1
ĐẠI HC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HC SƯ PHM
PGS.TS ĐỖ HNG THÁI
TÀI LIU HƯỚNG DN
DY HC TÍCH HP TRONG DY HC
LCH S TRƯỜNG TRUNG HC PH THÔNG
(Sn phm ca đề tài Khoa hc và công ngh cp B trng đim
Mã s: B2010-TN03-30TĐ)
Thái Nguyên, 2011
ĐẠI HC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HC SƯ PHM
Đề tài Khoa hc và công ngh cp B trng đim
HÌNH THÀNH NĂNG LC DY HC TÍCH HP CHO
GIÁO VIÊN TRUNG HC PH THÔNG
Mã s: B2010-TN03-30TĐ
Ch nhim đề tài: PGS.TS Nguyn Phúc Chnh
Tham gia thc hin đề tài:
1. PGS.TS Nguyn Như t - PPGD Sinh hc
2. PGS.TS Nguyn Văn Khi - PPGD Vt Lý
3. PGS.TS Đỗ Hng Thái - PPGD Lch s
4. TS Hoàng Hu Bi - PPGD Ng Văn
5. TS Hoàng Th Chiên - PPGD Hoá hc
6. Ths Tô Anh Tun - PPGD Địa lý
7. Ths Ngô Giang Nam - Thưđề tài
Thái Nguyên, 2011
2
MC LC
Chương 1. TNG QUAN V TÍCH HP TRONG DY HC LCH S
1.1.Tích hp trong định hướng giáo dc ...................................................................... 1
1.2. Tích hp kiến thc trong chương trình và sách giáo khoa lch s......................... 3
Chương 2. TÍCH HP TÀI LIU VĂN HC TRONG DY HC LCH S
2.1. V trí, ý nghĩa ca tài liu văn hc trong dy hc lch s ..................................... 8
2.2. Phương pháp s dng tài liu văn hc trong dy hc lch s ............................... 13
Chương 3. TÍCH HP TÀI LIU ĐỊA LÝ TRONG DY HC LCH S
3.1. S dng bn đồ tích hp kiến thc địa lý để lun gii ni dung lch s ............... 27
3.2. S dng kiến thc địa lý giúp hc sinh khc sâu kiến thc bài hc lch s ......... 29
3.3. S dng bn đồ giúp hc sinh hiu rõ quan đim lch s ..................................... 30
3.4. S dng bn đồ giúp hc sinh hiu rõ din biến s kin lch s .......................... 32
3.5. S dng kiến thc địa lý trong dy hc lch s thc địa ................................... 35
Chương 4. TÍCH HP TÀI LIU LCH S ĐỊA PHƯƠNG TRONG DY HC
LCH S
4.1. Tích hp tài liu địa phương trong dy hc lch s .............................................. 40
4.2. Tích hp kiến thc địa phương trong thc hành lch s ....................................... 45
4.3. Tích hp các tài liu lch s địa phương, tài liu văn hc, tài liu địa lí .............. 51
Chương 5. TÍCH HP GIÁO DC BO V MÔI TRƯỜNG TRONG DY HC
LCH S
5.1. Khái quát v tích hp giáo dc môi trường trong dy hc lch s ........................ 69
5.2. Yêu cu v ni dung giáo dc bo v môi trường ................................................ 70
5.3. Nguyên tc tích hp kiến thc giáo dc bo v môi trường ................................. 73
5.4. Hình thc, phương pháp giáo dc bo v môi trường trong dy hc LS .............. 73
5.5. Gii thiu giáo án tích hp giáo dc môi trường trong dy hc lch s ............... 75
KT LUN .................................................................................................................. 100
3
Chương 1
TNG QUAN V TÍCH HP TRONG DY HC LCH S
1.1 Tích hp trong định hướng giáo dc
Trong nhng năm gn đây xut hin thut ng “tích hp”-tương đương
vi các t “intégration” (tiếng Pháp) hay “intergation” (tiếng Anh). Thut ng
“tích hp” mang nhng ni dung khác nhau trong các lĩnh vc khoa hc
(sinh, toán hc, triết hc, giáo dc hc…). T đin bách khoa toàn thư Xô viết
định nghĩa, “tích hp là mt khái nim ca lí thuyết h thng, ch trng thái
liên kết các phn t riêng r thành cái toàn th, cũng như quá trình dn đến
trng thái này”.
Dưới góc độ giáo dc hc, tích hp (Intergration) được hiu là s kết
hp mt cách hu cơ, có h thng các kiến thc trong mt môn hc hoc gia
các môn hc thành mt ni dung thng nht.
Tư tưởng tích hp giáo dc, th hin vic xây dng chương trình dy
hc ca nhiu nước t nhng năm 60 ca thế k XX và ngày càng được áp
dng rng rãi. mc độ cao có th tích hp các môn hc (vt lí, hóa hc,
sinh hc) thành mt môn chung-môn khoa hc t nhiên, hoc tích hp các
môn lch s, văn hc, địa lí... thành môn khoa hc xã hi nhân văn. Nhng
môn tích hp này là môn mi ch không phi là ghép các môn riêng r vi
nhau, vn gi v trí độc lp trong mt môn chung.
mc độ va, các môn gn nhau, được ghép trong mt môn chung
nhưng vn gi v trí độc lp và ch tích hp các phn trùng nhau. Ví d,
trong môn văn, s, địa, vic nghiên cu các nước c đại (Hi Lp, La Mã, Ai
Cp, n Độ, Trung Quc…) hoc khi hc v “s phát trin khoa hc-kĩ thut,
văn hc, ngh thut thi cn đại”, “s phát trin ca cách mng khoa hc-kĩ
thut t sau chiến tranh thế gii th II” giáo viên hướng dn hc sinh tìm hiu
4
v các vn đề này góc độ lch s vi s tích hp kiến thc tng hp trên
nhiu lĩnh vc t nhiên và xã hi.
Đim ni bt ca xu hướng giáo dc hin đại trên thế gii là mi hot
động giáo dc đều hướng vào người hc dưạ trên nn kiến thc được tích hp
t nhiu môn khoa hc liên ngành, nhng giá tr nhân văn được đặc bit quan
tâm. Điu này đựơc th hin qua vic phân lung hc sinh theo s thích cá
nhân, ly năng khiếu ca hc sinh làm cơ s bi dưỡng hng thú, say mê, phát
huy tính tích cc t giác, nâng cao hiu qu dy hc. Vi triết lí“giáo dc dành
cho mi người”, Mĩ và Ôxtrâylia là 2 quc gia thc hin vic dy hc theo
hướng đa dng hóa các phương pháp nhm đáp ng mi đối tượng đến t nhiu
nơi trên thế gii, có nn văn khóa khác bit và trình độ khác nhau trong cùng
lp hc. Đầu ra ca sn phm đào to đạt chun quc tế có th thích ng vi
mi th trường lao động toàn cu. Các nước này tiến hành đào to theo tín ch
t trường trung hc ph thông. Sau khi hc xong chương trình giáo dc cơ bn
(Khong 9 năm ), hc sinh có th hc các tín ch theo s thích, năng khiếu ca
riêng mình ngay t cp THPT để to cơ s cho vic hc tp tiếp theo bc đại
hc. Mt s nước khác vn cho hc sinh hc chung chương trình các lp đầu
cp THPT, ch tiến hành phân ban lp cui cp. Chng hn, Cng hoà Pháp
tiến hành phân ban t lp 11, Trung quc, Nga ch phân ban lp cui cp sau
khi đã hoàn tt chương trình chung lp dưới.
Khu vc Bc Âu, nơi mà người dân được hưởng các phúc li xã hi ưu
vit vào hàng bc nht thế gii, có mc sng cao và n định nhiu thp niên
qua, đã duy trì mt nn giáo dc thoáng đãng, ci m và linh hot. Thu Đin
đã cho phép hc sinh hc các tín ch theo kh năng, trình độ mi người,
không b ràng buc v thi gian. Vì l đó, có hc sinh hoàn thành chương
trình THPT trong 2 năm, có hc sinh hoàn thành trong 4 năm, thm chí hc
sinh còn có th la chn thi đim thi thích hp vi mình. Vi cách đào to
như vy, vic thi c không to ra áp lc nng n v tâm lý đối vi hc sinh,
5