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ằ ườ ậ ế ườ ọ ả i đ c, ng i xem b ng cách nào mà có kh

ế

ớ ườ ệ ế ườ ọ ả ng văn ngh  đ n v i ng i đ c và kh  năng k ỳ

ồ ừ ộ ệ ắ ườ ­ S c m nh riêng c a văn ngh  b t ngu n t ủ  n i dung c a nó và con đ ng mà

ế ứ ớ ủ ườ

nó đ n v i ng ệ ẩ

ệ ứ ự ủ ư ưở

ả ờ ố ấ ượ ữ ả

ệ ẩ ả ứ ệ ng tình c m ...

ồ ứ ặ ả ộ ệ ấ ằ

Đ  2 :ề                 ệ ẩ Tác ph m ngh  thu t đ n v i ng ỳ ệ ư năng k  di u đ n nh  vây ? ầ ọ G i ý :ợ  H c sinh c n phân tích con đ ụ ể ệ ủ di u c a nó. C  th  các ý chính sau : ạ ườ ọ i đ c, ng i nghe. ậ ế ủ ồ ủ ườ ghét, n i vui, bu n c a con ng i trong đ i s ng sinh đ ng. T  t ắ không khô khan, trìu t ậ ộ ngh  lay đ ng c m xúc đi vào nh n th c, tâm h n chúng ta qua con đ ệ ệ ự ư ậ ầ ệ ậ ­ Ngh  thu t là ti ng nói c a tình c m. Tác ph m văn ngh  ch a đ ng tình yêu,   ậ   ộ ỗ ng c a ngh  thu t ừ   ng mà l ng sâu, th m vào nh ng c m xúc. T  đó tác ph m văn ườ ọ   t  y, văn ngh  góp ph n giúp m i ứ    xây d ng mình. Nh  v y văn ngh  th c hi n các ch c

ộ ­ Khi tác đ ng b ng n i dung, cách th c đ c bi ự ứ ườ ự  nh n th c mình, t i t ủ ự ệ ề ắ ự

ả  nhiên, có hi u qu  lâu b n sâu s c. ể ặ

ng ộ năng c a nó m t cách t ề ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m : Đ  1 :ề

ộ ể ệ ủ

ọ ế ợ ệ ả Em hãy phân tích n i dung ph n ánh, th  hi n c a văn ngh . ả H c sinh vi G i ý :

ủ ệ ẩ

ả ể ệ ố

ườ ệ ộ ườ ườ ấ ả ờ ố ề ẩ i. N i dung tác ph m văn ngh  còn là t ậ ư ưở  t ệ i ngh  sĩ.   ế ớ   i i, th  gi ủ   ng, t m lòng c a

ệ t thành bài văn đ m b o các ý chính sau : ­ Tác ph m văn ngh  ph n ánh đ i s ng thông qua cái nhìn c a ng ệ ậ Văn ngh  t p trung khám phá, th  hi n chi u sâu tính cách, s  ph n con ng ủ bên trong c a con ng ử ắ ngh  sĩ g i g m trong đó.

ẩ ệ ứ ế ấ

ữ ệ ế ự   i thuy t lí khô khan mà ch a đ ng   t c  nh ng say s a, vui bu n, yêu ghét, m  m ng c a ngh  sĩ. Nó mang đ n cho

ờ ữ ­ Tác ph m văn ngh  không c t lên nh ng l ơ ộ ữ ồ ỡ ướ ộ

ư ấ ả t ộ chúng ta bao rung đ ng, bao ng  ngàng tr ủ ườ ế ệ ấ ng ch ng r t quen thu c. ­ N i dung c a văn ngh  còn là rung c m và nh n th c c a t ng ng ậ   i ti p nh n.

ủ ề ưở c nh ng đi u t ả ậ ừ ườ ậ ộ ẽ ượ i xem. Nó s  đ

ế ệ ườ ọ c m  r ng, phát huy vô t n qua t ng th  h  ng ệ ệ ụ ể ừ ứ ủ ừ i đ c, ng ự Tóm l

ủ ế ủ ườ ả ở ộ ộ i, n i dung ch  y u c a văn ngh  là hi n th c mang tính c  th , sinh   ủ   ả i qua cái nhìn và tình c m có tính cá nhân c a

ạ ờ ố ệ i ngh  sĩ.

ủ ộ đ ng, là đ i s ng tình c m c a con ng ườ ng Đ  2 :ề

ẩ ệ ộ

ụ ậ ọ

ự ự ậ ặ ẩ

ở ệ ụ ể ể ọ ộ ượ ầ ọ ọ ủ   ự ả Đây là bài t p nh m phát huy năng l c c m th  văn h c, s  thích văn h c c a ọ    l a ch n   c n i dung, phân tích ý ợ ỗ nh, tranh, phim, truy n, th  ... ch  yêu c u h c sinh nêu đ

ỉ ố ớ ủ ộ ủ   ộ Nêu m t tác ph m văn ngh  mà em yêu thích và phân tích ý nghĩa, tác đ ng c a ẩ ấ ố ớ tác ph m  y đ i v i mình. ằ G i ý :  m i cá nhân, vì v y không áp đ t tác ph m văn ngh  c  th  đ  h c sinh t ả ệ nghĩa, tác đ ng c a tác ph m  y đ i v i mình.

ơ ẩ ấ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

293

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ẩ

Ị

Ế Ỷ Ớ CHU N B  HÀNH TRANG VÀO TH  K  M I

­Vũ Khoan­

Ứ Ơ Ả Ế

A­ TÓM T T KI N TH C C  B N  1­ Tác gi Ắ  : ả

ề ạ ộ Vũ  Khoan  là nhà  ngo i giao,  nhi u năm  làm th   tr ạ ng   B   Ngo i  Giao,  B ộ

ạ ưở ươ ủ ướ ứ ưở ủ ng Chính ph . ng m i, Nguyên  là Phó Th  t

ầ ề ế ờ t

ạ ủ

ẻ ẩ ậ

ị ế ủ ẩ 2001 và đ ườ ng ư t “Chu n b  hành trang vào th  k  m i”.

ộ tr ng B  Th 2­ Tác ph m :ẩ ộ ố ể ả a) M t s  đi m c n chú ý v  hoàn c nh ra đ i bài vi t “ế Chu n b  hành trang ị ­ Bài vi ” c a Vũ Khoan đăng trên T p chí Tia sáng năm ứ ượ c in vào t p “M t góc nhìn c a trí th c” NXB Tr  2002. Khi đ a vào SGK ạ ẩ ế ỷ ớ  là bài ngh  lu n c a Phó Th  t ộ ề i biên so n đ t nhan đ  bài vi ­ “Chu n b  hành trang vào th  k  m i”

ề ừ ữ ấ ị ậ i nh ng v n đ  v a có ý nghĩa th i s , c p thi

ế ớ ướ

ặ ờ th i đi m chuy n giao th i gian đ c bi

ờ ự ấ c ta cùng toàn th  gi ệ ườ ể ể ườ ể ầ i mình trên ch ng đ

ầ i ta th ị ườ ẩ ặ

ặ ng m i. Đ i v i dân t c ta, b ể ạ ố ớ ủ ướ ớ ế ụ ộ ộ ộ ổ

ệ ậ ạ ậ ạ

ặ ọ ỏ ng đ y khó khăn, thách th c, đòi h i m i ng

ườ ự ự ổ ứ ẽ ể ứ ạ ầ ớ ươ ả t là th  h  tr  ph i th c s  đ i m i v

ế ỷ ớ ặ ủ ướ   ủ ị ng ế ừ ề ậ ớ   t v a có ý nghĩa lâu Vũ Khoan đ  c p t ầ ả ế ấ ướ   c vào i b dài. Tác gi  vi t  bài này đ u năm 2001, khi đ t n ế ỷ ớ Ở ờ ủ ể   t có ý  nghĩa, năm đ u tiên c a th  k  m i.  ạ ng đã qua và i, ki m đi m l ng có nhu c u nhìn l   ng ớ ế ỷ ớ   ườ ế c vào th  k  m i chu n b  hành trang đi ti p ch ng đ ằ   ệ ọ ầ cũng là ti p t c m t hành trình đ y tri n v ng c a công cu c đ i m i toàn di n, nh m ượ ệ   ể t qua tình tr ng ch m phát tri n, nghèo nàn, l c h u, đi vào công nghi p hóa, hi n v ạ ườ   đ i hóa. M t khác đây cũng là con đ i, ầ ủ   ế ệ ẻ ệ ặ n lên m nh m  đ  đáp  ng yêu c u c a đ c bi ờ ạ th i đ i.  ộ b) N i dung

ị ậ ề ộ ề ừ ấ ừ

ấ ướ ừ * Đây là bài ngh  lu n v  m t đ  tài v a c p thi ườ ướ ế c v a là c a t ng ng

ủ ừ ỉ ạ i (tr ộ ế ả

ạ ừ ấ ấ ừ ừ

ừ ề ờ ố ế ấ ấ ộ ạ ườ ứ ậ ạ ấ ệ ặ ng, đ o lí đ c bi ế ị i quy t đ nh t ị t lý nhân văn có giá tr  muôn thu  : “Con ng

ủ   ế ừ t v a có tính lâu dài, v a là c a ừ   ừ ẻ ộ đ t n c h t là các b n tr ), v a là m t bài xã lu n, v a ộ ế ủ ị là m t văn b n ch  đ o, v a là m t ý ki n riêng, v a là ý ki n c a v  lãnh đ o c p cao,   ề ư ưở   t  bài v a có tính ch t v n đ  đ i s ng, v a có tính ch t v n đ  t  t ấ   ở ự văn ch a đ ng m t tri t c ”.ả

ậ ấ ượ * Lu n đi m c  b n c a bài (v n đ  ngh  lu n) đ

ị ậ ữ ừ ầ ế ủ ể ớ ơ ả ủ ẻ ệ t Nam c n nh n ra nh ng cái m nh, cái y u c a con ng ể    đ u đ  làm căn ườ   i

ề ậ ầ ướ ố t khi b c nêu ngay t ạ ế ớ ề c vào n n kinh t m i”.

“L p tr  Vi ữ t Nam đ  rèn nh ng thói quen t ậ ứ ủ

ế ỷ ớ ự ấ ẩ ọ ị * H  th ng lu n c  c a bài văn : ị ả   (1) Chu n b  hành trang vào th  k  m i thì quan tr ng nh t là s  chu n b  b n

ứ ể c  tri n khai  ể ệ Vi ệ ố ẩ i.ườ thân con ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

294

ố ả ủ ụ ặ ữ ụ ệ ệ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ớ (2) B i c nh c a th  gi ề ủ   i hi n nay và nh ng m c tiêu, nhi m v  n ng n  c a

ấ ướ đ t n c.

ủ ữ ế ạ ườ ệ ầ ượ ậ (3) Nh ng cái m nh, cái y u c a con ng i Vi t Nam c n đ c nh n rõ khi

ướ ế ỷ ớ b ề c vào n n kinh t trong th  k  m i.

ấ ủ ả ọ ượ ả ể ­ Đây là lu n c  trung tâm, quan tr ng nh t c a c  bài nên đ c tác gi tri n khai

ế ậ ứ ấ

ế ừ ụ ể c  th  và phân tích th u đáo. ậ * K t lu n : ­ T  ba lu n c  đ

ỗ ệ ể ố ớ ẽ ặ ấ c tri n khai r t ch t ch  nói tên tác gi ế ệ ẻ B

ạ ặ ệ ụ ậ ứ ượ ầ ữ ế ệ ẻ ầ

ố ệ ữ ứ ệ

ữ ừ t ngay t ạ ệ

ế ằ   ả ế t b ng  k t thúc bài vi ệ   ườ ế ỷ ớ ướ t c vào th  k  m i, m i ng i Vi ể   ữ ắ ể t là th  h  tr  c n phát huy nh ng đi m m nh, kh c ph c nh ng đi m ụ   ỏ ể ữ  nh ng vi c nh  đ  đáp  ng nhi m v ệ c đi vào công nghi p hóa, hi n đ i hóa. ậ

ụ ự ế

ể ạ ả

ẫ ế ủ ễ i Vi ị ự ự ụ

ạ ặ ế

ướ ắ ắ

ớ ế ế

ệ ộ ­ Khi nêu  u, nh

t Nam, tác gi ứ ỗ ườ i Vi ể ộ ư ượ ể ả c đi m mà c  m i khi nêu m t  u đi m tác gi đã không làm m t phép   ả ủ   u đi m đ n nh

ượ vi c nêu lên nh ng yêu c u đ i v i th  h  tr  :  Nam đ c bi ế y u, rèn cho mình nh ng thói quen t ư ấ ướ đ a đ t n ệ b) Ngh  thu t  ị ậ ộ ữ   ­ Bài ngh  lu n m u m c đã phân tích m t cách thuy t ph c, có lí có tình nh ng ể   ệ ườ ể  không dùng cách nói theo ki u t Nam. Tác gi đi m m nh, đi m y u c a con ng ở ễ ơ ở ự ế ả   t th c d a trên c  s  th c ti n, có ví d , ví sách v , uyên bác mà di n đ t gi n d , thi ử ụ ả ụ ể ữ ữ ụ ệ   von c  th , có hình  nh. Đ c bi t cách s  d ng thành ng , t c ng   “N c đ n chân ắ ộ ắ ơ ệ ả m i nh y”, “Li u c m g p m m”. “Trâu bu c ghét trâu ăn”, “Bóc ng n c n dài”, ...Vì   ễ ể t sâu s c mà d  hi u. th  bài vi ể ượ c đi m c a ng ể ế ể c đi m.

ể ặ

ắ ư ả ừ ư ơ ệ t kê đ n gi n t li ộ ế ạ ề ậ i đ  c p đ n m t nh l Ề Ạ B­ CÁC D NG Đ  : ề ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  1 :ề

ị ả ả ẩ ậ ụ ế ỷ ớ i thích vì sao “Chu n b  hành trang vào th  k  m i” là văn b n nh t d ng?

ộ ả

ậ ả ế ể ả t đ  gi ộ ố i thích. ệ ề ờ

ơ ả ủ ệ ể ậ ộ

ượ ể ệ ẻ

ộ ấ ị ậ ữ ứ ể  đ u đ  làm căn c  tri n khai “L p tr  Vi ệ ế ố ớ ờ ố ừ ầ ế ủ ườ ữ ể i Vi

ướ Gi G i ý :ợ ủ ờ ự * D a vào hoàn c nh ra đ i và n i dung c a bài vi ộ   ậ ố ớ * Văn b n có n i dung mang tính c p nh t đ i v i cu c s ng hi n th i. Đ  tài là m t ề ấ   t đ i v i đ i s ng xã h i hi n nay. Lu n đi m c  b n c a bài v n đ  có tính c p thi ề ớ ấ   (v n đ  ngh  lu n) đ t Nam c nêu ngay t ậ ầ   t Nam đ  rèn nh ng thói quen c n nh n ra nh ng cái m nh, cái y u c a con ng ố t khi b t ạ ề c vào n n kinh t

ừ ấ ị ậ ừ

ế c v a là c a t ng ng

ủ ừ ỉ ạ ế ả

ế ớ  m i”. ề ộ ề Đây là bài ngh  lu n v  m t đ  tài v a c p thi ạ ướ ườ i (tr ừ ộ ấ ấ ừ ề ờ ố ấ ấ ừ ừ ạ ủ   ế ừ t v a có tính lâu dài, v a là c a ừ   ừ ẻ ấ ướ ừ c h t là các b n tr ), v a là m t bài xã lu n, v a đ t n ộ   là m t văn b n ch  đ o, v a là m t ý ki n riêng, v a là ý ki n c a v  lãnh đ o c p cao,   t  bài v a có tính ch t v n đ  đ i s ng, v a có tính ch t v n đ  t ậ ạ ấ ệ ặ ng, đ o lí đ c bi ộ ế ủ ị ề ư ưở  t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

295

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ở ườ ộ ứ ị t lý nhân văn có giá tr  muôn thu  : “Con ng ế ị i quy t đ nh t ấ   t

ự văn ch a đ ng m t tri c ”.ả Đ  2 :ề

ứ ồ “Hành trang” nghĩa là đ  dùng mang theo và các th  trang b  khi đi xa, v y t

ẩ ị c Vũ Khoan dùng trong “Chu n b  hành trang b ậ ừ   ị ế ỷ ớ   ướ c vào th  k  m i”

ượ “Hành trang” đ ư ậ có nghĩa nh  v y không ? Vì sao ? G i ýợ  :

ế ượ “Hành trang” đ

ỹ ể ư ứ ừ ộ

ộ ư ậ ơ ở ớ

ậ ụ ơ ị ấ

ủ ừ ươ ự ế ỷ ớ ư ậ ụ ậ ứ ẩ ụ ng th c  n d . theo ph

ể ặ ề ể

ầ   t có nghĩa là hành trang tinh th n c Vũ Khoan dùng trong bài vi  “hành nh  tri th c, k  năng, thói quen ... đ  đi vào m t th  k  m i. Nh  v y nghĩa t   ố   ừ  “hành trang” nh ng trên c  s  nét nghĩa gi ng trang” trong bài r ng h n so v i nghĩa t ầ   ứ nhau là các th  trang b  khi đi xa, khác nhau v t d ng v t ch t và v t d ng tinh th n. Đây là s  phát tri n nghĩa c a t ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m  Đ  1 :ề

ự ố ụ ế ủ ế ậ t c a bài vi t và nh n xét cách trình

ậ ủ ả .

ơ ả ẻ ể ớ ế ầ ầ ớ m i” (3 c u đ u)

ả D a vào b  c c văn b n hãy nêu dàn ý chi ti ậ bày, l p lu n c a tác gi G i ý :ợ ặ ấ ề : Lu n đi m c  b n “L p tr  ... kinh t * Đ t v n đ ả * Gi

ế ỷ ớ ự ẩ ấ ọ ị ậ ế ấ ề ẩ   ậ ứ  : Chu n b  hành trang vào th  k  m i thì quan tr ng nh t là s  chu n

ị ả ườ i quy t v n đ  :  ­ Lu n c  1 b  b n thân con ng i.

ừ ổ ườ ử ờ

ờ ỳ ề con ng ế i cũng là đ ng l c phát tri n c a l ch s .  ứ ể ủ ị ủ ự ạ ộ ể ẽ + T  c  chí kim, bao gi + Trong th i k  n n kinh t tri th c phát tri n m nh m , vai trò c a con ng ườ   i

ạ l i càng n i tr i.

ế ớ ủ ữ ệ ệ ụ ặ   ụ i hi n nay và nh ng m c tiêu, nhi m v  n ng ổ ộ ố ả ậ ứ  B i c nh c a th  gi ­ Lu n c  2 :

ề ủ ấ ướ

ạ ự ư ề ọ

ệ ộ ế ộ h i nh p gi a các n n kinh t

ngày càng sâu r ng. ờ ế ệ ả ạ ỏ

c. n  c a đ t n ể ế ớ ộ i mà khoa h c công ngh  phát tri n nh  huy n tho i, s  giao thoa, + M t th  gi ề ữ ậ ả ồ ướ + N c ta ph i đ ng th i gi ạ ậ ủ ề ệ ệ ạ ế ạ ụ i quy t ba nhi m vc  thoát kh i tình tr ng nghèo  nông nghi p ; đ y m nh công  nghi p hóa hi n đ i hóa và

ồ ờ ạ ứ ẩ i ph i ti p c n ngay v i n n kinh t

ế ế ủ ườ ệ ầ ượ i Vi t Nam c n đ ậ   c nh n

ướ ế ệ nàn l c h u c a n n kinh t ớ ề ả ế ậ  trí th c. đ ng th i l ạ ữ ậ ứ  : Nh ng cái m nh, cái y u c a con ng ­ Lu n c  3 ề c vào n n kinh t rõ khi b

ế ỷ ớ ớ ứ ơ ả ế ế ạ ả ớ trong th  k  m i. ư + Thông minh, nh y bén v i cái m i nh ng thi u ki n th c c  b n, kém kh  năng

ự

th c hành. ầ ạ ặ ọ + C n cù sáng t o nh ng thi u đ c tính t  m , không coi tr ng nghiêm ng t quy

ư ệ ư ớ ườ ẩ trình công ngh , ch a quen v i c ỉ ứ ế ươ ộ ng đ  kh n tr ỉ ng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

296

ọ ố ạ   + Có tinh th n đoàn k t, đùm b c, nh t là trong công cu c chi n đ u ch ng ngo i

ạ ư ầ ườ ườ i th xâm, nh ng l ấ ng ngày.

ộ ộ ố ế ề ạ

ư ấ ứ ạ ặ ạ ớ

ữ ữ ch  “tín”.

ấ ề ế

ế ệ ẻ ố ớ

ườ i Vi ể ướ ể ỗ ữ ạ

ệ ệ ố

ế ỷ ớ ệ   Nh ng yêu c u đ i v i th  h  tr  : B c vào th  k  m i, m i ng t Nam ế ụ ữ ắ ệ t là th  h  tr  c n phát huy nh ng đi m m nh, kh c ph c nh ng đi m y u, rèn   ấ   ụ ư ứ ỏ ể ừ t ngay t  nh ng vi c nh  đ  đáp  ng nhi m v  đ a đ t ạ ệ ữ ệ c đi vào công nghi p hóa, hi n đ i hóa.

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ế ấ ố ỵ ng đ  k  nhau trong làm ăn và trong cu c s ng th ế   ạ ứ ả + B n tính thích  ng nhanh, nh ng l i có nhi u h n ch  trong thói quen và n p ỳ ị nghĩ, k  th  kinh doanh, quen v i bao c p, thói sùng ngo i ho c bài ngo i quá m c, thói   ặ “khôn v t”, ít gi * K t thúc v n đ  : ầ ữ ế ệ ẻ ầ ặ đ c bi ữ cho mình nh ng thói quen t ướ n Đ  2 : ề

ữ ư ượ ủ ể ườ ệ c đi m c a ng i Vi ủ   t Nam c a

ụ ể ọ ụ ủ ắ

Em hãy trình bày c  th  cách nêu nh ng  u nh ả  và phân tích ng n g n tác d ng c a cách nêu đó ? tác gi G i ý :ợ

ứ ơ ả ế ế ạ ả ớ ớ ư + Thông minh, nh y bén v i cái m i nh ng thi u ki n th c c  b n, kém kh  năng

ự

th c hành. ầ ọ ặ ạ + C n cù sáng t o nh ng thi u đ c tính t  m , không coi tr ng nghiêm ng t quy

ệ ỉ ng. trình công ngh , ch a quen v i c ỉ ứ ế ươ ộ ng đ  kh n tr

ọ ố ạ   + Có tinh th n đoàn k t, đùm b c, nh t là trong công cu c chi n đ u ch ng ngo i

ạ ư ườ ư ầ ườ i th xâm, nh ng l ấ ng ngày.

ạ ề ộ ộ ố ế

ớ ạ ặ ạ ư ấ ứ

ữ ữ ch  “tín”.

ế ả ả ạ ờ

ợ ấ ấ ự ậ ộ

ư ớ ườ ẩ ế ế ấ ố ỵ ng đ  k  nhau trong làm ăn và trong cu c s ng th ứ ả ế   ạ + B n tính thích  ng nhanh, nh ng l i có nhi u h n ch  trong thói quen và n p ỳ ị nghĩ, k  th  kinh doanh, quen v i bao c p, thói sùng ngo i ho c bài ngo i quá m c, thói   ặ “khôn v t”, ít gi Bài vi ộ ố ỉ ữ ữ ư ủ ể ế

ệ ớ ệ

ọ

ố ặ ố ệ ấ ắ ả c nh ng m t t

ể ặ

ể ặ

ị ể ướ ế ỷ ớ ữ ả ầ ọ ế   t này đã mang đ n cho b n đ c c m giác r t b t ng . Tác gi  không ca ề ng i m t chi u, cũng không ch  toàn phê phán m t cách c c đoan mà nhìn nh n song   ườ   ạ ế ể i song, đ i chi u và đánh giá nh ng đi m m nh cũng nh  nh ng đi m y u c a ng ầ ủ ự ự  ể ộ t Nam trong quan h  v i công vi c, trong yêu c u c a s  phát tri n xã h i. Đó là s Vi ủ ệ ể ừ  thi n chí c a tác gi  mu n đ  chúng ta đánh giá khách quan và khoa h c xu t phát t   ậ ề ữ ứ ượ ự ư  ộ nhìn nh n v  mình m t cách đúng đ n chân th c, ý th c đ t cũng nh ặ ử ổ ư ố ủ t c a mình đ  phát huy ho c s a đ i. m t ch a t Ề Ậ C­ BÀI T P V  NHÀ : ề ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  1 :ề                 Trong nh ng hành trang c n chu n b  đ  b c vào th  k  m i, theo tác gi bài

ệ ấ ủ ề ề ọ ẩ ấ t này đi u gì có ý nghĩa quan tr ng nh t ? Suy nghĩ c a em v  quan ni m  y?

ế vi G i ý :ợ

ấ ữ ề ả i quy t v n đ  (lu n c  1) “Trong nh ng hành trang ầ  ph n gi

ẽ ự ậ ứ ấ ườ ẩ ấ ế ấ ọ i là quan tr ng nh t”. y, có l

ề ở ­ Câu nêu v n đ   ị ả  s  chu n b  b n thân con ng Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

297

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ể ệ ủ ể ờ ạ ủ

ặ ộ ể ủ ủ ệ ấ ề

ề ể ặ

ứ ­ Căn c  vào đ c đi m phát tri n c a th i đ i hi n nay, vai trò c a ch  th  con ườ ộ i trong m t xã h i trình bày suy nghĩ c a mình v  quan ni m  y. ng ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m : Đ  1 :ề

ẫ ứ ữ ườ ể ộ Nêu  nh ng d n ch ng trong th c t

ạ ế ể ự ế ệ ủ

i Vi ỉ ườ ỉ ự ồ

xã h i và nhà tr ầ ộ ướ ả ể ứ ể ụ ế ế ể ạ ắ ữ ng kh c ph c nh ng đi m y u ? ng h

ộ ố ể   ng đ  làm rõ m t s  đi m ả   ạ t Nam : c n cù, thông minh, sáng t o; kém kh m nh và đi m y u c a con ng ế ế   năng th c hành, thi u đ c tính t  m , thi u tính c ng đ ng trong làm ăn. B n thân em có ươ ữ nh ng đi m m nh và đi m y u nào ? Ph G i ý :ợ

ẫ ứ

ệ ả ươ ướ ụ

ạ ắ ng kh c ph c. ứ Đ  2ề  : (d ng bài t p c ng c , h  th ng ki n th c)

- HS suy  nghĩ nêu d n ch ng th c t ự ế - Liên h  b n thân và nêu ph ng h ế ố ệ ố ậ ủ ị ế ộ ẩ ế ỷ ớ ơ ồ ằ ổ ọ T ng k t n i dung bài h c “Chu n b  hành trang vào th  k  m i” b ng s  đ ?

G i ý :ợ

Ị Ẩ Ế Ỷ

CHU N B   HÀNH TRANG VÀO TH  K M IỚ (Vũ Khoan)

ả ế Gi ế ấ   i quy t v n

ặ ấ   Đ t v n đề đề ấ   K t thúc v n đề

ệ   t

ẩ

ọ

ế ỷ ớ ẩ ị ả ự ị LC1 : Chu n b  hành trang vào   ấ   th  k  m i thì quan tr ng nh t   là   s   chu n   b   b n   thân   con

ạ ụ i Vi ố ả ủ

ỗ ườ i VN   M i ng ế  ệ ặ t là th đ c bi ệ ẻ ầ h  tr  c n phát   ể   ữ huy nh ng đi m ắ   m nh, kh c ữ   ph c nh ng ế ể   đi m y u, rèn cho mình nh ngữ ữ

ụ ề ủ ệ ệ ụ ặ ế ớ   LC2 :  B i c nh c a th  gi i   hi n   nay   và   nh ng   m c   tiêu, ấ   nhi m   v   n ng   n   c a   đ t

ẻ ớ L p tr  Vi Nam c nầ   nh n raậ   ữ   nh ng cái ạ   m nh, cái ế ủ   y u c a con ệ   ườ t ng Nam đ  rènể   ữ   nh ng thói ố t khi quen t   ướ   c vào b tố   thói quen t ừ ữ    nh ng ngay t ỏ ể ệ vi c nh  đ  đáp

ữ

ạ ệ i Vi

ườ c   nh n   rõ   khi   b

ế LC3   :  Nh ng   cái   m nh,   cái ủ ế t Nam y u c a con ng   ướ   ậ ượ ầ c c n   đ ế ỷ  ề vào n n kinh t trong th  k

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

298

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ổ

Ụ

Ầ

Ậ

Ả

Ế

T NG K T PH N VĂN B N NH T D NG

ả ể ậ ụ Ắ ộ ố ấ Ứ Ơ Ả ệ

ả ể ộ ệ ủ ề ể ạ Ế A­ TÓM T T KI N TH C C  B N  ặ ề ề 1­ M t s  v n đ  v  khái ni m và đ c đi m, n i dung c a văn b n nh t d ng  ả

ể ữ ậ ố ớ ờ ố

ả ữ ậ ề a) Văn b n nh t d ng ỉ ộ ủ ấ

ề

ỉ ả ờ ế ố ớ ờ ố ứ ể ệ ế ả

ộ ả ự ế ấ ậ ụ ữ ủ

ậ ườ ng. ể ạ ề ộ

ệ ả

ứ ề ả ạ ặ

ậ ụ  không ph i là khái ni m v  th  lo i hay ki u văn b n mà   ề  ả ệ đ  ch  nh ng văn b n có n i dung mang tính c p nh t đ i v i đ i s ng hi n th i. Đ ậ ụ ả ấ   tài c a văn b n nh t d ng ph i là nh ng v n đ  có tính c p thi t đ i v i đ i s ng xã ệ ườ   i hi n nay. Tuy nhiên đó cũng là v n đ  đã có ý nghĩa lâu dài ch  không h i và con ng ấ ộ ộ ầ ờ ph i ch  là nh t th i. Vì th , ph n văn b n nh t d ng là m t b  ph n th  hi n rõ và   ớ ờ ố ấ ự ắ tr c ti p nh t s  g n bó v i đ i s ng c a môn ng  văn trong nhà tr ậ ụ ả ư ừ ị ậ ể ử ụ ể ả ỗ ợ ả ậ ậ ụ ự ự  s , miêu t

ả

ộ ớ ứ ề ầ ị ị

ệ ữ ề ứ

ắ ủ ỏ ể ả :  ể ứ b) Hình th c văn b n nh t d ng:  có th  thu c nhi u th  lo i và ki u văn b n ệ ể ả ị   , có th  c  văn b n hành chính, văn ki n chính tr . truy n ký, báo chí, ngh  lu n, th  t ộ ố   ể ươ M i văn b n nh t d ng có th  s  d ng m t ho c nhi u ph ng th c bi u đ t ph i ậ ế ớ , bi u c m, thuy t minh, l p lu n. h p v i nhau : t ậ ụ ữ ươ ng trình Ng  văn THCS : c) N i dung văn b n nh t d ng trong ch ử ử   ­ L p 6 : V  di tích l ch s  (C u Long Biên – Ch ng nhân l ch s ), v  danh lam ư ủ   ườ ề ộ ả th ng c nh (Đ ng Phong Nha), v  quan h  gi a thiên nhiên và con ng i (B c th  c a th  lĩnh da đ ).

ở ổ ớ ẹ ề ẹ ụ ủ ườ ng m  ra – M  tôi), v

ả ủ ườ i m  (C ng tr ề ­ L p 7 : V  giáo d c, vai trò c a ng ữ

ộ ươ

ớ ườ ề ề  ầ   ẻ gia đình và tr  em (Cu c chia tay c a nh ng con búp bê), v  di s n văn hóa tinh th n ế (Ca Hu  trên sông H ng). ­ L p 8 : V  môi tr n n ma túy,

ị ố ng lai loài ng

ớ ườ ả ắ ậ

ề ố thu c lá (Ôn d ch, thu c lá), dân s  và t ộ ế ớ ề ớ ế ồ

ệ ạ ng (Thông tin v  ngày trái đ t năm 2000), t ố ộ ộ ượ ế ớ ả ườ ề

ấ ố ế ớ ề ự ố i v  s  s ng còn, quy n đ ả ề ể ủ ầ

ấ i (Bài toán dân s ).    gìn b n s c văn hóa dân t c (Phong cách   i hòa ề ệ c b o v  và   ớ ươ ẽ ể  ạ n lên m nh m  đ ế ỷ ớ ự ự ổ ướ c vào th  k  m i).

ế ệ ẻ ị ẩ ậ ụ ẻ ầ ủ ọ

ố ươ ữ i và gi ­ L p 9 : H i nh p v i th  gi ệ ả ố H  Chí Minh), v  ch ng chi n tranh, b o v  hòa bình (Đ u tranh cho m t th  gi bình), v  quy n con ng i (Tuyên b  th  gi phát tri n c a tr  em), yêu c u th  h  tr  ph i th c s  đ i m i v ờ ạ ứ đáp  ng yêu c u c a th i đ i (Chu n b  hành trang b ả ng pháp h c văn b n nh t d ng 2­ Ph ự ệ ư ề ặ ề ế ế ấ ươ ­ L u ý đ n chú thích v  các s  ki n có liên quan đ n v n đ  đ t ra trong văn

b nả

ề ượ ư ờ ố ộ ố ặ ả ớ ệ ấ ­ Liên h  v n đ  đ ộ   c đ t ra v i cu c s ng b n thên cũng nh  đ i s ng c ng

đ ng.ồ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

299

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ể ợ ụ ể ề ấ ­ C n có ý ki n quan đi m riêng ở ộ ố ườ  m t s  tr ữ   ng h p c  th  và đ  xu t nh ng

ế ế i pháp.

ể ỏ ề ặ ữ ấ ả ki n ngh  và gi ụ ọ ­ V n d ng các môn h c khác đ  làm sáng t ả    nh ng v n đ  đ t ra trong văn b n

ứ ủ ứ ể ặ ả ươ ứ ạ ầ ị ậ ậ ụ nh t d ng. ầ ­ C n căn c  vào đ c đi m hình th c c a văn b n và ph ể ng th c bi u đ t trong

ộ

Ề

ể

lúc phân tích n i dung. Ạ B­ CÁC D NG Đ ặ ề ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  1 :ề

ậ ụ ể ạ ừ ể ả ả ọ Hãy nêu tên các văn b n nh t d ng đã h c theo t ng th  lo i và ki u văn b n :

ư ừ ị ậ ệ ắ , truy n ng n, ngh  lu n ?

ế thuy t minh, th  t G i ý :ợ

ế ươ

ứ ắ ộ ư ủ ộ ỏ  : B c th  c a th  lĩnh da đ . ữ

ấ ồ ộ ế ớ i hòa bình.

ể ề ặ

ế + Thuy t minh : Đ ng Phong Nha, Ca Hu  trên sông H ng. ủ ư ừ + Th  t ủ ệ + Truy n ng n : Cu c chia tay c a nh ng con búp bê ị ậ + Ngh  lu n : Phong cách H  Chí Minh, Đ u tranh cho m t th  gi ạ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m  Đ  1 :ề

ộ ả ữ ậ ụ ự ỉ

ạ ứ ụ ủ ự ố ợ ấ

ộ ể ọ ữ ể ị

ứ ể ng th c bi u đ t :

ể ả ử , thuy t minh, bi u c m.

ế ể ả ư ủ

ọ ố ợ   Ch n ra m t văn b n nh t d ng trong SGK Ng  văn THCS, ch  ra s  ph i h p ươ các ph ng th c bi u đ t trong đó và tác d ng c a s  ph i h p  y ? ụ   ả ọ G i ý ợ : H c sinh ch n m t trong nh ng văn b n sau đ  xác đ nh và phân tích tác d ng ươ ủ c a các ph ầ ứ ấ ạ ứ ỏ ế ớ ộ

ị ­ C u Long Biên – Ch ng nhân l ch s  : k t h p miêu t ế ợ ế ­ B c th  th  lĩnh da đ  : k t h p miêu t i hòa bình : k t h p ngh  lu n, bi u c m. ­ Đ u tranh cho m t th  gi ế ỷ ớ ­ Chu n b  hành trang vào th  k  m i : k t h p ngh  lu n, miêu t ả ế ợ ả , thuy t minh, bi u c m. ể ả ị ậ ế ợ ả ị ậ ế ợ .

ị Ề

ể ặ

ậ ụ ậ ủ ủ ế ậ ả ẩ Ậ C­ BÀI T P V  NHÀ : ề ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m  Đ  2 :ề                 ể Em hi u tính c p nh t c a văn b n nh t d ng ch  y u là gì ?

G i ý :ợ

ị ờ ậ ầ

ấ ở ậ i. Tính c p nh t th  hi n rõ nh t

ứ ộ ố ­ C p nh t có nghĩa là k p th i, đáp  ng yêu c u, đòi h i c a cu c s ng hàng   ề ể ệ ề  ệ ượ   ả ng ắ ủ ch c năng và đ  tài : đ ề ồ ộ ố ướ ườ ỏ ủ ứ ấ ữ , đánh giá ... nh ng v n đ , hi n t ộ i và c ng đ ng. ệ ạ ậ ậ ườ ế ng thu t, miêu t t đ i v i cu c s ng tr c m t c a con ng

ầ ạ ề ậ ộ ố ngày, cu c s ng hi n t ậ ậ c p, bàn lu n, thuy t minh, t ế ố ớ ứ ... g n gũi b c thi ể ặ 2­ D ng đ  5 ho c 7 đi m :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

300

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Đ  2 :ề

ặ ạ ế ề Em hãy tìm trong các báo ho c t p chí bài vi

ườ ề ậ ắ ộ ớ ư ng, gia đình, nhà tr ẻ ng, quy n tr  em ... và gi ậ   ề ấ t v  các v n đ  có tính c p nh t ệ   t n i dung i thi u tóm t

ế ườ t đó ?

nh  : môi tr hai bài vi G i ý :ợ

ể ụ ễ ậ ở ­ HS có th  tìm

ờ ạ ụ ề ộ

ề ậ ớ ề ắ ộ ọ các m c Di n đàn (báo Nhân dân), Cùng bàn lu n (Báo Quân   ộ ọ   đ i nhân dân), các trang v  văn hóa – xã h i, giáo d c (báo Giáo d c và th i đ i) ch n ấ bài ng n g n có n i dung đ  c p t i các v n đ  nêu trên và tóm t ụ ắ ộ t n i dung.

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ị

Ắ Ơ

ưở

K CH “B C S N” ễ ­Nguy n Huy T

ng­

Ứ Ơ Ả Ắ Ế A­ TÓM T T KI N TH C C  B N

1­ Tác gi :ả

ễ ệ ộ Nguy n Huy T

ưở ng(1912­1960) quê  ẩ ượ ủ ở ừ ướ  tr

c chú ý t ị ườ ử ữ ế ấ

ế ị t k ch, đã có tác ph m đ ề ưở ng th ạ ủ ậ ượ ữ ự ệ ộ huy n Đông Anh – Hà N i, là nhà văn, nhà ễ c năm 1945. Sáng tác c a Nguy n Huy   vi ề ọ   ạ T ng khai thác đ  tài l ch s  và cách m ng, đ  c p đ n nh ng v n đ  tr ng đ i c a v n m nh dân t c và xây d ng nh ng hình t ề ậ ng anh hùng.

ượ ướ ả ưở ề ồ ­ Năm 1996 ông đ c nhà n ặ c trao t ng gi i th ọ   ng H  Chí Minh v  văn h c

ệ ậ ngh  thu t.

2­ Tác ph mẩ

ộ a) N i dung

ậ * Gi

ớ ươ ề ạ ể ệ ạ ạ ộ ố ệ ạ ế ộ

ị ằ ờ ố ấ ộ ể ệ ả ả ẫ ộ

ệ ứ ị ị ể ị i thi u v  lo i hình k ch và các th  k ch : thu c lo i hình ngh  thu t sân ữ ự ng th c th  hi n là b ng ngôn ng  tr c ti p (đ i tho i, đ c tho i) và hành kh u. Ph ậ ữ đ ng nhân v t. K ch ph n  nh đ i s ng qua nh ng mâu thu n, xung đ t th  hi n ra ộ thành hành đ ng k ch.

ể ạ ị ơ ị ắ ị ị ị ị ị ị ­ Các th  lo i k ch : ca k ch, k ch th , k ch nói, bi k ch, chính k ch, k ch ng n, k ch

dài ...

ộ ở ị ồ ớ ấ ả ờ ị ­ C u trúc m t v  k ch : h i, l p (c nh); th i gian và không gian trong k ch.

ơ ổ ế ở ị ễ ng, là tác ph m m

* B c S n là v  k ch n i ti ng c a nhà văn Nguy n Huy T ủ ẩ ộ ắ ị ể ạ ầ

ủ ẩ ủ ứ ạ ả ắ ầ ạ ơ ớ ưở ở  ở   ề đ u c a k ch nói cách m ng. Tác ph m đã giúp chúng ta hi u v  ý nghĩa cu c kh i nghĩa B c S n và s c m nh c m hóa c a cách m ng v i qu n chúng.

ắ ở ị ­ Tóm t t v  k ch : SGK 165.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

301

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ị ủ ở ị ắ ồ ậ

ờ ể ộ ộ ấ

ố ậ ộ ủ ố ị ộ ị ộ ẳ ơ ố

ấ ọ ủ ạ ả ớ ể ệ ấ ườ ở ầ i

ị ị ớ ạ ơ   ­ Đo n trích h i 4 c a v  k ch B c S n : hai l p k ch t p trung vào m t tình ả    rõ xung đ t k ch và th  hi n b n ch t, tính cách c a b n nhân hu ng b t ng  đ  b c l ử ờ ở ị v t : Ng c, Th m, Thái, C u. Qua m t tình hu ng b t ng , v  k ch đã kh ng đ nh chính   ả  ư ứ ả nghĩa c a cách m ng có s c c m hóa c  nh ng ng  t ng l p trung gian, ngay c ạ khi phong trào cách m ng đang b  đ ch đàn áp.

ậ ệ b) Ngh  thu t

ể ộ ộ ệ ạ ạ ố ị ậ Đo n trích kh ng đ nh ngh  thu t sáng t o tình hu ng đ  b c l xung đ t, t ộ ổ

ứ ố ậ ủ ạ ả ẳ ể ệ ch c đ i tho i, th  hi n tâm lí và tính cách nhân v t c a tác gi .

c) Ch  đủ ề

ư ủ ẳ ạ ả ị Kh ng đ nh chính nghĩa c a cách m ng có s c c m hóa c  nh ng ng ườ ở ầ    t ng i

ả ạ ị ứ ả ị ớ l p trung gian, ngay c  khi phong trào cách m ng đang b  đ ch đàn áp.

Ề Ạ B. CÁC D NG Đ :

ể ề ạ ặ 1. D ng đ  2 ho c 3 đi m:

ắ ộ ở ị ủ ễ ưở ắ ơ t n i dung v   k ch “B c S n”c a ( Nguy n Huy T ng). * Đ  1: ề Tóm t

* G i ý:ợ

ọ ắ ố ả ở ị ọ H c sinh trình bày tóm t ấ t theo SGK 165  (V  k ch l y b i c nh là .... Ng c trúng

ạ ủ ế đ n c a quân Pháp và ch t).

ề ể ặ ạ 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m:

ễ ạ ơ ộ :   Em hãy phân tích di n bi n tâm tr ng và hành đ ng c a nhân v t Th m qua hai

ậ ưở ắ ơ ủ ễ ạ ồ ế * Đ  1ề  ủ ở ị ớ ị l p k ch trong đo n trích h i 4 c a v  k ch “B c S n”( Nguy n Huy T ng).

* G i ý:ợ

ẹ ắ ả ồ

ơ ứ ữ ặ ở ổ ộ ở a) M  bài: ố ệ ớ t gia c nh Th m (b , m , em trai, ch ng). i thi u tóm t ­ Gi ầ   ộ ­ Khi cu c kh i nghĩa n  ra cô đ ng ngoài cu c, m c dù cha và em là nh ng qu n

chúng tích c c tham gia kh i nghĩa.  ẫ ự ơ ở ẳ ư ấ ự ấ ả ự ọ ­ Th m v n ch a h n m t đi b n ch t trung th c, lòng t tr ng, lòng th ươ   ng

ng i.ườ

b) Thân bài:

ả ườ ự ấ ­ Chính vì có b n ch t trung th c, có lòng t tr ng, lòng th ng ng

ự ọ ạ ự ượ ươ ả ọ ị

ậ ậ ằ ơ ọ ị ị

ự ượ ơ   i mà Th m ề ấ ng cách m ng b  đàn áp, c  cha và và em đ u hy r t quý tr ng ông giáo Thái. Khi l c l   ẫ   ấ sinh, Th m r t ân h n và càng b  giày vò khi nh n ra r ng Ng c làm tay sai cho đ ch d n ề quân Pháp v  đánh úp l c l ở ng kh i nghĩa.

ủ ạ ậ ộ ơ ớ ị ­ Tâm tr ng và hành đ ng c a nhân v t Th m qua hai l p k ch:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

302

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẹ ỏ ở ộ

+ Hoàn c nh: Cu c kh i nghĩa b  đàn áp, cha và em hy sinh, m  b  đi lang thang, ư ầ ộ ườ ệ ấ ơ ả ỉ Th m ch  còn ng ị ọ i thân duy nh t là Ng c, nh ng y đã d n l ộ ặ  rõ b  m t Vi t gian.

ự ứ ả ơ

ậ ủ + S  day d t, ân h n c a Th m: Hình  nh ng ạ ả ơ ườ i cha trong lúc hy sinh, nh ng l ủ i cho Th m; s  hy sinh c a em trai; tình c nh th ờ   ữ i ươ   ng tâm

ả ả ườ ự ự ệ ấ t c  nh ng hình  nh và s  vi c  y luôn ám  nh và dày vò tâm trí cô. ẩ ố cu i cùng, kh u súng trao l ẹ ấ ả ữ ủ c a ng i m , t

ự ọ ờ ố ớ + S  băn khoăn nghi ng  đ i v i Ng c ngày càng tăng.

ấ ế ầ ờ ơ

ố ứ ử ộ ẹ và khôn ngoan, không s

ọ ể ủ ử ắ ồ

ể ả ườ ạ ơ   ạ + Tình hu ng b t ng  (Thái và C u ch y nh m vào nhà Th m) đã khi n Th m ợ  ả ự ộ ơ ph i l a ch n d t khoát. Th m hành đ ng m t cách mau l ọ   ể nguy hi m đ  che gi u Thái và C u ngay trong bu ng c a mình, bình tĩnh che m t Ng c ệ đ  b o v  hai ng ấ i cách m ng.

ặ ậ ằ ả ấ ố ả đã làm

ủ ể ộ ộ ộ ộ ờ ố ­ B ng cách đ t nhân v t vào hoàn c nh và tình hu ng gây c n, tác gi ậ  đ i s ng n i tâm và chuy n trong hành đ ng c a nhân v t b c l

ế c) K t bài

ủ ự ấ ạ ả ạ ổ ơ ộ ­ Nh n m nh s  thay đ i trong tâm tr ng và hành đ ng c a Th m là do kh  năng

ứ ỉ ủ ầ ạ th c t nh qu n chúng c a Cách m ng.

ệ ứ ề ố ườ t Nam luôn đ ng v  phía chính nghĩa qu c gia, yêu ị ­ Kh ng đ nh con ng

ẳ i Vi ộ ộ ậ ự  do và đ c l p dân t c. hoà bình t

Ề Ậ C­ BÀI T P V  NHÀ

ề ể ặ ạ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m:

ặ ơ ể ạ ắ ọ i ng n g n tình

ậ ạ ủ ố ố ơ Đ  2:ề   Nh p vai m t trong ba nhân v t Thái, C u ho c Th m k  l ộ hu ng “ ch y tr n”  c a Thái và C u ậ ử ử ở  nhà Th m.

* G i ý: ợ

ặ ử + Vai Thái ho c C u:

ộ ơ ơ ặ ạ ư ườ ­ L u ý khi ch y nh m vào nhà Th m, g p Th m thái đ  hai ng

ả ơ

ệ ử ợ ậ ấ ầ ố ự t gian thì cũng là Vi

ơ ộ ườ

ỏ ể ả ế ấ ườ ể

ữ ướ ự ẳ ơ ị

ươ ị ị

ư ế ạ ừ ố ế ị ụ ơ ể

ố ớ ượ ể ơ

ườ ạ ố   i không gi ng ế ấ    trách mình đã gây ra tình th   y; anh không tin Th m vì cho nhau. C u thì ho ng h t, t ớ ệ ằ   t gian”, th m chí lúc m i vào, th y Th m anh còn rút r ng “V  Vi ắ ị   i cách súng đ nh b n. Còn Thái thì bình tĩnh tìm cách thoát kh i tình th   y. Là m t ng ơ ư ầ ạ ạ   i nh  Th m. Thái đã m ng dày d n Thái hi u và tin vào qu n chúng, k  c  nh ng ng ử ờ ủ ắ ỏ   c s  nghi ng  c a C u Thái đã h i th ng Th m: “Cô có đ nh b t tôi không?” và tr ế   ọ ẳ kh ng đ nh: “Anh đ ng nghi dòng máu c  Ph ng. Tôi tin nh  th ”. Khi b n đ ch đ n ỵ ế ầ g n,Thái không mu n đ  liên lu  đ n Th m nên đã quy t đ nh ch y ra ngoài. Chính thái   ộ ứ ả ộ ủ   c hành đ ng táo đ  c a Thái đã làm tăng thêm s c c m hoá đ i v i Th m, đ  cô có đ ạ ứ b o c u hai ng i cách m ng.

+ Vai Th m:ơ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

303

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ể ễ ạ ­ K  theo di n bi n tâm tr ng.

ể ắ ọ ế ơ ­ Khi hai ng

ộ ị

ư ắ ố ườ ng quy t li

ể ặ

ằ ọ ư ể ế ả ọ   ưở ạ ng h  đ n đ  b t Ng c i cán b  ch y vào nhà mình, Th m t ế   ừ ạ ơ ổ ọ ẫ  ng c nhiên đ n i truy đu i, Th m t t h  đang b  chính Ng c d n ng ỏ ặ   ườ ứ ế ệ ư ưở ấ t… c u ng i hay b  m c,  t ứ ườ ơ i r i vào tay gi c thì lòng cô day d t không yên; mà   ể  ế ị ồ ạ

ặ ườ ế ọ ồ nh ng r i khi bi ả lo l ng, h t ho ng, lúng túng, đ u tranh t ứ c u b ng cách nào? Đ  hai ng ứ c u h  thì nguy hi m đ n tính m ng b n thân…, nh ng r i cô quy t đ nh không th ế ti p tay cho gi c.

ộ ằ ả ­ Khi Ng c s p v  Th m đã nghĩ cách b o v  hai ng

ườ ồ ơ ứ ủ ấ ọ

ộ   ọ ắ ệ i cán b  b ng hành đ ng ẹ ị   , k p th i, d t khoát (gi u h  trong chính bu ng c a mình). Đây không ộ ề ờ ỳ ứ ế ứ ả ủ h t s c mau l ph i là hành đ ng tu  h ng mà có nguyên nhân ch  quan, khách quan.

ủ ở ị ắ ơ ể ạ ồ ị Đ  3:ề   Em hi u “k ch tính” trong đo n trích h i 4 c a v  k ch “B c S n” là gì?

* G i ý: ợ

ể ệ ộ ủ ộ ộ ở ị ế ồ ộ

ệ ắ ự ố ầ ử ọ ộ ị

ậ ữ ồ ở ạ ọ ồ ờ

ả ườ ữ t nh ng ng ơ ễ ế ạ ộ

ọ ộ ị ậ ể ặ ọ ­ Ngh  thu t th  hi n xung đ t: Xung đ t c a v  k ch đ n h i 4 đã b c l  gay g t s  đ i đ u gi a Thái, C u và Ng c trong hoàn c nh cu c kh i nghĩa b  đàn áp và ế i cách m ng. Đ ng th i xung Ng c đang cùng đ ng b n truy lùng ráo ri ẩ ậ đ t k ch cũng di n ra trong n i tâm nhân v t Th m, thúc đ y di n bi n tâm tr ng nhân v t đ  đi t ễ ớ ướ i b c ngo t quan tr ng.

ờ ộ ộ ự ệ ậ ấ ố ố ộ xung đ t và

­ Ngh  thu t xây d ng tình hu ng: Tình hu ng éo le, b t ng , b c l ẩ ể ộ thúc đ y hành đ ng phát tri n.

ạ ớ ệ ệ ạ ố ọ ị ợ   ­ Ngôn ng  đ i tho i: Đ i tho i v i các nh p đi u, gi ng đi u khác nhau, phù h p

ớ ộ ữ ố ị v i hành đ ng k ch.

ề ể ặ ạ 2. D ng đ  5 ho c 7 đi m:

ề ễ ậ ọ ưở ẻ ơ   ng đánh giá là “ k  thù không đ n

ả ậ * Đ  2:ề  Nh n xét v  nhân v t Ng c, Nguy n Huy T ế ủ gi n”. Ý ki n c a em ?

* G i ý:ợ

ở a. M  bài:

ớ ậ ố ỉ

­ Gi ấ i thi u s  l ộ ề ọ ọ ọ ể ơ i th p hèn trong b  máy cai tr  c a th c dân, Ng c nuôi tham v ng ngoi lên đ  tho c v  v  k ch B c S n và v  nhân v t Ng c; v n ch  là tên nho ả

ệ ơ ượ ề ở ị ị ủ ề ự ắ ự ề ố ị ạ l ị mãn lòng ham mu n đ a v , quy n l c, ti n tài.

b. Thân bài:

ộ ị ở ắ ở ơ ổ ộ ­ Khi cu c kh i nghĩa B c S n n  ra, b  máy cai tr

ị ề ặ ọ

ắ ắ ở ế ổ   ơ  châu B c S n b  đánh đ , ẫ ạ ậ   Ng c thù h n cách m ng. Y r p tâm làm tay sai cho gi c, d n quân Pháp v  đánh Vũ ế ủ ố ứ ủ ự ượ Lăng­ căn c  c a l c l ợ ng kh i nghĩa; gián ti p gây ra cái ch t c a b  và em v .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

304

ể ệ ứ ệ ả ọ h i 4 Ng c càng th  hi n b n ch t Vi

Ở ồ ­  ạ ữ ọ ệ ẩ ặ

ử ủ ề ấ ằ ả ợ ộ ộ ơ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ườ   i t gian, y ra s c truy lùng nh ng ng ứ   ặ ố cách m ng đang  n tr n trong vùng, đ c bi t là Thái và C u. M t khác Ng c ra s c ấ chi u chu ng v  nh m gi u Th m b n ch t và hành đ ng c a mình.

ị ư ướ ủ ẫ ơ ọ ra tr

­ Nh ng tâm đ a và tham v ng c a Ng c v n c  l ắ ứ ộ ọ ờ ọ

ấ ả ự ướ ệ ả

ọ ử ả p và l ng sang chuy n khác. Nh ng t ấ ượ ấ   c Th m. Khi th y ắ ơ Th m nghi ng  Ng c đi lùng b t Thái và C u thì Ng c đã nói thác là đi b t hai tên   ọ   ấ ủ ư ướ t t c  s  toan tính và b n ch t c a Ng c ng c đã không gi u đ ơ c Th m.

ộ ự ư ả ọ

ấ ­ Xây d ng m t nhân v t ph n di n nh  Ng c, tác gi ủ ậ ẫ

ề ọ ợ

ệ ắ ọ ợ ấ ấ ạ ự ệ ả ấ ư ạ ạ ồ ỉ ậ  không ch  t p trung vào ấ ườ ộ i, nh t quán ươ ng tâm ệ  bi n b ch cho vi c lùng i y c m th y vi c mình làm là x u, nh ng r i y l i t

ơ ả ườ ệ ạ ắ ả ữ nh ng cái x u xa, tàn ác mà v n chú ý kh c h a tính cách c a m t con ng ư nh ng không đ n gi n. Ng c cũng yêu v , r t chi u v . Cũng có lúc có chút l còn sót l ữ b t nh ng ng i cách m ng.

ẻ ẳ ậ ế c) K t bài:

ọ   Kh ng đ nh ý ki n c a em: Ng c là nhân v t ph n di n, là k  thù ậ ủ ả ị ủ ế ậ ả ơ ế ả không đ n gi n. Nh n xét c a tác gi ệ ả  và chính xác. qu  là đúng, th t tinh t

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

TÔI VÀ CHÚNG TA ả ( Trích c nh ba)

Ứ Ơ Ả Ắ Ế A­ TÓM T T KI N TH C C  B N

1­ Tác giả

ư ơ ừ ế ị ừ ẵ

ề ậ ữ ủ ề ề ấ

ẩ ờ ừ ươ ể ế ơ

ư ơ ố c xem là tác gi

ở ị ữ ủ ệ ổ   ­ L u Quang Vũ (1948 ­ 1988) quê Đà N ng, v a là nhà th  v a là nhà vi t k ch n i ổ ộ   ế ế ti ng. Các tác ph m c a ông đ u đ  c p đ n nh ng v n đ  có tính nóng h i trong cu c ế ề ấ   ố ờ ố ng th i.T  năm 1980 đ n cu i đ i tài năng th  và v n hi u bi t v  sân kh u s ng đ ể   ả ủ c a ông đã k t tinh trong h n 50 v  k ch. L u Quang Vũ đ  tiêu bi u ế ỉ ờ ủ ị c a k ch tr ượ t Nam th i kì nh ng năm 80 c a th  k  XX. ế ườ ng Vi

2. Tác ph mẩ

ộ a) N i dung

ệ ạ ả ầ Tôi và chúng ta có 9 c nh, đo n trích là c nh ba ph n ánh hi p đ u giao

ở ị ­ V  k ch  ữ ủ ạ ế ả ớ ệ ợ ả ắ ả ộ phong gi a hai phái m i và cũ, ti n b  và b o th  t i xí nghi p Th ng L i.

ủ ợ ở ị

ấ ắ ể ứ ổ ứ ổ ề ố  l

ộ ấ ch c, qu n lí, l ẽ ạ

ệ ươ ề ứ ả ạ ỏ

ắ ng th c t ế ấ ng th c s n xu t cũ ngày càng t ữ c ta  ề ộ ướ ự ậ ộ ố ườ ế ệ ánh cu c đ u tranh gay g t đ  thay đ i ph ấ ướ ả s n xu t trên đ t n ế ắ nguyên t c, quy ch , nhi u ph ộ tr ở ờ ươ ủ c s  v n đ ng sinh đ ng c a cu c s ng. Nh ng con ng

Tôi và chúng ta ph nả   ­ Qua câu chuy n làm ăn c a xí nghi p Th ng L i v  k ch  ạ ộ   ả i ho t đ ng ề   ể  th i kì có nhi u bi n chuy n m nh m . Lúc này, nhi u ậ   ơ ứ  ra x  c ng, l c h u ề   ậ i tiên ti n đã nh n ra đi u Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

305

ứ ả ổ ổ ọ

ả ố

y và khát khao thay đ i m nh m  ph ả ự ề ứ ẻ ả ậ ủ ắ ị ư ấ ư ấ    ch c. Nh ng h  đã v p ệ  ượ ắ   ế ấ ế t y u chi n th ng

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ ạ ươ ẽ ng th c qu n lí, t ố ữ ế ệ ủ ph i s  ch ng đ i khá quy t li t c a nh ng k  b o th , xu n nh m n danh b o v ữ ộ ố truy n th ng. Cu c đ u tranh gi a hai phái  y th t gay g t nh ng t ộ ề ẽ s  thu c v  con ng ấ ớ ườ i m i.

ở ị ặ ấ

ệ ữ ậ ả ạ ộ

ớ ể ả ồ ể ị

ề ố ế ậ ế ầ ề

ẳ ờ c hình thành t ừ ạ ườ ế Tôi và chúng ta, v  k ch cũng đ t ra v n đ  m i quan h  gi a cá nhân ­ V i cái tên    ủ   ể ệ ự ữ ậ và t p th . Trong khi th  hi n s  xung đ t gi a hai phái tiên ti n và l c h u, b o th , ằ    đ ng th i kh ng đ nh r ng không có th  ch  nghĩa t p th  chung chung. Cái tác gi "chúng ta" đ    nhi u cái "tôi" c  th , vì th  c n quan tâm, chăm chút ề ợ đ n quy n l ượ ừ i, h nh phúc t ng cá nhân con ng ủ ứ ụ ể i.

ậ ệ b) Ngh  thu t

ự ẫ ẫ ố ớ

ả ễ ả ộ ộ ữ ổ ậ ủ ề ư ưở ữ ộ ể xây d ng tình hu ng k ch v i nh ng xung đ t, nh ng m u thu n căng ng và  các hành đ ng k ch c  th , sinh đ ng đ  làm n i b t ch  đ  t t

­ Tác gi ị ẳ th ng, di n t ậ ộ ộ ạ ơ ở ể t o c  s  đ  các nhân v t b c l ị ụ ể  tính cách.

c) Ch  đủ ề

ộ ấ ữ ủ ề ắ ớ ỏ

ấ ắ ư ề ẽ ễ ầ ộ ộ

ờ ố ộ ế ộ ổ ầ ự   Là cu c đ u tranh gay g t gi a cái cũ và cái m i. Đó là v n đ  nóng b ng c a th c ố ớ   ti n đ i s ng sinh đ ng. Tuy gay go nh ng cu i cùng ph n th ng s  thu c v  cái m i, ớ ấ ướ cái ti n b  góp ph n vào công cu c đ i m i đ t n c.

Ạ Ề B­ CÁC D NG Đ

ể ề ạ ặ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m

ạ ở ị ủ ắ

ề ơ ả ể ủ ế ố ớ ủ ờ ộ

ế *  Đ 1ề :  Vi ề ấ t đo n văn ng n (15 đ n 20 dòng) v  v n đ  c  b n c a v  k ch Tôi và   ấ   ễ ự ặ chúng ta đ t ra và ý nghĩa c a nó đ i v i th c ti n phát tri n c a xã h i ta th i kì b y gi .ờ

* G i ýợ

ở ạ 1. M  đo n

ấ ổ ộ

ả ạ ộ ắ ể ợ ả

­ V  k ch Tôi và chúng ta ph n ánh cu c đ u tranh gay g t đ  thay đ i ph ủ ữ ề ố  l ủ ấ ướ ệ ầ ể ỉ ủ ở ị ứ ứ ổ th c t  ch c, qu n lí l ệ nghi p khác nói chung c a đ t n ươ   ng ắ i ho t đ ng c a xí nghi p Th ng L i nói riêng và các xí   ậ c ta nh ng năm đ u th p niên 80 c a th  k  XX.

2. Thân đo nạ

ấ ư ­ V n đ  v  k ch

ề ở ị ở ư ữ ấ ổ ể ứ ạ ắ ả ạ

ừ ứ

ứ ẩ ả ọ ự ễ ấ ệ ế ệ ả ọ ặ    l y nguyên Tôi và chúng ta đ t ra là: Không th  c  kh  kh  gi ứ ổ  ạ ậ ắ ơ ế ươ ng th c t t c c  ch  đã tr  thành c ng nh c, l c h u mà ph i m nh d n thay đ i ph ầ   ứ ể ả ch c, qu n lí thúc đ y s n xu t phát tri n đ ng ch y theo ch  nghĩa hình th c mà c n coi tr ng th c ti n, coi tr ng hi u qu  thi ủ ạ ự ủ t th c c a công vi c.

ủ ể ậ ­ Không có th  ch  nghĩa t p th  chung chung. Cái ”chung” đ

ứ ụ ể ế ộ ự ế ừ  ượ ạ c t o thành t ề   ộ ố t th c đ n cu c s ng, quy n

ữ nh ng cái ”tôi” c  th . vì th  c n quan tâm m t cách thi ườ ợ ủ i c a m i cá nhân con ng l ế ầ i.

ỗ Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

306

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ạ 3. K t đo n

ữ

ở ị ­ V  k ch  ự ậ ớ ấ ấ ờ ự ế ễ c ta nh ng năm lúc b y gi ự  đ i s ng th c ti n, th c t có  xã

ấ ướ ả Tôi và chúng ta ph n ánh tình hình đ t n ế ừ ờ ố ễ t t ủ ấ ướ ề ấ ể ự ế ộ ý nghĩa th c ti n th t l n lao. Nó là v n đ  c p thi ố ớ ự h i có ý nghĩa tr c ti p đ i v i s  phát tri n chung c a đ t n c.

ể ề ế ạ 2. D ng đ  5 đ n 7 đi m

ủ ư ả ở ị Tôi và chúng ta c a L u Quang Vũ. * Đ  1ề : Phân tích c nh ba v  k ch

* Dàn bài

1. M  bàiở

ư ệ ­ Gi ề ậ   i thi u L u Quang Vũ (1948 ­ 1988) và bút pháp s c s o nh y bén đ  c p

ớ ạ ẫ ữ ủ ề ỏ ớ ổ ờ ắ ả ủ ạ ế ỉ hàng lo t v n đ  nóng b ng c a th i kì đ i m i nh ng năm 80 c a th  k  XX.

ữ ệ ả ạ ớ ế   ầ ­ Đo n trích là c nh ba ph n ánh hi p đ u giao phong gi a hai phái m i và cũ, ti n

ủ ạ ộ ệ ợ ả ắ ả b  và b o th  t i xí nghi p Th ng L i.

2. Thân bài

ủ ễ ố ố ­ Hoàng Vi ộ   t giám đ c và Nguy n Chính phó giám đ c là hai đ i th  trong cu c

ố ớ ữ ộ ệ xung đ t gi a hai phái m i và cũ.

ễ ế ằ ạ ố

ả ế ưở ụ ả ấ ng phòng tài v  cho bi

ậ ư ợ ợ ệ ả ắ ọ ể   ấ ­ Nguy n Chính cho r ng mu n s n xu t theo đúng k  ho ch " c p trên", tuy n ế t " không có   ữ    " ph i làm đúng nh ng ng cho th  h p đ ng", m i mua s m nguyên li u, v t t

ỉ công nhân ph i thì theo ch  tiêu biên ch ; còn bà tr ỹ ươ ồ qu  l ị quy đ nh".

ố ặ ố ủ ộ ể ­ Giám đ c Hoàng Vi

ồ ứ ả ệ ẽ ả ỗ ế ầ

ể ả ươ l

ố ầ ẽ ả ầ ư ướ ả ấ

ứ ụ ạ

ề ả ẩ c tiên là con ng ố ươ ng l

ừ ạ , tr i. Mu n tăng s n xu t thì ph i đ u t ự ư ả ữ ẽ ượ ưở c nhi u s n ph m s  đ c h ầ ề ấ ố ệ   t tuyên b  ch  đ ng đ t ra trong k  ho ch, ph i tuy n thêm ấ ủ   ng m i công nhân ệ ng cho công nhân trong hai   ố ườ   i ươ   ấ ng ng cao,   ậ   ể ả i s  b  ph t b ng ti n. Mu n phát tri n s n xu t thì c n mua thêm nguyên, v t

ạ ươ ợ ợ th  h p đ ng, m c s n xu t c a xí nghi p s  tăng lên năm l n, l ẽ s  tăng lên b n l n. D ng vi c xây nhà khách đ  tr tháng sau đó s  hoàn l ứ ể ấ đ  ch m d t tình tr ng vô lí, b t công. Nh ng ch c v  vô tích s  nh  qu n đ c Tr ệ ượ ố ẽ ượ c b  trí làm vi c khác. Ai làm đ s  đ ạ ằ ồ ẽ ị ai làm t li u...ệ

ế ệ ủ ễ ả ả ố ạ ­ Phái b o th  Nguy n Chính ch ng tr  quy t li t, có khi l ạ ứ   ọ i lên cao gi ng đ o đ c

ân tình.

ủ ể ệ ẻ ế ớ ­ Quan đi m c a Hoàng Vi ộ t m i m , ti n b .

ả

ớ ­ Qua đó, ta th y t ữ ng b o th  và c  ch  bao c p quan liêu đã b  t ị ấ ư ưở  t ạ ẽ

ấ ế ự ả ắ ị ư ưở  t ầ ế ự ư ữ ễ ả ổ   ng đ i ủ   t nh ng th  l c b o th  đâu đã ch u đ u hàng. ư i sau l ng h n còn có nh ng th  l c nh

ầ ắ ơ ế ủ ư ế ệ m i giáng nh ng đòn m nh m  quy t li ệ ả ạ ộ ẻ Nguy n Chính m t k  vô cùng x o quy t v  l ộ Tr n Kh c, ban thanh tra b .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

307

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ệ ộ t nêu lên là m t t ­ Cái "tôi" mà Hoàng Vi ng l n: Chúng ta hăng say lao đ ng,

ự ấ ự ủ ạ ớ ộ ư ưở  t ẹ ủ ấ ướ vì s   m no h nh phúc c a chúng ta, vì s  giàu đ p c a đ t n c.

ế 3. K t bài

ướ ự ổ ươ ớ ố ẹ ủ   t đ p c a

ớ ổ ­ Tôi và chúng ta là đ i m i. H n hai m i năm sau, tr ở ị ở ị c s  đ i m i t ắ ơ ủ ư ấ ấ ướ c, ta càng th y rõ v  k ch c a L u Quang Vũ là v  k ch hay và sâu s c. đ t n

Ề Ậ C. BÀI T P V  NHÀ

ể ề ạ ặ 1­ D ng đ  2 ho c 3 đi m

ắ ở ị ả ủ ư ằ ộ t  c nh 3 v  k ch ạ   Tôi và chúng ta  c a L u Quang Vũ  b ng m t đo n

* Đ  1ề : Tóm t văn.

* G i ýợ

ắ ề ệ ệ ­ Sau m t năm v  làm quy n giám đ c xí nghi p Th ng L i, Hoàng vi

ị ệ ề ự i xí nghi p và th c thi ph ợ ứ ng án làm ăn m i, d t khoát không tuân th

ố ươ ậ ắ ạ ủ

ữ ệ ề ế

ả ẻ ủ ượ ự ồ ạ ậ

ể ươ ở ộ t v  k  ho ch m  r ng s n xu t và ph c s  đ ng thu n và chia s  c a nh ng con ng ạ ữ ộ

ớ ự ấ ữ ộ ị ễ ẫ ả ế ấ ẫ ả ở

ế   ộ t đã quy t ủ  ố ạ ủ đ nh c ng c  l ệ   ố ữ i mòn, các nguyên t c l c h u đã kìm hãm s  phát tri n c a xí nghi p. theo nh ng l ớ   ế ủ ng án làm ăn m i Nh ng ý ki n c a Hoàng Vi ườ ả ủ ệ ủ i b o th  đang c a xí nghi p không đ   ậ   ự ủ ồ ẫ là c ng s  c a mình. Nh ng mâu thu n đó đã t o nên xung đ t k ch, mâu thu n d n d p ủ ế ữ   gi a hai tuy n nhân v t tiên ti n và b o th  đã làm cho c nh di n tr  lên h p d n và lôi ườ ọ ố cu n ng i đ c, ng ậ ườ i xem.

ủ ở ị ộ ị ủ ế ế ể

ư * Đ  2ề : Xu th  phát tri n và k t thúc c a xung đ t k ch c a v  k ch ”Tôi và chúng ta” ủ c a L u Quang Vũ.

ứ ủ ề ậ ấ ọ * G i ý ợ H c sinh trình bày nh n th c c a mình trong đó có hai v n đ  chính sau :

ữ ả ớ ổ

ộ ấ ắ ở ị ộ ố ỏ

ấ ạ ở ệ ớ ộ ấ ề ủ ầ ấ ạ  giai đo n đ u t

ộ ề ả ờ ố ấ ả ấ ế   ủ t y u ­ Cu c đ u tranh gi a hai phái b o th  và đ i m i là cu c đ u tranh có tính t ự ễ   và gay g t. Tình hu ng xung đ t mà v  k ch nêu lên là v n đ  nóng b ng c a th c ti n ẽ  t nhiên s đ i s ng sinh đ ng. Các quan ni m, cách làm m i, táo b o  ở v p ph i nhi u c n tr .

ộ ầ ắ ấ ư ớ ộ

ề ợ ổ ớ

ủ ẩ ự ớ ơ ủ ộ ọ ộ

ệ

ề

ộ ự ế ờ ố ộ ủ ế ố ủ ở ị ả ẫ

ố ­ Cu c đ u tranh này gay go nh ng cu i cùng ph n th ng thu c v  cái m i, cáo   ầ   ộ ậ ế ti n b . Cách nghĩ cách làm c a các nhân v t thu c phái đ i m i phù h p v i yêu c u ể ủ c a th c t    đ i s ng, thúc đ y s  phát tri n đi lên c a xã h i. H  không đ n đ c mà ượ ự ủ c s   ng h  c a công nhân xí nghi p. đ ể ạ 2. D ng đ  5 đ n 7 đi m * Đ  1 ề : Tình hu ng k ch và mâu thu n c  b n trong c nh ba c a v  k ch Tôi và chúng ơ ả ị ta. * G i ýợ

1. M  bàiở

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

308

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ể ạ ạ ộ ­ C nh ba trong v  k ch Tôi và chúng ta  là đo n trích đ  l i trong lòng đ c gi

ở ị ắ ề ẫ ắ ố ả  ế   ữ ng sâu s c v  tình hu ng k ch và nh ng mâu thu n gay g t gi a hai truy n

ườ ậ ị ớ ữ ế ả ề ấ ượ nhi u  n t ậ nhân v t: Tiên ti n dám nghĩ, dám làm v i nh ng ng ữ i d p khuôn máy móc.

ừ ạ ệ ả ế ệ ợ ắ  s n xu t c a xí nghi p Th ng L i đã đ n lúc ph i gi

ấ ủ ạ ố ạ ủ

2. Thân bài ­ Tình tr ng ng ng tr ế ằ ế ị ữ ố ể ở ộ ố ế ế ị ệ ấ ả ươ ạ t quy t đ nh công b  k  ho ch m  r ng s n xu t và ph ả   ả i ệ   i xí nghi p   ng án

quy t b ng nh ng quy t đ nh táo b o. Sau quá trình tìm hi u và c ng c  l giám đ c Hoàng Vi làm ăn m i. ớ

ờ ờ i th i. Nh ng l

ệ ỗ ị ễ ố ủ   ả ữ i công b  c a ố ườ   i và b  phó giám đ c Nguy n Chính,

ế ờ ớ ả ứ ả ớ ơ ế ­ Anh đã công khai tuyên chi n v i c  ch  qu n lí l ề ấ t liên ti p gây b t ng  v i nhi u ng ắ ươ ng ph n  ng gay g t. Hoàng Vi ố qu n đ c phân x ế ưở ng Tr

ưở ổ ứ ộ ưở ng phòng t ch c lao đ ng, tr ế   ụ ng phòng tài v  liên quan đ n + Ph n  ng c a tr

ỹ ươ ả ứ ế biên ch , qu  l ủ ng.

ả ứ ố ả ổ ệ ế ng liên quan đ n hi u qu  t ứ    ch c,

+ Ph n  ng c a qu n đ c phân x ệ ươ ứ ụ ng Tr ầ ả ẳ ả ị ủ qu n lí khi Hoàng Vi ưở t kh ng đ nh không c n ch c v  này.

ắ ủ ự ễ ấ + Ph n  ng ngày m t gay g t c a phó giám đ c Nguy n Chính d a vào c p trên và

ả ứ ắ ỷ ủ ệ ả ị ộ ố ế nguyên t c vào ngh  quy t Đ ng u  c a xí nghi p.

ế 3. K t bài

ớ ữ ữ ẫ ị

­ V i tình hu ng k ch và nh ng  mâu thu n quy t li ữ ế ố ế ậ t gi a hai tuy n nhân v t tiên   ở ộ   ỏ  mu n m  r ng

ế ệ i b o th  máy móc đã ch ng t ẽ ườ ả ổ ủ ạ ả ả ồ ố ứ ti n dán nghĩ, dám làm và nh ng ng ộ ữ ấ ầ quy mô s n xu t c n ph i có nh ng thay đ i m nh m  và đ ng b .

ở ị ủ ể ả ậ Tôi và

ư ủ * Đ  2ề : Phân tích tính cách c a các nhân v t  tiêu bi u trong c nh ba v  k ch  chúng ta c a L u Quang Vũ.

* G i ýợ

ở 1. M  bài.

ắ ả ả ­ C nh ba c a v  k ch Tôi và chúng ta ph n ánh cu c đ u tranh gay g t công khai

ủ ễ ữ ả ổ ạ ố ệ ộ ấ ệ ủ ủ ở ị ớ gi a hai phái đ i m i và b o th  di n ra t i phòng làm vi c c a giám đ c Hoàng Vi t.

ữ ậ ộ ủ ­ Qua hành đ ng và ngôn ng , các nhân v t đã t ự ộ ộ  b c l tính cách c a mình.

2. Thân bài.

ố ệ ậ ộ ­ Giám đ c Hoàng Vi t ­ nhân v t trung tâm. M t ng

ệ ạ ệ ự

ự

i lãnh đ o có tinh th n trách   ề ợ ủ   i c a ắ   i trung th c, th ng th n kiên quy t đ u tranh ớ ầ ị ề ườ ẫ ạ ớ ờ ổ ầ ộ nhi m cao, năng đ ng, dám ghĩ, dám làm vì s  phát tri n c a xí nghi p và quy n l ế ấ ườ anh ch  em công nhân. Anh cũng là ng v i ni m tin và chân lý. Đó là m u ng ườ ể ủ ẳ i lãnh đ o th i kì đ i m i đ u tiên.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

309

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ơ ỏ ừ ắ ộ

­ Kĩ s  Lê S n: M t kĩ s  có năng l c, có trình đ  chuyên môn gi ư ộ ự ấ ạ i, t ng g n bó   ấ   ẫ t cu c đ u tranh s  r t khó khăn nh ng anh v n ch p ư ệ i xí nghi p. Dù bi

ệ ả ế ủ ơ ạ ộ ề ậ ệ ẵ ị ư nhi u năm t nh n, s n sàng cùng Hoàng Vi ộ ẽ ấ ế t c i ti n toàn di n ho t đ ng c a đ n v .

ố ườ ủ ễ ạ ­ Phó giám đ c Nguy n Chính: Tiêu bi u cho lo i ng

ễ ạ ự ổ ề ạ ậ ể ố ấ ở ớ ị ư   ả ể i máy móc, b o th  nh ng ắ   ế cũng gian ngoan nhi u mánh khoé. Nguy n Chính luôn vin vào c  ch , các nguyên t c t, xu n nh c p trên. dù đã tr  thành l c h u đ  ch ng l ơ ồ ọ i s  đ i m i. Anh ta khéo lu n l

ườ ư

ệ i suy nghĩ và làm vi c nh  cái máy, khô ớ ươ ng: Là ng ị ế ng Tr ề ị ả ằ c n tình ng ố ­ Qu n đ c phân x ỏ ườ i thích t ưở  ra quy n th , hách d ch v i anh ch  em công nhân.

ữ ề ả ị

ộ ị ắ ộ ữ ậ ị ạ ố ộ

ế 3. K t bài. ể ủ ậ ­ C nh ba đã t p trung cao đ  nh ng xung đ t k ch có nhi u k ch tính. ự S  phát tri n c a tình hu ng k ch và ngôn ng , hành đ ng đã kh c ho  rõ nét tính cách ủ ừ c a t ng nhân v t.

Ậ Ạ Ệ Ế LUY N T P VI T ĐO N VĂN

ƯỚ Ẫ H NG D N CHUNG

ạ ế

ệ ể ng ph  thông hi n nay đ

ổ ạ

ộ ề ạ

ả ạ ữ ế ả ả ạ ỗ

ỉ ả ể ề ặ ư ế

ả ộ ộ ỳ ấ ị ỉ ả ộ ị

ự ể ố

ộ ọ ữ ườ ọ ớ

ớ

ườ ể ừ c khai tri n t ạ ỏ ớ

ợ ỉ ể ươ ộ ộ  ý l n, v  m t n i dung ch  tri n khai theo m t ph

ụ ể ạ I. Th  nào là đo n văn? ở ườ ạ ượ ệ ề c hi u theo nhi u cách khác nhau: Khái ni m đo n văn   tr ộ   ạ ể ỉ ự ớ ượ ạ ứ ấ ể c dùng v i ý nghĩa đ  ch  s  phân đo n n i ­ Cách hi u th  nh t (đo n ý): Đo n văn đ ả ở ầ   ạ ồ ủ ạ dung, phân đo n ý c a văn b n. M t văn b n bao g m nhi u đo n văn: Đo n m  đ u ự  ạ văn b n, nh ng đo n khai tri n văn b n, đo n k t thúc văn b n. M i đo n ph i có s ề ặ ộ   hoàn ch nh nh t đ nh nào đó v  m t ý, v  m t n i dung. Nh ng th  nào là m t n i dung, ườ   ể i m t ý hoàn ch nh thì không có tiêu chí đ  xác đ nh rõ ràng. M t văn b n, tu  theo ng ấ   ậ ả ạ đ c c m nh n mà phân chia ra thành các đo n, s  phân chia có th  không th ng nh t ạ   ỏ ườ ớ ữ i chia theo ý nh . Ý l n là đo n gi a nh ng ng i chia theo ý l n, có ng ạ ắ   ặ ồ ặ  ý l n, bao g m hai ho c ba đo n văn ng n, bài có hai ho c ba ý nh  đ ỏ   ớ ắ ỗ ạ m i đo n ng n đó là m t ý nh , các đo n này h p ý v i nhau thành m t ý l n; ý nh  là ộ   ệ ể ừ ng di n, m t c khai tri n t ý đ ỗ ướ h ề ặ ộ ượ ộ ng c  th , m i ý nh  là m t đo n.

ớ ạ ế ể i đ c: có ng ỏ ượ ộ ớ ỏ ế

ệ ượ ắ ầ ừ

ố ạ ị ế ớ

ở ư ế ệ ứ ạ ể ở

ự ứ ể ả ạ i): Đo n văn đ

ạ ờ ự ữ ấ ạ ộ ồ

ấ ấ ố

ể ạ ớ

ể Cách hi u này khi n cho cách phân đo n thi u tính khách quan. V i cách hi u này,   ư ế ạ ạ ạ    đâu, nh  th  nào, các di n m o đo n văn không đ c xác đ nh ( đo n văn b t đ u t ự   ệ câu văn trong đo n có m i liên k t v i nhau nh  th  nào,…) cho nên vi c xây d ng ạ đo n văn tr  nên khó khăn, ph c t p, khó rèn luy n các thao tác đ  tr  thành kĩ năng kĩ   x o. ả ữ   ượ ể c hi u là s  phân chia văn b n thành nh ng ­ Cách hi u th  hai (đo n l ứ ệ ầ ỏ ph n nh , hoàn toàn d a vào d u hi u hình th c: m t đo n văn bao g m nh ng câu văn   ữ ằ n m gi a hai d u ch m xu ng dòng. Cách hi u này không tính t ể ơ ở ữ ở ủ ơ ồ ự ệ ệ ị ớ   ộ i tiêu chí n i dung, c  s  ng  nghĩa c a đo n văn. V i ạ   cách hi u này, vi c rèn luy n xây d ng đo n văn càng tr  nên m  h , khó xác đ nh vì

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

310

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ự ộ ơ ở ờ ạ ượ

ợ ứ ớ ộ ộ ộ ứ ớ ộ c xây d ng trên m t c  s  chung nào vì hình th c bao gi ấ ị

ề ề ờ

ơ ở

ề ừ ừ ả

ạ ệ ở ộ ứ ứ ộ

ộ ữ

ễ ố ễ ẽ ớ ạ ơ ở

ả ứ

ả ủ ề ủ ế ạ ấ ị ủ ả ạ ộ

ạ ộ ậ ươ ả ạ

ỗ ạ ươ ẫ ứ ủ ạ ố ỉ

ộ ế ấ ỉ ự ạ

V  m t hình th c ạ ộ ố ữ ữ ằ ấ ấ ồ

ế ỗ

ể ệ ượ ề ặ ạ ế ầ ớ ứ ờ  cũng đ ằ ế c vi t hoa và vi

ữ ạ

ả   đo n văn không đ  cũng ph i   đi đôi v i n i dung, bao ch a m t n i dung nh t đ nh và phù h p v i n i dung mà nó bao ch a.ứ ạ ể ứ ả ạ ­ Cách hi u th  ba (đo n văn xét thao c  hai tiêu chí v  ý và v  l i): Đo n văn v a là ữ ả ủ ự ả ế ự ề ộ ạ k t qu  c a s  phân đo n văn b n v  n i dung ( d a trên c  s  logic ng  nghĩa) v a là ể ệ ự ả ủ ự ế ứ ấ ạ k t qu  c a s  phân đo n v  hình th c ( d a trên d u hi u hình th c th  hi n văn b n). ề  ấ ị ề ặ ộ ộ ỉ  m t m c đ  nh t đ nh nào đó v : đo n văn là m t ý hoàn ch nh         V  m t n i dung ỗ ươ ắ ượ ể ắ   ng đ i d  dàng. M i đo n văn trong c m t cách t logic ng  nghĩa, có th  n m b t đ ặ ố ộ ạ văn b n di n đ t m t ý, các ý có m i liên quan ch t ch  v i nhau trên c  s  chung là   ả ượ   ộ ỗ ch  đ  c a văn b n. M i đo n trong văn b n có m t vai trò ch c năng riêng và đ c ở ầ ậ ự ắ ạ    nh t đ nh: đo n m  đ u văn b n, các đo n thân bài c a văn s p x p theo m t tr t t ạ   ủ ề ủ ả ả ể ạ b n ( các đo n này tri n khai ch  đ  c a văn b n thành các khía c ch khác nhau), đo n ố ủ ả ế ng đ i c a nó: k t thúc văn b n. M i đo n văn b n khi tách ra v n có tính đ c l p t   ấ ị ủ ộ ng đ i hoàn ch nh, hình th c c a đo n có m t k t c u nh t đ nh. n i dung c a đo n t ể ệ ở  ề ặ ỉ ứ : đo n văn luôn luôn hoàn ch nh. S  hoàn ch nh đó th  hi n  ố   ể ỗ nh ng đi m sau: m i đo n văn bao g m m t s  câu văn n m gi a hai d u ch m xu ng ạ   ế ớ dòng, có liên k t v i nhau v  m t hình th c, th  hi n b ng các phép liên k t; m i đo n ữ ở ầ văn khi m  đ u, ch  cái đ u đo n bao gi   t lùi vào so v i các dòng ch  khác trong đo n. ợ ườ ọ ể ả

ườ ả ộ ả Đây là cách hi u h p lí, tho  đáng h n c  giúp ng ờ i đ ng th i giúp ng ạ ệ i đ c nh n di n đo n văn ế ạ ậ t t o l p văn ậ i vi

ậ ợ ồ ượ ả ạ ạ ơ trong văn b n m t cách nhanh chóng, thu n l ự b n b ng cách xây d ng t ng đo n văn đ c rõ ràng, rành m ch.

ế ấ ừ ằ ụ ề ạ Ví d  v  đo n văn: “ Vì ông lão yêu làng tha thi

ả ưở ộ ự ẫ ấ ế ẫ

ặ ữ ộ ộ ộ ư ừ ự

ấ ồ ủ ớ ủ ả

ả ờ ớ ơ

ể ứ ỏ ẫ ị

ế t nên vô cùng căm u t khi nghe tin dân làng theo   ng ch ng mâu thu n  y đã d n đ n m t s  xung đ t n i tâm gi c(1). Hai tình c m t ậ ọ ứ   d  d i( 2). Ông Hai d t khoát l a ch n theo cách c a ông: Làng thì yêu th t, nh ng làng ộ ườ ả i nông dân theo Tây m t r i thì ph i thù( 3). Đây là m t nét m i trong tình c m c a ng   ố ớ   ả ướ ộ c r ng l n h n đã bao trùm lên tình c m đ i v i th i kì đánh Pháp(4). Tình c m yêu n ư ố   ư ế làng quê(5). Dù đã xác đ nh nh  th , nh ng ông Hai v n không th  d t b  tình yêu đ i ắ ớ v i quê h ng; vì th  mà ông xót xa cay đ ng”(6).

V  n i dung:

ạ ẫ ủ ươ ề ộ ủ ề ủ

ở ặ ậ ạ ủ ề câu1,2.

ạ

ủ ả ạ ở ọ

ủ ề ầ ộ ặ

ầ ỗ ề ậ ớ   i

ể ạ ộ ­  Ch  đ  c a đo n văn trên là: tâm tr ng mâu thu n c a ông Hai khi nghe tin làng mình theo gi c. Ch  đ  này t p trung khái quát  ầ ­  Đo n văn trên có ba ph n: ạ ứ ự + Câu 1,2 là ph n m  đo n. Ph n này ch a đ ng ý khái quát c a c  đo n văn, g i là câu ể ch  đ . Câu ch  đ  có th  là m t ho c hai câu văn. + Câu 3,4,5 là ph n thân đo n. Ph n này tri n khai đo n văn, m i câu văn đ  c p t m t bi u hi n c  th  c a ch  đ , liên quan t

ạ ủ ề ủ i ch  đ  c a đo n văn. ủ ề ủ ạ ủ ề ế ầ ạ ầ ắ ạ ầ ủ ề ể ầ ệ ụ ể ủ ớ + Câu 6 là ph n k t đo n. Ph n này kh c sâu ch  đ  c a đo n văn.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

311

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ầ ầ ở

ế ạ ạ ạ ủ ế ấ

t đo n văn, không ph i bao gi ở ầ ế ấ ả ạ ứ ự ạ

ạ ư ậ ố ủ ề ư ự ế ố

ạ ụ ạ ượ ạ ế   ủ ả ­ Đây là đo n văn có k t c u đ y đ  c  ba ph n: m  đo n, thân đo n và k t ầ ờ   t có đ  ba ph n nh  v y. Ví đo n. Khi vi  cũng nh t thi   d : Đo n quy n p, câu m  đ u đo n không ch a đ ng ý khái quát mà là câu cu i cùng; ạ đo n di n d ch, câu cu i cùng k t thúc đo n không ch a đ ng ý khái quát, ch  đ  đã   đ

ứ

ượ ạ ượ ế ớ ằ c liên k t v i nhau b ng các

ế ằ c t o thành b ng 6 câu văn đ ặ

ữ ạ ữ ạ ấ ầ ố ế t gi a hai d u ch m xu ng dòng, ch  cái đ u đo n đ ượ   c

c vi ế ữ ế ạ ị ễ ở ở c nêu rõ   câu m  đo n.  ề V  hình th c: ạ Đo n văn trên đ ­ ứ phép liên k t hình th c: phép th , phép l p. ấ ượ Đo n văn trên đ ­ ộ t lùi vào m t ch  và vi vi ế t hoa.

II. Mét sè kiªu ®o¹n v¨n thêng gÆp.  ả ặ ấ ữ ườ ị ậ

ổ ạ ễ ế ấ ổ ế Trong văn b n, nh t là văn ngh  lu n, ta th ị

ỗ ả ẩ

ạ

ạ ễ

ầ ạ ể ưở ủ ề ủ ề

ằ

ậ ể ữ ạ i tri n khai ý t ệ ậ ườ ế i vi t.

ị ạ

ườ ệ

ộ ệ ấ ặ ạ ỏ ệ

ậ ộ ấ ồ ớ

t, cái đ c đáo  y lên m t cách quá đáng(2). Điêù  y không h p v i th ẩ ộ ấ ủ ườ ả

ợ ơ ộ ở ả ấ ệ ự ạ ấ nhiên, bình d , ph i đ u tranh đ  c i thi n cái vi c t

ể ứ ủ ơ

ơ ọ ủ ậ

ấ ấ ồ ơ ẽ ạ ự ầ

ể ượ ệ ủ ự ệ ệ ộ ằ  nhiên, nhà th  s  bi u hi n đ c cái cá bi

ữ

ạ ạ ọ ở

ủ ủ ề ể ạ ố ủ ề   : Câu 1 là câu m  đo n, mang ý chính c a đo n g i là câu ch  đ . ả   i ủ i là nh ng câu tri n khai làm rõ ý c a câu ch  đ . Đây là đo n văn gi

ữ ị ễ ế ấ   ạ ng g p nh ng đo n văn có k t c u ạ ạ ợ ph  bi n: quy n p, di n d ch, t ng phân h p; bên c nh đó là đo n văn có k t c u so   ả ấ ợ ế t, h n h p,…  thi sánh, nhân qu , v n đáp, đòn b y, nêu gi ễ ị . 1. Đo n di n d ch ứ ở  ộ ị Đo n di n d ch là m t đo n văn trong đó câu ch  đ  mang ý nghĩa khái quát  đ ng  ạ ụ ể   ạ ng ch  đ , mang ý nghĩa minh ho , c  th . đ u đo n, các câu còn l ứ ả ự ượ ể   i thích, ch ng minh, phân tích, Các câu tri n khai đ c th c hi n b ng các thao tác gi ậ ủ ộ ộ ự ả  s  c m nh n c a ng bình lu n; có th  kèm nh ng nh n xét, đánh giá và b c l ơ ạ ề Ví dụ: Đo n văn di n d ch, n i dung nói v  cá tính sáng t o trong sáng tác th : ễ ơ ả   ệ ấ ộ i ngh  sĩ ph i t, r t khó khăn, đòi h i ng “ Sáng tác th  là m t công vi c r t đ c bi ổ   ệ ộ hình thành m t cá tính sáng t o(1).Tuy v y, theo Xuân Di u ­ tuy t nhiên không nên th i ơ   ấ ệ ph ng cái cá bi ơ   i làm th  chân chính(3). Hãy sáng tác th  m t cách và không ph i ph m ch t c a ng ệ ể ả ị ự  sáng t o  y không tr  thành t   ả   anh hùng ch  nghĩa(4) .Trong khi sáng tác nhà th  không th  c  chăm chăm: mình ph i ơ ghi d u  n c a mình vào trong bài th  này, t p th  n (5). Chính trong quá trình lao   ượ ả   ả ộ đ ng d n toàn tâm toàn ý b ng s  xúc c m tràn đ y, có th  nhà th  s  t o ra đ c b n ơ ẽ ể ắ t m t cách t   t c a mình trong s c riêng bi ầ nh ng giây phút c m bút”(6).. ạ Mô hình đo n văn ạ B n câu còn l ế ấ thích có k t c u di n d ch.

ạ

ạ

2. Đo n quy n p.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

312

ụ ể ằ

ế t, c  th  nh m h ằ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ướ   ừ ng c trình bày đi t  các ý chi ti ạ   ượ c trình bày b ng thao tác minh ho , ượ  cu i đo n. Các câu trên đ

ậ

ủ ữ ề ế ạ ơ ồ

ạ i ý khái quát n m  ả ạ ữ ạ ượ ạ ạ ạ Đo n văn quy n p là đo n văn đ ạ ố ằ ở ớ t ậ ậ ậ l p lu n, c m nh n và rút ra nh n xét, đánh giá chung. Ví d :ụ  Đo n văn quy n p, n i dung nói v  đo n k t bài th  “Đ ng chí” c a Chính H u. “ Chính H u khép l i bài th  b ng m t hình t ơ ng th :

ộ ơ ằ ươ

ứ ạ ừ Đêm nay r ng hoang s Đ ng c nh bên nhau ch  gi c t ộ ố ng mu i ờ ặ ớ i

ầ

ợ ầ ế ế

ơ ờ ặ ớ ầ ị ấ ư ộ ế

ữ

ầ ế ự ươ ượ ườ ọ ẫ ế

ượ ả ư ộ ố ầ ượ ự ắ ượ

ị ượ

ấ ệ ng sóng đôi trong l ch s  d ng n ở

ổ

ố ầ ể ạ

ấ ơ ủ ề

ơ ạ ạ ề ượ ế ấ ng th . Đây là đo n văn phân tích có k t c u quy n p.

ợ

ợ ạ ễ ố ợ ạ ớ ở ị

ộ ậ ạ ế ể

ậ ở ộ ượ ữ ể

ự ả ả ậ

i thích, ch ng minh, phân tích, bình lu n, nh n xét ho c nêu c m t ấ ậ ợ ạ ủ ề ổ ấ ứ ị ố ớ ề ậ ẳ ị đó đ  xu t nh n đ nh đ i v i ch  đ , t ng h p l

ề ạ ướ ổ ợ ộ ố ớ

ắ ạ ế ơ t  n là c  s  c a đ o làm ng

ồ c nh  ngu n: ấ ướ i(1). Hi n nay trên kh p đ t n ữ

ườ ố ớ ạ ữ

ươ ng chính sách(3). Th

ẹ ệ t sĩ, các bà m  Vi

ượ ụ ể

c các c  quan đoàn th  ph ng d ề ưỡ ố ồ ơ ế ườ ư ộ

ở ọ ừ ữ ố ọ

ệ t sĩ đã hi sinh anh dũng vì đ c l p, t

ộ ậ ố ữ ệ ạ

ủ ể ủ ớ ự ự ố ẹ t đ p(7).

ộ ề ả ạ ữ ố : Đo n văn g m b y câu:

ề ạ ế ơ ạ ầ ườ ậ Đ u súng trăng treo(1). ộ    Đêm khuya ch  gi c t i, trăng đã x  ngang t m súng(2). B t ch t chi n sĩ ta có m t ồ ệ phát hi n thú v : Đ u súng trăng treo(3). Câu th  nh  m t ti ng reo vui h n nhiên mà   ự ứ   i đ c v n tìm ng ph n gi a súng và trăng, ng ch a đ ng đ y ý nghĩa(4). Trong s  t ắ   ế ầ c s  g n bó g n gũi(5). Súng t ra đ ng tr ng cho tinh th n quy t chi n quy t th ng ẩ ư ẻ ng tr ng cho cu c s ng thanh bình, yên vui(7). Kh u súng k  thù xâm l   c(6). Trăng t ử ự ộ   ữ ướ ủ ướ ầ c c a dân t c  n và v ng trăng là hình t c và gi ệ ạ   ệ ự ấ ấ t Nam b t khu t và hào hoa muôn thu (8). Ch t hi n th c nghi Vi t ngã và lãng m ng ơ ể ờ ệ ẫ ượ ạ bay b ng đã hoà quy n l n nhau t o  nên hình t ng th  đ  đ i(9). ạ ượ ng th  trong đo n cu i bài  Tám câu đ u tri n khai phân tích hình t Mô hình đo n văn: ồ ể ệ ố ề ừ ơ th  “Đ ng chí”, t  đó khái quát v n đ  trong câu cu i – câu ch  đ , th  hi n ý chính ạ ủ c a đo n: đánh giá v  hình t ạ ổ 3. Đo n t ng phân h p. ạ ổ   Đo n văn t ng phân h p là đo n văn ph i h p di n d ch v i quy n p. Câu m  đo n nêu ạ ế   ý khái quát b c m t, các câu ti p theo khai tri n ý khái quát, câu k t đo n là ý khái quát ằ   ệ c th c hi n b ng b c hai mang tính ch t nâng cao, m  r ng. Nh ng câu khai tri n đ ể  ưở ặ ng, đ thao tác gi ị ủ ấ   ừ i, kh ng đ nh thêm giá tr  c a v n t đ .ề Ví d :ụ  Đo n văn t ng phân h p, n i dung nói v  đ o lí u ng n ệ ạ ơ ở ủ   “ Lòng bi c ta đang ươ ẹ ệ ề ơ ấ t sĩ, nh ng bà m  anh d y lên phong trào đ n  n đáp nghĩa đ i v i th   ng binh, li ướ ự   ả ớ c cùng toàn dân th c hùng, nh ng gia đình có công v i cách m ng(2). Đ ng và Nhà n ề ượ   ọ ượ ố ượ ự c c h c ngh , đ ng binh đ s  quan tâm, chăm sóc các đ i t ượ ặ ệ ợ ố c t ng nhà tình t Nam anh hùng đ tr  v n làm ăn; các gia đình li   ộ   ữ ồ ậ ng, săn sóc t n tình(4). R i nh ng cu c nghĩa, đ ẽ   ẹ ệ ữ ng x a tìm hài c t đ ng đ i, nh ng nghĩa trang li hành quân v  chi n tr t sĩ đ p đ ế ệ   ắ ổ ườ ớ i, m i th  h v i đài T  qu c ghi công s ng s ng, uy nghiêm, luôn nh c nh  m i ng ự ể ế   ể ớ ơ  do…(5)Không th  nào k  h t hãy nh   n các li ộ   ồ  c a dân t c ướ ể nh ng bi u hi n sinh đ ng, phong phú c a đ o lí  c nh  ngu n u ng n ộ ộ ự ạ ta(6). Đ o lí này là n n t ng v ng vàng đ  xây d ng m t xã h i th c s  t ả Mô hình đo n văn ị ổ ­ Câu đ u (t ng): Nêu lên nh n đ nh khái quát v  đ o làm ng i, đó là lòng bi t  n.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

313

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ạ ế ể ể ệ ủ ướ   c ứ Năm câu ti p ( phân): Phân tích đ  ch ng minh bi u hi n c a đ o lí u ng n

ồ ớ

ị ớ ồ ố ợ ẳ ướ ố ớ ủ ạ ệ   c nh  ngu n đ i v i vi c

ố ộ Câu cu i (h p): Kh ng đ nh vai trò c a đ o lí u ng n ự

ợ ế ấ ổ

ạ ự ự ươ ng t

ộ ộ ộ ạ ả ươ ự ơ ộ ng t nhau d a trên m t ý   ự ng đ ng là đo n văn có s  so sánh t ạ , m t đo n th , m t đo n văn,… có n i dung t

ế

ộ ồ ơ ế Nghe ề ng đ ng, n i dung nói v  câu th  k t trong bài “

ế

ụ ủ ướ ổ c t

ắ ườ ế

ữ ầ

ề ậ ớ ơ ồ ụ ủ ạ ế ỉ ạ ớ i Th ch, nhà th  H  Chí Minh cũng đã đ  c p t

ế ậ ạ ơ

ơ ể ệ ấ ố ẹ ủ ẩ t đ p, ý chí c a H

ệ ỗ

ễ ọ : Câu nói c a t

ớ ộ ơ ủ ồ ở

ươ ả ạ ồ ủ ế Nghe ti ng giã g o ộ   ủ  tiên, câu nói c a Nguy n Bá H c (câu 1,2) có n i   ng v i n i dung câu th  c a H  Chí Minh (4). Đây là đo n văn m  bài ạ ” c a H  Chí Minh có i thích câu th  trích trong bài “

ươ

ề ầ ả ồ ộ “v ng trăng” ng đ ng, n i dung nói v  hình  nh trong bài

ễ

ườ ễ ắ ẫ ả ở ớ i lính thì trăng v n là

­ nh  ngu n. ­ xây d ng xã h i. ứ ạ Đây là đo n văn ch ng minh có k t c u t ng phân h p. ạ 4. Đo n so sánh  ươ ồ ng đ ng. 4.1. So sánh t ồ ươ ạ Đo n so sánh t ưở ộ ớ t ng: so sánh v i m t tác gi ộ n i dung đang nói đ n. ươ Ví d  1:ụ  Đo n văn so sánh t ạ ồ ạ ” c a H  Chí Minh: ti ng giã g o ễ    tiên ta có câu: “ Có công mài s t có ngày nên kim”(1). C  Nguy n Ngày tr   ầ ộ ọ   t: “Đ ng đi không khó vì ngăn sông cách Bá H c , m t nho sĩ đ u th  k  XX cũng vi ữ ườ   núi mà khó vì lòng ng i ng i núi e sông”(2). Sau này, vào đ u nh ng năm 40, gi a bóng ưở ố   i tính kiên ng Gi i ng c tù c a T t ấ ẫ nh n, ch p nh n gian lao qua bài th  “ Nghe ti ng giã g o”, trong đó có câu: “ Gian   ệ ớ ồ   nan rèn luy n m i thành công”(3). Câu th  th  hi n ph m ch t t ồ ờ Chí Minh đ ng th i còn là châm ngôn rèn luy n cho m i chúng ta(4). ạ ủ ổ Mô hình đo n văn ươ dung t ng đ ơ ủ ề c a đ  bài gi ồ ế ấ k t c u so sánh t ng đ ng. Ví d  2:ụ  Đo n văn so sánh t ươ ạ ủ “Ánh trăng” c a Nguy n Duy: “ Tu i th  Nguy n Duy g n bó v i trăng và c  khi tr  thành ng ng

ở ừ  r ng ỉ ổ ơ ườ ạ ỉ i b n tri k : ế ồ “h i chi n tranh  ả ầ v ng trăng th nh tri k ”.(1)

ắ ậ ễ ạ ẻ ẹ ỷ

ườ i lính, ng

ế ườ ế ẫ

ườ ổ ậ ầ

ườ ủ ố

ờ ặ ớ ế ườ ữ ạ ấ i chi n sĩ cùng ch  gi c t

ườ ầ ố ớ i lính qua bi

ổ ủ ấ ướ ể ượ ọ ự ủ ệ ủ   ằ B ng ngh  thu t nhân hoá, Nguy n Duy đã kh c ho  v  đ p tình nghĩa, thu  chung c a ờ   ừ ộ ố ườ ạ i lính và trăng(2). Cu c s ng trong r ng th i i b n: trăng và ng hai ng ộ   ằ ớ ư ế i lính b ng m t t bao gian kh , khó khăn nh ng trăng v n đ n v i ng chi n tranh bi ị ả ế ồ ả   tình c m chân thành, n ng h u, không chút ng n ng i(3). Trăng đ n to  ánh sáng d u ồ ấ   mát cho gi c ng  ng i chi n sĩ “ G i khuya ngon gi c bên song trăng nhòm” ( H  Chí ươ   ế ế ng Minh) (4). Trăng đ n bên ng i trong nh ng đên khuya s ế   mu i: “Đ u súng trăng treo” ( Chính H u)(5). Ánh trăng cùng v i ng t bao năm tháng gian kh  c a đ t n t lên m i s  tàn phá c a quân thù:

ầ “Và v ng trăng, v ng trăng đ t n ọ ầ ầ ử ế ậ ượ ữ c đ  v ấ ướ c ạ t qua qu ng l a, m c lên cao”. ( Ph m Ti n Du t) (6). V

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

314

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ớ ặ ệ ườ i lính trong th  th t g n gũi và g n bó (7). Đ c bi

ỉ ầ ắ ẹ ể ượ ễ   ơ t, trong th  Nguy n ầ   ng cao đ p: “ v ng trăng tri k ”, “v ng trăng

ồ ộ ề ướ ủ c c a ông ng đ ng, n i dung nói v  lòng yêu làng, yêu n

ươ ủ Làng” c a Kim Lân:

ớ ắ ả ề ướ

ư ẩ ườ i ông Hai, tình c m dành cho làng g n li n v i lòng yêu n ộ

ữ ướ ướ ồ ủ ng là c i ngu n c a lòng yêu n ế t: “ Lòng yêu n

ố ổ ấ ầ ở ậ ầ ớ

ơ ấ ườ

ầ ữ ướ ờ ế  h t. T  ch  yêu con đ ế c mà lòng yêu n

ượ ự ỡ i b ng sáng r c r , lung linh trong tâm h n ông. Tình yêu làng đ

ỉ ậ ủ ẻ ẹ

ọ ả ạ ậ ướ ườ c nên ông Hai căm thù b n ng

ợ ầ

ố ồ ướ ụ ể t gian bán n

ố ậ ướ ế ế ụ

ấ ớ ể ệ ự ồ ấ ẩ ứ

ờ ề

ướ ướ ế ả ộ

ả ạ ả ướ ự ể ệ ữ ự ấ ủ i dân trong c  n

ự ạ

ng ph n là đo n văn có s  so sánh trái ng ả ự ữ ệ ả ượ , hi n th c cu c s ng,…t ề ộ c nhau v  n i dung ý   ả   ươ ộ ố ng ph n

ả

ng ph n, n i dung nói v  vi c  h c  hành : ằ ẻ

ươ ế ườ ữ ướ

ạ

ườ ờ ạ ủ ổ ở ọ ể ườ ấ ầ ọ ể ở ọ ậ   i cho r ng c n h c t p đ  tr  thành k  có ễ   ứ ạ ệ ệ i vi c rèn luy n đ o đ c, l ườ ườ ữ i ý luôn i( 1). Nh ng ng   ố   ộ ễ , có h i cho xã h i(2). Đ i ọ ễ   , i d y c a c  nhân: “ Tiên h c l

ạ ủ ủ ạ ọ ọ ng c a đo n văn là nói v  quan ni m c a vi c h c: h c đ : Ý t

ề ưở ượ

ưở ộ ườ i. Câu 1,2 nêu n i dung trái ng ả ưở ướ ượ ờ ng ph n v i ý t ng bao gi

ệ ng; câu 3 nêu ý t ẫ ổ cũng đ ở ớ ưở ủ ủ ạ ả ệ ể  ớ ộ ưở   ng. N i dung c v i ý t ế ề ậ ộ c, sau đó d n đ n n i dung   c đ  c p tr ọ   ử i thích câu nói c a Kh ng T  “ Tiên h c ng. Đây là đo n văn m  bài, gi

ơ ậ ầ Trăng v i ng ộ ở Duy ánh trăng đã tr  thành m t bi u t tình nghĩa” (9). Ví d  3ụ : Đo n văn so sánh t ạ Hai trong tác ph m “  Trong con ng   c. Tình yêu ươ ộ quê h c. Đúng nh  I – li – a Ê – ren – bua, m t nhà   ườ   ng văn Liên Xô cũ đã vi c ban đ u là lòng yêu nh ng v t t m th ề   nh t…Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu mi n quê tr  nên tình yêu T  qu c”. V i ông Hai, ừ ỗ ng làng, yêu nh ng mái nhà chân lí  y càng đúng h n bao gi   ặ   ướ ủ ả c sâu n ng ngói,…tình c m c a ông Hai đã ti n d n lên lòng yêu n ấ ạ ừ ồ ầ c nâng th m kín  y l   ậ   ượ c vút lên thành đ nh cao c a v  đ p trong nhân v t ông Hai mà Kim Lân t p cao, đ ộ ấ   ắ i ph n b i đ t trung kh c ho , tô đ m rõ nét. Vì yêu n ơ ế   c. Khi nghe tin làng ch  D u theo Tây ông đã rít lên: “ Chúng bay ăn mi ng c m hay n ế ệ   mi ng gì vào m m mà đi làm cái gi ng Vi c đ  nh c nhã th  này!”. ể ệ ự ồ   Ti ng rít  y th  hi n s  căm gi n đang b c lên ngùn ng t, th  hi n s  d n nén kìm hãm ế ắ   t bao nhiêu oán trách, khinh đã ghê g m l m r i trong lòng ông. L i nói  y  n ch a bi ế ướ ổ ỉ c mà chi u nào ông cũng tìm đ n phòng thông tin nghe tin b , kh  đau. Cũng vì yêu n   ế   ứ ề c nh ng chi n  hào tr ng, t t c v  cu c kháng chi n. Ông h  lòng, h  d , sung s ườ ề ọ tích anh hùng c a m i ng   c. Đi u đó th  hi n chân th c t m lòng ấ ướ ông Hai dành cho đ t n c. ả ươ 4.2. So sánh t ng ph n. ạ ả ươ Đo n so sánh t ơ ưở t ng: nh ng hình  nh th  văn, phong cách tác gi nhau. ộ Ví d  1ụ : Đo n văn so sánh t ạ ề ệ ộ ố ườ ầ  Trong cu c s ng, không thi u nh ng ng ề ớ ỏ ơ ứ i tr i h n ng tài, có tri th c gi c mà không h  nghĩ t ị ủ ấ ị ố nghĩa v n là giá tr  cao quý nh t trong các giá tr  c a con ng ố ợ i vô l h m mình, không chút khiêm t n, đôi khi tr  thành ng ớ ữ v i nh ng ng i  y, chúng ta c n giúp h  hi u rõ l ọ ậ h u h c văn”( 3). Mô hình đo n văn làm ng ươ t chính c a ý t ễ ậ l ọ , h u h c văn”.

ả ấ ủ ẩ ộ ươ ườ   i

ủ ề ng ph n, n i dung nói v  ph m ch t c a con ng ễ ớ Ví d  2ụ : Đo n văn so sánh t ạ ẽ ặ L ng l Sa Pa ” c a Nguy n Thành Long: m i trong “

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

315

ự ườ

ậ

ở ọ ầ ề ủ ẽ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ố ữ ể ắ ậ Th c lòng mà nói, gi a bao lo toan h i h  c a cu c s ng th ặ ặ Sa Pa”, ta gi

ạ

ẵ ệ ủ

ỉ ữ ướ ấ i nh ng dinh th  cũ kĩ c a Sa Pa, Sa Pa mà ch  nghe tên, ng

ỉ ơ ế ệ ế ườ ự ữ i làm vi c và suy nghĩ

ả ế c, ch  ra k t qu  sau.

ầ ầ ỉ ướ ướ ầ ế   c trình bày nguyên nhân, ph n sau trình bày k t

ề ệ ượ

ạ ả ủ ự ệ ạ ố ấ ng, v n đ ,… ả ộ  Đo n văn nhân qu , n i dung nói v  chi ti ạ ướ i d i thu ỷ

ủ ễ i con gái Nam X ề ng

ế ở ế ươ ế t Vũ N ng s ng l ữ ươ ” c a Nguy n D : ị  đó nh ng dân chúng không ch u nh n cái

ệ ẽ ố ế ớ ề ả ủ ể

ươ ố ồ ố ả ủ ng ngày, có khi nào   ữ ượ ị ờ ộ ta dành ra đ   c nh ng phút tĩnh l ng c a cu c đ i, đ  l ng nghe nh p đ p bên trong ễ   ộ ố ữ ủ ặ t mình b i nh ng đi u Nguy n th m l ng c a cu c s ng. Đ c “ L ng l ờ ợ ứ ộ ớ i mà ta quen nghĩ, quen nhìn h i h t, nông c n theo m t công th c đã Thành Long nói t   ả ị : “ Trong cái   có s n mà không ch u đi sâu tìm tòi, phát hi n b n ch t bên trong c a nó ườ   ủ ủ ặ l ng im c a Sa Pa, d i ệ ta đã nghĩ đ n chuy n ngh  ng i, có nh ng con ng   ” h t mình cho ộ ố ấ ướ c, cho cu c s ng hôm nay. đ t n ả ạ 5. Đo n nhân qu . 5.1. Trình bày nguyên nhân tr ế ấ Đo n văn có k t c u hai ph n, ph n tr qu  c a s  vi c, hi n t Ví d  1 :ụ ệ ườ cung trong “ Chuy n ng ấ “ Câu chuy n l  ra ch m h t  ộ ớ ấ đ n  y và c  đem m t nét huy n  o đ  an  nàng Tr

ư ể ạ ỷ ng xu ng thu  cung và sau l i còn g p m t ch ng m t l n n a(2).” ả ộ ậ  tình th  đau   ệ   ạ i ta(1). Vì th  m i có đo n hai, k  chuy n ộ ầ ữ ặ ề ế ơ ủ i khuyên v  lòng bi t  n c a con ặ ớ ờ i l Ví d  2ụ : Đo n văn nhân qu , n i dung nói t

ẹ ớ ộ

ấ ữ ấ ở ư ấ

ắ ạ i đã d y d  h

ườ ộ ố

ế ấ ẳ ồ

ẹ ớ ậ

ừ ả c ý nghĩa tr u t

ậ ể ấ ượ ặ ớ ẹ ế

ượ ằ ấ

ữ ế ắ ầ

ệ ủ t c a thiên nhiên kì vĩ m i sánh b ng(5).Vì th ả ả ả ớ ắ

ẹ ủ ưở ạ ả ạ ng c a đo n văn là gi ủ : Ý t

ả i thích ý nghĩa câu ca dao. Sáu câu trên i thích nghĩa đen, nghĩa bóng c a hình  nh trong câu ca dao, nêu nguyên nhân. Câu 6 là

ề ờ ế ả ạ cái v i cha m  trong m t bài ca dao: ơ ố ồ ộ  Trung Qu c, cũng nh  tình    Núi Thái S n là núi cao nh t, đ  s  nh t, v ng chãi nh t  ề   ả ề ẽ ẽ ữ ạ ỗ ướ  ph i và truy n cha m nh m , v ng ch c(1). Chính ng ng cho ta v  l ướ ượ ể ạ ứ   c trong ng n thêm cho ta s c m nh đ  bay vào cu c s ng(2). Và thông qua hình t ờ ạ ấ ạ ướ   t nh t, mát lành nh t, d t dào mãi ch ng bao gi  c n, ta ngu n, dòng n c tinh khi ượ ế ọ ủ ậ ả t bao c tình yêu c a m  m i th t ng t ngào, vô t n và trong lành bi c m nh n ró đ   ề   ừ ượ ụ ể ấ ữ ng v nhiêu(3). T  nh ng hình  nh c  th   y mà ta có th  th y đ ậ   ơ t bao; chính vì v y công cha nghĩa m (4). Công  n đó, ân nghĩa đó to l n sâu n ng xi ế   ớ ỉ ớ ữ mà ch  có nh ng hình t ng to l n b t di ỗ   ể ủ ườ ư i x a m i khuyên nh  chúng ta ph i làm tròn ch  hi u, đ  bù đ p ph n nào n i mà ng ọ ự c c nh c, cay đ ng c a cha m  đã ph i tr i qua vì ta”(6). Mô hình đo n văn ả gi ậ ế k t lu n v  l ủ i khuyên, nêu k t qu

ỉ ả ướ

ầ ầ ế ế ấ c, trình bày nguyên nhân sau. ầ ế ả ầ

ạ ư ạ ủ ế

ấ

ế

ả ộ ư ạ ấ i con gái  y(1). Nàng bi ẹ ụ i đ  đ n ph ng d

5.2. Ch  ra k t qu  tr ạ Đo n văn có k t c u hai ph n. Ph n đ u nêu k t qu , ph n sau nêu nguyên nhân. ề ề Ví d :ụ  Đo n văn nhân qu , n i dung nói v  lòng hi u nghĩa c a Ki u trong lúc l u l c: ườ ủ ế ượ ấ ớ ả c t m lòng chí i c a nàng ta m i th y h t đ  Chính trong hoàn c nh l u l c quê ng   ậ sóng  vùi” nh ngư   ế ẽ ơ ườ ủ t s  còn bao c n “ cát d p   hi u c a ng ưỡ ườ ỡ ầ ế ỉ ẫ   ng vì hai em còn nàng v n ch  lo canh cánh lo cho cha m  thi u ng Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

316

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ơ

ố ố ử ườ ự ử ể i b n đi n tích “ng ỗ ớ ố ễ

ớ ủ ầ ư ế ọ

ạ ồ ậ ự

ưở ủ ề ế ề ạ ả   ế ủ ng c a đo n bình v  lòng hi u c a Ki u. Câu 1 nêu k t qu ,

“ sân hoè đôi chút th  ngây”(2). B n câu mà dùng t   i t a c a”, “ ề   ấ ạ qu t n ng  p l nh”, “sân lai”, “ g c t (3)”. Nguy n Du đã làm cho n i nh  c a Ki u ề ầ đ m ph n trang tr ng, thi   t tha và  có chi u sâu nh ng cũng không kém ph n chân th c(4).  Mô hình đo n văn: ba câu còn l ạ  Ý t ạ i nêu nguyên nhân

ế ấ ầ

ầ ủ ề ủ ầ ế ấ ỏ ể ầ ạ ỏ

ả  ạ i câu h i. N i dung h i đáp chính là ch  đ  c a đo n văn. Trong ki u k t c u này,   ầ

ạ ấ 6. Đo n v n đáp. ấ Đo n văn v n đáp là đo n văn có k t c u hai ph n, ph n đ u nêu câu h i, ph n sau tr ờ l ph n sau có th  đ  ng

ạ ỏ ộ ể ể ườ ọ ự ả ờ i đ c t ấ tr  l ộ ề ạ ộ ồ Ông đồ” c aủ i. Ví d :ụ  Đo n văn v n đáp, n i dung nói v  cái h n dân t c trong bài “

ỏ ồ ố ậ

ữ ườ

ố ữ ườ ng Hà N i x a(1)? Tôi nghĩ là c

ả ấ

ườ ồ ắ ủ ẹ

ệ ậ ộ ắ ấ ẹ ủ ồ ớ

ấ ạ ị ộ ố ế ồ t Nam c  ngày càng mai m t, càng b  cu c s ng v i nh ng quy t c r t th c t ư ng đ  r i bi n m t nh  ông đ  già kia, và có l

ẩ ế ể ồ ữ

ư ỏ ấ ả ỉ

ờ ứ ữ ậ ị

ể ể ạ ỗ ồ

ụ ườ ọ ở ọ i đ c  ộ ướ i Vi i cái h n thanh cao cho m i con ng ố ộ t(6). Làm sao đ  tìm l ồ ề ả ắ ơ

ủ ề ả ầ ơ i thích và bình v  hai câu th . Ph n nêu ạ ng c a đo n văn là gi

i là câu 2,3,4.

ỏ ạ

ạ ậ ị

ở ầ ầ ộ ặ ệ ố ẫ ộ ng ( ch  đ

ẩ ơ ự ặ ạ ạ ể ắ

ề ạ c nh xuân trong “ Vũ Đình Liên: ứ ọ ẽ ấ ấ     C  đ c kĩ mà xem, s  th y cái xót xa th m đ m quay cu ng trong câu h i cu i: “ ẹ ồ ườ ấ ữ i  y là nh ng tâm h n đ p thanh cao bên câu i muôn năm cũ”, nh ng ng Nh ng ng   ả   ộ ư ồ ữ ố ỏ ủ đ i đ  c a ông đ , hay nh ng ông đ  trên ph  ph ắ ẫ  r t có lí, và chính vì có lí nên nó th t tàn nh n và đau hai(2). Th c m c c a tác gi   ẹ ủ ồ   ữ lòng(3). Nh ng cái đ p cao quý sâu kín, cái đ p c a h n ng i Hà N i, cái đ p c a h n ự ế ấ ữ ộ ứ    l n át, Vi ẽ ẽ ề ườ    s  mãi chà đ p và xô đ y sang l  đ ồ ở  đâu mãi không còn n u nh  không có nh ng Vũ Đình Liên đáng khâm ph c(4). “H n    ờ   ế ệ ọ ế  m i th  h  m i th i bây gi ”(5)? Câu h i  y là ti ng chuông c nh t nh ng ố ồ ạ   i cu c s ng  n ào náo đ i, th c d y nh ng gì sâu xa đã b  lãng quên, chon vùi d ệ ệ ườ   t Nam, đ  khôi nhi ử ụ ạ   i cái h n cho c  dân t c, đó là đi u nhà th  Vũ Đình Liên mu n nh n g i chúng ph c l ta(7). ưở ạ : Ý t Mô hình đo n văn ả ờ ầ câu h i là câu 1, ph n tr  l ẩ 7. Đo n đòn b y. ế ấ ạ Đo n văn có k t c u đòn b y là đo n văn m  đ u nêu m t nh n đ nh, d n m t câu   ưở ớ ủ ề  ữ ộ chuy n ho c nh ng đo n th  văn có n i dung g n gi ng ho c trái v i ý t ưở ơ ở ể ề ủ ạ c a đo n) t o thành đi m t a, làm c  s  đ  phân tích sâu s c ý t ng đ  ra. ơ ả ả ộ ẩ Ví d :ụ   Đo n văn đòn b y, n i dung nói v  hai câu th  t

ề ệ ủ Truy n Ki u” c a Nguy n Du:

ơ ả ả ệ ấ ẹ c nh mùa xuân r t đ p:

ỏ ợ

ể ắ ộ ễ ề Trong “ Truy n Ki u” có hai câu th  t ờ “ C  non xanh r n chân tr i Cành lên tr ng đi m m t vài bong hoa”(1).

ơ ổ ơ ả ả ầ ấ ượ c nh đ y  n t ng:

ươ

Th  c  Trung Hoa cũng có hai câu th  t ả ng th o liên thiên bích “ Ph ổ ể Lê chi s  đi m hoa(2).

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

317

ấ

ữ ố ỏ i nh  b  chìm đi trong s c c  ngút ngàn(4). nh ng bông lê y u

ộ ư ờ ấ ọ ớ ả ộ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ỉ ư ị ể ố

ắ ễ

ế ề ấ ấ

ộ ắ ữ

ấ ắ ệ ơ ổ ơ ư ứ ộ ắ

ộ ạ ế

ả ạ ể ứ ấ ả ấ ư ừ t trong sáng vô cùng(8). Tuy ch  là m t vài ch m nh ấ

ữ

ị ữ ư ộ ờ ể ệ ỉ ứ ợ ả ợ ả  g i c m trong l ơ

ộ ắ ệ ạ ủ

ố ắ ầ ứ ừ ừ ễ ẹ ớ ươ ắ ạ ứ

ả ả ạ ạ ưở : Ý t

ố ự ơ ớ ể ơ ặ   ng c a đo n văn là bình gi ng câu th  v i hình  nh th  đ c ạ ể   i (câu

ủ ề ủ ơ ổ ạ c ch  đ  đo n.

ể ừ ế ế ạ ạ ả ở ế ấ t là đo n văn có k t c u: m  đo n nêu gi ề ậ    đó đ  c p t, đ  t thi

ạ

ế ề ộ ế “ cái bóng”  trong  “ t, n i dung nói v  chi ti t

ườ i con gái Nam X

ư ậ ậ ố ọ

ườ ề ệ

ổ

ỉ ừ ế ướ ủ ạ ờ

ỏ

ạ ở i  t bao ng ữ ơ ế

ườ ố

ụ ữ ấ

ở ượ ủ ả ể ả ậ ờ ố  dùng đ  ph n ánh s  ph n, cu c đ i ng

c tác gi ư ộ ẫ

ượ ủ ế ấ c c t lên, đ

ượ ọ

ượ ề ườ ạ

ươ ươ ồ ớ

ữ ễ ệ ẩ ầ

ả ạ ủ ươ ệ ờ ừ ớ

ế ề ạ ế ả ự ơ ạ : Đo n văn t “cái bóng”. Các t v  chi ti thi

ế ẳ ị ổ ể ả  Trung Qu c ch  nói : “ Lê chi s  đi m hoa” ( trên cành lê có m y bông …Tác gi   ế ớ   ắ ỏ ố t hoa(3)). S  hoa lê ít  ớ ề ườ ng nh  không th  đ i ch i v i c  m t không gian tr i đ t bao la r ng l n(5). bên l    đ ể   ữ ư Nh ng nh ng bông hoa trong th  Nguy n Du là hoàn toàn khác: “ Cành lê tr ng đi m ủ ủ   ộ m t vài bông hoa”(6). N u nh  b c tranh xuân  y l y phông n n là màu xanh c a c a ắ   ỏ c  thì nh ng bông hoa lê là m t nét ch m phá vô cùng sinh đ ng và tài tình(7). S c tr ng ủ ổ   c a bông hoa lê – cái s c tr ng ch a t ng xu t hi n trong câu th  c  Trung Hoa­ n i ỏ   ề ậ b t trên n n xanh t o ra thanh khi ổ ậ ư   trên b c tranh nh ng l i là đi m nh n to  sáng và n i b t trên b c tranh toàn c nh(9). ơ ể ắ ể ệ ự Nh ng bông hoa “tr ng đi m” th  hi n s  tài tình g i t   i th (10). ả   ấ ế Cành hoa lê nh  m t cô thi u n  đang e  p d u dàng(11). Câu th  cũng th  hi n b n   lĩnh h i ho  c a Nguy n Du(12). Hai s c màu xanh và tr ng hoà quy n v i nhau trong b c tranh xuân v a  đ p v a dào d t s c s ng  đ y xuân s c, xuân h   ng và xuân tình(13). Mô hình đo n văn ắ s c. Câu 3,4,5 phân tích câu th  c  Trung Qu c làm đi m t a đ  năm câu còn l ượ 6,7,8,9,10) làm rõ đ ả ế t. 8. Nêu gi  thi ả ạ  thi Đo n văn nêu gi ủ ề ớ i ch  đ  đo n. t Ví d :ụ   Đo n văn nêu gi ả ạ  thi ươ ệ ng”: Chuy n ng ế ị     Giáo s  Phan Tr ng Lu n không sai khi nói: “ Cái bóng đã quy t đ nh s  ph n con ổ ẫ ả i”, đây ph i chăng là nét vô lí, li kì v n có trong các truy n c  tích truy n kì(1)? ng   ư ấ   ượ ng tr ng cho oan trái kh  đau, cho b t  đó, “ cái bóng còn là t Không ch  d ng l ộ ươ ụ ữ ố ủ ọ ồ   ỗ ườ ng th i(2). N i oan c a h  r i i xã h i đ h nh c a bi i ph  n  s ng d ờ ả ế   ủ ụ ờ ượ ỉ c sáng t (3). H  t c phong ki n cũng ch  là nh ng cái bóng m   o, không bao gi  đ ồ   ế ậ ố ộ i đã vùi d p, phá đi bi t bao tâm h n, hay nói đúng h n là cái xã h i phong ki n đen t ữ   ể ồ ọ ế ẩ ẹ i thoát(4). Đ  r i chính nh ng bao nhân cách đ p, đ y h  đ n đ ng cùng không l ủ ườ ộ ủ i ph  n   y tr  thành “ cái bóng” c a chính mình , c a gia đình, c a xã h i(5). Chi ng   ụ ữ ầ   ườ ế i ph  n   đ y t “ cái bóng” đ ti ả ố   ộ ấ ư b t công ngang trái nh ng cũng nh  bao nhà văn khác ông v n dành m t kho ng tr ng ườ   ồ ở ậ ượ c soi sáng b i tâm h n ng cho ti ng lòng c a chính nhân v t đ i ọ ọ ẹ ủ ư ộ   ng đ p c a văn h c, là viên ng c soi đ c(5). “ Cái bóng” đ c đ  cao nh  m t hình t ạ   ế ộ ẫ ọ i i(6). B n đ c căm ph n cái xã h i phong ki n bao nhiêu thì l sáng nhân cách con ng ả   ấ ở ng đ ng c m v i Vũ N ng b y nhiêu(7). “ Cái bóng” là s n càng m  lòng yêu th ộ    tài năng sáng t o c a Nguy n D  góp ph n nâng câu chuy n lên m t ph m tuy t v i t ầ t m cao m i: chân th c h n và yêu th Mô hình đo n văn câu ti p theo kh nh đ nh giá tr  c a chi ti ơ ng h n(8). ấ ứ  có câu th  nh t nêu gi ế ị ủ t đó.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

318

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ

ạ ạ

ộ ừ ượ ệ ặ ạ ố ầ ữ ở ế ể ệ ướ ng i m t vài t ụ ể ằ c th  hi n c  th  b ng vi c l p l câu tr

ộ ề ồ ể ả ề ấ ề v n đ  tr ng cây xanh đ  b o v  môi

ườ ố ả ồ ố ỗ. Mu n có g

ả ả

ấ ướ ơ

ph i có g ọ ả ổ ả ườ ẽ ể ấ ẩ ỗ thì ph i ả tr ngồ  cây gây r ngừ . Tr ng cây gây   ề cây xanh bóng mát.  Nhi u cây ệ ể   ẹ c có hoa th m trái ng t b n mùa,   ượ   ướ ẽ ạ c ề ọ ố ố ng s ng đ

ả

ủ ề ề ườ ố ể ể ệ : Các ý g i nhau đ  th  hi n ch  đ  v  môi tr ng s ng. Các ngừ ữ t

ỗ ồ ừ

9. Đo n móc xích. Đo n văn có mô hình k t câu móc xích là đo n văn mà ý các câu g i đ u lên nhau, đan xen nhau và đ c trong câu sau. ạ Ví d :ụ   Đo n văn móc xích, n i dung nói v   ố tr ng s ng: Mu n làm nhà thì  r ngừ   thì ph i coi tr ng chăm sóc, b o v  đ  có nhi u   xanh bóng mát thì c nh quan thiên nhiên đ p, đ t n ề có nhi u lâm th  s n đ  xu t kh u. N c s  m nh, dân s  giàu, môi tr ệ b o v . ố Mô hình đo n văn ượ ặ ạ g , tr ng cây gây r ng, cây xanh bóng mát. đ

c l p l ạ i:

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ạ Ậ Ệ Ế LUY N T P VI T ĐO N VĂN

ế ộ ể ệ ậ ạ ả ầ Ph n I: ệ Luy n vi ọ t đo n văn theo n i dung đ c ­ hi u văn b n ngh  thu t.

ọ ọ ọ ộ ạ ẩ ể ườ ể ọ ng là

ọ ọ

ọ ẩ ả ề ề ườ ể ả ộ ể ng đ c hi u theo m t quy trình chung: Đ c và tìm hi u chung v  tác ph m: tìm hi u v  tác gi

ắ ể ự ự ể ề ẩ ờ ủ ừ  s ), tìm hi u nhan đ  tác ph m…t , hoàn c nh ra đ i c a tác  đó

ị ẩ

ẩ ướ ầ ọ ừ ầ ọ ẩ ẩ ế t tác ph m (n u là tác ph m t ủ ề ủ c đ u xác đ nh ch  đ  c a tác ph m. ế Đ c và tìm hi u chi ti

ệ ả ng, hình  nh, chi ti

ừ ấ ả ộ ượ ng, thái đ  tình c m c a tác gi

ả ả ướ  tr ơ ở ế ,…t ự ẩ ể ậ ọ  đó đ c ra t ộ ố c hi n th c cu c s ng đ

ự ể ẩ ki m tra, đánh giá kĩ năng nói vi

ể ụ ể ầ ứ ọ ữ ề ế ậ

ạ  Đ  đ c hi u m t tác ph m văn h c, b n đ c nói chung và b n đ c trong nhà tr h c sinh nói riêng th ­ ph m, tóm t b ư ạ   ạ t: đ c phân tích t ng ph n nh  phân tích đo n văn, đo n ­ ậ ủ   ệ ế ơ t, hi u qu  ngh  thu t c a th , phân tích nhân v t, phân tích hình t ề ủ ư ưở ừ ệ   c v n đ  xã  t bi n pháp tu t ứ ề  ướ ượ ử ắ ệ ộ h i, tr c g i g m trong tác ph m. Trên c  s  ki n th c v ể ể ọ ế ủ   ể t c a đ c hi u tác ph m, đ  ki m tra, đánh giá và t ệ   ữ ọ ạ b n đ c h c sinh v  nh ng ki n th c đ c hi u c  th , c n có nh ng bài t p rèn luy n kĩ năng vi ọ ạ ế t đo n văn.

ạ ệ ế ể ọ ườ t theo n i dung đ c ­ hi u th ng là:

ộ ờ ủ ẩ 1. Đo n văn gi i thi u hoàn c nh ra đ i c a tác ph m.

ắ ẩ ầ Các lo i đo n văn c n luy n vi ả ớ ệ t tác ph m.

i thích ý nghĩa nhan đ  c a tác ph m.

ừ ữ ặ ắ ủ ế ẩ ẩ  ng  đ c s c c a tác ph m.

ệ .

ộ ặ ệ ả ạ ạ ạ ạ ạ ạ ạ ạ ạ

2. Đo n văn tóm t ề ủ ả 3. Đo n văn gi ọ t quan tr ng, t 4. Đo n văn phân tích m t chi ti ậ ể 5. Đo n văn phân tích đ c đi m nhân v t. ệ ậ ủ ừ ả 6. Đo n văn phân tích hi u qu  ngh  th t c a bi n pháp tu t ơ ạ ề ộ ậ 7. Đo n văn phân tích, c m nh n v  m t đo n văn, đo n th . Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

319

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ầ ệ ữ ố ợ

ề t đo n văn trong nhà tr ầ ữ   ng có yêu c u ph i h p gi a ạ

ạ ế ườ ườ ng th ễ ứ ộ

ẩ ặ ẽ ạ ớ ễ ệ ủ ạ   t m t đo n văn di n d ch, k t thúc đo n là m t câu c m thán, phân tích lòng ” c aủ Sa Pa L ng l

ễ

ễ ư

ậ ế ậ ầ ủ ạ ượ t đo n đ ị c di n ra nh  sau: ữ ng, các thao tác vi i vi

ầ ề ộ ề

ẩ ặ ủ ậ ậ ệ ủ L ng l

ị ạ ế ứ Sa Pa ễ

ạ

ị ạ ạ

ả ệ ươ ỏ Ng ế ầ ụ ể ề ế ả ế ậ t l p ý cho đo n văn và đ nh hình v  trí các câu trong đo n ,ph ặ ị t là các yêu c u c  th  v  vi ệ     ng ti n ừ   , t câu (câu c m thán, câu h i tu t

ớ ậ ạ ể ặ

ẩ ể

ả ờ ặ ậ ạ ổ ậ ủ ầ ề ệ ụ ể ủ ệ ề

ố ệ ệ ủ ữ ề

i các câu h i:  ư ề ề ủ ậ

ư ế ạ ấ ở ị

ể ậ ớ

ễ ổ ậ ủ ệ ề ặ ầ ạ ệ ệ ữ

ầ ộ

ệ ụ ể ủ ậ ế ệ ườ i vi

ế ề ạ ậ ầ ể

ạ

ớ ộ ướ ủ ế i vi

ặ

ể ế ườ ủ ế ng ti n ngôn ng  (l i vi

ạ t đo n văn. ạ ữ ạ

ậ ươ t dùng ph ạ ễ ế ề ộ ự

ệ ư ủ ề ủ ể ế ừ ữ ố ợ ế i văn sinh đ ng; t

ả t đúng chính t

ộ ữ ế ng và h p phong cách; ch  vi ể ế ầ ạ ọ t c n đ c ki m tra l

i vi ề ộ ứ ế ỗ

ỉ ầ ướ ộ ố ạ ế ể ạ ộ ọ ế ậ Nh ng bài t p luy n vi ề ộ ề ầ yêu c u v  n i dung, đ  tài v i yêu c u v  hình th c di n đ t.  ả ị ộ ế Ví d : ụ Vi ề yêu ngh , say mê công vi c c a anh thanh niên trong tác ph m “  Nguy n Thành Long. ườ Thông th ế ọ ườ     t đ c kĩ bài t p, xác đ nh đúng nh ng yêu c u c a bài t p v  n i dung   Ng ­ và hình th cứ . V i bài t p trên, yêu c u v  n i dung là phân tích lòng yêu ngh , say mê ề ộ ớ   ễ   ẽ ” c a Nguy n công vi c c a nhân v t anh thanh niên trong tác ph m “   ế ề ầ Thành Long; yêu c u v  hình th c là vi   t đo n văn theo mô hình di n d ch, k t thúc ộ đo n là m t câu c m than. ườ i vi ­ ạ liên k t đo n; đ c bi câu ghép,…) trong đo n.ạ ậ   + Tìm ý cho đo n văn. V i bài t p trên: đây là đo n văn phân tích đ c đi m nhân v t, ệ   đ c đi m n i b t c a anh thanh niên trong tác ph m là lòng yêu ngh , say mê công vi c. ỏ ngh  nghi p, công vi c c  th  c a anh là gì?   V y mu n tìm ý c n tr  l Công vi c đó có ý nghĩa nh  th  nào? Anh có nh ng suy nghĩ gì v  công vi c c a mình?   Em có nh n xét, đánh giá v  suy nghĩ c a anh thanh niên nh  th  nào?... ạ   ị ớ ề + Xác đ nh mô hình c u trúc đo n văn: V i đ  bài trên là đo n di n d nh: câu m  đo n ủ ề ộ i thi u khái quát v  đ c đi m n i b t c a nhân v t anh thanh là câu ch  đ , n i dung gi   ể   ề niên là yêu ngh , say mê công vi c và có tinh th n trách nhi m cao. Nh ng câu khai tri n ậ   ti p theo nêu ra công vi c c  th  c a nhân v t, phân tích thái đ , tinh th n, ý nghĩa công ủ ậ t v  nhân v t,…  vi c mà nhân v t làm, nêu nh n xét đánh giá c a ng ể ị ặ ế ị ị t; ho c phép + Xác đ nh và đ nh hình ki u câu và v  trí ki u câu đó trong đo n văn c n vi ả ế ạ ế ế ầ ậ liên k t c n vi t trong đo n văn đó. V i bài t p trên, k t thúc đo n là câu c m thán: câu ể ệ ậ ố ợ ườ ạ ả cu i đo n nh n xét và th  hi n thái đ  tình c m c a ng ng ng i ca tinh t theo h ủ ậ ứ ệ ầ th n trách nhi m, nh n th c ho c suy nghĩ c a nhân v t anh thanh niên. tế   ữ ờ i văn c a mình) đ  vi ­ Ng  Khi vi ự  ỉ ạ ầ c n chú ý di n đ t sao cho l u loát, m ch l c. Gi a các câu trong đo n không ch  có s ứ ạ ằ   liên k t v  n i dung theo ch  đ  c a đo n mà còn có s  liên k t hình th c b ng các ề ầ ể ờ    ng  dùng c n chính xác, phép liên k t; ph i h p nhi u ki u câu đ  l ự ợ ượ . chân th c, mang tính hình t ử ọ ạ ạ ườ ế ữ . Vi ­ Đ c l i và s a ch a i xem đo n văn đã đáp t xong, ng ấ ư ậ ầ ủ ữ ượ ứ c nh ng yêu c u c a bài t p v  n i dung và hình th c ch a; n u th y ch  nào ng đ ử ạ ư ổ ầ i. ch a  n c n ch nh s a l ẫ ng d n vi Sau đây là ph n h t m t s  lo i đo n văn theo n i dung đ c hi u.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

320

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả

ẩ

ệ

ờ ủ

i thi u hoàn c nh ra đ i c a tác ph m.

ướ

ẩ

ố ậ ậ    c a tác ph m đó, năm sáng tác, in trong t p Từ c vi ẩ ế t cu i năm 1977, in trong t p “

ế ấ ả ượ ữ ố” xu t b n tháng 5.1985.

ộ

ỉ ế c đã đ

ế ừ ộ ờ ạ ữ ườ i lính xe tăng thi

ờ ấ ẻ ế ấ ướ ế ố ư ữ t giáp nh  H u Th nh t ộ ấ   ố ượ c th ng nh t, ở ề ườ ờ ng hoà    cu c chi n tr  v  trong đ i th ợ sang

ấ ễ ụ ườ

ạ ị ố ệ

ầ i anh hùng dân t c Nguy n H ê đã xu t hi n: v  chi n t ng đó đã tiêu di ờ ệ ạ ấ ở ỷ ế ỉ ư i R ch G m – Xoài Mút trong m t tr n thu  chi n tr i long đ t l

ả ạ ắ ổ ở ị ế i anh hùng áo v i đã đ p đ  ngai vàng Chúa Tr nh

ệ ọ

ử ấ ử ệ ị ấ ễ c, xây nên gò Đ ng Đa l ch s  b t t ế ướ   ị ng t ba v n quân Xiêm xâm   ệ   ễ . Nguy n Hu , ồ   ố  Đàng Ngoài ch n B c Hà r i t 29   ố   . “Hoàng Lê nh t th ng

ượ ự ệ

ờ ạ ượ ớ ỉ

c nói t ẩ ớ ự ả ớ i s  ra đ i c  th  c a tác ph m, có  nh h

ễ ả ưở ả  có  nh h . Ví  d  : Truy n “

ủ ộ ề ờ ẩ ữ   i trong tác ph m ­ ch  nêu nh ng ủ   ưở i sáng tác c a ng t ạ ụ ” c a Nguy n D  ra đ i vào kho ng cu i ố   ờ ữ ườ   ỏ ạ i ả ệ Chuy n ng i. “

ệ ộ

ả

ủ ế ố ệ ể ạ ớ ẩ t ch  y u s ng v i bà ngo i nên

ệ ế ử ớ ề

ệ ượ ả

ộ ố ưở ưở ứ ả ờ ủ ằ t: B ng Vi ớ ề ộ ự ệ ng, c m h ng mu n g i g m ý t ng, hình  nh, …trong   ư ng , tình c m, t

ự ế ượ ậ c sáng tác trong chuy n đi th c t ” ( Huy C n) đ

ắ ướ ề C m Ph , Hòn Gai (Qu ng Ninh) gi a lúc mi n B c n

ữ ộ ữ

năm   ộ   ở c ta ph n kh i lao đ ng ơ ướ   ng xã h i ch  nghĩa. Nhà th  h i nh ng con ộ ố ế ấ ng t ớ ủ ủ ườ

ớ ạ 1. Đo n văn gi ế ẫ H ng d n vi t. ầ ề ộ Yêu c u v  n i dung: ả ủ ­ Nêu chính xác tên tác ph m, tên tác gi sách nào,...Ví d : “ ụ ỉ Sang thu” ( H u Th nh) đ ớ i thành ph chi n hào t ộ ả ­ Nêu hoàn c nh r ng: ả ố ả  s ng:  Th i đ i, hoàn c nh xã h i mà tác gi ố Sang thu” vào cu i năm 1977, khi đ t n t “     H u Th nh vi ỉ ng bình, th i trai tr  đã trôi qua trong cu c chi n tranh ái qu c nay ch t th y mình đã “  thu” .  ộ ố Cu i th  k  XVIII, ng ướ dùng m u h  thành Phú Xuân, v  th ng t ộ ậ ượ ạ ạ c t l ườ ng ế k t duyên cùng Ng c Hân công chúa. Nguy n Hu  ­ vua Quang Trung đã tiêu di ố ạ v n quân Thanh xâm l ả chí” đã ph n ánh hi n th c đó.  ộ ố ộ ủ  Th i đ i, hoàn c nh xã h i c a cu c s ng đ ế ố ờ ụ ể ủ ng t y u t ụ ệ ề ả Truy n kì m n l c tác gi ả ư ộ ứ ế ỉ th  k  XVI nh  m t b c tranh toàn c nh v  xã h i th i Lê thu nh  l ẩ ắ ngươ ” là m t truy n ng n hay rút trong tác ph m này. con gái Nam X ụ ể ẹ : Hoàn c nh c  th  ra đ i c a tác ph m.  ả ­ Nêu hoàn c nh h p ấ ặ ả Đó có th  là hoàn c nh gia đình r t đ c bi ả ạ ắ khi đi xa nh  v  bà, hình  nh bà ngo i g n li n v i “b p l a” .  ướ ả ủ ả ể c m t s  ki n, hi n t Đó có th  là hoàn c nh c a b n thân tr ử ắ ố ả ả ả  n y sinh ý t cu c s ng, tác gi ủ ộ ưở ng thái đ ,… c a mình qua sáng tác:  t Tác ph m “ẩ ề Đoàn thuy n đánh cá ả ở ẩ ả 1958  ớ ườ ấ ướ ự c theo con đ xây d ng đ t n ể ắ ề ộ i lao đ ng làm ngh  đánh b t cá bi n là ch  nhân trong cu c s ng m i.  ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

321

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ả ẩ

ỉ ấ ượ ơ ệ Mùa xuân nho nhỏ” ( Thanh H i) đ ư c làm năm 1980, trong khung c nh hoà   ấ   ặ c nh ng khi  y nhà th  b nh n ng, ch  ít lâu sau đó ông đã m t,

ứ ộ ố

ố ệ ế ậ ằ ẩ ộ ơ ưở ng thành trong kháng chi n ch ng Mĩ. Ông vi

ọ ế  n t bài   ạ ọ ở ướ   c ế ử ” vào tu i 19, đó là năm 1963 khi còn là sinh viên đang h c Đ i h c

ộ ấ ạ ườ

ườ ế ữ ậ ướ ế ượ

ệ ế ườ ườ

ọ ế ử ữ i, kì vĩ nh

ậ ạ ả ơ ề ể ế ng Đ i h c Hà N i, Ph m Ti n Du t b ng chi n l ủ ng, ch  nghĩa anh hùng Vi ấ ộ Bài th  v  ti u đ i xe không kính”

ơ ậ ế ơ ế ượ ng đài trong th  Ph m Ti n Du t. “  ồ “ V ng trăng ­ Qu ng l a”

ầ ế ạ   ờ c vào đ i lính chi n đ u và ho t ơ   ng S n nh ng năm tháng c Tr ữ ệ t Nam, nh ng cô gái   ư  tiêu  ậ   là bài ca chi n tr n   i trên con

ậ ả ế ầ ả i hình  nh ng ổ ủ ẫ ng Tr ử ạ ườ i chi n sĩ lái xe v n t ộ ố ườ ng huy t m ch c a T  Qu c trong cu c chi n.

ẩ :

ọ ắ ấ

ớ ề ậ ằ ẻ Nêu đ  tài ho c n i dung chính, đ c s c c a tác ph m ơ ơ ủ ặ

ườ ế ơ ừ ờ ố ng. Ph m Ti n Du t đã góp vào v n th  đ t n

ớ

ộ Bài th  v  ti u đ i xe không kính ế ườ ế ả

i chi n sĩ lái xe trên tuy n đ ờ ổ ẻ ộ ủ ủ ể ơ ố ờ

ế ậ t bài th  “

ơ Con cò” vào năm 1962, in trong t p “   ị ệ ồ

ẹ ằ ắ ồ ộ

ờ ỗ

ấ ướ ấ ấ ệ ươ ố ớ i m  hi n đ i v i con th !

Tác ph m “  ấ ướ ự bình, xây d ng đ t n ẫ v y mà thi ph m v n chan ch a tình yêu cu c s ng.  ế ệ t thu c th  h  nhà th  tr B ng Vi ổ th  “ ơ B p l a ngoài.  ừ ạ ọ T  mái tr ấ ộ đ ng (công tác tuyên hu n) trên con đ ấ đánh Mĩ ác li t nh t. Khói l a chi n tr thanh niên xung phong, nh ng chi n sĩ lái xe dũng c m,…in d u chói l ế ữ nh ng t ể ạ bi u cho h n th  Ph m Ti n Du t trong ấ ạ ắ th m đ m màu s c lãng m n ghi l ạ ế ơ ườ ươ ng S n, con đ đ ặ ắ ủ ặ ộ ề ­ ọ ạ ẻ ượ ạ ế Ph m Ti n Du t b ng gi ng th  ch c kho , đ m ch t văn xuôi, đã t o nên gi ng nói   V ngầ   ệ ố ệ t trong “  t, m i m  trong n n th  ca ch ng Mĩ. Th  ca c a anh, đ c bi riêng bi ườ   ờ ố ự ắ ầ ẹ ả ử ” không ph i là s  ch t ra t trăng ­ Qu ng l a  đ i s ng mà là toàn v n đ i s ng th ng ơ ấ ướ ậ ượ   ộ ạ ườ ế ậ ở c m t hình t ng  chi n tr nh t  ạ   ơ ơ ề ể ộ ế i ” (1969). Bài th  đã ghi l chi n sĩ khá đ c đáo v i “  ườ   ữ ủ ạ nh ng nét ngang tàng dũng c m và l c quan c a ng ng ườ Tr   ng S n th i ch ng Mĩ, tiêu bi u cho ch  nghĩa anh hùng c a tu i tr  m t th i máu l a. ử ngườ ,  ế Hoa ngày  th Ch  Lan Viên vi ọ ơ  ơ chim báo bão” (1967). Bài “  Con cò” mang âm đi u đ ng dao, nh p th  và gi ng th ắ   ơ ự  do, câu ng n th m vào h n ca dao, dân ca m t cách đ m th m, nh  nhàng. 51 câu th  t ể   ọ ữ ữ nh t 2 ch , câu dài nh t 8 ch , đan xen, k t chu i thành l i ru ngân nga, ng t ngào, bi u ơ ủ c m  c a ng hi n tình th ề ộ ng và  ầ ườ ủ ẹ ầ

ạ ớ Đây là yêu c u v  n i dung c a đo n văn mang tính tr n v n, đ y đ . Khi vi i thi u v  hoàn c nh ra đ i c a m t tác ph m c  th , tu  theo s  hi u bi

ộ ẩ ặ ượ ớ ủ ự ể ẫ t có th  nêu đ y đ   ho c l

ơ ọ ế   t ụ ể ế   ỳ t ả   ộ c b t m t vài ý, tuy nhiên v n ph i ủ ề ủ ế ẹ ề ạ ờ ủ ầ ủ ấ ứ ượ ẩ c xu t x  chung, ch  đ  c a tác ph m.

ả ề ệ ể ế ườ i vi ườ ọ ắ i đ c n m đ ứ :

ế ớ ấ ị ữ ồ

ả

ẩ i  thi u hoàn c nh ra  đ i  c a tác ph m,  đ ả ượ ầ ề ạ ề ớ ng  v  gi ế ệ ể ạ ng ti n liên k t, ph i h p các ki u câu. Đo n văn ph i đ ượ c di n đ t m ch l c, t

ệ ố ợ ự

ươ t đo n văn có câu ghép và ph ệ   ng ti n

đo n văn gi ủ c a mình mà ng ả ả đ m b o cho ng Yêu c u v  hình th c ộ ấ ắ   ­ Đo n văn bao g m nh ng câu văn g n k t v i nhau theo m t c u trúc nh t đ nh, ờ ủ ế ằ ướ c  liên k t b ng các   ạ ạ ừ  ạ ễ ng. ế ế ằ ượ ế t đo n văn theo yêu c u c  th : vi ạ ừ ả ỏ cùng h ươ ph ữ ng  dùng chính xác, chân th c, có tính hình t ầ ụ ể ạ ạ ệ ­ Luy n vi ạ ế , đo n văn k t b ng câu c m thán,… liên k t; đo n văn có câu h i tu t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

322

ạ Đ  vi

ư ể ế ử ụ ờ ầ ệ ế ẩ ườ ng ti n liên k t, ng i vi t tr

ế ướ ế ớ ộ ị

ế

ườ i vi

ị ề ộ ố t, ng ỉ ừ ầ ắ ạ ạ ạ ứ ủ ế i đo n văn v a vi

ể ư ầ

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ầ ụ ể  ả ớ ệ i thi u hoàn c nh ra đ i c u tác ph m theo yêu c u c  th t đo n văn gi ả   ươ ặ ộ c h t ph i nh  có s  d ng câu ghép, m t ho c hai ph ể ế   t, sau đó xác đ nh câu ghép (ghép ý nào v i ý nào có ý, nghĩa là đã có n i dung đ  vi ị ế ẽ ử ụ trong các ý đã xác đ nh), ti p theo là xác đ nh phép liên k t s  s  d ng là gì. Sau khi đã   ề ầ ế   ế ầ ầ ị xác đ nh yêu c u v  n i dung, yêu c u v  hình th c c a đo n văn c n vi t ế ư   t. Cu i cùng, c n ki m tra l b t tay vào vi t xem đã hoàn ch nh ch a, ề ữ ứ đã đáp  ng nh ng yêu c u đ  ra ch a. Ví d 1: ụ

ẩ

ạ ế ử ụ ờ ủ ộ ơ ề ể ả ” c aủ      Ph m Ti n Du t b ng m t đo n văn ng n (kho ng 5 câu), có s  d ng câu ghép

ẩ

ấ ả ạ ế ơ ủ ậ   đ ạ   “  Bài th  v  ti u đ i xe không kính ộ c t ng gi

ầ

ờ ạ

ạ ộ

ơ ườ ư ờ ng S n nh ng năm tháng đánh Mĩ ác li

ẹ

ử ườ ừ ờ ố ủ ế ữ ự ắ ế ấ ấ t nh t (2).   ờ ố ệ

ữ

ả ườ ư ng ng

ộ ơ ề ể c m t hình t ườ

ạ ệ  đ i s ng mà là toàn v n đ i s ng th ng, ch  nghĩa anh hùng Vi ấ ơ ấ ướ n th  đ t n ” ­ ng ườ ế ạ ườ ế ng huy t m ch Tr

ế ạ ậ ế ạ ừ Ph m Ti n Du t – ông). :

ạ ắ ả Bài t pậ : Vi

ế t đo n văn ng n trình bày hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “   ủ ờ ủ ừ ử ụ ề ậ ạ ỏ ” c a Huy C n, trong đó có s  d ng câu h i tu t ẩ Đoàn     ( g ch chân câu văn

ạ

Đo n văn minh ho ậ Th  m i

ệ ạ

ạ ứ ữ ả ể ậ

ầ ề ẻ ẹ ủ ở ớ

ề ầ ầ ở ổ

ề ậ ồ

ữ ở ạ ở” tr  l ơ ượ ề ậ ờ ơ Tr i m i ngày l

ơ ặ ả ơ

ế ợ ể ề ứ ằ ả ạ

ạ ớ ả ệ ụ ạ ơ ữ ả ỉ ­ Bài t p:ậ  Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ộ ả Bài th  v  ti u đ i xe không kính ắ ậ ằ ạ ả tác gi và phép th .ế ạ ơ ề ể ộ   ­ Đo n văn minh ho : ” (1969) là tác ph m thu c ơ ủ Ph m Ti n Du t ượ ặ ộ ệ chùm th  c a  i nh t cu c thi th  c a báo Văn ngh  năm   ậ ầ ườ   ử ” (1). Năm1964, r i mái tr V ng  trăng ­ Qu ng  l a 1969 – 1970, sau in trong t p  “  ng ộ ớ ạ ọ ổ ạ ọ Ph m Ti n Du t ậ   ế Đ i h c S  ph m Hà N i v i tu i 23, chàng sinh viên quê Phú Th   ấ ướ ế   ườ b c vào đ i lính chi n đ u và ho t đ ng (công tác tuyên hu n) trên con đ ng chi n ơ ượ ế   ạ ủ Th  ca c a Ph m Ti n l c Tr ả ậ ế   ậ ở ườ Du t không ph i là s  ch t ra t ng nh t   chi n ngườ ( 3). Khói l a chi n tr ữ tr t Nam, nh ng cô gái thanh   ọ ế ữ   niên xung phong, nh ng chi n sĩ lái xe dũng c m,…in d u chói l i, kì vĩ nh  nh ng ườ   ộ ượ ơ ông (4). Ông đã góp vào v ượ ng đài trong th   t i ớ ộ Bài th  v  ti u đ i xe không kính i chi n sĩ lái xe dũng lính khá đ c đáo v i “    ơ   ế ố ế ả c m, l c quan và có chút b c t u ngang tàng trên tuy n đ ng S n ờ th i đánh Mĩ (5).  ( Câu 3 là câu ghép; dùng phép th  đ i t Ví d  2:ụ ­ thuy n đánh cá đó). ạ: ­ ơ ổ ế ạ ơ ớ ” giai đo n 1932 – 19459(1).  Huy C n là nhà th  n i ti ng trong phong trào “    ậ ơ ự   i(2). Năm 1958 các văn ngh  sĩ đi th c Sau Cách m ng, th  Huy C n có ph n ch ng l ự   ộ ố ế ơ ớ ể ấ  tìm hi u cu c s ng m i đ  l y đ  tài, c m h ng sáng tác, nhà th  Huy C n đã đi th c t ể ả ế    Qu ng Ninh(3). V  đ p c a vùng bi n Hòn Gai cùng v i không khí làm ăn  dài ngày  t ự ắ    mi n B c sôi n i, hào hùng tràn đ y ni m tin trong nh ng năm đ u xây d ng XHCN  ơ “ Đoàn  ơ ủ n y nả làm cho h n th  c a Huy C n “ i(4). Ông đã sáng tác bài th   ạ   ỗ ờ ấ i thuy n đánh cá” c in trong t p th  “   trong th i gian  y, bài th  đ     sáng”(5).    Ph i chăng bài th  là “ món quà vô giá” mà nhà th  t ng l i vùng bi n Hòn Gai yêu d uấ ?(6) Bài th  làm b ng c m h ng lãng m n  k t h p v i c m h ng v  thiên ứ   ơ ự ỡ   nhiên vũ tr   t o ra nh ng hình  nh th  r c r , huy hoàng, tráng l (7). Nó không ch  ca

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

323

ợ ậ ợ ẻ ẹ ể

ư ự ể ầ

ỏ

ạ ế ờ ủ t đo n văn trình bày hoàn c nh ra đ i c a bài th  “

ầ ả ả ở ộ ơ Mùa xuân nho   ạ

Bài t p:ậ   Vi ơ ủ Đo n văn minh ho ạ:

ộ ộ ạ ế ụ ở

ọ ệ ự ơ ế

ầ ế ữ ừ ươ ề nh ng ngày đ u kháng chi n (2). Bài th  “

ơ ặ

ớ ằ ườ ỉ ư ị ệ ả

ệ ủ ờ c aủ  đ t n   ử ắ ậ ấ ướ i tâm ni m chân thành, g i g m thi quê ạ   ng Th a – Thiên ­ Hu (1). Ông có công trong vi c xây d ng n n văn h c cách m ng   c sáng   M c dù b  b nh tr ng, đang ồ   ng b nh nh ng v i tình yêu đ i, yêu cu c s ng, Thanh H i m  r ng h n  (  4). Bài  ờ   i cho đ i

ơ ướ c lúc ông đi xa (5).

ầ

ơ ữ ủ ẩ ỉ Bài t pậ : Nêu hoàn c nh ra đ i c u tác ph m “ Sang thu” c a nhà th  H u Th nh

ộ ằ ạ

ưở ươ Tam D ng, Vĩnh Phúc. Ông tr

ố

ở ơ ữ

ề ở ế ỉ ơ ộ ố ườ i cùng cu c s ng ộ ế t nhi u và có m t s ơ Sang thu” đ ề ề  nông thôn. Bài th  “

ể ệ ệ ầ ố

ầ ế ủ ữ ạ

ể c nh ng chuy n bi n tinh t ằ ệ ẹ ủ ộ ế ắ ứ ộ ồ

ạ

ủ ả ạ ẩ ỳ Vũ trung tu  bút ổ    Ph m Đình H , ” c a tác gi

ử ụ ằ ộ

ủ ấ ố ẩ “ Hoàng Lê nh t th ng chí” c a Ngô gia văn phái,

ố

ả ạ ả ạ ạ ử ụ ế ả   t m t đo n văn ng n ( kho ng 5 câu), trong đó có s  d ng phép th : Nêu hoàn c nh

ữ ủ ẩ Đ ng chí

ạ ố

ả   t m t đo n văn ng n ( kho ng 5 câu), trong đó có s  d ng phép n i: Nêu hoàn c nh ủ ộ ộ ế ờ ủ ế ộ ờ ủ ẩ ử ụ ả ơ ” c a nhà th  Chính H u. ả ề Đoàn thuy n đánh cá

ậ ơ ằ ệ ằ ờ ủ ủ ả ộ ạ   t b ng m t đo n

ử ụ ơ ” c a nhà th  Huy C n.  ế ử  c a nhà th  B ng Vi ế ẩ “ B p l a” ử ụ ả ắ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ả ủ ng i v  đ p lung linh, kì  o c a bi n Hòn Gai mà còn ca ng i không khí là ăn t p th ữ ủ c a HTX ng  dân trong nh ng năm đ u xây d ng CNXH(8).  ừ ( Câu 6 là câu h i tu t ) Ví d  3:ụ ­ nhỏ” c a nhà th  Thanh H i, trong đó có câu m  r ng thành ph n ( g ch chân câu đó). ạ ­ ả   Thanh H i là m t nhà th  cách m ng, tham gia hai cu c kháng chi n, bám tr ừ ề h ơ Mùa xuân nho nhỏ” đ ượ mi n Nam t ọ ờ tác tháng 11 năm 1980, ch  ít lâu sau thì nhà th  qua đ i(3).  ở ộ ộ ố ệ n m trên gi ể ả ạ ủ c, mùa xuân c a Cách m ng mình đ  c m nh n mùa xuân thiên nhiên  ơ ể ạ ế ư ộ ờ t tha c a nhà th  đ  l th  nh  m t l tr ở ộ ( Câu 4 là câu m  r ng thành ph n)  Ví d  4:ụ ả ờ ả ­ ử ụ ế b ng m t đo n văn có s  d ng phép th . ạ ạ Đo n văn minh ho : ­ ế   ở ỉ ơ ữ ng thành trong kháng chi n Nhà th  H u Th nh quê  ấ   ườ ừ ộ t giáp, ông tr  thành cán b  văn hoá, tuyên hu n i lính tăng ­ thi ch ng Mĩ. T  m t ng ộ ố  ộ trong quân đ i và sang tác th . H u Th nh là nhà th  đi nhi u, vi cượ   ơ ặ ắ bài th  đ c s c v  con ng   sáng tác vào cu i năm 1977, in l n đ u tiên trên báo Văn Ngh . N i dung th  hi n tâm ế ủ ấ ờ   ơ ướ  c a đ t tr i tr ng bâng khuâng, xao xuy n c a nhà th  tr ừ  và là b c tranh thiên nhiên tuy t đ p c a nông thôn đ ng b ng B c b  lúc giao mùa t h  sang thu. ệ ậ Luy n t p: ờ ủ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ắ b ng m t đo n văn ng n có s  d ng câu ghép.  ờ ủ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m  ắ ằ b ng m t đo n văn ng n, có s  d ng phép n i.  ắ ­ Vi ồ ra đ i c a tác ph m “  ắ ­ Vi ra đ i c a tác ph m “  ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m  văn ng n ( kho ng 5 câu), trong đó có s  d ng phép th .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

324

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ẩ ữ ư ủ

ắ ằ ờ ủ ề Khúc hát ru nh ng em bé ng  trên l ng m ” ả ẹ  c aủ   ử

ặ ừ ữ  ng .

ộ ế

ơ ễ ấ ủ ả ờ ủ t m t đo n văn ng n ( kho ng 5 câu), trong đó có ít nh t m t câu ghép và m t phép ế

ẩ ẩ Làng” c a nhà văn Kim Lân b ng cách vi

ạ ộ ộ Ánh trăng” c a nhà th  Nguy n Duy. ộ   ế t m t ế ằ ộ

ủ ẩ ủ ấ ẽ L ng l

ả ắ ả ạ ờ ủ ắ ươ ả ộ ễ  Sa Pa   ” c a nhà Nguy n Thành Long ệ   ộ ộ ng ti n

ế ượ ủ c ngà

ễ ” c a nhà Nguy n Quang Sáng. ơ

ả ả ả ươ ủ ế ” c a nhà th  Vi n Ph

ơ ễ ờ ủ ế ạ ả ố Chi c l Mùa xuân nho nhỏ” c a nhà th  Thanh H i. ả ủ Vi ng lăng Bác ng. ẩ t đo n văn quy n p, có s  d ng phép n i: Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m      “

ờ ủ ờ ủ ờ ủ ạ ơ ữ ủ

ế ể ạ ộ ồ ị

ơ ộ ữ ủ ẩ ị ng Đ nh trong tác ph m “

ươ ạ ử ụ ấ

ả ủ ướ ừ ữ ả ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ạ ộ ễ ơ nhà th  Nguy n Khoa Đi m b ng m t đo n văn ng n ( kho ng 5 câu), trong đó có s ụ d ng phép l p t ắ ạ ­ Vi ả liên k t: Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ờ ủ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ả đo n văn ng n ( kho ng 5 câu), trong đó có ít nh t m t câu ghép và m t phép liên k t.  ặ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “   ộ ằ b ng m t đo n văn ng n kho ng 5 câu, trong đó có m t câu ghép và m t ph liên k t. ế ẩ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ẩ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ẩ ­ Nêu hoàn c nh ra đ i c a tác ph m “  ử ụ ­ Vi ỉ Sang thu” c a nhà th  H u Th nh.  ễ ­ Vi t m t đo n văn theo ki u di n d ch, phân tích tâm h n trong sáng, m  m ng, tinh   ầ   Nh ng ngôi th n dũng c m c a cô thanh niên xung phong Ph ế   sao xa xôi” c a nhà văn Lê Minh Khuê. Trong đo n văn, s  d ng ít nh t hai phép liên k t ạ câu (g ch d ng  này) ữ i nh ng t

ẩ

t tác ph m.

ệ ượ ở ầ ự ệ ự c nh ng s  vi c chính theo trình t

ể ệ

ạ ắ ể ả

ẩ ả ố ệ ự ệ ỉ ả ả t tác ph m ph i đ m b o gi ả ự ệ ự ủ ố  c a c t truy n, s  vi c m  đ u, các s ự ệ ế ủ ố ệ ữ  đúng c t truy n, các nhân v t chính và ý ủ ề ủ

ầ ề

ệ ủ ắ ằ ạ ọ ỉ ờ   i

ế ố ế ườ i vi ệ ứ ự ệ t.

ế ề ộ ế ấ ử ụ ấ ị ữ

ườ ủ ệ ế ễ ắ ắ Chuy n ng i con gái Nam X ng ữ ươ ” c a Nguy n D . t “

ẹ ượ ườ ở t quê c Tr

ỳ ị ế ả ươ

i con gái thu  m  n t na, xinh đ p đ ọ ạ , ít h c l Ở i v  làm v . Tr ấ ả

ặ ả

ế ố ỏ

ắ ạ 2. Đo n văn tóm t ầ ề ộ Yêu c u v  n i dung: ữ ­ Nêu đ ệ vi c phát tri n trong đó có s  vi c đ nh đi m c a c t truy n, s  vi c k t thúc. ậ ­ Đo n văn tóm t ộ ủ nghĩa xã h i c a truy n (đ m b o đúng ch  đ  c a truy n). Yêu c u v  hình th c:  ­ N i k t các s  vi c chính c a truy n thành đo n văn hoàn ch nh, ng n g n b ng l ủ c a ng ạ ­ Đo n văn có k t c u nh t đ nh, gi a các câu có s  d ng các phép liên k t v  n i dung và hình th c.ứ Ví d  1:ụ ­ Bài t p:ậ   ạ t đo n văn ng n, tóm t Vi ạ   ạ ­ Đo n văn minh ho : ị ươ ế  Nam X ng là ng Vũ Th  Thi ợ ướ ề ng Sinh là con nhà khá gi Sinh c ươ ố s ng gia đình đang êm  m thì chàng Tr ẹ ươ sinh con trai và đ t tên là Đ n. Bà m  Tr ư h t lòng chăm sóc, thu c thang nh ng bà không qua kh i. Năm sau, Tr

ươ   ng ộ   i có tính đa nghi. Cu c ươ    nhà, ít lâu sau, Vũ N ng ng ph i đi lính.  ệ ươ   ớ ng Sinh vì nh  con mà sinh b nh, Vũ N ng ở ề   ươ ng Sinh tr  v ,

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

325

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ị

ắ ươ ậ ờ ợ

ỉ ọ ố ả ươ ầ

ộ ỗ ươ ủ ợ ư ự ươ ườ ấ

ư ệ ứ ố ng Sinh b o đó là cha. Tr ươ c các nàng tiên d

ẫ ủ ượ ộ ầ

ế ươ

ữ ướ ở ệ ị ươ

ế

ợ ả ả ệ ươ ệ ấ ờ ọ i oan cho mình. Tr

ư

ế ươ ỉ ệ ẳ Xin đa t tình chàng, thi p ch ng th  tr  v

ấ ờ ừ ệ i t ấ ế ồ ượ ữ ” r i bi n m t.

ắ ủ c ngà t đo n trích “

ầ ạ ắ ệ ậ ạ ử ụ ộ   ” c a Nguy n Quang Sáng b ng m t ạ t l p). ằ ễ ệ ậ t l p ( g ch chân câu có thành ph n bi

ạ

ộ m i đ

ượ ặ

ặ c g p ba ỏ ạ ợ ở ỉ

ươ ư

ủ ọ

ướ ừ ọ ử  m i c  ch  yêu th ữ ờ ấ ứ ế ắ ấ ộ

ượ ạ ỏ

ở ề ả ị

ậ ề ế ố ể ằ ườ ớ ả ỉ

ỗ ậ ẽ ọ ạ ờ

ấ ệ ủ t c a mình v i ba. Khi chia tay con, ông Sáu h a s

ộ ộ ấ ả  t t c  tình yêu mãnh li ượ ớ ắ ậ c cho con. Ông Sáu không ra B c t p k t mà

ở ạ ừ  l ắ ượ ư

ề ế ộ ầ ượ Ng

ế ượ ế ậ ẽ ư c ngà cho con. Ông mong đ c đi u đó thì đã hi sinh trong m t tr n càn.  c lúc ông ra đi, s  đ a chi c l ộ ậ c đ n t n tay bé Thu thay ông.

ễ ắ ằ ộ ỵ ạ   Làng” c a Nguy n Thành Long b ng m t đo n t tru ên ng n “ Bài t p:  ậ Tóm t

ắ ử ụ ổ

ạ

ữ ờ

ế ả ớ

ườ ế ầ ấ ố ự ể ậ ấ ướ c và tinh th n chi n đ u ch ng xâm lăng ớ ế   ả ổ ố ộ bé Đ n không ch u nh n chàng là cha mà m t m c nói cha Đ n bu i t i m i  đ n. ổ ế ứ Tr   ng Sinh nghi ng  v , m ng nhi c, đu i Vũ N ng đi. Vũ N ng oan  c nên gieo ộ ự ẫ ả    v n. M t đêm d mình xu ng sông Hoàng Giang t i ng n đèn d u, bé Đ n ch  bóng ỉ ươ ả   ng Sinh t nh ng , th n n i oan c a v  nh ng chuy n đã Tr ỷ ộ   i thu  cung c u s ng, quá mu n. Vũ N ng tr m mình nh ng đ ả ệ ở    trong cung đi n c a Linh Phi. M t l n Linh Phi m  ti c kho n đãi Phan Lang nàng  ủ ố ượ ớ ườ i cùng làng v i Vũ N ng, là ân nhân c a Linh Phi b  ch t đu i đ ( ng   c  Linh Phi ỏ ỗ   ươ ậ ứ ố ờ  n i c u s ng), trong b a ti c, tình c  Phan Lang nh n ra Vũ N ng. Vũ N ng bày t ậ   ồ ồ ử oan khu t và nàng nh  h  Phan g i cho ch ng chi c thoa vàng làm tin, mong ch ng l p ờ ậ i, l p đàn gi ng Sinh tin l đàn gi   i oan cho v , Vũ N ng hi n lên ự ỡ ờ ẫ ộ ả ư   gi ã dòng sông trong khung c nh l ng l y, r c r  c  hoa. Nh ng nàng ch  hi n lên trong ớ ể ở ề  ạ ồ ố ch c lát, nói v i ch ng m y l t “   bi nhân gian đ c n a Ví d  2:ụ ­ Bài t pậ : Tóm t ế ượ Chi c l ầ đo n văn ng n, có s  d ng thành ph n bi ạ   Đo n văn minh ho : ­ ạ ộ ờ ớ ượ ề c v  thăm nhà, thăm con Ông Sáu, m t cán b  cách m ng, sau tám năm đi xa gi   ộ ầ ư ổ ừ ộ ồ ộ .   Ông vô cùng h i h p, xúc đ ng khi     gái tám tu i t    ngày sinh ch a m t l n đ ạ . Trong ba ngày ngh  phép  ư i s  hãi b  ch y g p con, nh ng bé Thu ­ con ông ­ l    nhà. ạ   ế ầ ấ ả t c  tình yêu th ng, g n gũi, chăm sóc con b , nh ng con bé xa lánh, l nh Ông dành t ấ ị ươ ỉ ạ nh t, kh   ng c a ông và nó nh t đ nh không g i ông là cha. c t ấ ộ ầ   M t l n trong b a ăn ông g p cho nó m t mi ng tr ng cá r t ngon, nó b t ng  h t tung ạ   ra mâm. Gi n quá, ông Sáu phát vào mông con, con bé b  sang bà ngo i. Đ c bà ngo i ẹ   i thích v  v t th o, con bé m i hi u r ng ông Sáu đích th  là cha nó. Nó tr  v , đó gi   cũng là ngày cu i cùng ông Sáu ph i lên đ ng. lúc chia tay, ông Sáu ch  kh  chào con, vì ỏ ợ s  nó b  ch y. Không ng  đúng lúc  y, tình cha con tr i d y, bé thét lên g i ba, ôm hôn   ứ ẽ  ba, b c l ạ ộ ộ i r ng ho t đ ng cách mua m t cây l   ỉ  ớ ề ạ ố ậ m ng. Ông luôn nh  v  con, h i h n vì đánh con. M t l n ông b t đ c khúc ngà, ông t ự   ư ặ ế ượ ỉ c g p con, nh ng ông ch a th c m , kì công làm chi c l ượ ứ ớ   ườ ạ ệ i b n ông – ông Ba – h a v i hi n đ ướ ông tr Ví d  3:ụ ủ ­ ợ văn t ng phân h p, trong đó có s  d ng câu ghép. ạ Đo n văn minh ho : ­ ườ ố   ầ ể ậ i nông dân th i kì đ u kháng chi n ch ng Nhân v t ông Hai tiêu bi u cho nh ng ng ớ   ứ Pháp có s  chuy n bi n m i trong nh n th c và tình c m: tình yêu làng quê g n bó v i ợ  tình yêu đ t n ế ắ i làng Ch . Ông Hai là ng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

326

ự

ớ ệ ườ

ữ

ớ ớ t   ả ư ợ ư

ệ ở ề ặ

ộ ụ

ậ ẫ ừ ờ ự ợ ầ ặ ừ

ế ầ ủ ị ừ

ợ ề ưở ấ ấ ổ ở c. Ông Hai đã bu n vui, s

ồ ươ ướ ớ ố ệ t và h t l ng kh , đã kiêu hãnh t ườ ẫ ơ ả i h n h  đi kh p n i c i chính tin đ n th t thi ồ ẻ ẹ Đó chính là v  đ p m i trong tâm h n ng

ượ ể ệ ấ ướ ng ông.   ố c nhà văn kim Lân khám phá và th  hi n r t thành công.

ọ ẩ ấ ắ ắ ử ” Bài t pậ : Tóm t

ị ỏ ằ ễ t ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) tác ph m “  ễ

ứ ự ạ    Đo n văn minh ho : ắ ệ ả

ọ ộ ờ ắ ủ ủ ẻ ẹ ữ ị

ữ ườ ề ữ ậ ế ẩ ầ

ủ ắ ể ấ ả

ế ế ạ

i trên chi c gi ệ

ệ ử ổ ầ ặ ữ ộ ầ ộ ờ thân thu c. Nhĩ khao khát đ

ướ ượ ấ ở ư c mu n  y nh ng con trai anh l i quá vô tình, không hi u đ

ấ ố

ứ ừ ng th c nh  m i đ

ưở ấ ệ ề ấ ớ

t cu c đ i, Nhĩ m i th y th m thía v  ph m ch t t ụ ậ ẹ ờ ộ ầ ả ẹ

ậ ậ ườ ự

ằ ậ

ươ ấ ng ng th

ớ ự ủ ệ

ằ ứ ỉ ả ễ ỏ ị ề ữ ắ ủ ộ ố ữ

ạ ễ ạ ị : Đo n di n d ch.

ủ ề ủ ệ ệ ạ ắ ớ i thi u ch  đ  c a truy n ng n “

ế ấ ở ầ ”.

ủ ề ủ ự ệ ể ể ẩ

ố ỏ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ợ ầ ầ ở ắ ề ơ   D u   B c Ninh. Ông t  hào, kiêu hãnh v  cái làng Ch  D u quê ông – cái gì cũng h n ủ ỷ ọ ắ ậ “ khoe làng” v i m i ng ẳ   i. Theo l nh c a u  ban h n các làng khác. Ông m c t ờ ủ   ộ ả ư ấ ế kháng chi n, ông Hai ph i đ a v  con đi t n c , tránh nh ng cu c càn quét b t ng  c a Ở ơ ả ượ ố ặ   i làng, mong mu n đ gi c Pháp.  c tr  v  cùng du kích  n i t n c , ông luôn nh  t ế ậ Vi t gian   ” theo gi c, ông Hai đau l p làng kháng chi n. Nghe tin làng Ch  D u làm “  ạ ủ ơ ẫ ớ   đ n, ph n n  và t i nh c, không dám g p ai, nhìn ai. Ông r i vào tâm tr ng đ y mâu ượ ừ ươ ừ ng, v a căm gi n, v a tin t thu n: v a yêu th   ng, v a ng  v c. Đ c ch  t ch xã ề ợ ầ   thông báo dân làng Ch  D u v n b n gan chi n đ u ch ng Pháp, ông Hai vui m ng khôn ế ờ ế ạ ớ ợ  ồ ắ i ca ng i dân làng Ch xi t, l ợ ầ   ự ầ  hào v  làng Ch  D u D u yêu n ờ   i nông dân th i kì kháng quê h ế chi n ch ng pháp đã đ Ví d  4:ụ ế B n quê ­ ừ ạ ủ c a nhà văn Nguy n Minh Châu b ng đo n văn di n d ch, trong đó có câu h i tu t . ạ ­ ệ ế “ B n quê   ” là truy n ng n ch a đ ng nh ng suy nghĩ, tr i nghi m sâu s c c a nhà văn ề   ứ ỉ ướ tr i v  nh ng v  đ p  và giá tr  cao quý c a nh ng đi u c cu c đ i, th c t nh m i ng ị ầ bình d , g n gũi quanh ta. Nhân v t trung tâm c a tác ph m là Nhĩ. Anh đã đi h u h t các   ả   ế ớ ơ i, m y năm nay không may m c ph i căn b nh hi m nghèo nên ph i n i trên th  gi ạ ờ ố ố ườ ng kê c nh c a s , trông ra b n sông. Chính s ng n t quãng đ i còn l   ẻ ẹ ủ ể ấ ờ ẻ ẹ   vào th i đi m  y, anh đã phát hi n ra v  đ p c a nh ng gì g n gũi xung quanh: v  đ p ượ ế ơ b n quê ủ   c m t l n đ t chân lên b  bãi bên kia c a n i   ờ ự ờ ố ớ ệ   ả  đây đã tr  nên xa xôi đ i v i anh. Anh đành nh  con trai th c hi n sông, m nh đ t gi ố ấ ủ   ị ể ạ c ý đ nh c a giúp mình  ẽ ỡ ấ ử ổ ế ợ  m t chuy n đò ngang duy nh t trong ngày. T  trong c a s  nhìn ra, b . Nhĩ s  con s  l   ư ớ ượ   ả ấ ậ c Nhĩ nhìn th y c nh v t thiên nhiên th t đ p. Anh say mê th ấ ố   ẩ ắ ầ ấ ầ t nhìn th y l n đ u. Khi s p giã bi ằ ứ ườ ợ ề ị ủ   đ p, dung d  c a ng i v  hi n th c, t n t o, giàu đ c hi sinh. Anh nh n ra r ng gia ấ ớ ấ ơ ươ ố ớ ng t a đáng tin c y nh t. Anh i và là n i n đình có vai trò r t l n đ i v i con ng   ề ư   ườ ữ ọ ườ i xung quanh ta dù là nh ng em bé hay ng i già đã v  h u cũng nh n ra r ng m i ng ư ể ươ   ườ ở ọ ề ng i nh  th  th đ u đáng yêu, đáng quý b i h  luôn có t m lòng nhân ái “  ườ   ậ thân”. Và, ph i chăng cũng v i s  chiêm nghi m c a mình, anh đã nh n ra r ng ng i ườ   ng d  b  qua nh ng giá tr  b n v ng và sâu s c c a cu c s ng, lúc th c t nh thì ta th đã quá mu n?ộ Mô hình c u trúc đo n văn ủ ề Câu m  đ u là câu ch  đ  đo n, nêu ý khái quát, gi B n quê Các câu sau khai tri n: tóm t Câu cu i cùng là câu h i tu t ắ t theo các s  ki n chính đ  làm rõ ch  đ  c a tác ph m. ừ .

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

327

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ợ ắ ẩ ế ạ ổ Truy nệ t tác ph m “ ử ụ t đo n t ng phân h p, có s  d ng hai phép liên k t: tóm t

ấ ễ

ọ ắ ề ử ấ ệ Chuy n ng

ổ ợ ạ ủ ữ ằ ử ễ ườ ử ụ ủ ắ   i con gái t ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) v  tác ph m “  ộ   ngươ ” c a nhà văn Nguy n D  b ng đo n văn t ng phân h p, có s  d ng m t

ừ .

ọ ắ ử ệ ẩ Chuy n cũ trong ph ủ t ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) tác ph m “

ắ ủ ấ ạ ằ

” c a nhà văn b ng đo n văn quy n p, có s  d ng câu ghép. ắ ử ụ ẩ ắ ọ ố ấ Hoàng Lê nh t th ng chí ạ ử t ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) tác ph m “ ”

ạ ạ

ẽ ệ ẩ ấ ọ ớ ử i thi u ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) v  tác ph m “

ặ L ng l ế ằ Sa Pa ộ ề ử ụ ắ ễ ằ ộ

ố

ử ụ ắ ử ủ ắ ẩ ấ ọ ” c a nhà văn

t ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) tác ph m “  ễ ạ ằ ị

ắ ắ ẩ ấ ọ ”

Nh ng ngôi sao xa xôi ố ử ụ ằ ổ ợ ệ ậ Luy n t p: ế ­  Vi Ki uề ” c a thi hào Nguy n Du ( không qua n a trang gi y thi). ẩ ­ Tóm t Nam X ỏ câu h i tu t ­ Tóm t Chúa Tr nhị ấ ­Tóm t ằ ủ c a Ngô gia văn phái b ng đo n văn quy n p. ” c aủ   ­ Gi ạ   ạ nhà văn Nguy n Thành Long b ng m t đo n văn có s  d ng phép th  b ng m t đo n văn có s  d ng phép n i. ế B n quê ­ Tóm t ỏ ừ ễ Nguy n Minh Châu b ng đo n văn di n d ch, trong đó có câu h i tu t . ữ ử t ng n g n ( không quá n a trang gi y thi) tác ph m “  ­ Tóm t ạ ủ c a nhà văn Lê Minh Khuê b ng đo n văn t ng phân h p, có s  d ng phép n i.

ề

ẩ

i thích v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m.

ế

ừ ộ ừ ả ặ ằ

ạ H ng d n vi  Nhan đ  c a tác ph m th

c tác gi

ả 3. Đo n văn gi ẫ ướ ề ủ ườ

ề ạ t đo n. ẩ ứ ự

ẩ ề ượ ộ ườ ng đ ề

ẩ ề ộ ụ , m t c m t ẩ ể

ệ ể

ề ng vào t

ễ ộ Sa Pa

ễ c nhan đ

ầ

ượ ể

ư ưở  t ề ử ắ ể ể ượ ” ­ Nguy n Minh Châu),…B i v y, đ  hi u đ ể ầ ộ ượ ả t, hình  nh, hình t ề ể ề ạ

ẩ ả ử ắ

ẩ .

ệ ề ề ẩ ng di n gì: đ  tài, n i dung, tên

ủ ề ố

ươ ẩ ể ế ợ ủ ề ị ủ ẩ ề ề ả ị , tác

đ t b ng m t t   . Nhan ả  ủ ề ủ ặ ng ch a đ ng đ  tài, n i dung ho c ch  đ  c a tác ph m mà tác gi đ  tác ph m th ẩ   ộ ờ ố ử ắ ồ mu n g i g m vào đó. Đôi khi nhan đ  tác ph m đ ng th i cũng là m t đi m sáng th m ề ẩ ỏ ủ ề ậ ầ ệ   mĩ, là tín hi u ngh  thu t c n khai thác đ  làm sáng t  ch  đ  tác ph m. Có nhan đ  nêu ẩ ủ ề  ủ ề ướ Làng” – Kim Lân), có nhan đ  h lên đ  tài c a tác ph m ( “ ng ch  đ ẽ ặ ẩ ủ L ng l ” ­ Nguy n Thành Long), có nhân đ  g i g m m t thông c a tác ph m ( “    ế ề  ở ậ ắ ệ B n quê đi p sâu s c nào đó (“ ẩ ể ả ọ ủ   ẩ ủ c a tác ph m, c n ph i đ c kĩ tác ph m, tìm hi u n i dung, tìm hi u các t ng nghĩa c a ẩ   ế ề ế ữ ỗ ng, xâu chu i nh ng hi u bi hình t ng trong tác ph m t v  chi ti ừ ủ ề ị ể   i tìm hi u v  ý nghĩa nhan đ  tác đ  xác đ nh đúng ch  đ  tác ph m. T  đó quay l ụ ọ ẩ ph m, đ c ra d ng ý mà tác gi  g i g m trong đó.  ầ ề ộ ­ Yêu c u v  n i dung: ả ượ c chính xác tên tác ph m, tên tác gi ­ Nêu đ ị ộ ể ệ ề ­ Xác đ nh ý nghĩa nhan đ  tác ph m th  hi n v  ph ệ ữ ậ nhân v t chính, ch  đ , …m i quan h  gi a tên tác ph m và ch  đ  tác ph m. ẩ ẳ ­ Kh ng đ nh giá tr  c a nhan đ  tác ph m. Cũng có th  k t h p đánh giá v  tác gi ph m.ẩ

ầ ề ứ Yêu c u v  hình th c:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

328

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ế ắ ừ ượ t đo n văn ng n t 5 – 7 câu, các câu văn đ ế   c liên k t v i nhau theo mô hình k t

ạ ấ ị ế ớ ứ

ể ế ử ụ ể ­ Vi ử ụ ấ c u nh t đ nh, s  d ng các phép liên k t n i dung và hình th c. ạ ­ S  d ng linh ho t các ki u câu đ  vi ế ộ ạ t đo n văn.

Ví d  1: ụ

ọ ễ ủ

ố c nhân dân g i là “  ề ủ

ộ ẩ ượ ệ ữ ặ ng tân thanh ả ắ ủ ề ủ Truy nệ   ” c a Nguy n Du đ ớ   ẩ i thích m i quan h  gi a nhan đ  c a tác ph m v i   ng ch  đ  c a tác ph m  qua hai cách đ t tên trên, trong đó có m t câu

ạ:

ộ ủ ề ”, truy n th  b ng ch

ẩ ạ ơ ấ

ộ ớ ượ ứ ệ ườ ệ Truy n Ki u ệ t Nam. Tác ph m đó đ ớ ế

ộ ạ ề

ả ề ươ

ề ề ủ ế ề

ộ ứ

ủ i ph  n  trong xã h i x a. Nhan đ  tác ph m th

ộ ư ặ ắ ườ ng c m, xót xa cho s  ph n b t h nh c a nàng Ki u, m t ng ờ ầ ậ ươ ộ  mu n nói lên nh ng ti ng kêu than xé lòng đ t ru t, th ề ụ ữ ọ ạ ố ấ ạ ư ưở  t

ễ

ườ ấ ọ

ậ

ư ẹ ậ

ề ậ ụ ữ ươ ủ ề ậ

ữ ị ấ ạ ng thay cho s  ph n b t h nh c a nàng Ki u, c a ng ộ ố ư ậ ộ ụ ể ệ ư ẩ ỗ

ả ạ

ạ ặ ả ộ Sa

ề ủ i thích nhan đ  c a truy n ng n  ộ ế t m t đo n văn ng n gi ễ ử ụ ừ ế ạ ỏ ắ “ L ng l ẽ  k t thúc đo n).

ạ

ể ệ ề ề ề

ng th  hi n đ  tài, n i dung ho c t ễ ẽ ủ ề ủ ộ ắ ệ

Sa Pa ẩ ể ệ ẽ ề ng ch  đ  c a tác ph m. B  ngoài Sa Pa có v  l ng l

ớ ư ưở  t ứ ở ủ ươ ườ ư

ẻ ặ ng mù, c a nh ng dinh th  cũ x a mà ng ẹ ả ồ ữ  đó có nh ng c nh đ p nên th  mê h n; có nh ng con bò đeo chuông

ủ ơ ướ ữ ẹ ữ ả

ẽ nên th  c a Sa Pa, đã và đang có nh ng con ng

ậ

ắ ườ ộ c. Đó là anh cán b  làm công tác khí t ặ ơ ở ộ ố ị ầ ầ ệ ể ầ ­ Bài t pậ : ạ ẩ ườ Đo n tr  Tác ph m “  Ki uề ”. Vi ạ ộ ế t m t đo n văn ng n gi ư ưở ộ  t n i dung, t ả c m thán. ạ ­ Đo n văn minh ho ễ ạ ữ  ơ ằ ệ  Nguy n Du, đ i thi hào c a dân t c đã sáng tác “  ủ ọ Nôm, m t ki   t tác c a văn h c trung đ i Vi c nhà th  l y tên ng tân thanh là “  Đo n tr ” v i nghĩa là ti ng kêu m i xé lòng đ t ru t. Ngay trong   ượ ấ ể ệ ẩ ủ ạ nhan đ , tác ph m đã th  hi n đ   c t m lòng nhân đ o sâu s c c a thi nhân. Ông ấ ạ ố ậ ị  ộ th i con gái tài hoa b ổ ườ ế ể ổ  vùi d p trong ki p đo n tr ng đau kh . Vi t v  Ki u, v  cu c đ i tr m luân b  kh ế ữ ả ủ ế   c a nàng, tác gi ng cho ki p ể  ẩ ắ ờ ườ ư đ i tài s c nh ng b t h nh c a ng ộ ọ ắ ẩ ệ ạ ư   ng tác ph m; nh ng nhân dân ta đã đ t tên l hi n rõ n i dung, t i, g i ng n g n là “ ậ ấ ớ ễ ể ề ”. Cái tên này nôm na, d  nh , d  hi u, l y tên nhân v t  chính ( nàng Thuý ệ Truy n Ki u   ề ặ ẩ ặ   ng th y trong văn h c dân gian. Tác Ki u) đ t tên cho tác ph m. Đây là cách đ t tên th ườ ể ề ộ ờ ủ ẩ ự ự  s  này xoay quanh k  v  cu c đ i c a nhân v t chính là nàng Ki u, ng ph m t   i con ươ ạ ế ự ắ ắ   ng tâm. gái tài s c v n toàn nh ng b  nh ng th  l c h c ám vùi d p, đo  đày th t th ộ   ườ ủ Th i ph  n  trong xã h i ọ ư Nh  v y cùng m t tác ph m nh ng m i tên g i th  hi n m t d ng ý là ế   phong ki n x a!  ư ế nh  th  đó! ế Câu k t thúc đo n văn là câu c m thán. ­ Ví d  2:ụ ­  Bài t pậ : Vi ệ ắ ủ Pa” c a Nguy n Thành Long ( trong đó có s  d ng m t câu h i tu t ạ:  ­ Đo n văn minh ho ườ ẩ ế t: nhan đ  tác ph m th “ Chúng ta đ u bi ề L ng l ặ ẩ ch  đ  c a tác ph m; v i nhan đ  “  ủ ề ủ Long đã th  hi n rõ t ơ ộ ề đ m, th  m ng. Đó là x  s  c a s ơ Ở ỉ ể đ  ngh  ng i.  ừ ổ c , có nh ng r ng thông đ p lung linh kì  o d ơ ủ ữ ặ l ng l ấ ướ ế h t mình cho đ t n ỉ mình trên đ nh Yên S n ặ ư ưở    t ng ủ   ”, truy n ng n c a Nguy n Thành   , êm ự ế   i ta đ n ữ ở  ẻ ẹ   ằ ặ ờ i ánh n ng m t tr i. Đ ng sau v  đ p ế   ặ ầ i đang th m l ng c ng hi n ộ   ượ ng kiêm v t lí đ a c u m t ự đ  cao 2600 mét, đang th m l ng làm vi c đ  góp ph n d

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

329

ả ồ ộ ờ ế n rau, anh cán b  chuyên nghiên c u b n đ  sét,…t t. Đó là ông kĩ s  v

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ư ườ ệ ế ố

ừ

ứ ề ủ ượ ự ố ớ ữ ớ i n i đây.

ầ c v  đ p kì  o c a thiên nhiên Sa Pa v a th  hi n đ ẹ ủ  nh ng l n lao , cao đ p  c a nh ng con ng ố ấ ả ị ấ   t ẩ ừ   ư ậ ẽ  làm vi c và c ng hi n. Nh  v y nhan đ  c a tác ph m v a ế ả ủ ể ệ   c s  c ng hi n, âm ườ ơ ệ ặ V i vi c đ t nhan   ổ ậ ẻ ẹ ủ   ể ề  mu n l y đ a danh làm n n đ  làm n i b t v  đ p c a

ạ ộ ỏ ừ .

báo th i ti ả ặ c  đang âm th m l ng l ượ ể ệ ẻ ẹ th  hi n đ ư ầ ẽ ặ th m l ng l ả ư ậ ề đ  nh  v y, ph i chăng tác gi ườ con ng i?”   ế Câu k t thúc đo n văn là m t câu h i tu t Ví d  3:ụ ế ể ệ ự ả ả ợ

ậ   ổ t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách t ng phân h p  th  hi n s  c m nh n ủ ế ề ẩ B n quê ” c a Nguyên Minh Châu.

ạ ­ Bài t pậ : Vi ạ ề ủ c a em v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  ạ ­ Đo n văn minh ho :

ữ ư ư

ề ữ ẩ ữ ả ở ẫ ộ

ế ừ ờ

ưỡ ượ ườ ứ ưở ng thành.   th i th   u cho đ n lúc tr ế ồ

ờ ơ ấ ả ề ể ườ

ọ ọ ươ

ế ấ ấ ẫ c nuôi d ỗ ả ộ ượ ố ẻ ẹ c bao b c trong v  đ p bình d  c a quê h ề ỗ ” c a tâm h n m i chúng ta. Nh ng đi u tác gi ả ự

ề ậ ệ ng. Cách xây d ng tình hu ng truy n, đ c bi

ậ ầ

ủ ấ ờ i đ

ắ

ủ ồ ờ ự  nhiên nh  s  miêu t ố ự  qua suy nghĩ, l ễ ườ ườ ự ề ệ ộ ờ i và cu c đ i, th c t nh

ế  tâm lí tinh t ầ ệ ặ ề ữ ậ i nói c a nhân v t chính là Nhĩ.   ử ắ ứ ỉ ủ ữ ọ ị ữ ở ọ  m i ng ươ ng.

ạ ẩ   Có nh ng tác ph m tuy đã khép l i nh ng nh ng d  âm, nh ng trăn tr  v n còn ế ườ ọ i đ c. Nhan đ  “ B n quê” ph i chăng cũng  n ch a m t ý nghĩa mãi trong lòng ng   Ở  ỉ ệ ơ sâu xa? B n quê là n i ghi d u bao k  ni m t ớ ỗ   ng và l n lên c  v  th  ch t l n tâm h n. B n quê đó m i con ng i đã đ ộ ể ự i. Đ c s ng trong tình yêu là đi m t a bình yên cho c  m t cu c đ i m i con ng   ậ ớ ị ủ ượ ườ ủ ươ   i, đ ng m i th t là ng c a m i ng th ả ử ắ   ạ ữ ế B n quê  g i g m h nh phúc. Đó là “  ườ ọ ả ở ế   i đ c càng tr  nên t đ n ng , nhi u hình  nh giàu ự ể ượ   t là tr n thu t theo dòng tâm tính bi u t ễ ủ tr ng c a nhân v t chính. Th t chân th c, g n gũi khi nh ng đi u Nguy n Minh Châu   ế   L y “ B n th  hi n l ả   quê” làm nhan đ  truy n ng n,   Nguy n Minh Châu đã g i g m nh ng suy nghĩ, tr i nghi m sâu s c c a nhà văn v  con ng   i s  trân ị ầ tr ng nh ng v  đ p và giá tr  bình d , g n gũi c a gia đình, c a quê h ạ ạ

ạ ậ ộ ộ ể ệ ạ ượ c b c l ệ ề ắ ủ ẻ ẹ ấ ở ầ ợ ậ ề ề ạ ả ủ ổ : Đo n văn t ng phân h p. Mô hình c u trúc đo n văn ẩ   ủ ề ậ Câu m  đ u đo n là câu ch  đ  b c 1: Nêu c m nh n chung v  nhan đ  tác ph m

ế “ B n quê ”.

ả ề ề ệ ế

i v  nhan đ  truy n. ẳ ủ ề ậ ề ủ ệ ế ị Các câu ti p theo phân tích, lí gi ạ Câu k t thúc đo n là câu ch  đ  b c 2: Kh ng đ nh ý nghĩa nhan đ  c a truy n.

ạ ế ẩ Mùa xuân nho

ả t m t đo n văn ng n gi ử ụ ề ủ i thích nhan đ  c a tác  ph m “  ộ ừ ế ế ạ ỏ k t thúc đo n).

ạ

ợ ả ủ ơ

c, m t mùa xuân t

ả ầ ứ ố i vui, tràn đ y s c s ng. Tác gi ộ ả ộ ỷ ờ

ư ắ

ụ ụ ề ả ặ

ạ ộ ữ ệ ả ặ ộ ơ ơ ờ Ví d  4:ụ ộ ­ Bài t pậ : Vi ắ ả nhỏ” c a Thanh H i ( trong đó có s  d ng phép th  và m t câu h i tu t ủ ạ:  ­ Đo n văn minh ho “ Bài  th  “ ơ Mùa  xuân nho nhỏ” c a nhà th  Thanh H i ca ng i c nh s c thiên nhiên ắ   ươ ơ   ả ủ ươ ẹ ủ ấ ướ  c a bài th  là t i đ p c a đ t n ố   ổ ấ ướ ế ườ ố c, đem c  cu c đ i ph c v  cho T  qu c. ng i s ng h t mình thu  chung cho đ t n ạ ộ   ệ ấ ướ ị c b  mĩ ­ Di m và bè lũ tay sai âm m u chia c t làm hai mi n, ông ho t đ ng Khi đ t n ả ầ   ườ ự ậ ng c nh máu ch y đ u bí m t trong vùng gi c, gây d ng phong trào cách m ng, coi th ơ  ả ơ t, khi nhà th r i. C m đ ng h n n a là bài  th  ra đ i  trong m t  hoàn  c nh  đ c bi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

330

ở ộ ệ ườ

ướ ườ ệ c cu c đ i c a ng

ộ ể ộ m t mùa xuân nho nh ờ ủ ở i hãy tr  thành “

ộ ẩ ưở ạ ộ ả M i cu c đ i đã hoá núi sông ta ng: “

ộ ườ c. Ai cũng ph i có ích cho đ i.  ỗ ơ ấ ụ ầ ề ờ ộ ẹ ả ộ

ữ ạ ồ ộ

ơ ộ ấ ư ế ọ ơ

ườ

ả ồ ữ ế ạ ừ Thanh H i, nhà th , ông, h n th ộ ồ ơ.

:  ạ ỏ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ờ ướ ằ Mùa xuân  c lúc ông qua đ i. B i th  nên “  đang n m trên gi ng b nh, m t tháng tr ả  ấ ướ ủ ươ ỉ ể ệ nho nhỏ” không ch  th  hi n lòng yêu thiên nhiên, yêu quê h c c a tác gi ng đ t n ơ ứ ự   ề ể ệ i ngh  sĩ. Nhan đ  bài th  ch a đ ng mà còn th  hi n tình yêu tr ỏ” đ  làm nên ỗ ắ   m t ý nghĩa sâu s c: m i con ng ờ “ Mùa xuân nho nh ”ỏ  là  ệ ủ ấ ướ mùa xuân b t tuy t c a đ t n ” (Nguy nễ   ắ m t  n d  đ y sáng t o kh c sâu ý t ậ   ơ Khoa Đi m). Nhà th  Thanh H i đã góp cho th  ca dân t c m t bài th  xuân đ p, đ m ấ   ề ơ i, nh ng nh ng gì thu c v  ch t đà tình nghĩa. Tuy m t tâm h n, tài năng th  đã khép l ậ ọ ể ờ Làm  ng c trong trái tim, t m lòng nhà th  còn đ  đ i cho h u th  trân tr ng nâng niu.  ơ ơ ủ ầ sao không quý, không yêu nh ng v n th  c a m t h n th  đáng kính nh ng này?”  ơ Phép th  đ i t ế Câu k t thúc đo n văn là câu h i tu t ừ .

ổ ả

ề Đ ng chí

ổ ề ả

ề ậ ủ ợ ồ ợ ề ậ ủ ạ ể ệ ự ả ử ụ ữ ủ ” c a Chính H u. ở ộ ử ụ ẩ B p l a

ả ư ụ ễ t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách di n d ch, có s  d ng câu ghép, th  hi n s

ạ ậ ủ ữ ề ề ẩ ớ ể ệ ự  ị ư   Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng

ề

ử ụ ừ ế ả ỏ ủ t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách quy n p, cs s  d ng câu h i tu t , th  hi n s ể ệ ự

ủ ề ề Ánh trăng” c a Nguy n Duy.

ễ ể ệ ự ả ạ ậ ủ ạ ậ ủ ế ả

t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách t ng phân h p  th  hi n s  c m nh n c a em ữ ề ẩ ỉ ẩ ợ ổ ủ Sang thu” c a H u Th nh.

ế ả ị

ễ t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách di n d ch, có s  d ng phép liên k  câu, th ề ậ ủ ẩ ử ụ ế ữ Nh ng ngôi sao xa xôi ể  ủ   ” c a Lê

ệ ậ  Luy n t p:  ể ệ   ạ ế t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách t ng phân h p, có s  d ng câu ghép, th  hi n ­ Vi ự ả ẩ s  c m nh n c a em v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  ế   t đo n văn ( kho ng 5 câu) theo cách t ng phân h p, có s  d ng câu m  r ng thành  ­ Vi ầ ằ   ế ử ” c a B ng ủ ph n,  th  hi n s  c m nh n c a em v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  t.ệ Vi ế ­ Vi ả c m nh n c a em v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  ễ mẹ” c a Nguy n Khoa Đi m. ạ ­ Vi ả c m nh n c a em v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  ­ Vi ề v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  ạ ­ Vi ề ệ ự ả hi n s  c m nh n c a em v  ý nghĩa nhan đ  tác ph m “  Minh Khuê.

ộ ừ ữ

ặ

ế

ộ

ọ

ả    ng , hình  nh

t quan tr ng ho c m t t

ẩ

ế

ặ ắ ặ ừ ữ ế ả ẩ ầ ọ t quan tr ng ho c t ng , hình  nh đ c s c trong tác ph m c n phân

ặ ắ ư ế ả ề ộ ữ ế ừ t (t ng , hình  nh) đó hay, đ c s c nh  th  nào v  n i dung, hình

ủ ề ủ ệ ẩ ộ

ạ 4. Đo n văn phân tích m t chi ti ặ ắ đ c s c trong tác ph m. ạ ẫ ướ H ng d n vi t đo n: ầ ề ộ Yêu c u v  n i dung: ệ ớ ­ Gi i thi u chi ti tích. ­ Phân tích chi ti th c.ứ ể ệ ­ Nó có ý nghĩa gì trong vi c th  hi n n i dung ch  đ  c a tác ph m.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

331

ứ ủ ư ầ ạ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ề ứ : nh  yêu c u chung v  hình th c c a đo n văn.

ầ ề Yêu c u v  hình th c Ví d  1ụ :

ủ ễ ệ ườ i con gái Nam X ng

ề ạ ấ ộ ẩ ấ ư Ng ế ữ ế t nào đ c s c nh t trong tác ph m? Hãy vi ươ ” c a Nguy n D  có r t nhi u chi t m t đo n văn

ế ặ ắ t đó.

ạ

­ Bài t pậ : Trong truy n “  ế t, nh ng theo em chi ti ti ủ ắ ng n phân tích ý nghĩa c a chi ti ạ: ­ Đo n văn minh ho ẩ ề ế ư

ờ ệ ấ ọ ữ ớ t nh ng có nh ng chi ti ố t quan tr ng mà nh  đó c t truy n m i phát tri n đ

ộ ẩ

ị ẫ ủ ọ Trong tác ph m văn h c có r t nhi u chi ti ế ế ặ ắ t đ c s c là chi ti ể ệ ầ ườ ệ i con gái Nam X Chuy n ng ẩ ể ế ỉ

ắ ẫ ẫ ả “cái bóng”  c i nút mâu thu n, gi

ự ể ầ ẽ

ấ ủ ứ ữ ẹ ặ ẩ ả

ồ ớ

ươ ế ả ố

ỗ ấ ẫ ủ ế ả

ờ ế ủ ế

ộ ư ẫ ậ ể ả

ế ộ ọ ư ậ ấ

ự ế ơ ố ộ ể ệ ủ ề ủ ẩ ế ấ ặ ắ   t r t đ c s c. ồ   ượ ể c, đ ng Chi ti ế ặ ắ ấ ủ ề ủ ờ   t đ c s c nh t trong th i nó góp ph n th  hi n n i dung ch  đ  c a tác ph m. Chi ti ươ ” chính là chi ti t “ ế ệ cái bóng”. “ Cái bóng”  ng truy n “  ệ   th t nút mâu thu n, đ y k ch tính c a câu chuy n lên đ n cao trào và đ nh đi m mâu ở ố ươ   thu n. Song cu i cùng chính   i oan cho Vũ N ng. ế Không có cái bóng s  không có s  hi u l m, không có oan tình, không có cái ch t oan   ủ ươ cái bóng”  n ch a nh ng tình c m đ p c a Vũ   khu t c a Vũ N ng. M t khác, “   ư ậ   ớ ươ ồ N ng v i ch ng con. Nàng nh  ch ng th ng con nên đã nghĩ ra trò đùa nh  v y. ư cái bóng” đã gây nên n i oan tình khi n nàng ph i  tr m mình xu ng dòng sông Nh ng “    Cái bóng” trong l   i nói c a bé Đ n là nguyên nhân Hoàng Giang mà ch t oan khu t. “  ươ ể   ườ ọ ươ ế ủ i đ c hi u tr c ti p d n đ n cái ch t c a Vũ N ng. Qua cái ch t c a Vũ N ng, ng ề   ượ ụ ữ ủ ườ i ph  n  trong xã h i x a, hi u đ c ch  đ  nam quy n h n s  ph n bi th m c a ng ầ   ế ạ cái bóng” là chi ti đ c đoán, b t công, vô nhân đ o. Nh  v y “  t quan tr ng góp ph n th  hi n n i dung ch  đ  c a tác ph m.

ộ Ví d  2:ụ

ọ ộ

ẩ ể ệ t đ c s c th  hi n tình yêu tha thi ế ạ ộ ế t làng quê mình ắ t m t đo n văn ng n phân tích chi

ừ ố ỏ ế ặ ắ ủ ạ Làng” c a Kim Lân, vi  cu i đo n).

ạ ­ Bài t pậ : Em hãy ch n m t chi ti ủ c a ông Hai trong tác ph m “  ử ụ ế t đó ( s  d ng câu h i tu t ti ạ ­ Đo n văn minh ho :

ộ ở ả ứ thành m t ni m c m h ng mãnh li

ể

ạ ể ủ ầ ả

ậ ự

ữ

ầ ứ ề ổ ậ ấ ả

ộ

ẹ ặ t gian: “ ượ C  ông ngh n đ ng l ấ i, da m t ông tê rân

ệ ư ự ỏ

ự ế

ể ộ ộ ư ệ ẫ ị

ồ ư ộ ẹ ế ờ t tin sét đánh này, ông ngh n ngào, choáng váng, nói không ra l

ớ ấ ừ ủ ấ ổ ỗ ệ   ề ư t “ Tình yêu làng trào dâng nh  sóng và tr ậ ự ể ề ể ằ    k  v  mình, nhà văn đã giúp ta hi u ph n nào trong ông Hai. B ng cách đ  nhân v t t ệ ướ ề ủ   ng c a ông khi k  chuy n làng lan sang c  trang tâm tr ng c a ông Hai. Ni m vui s ườ ọ ữ ỏ  hào v  làng mình có i đ c. Không nh ng v t, ông còn t sách, len l   i vào lòng ng ự ủ   ụ ữ ế ườ ữ nh ng đ  giao thông, nh ng bu i t p quân s  c a ng h m, hào liên ti p, có nh ng  ề ụ ụ ị ộ ể ệ ố   các c  ph  lão c u qu c…Đi u đó th  hi n m t tình c m sâu kín th m vào da th t ông ả ả ị ấ c nhân lên g p b i khi ông nghe tin làng r t gi n d  mà cao quý. Tình c m đó càng đ   ộ   ỉ ằ ạ ắ ợ ầ ổ ”…Ch  b ng m t ch  D u đi Vi ổ ễ ả ấ ặ ắ ế  thành công s  đau kh  đang giày vò, chi ti   t nh  nh ng r t đ c s c, Kim Lân đã di n t ế   ấ ệ ằ t truy n lên đ n gi ng xé tâm can ông Hai. Nhà văn r t tài tình khi xây d ng, dâng tình ti ỉ ế   k ch tính, đ a câu chuy n lên đ n đ nh cao mâu thu n đ  b c l  đáy sâu tâm h n ông   Hai. Bi i nh  m t cái gì ố    tình yêu làng c a ông nu t không n i. Suy cho cùng, n i đau đ n  y cũng xu t phát t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

332

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ở ấ   i h  khi nghe cái tin  y.

ớ ấ ườ ủ ế ậ ng nào? t nh ổ ủ ổ ”

ẹ ỏ ớ ừ .

mà ra. B i vì yêu làng quá, tin làng quá nên ông m i x u h , t Tình yêu làng c a ông th t cao đ p, to l n bi ạ ế Câu k t thúc đo n là câu h i tu t Ví d  3:ụ

ộ ủ ế ặ ắ

ỏ ạ ế ễ ể ệ ự ộ ế ệ ắ t m t đo n văn ng n, có câu h i tu t t đ c s c th  hi n s  chiêm nghi m c a Nhĩ trong tác ừ   ,

B n quê ế

ạ

ẫ ấ ề ệ ườ ắ  là m t truy n ng n th m đ m ý v  tri

ậ t lí v  con ng ộ s ng đ

ơ ề ậ ả ủ i thành đ t, b

ờ ể ạ ườ

ợ ợ ớ ấ

ệ ề ự ủ ớ V y đi u chiêm nghi m l n lao nh t c a Nhĩ là gì?

ệ ằ ị ủ ờ ậ ấ ủ ầ

ạ ị ộ i b  c t ch t vào gi ố ế ộ ố ế ồ

ạ ề ưở

ề ệ ừ ng ch ng l ề ớ ờ ầ ộ m t chân tr i g n gũi mà l ươ ớ n t ố

ả ấ ế

ị ả ư ủ ấ

ằ ộ ấ ờ ữ ẻ ể ồ ạ ị ứ ắ ơ ng và h  h ng đ  r i l

ấ ố ủ ễ ưỡ ư ờ ế ế ố ở

ấ ả ễ

ớ ậ ủ ả

ệ ượ ư ề ấ ẫ

ữ ấ ị ữ ư ườ ng. Mà c  h i thì khó xu t h ên hai l n nh  chuy n đò ngang ch

ế ổ ế ủ ậ

ườ ữ ờ ề ậ ấ i trên đ i: ườ “ Con ng

ượ ệ ớ ị ế ậ ắ ộ ờ

ớ

ườ ị ạ ề

ư ườ ướ ể ượ ả ả ộ ứ ng trong tâm th c Nhĩ là vòng vèo, chùng chình vì nhi u ng ệ Hình  nh con đò c p b n ph i chăng là bi u t ng, thi u trí tu .

ế ế ế

ủ ệ i? ố ẫ ả ờ ố

ứ ế ệ

ườ ế ế ậ ệ  tay ra hi u cho ng

ư ứ ủ ả ọ ng nh  là vô v ng…Hình  nh này c  xoáy váo tâm trí ng

ọ ­ Bài t pậ : Em hãy ch n m t chi ti ủ ẩ ” c a Nguy n Minh Châu, vi ph m “  t đó.  phân tích chi ti ạ ­ Đo n văn minh ho : ờ   ộ ộ ị ế ế “ B n quê” i và cu c đ i. ẩ ượ ặ ọ ề ẽ ố c đ t ra trong tác ph m th t c m đ ng. Nhĩ là nhân v t trung tâm   Bài h c v  l ấ ướ ườ ẩ ủ   c chân c a anh đã in d u nhi u n i trên trái c a tác ph m. Anh là ng ặ ố   ể ệ ờ ấ ng b nh. Chính vào th i đi m này, th i đi m đ i đ t, gi  đây l ị  ặ ớ ể ặ ớ m t v i cái ch t, đ i m t v i chính mình Nhĩ m i ch t nh n ra, ch t th u hi u giá tr ậ    N m bên đích th c c a cu c s ng.  ử ổ ẻ ẹ   c a s , trông ra b n quê Nhĩ lúc này m i phát hi n ra v  đ p th m kín, bình d  c a bãi ồ ợ ừ ắ ”. Trong anh ch t b ng lên ạ i xa l c b i bên kia sông H ng “    ư   ạ ộ  lùng nh ng i: sang bên kia sông. Tho t nghe t m t ni m khao khát v ố   ọ ự th c ra đó là đi u mong mu n chính đáng. Nhĩ b nh tr ng nên anh trao ni m mong mu n ượ ẻ ẹ   ọ c v  đ p đó cho con trai anh ­ th ng Tu n, hi v ng con trai thay thay mình khám phá đ ượ   ể ặ ủ c c a m nh đ t thân thu c. Đ n đây Nhĩ g p ph i ngh ch lí: đ a con không hi u đ ộ ổ ướ ộ   c mu n c a cha. Tu n còn tr  ­ cái đ  tu i ch a đ  chín ch n, do đó Tu n làm m t ố ườ   i b  cu n hút vào trò ch i phá c  th  trên đ cách mi n c ng ổ ủ ả   ẫ ồ ỉ ph . Nh ng Nhĩ không trách con mà anh ch  bu n b i Tu n d m theo v t xe đ  c a b n ể ượ   ề ử ụ thân mình. Nguy n Minh Châu đã s  d ng nhi u hình  nh mang l p nghĩa bi u t ng ơ ủ ề ể ể ệ    qua suy nghĩ c a nhân v t Nhĩ. Trò ch i phá đ  th  hi n đi u chiêm nghi m c a tác gi ế   ỗ ố ờ ế ng tr ng cho nh ng cám d , nh ng đi u h p d n khi n c  th  trên hè ph  chính là t ơ ộ ở  ầ ướ con ng i đi sai h ộ ầ ờ   khách qua sông duy nh t m t l n trong ngày. Đó cũng là quy lu t ph  bi n c a đ i ặ   ườ ng ng đ i th t khó tránh đ c nh ng đi u vòng vèo ho c ề   t cu c đ i Nhĩ m i k p nh n ra chùng chình”. Đây chính là đi u mà đ n lúc s p giã bi ệ ề ấ ủ   nh ng cũng đã mu n, đây cũng chính là đi u chiêm nghi m l n lao nh t c a Nhĩ. Con ạ   ườ ng, l c i b  l c đ đ ư   ế ậ ng cho con đò đ a h ắ ừ ườ  Chính giây phút đó, Nhĩ s p t ộ ờ ư ế Nhĩ đ n b n b  h  không c a m t ki p ng    giã cõi ượ ự ư ấ ầ c mong mu n cu i cùng. Cái m nh đ t đ y phù sa đ i mà anh v n ch a th c hi n đ   ẫ ườ   ả ả ắ ứ i bên kia sông v n c  xa l c. Hình  nh k t thúc truy n c  ám  nh mãi trong lòng ng ư   ố ơ ả ọ ớ i con trai khi chi c đò c p b n. Nh ng đ c v i hình  nh Nhĩ c  gi ọ ố ắ ườ ườ   m i c  g ng c a anh d i ả ế ộ ả ọ  đ n nao lòng.  đ c m t c m xúc khó t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

333

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ơ Ví d  4:ụ Bài t p:ậ  Trong đo n th  sau: ­

ụ

ấ ố

ướ ạ ở

ả ế ạ ộ ạ “ Cá nh   cá chim cùng cá đé ồ Cá song l p lánh đu c đen h ng ẫ Cái đuôi em qu y trăng vàng choé c H  Long” Đêm th : sao lùa n ấ Em thích hình  nh nào nh t? Hãy vi ả   ạ t m t đo n văn quy n p, phân tích hình  nh

ạ đó. ­

ủ ạ Đo n văn minh ho : ế “Đoàn thuy n đánh cá ” là bài th  hay c a nhà th  Huy C n, miêu t

ủ ặ ờ

ướ

ể lúc “  ể m t tr i đ i bi n nhô màu m i c lu ng cá trong lòng bi n. L

ậ ề ả ả m t tr i xu ng bi n ớ ” sáng hôm sau m i tr ả ấ ụ ạ

ặ ượ ậ ẹ ữ ừ ậ ầ

ổ ậ ữ ấ

ơ ơ ủ    nhi u c nh c a ộ ơ ế ề ừ ộ ể ” chi uề   ố m t chuy n ra kh i đánh cá c a m t đoàn thuy n t ờ ộ ế ậ ở ề   ớ c, đ n t n lúc “   hôm tr  v . ệ   ồ ơ ướ ế ồ i đã th  và lu ng cá hi n Đoàn thuy n ra kh i đi tìm đ ữ ề ệ cá nh  cá chim cùng cá đé”.    Có r t nhi u lo i cá và ra. Nh ng con cá hi n ra th t đ p “  ể ấ   ta có th  nh n th y đó là nh ng loài cá quý. Trong t m nhìn, t ng đàn cá chen nhau đông ướ đúc. D i ánh trăng, thân hình cá l p lánh lung linh, và gi a các đàn cá đó, n i b t lên   hình  nh:ả

ụ

ố ồ ấ

ở ướ

ự ỡ ủ ệ ả ặ

ả ậ ộ ẫ ơ c miêu t th t đ c đáo, s ng đ ng: “ Cái đuôi em qu y trăng vàng choé”.

ộ ư màu s c r c r

ổ ậ ơ ố ủ ư ẹ ọ ở

ỉ ở  cái đuôi “  ộ ử ộ ồ ơ

ế ơ

ấ ầ ợ ả ặ ắ ị ẩ ứ ợ ể ẹ “ Cá nh  cá chim cùng cá đé Cá song l p lánh đu c đen h ng ẫ Cái đuôi em qu y trăng vàng choé ạ Đêm th  sao lùa n c H  Long” ầ ủ ắ ạ ấ t hình  nh đuôi cá   Đo n th  cho ta th y đ y đ  s c màu r c r  c a con cá song. Đ c bi   Gi aữ   ố ượ đ ắ ự ỡ  ẹ muôn ngàn cá, con nào cũng đ p, nh ng cá song n i b t lên không ch   qu y”ẫ  khi nế   ơ nh  ng n đu c c a cá làm cho trăng đ p h n, sáng h n mà là  ế   ậ trăng “ vàng choé”. Chính c  đ ng  y đã làm tâm h n nhà th  rung đ ng và b t lên ti ng “ em” trìu m n. Câu th  đã góp ph n làm cho b c tranh cá đ y màu s c, ánh sáng, có   ồ h n, và có giá tr  th m mĩ đ c s c: g i t ầ ươ  và ca ng i bi n quê h ắ ng giàu đ p.

Ví d  5:ụ

ả ế ­ Bài t pậ : Trong ph n th  nh t c a bài th  “ ơ Mùa xuân nho nhỏ” Thanh H i vi t:

ọ ữ

ề

ừ ọ

ứ ấ

ứ ấ ủ ầ “ M c gi a dòng sông xanh ộ ế M t bông hoa tím bi c Ơ ệ i con chim chi n chi n Hót chi mà vang tr iờ ơ t long lanh r i T ng gi ứ Tôi đ a tay tôi h ng” ư ộ ứ ử ụ ộ ả ả ấ

ạ ế t m t đo n văn, có s  d ng câu ghép, phân tích hình  nh  y. ạ ư ơ ẹ Đo n th  đ p nh  m t b c tranh. Em thích nh t hình  nh nào trong b c tranh đó? Hãy ạ vi ạ : ­ Đo n văn minh ho  1

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

334

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ủ ắ ộ

ơ ầ ứ ố ộ

ủ c v  b ng nét bút tài hoa c a ng

ươ ơ ượ ẽ ằ ả ấ ướ ế “ Mùa xuân nho nhỏ”  c a Thanh H i là m t bài th  ca ng i c nh s c thiên nhiên ợ ả   ẹ   ơ ầ i, tràn đ y s c s ng. Sáu câu th  đ u đ p ằ   ệ i ngh  sĩ, b ng   c. Khung c nh mùa xuân đã t tha c nh s c thiên nhiên đ t n

ư ộ ứ ộ ề ơ ườ ả ả ơ ầ ồ ớ ả ươ ẹ ủ ấ ướ t c, m t mùa xuân vui t i đ p c a đ t n ứ nh  m t b c tranh, b c tranh th  đ ắ ế m t ni m yêu m n thi kh i ngu n cho bao thi sĩ. Mùa xuân trong th  Tr n Nhân Tông v i hình  nh:

ướ

ấ ắ ”.

“Song song đôi b m tr ng ớ ấ Ph t ph i s n hoa bay ( Xuân hi u)ể ơ ễ ả ạ i là hình  nh:

ộ ố

ầ

ả ơ

ỏ

Hay trong th  Nguy n Trãi đó l ế “ Trong ti ng cu c kêu xuân đã mu n ư ụ ở Đ y sân m a b i n  hoa xoan” ứ ự ố ( Cu i xuân t c s ) ễ ậ ể ắ ộ

ề

ưỡ ượ ề ề ứ ớ ắ ặ Trong th  Nguy n Du ta m i b t g p hình  nh: ờ “ C  non xanh t n chân tr i Cành lê tr ng đi m m t vài bông hoa” ệ ( Truy n Ki u) Ta đã đ

c chiêm ng ả ạ ớ ứ ẹ

ơ ả ồ ẻ ạ t ng nhi u b c tranh v  mùa xuân song b c tranh mùa xuân ộ   ườ i xem m t ứ ế . Trong b c tranh mùa

ơ ấ ượ ộ trong th  Thanh H i l i mang m t nét đ p hoàn toàn m i m , t o cho ng ớ ạ ư ứ ạ  nh ng cũng d t dào tha thi ngu n c m h ng hoàn toàn m i l ấ ng nh t là: xuân này, hình  nh th   n t

ả ữ ọ

ế

“ M c gi a dòng sông xanh M t bông hoa tím bi c” Ở ệ ả ổ ậ ộ  đây tác gi

t là: “

ữ ộ ế  dòng sông xanh i vi

ả ạ  l ạ ” thì tác gi ồ ầ

ệ ủ ố ươ

ủ ữ ệ ẽ

ủ ườ ề ữ

ắ ằ ộ

ượ ế ủ ự ả ể ạ ụ ạ

ố ắ ư ả ạ

ộ ị ộ ẻ ẹ ề ỗ ườ ọ i đ c m i khi xuân v . ạ ạ ả   ả ử ụ ữ ớ ụ  s  d ng bi n pháp đ o ng  v i d ng ý là làm n i b t lên hình  nh ế   ẽ ộ ữ ế ả M t bông hoa tím bi c ­ bông hoa tím bi c gi a dòng sông xanh. L  ra ph i vi ọ ế M c gi a dòng sông xanh ­ M t bông hoa ữ ọ   M c gi t: “  ướ ể ễ ả ự ầ tím bi cế ” đ  di n t c tín hi u đ u xuân. Dòng sông xanh  s  tr m tr  ng c nhiên tr   ộ ứ   ế ơ ữ ế ượ c nói đ n là con sông H ng – bài th  tr  tình c a c  đô Hu . Đúng là m t b c đ ộ ứ ườ ớ ẹ   ng nét i ngh  sĩ, m t b c tranh có đ  đ tranh đ p v i nh ng nét v  tài hoa c a ng ủ   ộ ố ợ ắ Ở  đây các gam màu đ màu s c.  c ph i h p m t cách hài hoà: gi a cái n n xanh c a ổ ả dòng sông n i lên s c tím bi c c a bông hoa. Ph i nói r ng Thanh H i có m t cái nhìn   ứ   ự ế ủ ấ  c a m t ho  sĩ th c th  trong s  hoà ph i các gam màu đ  t o nên cho b c r t tinh t ậ ằ tranh xuân m t v  đ p d u dàng nh ng th t đ m th m, t o c m giác êm ái trong lòng   ng ­ Đo n văn minh ho  2:

ế ả Bài th  “  ơ Mùa xuân nho nhỏ” đ

ấ ướ c Thanh H i vi ẻ ượ ộ ồ ệ ơ ộ

ơ ầ ơ ề ệ ộ

ự ư ộ ế ế ủ ọ

ẹ ng. Màu xanh c a n ằ ứ ớ

ạ ị ẩ ặ ắ ở ủ ơ ả ộ t vào năm 1980, trong khung ả c. M t h n th  trong tr o. M t đi u th  ngân vang. Sáu c nh hoà bình, xây d ng đ t n   ầ   câu th  đ u nh  m t ti ng hát reo vui đón chào m t mùa xuân đ p đã v . Tín hi u đ u ủ ướ   ươ c xuân là bông hoa tím bi c m c trên dòng sông xanh c a quê h tím bi cế ” c a hoa đã t o nên b c tranh xuân ch m phá mà đ m th m. B c ấ ứ   ắ hoà v i màu “  ơ ợ ả ợ   ộ ơ ấ ố  g i tranh th   y s ng đ ng h n, có giá tr  th m mĩ đ c s c b i m t hình  nh th  g i t

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

335

ứ ầ ờ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ướ

ề ắ ọ c dòng sông xanh, bông hoa tím, ng ng nhìn b u tr i, nhà   ơ   ng l ng tai nghe chim chi n chi n hót. Chim chi n chi n còn g i là chim s n

ệ ể ộ ề ả ế c m: ti ng chim. Đ ng tr ơ th  vui s ca, b n c a nhà nông. T  “ ẩ ệ ấ  ni m vui ngây ng t khi nghe chim hót: ề iơ ” c m thán bi u l

ướ ạ ủ Ơ ừ ề

ườ i dân Hu  đ ủ ng c a ng c tác gi

ả ệ “ i con chim chi n chi n Hót chi mà vang tr i”ờ ế Hai ti ng “  ễ ả ả ế ư ế ượ ệ ề c m xúc thi

ệ ọ hót chi” là gi ng đi u thân th ữ t tha gi a ng ộ ề ế ậ ế ắ

ướ ẹ ng:

ả  ươ ọ   ườ ớ ạ i v i t o v t. Chim chi n chi n hót g i đ a vào di n t ề ấ ờ   xuân v , ti ng chim ngân vang, rung đ ng đ t tr i đem đ n bao ni m vui. Ng m dòng ơ ồ ồ sông, nhìn bông hoa đ p, nghe chim hót, nhà th  b i h i sung s ơ t long lanh r i

ứ

ể ệ ự ị

ộ ử ỉ ầ ưở ơ ọ ươ t s

ị

ọ ừ “ T ng gi ư Tôi đ a tay tôi h ng” ư “Đ a tay…h ng ự t long lanh ” là s  liên t ự ệ ề ủ ẩ ể ỉ ớ ế

ề ẽ ả

ệ ẻ ẹ ầ ứ ố ặ ộ ứ ” là m t c  ch  bình d  trân tr ng, th  hi n s  xúc đ ng sâu xa. “ ọ   ọ ấ ọ Gi t âm thanh ng mai, hay gi ng đ y ch t th . Là gi   ạ ổ ả ế   ti ng chim chi n chi n? S  chuy n đ i c m giác ( thính giác ­ th  giác) đã t o nên hình ố ặ   ẽ kh i th m mĩ c a âm thanh. Ch  v i ba nét v : dòng sông xanh, bông hoa tím bi c và đ c ộ ứ ẹ ươ   ệ bi i t là tiêng chim chi n chi n hót …,Thanh H i đã v  nên m t b c tranh xuân đ p t ủ ấ ướ và dáng yêu vô cùng. Đó là v  đ p đ y s c s ng m n mà c a đ t n c vào xuân.

ổ ơ ủ ậ ạ ế  “ ừ nghĩa là” c a Ph m Ti n Du t trong kh  th  sau

ằ ạ ­ b ng đo n văn quy n p :

Ví d  6:ụ Bài t pậ : Phân tích cách dùng t ạ ầ ự ế ữ

ạ ng xe ch y

ờ ạ

­

ộ ộ ắ ắ

ờ ộ ạ ấ ữ ọ

ủ i r t sang tr ng. Gi a chi n tr ự ữ ế ạ ầ B p Hoàng c m ta d ng gi a tr i

ế

ừ ộ ế

ậ ng khô…th  mà r t đ m đà: “  ườ ợ ả ấ ộ

ở ả  thành m t ti u gia đình chan ch a tình th ườ ng. “

ủ ừ ươ ơ ữ nghiã là” ch  dùng đ ậ ” thì ngôn t

ế ủ ữ ở

ướ ớ ẻ ệ ậ ơ . V i Xuân Di u, mùa xuân, tu i tr , th t đáng yêu, m t đi không tr

ờ “ B p Hoàng C m ta d ng gi a tr i Chung bát đũa nghĩa là gia đình đ yấ ắ ườ Võng m c chông chênh đ ạ i đi tr i xanh thêm” L i đi, l ạ ạ Đo n văn minh ho : ồ   ế ủ ể “ Cu c trú quân dã chi n c a ti u đ i xe không lính ng n ng i mà th m tình đ ng ế ườ   ồ ị ị ả ấ ng chí, đ ng đ i. Đ i lính r t gi n d , bình d  mà l ờ ”. Gi aữ   ọ ẫ ệ ầ t đ y bom đ n h  v n đàng hoàng “  ác li ạ ỉ ữ ơ ữ ờ tr i là gi a thanh thiên b ch nh t. B a c m dã chi n ch  có bát canh rau r ng, có   ữ   Chung bát đũa nghĩa là gia đình đ yấ ”. M t ch  “ ấ ậ ươ l ể ấ chung” r t hay g i t   i lính. Ti u đ i xe i lính, t m lòng, tình c m ng  gia tài ng ộ ể ữ ứ Th  là n  hoàng   không kính tr ể  ỉ ữ ệ ngh  thu t  là chi c áo c a n  hoàng. Hai ch  “  ư ư ẩ óng ánh, duyên  đ a đ y nh ng d i ngòi bút c a nh ng nhà th  tài hoa thì nó tr  nên  ở  ộ ổ ậ dáng, đ m đà i:ạ l

ớ i nghĩ là xuân đ ng qua

ươ “ Xuân đang t Xuân còn non nghĩa là xuân đã già ấ Mà xuân h t nghĩa là tôi c ng m t…”

ế ộ ( “ V i vàng ữ ” – 1938)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

336

ả ộ ộ ưở   ng

ế i thanh niên c ng s n quy t chi n đ u và hi sinh vì m t lí t ẽ ố ậ ấ ế ớ ố ữ V i T  H u, ng ạ cách m ng cao đ p thì h n, nh c, tranh đ u là l Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ấ  s ng thiêng liêng:

ư

ườ ẹ ấ ư ế

ụ ủ ấ

ụ ư ế ậ “ Tôi ch a ch t nghĩa là ch a h t h n ờ Nghĩa là ch a h t nh c c a muôn đ i Nghĩa là còn tranh đ u mãi không thôi Còn tr  di t c  m t loài thú đ c!”

ộ ” 1939)

ừ ệ ả ộ ( “Tâm t ế ư  trong tù ụ ồ ộ ộ ị

ạ Và Ph m Ti n D ât, 1969, thì tình đ ng đ i cũng là tình anh em ru t th t, vô cùng t:ế thân thi

“ Chung bát đũa nghĩa là gia đình đ yấ ”

ỉ ớ ừ ể ổ ồ

ấ ự ơ ẻ ấ ứ . Ch  qua hai ch  “  ộ ữ ơ

ữ ườ ớ ằ ườ i lính tr i lên đ ẻ ạ  l

ữ nghĩa là”, ta đủ  Thi sĩ có th c tài m i có th  th i h n vào ngôn t ộ   ậ th y nhà th  tr  r t x ng đáng v i các thi sĩ đàn anh. Sau m t b a c m thân m t, m t ề   vài câu chuy n thân tình lúc n m võng, nh ng ng ng, ti n ph

ườ c hành quân, nh ng cung đ ”  di n t

ể ờ

ẽ ấ ượ ắ ộ

ơ ể ệ ấ ộ ườ ấ ế ầ ặ   ng, nh ng ch ng ả   tr i xanh ờ   ạ ng tr ng sâu s c: l c quan, yêu đ i, ạ ờ Đây là đo n th  th  hi n sinh   ấ ờ   i lính th i đánh Mĩ, r t hay, r t đ c đáo

ệ ươ ọ ẫ ng đang v y g i: ờ ạ ạ i đi tr i xanh thêm” “ L i đi, l ị ữ ữ ướ ữ l ễ ả i điạ ệ  nh p b Đi p ng  “  ủ ướ ộ ế ườ c c a ti u đ i xe không kính. Hình  nh “   ng ti n quân lên phía tr đ ư thêm” là m t nét v  r t tài hoa mang ý nghĩa t ọ ứ ch a chan hi v ng. Là hi v ng, là chi n công đang ch .  ộ đ ng  sinh ho t v t ch t và tinh th n ng ặ mà ta ít g p th i  y”.

ạ ạ : Đo n văn quy n p.

ạ ậ ừ ả ừ ữ

ế ạ ủ ề ả ề ọ ạ ậ ờ ấ ấ Mô hình c u trúc đo n văn Các câu trên phân tích c m nh n t ng t ố Câu ch  đ : câu cu i cùng k t l ơ  ng , hình  nh th . ổ ơ i đánh giá chung v  kh  th .

ắ ệ ế ủ ế ượ Chi c l t cái ch t c a ông Sáu trong truy n ng n “

ỏ ậ ễ ể ” c aủ   c ngà ẩ    nh n xét c a nhân v t ông Ba trong tác ph m : “

ủ ậ ế ượ ”.

ộ ả ủ

ễ ể ạ c ngà

ệ ủ ả ủ ầ ượ ậ ướ c n

ấ ắ

ể ượ ỗ ộ ế ế ẩ cu i tác ph m “

ấ ở ư ắ t m t đo n văn ng n phân tích chi ti ủ ả ườ i không c m đ ”. ở ố ố ế

t mang tính bi u t ọ ầ ử ổ

i ra ngoài, gi ệ ườ ẩ ườ ư ế ộ

“ Nhĩ đang thu h t m i chút s c l c cu i cùng còn sót l ộ i nào đó ”. ổ ơ ế ệ ậ Luy n t p: ế ­ Phân tích chi ti Nguy n Quang Sáng đ  làm sáng t ư ỉ c Hình nh  ch  có tình cha con là không ch t đ ệ   ả ộ ế t m t đo n văn phân tích c nh chia tay c m đ ng c a cha con ông Sáu trong truy n ­ Vi ế ượ “  Chi c l   ” c a Nguy n Quang Sáng đ  làm rõ c m giác c a nhân v t ông Ba ắ   c m t, Nhìn c nh  y, bà con xung quanh có ng trong truy n “  ấ còn tôi b ng th y khó th  nh  có bàn tay ai đó n m l y trái tim tôi ạ B nế   ng  ­ Vi ạ   ứ ự ễ quê” c a nguy n Minh Châu:  i ể đ  đu mình nhô ng    m t cánh tay g y gu c ra phía ngoài c a s  khoát khoát y nh  đang kh n thi ­ Vi

ề

ươ ơ ộ t ra hi u cho m t ng ạ ả ộ t m t đo n văn phân tích hình  nh hàng tre trong kh  th  sau: ở “ Con   mi n Nam ra thăm lăng Bác ấ Đã th y trong s ng hàng tre bát ngát

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

337

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

t nam

ế

ng) ỏ ộ ừ ả ầ , phân tích hình  nh v ng trăng trong kh ổ

ễ ế ơ ố ệ Ôi hàng tre xanh xanh Vi ẳ ứ ư Bão táp m a sa đ ng th ng hàng” ươ ễ ( “ Vi ng lăng Bác”  ­ Vi n Ph ử ụ ạ t m t đo n văn, có s  d ng câu h i tu t ủ Ánh trăng” c a Nguy n Duy: ­ Vi th  cu i bài “

ạ

ứ ườ i vô tình

t mình”.

ử ụ ở ộ ế ả ầ

ạ ơ “ Trăng c  tròn vành v nh ể k  chi ng ánh trăng im phăng ph cắ ủ ậ đ  cho ta gi ộ ­ Vi t m t đo n văn, có s  d ng câu m  r ng phành ph n, phân tích hình  nh đám mây trong hai câu th  sau:

ắ ử

ữ “ Có đám mây mùa hạ V t n a mình sang thu” ỉ ( “ Sang thu” ­ H u Th nh)

ể

ậ 5.  Đo n văn phân tích đ c đi m nhân v t

ạ ẫ ế

ủ ạ ể

ạ ướ H ng d n vi ạ  Đo n văn phân tích đ c đi m nhân v t là đo n văn đ c l p.  ể

ố ẩ ậ ặ

ặ ể

ệ ươ ườ ộ ặ ậ ủ ề ủ ậ ậ ậ ừ i con gái Nam X

ề ữ ườ

ạ ự ổ ấ ồ

ươ ẻ ế

ấ ế ể ệ

ườ ồ ạ ị ướ ượ ỷ ấ ặ

ủ ậ ệ

ắ ướ

ố ưở ớ ắ ườ ạ i anh hùng lí t

ả

ư ậ ớ ộ ớ

ậ ầ ặ ể ả ầ

ể ặ nào, đ c đi m c n phân tích. , d n ch ng phân tích làm rõ đ c đi m đó.

ứ ủ ư ề ầ ạ ứ : nh  yêu c u v  hình th c chung c a đo n văn.

ặ t đo n văn: ộ ậ Ở ể ặ ể ậ  đó có th  phân tích   ặ ặ ậ ấ ủ   ể m t đ c đi m nào đó c a nhân v t ho c cũng có th  phân tích đ c đi m chung nh t c a ế ầ ườ ắ   ắ ủ ể ượ ố ặ ố t c n n m ch c c t nhân v t. Mu n phân tích đ t đ c đi m c a nhân v t, ng i vi ệ ố ủ   ể ặ ệ ệ t là các đ c đi m c a ch  đ  c a tác ph m, c t truy n và h  th ng nhân v t, đ c bi ậ   ờ ạ ể ộ nhân v t chính. Các đ c đi m đó có th  chia theo t ng giai đo n cu c đ i nhân v t: ễ   ươ ” c a Nguy n ủ ệ Chuy n ng ng Nhân v t Vũ N ng ( trong truy n “  ồ ế ụ ữ ứ ạ ồ ố   D ) khi v  nhà ch ng và s ng bên ch ng, nàng là ng i ph  n  đ c h nh, n t na, gia ủ     m gia đình. Khi ch ng đi lính, nàng là giáo, h nh phúc c a nàng là s  bình yên, là t ả ụ ữ ả ng con tr , thu  chung và r t hi u th o. Khi ng   i ph  n  đ m đang, tháo vát, yêu th ẩ   ỏ ở ề  ph m t, nàng l y cái ch t đ  bày t ng vào vòng oan nghi ch ng tr  v , nàng b  v ấ ủ   ẩ ể ể c minh oan. Cũng có th  nêu đ c đi m theo ph m ch t c a h nh c a mình, mong đ ủ ườ Làng” c a Kim Lân) là con ng i có tình yêu nhân v t: ông Hai ( trong truy n ng n “    ậ   ầ ế ệ c và tinh th n kháng chi n ch ng Pháp; nhân v t làng quê hoà quy n v i tình yêu n ệ ẹ ườ ẫ ượ ụ   ng tuy t đ p: giàu i ng L c Vân Tiên đ c kh c ho  thành m u ng ả ị ườ ươ lòng th i, dũng c m và v  nghĩa cao c ,… ng ng ầ ề ộ  Yêu c u v  n i dung: ậ ủ   ệ i thi u nhân v t c n phân tích v i m t vài nét chính nh  tên nhân v t, nhân v t c a ­ Gi ẩ tác ph m, tác gi ứ ẽ ẫ ­ Dùng lí l ­ Đánh giá nhân v t.ậ ầ ề Yêu c u v  hình th c Ví d  1:ụ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

338

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ổ ậ ế

ố ự ủ ợ ẩ ạ ồ ấ Hoàng Lê nh t th ng chí t đo n văn t ng phân h p dài 10 – 12 câu, phân tích Quang Trung là b c kì ” c a Ngô gia văn

ạ

ố ấ ấ

ễ ượ ườ ọ ự ng kì vĩ tráng l

ệ ủ  là ng ộ ậ ự ). Khi nghe đ

ạ ễ ấ c n

ỉ ị ạ ế ế ự

ể ướ

ượ ắ ng, tài đó đ ử ướ Đ c h i th  14 “ Hoàng Lê nh t th ng chí” c a Ngô gia văn phái, ta th y tác gi ệ ng là Quang Trung) là m t b c kì tài quân s (1 ướ ng h ấ ờ ụ ủ i d  c a ông tr ướ

c quân t ơ ợ

i h ch lúc ra quân, kích thích lòng yêu n ặ ướ

ứ ủ ộ ặ

ở ả ồ

ặ ở ở ự Hà H i, lúc thì áp sát đánh gi c dũng c m sáng t o   đê Yên Duyên, khi mai ph c

ụ ở ầ ế

ắ ổ ự ẫ ế ầ ị ỏ ướ ạ ặ ạ ạ  v n”, Tôn Sĩ Ngh  b  ch y v  n c’, t

ề ướ ệ

ế ơ ớ ị t  n(9).

ử ờ ờ ườ ượ ệ ắ ng ng

ấ ố

ấ ạ t (11).

ướ ạ

ủ ễ ầ

ẩ ậ ­ Bài t p:ậ  Vi tài quân s  (qua h i 14 trong tác ph m “   phái). ạ ­ Đo n văn minh ho  1:  ồ ứ ả   ộ ượ ệ   ả c m t hình t đã xây d ng đ i anh hùng áo v i Nguy n Hu ; cượ   ươ ư Nguy n Hu  ( x ng v ươ ướ c ta, ông v ch ph   ng ràng(2). Ông tin c p báo quân Thanh sang xâm l ư ừ ậ ử ầ ố   tr c ti p ch  huy đ i binh ti n ra B c th n t c, bí m t ch a t ng th y trong l ch s (3). ể ệ ướ ượ ề c th  hi n rõ trong l   c ba Ông có tài đi u binh khi n t ờ ụ ủ ả ướ ể ệ ng(4). L i d  c a ông tr   ng sang s ng, quân và th  hi n trong cách x  t ư ờ ị ướ ồ c, kh i g i chí căm thù và hùng h n nh  l   ạ   ầ ạ ủ ả ệ c(5). Cách đánh gi c c a ông đa d ng, linh ho t, khích l  tinh th n x  thân c u n ị ế ở ế    th  ch  đ ng khi n gi c tr  tay không k p(6). Khi thì bao vây đánh phong phú, luôn  ọ ồ ặ ạ ở  Ng c H i, lúc đánh nghi gi c    ủ   ơ ướ ự ỉ i s  ch  huy c a  Đ m M c,…(7)Quân Tây S n d binh  ư ỏ  ồ ấ ầ Quang Trung ti n quân nh  vũ bão khi n gi c đ i b i “ thây ch t đ y đ ng, máu trôi đ ự   ố ướ n c “ ng a ng S m Nghi Đ ng “ th t c  t ậ ả ậ ị   Qu  th t, Quang Trung là b c anh hùng lão luy n, là nhà không k p đóng yên”,…(8) ự ờ ờ ự ạ    Xây d ng và quân s  đ i tài mà l ch s  đ i đ i ghi nh , nhân dân ta đ i đ i bi ặ ắ ủ ộ ễ ạ   kh c ho  hình t i anh hùng Nguy n Hu  là m t thành công đ c s c c a các văn sĩ trong “ Ngô gia văn phái” (10). Nó làm cho trang văn “ Hoàng Lê nh t th ng chí”   ệ ủ ẫ ủ th m đ m ch  nghĩa yêu n c, ch  nghĩa anh hùng Đ i Vi ạ ợ ổ : Đo n văn t ng phân h p: Mô hình c u trúc đo n văn ự ậ ệ ớ Câu ch  đ  b c 1: câu 1. Gi i thi u Quang Trung là b c kì tài quân s . ệ ế Các câu tri n khai: câu 2 đ n câu 8. Tài c m quân c a Nguy n Hu . ả Câu ch  đ  b c 2: câu 9,10, 11( chùm câu đánh giá: nhân v t, tác gi , tác ph m)

ấ ủ ề ậ ể ủ ề ậ ạ ạ ­ Đo n văn minh ho  2:

ồ ọ ấ ứ

ả ễ ệ ườ ấ ượ i trong tâm h n ta  n t

ố Đ c H i th  14 “ Hoàng Lê nh t th ng chí” ( Ngô gia văn phái), hình t ể ạ i anh hùng áo v i Nguy n Hu  đã đ  l ệ ậ  “ lão luy n dũng mãnh và có tài c m quân

ạ ồ ầ ề ế ặ ở ể c tin c p báo v  th  gi c

ấ ế ấ ấ ắ

ặ ậ ở

ứ ổ ị

ộ ộ ướ ế ề  ch c duy t binh và truy n h ch đánh gi c c u n i Tam Đi p, l nh cho t ặ ứ ng sĩ ăn t

ồ

ờ ể ườ ấ ố

ng ra B c ặ ồ ồ

ệ ừ ắ ”( 5). Ông đã l y y u t ế ố ấ ế ầ ở ị ế ạ ằ ặ ả ọ ượ   ng ng không phai   ng ễ ệ m (1)ờ . Nguy n Hu  th t ”(2). Ngày 24 tháng  ậ ượ ậ   Ch p năm M u Thân ( 1788) nh n đ  Thăng Long, đ  danh ệ ậ   chính ngôn thu n xu t quân đánh gi c cõi B c, ông lên ngôi hoàng đ  l y niên hi u là ệ ớ  Thu n Hoá th  mà ngày 19 đã hành quân t   i Ngh  An, Quang Trung(3). Ngày 25 còn  ướ ệ ỉ ơ   c(4). Ch  h n m  thêm binh tinh, t ế   ẹ ớ ế ướ ệ m t ngày đêm, ông dã kéo quân t c, h n đ n t tr ạ ạ ẽ ở ệ   mùng 7 vào thành Thăng Long s  m  ti c ăn m ng, r i chia đ i quân thành 5 đ o binh ắ   l n  ớ “ gióng tr ng lên đ  b t ng  đ  đánh th ng ộ ặ    sông Thanh Quy t và đ n Hà H i; bao vây gi c: b t s ng toàn b  quân gi c do thám  ồ ồ   t “ thây n m đ y đ ng, máu ch y thành tiêu di ắ ố ệ ồ t đ n Ng c H i, hàng v n gi c b  gi

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

339

ỳ ố ự ị ủ

ồ ạ

ượ ễ ệ ệ ạ t t

ố  trên tr i r i xu ng, quân chui d

ị ờ ơ ị ấ ở ng  ự

ướ

ế c k  ho ch tác chi n 2 ngày( 10).

ự ề ể ộ

ậ ờ ờ ự Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ầ ặ ạ ơ su i”(6). T i Đ m M c làng Qu nh Đô, gi c Thanh b  b a vây “ quân Tây S n lùa voi   ộ ậ ườ ế ế ạ ử   i”( 7). Trong khi đó, m t tr n “ r ng l a” di n ra cho giày đ p, ch t đ n hàng v n ng ặ ư ươ ễ ng, xác gi c ch t thành 12 gò cao nh  núi(8). Nguy n Hu  đã i Kh ác li   ng Th ướ ư ế ướ ấ i đ t lên ”,  ti n công nh  vũ bão, khác nào ườ ặ ị ợ ấ   i không k p m c áo s  m t m t ng a không k p đóng yên, ng làm cho Tôn Sĩ Ngh  “  ạ (9). Tr a mùng 5, Nguy n Hu  và đ i quân kéo vào ạ ệ ắ ễ ắ giáp…nh m h   ỉ   ố ắ ạ ướ Chi n th ng Đ ng Đa năm K thành Thăng Long tr   , hùng vĩ v  vua Quang Trung đ  dân t c ta D u ( 1789) đã d ng lên t đ i đ i t hào và ng

ạ ợ

ấ ủ ề ậ ề ậ ị

ạ ệ ứ ể ễ

ủ ề ậ ề ả ễ ủ ườ i anh hùng. ng ng

“ T ậ ư ng b c mà ch y” ế ế ệ ượ ng đài tráng l ộ ưỡ ng m :  ả ờ “ Mà nay áo v i c  đào ế ướ ự c bi Giúp dân d ng n t bao công trình” ọ ư  vãn” ­ Ng c Hân công chúa) (11). ( “ Ai t ổ : Đo n văn t ng phân h p: Mô hình c u trúc do n văn ệ ớ i thi u nh n đ nh v  Nguy n Hu . Câu ch  đ  b c 1: câu 1. Gi ầ ệ Các câu khai tri n: câu 2 ­10. Ch ng minh tài c m quân c a Nguy n Hu . ượ Câu ch  đ  b c 2: câu 11. C m nghĩ v  hình t Ví d  3:ụ ế ề ộ ạ

ễ ế ẽ ẩ ễ ị ặ L ng l Sa Pa ệ ủ   t m t đo n văn di n d ch, phân tích lòng yêu ngh , say mê công vi c c a ạ   ủ ” c a Nguy n Thành Long (k t thúc đo n

ả

ộ ạ ­ Bài t pậ : Vi anh thanh niên trong tác ph m “  là m t câu c m thán). ạ ­ Đo n văn minh ho :

ặ ệ

ệ ẽ Anh thanh niên trong truy n ng n “ L ng l ầ ườ ắ i yêu ngh , say mê công vi c, có tinh th n trách nhi m cao

ậ ệ ị ầ

ộ ộ ệ ủ ư ở ỉ ủ ệ ụ ụ ể ệ

ỉ ươ ắ ơ

ờ ế ể

ở ỉ ề ệ ả  v ng

ế ơ ầ ả ế ớ ụ ữ ệ ộ ơ

ớ ệ ệ ề ấ ớ

ạ ộ

ậ ả ư ự ồ

ượ ”. Th t c m đ ng khi anh tâm s  bày t ế ế ỉ ủ ế

ủ ễ ạ ạ

ễ    Sa Pa” c a Nguy n Thành Long là ề ộ m t ng   . Công vi c c a anh ượ ớ là làm công tác khí t   ng kiêm v t lí đ a c u v i nhi m v  c  th  là đo gió, đo m a, tính ủ ỏ ự ấ ấ n ng, tính mây, đo s  ch n đ ng c a v  trá đ t. Anh làm vi c đó m t mình     đ nh Yên ủ ỏ ơ S n cao 2600 mét , n i ch  có cây c  và s ng mù bao ph  quanh năm. Công vi c anh   ấ   ư ự ổ ặ làm gian kh , th m l ng nh ng có ý nghĩa giúp d  báo th i ti t đ  nhân dân ta s n xu t ệ ớ ườ ấ   i yêu ngh , say mê v i công vi c, anh m i tr và chi n đ u. Ph i là ng  đ nh ượ ự ắ ớ c s  cô đ n m t mình. Đam mê v i công vi c nên anh tìm Yên S n, m i chi n th ng đ   ể ọ   ệ Khi ta làm vi c, ta v i công vi c là đôi, sao có tr  g i th y  ni m vui trong công vi c “  “ Công vi cệ   ỏ ớ ộ c là m t mình đ  v i ông ho  sĩ  ượ ”.  Suy nghĩ c a anh ấ ủ ư ế ấ ổ gian kh  nh  th  đ y, nh ng c t nó đi, cháu bu n ch t đi đ   c ậ ẹ ế ệ ẻ ở ậ  th p niên 70 c a th  k  XX, th t đ p bi chính là suy nghĩ c a th  h  tr   t bao!” ị ấ : Đo n văn di n d ch: ủ ề

ể

ặ ề ẽ ố ế ạ ủ ể ẹ ủ  s ng đ p c a anh.

Mô hình c u trúc đo n văn ặ ể Câu ch  đ : câu 1. Nêu đ c đi m bao quát c a anh thanh niên. ứ Các câu sau tri n khai ch ng minh cho đ c đi m đó. Câu k t đo n đánh giá suy nghĩ v  l  Ví d  4:ụ

­ Bài t p:ậ

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

340

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ế ị ễ t m t đo n văn kho ng 10 – 12 câu, theo cách l p lu n di n d ch phân tích v

ặ Vi ể ệ ủ

ể ả ả miêu t ề  ậ ạ   Làng” c a Kim Lân. Đo n ể ả , bi u c m đó). miêu t

ạ ả ạ ậ ắ ậ ổ ậ ủ đ c đi m n i b t c a nhân v t ông Hai trong truy n Ng n “  ế ố ạ ả ế ố ử ụ văn có s  d ng y u t , bi u c m (g ch chân y u t ạ ­ Đo n văn minh ho :

ủ Ông Hai trong truy n ng n “ Làng” c a kim Lân là nhân v t đi n hình cho ng

ộ ệ ế c

ườ

ả ế

ư ợ ầ ớ ề ứ ự ng khoe và t ả ư ả ả

ấ ư i t n c  cho bi

ổ ằ

ỉ ở ữ ở ượ ườ

c  ”, “  i khác, ch  ru rú  ổ ị

ơ ả ằ ấ Ở ả ẳ ế ắ

ề ề

ỏ ế ừ ự ế ắ

ớ

ạ ạ ả ướ i sung s c tin c i chính, ông Hai nh  ng

ị ế i, ông l ứ

ế

ễ ạ ị

: Đo n văn di n d ch: ể ạ ở ậ ặ

ướ ủ ạ ứ ể c c a ông Hai.

ể ế ạ ồ t m t đo n văn theo ki u quy n p, phân tích tâm h n trong sáng, m

ầ ị

ắ ườ   ể ậ i ố ả ướ  c m đ ng. nông dân trong kháng chi n ch ng Pháp có tình yêu làng, yêu n  Ông Hai  ủ ợ ầ ủ ạ yêu làng Ch  D u c a mình nên th  hào làng c a ông là làng cách m ng,   Chao ôi, lão  làng kháng chi n. Vì hoàn c nh ông ph i đi t n c , ông luôn nh  v  làng “  ớ ặ ỏ ấ th y nh  làng mình quá !”. G p đoàn t n c  ông lão h i thăm tin t c làng Ch  D u thì   ả ớ   ệ ế ườ ả ượ . Ông c m th y đau đ n, t gian theo Tây t làng ông làm Vi đ c ng ắ ặ ạ ẹ ặ ổ ấ      ông cúi g m m t, i, không th  đ  da m t tê rân rân, c  ngh n đ ng l       x u h  “   ế ề ả l ng đi v  nhà  nhà   ”.  Tin d  ám  nh ông, bi n ông thành con ng ắ ỏ . Khi m  ch  nhà có ý đ nh đu i khéo gia đình ụ ủ không dán ra ngoài, hay cáu b n, g t g ng   ạ ệ ọ    hoàn c nh đó ông đ u tranh gi ng xé: ông, ông r i vào tr ng thái b  t c, tuy t v ng.  ỏ ụ ồ   g tạ  ph t đi vì v  làng t c là theo Tây, b  C  H , ắ ứ ư hay là v  làng? Nh ng v a nghĩ ông đã  ự ớ ư ộ ỏ b  kháng chi n. Trong s  b  t c đó, ông tâm s  v i con út nh  m t cách ng  lòng mình   ờ  ạ ở ằ ớ  ông, tình yêu làng, trung thành v i cách m ng, v i kháng chi n không bao gi r ng:  ế ố ư ườ ượ ổ   i ch t s ng l thay đ i. Khi đ ng đi ị ố ồ ứ khoe làng b  đ t, nhà mình b  cháy   . Đó là minh ch ng hùng h n ch ng minh làng ông là ạ làng Cách m ng, làng kháng chi n. ấ Mô hình c u trúc đo n văn ổ ậ ủ ủ ề Câu ch  đ  là câu m  đo n: nêu đ c đi m n i b t c a nhân v t ông Hai. Các câu sau tri n khai ch ng minh lòng yêu làng, yêu n Ví d  5:ụ ­ Bài t pậ : ­ Vi ộ ữ ươ ạ ử ụ ẩ ấ ộ ơ  ả   ng Đ nh trong tác ph m “   ” c a nhà văn Lê Minh Khuê. Trong đo n văn, s  d ng ít nh t hai

ừ ữ ạ ng  này) ữ i nh ng t

ạ

ạ ủ m ng, tinh th n dũng c m c a cô thanh niên xung phong Ph ủ Nh ng ngôi sao xa xôi ướ ế phép liên k t câu (g ch d ạ Đo n văn minh ho : ­ “ Nh ng ngôi sao xa xôi ” c a n  nhà văn Lê Minh Khuê k  v  ba

ủ ữ ị ị

ể ộ ng Tr

ể ề  trinh sát m t đ ườ ớ ề ườ ề ể ườ ươ ng mi n B c v i ti n ph

ộ

ng đ nh và ch  Thao làm thành “t ế ắ ầ ườ ọ

ữ ộ ố

ườ ạ ề

ữ ộ ẳ ả ố

ệ ặ ằ ồ ớ ườ ử ữ ể ữ ữ n  thanh niên  xung  ở H  ọ  trên ặ ườ ổ ươ   ng”.  phong là Nho, Ph ườ   ơ ộ ữ ng S n – con đ ng m t cao đi m gi a m t vùng trong đi m trên tuy n đ ề ươ ố ậ ế ạ   ng mi n Nam, con ng n i h u ph huy t m ch, con đ Cả ba cô gái trong tác ph mẩ   ế ườ ế ủ ọ ng tr ng y u c a cu c chi n tranh nhân dân th n thánh.  đ ấ ượ ấ ớ   ắ ẫ ụ Nh ngư   ng ả ế ề ng sâu s c nh t v i i đ c v n có  n t đ u đáng m n, đáng c m ph c.   ồ   ờ ọ ộ ộ cô gái thành ph , thích m  m ng,  ị ơ ộ ố ố ươ cô có m t th i h c sinh h n Ph ng Đ nh . V n là m t  ỉ  ỏ ở ộ ườ ồ ẹ ư ng ph  yên tĩnh. Nh ng k  m t đ i m , m t căn bu ng nh    bên ng nhiên, vô t ố ệ ấ ừ ườ ế ữ ng d  d i. Nó v a là ni m khao ni m  y luôn s ng l   i trong cô ngay gi a chi n tr ế   ị ừ t. Vào chi n khát, v a làm d u mát tâm h n cô trong hoàn c nh căng th ng, kh c li ớ   ng đã ba năm, đã quen v i nh ng th  thách và nguy hi m, giáp m t h ng ngày v i tr

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

341

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ộ ư ự ồ

ờ ộ c m  v  t

ể ư ở ồ  cô cũng nh   ị ả ổ ổ

ặ ế ế ả ệ ”. Cô yêu quý hai ng

ế ữ ấ ả

ố ươ ọ ị ề ườ ng ra m t tr n. Cũng gi ng nh  nh ng cô gái m i l n, Ph

ữ ộ

ổ ố

ế ớ ươ ả ượ ư . Cô bi t mình đ

ẻ ể ả ấ đ  ý và có thi n c m. Đi u đó làm cô th y vui và c  t

ấ ư ư ả ạ

ủ ỏ ủ ư ả

tình c m c a mình, t ồ ưở ổ ọ ề

ồ

ng v  nh ng k  ni m c a tu i h c trò h n nhiên, vô t ơ ộ ộ ộ ố ị ế ư ệ ỗ

ậ i năm qu

ư ử

ệ ỗ ầ ị ươ

ườ ọ ế ử ữ ườ ả ộ ơ

ộ ấ ả ữ ỉ ệ ẹ ủ

ụ ệ ả cô gái hoàn thành nhi m v  cao c  c a mình. Hình  nh c a Ph

ồ ờ ộ ị

ớ ẻ ẹ ủ ồ ẻ ẹ ủ ả ủ ầ ạ ữ ư

ẻ ẹ ủ ờ ấ ở ế  đ ng đ i không m t đi s  h n nhiên, trong sáng và   cái ch t, nh ng  ấ ồ ơ ề ươ ướ ữ   ng lai. Đ nh còn là m t cô gái r t h n nhiên, yêu đ i và thích hát. nh ng  ắ im l ngặ ”, khi máy bay trinh sát bay rè rè. Cô hát  ữ ị Đ nh hát ngay trong nh ng kho nh kh c “ ả máy bay rít, bom n , n  trên cao đi m, cách cái hang này kho ng 300 mét”.   c  khi “   ườ ồ ộ Đúng là “ ti ng hát át ti ng bom   t cô dành tình i đ ng đ i, đ c bi ụ ể   ặ ằ ả ả t c  nh ng chi n sĩ mà cô g p h ng đêm trên tr ng đi m c m và ni m c m ph c cho t ạ   ớ ớ ặ ậ ư ủ ng Đ nh nh y c a con đ ộ ố ứ ủ ả   Nói m t cách khiêm t n tôi là m t cô gái khá, i hình th c c a mình: “  c m và quan tâm t ắ ề ng đ i m m, cái c  cao kiêu hãnh nh  đài hoa loa kèn. Còn m t tôi   hai bím tóc dày t ề ườ   thì các anh lái xe b o: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”  c nhi u ng i, ả ự ề ệ    hào nh t là các anh lính tr ạ ộ ả ư   i không nh ng ch a dành riêng tình c m c a mình cho m t ai. Nh y c m nh ng cô l ữ ưở ộ ộ ng nh  là kiêu kì.    ra kín đáo gi a đám đông, t hay b c l ư ồ ủ ữ ỉ ệ ị ươ    pha ng Đ nh hay h i t Ph ử ổ ể   ế ữ Cô hay ng i trên thành c a s  đ ủ ộ m t chút tinh ngh ch và m  n ng c a m t thi u n : “ ấ ”! Công vi c phá bom đ i v i cô là m t ố ớ ộ   hát, hát say s a đ n n i suýt l n nhào xu ng đ t ộ ấ ả  ớ ể ộ công vi c quen thu c nh ng cũng r t nguy hi m. Th m chí m t ngày phá t ả ậ   ớ ừ ầ ớ ộ i t ng c m giác. Nhân v t bom. M i l n là m t th  thách v i giây th n kinh cho t ồ   ắ ở ả ể ạ i đ c nh ng tình c m sâu s c b i chính tâm h n Ph i trong lòng ng ng Đ nh còn đ  l ẫ ữ ơ ủ ộ   ng S n, cô v n dành m t kho ng tâm trong sáng, m ng m  c a cô. Gi a tuy n l a Tr ớ ề ớ ề ầ   ớ ề ườ ả i m , nh  v  Hà N i, nh  v  nh ng ngôi sao trên b u h n mình nh  v  hình  nh ng ớ ề ề   ữ ố tr i thành ph , nh  v  cái vòm tròn c a nhà hát. T t c  nh ng k  ni m đó chính là ni m ệ ươ   ả ủ ng đ ng viên, khích l ả ộ  ,v i v  đ p c a lòng dũng c m, v  đ p c a tinh th n l c quan, ồ đ ng đ i   Đ nh cùng các  ờ yêu đ i, v  đ p c a tâm h n trong sáng mãi mãi lung linh, to  sáng nh  nh ng ngôi sao   ầ trên b u tr i.

ấ ạ ạ : Đo n văn Mô hình c u trúc đo n văn

quy n p:ạ ữ ậ ươ ị ng Đ nh.

ẻ ẹ ủ ậ ề ế ạ ả ứ ­ Các câu trên phân tích, ch ng minh nh ng v  đ p c a nhân v t Ph ậ ­ Câu k t đo n nêu c m nh n, đánh giá v  nhân v t.

ư

ọ ồ ộ ươ ị Phép liên k t: ế ả ố ­  Phép n i: C … nh ng. ế ữ ­  Phép th : n  thanh niên…h …đ ng đ i; Ph ng Đ nh…gô gái…cô.

ế ộ ươ ậ

ễ ệ ng

ế ử ụ i con gái Nam X ử ụ ặ ủ ố ẩ ệ ậ Luy n t p: ạ ẩ   t m t đo n văn có s  d ng phép l p, phân tích nhân v t Vũ N ng trong tác ph m ữ ườ ươ ” c a nhà văn Nguy n D . ậ ạ t m t đo n văn có s  d ng phép n i, phân tích nhân v t ông Hai trong tác ph m “

ế ậ t m t đo n văn có s  d ng phép th , phân tích nhân v t anh thanh niên trong tác

ạ ẽ ử ụ ủ ễ Sa Pa ­ Vi “ Chuy n ng ộ ­ Vi ủ Làng” c a Kim Lân. ộ ế ­ Vi ặ ẩ L nh l ph m “ ” c a Nguy n Thành Long.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

342

ộ ế ệ ủ ừ , phân tích tình yêu ba mãnh li t c a bé

ạ ệ ạ ử ụ ủ ị ễ ế ộ ồ

ơ ộ ữ ủ ẩ ị ng Đ nh trong tác ph m “

ươ ạ ử ụ ấ

ả ủ ướ ừ ữ Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ạ t m t đo n văn quy n p có s  d ng than t ­ Vi ễ ế ựơ c ngà” c a Nguy n Quang Sáng.  Thu trong truy n “ Chi c l ể   t m t đo n văn theo ki u di n d ch, phân tích tâm h n trong sáng, m  m ng, tinh ­ Vi ầ Nh ng ngôi   th n dũng c m c a cô thanh niên xung phong Ph ế   sao xa xôi” c a nhà văn Lê Minh Khuê. Trong đo n văn, s  d ng ít nh t hai phép liên k t ạ câu (g ch d ng  này) ữ i nh ng t

ệ

ệ

ừ

ậ ủ

.

ả 6.  Đo n văn phân tích hi u qu  ngh  thu t c a bi n pháp tu t

ế

ệ ạ t đo n:

ơ ủ ả ẩ ộ    nào, n i

ị ả ừ ượ ử ụ

ệ ộ ừ ủ ừ ệ ệ ả c s  d ng trong câu đó là bi n pháp gì. ể ệ  trong vi c th  hi n n i dung. c a bi n pháp tu t

ơ

ầ ề ứ ủ ư ề ạ ầ ứ : nh  yêu c u v  hình th c chung c a đo n văn.

ừ ủ ể ạ ả láy trong hai

ạ ẫ ướ H ng d n vi ầ ề ộ Yêu c u v  n i dung: ­ Xác đ nh chính xác câu th , câu văn trích trong tác ph m nào, c a tác gi ệ dung ph n ánh là gì; bi n pháp tu t  đ ệ ­ Phân tích hi u qu  tu t ­ Đánh giá câu th , câu văn đó.  Yêu c u v  hình th c  Ví d  1: ụ ­ Bài t p: ậ ị ợ ộ ế t m t đo n văn phân tích giá tr  g i hình và bi u c m c a các t Vi ơ câu th  sau:

ươ ớ ng s m

ờ ờ ồ ộ ế ử ộ ế ử ấ

ế ử ệ ằ “ M t b p l a ch n v n trong s M t b p l a  p iu n ng đ m”. t)

ạ

ồ ằ ứ ơ B p l a ệ ừ  t t

ủ ớ ề ườ ượ ( “ B p l a” ­ B ng Vi ạ ­ Đo n văn minh ho :  Đây là hai câu th  m  đ u bài th  “  ơ n i xa nh  v  quê h ng, nh  v  ng ế ử ”, kh i ngu n cho kí  c B ng Vi ơ i bà kính yêu c a mình:

ươ ớ ng s m

ả

ờ ượ ch n v n ượ ớ ắ ng hình “

ự ả ấ ộ

ổ ớ ộ ả ồ

ừ ẹ

ơ ả ộ ế ử ấ ả ớ ồ M t b p l

ừ

ng hình “  ầ ả ”. Đ ng th i t

ỗ ươ ả ặ ủ ừ

ờ ừ ố ế ử ế ớ ự ề ả ấ ứ ờ ơ

ờ ề ấ ơ ở ầ ớ ề ươ ộ ế ử ờ ờ “ M t b p l a ch n v n trong s ộ ế ử ấ ồ M t b p l a  p iu n ng đ m”. ữ ớ ề ơ ờ   ế ử ”:  “ M t b p l a ch n v n ộ ế ử ỉ ệ b p l a  Nhà th  nh  v  nh ng k  ni m g n v i hình  nh “  ậ ử ờ ờ ” g i ánh l a cháy b p bùng đ ợ ượ ừ ớ ”. T  láy t ươ ng s m trong s   c nhìn ươ ỏ   ng m ng giăng giăng bu i s m. Đó là m t hình  nh th c in d u trong tâm qua làn s ề ả ớ ạ ơ ượ ả   i nó thành m t hình  nh huy n  o trong ánh h i quang, mang c nhà th  nh  l kh m, đ ộ   ượ ậ ấ ề ế ử ỉ ệ ầ ươ c m t đ y k  ni m đ p v  b p l a quê h ng. T  hình  nh  y nhà th  c m nh n đ ồ   ả ứ ấ ỉ ừ ế ử   p iu n ng  b p l a h ng s m mai: “   s c  m nóng to  ra không ch  t ợ ị ể ả ơ p iuấ ượ đ mượ ”. T  láy t   ” trong câu th  có giá tr  bi u c m cao, g i đôi bàn tay ề ạ ế   ị ươ ỗ ớ ủ ị ử i b p “ m i s m, m i chi u l nhóm l a khéo léo, t n t o, ch u th ng, ch u khó c a bà  ợ ấ ủ p iuấ ồ ử l a bà nhen ng c a tình bà ” còn g i t m lòng chăm chút yêu th  “   ớ   ơ ố ổ ữ dành cho cháu trong su t nh ng năm tháng tu i th  s ng bên bà. Tình c m bà cháu l n ượ ”. V i s  góp m t c a hai t ồ n ng đ m “   láy   lên cùng hình  nh b p l a ngày càng “ ề ế ử   ỉ ệ ặ ch n v n”, “ p iu ” khi n cho câu th  mang n ng k  ni m v  kí  c ân tình, v  b p l a, ề v  t m lòng bà, v  tình bà cháu thiêng liêng.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

343

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ợ ổ ả ạ ề ậ ủ Ví d  2:ụ ­ Bài t p: ậ Vi

ộ ỏ

ộ ắ ậ ể ”.

ễ ế ơ t m t đo n văn t ng phân h p trình bày c m nh n c a em v  hai câu th : ờ “ C  non xanh t n chân tr i Cành lê tr ng đi m m t vài bông hoa ề ” ­ Nguy n Du)

ớ ễ ơ ủ ơ

ươ ự ng t ).

( Trong đó có s  d ng câu văn đánh giá, so sánh câu th  c a Nguy n Du v i câu th ố ổ c  Trung Qu c có n i dung t ạ ạ ­

ả ễ

ệ ề ế t thanh minh

c nh thiên nhiên mùa xuân trong ti ả ể ề

ể ỉ ” t n chân tr i, “

nhi u mà ông ch  ch n t ậ ỡ ờ ườ

ề ể ả ờ ả c n i v i xanh c a b u tr i mùa xuân. Th m c  non làm n n đ  làm n i b t v

ế ậ c tr i dài đ n t n chân tr i d ỏ ế ệ ằ

ứ ể ả

ơ ủ ề ắ

ơ ổ ủ

ươ

ỏ ơ

ệ ( “Truy n Ki u ử ụ ộ Đo n văn minh ho :  ơ   Hai câu th  trên trích trong bài “ C nh mùa xuân” ( “ Truy n Ki u” ­ Nguy n Du) là ễ ơ ặ ắ ả ả hai câu th  đ c s c t   . Nguy n Du ọ ả ộ ố ặ ắ ả  m t s  hình  nh đ c s c, tiêu bi u, đó là không miêu t   ờ cành lê tr ngắ ” đi m vài bông hoa. C  xanh ỏ ỏ ả c  non xanh hình  nh “    ư ượ ở ơ ươ ố   ng nh  còn t m n m n, m  màng đ i t non, t ổ ậ ẻ  ố ớ ượ ủ ầ đ ậ ả   ở ể ấ ẹ ủ đ p c a m y cành lê đang ra hoa, hoa n  đi m xuy t trên cành. B ng ngh  thu t đ o ắ   ậ ấ ộ ạ ể ”, tác gi ắ ng  “  ữ tr ng đi m  đã t o nên m t đi m nh n cho b c tranh, tô đ m s c ễ   ủ ỏ ổ ậ ế ủ t c a hoa lê n i b t trên n n xanh non c a c . Hai câu th  c a Nguy n tr ng tinh khi ượ ố ự Du th c ra có m n hai câu th  c  c a Trung Qu c: ả ng th o liên thiên bích “ Ph ổ ể Lê chi s  đi m hoa” ề ớ ờ ( C  th m li n v i tr i xanh ể Cành lê có đi m m t vài bông hoa)

ố ả

ơ ổ ế ỉ ợ ộ ớ ơ ủ , còn hai câu th  c a Nguy n Du t ậ

ắ ơ

ồ ị ườ ể ơ ụ ậ ơ ướ ồ

ấ ớ ả ậ ả    rõ ắ ươ ắ ạ. Từ  i t n đ m ch t h i ho ễ   i ngòi bút tài hoa c a Nguy n Du ơ ả   ỉ ớ ươ   i ễ ấ ộ ủ ộ . Ch  v i hai câu th  t ượ ứ c b c tranh xuân t

ầ ứ ố

ạ ộ Hai câu th  c  Trung Qu c ch  g i mà không t ơ màu s c khi n câu th  sinh đ ng, có h n v i màu s c t câu th  ngũ ngôn mang phong v  Đ ng thi, d ể thành câu th  l c bát uy n chuy n mang đ m h n th  dân t c ả c nh v i bút pháp ch m phá, Nguy n Du cho ta c m nh n đ ơ ắ t n, tràn đ y s c s ng ph i ph i c a mùa xuân.  ợ : ấ Đo n văn có mô hình c u trúc t ng phân h p

ấ ượ ạ ở ễ ớ ủ ổ ủ ề ậ ­ Câu m  đo n là câu ch  đ  b c 1: Nêu  n t ề ng chung v  hai câu th ơ

ễ Nguy n Du.

ậ ủ ị ộ ệ ể

ơ ổ ế ớ ơ th  đó, có so sánh v i hai câu th  c  Trung Qu c.

ủ ề ậ ề ế ạ ậ ơ ị ­ Các câu ti p tri n khai phân tích giá tr  n i dung và ngh  thu t c a hai câu ố ­ Câu k t đo n là câu ch  đ  b c 2: Nêu nh n xét v  giá tr  hai câu th  đó.

ậ ượ ử ụ ệ ạ ả t m t đo n văn ng n phân tích hi u qu  ngh  thu t đ c s  d ng trong hai câu

ắ ử ụ ạ ầ

ặ ờ ủ ắ ằ Ví d  3:ụ ­ Bài t pậ : ộ ế ệ  Vi ở ộ ơ th  sau ( trong đó có s  d ng câu m  r ng thành ph n, g ch chân câu đó): ồ “ M t tr i c a b p thì n m trên đ i

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

344

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ặ ờ ủ ư ẹ ằ M t tr i c a m  em n m trên l ng”

ư ề ễ ẹ” ­ Nguy n Khoa Đi m)

ạ ­

ứ ố

ữ ữ ấ ể ườ ườ ẹ ế   i giàu đ c hi sinh, c ng hi n ễ   i đó là bà m  Tà – ôi, Nguy n

ả

ữ ( “ Khúc hát ru nh ng em bé trên l ng m ạ:  Đo n văn minh ho ệ ổ ế Trong chi n tranh gian kh , xu t hi n nh ng con ng ấ ướ ế c. Tiêu bi u cho nh ng con ng h t mình cho đ t n ề ẹ ủ ạ ắ Khoa Đi m đã kh c ho  hình  nh c a bà m : ặ ờ ủ ắ ằ

ẹ ồ “ M t tr i c a b p thì n m trên đ i M t tr i c a m  em n m trên l ng”

ị ớ ắ ẹ ướ ư ấ ặ ờ ủ ơ

ơ ủ ề ng

ươ

ư ụ ả ơ ứ ậ ạ ở

ẩ ằ

ả ẹ ượ ủ c tác gi ẹ ặ ờ ủ ư ẹ ấ ỏ

ề ẹ

hình  nh sóng đôi ưở ờ ủ ộ ự ả ấ ặ ắ

ớ

ư ế ề ễ ạ ớ ộ t nh  v y, Nguy n Khoa Đi m đã t o ra m t câu th

ơ ệ ế ạ ằ ệ ả ườ ọ   c m t hình  nh bà m  Tà – ôi đ u i đ c th y hi n ra tr V i hai câu th  này, ng ươ . Trong th  c a Nguy n Khoa Đi m có ắ ễ ậ ư ỉ i tr a b p th t thân th con lên núi Ka – l   ặ ờ ặ ờ   ỉ ồ ắ ơ ng b p đang tr ng, có m t tr i trên đ nh núi, có “ m t tr i” dãy núi hoang s , có n ặ ờ ủ ự ặ ờ ở ấ ủ ả ẹ  nhiên, c a vũ    câu th  th  nh t là m t tr i c a t trên l ng m . Hình  nh m t tr i  ơ ứ ặ ờ   ế ự ố tr  to  sáng đem s  s ng đ n cho v n v t. Còn   câu th  th  hai, hình  nh m t tr i ả   ư ụ ậ ộ  ví mang ý nghĩa  n d  th t đ c đáo. Em bé Cu – tai n m trên l ng m  đ ặ ờ nh  “ m t tr i c a m ”. Em là m t tr i bé b ng, đáng yêu,  m áp c a lòng m . Em là   ủ ờ ạ ậ  “  ánh sáng là ni m vui, là báu v t, là h nh phúc c a đ i m . Hai ặ ị   ờ ạ ẹ” t o nên m t s  liên t ờ ủ m t tr i c a b p”, “ m t tr i c a m ng b t ng , thú v . ế ặ ờ ớ   M t tr i có ý nghĩa v i muôn loài th  nào thì em Cu – tai có ý nghĩa thiêng liêng v i ẹ ơ  ư ậ ờ đ i m  nh  th . V i cách vi ộ hay, đ c đáo trong th  hi n đ i.

ớ ấ i đ c th y hi n ra

ữ   V i hai câu th  này, ng ị ư ỉ ệ ươ ướ ả ở ộ ắ Câu m  r ng thành ph n b  ng : tr ơ ổ c m t hình  nh bà m  Tà – ôi đ u con lên núi Ka – l ườ ọ ậ ắ i tr a b p th t thân th ng.

ơ

ẹ ả ắ ị ớ ủ ữ  ng ấ ướ c m t hình  nh bà m  Tà – ôi đ u con lên núi Ka

ầ ẹ ­ Đ  ngề ữ: V i hai câu th  này. ­ Ch  ng : ữ: th y hi n ra tr ­ V  ngị ậ ng. – l

ẹ ả ị ướ ắ c m t hình  nh bà m  Tà – ôi đ u con lên núi Ka – l ư   i

ườ ọ i đ c. ệ ươ ắ ư ỉ i tr a b p th t thân th th y.ấ ừ ộ  trung tâm:  ­ Đ ng t ổ ữ hi n ra tr ệ ươ ắ ỉ ­ B  ng :  ậ tr a b p th t thân th ng.

ẹ ắ ị ư ỉ ắ i tr a b p.

ả ươ ủ ữ  m t hình  nh bà m  Tà – ôi đ u con lên núi Ka – l ậ ị ữ  th t thân th ng. ổ ữ ­ Trong b  ng  có: + Ch  ng : + V  ng :

ị ừ ủ ữ ằ t m t đo n văn phân tích giá tr  tu t c a nh ng thanh b ng trong câu

Ví d  4:ụ ­ Bài t pậ : Vi ạ ế ơ ố ủ th  cu i c a kh  th  sau:  thì t áo

ướ ư

ư ư ầ ừ ư ộ ổ ơ ừ “ Không có kính  ờ ư ố M a tuôn, m a x i nh  ngoài tr i ố ữ Ch a c n thay, lái trăm cây s  n a M a ng ng, gió lùa mau khô thôi”.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

345

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ạ

ổ ơ ứ ư ơ ạ ế ụ ạ ữ ổ ườ ạ ­ Đo n văn minh ho : , nhà th   l Kh  th  th  t i ti p t c ghi l i nh ng gian kh  mà ng ả   i lính đã tr i

qua:

t áo

ướ  thì  ư

ả i đ c b t g p hình  nh ng

ấ ặ ưỡ ư ộ ế t áo ườ ” nh  m t ti ng t c l

ổ ấ

ượ

ủ ươ

ượ ừ ­“ Không có kính  ờ ư ố ư M a tuôn, m a x i nh  ngoài tr i ố ữ ư ầ Ch a c n thay, lái trăm cây s  n a ừ ư M a ng ng gió lùa mau khô thôi”. ữ ườ ọ ộ ầ ạ L i m t l n n a, ng ử ọ ậ ấ ộ ấ ầ ọ ủ ề ế ướ ng v  ti n ph ữ ng n a mà đ ng “

ư ườ ng máu. Gian kh

ả ườ ả ả ằ ớ ị ự ầ ơ

ườ ơ ố

ả ừ ế ặ

t, có b y t ả ệ

ố ả ư ơ ” ­ nh ng c n m a lũ x i x , ng

ườ ạ ế ề

ắ ặ ẻ   i lái xe trong cái v  ngang Ừ ướ  thì  i. Luôn luôn là tang, ch p nh n m i th  thách: “   ả   ả ộ m t thái đ  b t c n, b t ch p hoàn c nh. Khó khăn, gian kh  cũng không làm  nh ả ổ ưở ế   ng đ n ý chí c a h , không gì ngăn n i bánh xe lăn, không gì c n đ c trái tim h ạ ườ ệ ế ườ i chi n sĩ h ng. Nhi ng   t tình cách m ng c a ng i lái xe không ố ữ ”. Nh ngữ   ằ ừ ượ lái trăm cây s  n a còn là tr u t c tính b ng cung đ ổ  ươ ồ ạ ấ ng  y trong m a bom bão đ n ph i tr  b ng m  hôi x cung đ ư ậ ề ẫ là v y, nh ng hình  nh ng   i lái xe v n ph i ph i ni m tin, tràn đ y ngh  l c đã ể ệ ổ ố ượ c th  hi n qua câu th  cu i kh  b n: đ ừ ư “ M a ng ng, gió lùa mau khô thôi”. ệ ơ ớ ấ M t câu th  v i c u trúc khá đ c bi ổ . Trong hoàn c nh nghi  s  lâng lâng bay b ng ư ừ m a r ng Tr ướ ư

ượ ể

ụ ụ ề ươ ớ ỉ

ầ ả ng. Câu th  không ch  là miêu t ộ ộ , không ch  là l ẻ ằ ơ

ừ ủ ệ ế ạ ị ổ

ơ ề ể ơ ố ủ ạ ộ t m t đo n văn phân tích giá tr  tu t ơ Bài th  v  ti u đ i xe không kính ầ   ằ ộ  mà đ n sáu thanh b ng góp ph n ỉ ở ư ễ ả ự di n t  m a bom bão   t ngã không ch   ườ   ơ ữ ạ ủ ẻ ng S n i đ n c a k  thù mà còn là “ ọ  ệ ư ạ c, ng i ngùng. Trái l i, nh  thép đã tôi luy n, h chi n sĩ lái xe không h  chùn b ườ ạ ồ ệ ữ ạ ng. Ng i sau vô lăng, ch y xe   càng dày d n, v ng vàng, coi m a gió là chuy n th ể ư   ườ ủ ừ ư ừ ng dài đ y nguy hi m đ  đ a t qua cung đ trong m a r ng, tranh th  t ng phút v ờ ự  ỉ ơ hàng t i t i đích ph c v  ti n ph ờ ạ ồ ộ đ ng viên, đ ng sau câu th  là m t tâm h n yêu đ i l c quan, m t tính cách tr  trung   ấ ầ đ y ch t lính.   Ví d  5:ụ ộ ­ Bài t pậ : Vi th  cu i bài th  “ ụ  c a bi n pháp hoán d  trong  kh ậ ế ” c a Ph m Ti n Du t:

ồ “ Không có kính, r i xe không có đèn

cướ

ạ ề ướ c

ộ Không có mui xe, thùng xe có x Xe v n ch y vì mi n Nam phía tr Ch  c n trong xe có m t trái tim”.

ạ ạ Đo n văn minh ho :

ổ ậ ữ ộ ố ệ ủ ế ế t c a chi n tranh. Chi c xe mang

ẫ ỉ ầ ­ ổ Kh  cu i đã làm n i b t cái d  d i và kh c li ầ đ y th ng tích:

ỉ không có” và ch  có m t cái “

ơ ớ ự ậ ướ ợ ủ ườ ọ ạ ế ố ươ ồ “ Không có kính, r i xe không có đèn c”ướ Không có mui xe, thùng xe có x Hai dòng th  v i s  t p h p c a ba cái “  ả ắ ắ c m t ng đã kh c ho  lên tr ộ ậ ả ữ i đ c hình  nh nh ng chi c xe v n t có”.  T t cấ ả  ự   i quân s  mang

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

346

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ư ế ạ ẫ

ự ứ ẳ ị ơ ế ng tích chi n tranh. Nh ng nh ng chi c xe không kính đó v n ch y bon bon   ế ủ    hào, kh ng đ nh dáng đ ng và tâm th  c a ng Tr ữ ng S n v i m t ni m t

ườ ể ệ ớ ổ ẻ ầ đ y th trên đ ườ ng

ỉ ầ

ể ượ ế ầ ng c a ý chí, c a b u nhi

do, hoà bình cháy b ng trong tim ng ườ ộ ệ ủ i chi n sĩ. Không mà l ộ c, m t lòng khao khát gi

ấ ả ế ủ ườ i yêu n ề ậ

ươ ế ẫ ủ ế ậ ạ ờ ươ ề ộ ườ ệ i lính ­ th  hi n tu i tr  Vi t Nam: ộ “ Ch  c n trong xe có m t trái tim” ụ trái tim” là bi u t ả Hình  nh hoán d  “   ỏ ự ọ v ng t ườ ộ i lính lái xe là m t trái tim, m t ng ng ữ ề mi n Nam thì t v n tha thi t yêu th ủ   t huy t, c a khát ủ   ế ạ i có, cái có c a ả ướ   i phóng   t c  nh ng cái thi u kia đâu có h  gì. V y đó, khí phách ngang tàng mà ố ng, đó là anh lính lái xe th i ch ng Mĩ c a Ph m Ti n Du t.

ạ ệ ậ Luy n t p: ­    Phân tích ý nghĩa c a các t ơ  láy trong đo n th :

ừ c u n quanh ắ ề

ị ầ ắ ầ ầ ử

ệ ế ơ i ra lính

ừ ệ ả

ừ ấ ơ

ướ ặ ươ ủ ướ ố “ Nao nao dòng n ỏ ố Nh p c u nho nh  cu i gh ng b c ngang ấ Sè sè n m đ t bên đàng ọ ỏ ử R u r u ng n c  n a vàng n a xanh” ễ ề ” ­ Nguy n Du). ệ ( Trích “ Truy n Ki u ­   Trong câu th  “ ơ Gi ng n ớ ườ ướ ố ử ụ c g c đa nh  ng ”, nhà th  đã s  d ng bi n pháp ệ ậ ủ ệ  gì? Nêu rõ hi u qu  ngh  thu t c a bi n pháp tu t tu t   y. ặ ắ ủ Em hãy phân tích cái đ c s c c a hai câu th  sau: ồ c m n đ ng chua ng anh n

ỏ

­ “ Quê h ấ Làng tôi nghèo đ t cày lên s i đá” ồ

ử ộ ộ ụ ồ ườ ớ ủ ướ ố c g c đa nh  ng i ra lính ữ ng c a anh b  đ i C  H  trong nh ng năm   ”. Em hãy

t: “  ở ỗ ủ ế ơ ( Trích “Đ ng chí ớ ề ỗ Nói v  n i nh  gia đình, quê h ­ ữ dài máu l a, Chính H u đã vi cho bi ” – Chính H u)ữ ươ ế Gi ng n  ch  nào? ế t cái hay c a câu th   là

ị ệ ỉ đ

ụ Xác đ nh và ch  rõ tác d ng c a bi n pháp tu t ơ ề ể ủ ừ ượ ử ụ c s  d ng  ế ạ ủ ộ ơ ố   ở  câu cu i Chỉ   ậ

ộ ­ cùng c a bài th  “ Bài th  v  ti u đ i xe không kính” ( Ph m Ti n Du t): “  ầ c n trong xe có m t trái tim”.

ệ ừ ơ Phân tích tác d ng c a bi n pháp tu t trong hai câu th  sau:

ặ ờ ụ ể ử ố

­ “ M t tr i xu ng bi n nh  hòn l a Sóng đã cài then, đêm s p c a”

ủ ư ậ ử ề ” – Huy C n) ậ

ệ ừ ơ ­ ạ  trong đo n th  sau:

ề ữ ướ ằ

( Trích “Đoàn thuy n đánh cá Em hãy phân tích ý nghĩa c a bi n pháp tu t ớ “ Thuy n ta lái gió v i bu m trăng ớ t gi a mây cao v i bi n b ng L ụ ặ ậ Ra đ u d m xa dò b ng bi n ế ậ ướ Dàn đan th  tr n l ủ ồ ể ể i vây giăng”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

347

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ề ” – Huy C n).ậ

( Trích “ Đoàn thuy n đánh cá ừ ơ ­ trong hai câu th  sau:

ể

ờ Phân tích ý nghĩa tu t ẹ ư “ Bi n cho ta cá nh  lòng m ự ổ  bu i nào” Nuôi l n đ i ta t

ề ớ ( Trích “ Đoàn thuy n đánh cá ” – Huy C n)ậ

ơ ủ ừ ạ  trong đo n th  sau: ­

ớ

ề ặ ờ ộ ắ ơ

ặ ề

­

ồ ớ ề

ộ ộ ứ

ẳ ệ ằ ế ử  ­ B ng Vi

ệ Em hãy phân tích ý nghĩa c a bi n pháp tu t ơ ồ “ Câu hát căng bu m v i gió kh i ặ ờ ạ Đoàn thuy n ch y đua cùng m t tr i ớ ể M t tr i đ i bi n nhô màu m i M t cá huy hoàng muôn d m ph i”. ” – Huy C n).ậ ( Trích “ Đoàn thuy n đánh cá ơ ừ ạ Phân tích ý nghĩa tu t  trong đo n th  sau: ạ ế ử ồ “ R i s m r i chi u  l i b p l a bà nhen ọ ử ấ ủ M t ng n l a, lòng bà luôn  p  ọ ử ề M t ng n l a ch a ni m tin dai d ng…” Trích “ B p l a” ừ t) ơ ­ ạ  trong đo n th  sau:

ặ ờ ủ

ằ ằ ữ ng” ủ ễ

Phân tích ý nghĩa tu t ồ ặ ờ ủ ấ “ M t tr i c a b p thì n m trên đ i ươ ẹ M t tr i c a m  , em n m trên n ( Trích “ Khúc hát ru nh ng em bé ng  trên l ng m ” ủ ệ ẹ  ­ Nguy n Khoa Đi m) ơ ữ ­    Em hãy phân tích ý nghĩa c a bi n pháp tu t ư ề ừ  trong nh ng câu th  sau đây:

ề Ơ

ừ ọ

ệ “ i con chim chi n chi n Hót chi mà vang tr iờ ơ t long lanh r i T ng gi ứ Tôi đ a tay tôi h ng”.

ư ( Trích “ Mùa xuân nho nhỏ” – Thanh H i)ả ệ ừ ữ ơ ­ trong nh ng câu th  sau đây:

ỏ

ẽ

Em hãy phân tích ý nghiã bi n pháp tu t ộ “ M t mùa xuân nho nh ờ ặ  dâng cho đ i  L ng l ươ ổ Dù là tu i hai m i Dù là khi tóc b c”ạ

ủ ệ ỉ ừ ượ ử ụ ở (Trích “ Mùa xuân nho nhỏ” – Thanh H i)ả ụ ị Xác đ nh và ch  rõ tác d ng c a bi n pháp tu t c s  d ng đ ữ  trong nh ng câu

ơ ­ th  sau:

ệ

ư ẳ

ễ ” ­ Vi n Ph

“Ôi! Hàng tre xanh xanh Vi t Nam ứ Bão táp m a sa đ ng th ng hàng”. ế ( Trích “ Vi ng lăng Bác ủ ị ệ ỉ ữ ươ ụ Xác đ nh và ch  rõ tác d ng c a bi n pháp tu t ng) ừ ượ ử ụ  đ c s  d ng trong nh ng câu th ơ

­ sau:

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

348

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ộ ấ

ng)

ữ ụ ơ ­

ươ ệ i đi trong th đ ng nh

ươ ế

ặ ờ “ Ngày ngày m t tr i đi qua trên lăng ấ ỏ ặ ờ Th y m t m t tr i trong lăng r t đ ”. ễ ươ ế ( Trích “ Vi ng lăng Bác ” ­ Vi n Ph ừ ượ ử ụ ủ Phân tích tác d ng c a bi n pháp tu t c s  d ng trong nh ng câu th  sau: ớ ườ “ Ngày ngày dòng ng ả K t tràng hoa dâng b y m i chín mùa xuân” ươ ế ( Trích “ Vi ng lăng Bác ễ ” ­ Vi n Ph

ạ ợ ừ ế t đo n văn t ng phân h p trong đó có s  d ng câu h i tu t , phân tích cái hay

ng) ử ụ ủ ỏ ữ Vi ượ ử ụ ổ ổ ơ ố ” c a Chính H u: ­ đ

c s  d ng trong kh  th  cu i bài “  ươ ờ ặ ớ ạ ồ Đ ng chí ố ng mu i i

ừ “Đêm nay, r ng hoang s Đ ng c nh bên nhau ch  gi c t Đ u súng trăng treo”.

ế ậ ủ ề ả ơ ử ụ   t đo n văn trình bày c m nh n c a em v  hai câu th  sau ( trong đó có s  d ng

ộ ứ ầ ạ ­ Vi m t câu ghép):

ạ ng xe ch y

ạ ạ

ắ ườ ờ i đi tr i xanh thêm”. ơ ề ể ế ậ ạ ộ “ Võng m c chông chênh đ L i đi, l ( “ Bài th  v  ti u đ i xe không kính” ­ Ph m Ti n Du t)

ậ ề ộ

ơ

ạ

ạ

ạ

7 . Đo n văn phân tích, c m nh n v  m t đo n văn, đo n th .

ế

ả ạ t đo n:

H ng d n vi

ơ ả ẩ ạ ủ nào.

ộ ạ ặ ạ ệ ề ộ

ộ ậ ệ ị ặ ắ ả ủ

ẩ ạ ệ ạ , tác ph m).

ạ ề ư ủ ứ ầ ề

ộ ế ị ợ ủ ể ả ả ơ t m t đo n văn phân tích giá tr  g i hình và bi u c m c a hai hình  nh th  song

ạ ổ ơ

ườ

ả ầ ươ ộ

ả

ạ ­

ủ ả ờ ơ

ượ ữ

ạ ữ ủ ơ

ườ ườ ậ ẹ ủ ề ơ ố ướ ẫ ầ ề ộ Yêu c u v  n i dung: ­ Xác đ nh chính xác đo n th , đo n văn trích trong tác ph m nào, c a tác gi ậ ủ ệ   ­ Đ c s c v  n i dung ho c ngh  thu t c a đo n là gì, phân tích n i dung và hi u ể ệ ệ qu  c a bi n pháp ngh  thu t trong vi c th  hi n n i dung đó. ả ể ế ợ ơ ề ­ Đánh giá đo n th , đo n văn đó ( có th  k t h p đánh giá v  tác gi ầ ứ : nh  yêu c u v  hình th c chung c a đo n văn. Yêu c u v  hình th c  Ví d  1: ụ ­ Bài t p: ậ Vi đôi trong kh  th  sau: ườ ầ  “ Mùa xuân ng i c m súng ư ắ ầ ộ t đ y quang l ng. L c gi ồ i ra đ ng, Mùa xuân ng ạ ng m ”. L c tr i đ y n ỏ ( “ Mùa xuân nho nh ”­ Thanh H i)   ạ Đo n văn minh ho : “ Mùa xuân nho nh ” ỏ là bài th  ngũ ngôn tr ố nh ng ngày tháng cu i năm 1980. Nó đ ế ắ xao xuy n và say đ m lòng ng ủ ấ ướ c, c a con ng nhiên, c a đ t n ườ   ng thiên c a Thanh H i ra đ i vào ổ   c ph  nh c thành ca khúc mùa xuân làm ả   i. Bài th  có nh ng hình  nh xuân c a thiên   i th t đ p, trong đó có b n câu th  nói v  mùa

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

349

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ế ơ ấ ả ố ứ ể

ỉ ấ ủ ế ượ ấ c  y:

ườ

ộ ả ầ ươ ụ ườ ầ i c m súng ư t đ y quang l ng. ồ i ra đ ng, ạ ng m ”.

ố

ẻ ẹ ở ư ượ

ứ ố ế ấ ướ ả ườ ế L c”ộ  trong văn c nh này t c. Ng

ư ộ ể ả ườ ủ

ố ộ ạ ầ

ủ ồ ấ xuân s n xu t và chi n đ u c a nhân dân ta. C u trúc th  song hành đ i x ng đ ệ ch  rõ hai nhi m v  chi n l “ Mùa xuân ng ắ ầ ộ L c gi Mùa xuân ng L c tr i đ y n ồ ả   “ L cộ ” là ch i non, cành bi c m n m n. Khi mùa xuân v  cây c i đâm ch i n y ề ơ ồ   ng tr ng cho v  đ p mùa xuân và s c s ng mãnh ỵ   i lính khoác trên l ng vành lá ngu  trang xanh bi c, mang ứ ệ ổ   i nông dân, ả ộ   tr i dài ắ máu và m  hôi c a nhân dân ươ t c a đ t n ứ ố ồ ng m ng. Ý th  vô cùng sâu s c:

ể ữ ấ ộ l c. “  ệ ủ li theo s c s ng mùa xuân, s c m nh c a dân t c đ  b o v  T  qu c. Ng ồ đem m  hôi và s c lao đ ng c n cù làm nên màu xanh cho ru ng đ ng, “   ơ ươ n đã góp ph n tô đi m mùa xuân và đ  gi l y mùa xuân mãi mãi.

ị ạ t đo n văn di n d ch trong đó có câu ghép (g ch chân câu ghép đó):

ủ ữ ỉ

ổ ng

ng chùng chình qua ngõ

ứ ạ” bát ngát quê h ể ầ Ví d  2:ụ ạ ễ ­ Bài t p:  ậ Vi ế ổ ơ ầ ơ “ Sang thu” c a h u Th nh: phân tích kh  th  đ u bài th   ươ ậ ỗ “ B ng nh n ra h i ả Ph  vào trong gió se ươ S Hình nh  thu đã v ”.

ạ

ầ ậ ữ ừ i thành ph ề ư ạ ­ Đo n văn minh ho : ớ ế “ T  chi n hào t

ơ ơ ủ ế ủ ườ

ơ

Sang thu”. M  đ u bài th ượ ả ơ ộ ậ ị ề ố” là t p th  – đoá hoa đ u mùa c a H u Th nh, xu t ấ   ỉ ể ệ   t giáp này th  hi n i lính lái xe thi ơ   ở ầ   c c m nh n và

ả b n vào tháng 5.1985. Cái duyên c a nhà th ­ ng ậ khá đ m đà  ộ là m t nét ch m thu n i đ ng quê êm đ m, d u dàng và th  m ng đ di n t

ng chùng chình qua ngõ

ư ề

ở ộ ố  m t s  bài th  ngũ ngôn, trong đó có bài “  ớ ơ ồ ế ễ ả ộ , tài hoa:  m t cách tinh t ỗ ổ ươ ậ “ B ng nh n ra h i ng  ả Ph  vào trong gió se ươ S Hình nh  thu đã v ”. ấ ươ ẹ ấ ắ i, tr i xanh trong bao la. Có

ờ ậ ẹ ề ậ

Mùa thu là mùa đ p nh t, đáng yêu nh t. n ng vàng t ư ề trăng sáng, có gió mát. Nhi u thi sĩ x a nay đã nói th t hay, th t đ p v  thu: ờ c in tr i ơ ”

ướ “ Long lanh đáy n ế Thành xây khói bi c non ph i bóng vàng ễ ( Nguy n Du) ắ

ầ ơ ờ ‘ Tr i thu xanh ng t m y t ng cao C n trúc l

ấ ầ ắ  ph  gió h t hiu” ế ễ ơ ( Nguy n Khuy n)

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

350

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ữ ấ ờ ươ ộ ộ

ỉ ổ ơ ư ề ớ ờ ầ   ng ngày đ u ơ

H u Th nh cũng góp cho th  thu dân t c m t nét thu: đ t tr i, quê h ề ớ thu, bu i ch m thu. Hình nh  đã nhi u ngày đêm ch  mong thu v , s m nay nhà th kh  reo lên:

ươ ổ i

ỗ ả ẽ ậ “ B ng nh n ra h ng  Ph  vào trong gió thu”

ố ủ ự

ị ố ươ h

ữ ơ ng

ơ

ậ ố ươ ớ ”, là h ớ i là h ả ư phả” vào c nh v t, đ

ổ ồ i to  ra n ng nàn nh  “  ộ ươ i. H ng

ệ ỗ ữ ậ

ớ ả ậ ạ ờ s  ng c nhiên, ni m vui b t ng  ch t đ n, m i c m nh n đ

ậ ươ ươ ổ ỉ ồ   ươ ứ Mùa thu là mùa c a trái chín: chu i tiêu tr ng cu c, chu i ng  vàng kh m, trái h ng ọ ỏ ọ ủ ố ươ ng c m m i ng th m ng t ngào c a trái đ  m ng,…H ng v  thu là “     ổ ơ ườ ươ ệ ỉ ớ   n quê; cái i n i v cây. V i H uTh nh, cái tín hi u báo mùa thu đang t ấ ồ ươ ộ ấ “ ph  vào trong gió se ”. Gió thu lành  ng th m n ng nàn  y, thân thu c  y đang  h ượ ả ổ ươ ạ ả l nh, khô khô, se se . H ng    c gió ể ệ ộ ườ ấ ồ   i là m t thi li u đ c đáo th  hi n bút thu mang đi, làm ngây ng t h n ng ổ ”  ệ ươ ỉ ng    h i pháp ngh  thu t H u th nh. Ch  “   ớ ấ ễ ả ự di n t   c, m i phát ệ hi n ra. Không ch  là h ữ b ngỗ ” trong câu th  “  ơ B ng nh n ra ượ ng thu: ợ ế ệ i, là gió se, tín hi u sang thu còn có s ề ng

ươ

ng chùng chình qua ngõ ề ư “ S Hình nh  thu đã v ”

ươ ươ ậ

ộ ờ ợ

ữ ử ề

ấ ậ ơ ả ơ ả ắ ỏ ắ ớ

ướ ươ ứ ậ ằ ổ ị

ỉ ằ ấ ả ự ằ

ồ ờ

ạ ự ạ ấ ươ ấ ừ Hai ch  “ ữ chùng chình” đã nhân hoá s   ng, ng thu ng p ng ng v n v ng thu. S ỏ   ủ ờ ạ ấ ươ ng tr ng nh t ph  m  ngõ nh , ch  đ i… m t chút gì bang khuâng. Nhìn th y s ư ờ   ử nhà th  c m th y thu đã v . Hai ch  “ hình nh ” là ph ng đoán, n a tin n a ng . ỉ ằ   ả ủ c đi c a mùa thu trong kho nh kh c ch m thu không ch  b ng Nhà th  c m nh n b ươ   kh u giác (nh n ra h i), không ch  b ng xúc giác (gió se), b ng th  giác ( s ng ng  ồ ủ ộ  .   Bâng  t c  s  rung đ ng c a tâm h n, linh h n chùng chình qua ngõ) mà còn b ng t   ậ   ệ ậ Không gian ngh  thu t, th i gian ngh  thu t khuâng, r o r c, rung đ ng và xôn xao.  và tâm tr ng ngh  thu t đ ng hi n khá tinh t ơ.

ấ ạ ộ ậ ồ ạ ệ  : Đo n văn di n d ch:

ủ ề ặ ắ ệ ế ầ , đ y ch t th ị ễ ổ ơ ế , tài hoa” nêu đ c s c kh  th .

ặ ắ ơ ả ữ ậ

ể ượ ạ ệ Mô hình c u trúc đo n văn ở ầ ­ Câu ch  đ : “ M  đ u bài th  …tinh t ­ Các câu khai tri n phân tích c m nh n nh ng đ c s c đó. Câu ghép đ c g ch chân.

ậ ủ ể ế ẹ ạ ộ t m t đo n văn phát bi u c m nh n c a em v  tình m  qua đo n th

ạ ộ ề ế ủ ế ạ

Ví d  3:ụ ơ  ­ Bài t p:ậ  Vi ả sau trong bài th  ơ “ Con cò” c a Ch  Lan Viên ( trong đó, k t thúc đo n là m t câu   ỏ h i tu t ):

ừ ủ ủ

ề

ữ ẹ ẵ ơ ẹ ấ ủ i ru c a m  th m h i xuân! ạ t con cò, con v c ề t nh ng cành m m m  hát

ủ ẳ

ủ “Ng  yên! Ng  yên! Ng  yên! ẹ Cành có m m,m  đã s n tay nâng! ờ Trong l ế ư Con ch a bi ế ư Con ch a bi ữ ề ẹ S a m  nhi u, con ng  ch ng phân vân.” ạ ạ ­ Đo n văn minh ho :

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

351

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ề ở ủ

ẫ ử ả Tình m u t ỗ ớ

ạ ề ỉ ủ

ế ẹ ố ớ ề ư ủ ậ ấ ờ

ẹ ư ế ạ ả

ồ ậ ẳ l

“ đ u ph i cành m m, l n c  xu ng ao”… ấ ả ữ ả ươ ố ậ ứ ẹ ỗ

ậ ờ ư ủ ủ ẹ ằ ấ ắ ự ổ    c  chí kim là đ  tài muôn thu  c a các văn nhân, thi sĩ.  thiêng liêng t ề ữ ở    nh ng khia c nh khác nhau. Ch  Lan Viên v i bài  khai thác đ  tài này  ề ự ỡ ị ườ i m  đ i v i các con.   ờ   ủ i ru c a m  bên nôi, đ a con vào gi c nh  êm đ m, ch p ch n ể  ẹ ặ ộ i ki m ăn ban đêm đ i ruờ ổ ề   ọ   ng cho nh ng thân ph n v t v , nh c ẹ

ấ M i tác gi th  “ ơ Con cò” đã nói v  s  nâng đ  d u dàng và b n b  c a ng ơ ở ầ Bài th  m  đ u là l cánh cò, cánh v c trong ca dao x a…r i hình  nh cò m  l n l ộ ỏ nuôi đàn con bé b ng, ch ng may  ự ủ c a m  ch a đ ng n i ng m ngùi xót th ộ ố nh n trong cu c s ng th i x a. Ng m nhìn con ng  say, m  càng th y con c a m ẹ   c s ng đ y đ , no  m trong vòng tay m : may m n đ

ầ ủ ủ

ề

ữ ẹ ẵ ơ ẹ ấ ủ i ru c a m  th m h i xuân! ạ t con cò, con v c ề t nh ng cành m m m  hát

ẹ ờ

ắ ượ ố ủ ủ “Ng  yên! Ng  yên! Ng  yên! ẹ Cành có m m,m  đã s n tay nâng! ờ Trong l ư ế Con ch a bi ế ư Con ch a bi ề ẹ ữ S a m  nhi u, con ng  ch ng phân vân.” ẹ ẹ ẹ ọ ệ

ị ị ị

t ế ” và “con cò” láy đi láy l

ủ ẳ ị ơ ấ ả t c : cánh tay d u hi n c a m , l ủ ơ ”, “ con ch a bi ầ ấ ư ọ t dìu d u chan ch a h nh phúc yêu th

ế ứ ờ ạ ưở ậ ẩ

ổ ị

ư ế ầ ữ ướ ẹ ộ ẹ ư ề ầ ạ ườ i, qua âm h ồ ủ ứ c tình m  mênh mông nh

ơ ở ờ ệ ọ ể ộ ề ủ   ề ủ i ru câu hát êm đ m c a M  đã dành cho con th  t ượ ậ ấ ụ ữ ữ   m , dòng s a ng t ngào c a m . nh ng hoán d  ngh  thu t  y đã hình t ng hoá ệ   ỗ ề ẫ ử  bao la. Nh p th  cũng là nh p võng, nh p cánh nôi nh  đ a, v  v . Đi p tình m u t ng  “ữ ng  yênủ ọ   ạ i nhi u l n làm cho gi ng ươ ứ ị   ng. th  tr  nên đ m  m, ng t ngào, tha thi ị   ề ạ i d y v  đ o lí làm ng L i ru đ m đà tình nghĩa,  n ch a l ng, nh p ấ đi u tr m b ng theo tháng ngày mà th m vào máu th t, vào tâm h n c a đ a con yêu.   ư   ơ Đ c nh ng câu th  nh  th , ai mà không xúc đ ng tr bi n r ng, b t t n nh  su i ngu n?

ế ấ ậ ạ ư ố ỏ Câu k t đo n là câu h i tu t ồ ừ .

Ví d  4:ụ

ộ ậ ạ ạ ả ạ ế ề ủ Bài t p:ậ Vi t m t đo n văn quy n p nêu c m nh n c a em v  đo n văn miêu t

ậ ợ ầ

ạ ạ Đo n văn minh ho :

ồ ở ớ ữ ế

ủ ế ư ị

ệ t gian theo Tây”… “vác c  th n ra hoan hô

ờ ầ ườ ư ị ố ậ ằ

p! Ông t ắ ứ ợ ố ề ộ ặ ị

ợ ụ ủ ồ ề ặ ướ ” lũ gi c c ướ ng nh  b   m n ng, n ề ố ắ ”. Ông s  m  ch  nhà…có lúc ông nghĩ qu n

ặ ư i kiên quy t:

ậ ộ ữ ạ ố ư . Cu c đ i tho i gi a hai b  con ông là m t tình ti

ộ ả  ­ ủ   tâm lí nhân v t ông Hai ( trong “ Làng” c a Kim Lân) khi nghe tin làng Ch  D u theo gi c.ặ ­ ươ ữ Trong lúc ông Hai đang h  h i v i nh ng chi n tích kháng chi n, nh ng g   ng dũng ợ  ả dữ” c  làng Ch ả c m anh hùng c a quân và dân ta thì ông nh  b  sét đánh v  cái tin “ D u “ầ ụ ủ Vi   i nh c cúi ặ ằ   c m t c  tràn ra, có lúc g m m t xu ng mà đi, n m v t ra gi ử ừ   ông ch i th  m t cách chua chát! Ông s ng trong bi k ch tri n miên. V  con ông v a ẩ  “  ừ ợ “ gian nhà l ng đi, hiu h t bu n v a s ,  ế “ Làng thì yêu th t, nh ng làng ạ ồ ề   hay là quay v  làng”…  nh ng r i ông l ấ ồ ế ả   ộ ố ả theo Tây m t r i thì ph i thù!” t c m ị đ ng và thú v :

ầ ỏ ủ ế ộ …­ “À, th y h i con nhé. Th  con  ng h  ai?”

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

352

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

Ủ

ắ

ụ ướ ệ ộ ụ ồ ơ ủ ố ớ t Nam đ i v i lãnh t

ắ ấ ự ồ ấ ủ ọ ấ

ồ ế ợ  nh ng bi n thái vui, bu n, lo, s , …c a ng

ướ ị ẻ ẹ ả ế  khi miêu t ọ ủ

ọ ế

ọ ủ ề

ộ ạ ệ ạ ồ ồ ấ ẫ ố

ậ ủ ế ể ạ ộ ổ ợ ọ   t m t đo n văn t ng phân h p, phát bi u c m nh n c a em khi đ c Bài t p:ậ  Vi

ế ẩ ạ B n quê

ữ ế ồ

“ Bên kia nh ng cây b ng lăng, ti ỏ ữ ơ

ả ờ

ặ  chuy n t ờ ủ ồ bên kia sông H ng lúc này đang phô ra tr

ớ

ở ủ ấ ứ ị ư ộ ơ ỡ ị ­  ng h  C  H  Chí Minh muôn năm!” ả   c m t ông ch y ròng ròng trên hai má…lòng trung thành Nghe con ngây th  nói mà n ắ   ệ ủ  là vô cùng sâu s c, c a cha con ông, c a hàng tri u nông dân Vi    hào, ca ng i. Kim Lân r t sâu s c và kiên đ nh. V  đ p tâm h n  y c a h  r t đáng t ề ườ ủ ợ ữ   i nông dân v  cái làng tinh t ướ ặ   c, đ t tình yêu n quê c a mình. H  đã yêu làng trong tình yêu n c lên trên tình yêu ắ ủ làng. Đó là m t bài h c vô cùng quý giá và sâu s c c a ông Hai đem đ n cho chúng ta.   ệ   ề ộ Đ c xong đo n văn, chúng ta b i h i xúc đ ng v  tình yêu làng c a ông Hai, v  ngh ồ ộ ủ ậ ể thu t k  chuy n t o tình hu ng h p d n, h i h p c a nhà văn Kim Lân. Ví d  5:ụ ả ­ ủ ễ đo n văn sau trong tác ph m “  ” c a Nguy n Minh Châu: ằ ế ờ ầ ộ   t tr i đ u thu đem đ  cho con sông H ng m t ư ộ ắ   ư ờ ạ màu đ  nh t, m t sông nh  r ng thêm ra. Vòm tr i cũng nh  cao h n. Nh ng tia n ng ả ộ   ữ ể ừ ặ ướ ừ ừ ớ c lên nh ng kho ng b  bãi bên kia sông, và c  m t s m đang t  t  m t n ướ ồ ở c khuôn vùng phù sa lâu đ i c a bãi b i    ắ   ữ ộ ử ổ ủ c a s  c a gian gác nhà Nhĩ m t th  màu vàng thau xen v i màu xanh non ­ nh ng s c màu thân thu c quá nh  da th t da th t, h i th  c a đ t màu m …”.

ạ

ả ượ ẻ ẹ ủ ạ Đo n văn minh ho : V  đ p c a thiên nhiên trong m t bu i sáng đ u thu đ

ả ả ậ ủ ế ủ c miêu t ầ c a nhân v t Nhĩ ầ c miêu t ộ . C nh v t đ

ộ ầ ạ ề theo t m nhìn c a Nhĩ t ộ

ồ ằ ử ổ ồ ế

ồ ậ ả ạ ệ

ế ữ ầ

ớ ộ ờ ư ậ ưở ừ ầ ả

ầ ượ ng ch ng nh  l n đ u trong đ i, anh c m nh n đ ẫ ủ ả

ể ậ ậ ị i. Vào bu i sáng hôm  y, khi nh n ra v

ườ ủ ổ ồ ổ ờ ậ ắ

ấ ể ằ ượ ố ị ầ ờ ủ ả ứ

ủ ề

ộ ố ậ ữ ặ

m i nhìn th y h t s ờ ng tr i xa l

ắ ủ ng và sâu s c c a cu c s ng th ề ẫ ươ ọ ồ ả ọ ẻ ẹ ủ ắ ồ ừ ẫ ộ ờ ổ    qua cái nhìn và ậ ượ ả ừ ầ   c m xúc tinh t  g n ế ấ   ề đ n xa, t o thành m t không gian có nhi u sâu, chi u r ng. Đ u tiên, anh nhìn th y ướ   ớ ữ c nh ng bông b ng lăng tím ngay phía ngoài c a s , r i đ n con sông H ng v i màu n ớ ẻ ẹ ỏ đ  nh t và sau cùng là bãi b i bên lia sông. C nh v t thiên nhiên hi n ra v i v  đ p vô   ả ư ấ   ố cùng quy n rũ. Không gian và nh ng c nh v n quen thu c, g n gũi, nh ng h u nh  r t ư ầ ẻ ẹ   ẻ ố ớ m i m  đ i v i Nhĩ. T c v  đ p ụ ể ủ ừ phong phú c a nó. T  hoàn c nh c  th  c a mình, Nhĩ đã quan sát, suy nh m đ  rút ra   ẻ  ủ ờ ư ộ quy lu t gi ng nh  m t ngh ch lí c a đ i ng ẹ   đ p bình d , g n gũi c a c nh v t qua ô c a s , đ ng th i cũng hi u r ng mình s p giã ộ ộ   ặ ệ ọ ừ c đ t chân m t t cõi đ i, trong tâm th c Nhĩ b ng lên m t nhát khao vô v ng là đ bi ầ ị  ề ữ ự ứ ỉ ố ấ ề ướ ồ c mu n  y chính là s  th c t nh v  nh ng giá tr l n lên cái bãi b i bên kia sông. Đi u  ỏ  ườ ị ườ ườ ữ ề i ta b ng b  ng b n v ng c a nh ng đi u bình th ự ứ ỉ ỉ ạ ủ Ho  chăng ch  có   qua ho c lãng quên. S  th c t nh c a Nhĩ xen l n ni m ân h n, xót xa:  ế ự   ấ ạ ớ ừ anh đã t ng tr i, đã t ng in gót chân kh p m i ph giàu có l n m i v  đ p c a m t cái bãi b i sông H ng ngay b  bên kia.

ạ

ậ ệ ườ ị ử ụ Ch  em Thuý Ki u ạ i trong đo n trích “ ề  ề ” ­ ng

ệ ậ Luy n t p: ố ạ ế t đo n văn quy n p( 5 ­6 câu), trong đó có s  d ng phép n i, nh n xét v ­     Vi ề ” ( Trích “Truy n Ki u ậ ả ệ ngh  thu t t ễ Nguy n Du).

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

353

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ị ấ ạ ế

ạ ệ ả ậ Vi ế ử ụ ả ộ ơ C nh ngày xuân t kho ng đo n văn di n d ch ( 5 ­ 6 câu), trong đó có s  d ng ít nh t m t phép   ậ ủ ” trích

ệ

ạ ễ

ợ ổ i  c a Nguy n Du qua đo n trích “  ạ ề ộ ễ ề ” ( Nguy n Du). ậ ả ườ ủ ề  ng Nh n xét v  ngh  thu t t ộ ằ ệ Mã Giám Sinh   ử

ộ ỏ

ạ ề ủ

ạ ễ ả ộ ộ Ki u ề ở  ậ ễ  n i tâm c a Nguy n Du qua đo n trích “  ị ề ) b ng m t đo n văn di n d ch ( 5 – 6 câu), trong đó có

ỏ

ạ ậ ụ ứ

ộ ụ ” ( Trích “ L c Vân Tiên

ể ộ ế ấ

ạ ả ừ ữ ươ ng  dùng làm ph

ườ ế ề Trong bài th  “ ơ Đ ng chí ễ ử ụ ế ệ ế ấ ”, Chính h u vi ộ t r t xúc đ ng v  ng i chi n sĩ trong

ươ

ặ ệ

ướ ố i ra lính.

t t ng c n  n l nh

ớ ườ ơ ớ ạ ồ ướ t m  hôi ế ừ ườ ầ i v ng trán

ả

ườ

ươ ấ

ễ ­ liên k t câu, nh n xét v  n i dung và ngh  thu t c a đo n th  “  trong “ Truy n Ki u ệ ậ ­ ề ) b ng m t đo n văn t ng phân h p ( 5 – 6 câu), trong đó có s mua Ki uề ” ( Truy n Ki u ừ ụ . d ng m t câu h i tu t ệ ậ Nh n xét v  ngh  thu t miêu t ­ ằ ệ ư ầ ” ( Truy n Ki u l u Ng ng Bích ừ ộ . m t câu h i tu t ề ề   ụ L c Vân Tiên c u Ki u Suy nghĩ v  nhân v t L c Vân Tiên trong đo n trích “   ­ ổ   ạ ằ ệ Nguy t Nga ” ­ Nguy n Đình Chi u) b ng m t đo n văn t ng ợ phân h p ( Kho ng 5 – 6 câu), trong đó có s  d ng ít nh t m t phép liên k t câu. ( Chú ý:   ng ti n liên k t câu). G ch chân t ữ ồ ­ ố ế kháng chi n ch ng Pháp: ử ạ ộ “ Ru ng n ng anh g i b n thân cày Gian nhà không, m c k  gió lung lay ế Gi ng n c g c đa nh  ng ớ Anh v i tôi bi ố S t run ng Áo anh rách vai ầ Qu n tôi có vài m nh vá ố ệ Mi ng c i bu t giá Chân không giày Th ự ắ ng nhau tay n m l y bàn tay ” ộ ả ơ

ạ ợ ủ ị ể ế ộ

ế ử ụ ườ ồ ữ ữ ẻ ộ ậ   ậ ạ t m t đo n văn ( kho ng 10 câu) theo cách l p lu n D a vào đo n th  trên, hãy vi ự ồ   ổ t ng phân h p trong đó có s  d ng phép th  và m t câu ph  đ nh đ  làm rõ s  đ ng ả c m, s  chia gi a nh ng ng i đ ng đ i.

ợ ế ủ ườ ổ ơ ­ i chi n sĩ lái xe:

ậ ồ t bom rung kính v  đi r i

ờ

ộ ậ

ế ộ ” ­ Ph m Ti n Du t) ậ ế ễ ạ ậ ị t m t đo n văn ( 10 câu) theo phép l p lu n di n d ch, trong đó có s ử

ế ả Kh  th  sau g i lên hình  nh c a ng ả “ Không có kính không ph i vì xe không có kính ỡ Bom gi ồ ồ Ung dung bu ng lái ta ng i ấ ẳ Nhìn đ t, nhìn tr i, nhìn th ng” ơ ề ể ( Trích “ Bài th  v  ti u đ i xe không kính ạ Em hãy vi ộ ụ d ng phép th  và m t câu có tình thái t ừ .

ề ủ ạ ­ Trong bài th  “ ơ Đoàn thuy n đánh cá ậ ” c a Huy C n, có đo n:

ụ “ Cá nh  cá chim cùng cá đé,

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

354

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ố ồ ấ

ở ạ

ộ ả ậ ế

ộ ễ ủ ề ử ụ ạ ừ ớ , v i câu ch  đ : “

ấ ề ự ộ ứ ẹ ậ   t m t đo n văn ( 8 – 10 câu) c m nh n v  đo n văn trên theo phép l p ỉ ớ   ị Ch  v i ẽ   ơ ấ

ươ

ệ ạ t có đo n:

ậ ấ ắ

ấ ậ ng”. ằ ủ ế ử ” c a B ng Vi ư ế t m y n ng m a ờ ế ậ

ữ

thói quen d y s m ượ

ươ ọ

ạ

ổ ỏ

ế ử

ủ ề ạ ả ộ

ế ử ấ ậ ổ ử ụ ậ

ừ ữ ạ Chú ý: G ch chân t

ậ ạ ộ ơ Cá song l p lánh đu c đen h ng ẫ Cái đuôi em qu y trăng vàng choé ướ c H  Long”. Đêm th : sao lùa n ề ạ Em hãy vi ậ lu n di n d ch, trong đó có s  d ng m t câu tình thái t ố b n câu th   y, Huy C n đã cho ta th y m t b c tranh kì thú v  s  giàu có và đ p đ ể ả ủ c a bi n c  quê h ­     Trong bài th  “ ơ B p l a ậ ờ “ L n đ n đ i bà bi ồ ụ M y ch c năm r i, đ n t n bây gi ậ ớ ẫ Bà v n gi ế ử ấ ồ Nhóm b p l a  p iu n ng đ m ắ ề Nhóm ni m yêu th ng, khoai s n ng t bùi ớ ẻ ồ Nhóm n i xôi g o m i s  chung vui ậ ả ữ Nhóm d y c  nh ng tâm tình tu i nh ạ Ôi kì l  và thiêng liêng ­ b p l a!” ả ế t m t đo n văn ( 8 – 10 câu) nêu c m nghĩ c a em v  hình  nh b p l a trong Hãy vi ợ ơ ạ đo n th  trên theo phép l p lu n t ng phân h p, trong đó có s  d ng ít nh t hai phép ế ế liên k t câu.(   ng  liên k t câu) ậ   ế t m t đo n văn ( kho ng 10 câu) phân tích đo n th  sau theo phép l p lu n

ộ ễ ả ỏ ừ :

ư ủ

ủ ừ ẹ

ỉ i

ẹ ư ẹ

ư ừ ủ

ằ ằ ạ Vi ­ ị di n d ch trong đó có m t câu h i tu t ẹ “ Em cu Tai ng  trên l ng m ờ ư Em ng  cho ngoan, đ ng r i l ng m ư ắ M  đang tr a b p trên núi Ka­l ỏ L ng núi thì to mà l ng m  nh ẹ ỏ Em ng  ngoan em đ ng làm m  m i ặ ờ ủ ắ ồ M t tr i c a b p thì n m trên đ i ư ẹ ặ ờ ủ M t tr i c a m , em n m trên l ng

ơ

ỡ ủ i, ng  ngoan a­ kay h i ẹ ươ ng làng đói

ườ ẹ ạ ắ ớ i…”

ủ ư ề ớ

ườ ườ ự ẹ ố i ru tr c ti p c a ng

ề ế ủ ề ấ i t ng l ậ ổ

i m . Hãy chép l ậ ạ ợ ươ ộ ủ ­ Ng  ngoan a­kay  ẹ ươ M  th ng a­kay, m  th ề ơ Con m  cho m  h t b p lên đ u ư Mai sau con l n phát m i Ka­l ẹ” c a Nguy n khoa Đi m là ­   Bài th  “ ơ Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m ữ ễ   ế   ự ờ ế ớ ế ấ ờ ằ l i ru tr c ti p i hát ru có ba khúc v i k t c u gi ng nhau, đ u k t thúc b ng l ế ạ   ộ ẹ ờ ạ ừ ủ i m  và vi t m t đo n c a ng ủ ờ ả văn ( 10 câu) theo phép l p lu n t ng phân h p v  c u trúc tình c m c a l i ru. Vi

t m t đo n văn quy n p có s  d ng ph ẹ ế ả ả ớ   ế ng pháp liên k t câu ( 8 ­ 10 câu), v i ơ Khúc hát ru nh ngữ

ử ụ ườ i m  Tà Ôi trong bài th  “  ễ ề ủ ư ề ớ ơ ạ ­ ủ ề đ  tài: C m nghĩ c a em v  hình  nh ng em bé l n trên l ng m ẹ” c a nhà th  Nguy n Khoa Đi m.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

355

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9

ả ầ ủ Hình  nh v ng trăng trong bài th  “

ạ ằ ế ễ ị

ỏ

ờ ủ ạ ắ ” sáng tác năm 1954, có đo n là l i c a nhân dân Vi ệ   t

ắ

ộ ề

ố

ữ ừ ề ầ   ơ Ánh trăng” c a Nguy n Duy mang nhi u t ng ễ ­ ộ   ý nghĩa. Em hãy làm rõ ý ki n trên b ng m t đo n văn di n d ch ( 10 – 12 câu), trong đó ừ .  có câu h i tu t Trong bài th  “  ơ Vi ệ t B c ­ ề ủ ắ B c nh n nh  cán b  mi n xuôi: ị “ Mình v  thành th  xa xôi ồ ữ ớ Nhà cao, còn nh  núi đ i n a chăng? ớ ả Ph  đông còn nh  b n làng ớ ả Sáng đèn, còn nh  m nh trăng gi a r ng?”

ễ ủ

ố ữ ( T  H u) ơ ủ ạ ạ ế ừ T  đo n th  c a T  H u và bài th  “  ủ ộ

ở ả

ặ ắ ữ ư “ Dù sáng tác  ễ ơ Ánh trăng” c a Nguy n Duy, em hãy   ạ   ươ ng   pháp   quy   n p ờ ể  hai th i đi m khác nhau,   ủ   ỡ ở ờ i nh n nh :  l

ố ơ ủ ỷ

ộ ạ ế ờ ẫ t m t đo n văn ( 8 – 10 câu) trong đó có s  d ng l

ệ ử ụ ắ ố ữ ả ể vi t   m t   đo n   văn   phát   bi u   c m   nghĩ   c a   mình   theo   ph ủ ề ớ ( kho ng 10 câu) v i câu ch  đ  sau:  ố ữ ầ nh ng nh ng v n th  c a T  H u và Nguy n Duy đã g p g   Hãy s ng ân tình thu  chung”. Vi ạ ế i d n gián ti p, phân tích   Làng” ( Kim Lân ) khi nghe

ả ượ t gian theo Tây” . ổ ủ ầ c tin “ c  cái làng D u Vi

ộ ạ ế ự ờ ẫ t m t đo n văn ( 8 – 10 câu) trong đó có s  d ng l

ướ Vi ạ

ầ ệ ượ ủ Vi c tin làng D u không ph i “

ộ

ụ ự ữ ẩ

ế Vi ờ ẫ i d n tr c ti p, phân tích nh ng ph m ch t t ượ ị ầ ẽ ắ ỉ ặ L ng l Sa Pa ng kiêm v t lí đ a c u trên đ nh Yên S n trong truy n ng n “ ử ụ ế i d n tr c ti p, phân tích   ắ “ Làng”  ( Kim Lân) khi  ệ ng c a ông Hai trong truy n ng n   ư ờ ồ ả t gian theo Tây i đ n. ” nh  l ậ ậ ổ ử  ợ t m t đo n văn ( 8 – 10 ) theo phép l p lu n t ng phân h p, trong đó có s ấ ố ẹ ủ   t đ p c a anh thanh niên làm công ệ ơ ” (

ễ ế ị t m t đo n văn di n d ch có s  d ng phép l p t

ộ ề ữ ễ ậ ớ

ẽ  Sa Pa ồ ẻ ậ ậ

ữ ặ L ng l ươ ng”. ẩ Tác ph m “

ẽ  Sa Pa ề i s ng, tâm h n c a con ng

ễ ” ( Nguy n Thành Long) và tác ph m “  ế ề ẻ ẹ ố ố t v  v  đ p trong l ấ ế ẩ ồ ủ ủ ể ả

ễ ằ ả ị ng , v i câu ch

ặ ừ ữ ớ ọ ắ ả

ưở ổ ủ ạ ờ ị

ủ ố t đo n văn t ng phân h p ( 10 câu) phân tích ý nghĩa c a hai tình hu ng trong

ợ ễ ổ c ngà ­ tâm tr ng lo âu, đau kh  c a ông Hai trong truy n ng n “  ệ đ ­ ả tâm tr ng h  hê sung s đ ạ ­ ế d ng l ậ tác khí t ễ Nguy n Thành Long). ả   ặ ừ ử ụ ạ  ng  ( 8 – 10 câu) nên c m Vi ­ ủ ặ ữ L ng l   ” ( Nguy n Thành Long) v i câu nghĩ c a em v  nh ng nhân v t trong “  ở ầ ị ồ ữ ữ m  đ u: “Đây là nh ng nhân v t, nh ng tâm h n trong tr o, bình d , h n h u và tràn   ậ ng p tình th Nh ng ngôi sao   ­ ệ   ườ xa xôi” ( Lê Minh Khuê) đ u vi t i Vi ề ẻ ẹ   ộ Nam trong lao đ ng và trong chi n đ u. Em hãy phát bi u c m nghĩ c a mình v  v  đ p ộ ủ  ạ đó b ng m t đo n văn di n d ch ( kho ng 10 câu), có dùng phép l p t ẻ ẹ ậ ề ủ đ :  ề “ V  đ p c a các nhân v t đ u mang màu s c lí t   ng, h  là hình  nh c a con ủ   ử ẻ ẹ ủ ệ ườ ng t Nam mang v  đ p c a th i kì l ch s  gian kh   hào hùng và lãng m n c a i Vi dân t c”.ộ ạ ế Vi ­ ế ượ truy n “ ệ Chi c l ” ( Nguy n Quang Sáng).

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

356

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ổ ươ ạ ế ử ụ ợ Vi t m t đo n văn t ng phân h p, có s  d ng ph

ề ậ ả ậ ả   ế ng pháp liên k t câu ( kho ng ẩ “ Chi cế

ộ ớ ề ủ ễ c ngà”

ủ  c a Nguy n Quang Sáng. ế ạ ­ 6 – 8 câu) v i đ  tài: C m nh n c a em v  nhân v t bé Thu trong tác ph m   ượ l ­

ộ

ỗ

ử ụ ợ ổ t m t đo n văn t ng phân h p ( 8 ­ 10 câu), trong đó có s  d ng phép

ơ ậ Trong bài th   “ ơ Con cò ” ( Ch  Lan Viên) có đo n: “ M t con cò thôi ẹ Con cò m  hát ộ ờ Cũng là cu c đ i  V  cánh qua nôi” ộ ế Em hãy vi ặ ừ ữ ả l p t

ủ ạ ạ i ru trong đo n th  trên. ươ ” c a Y Ph ng có đo n: ­

ườ i ắ ơ i

ạ ề ờ  ng , c m nh n v  l ớ Trong bài th  “ ơ Nói v i con ả ướ ớ i cha c t ướ ớ ẹ i m c t ế ạ c ch m ti ng nói ướ ớ ế i ti ng c c t ườ ồ i đ ng mình yêu l m con  ờ  cài nan hoa

ữ ấ “ Chân ph i b Chân trái b ộ ướ M t b Hai b Ng Đan l Vách nhà ken câu hát ừ R ng cho hoa ườ Con đ ng cho nh ng t m lòng”.

ậ ả ậ ộ ơ ạ ậ   t m t đo n văn ( 7 ­ 8 câu) c m nh n v  đo n th  trên, theo phép l p lu n

ấ ử ụ

ủ ­

ề ươ ắ c m t ễ ” c a Vi n Ph ướ ng trào n

ố

ậ ộ ơ ế ả ậ   t m t đo n văn ( 8 ­ 10 câu) c m nh n v  đo n th  trên, theo phép l p

ử ụ ề ế

ậ ủ ướ ạ ế ề Hãy vi ễ ế ị di n d ch, trong đó s  d ng ít nh t hai phép liên k t câu. Bài th  “ ơ Vi ng lăng Bác ạ ế ng có đo n: ươ ề “ Mai v  mi n Nam th ố Mu n làm con chim hót quanh lăng Bác ố ả ươ Mu n làm đoá hoa to  h ng đâu đây ế ố Mu n là cây tre trung hi u ch n này” ạ Hãy vi ị ễ t đo n văn c m nh n c a em tr

ả ồ ế ề ậ

ế ố ớ ị ế ạ ế ủ t c a nhân dân mi n Nam   ễ   ậ ”, theo phép l p lu n di n ừ ng pháp liên k t câu. ( Chú ý: G ch chân t

ạ ủ ị ả ữ ượ ử ụ c s  d ng làm ph ế ạ ậ ộ ố ố ủ

ệ ươ ng ti n liên k t câu). ả Vi ng Đ nh trong truy n “ ậ   ồ i s ng, tâm h n c a nhân v t   ” ( Lê Minh Khuê), theo phép l pậ

Nh ng ngôi sao xa xôi ế ử ụ

ả ễ ộ Vi ạ   ả ng pháp di n d ch ( kho ng 6 – 8 câu), trong đo n

ệ t m t đo n văn c m nh n v  v  đ p trong l ị ữ ạ t m t đo n văn theo ph ừ ế ử ụ ạ ộ ị ủ ạ ơ ạ ậ ấ lu n di n d ch, trong đó có s  d ng ít nh t hai phép liên k t câu. ­  Vi c lòng kính yêu tha thi ơ Vi ng lăng Bác  đ i v i ch  t ch H  Chí Minh trong bài th  “  ươ d ch ( kho ng 10 câu) trong đó có dùng ph ế ng  đ ề ẻ ẹ ­ ươ Ph ậ lu n quy n p trong đó có s  d ng phép th  ( kho ng 10 câu). ­ văn có s  d ng m t câu h i tu t ươ , phân tích ý nghĩa c a đo n th  sau:

ỏ ườ ầ “ Mùa xuân ng i c m súng

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

357

Tµi liÖu båi dìng m«n ng÷ v¨n 9 ư t đ y quanh l ng ậ i ra tr n ạ ng m

c b n ngàn năm

ư c nh  vì sao

ướ ắ ầ ộ L c gi ườ Mùa xuân ng ộ ươ ả L c tr i dài n ấ ả ư ố ả T t c  nh  h i h ấ ả ư T t c  nh  xôn xao… ấ ướ ố Đ t n ấ ả V t v  và gian lao ấ ướ Đ t n ứ C  đi lên phía tr c”.

ả ế ­ t:

ế ế ế Vi ng lăng Bác t: ng vi

ươ ễ ”, Vi n Ph ướ ng trào n

ố

ệ ố ỏ

ờ ộ ầ ể ừ ả ộ

ạ ễ ằ ộ

ệ

ươ ườ ả

ế ậ ố ế ng ti n liên k t câu).  ế   i lính trong kháng chi n ế ề  ạ t v ” ( Ph m Ti n Du t) vi

ườ i lính trong kháng chi n ch ng Mĩ. ­ ch ng Pháp, bài th  “  ả hình  nh ng

( Trích “ Mùa xuân nho nhỏ” – Thanh H i)ả Trong bài th  “ ơ Mùa xuân nho nhỏ”, Thanh H i vi “ Ta làm con chim hót ộ Ta làm m t nhành hoa”. ươ K t thúc bài “  ắ ề ề “ Mai v  mi n Nam th c m t Mu n làm con chim hót quanh lăng Bác”. ả ế ề ề ủ ề ướ   ư ơ ủ t v  đ  tài khác nhau nh ng có chung ch  đ :  c Hai bài th  c a hai tác gi  vi ượ ị ườ c góp ph n dù nh  bé vào ng, bình d  mu n đ   nguy n chân thành, khiêm nh ơ ủ   ạ ế t m t đo n văn phát bi u c m nghĩ c a cu c đ i chung. T  hai đo n th  trên, vi ả ị ạ   em b ng m t đo n văn di n d ch kho ng 8 – 10 câu, trong đó có dùng phép liên ữ ạ ừ ữ ế  ng  dùng làm ph k t câu. ( Chú ý: G ch chân nh ng t ồ ế ề ữ Bài th  “ ơ Đ ng chí  ” ( Chính H u) vi t v  hình  nh ng ơ ề ể ơ Bài th  v  ti u đ i xe không kính ế ễ ử ụ ế ạ ng pháp liên k t câu, v

t m t đo n văn di n d ch, có s  d ng ph ườ ớ ơ ủ ề “ Hình t

ừ ữ ơ

ộ ố ộ ươ ị i lính qua hai bài th  trên, v i câu ch  đ :  ờ ẽ ủ ố ụ ồ ừ ườ ữ ẹ

ế ề  Em hãy vi ộ ộ   ượ ả ng anh b  đ i hình  nh ng ấ ẩ ố trong th  ca th i kì ch ng Pháp và ch ng Mĩ v a mang nh ng ph m ch t chung   ộ   ế ứ h t s c đ p đ  c a ng i lính C  H  v a có nh ng nét cá tính riêng khá đ c đáo”.

Gi¸o viªn biªn so¹n: Hoµng ViÖt Dòng – Trêng THCS Yªn PHó

358