A. M ĐUỞ Ầ
1. B I C NH C A Đ TÀIỐ Ả Ủ Ề
Hi n nay, đt n c chúng ta đang trong quá trình h i nh p kinh t - xã h i, đyệ ấ ướ ộ ậ ế ộ ẩ
m nh quá trình công nghi p hóa – hi n đi hóa và h i nh p qu c t . Vì v y vi c đàoạ ệ ệ ạ ộ ậ ố ế ậ ệ
t o ra nh ng th h nhân l c phát tri n toàn di n là yêu c u hàng đu c a n n giáoạ ữ ế ệ ự ể ệ ầ ầ ủ ề
d c n c ta nh m đáp ng hai nhi m v chi n lu c c a cách m ng Vi t Nam . M tụ ướ ằ ứ ệ ụ ế ộ ủ ạ ệ ộ
trong nh ng bi n pháp đ đáp ng đc yêu c u trên chính là đi m i ph ng phápữ ệ ể ứ ượ ầ ổ ớ ươ
d y h c.ạ ọ
M t khác, cùng v i s phát tri n m nh m c a khoa h c công ngh hi n điặ ớ ự ể ạ ẽ ủ ọ ệ ệ ạ
thì vi c ng d ng công ngh thông tin, trong đó có vi c s d ng các ph n m m ph cệ ứ ụ ệ ệ ử ụ ầ ề ụ
v cho quá trình d y và h c c a giáo viên và h c sinh là m t yêu c u t t y u nh t làụ ạ ọ ủ ọ ộ ầ ấ ế ấ
v i b môn Giáo d c Qu c phòng, an ninh (GDQPAN).ớ ộ ụ ố
2. LÍ DO CH N Đ TÀIỌ Ề
Tr i qua nhi u giai đo n phát tri n c a đt n c, đ đáp ng yêu c u vả ề ạ ể ủ ấ ướ ể ứ ầ ề
nhi m v gi ng d y và giáo d c c a b môn giáo d c qu c phòng, an ninhệ ụ ả ạ ụ ủ ộ ụ ố
(GDQPAN ) trong h th ng giáo d c c p h c trung h c ph thông (THPT).ệ ố ụ ở ấ ọ ọ ổ
Nh ng năm qua, môn h c GDQPAN th t s đã có nhi u tác đng tích c c vàữ ọ ậ ự ề ộ ự
hi u qu thi t th c trong vi c giáo d c các th h tr c a đt n c. Môn h cệ ả ế ự ệ ụ ế ệ ẻ ủ ấ ướ ọ
GDQPAN đã ngày càng gi m t v trí quan tr ng đc bi t trong ch ng trìnhữ ộ ị ọ ặ ệ ươ
c a c p h c THPT. Ngoài vi c cung c p ki n th c cho h c sinh nh nh ng mônủ ấ ọ ệ ấ ế ứ ọ ư ữ
h c khác, môn GDQPAN còn góp ph n to l n trong vi c b i d ng t t ngọ ầ ớ ệ ồ ưỡ ư ưở
tình c m cho các em: bi t yêu th ng, t hào dân t c, lòng nhân ái, tôn tr ng lả ế ươ ự ộ ọ ẽ
ph i, lòng căm ghét cái x u, b c đu có nh ng chính ki n nh t đnh v v n đả ấ ướ ầ ữ ế ấ ị ề ấ ề
chính tr và s phát tri n ph n vinh c a đt n c.ị ự ể ồ ủ ấ ướ
Trong đi u 28 c a Lu t Giáo d c 2005 đã nêu rõ: “Ph ng pháp giáo d c phề ủ ậ ụ ươ ụ ổ
thông ph i phát huy tính tích c c, t giác, ch đng, sáng t o c a h c sinh; phù h pả ự ự ủ ộ ạ ủ ọ ợ
v i đc đi m c a t ng l p h c, môn h c; b i d ng ph ng pháp t h c, kh năngớ ặ ể ủ ừ ớ ọ ọ ồ ưỡ ươ ự ọ ả
làm vi c theo nhóm; rèn luy n k năng v n d ng ki n th c vào th c ti n; tác đngệ ệ ỹ ậ ụ ế ứ ự ễ ộ
đn tình c m, đem l i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh”. Trong ho t đng d yế ả ạ ề ứ ọ ậ ọ ạ ộ ạ
1
h c, phát tri n t duy cho h c sinh có th đc coi là m c tiêu hàng đu c a quá trìnhọ ể ư ọ ể ượ ụ ầ ủ
d y h c. Cùng v i s phát tri n c a th i đi, th c đo quan tr ng cho năng l c sángạ ọ ớ ự ể ủ ờ ạ ướ ọ ự
t o c a m i ng i trong n n kinh t tri th c chính là t c đ t duy, kh năng chuy nạ ủ ỗ ườ ề ế ứ ố ộ ư ả ể
hóa thông tin thành ki n th c và t ki n th c t o ra giá tr , t o ra s n ph m d ch v .ế ứ ừ ế ứ ạ ị ạ ả ẩ ị ụ
Hi n nay, ph ng pháp d y h c theo ki u “đc – chép”, “nhìn – chép” hay áp đt m tệ ươ ạ ọ ể ọ ặ ộ
chi u t ng i d y đn ng i h c không còn phù h p n a, mà c n ph i áp d ngề ừ ườ ạ ế ườ ọ ợ ữ ầ ả ụ
nh ng ph ng pháp d y h c có tính linh đng cáo h n nh ng d ng công ngh thôngữ ươ ạ ọ ộ ơ ư ứ ụ ệ
tin, Elearning, b n đ t duy, làm vi c nhóm… nh m phát huy tính tích c c c a h cả ồ ư ệ ằ ự ủ ọ
sinh.
Trong các ph ng pháp d y h c trên, vi c s d ng b n đ t duy g n v i n iươ ạ ọ ệ ử ụ ả ồ ư ắ ớ ộ
dung bài h c s giúp h c sinh có th n m n i dung m t bài h c, m t ch đ theoọ ẽ ọ ể ắ ộ ộ ọ ộ ủ ề
m ch logic c a ki n th c b ng cách k t h p vi c s d ng đng th i hình nh, đngạ ủ ế ứ ằ ế ợ ệ ử ụ ồ ờ ả ườ
nét, màu s c, ch vi t v i s t duy tích c c. Do đó, vi c l p b n đ t duy s giúpắ ữ ế ớ ự ư ự ệ ậ ả ồ ư ẽ
phát huy đc t i đa kh năng sáng t o c a m i ng i, giúp h c sinh ti p thu ki nượ ố ả ạ ủ ỗ ườ ọ ế ế
th c m t cách linh ho t h n. Đc bi t, đi v i các bài h c lý thuy t trong ch ngứ ộ ạ ơ ặ ệ ố ớ ọ ế ươ
trình GDQPAN, các n i dung m i bài h c có m i quan h nhân – qu và liên quanộ ở ỗ ọ ố ệ ả
m t thi t v i nhau. S d ng b n đ t duy khi d y h c ph n này s giúp h c sinhậ ế ớ ử ụ ả ồ ư ạ ọ ở ầ ẽ ọ
có đc m t t duy logic, li n m ch và s d hi u, d nh h n khi ti p thu bài h c. ượ ộ ư ề ạ ẽ ễ ể ễ ớ ơ ế ọ
D y h c GDQPAN theo các h ng đi truy n th ng đã mang đn hi u qu nh tạ ọ ướ ề ố ế ệ ả ấ
đnh. Tuy v y, vi c m nh d n tìm tòi, ng d ng nh ng thành t u khoa h c các lĩnhị ậ ệ ạ ạ ứ ụ ữ ự ọ ở
v c khác nhau vào d y h c cũng là m t c h i đ nâng cao h n n a ch t l ng h cự ạ ọ ộ ơ ộ ể ơ ữ ấ ượ ọ
t p c a h c sinh, đc bi t là ng d ng công ngh thông tin ph c v cho quá trình d yậ ủ ọ ặ ệ ứ ụ ệ ụ ụ ạ
h c. Xu t phát t các lí do trên cùng v i quan đi m cho r ng có th s d ng b n đ tọ ấ ừ ớ ể ằ ể ử ụ ả ồ ư
duy vào d y h c nh m t công c , ph ng ti n giúp quá trình d y h c tr nên sinhạ ọ ư ộ ụ ươ ệ ạ ọ ở
đng, phong phú h n, tôi ch n đ tài “ộ ơ ọ ề Thi t k b n đ t duy b ng ph n m mế ế ả ồ ư ằ ầ ề
Edraw MindMaster trong d y h c m t s bài lý thuy t môn Giáo d c Qu c phòng,ạ ọ ộ ố ế ụ ố
an ninh b c THPTậ” làm đ tài nghiên c u.ề ứ
2
3. M C TIÊU VÀ NHI M V NGHIÊN C UỤ Ệ Ụ Ứ
3.1. M c tiêu nghiên c uụ ứ
Xác đnh kh năng thi t k b n đ t duy b ng ph n m m Edraw MindMasterị ả ế ế ả ồ ư ằ ầ ề
d y h c m t s bài lý thuy t trong môn Giáo d c qu c phòng, an ninh THPT nh mạ ọ ộ ố ế ụ ố ằ
góp ph n nâng cao hi u qu d y h c b môn GDQPAN tr ng THPT.ầ ệ ả ạ ọ ộ ở ườ
3.2. Nhi m v nghiên c uệ ụ ứ
- Nghiên c u c s lí lu n và th c ti n v thi t k và s d ng b n đ t duyứ ơ ở ậ ự ễ ề ế ế ử ụ ả ồ ư
b ng ph n m m Edraw MindMaster trong d y h c m t s bài lý thuy t trong mônằ ầ ề ạ ọ ộ ố ế
Giáo d c qu c phòng, an ninh THPT.ụ ố
- Thi t k b n đ t duy b ng ph n m m Edraw MindMasterế ế ả ồ ư ằ ầ ề trong d y m t sạ ộ ố
bài lý thuy t trong môn Giáo d c qu c phòng, an ninh THPT; đa ra các ph ng phápế ụ ố ư ươ
s d ng b n đ t duy trong quá trình d y h c.ử ụ ả ồ ư ạ ọ
- Ti n hành th c nghi m s ph m.ế ự ệ ư ạ
4. GI I H N NGHIÊN C UỚ Ạ Ứ
4.1. Gi i h n v n i dung nghiên c uớ ạ ề ộ ứ
Đ tài t p trung thi t k ề ậ ế ế và s d ng b n đ t duy b ng ph n m m ử ụ ả ồ ư ằ ầ ề Edraw
MindMaster trong d y h c ạ ọ m t s bài lý thuy t trong môn Giáo d c qu c phòng, anộ ố ế ụ ố
ninh THPT.
4.2. Gi i h n v ph m vi nghiên c uớ ạ ề ạ ứ
Đ tài ch nghiên c u t i tr ng THPT n i tác gi công tác.ề ỉ ứ ạ ườ ơ ả
5. PH NG PHÁP NGHIÊN C UƯƠ Ứ
5.1. Nhóm ph ng pháp nghiên c u lí thuy tươ ứ ế
- Ph ng pháp phân tích, t ng h p: Chúng tôi s d ng ph ng pháp này theoươ ổ ợ ử ụ ươ
h ng thu th p, phân tích, t ng h p các tài li u có liên quan đnướ ậ ổ ợ ệ ế thi t k ế ế và s d ngử ụ
b n đ t duy b ng ph n m m ả ồ ư ằ ầ ề Edraw MindMaster trong d y h c GDQPAN.ạ ọ
- Ph ng pháp phân lo i, h th ng: Sau khi thu th p, t ng h p các tài li u, tôiươ ạ ệ ố ậ ổ ợ ệ
ti p t c ti n hành phân lo i, h th ng các tài li u theo các v n đ c n nghiên c u c aế ụ ế ạ ệ ố ệ ấ ề ầ ứ ủ
đ tài.ề
3
5.2. Nhóm ph ng pháp th c ti nươ ự ễ
- Ph ng pháp quan sát khoa h c: Tôi ti n hành đn d gi , tham gia các ho tươ ọ ế ế ự ờ ạ
đng giáo d c và gi ng d y t i tr ng đ thu th p thông tin c n thi t cho đ tài.ộ ụ ả ạ ạ ườ ể ậ ầ ế ề
- Ph ng pháp đi u tra: Tôi s d ng ph ng pháp này theo h ng đi u tra giáoươ ề ử ụ ươ ướ ề
viên và h c sinh thông qua phi u đi u tra. Ngoài ra, tôi cũng ti n hành ph ng v n, l yọ ế ề ế ỏ ấ ấ
ý ki n c a các giáo viên và h c sinh v v n đ ế ủ ọ ề ấ ề thi t k ế ế và s d ng b n đ t duyử ụ ả ồ ư
b ng ph n m m ằ ầ ề Edraw MindMaster trong d y h c ạ ọ GDQPAN.
- Ph ng pháp th c nghi m: Sau khi nghiên c u xong đ tài, tôi ti n hành tươ ự ệ ứ ề ế ổ
ch c th c nghiứ ự m t i m t s l p 12 trên đa bànệ ạ ộ ố ớ ị nh m xác đnh tính kh thi c a đ tài.ằ ị ả ủ ề
5.3. Nhóm ph ng pháp toán h c th ng kêươ ọ ố
Chúng tôi s d ng nhóm ph ng pháp này khi ti n hành x lí k t qu đi u traử ụ ươ ế ử ế ả ề
th c tr ng c a ự ạ ủ thi t k ế ế và s d ng b n đ t duy b ng ph n m m ử ụ ả ồ ư ằ ầ ề Edraw MindMaster
trong d y h c GDQPANạ ọ . Sau đó, chúng tôi cũng s d ng nhóm ph ng pháp này khiử ụ ươ
x lí k t qu th c nghi m đ tài.ử ế ả ự ệ ề
6. ĐÓNG GÓP D KI N C A Đ TÀIỰ Ế Ủ Ề
K t qu sáng ki n giúp giáo viên và h c sinh h ng thú h n trong ho t đng d y vàế ả ế ọ ứ ơ ạ ộ ạ
h c đc bi t là đáp ng đc công đi m i ph ng pháp d y và h c hiên nay.ọ ặ ệ ứ ượ ổ ớ ươ ạ ọ M tặ
khác, đ tài cũng h ng d n c th các b c thi t k b n đ t duy b ng ph n m mề ướ ẫ ụ ể ướ ế ế ả ồ ư ằ ầ ề
Edraw MindMaster, qua đó giúp cho GV cũng nâng cao kĩ năng ng d ng công nghứ ụ ệ
thông tin vào trong d y h c.ạ ọ
Sáng ki n có th đc các tr ng THPT khác trên đa bàn t nh nghiên c u và v n d ngế ể ượ ườ ị ỉ ứ ậ ụ
phù h p trong d y h c các đi t ng t ng ng.ợ ạ ọ ố ượ ươ ứ
B. GI I QUY T V N ĐẢ Ế Ấ Ề
CH NG 1. C S LÍ LU N VÀ TH C TI N C A VI C THI T K B N ĐƯƠ Ơ Ở Ậ Ự Ễ Ủ Ệ Ế Ế Ả Ồ
T DUY B NG PH N M M EDRAW MINDMASTER TRONG D Y H CƯ Ằ Ầ Ề Ạ Ọ
M T S BÀI LÝ THUY T MÔN GDQPAN THPTỘ Ố Ế
1.1. Quan ni m v b n đ t duy và b n đ t duy trong d y h c GDQPANệ ề ả ồ ư ả ồ ư ạ ọ
1.1.1. Quan ni m v b n đ t duyệ ề ả ồ ư
1.1.1.1. Khái ni m b n đ t duyệ ả ồ ư
4
B n đ t duy (Mindmap) là m t hình th c ghi chép s d ng màu s c và hìnhả ồ ư ộ ứ ử ụ ắ
nh, đ m r ng và đào sâu các ý t ng. gi a b n đ là m t ý t ng hay hình nhả ể ở ộ ưở Ở ữ ả ồ ộ ưở ả
trung tâm. Ý t ng hay hình nh trung tâm này s đc phát tri n b ng cách nhánhưở ả ẽ ượ ể ằ
t ng tr ng cho nh ng ý chính và đu đc n i v i ý t ng trung tâm.ượ ư ữ ề ượ ố ớ ưở
Nh v y, v i m t b n đ t duy, m t danh sách dài nh ng thông tin đn đi uư ậ ớ ộ ả ồ ư ộ ữ ơ ệ
có th bi n thành m t b n đ đy màu s c, sinh đng, d nh , đc t ch c ch tể ế ộ ả ồ ầ ắ ộ ễ ớ ượ ổ ứ ặ
ch . Nó k t h p nh p nhàng v i c ch ho t đng t nhiên c a b não. Vi c nh vàẽ ế ợ ị ớ ơ ế ạ ộ ự ủ ộ ệ ớ
g i l i thông tin sau này s d dàng, đáng tin c y h n so v i khi s d ng k thu t ghiợ ạ ẽ ễ ậ ơ ớ ử ụ ỹ ậ
chép truy n th ng.ề ố
1.1.1.2. Cách đc b n đ t duyọ ả ồ ư
Các ph ng pháp ghi chép thông th ng th ng xu t phát t trái sang ph i, tươ ườ ườ ấ ừ ả ừ
trên xu ng d i theo ki u truy n th ng. Đi v i b n đ t duy, n i dung chính đcố ướ ể ề ố ố ớ ả ồ ư ộ ượ
vi t – v t trung tâm di chuy n ra ngoài theo các nhánh khác nhau. Tùy theo s s pế ẽ ừ ể ự ắ
x p c a ng i v chúng ta s l n l t đc n i dung các nhánh t nhánh l n đnế ủ ườ ẽ ẽ ầ ượ ọ ộ ừ ớ ế
nhánh nh mà không tuân theo quy lu t truy n th ng.ỏ ậ ề ố
1.1.1.3. M t s l u ý khi v b n đ t duyộ ố ư ẽ ả ồ ư
M t b n đ t duy ho t đng gi ng nh cách mà b não chúng ta ho t đng.ộ ả ồ ư ạ ộ ố ư ộ ạ ộ
M c dù, b não có th x lý h u h t các s ki n ph c t p, song nó l i d a trên cácặ ộ ể ử ầ ế ự ệ ứ ạ ạ ự
nguyên t c h t s c đn gi n. Đó là lý do t i sao, t o ra các b n đ t duy l i d dàngắ ế ứ ơ ả ạ ạ ả ồ ư ạ ễ
và thú v , b i vì chúng theo nhu c u s n có và năng l c ti m tàng c a b não chị ở ầ ẵ ự ề ủ ộ ứ
không ph i là đi l p v i chúng. Khi t o các b n đ t duy chúng ta ph i l u ý nh ngả ố ậ ớ ạ ả ồ ư ả ư ữ
v n đ sau:ấ ề
- B t đu t trung tâm c a m t t gi y tr ng và kéo sang m t bên. B i vì b tắ ầ ừ ủ ộ ờ ấ ắ ộ ở ắ
đu t trung tâm cho b não, s t do đ tr i r ng m t cách ch đng và đ th hi nầ ừ ộ ự ự ể ả ộ ộ ủ ộ ể ể ệ
phóng khoáng h n, t nhiên h n.ơ ự ơ
- Dùng m t hình nh hay b c tranh cho ý t ng trung tâm vì m t hình nh cóộ ả ứ ưở ộ ả
giá tr t ng đng c nghìn t và giúp ta s d ng trí t ng t ng c a mình.ị ươ ươ ả ừ ử ụ ưở ượ ủ
- Luôn s d ng màu s c b i vì màu s c cũng có tác d ng kích thích não nhử ụ ắ ở ắ ụ ư
hình nh. Màu s c mang đn cho b n đ t duy nh ng rung đng c ng h ng, mangả ắ ế ả ồ ư ữ ộ ộ ưở
l i s c s ng và năng l ng vô t n cho t duy sáng t o và nó cũng th t vui m t.ạ ứ ố ượ ậ ư ạ ậ ắ
5
