Tiểu luận Bệnh cây đại cương: Bệnh hại do nấm gây ra trên cây trồng

ƯỜ Ạ Ọ TR NG Đ I H C AN GIANG

Ệ KHOA NÔNG NGHI P & TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Ạ ƯƠ Ệ MÔN : B NH CÂY Đ I C NG

Nhóm 1­ DH12BT1

Bài báo cáo

Ồ

Ạ

Ấ

Ệ

B NH H I DO N M GÂY RA TRÊN CÂY TR NG

Ng ườ ướ i h ẫ ng d n:

Ị ƯỚ ƯƠ Ths: VÕ TH  H NG D NG

Danh sách nhóm 1­ DH12BT1:

ỳ Hu nh Bá Di

ố ả ỳ Hu nh Qu c B o

ướ Mai Ph c Bình

ư ồ Lê Cao Nh  B n

ễ ả Nguy n Văn Minh C nh

ọ ễ ị Nguy n Th  Ng c Châu

ố ệ Tri u Qu c Công

1

ễ Nguy n Khoa Duy

ạ

ấ

ệ

ươ

ự ng th c

ệ ạ Pyricularia oryzae Cav. Et Bri. )

ổ ế ạ ộ

ạ ướ ồ ế ơ ề ấ    nh t    nhi u n i trên

c tr ng lúa trên th  gi ệ ấ ọ ở

1. B nh n m h i trên cây l ạ 1.1. B nh Đ o ôn h i lúa ( ữ ệ ạ ọ ế ớ i. B nh phá ho i nghiêm tr ng  ế ớ ệ ấ t Nam và th  gi

ệ B nh đ o ôn là m t trong nh ng b nh ph  bi n và gây h i có ý nghĩa kinh t ở ệ  các n ướ n c ta. B nh n m quan tr ng nh t trên lúa ở i. Vi

ứ

ệ ạ ế ừ ờ ạ ở ẹ b  lá, lá, lóng th i kì sinh m  đ n lúa chín và gây h i

ỏ ạ ầ

ồ ặ ừ ự ầ ặ ặ ế ệ hình thoi, màu nâu h ng ho c vàng. Khi b nh n ng, t ng đám v t b nh k

ặ ế ể

ờ ế ầ ể ặ ấ

ạ ạ ố

ỏ ẫ ả ầ ạ ế ệ ữ

ế ệ ạ ặ ố

ố ư Ở ố ỏ ầ ị ả ứ ấ ế ệ ụ ặ ầ

ể ị ệ ạ ề ứ ế

ớ ệ ệ ớ ị

ế ệ ộ ế ệ ệ ắ ổ

ệ 1.1.1. Tri u ch ng ể B nh có th  phát sinh t ạ ổ thân, c  bông, gié và h t. ệ ạ B nh trên m ế ệ ạ   ụ V t b nh trên m  lúc đ u hình b u d c sau đó thành hình thoi nh  ho c d ng ế  ệ ươ ng t t ế ạ ti p nhau làm cho cây m  có th  héo khô ho c ch t. ế ệ V t b nh trên lá ụ ữ ầ Lúc đ u có nh ng ch m nh  màu xanh l c ho c m  v t d u, sau chuy n sang màu   ế ệ xám nh t. Trên gi ng lúa m n c m các v t b nh to, hình thoi, dày, màu nâu nh t, có   khi có qu ng màu vàng nh t, ph n gi a v t b nh có màu nâu xám. Trên gi ng lúa   ỏ ấ   ch ng ch u, v t b nh là các ch m r t nh  hình d ng không đ c tr ng.   gi ng lúa ế   có ph n  ng trung gian, v t b nh hình tròn ho c hình b u d c nh , xung quanh v t ề ệ b nh có vi n màu nâu. ổ ở ổ ế ệ  c  bông, c  gié và trên h t lúa V t b nh  ủ ị Các v  trí khác nhau c a bông lúa đ u có th  b  b nh v i tri u ch ng các v t màu ấ ổ ắ ạ ơ i. V t b nh trên c  bông xu t hi n s m thì bông lúa b  lép, nâu xám h i teo th t l ạ ấ ạ b c lá. N u b nh xu t hi n mu n h t đã vào ch c thì gây ra gãy c  bông. 1.1.2.Nguyên nhân gây b nhệ

ớ ấ ấ

ử

ấ ườ

ặ ộ ọ ụ ng sinh ra các c m cành t ừ ườ ử ầ ụ ử ế ừ  3­5chi c. Bào t  2­3 ngăn ngang, bào t không màu, kích th ng có t

ử ấ n m 19­23 x 10­12µm. Nhìn chung kích th c c a bào t

ề ạ ệ

0C và  m đ  không khí là 93%   ộ   ng đ  sinh

2

ạ ả ưở ệ ộ ấ ườ N m ấ Pyricularia grisea thu c h  Moniliales, l p N m B t toàn.  ơ ấ    phân sinh hình tr , đa bào không phân nhánh, đ u cành thon và h i g p Cành bào t ả    phân sinh hình qu  lê khúc. N m th ướ ụ   c trung ho c hình n  sen, th ế   ử ấ ủ bình c a bào t  n m bi n ộ ệ đ ng đi u ki n ngo i c nh khác nhau cũng nh  trên các gi ng lúa khác nhau. ấ  nhi N m đ o ôn sinh tr ả ạ ở tr  lên. Ph m vi nhi ư ộ ợ ở ng thích h p  t  đ  25­28 ử ừ  t t  đ  n m sinh s n bào t ướ ủ ố ẩ 0C. ộ  28Ở 0C c 10­30

ạ ầ ả ứ ư ử nhanh và m nh nh ng s c sinh s n gi m d n sau 9 ngày, trong khi   đó

ớ ả ử ự

ề ả

ố ầ ấ ở ệ ử ả  n y m m t

ọ ướ t n ộ

ậ ợ ẩ ở  ả   i 15 ngày sau đó m i gi m ử    c. Quá trình   t đ ,  m đ  không khí và ấ   i nh t t nh t  ụ ố i, nhi ệ  đi u ki n bóng t t đ  24

α ộ ố ư ệ ế ấ

ộ ố t   ra   m t   s     đ c   t ụ nh   axit     ấ

ưở ứ ủ ấ

ạ ồ ả ọ ị

ế ớ ề ấ ệ ả bào t 160C, 200C và 240C s  sinh s n bào t ớ  tăng và kéo dài t ộ ố ẩ xu ng.  Đi u ki n ánh sáng âm u có tác  đ ng thúc  đ y quá trình sinh s n bào t 0C và có gi ệ ộ ủ ấ t đ  24­28  nhi c a n m. Bào t ậ ủ ấ ệ ộ ẩ ề ộ ấ xâm nh p c a n m vào cây ph  thu c r t nhi u vào nhi 0C và  m đ  bão hoà là thu n l Ở ề ộ ệ ộ ánh sáng.   ậ ấ cho n m xâm nh p vào cây.  ­   pycolinic Trong   quá   trình   gây   b nh   n m   ti ủ (C6H5NO2) và pyricularin (C18H14N2O3) có tác d ng kìm hãm hô h p và phân h y các ự ạ ủ ng c a cây lúa. N m đ o ôn có enzyme ch a kim lo i c a cây, kìm hãm s  sinh tr ạ kh  năng bi n d  cao, t o ra nhi u ch ng,  nhóm nòi sinh h c. Các vùng tr ng lúa trên th gi ế i đã có t

1.1.3.Quy lu t phát sinh phát tri n b nh

ủ i 256 loài xu t hi n. ể ớ ậ ệ

ộ ấ ề ụ ế ố ể ủ ệ ạ ả  ngo i c nh và

ễ

ủ

0C,  m đẩ

ệ ề ậ ớ ệ ố ự ứ ộ ưở nh h ạ ấ ố t khí h u t ộ ươ ng đ i th p,   đi u ki n nhi

ệ ộ t đ  20­28 ợ ấ i b nh  ấ ụ

ấ ệ t   đ  t ờ ế ấ

ễ

ườ ộ ấ ộ ư

ậ ợ ộ  ệ   t âm u trong v  lúa đông xuân là r t thích h p cho b nh ặ ở  ạ ẩ ạ   ệ ẩ i ệ ớ   ng xuyên kéo t đ i có m a th ọ

ế ệ ưở

ữ ấ

c; nh ng vùng  đ t m i v ớ ữ ộ

ẩ ạ ể ạ

i b nh đ o ôn  ờ ế ủ

ạ ấ ể ố ữ ộ

ệ ữ ể ệ

ệ ạ ị

ộ ẫ ả ễ ệ ệ ố ố SiO

ủ ơ ở ố ỷ ệ  l ệ ộ ệ ề ễ  gi ng nhi m b nh.

ặ ệ ặ ứ ệ

ạ ệ ể ệ

S  phát sinh phát tri n c a b nh ph  thu c vào r t nhi u các y u t ệ ủ m c đ  nhi m b nh c a gi ng.  ờ ế Ả ng c a th i ti ệ ư N m đ o ôn  a nhi không khí bão hoà và th i ti ạ ặ ề phát sinh gây h i n ng nh t. Trong đi u ki n khô h n,  m đ  đ t th p ho c  ậ ề ễ ị ệ đi u ki n úng ng p kéo dài cây lúa d  b  nhi m b nh,  m đ  không khí cao l ế ệ ậ ợ ể Ở thu n l  các vùng nhi i cho v t b nh phát tri n.  ệ ạ ề ạ ệ dài t o đi u ki n thu n l i cho b nh gây h i nghiêm tr ng.  ủ ấ Ả nh h ng c a đ t đai, phân bón đ n b nh  ộ ữ ề ớ ỡ  ướ Nh ng chân ru ng nhi u mùn, trũng  m, khó thoát n ẹ ữ ướ ấ ấ   c kém, khô h n và nh ng chân ru ng có l p sét nông r t hoang, đ t nh , gi  n ấ ệ ợ ạ phù h p cho n m b nh đ o ôn phát tri n và gây h i.  ủ ớ ệ ố ưở Ả nh h ng c a gi ng lúa t ậ ả   ặ ế ố t, đ t đai và phân bón, đ c tính c a gi ng có  nh  khí h u th i ti Ngoài các y u t ố   ứ ấ ớ ồ ủ ớ ưở ng   r t  l n   t h i   m c   đ   phát  tri n   c a   b nh  trên   đ ng   ru ng.   Nh ng   gi ng ầ ố ệ ễ   nhi m b nh n ng (gi ng m n c m) không nh ng là đi m b nh phát sinh ban đ u là ề   còn là  đi u ki n cho b nh d  dàng lây lan hàng lo t hình thành nên d ch b nh trên ồ   2/N tăng. Gi ng lúa đ ng ru ng. Đ c tính ch ng b nh c a cây lúa tăng khi t ố ch ng b nh ch a nhi u polyphenol h n  ừ 1.1.4.Bi n pháp phòng tr ạ ạ ệ ệ ộ ệ ọ ầ ự ậ ố

3

ự ủ ệ ả ề ề ệ ễ   B nh đ o ôn là lo i b nh gây h i nghiêm tr ng, d  phát tri n nhanh trên di n r ng. ố ừ ạ t công tác d  tính d  báo b nh, Vì v y, mu n phòng tr  đ t hi u qu  cao c n làm t   ư   ớ ự i s  phát sinh c a b nh nh : đi u tra theo dõi và phân tích các đi u ki n liên quan t

ồ ế ệ ế ố ờ ế ồ ạ ủ t, tình hình sinh

ề ậ  khí h u th i ti ố i c a ngu n b nh, di n bi n y u t ấ

ồ ạ ệ ư ơ ơ ấ ở ễ ng c a cây và đi u ki n đ t đai, phân bón, c  c u gi ng lúa.  ộ ỏ ạ

ợ ạ ạ trên đ ng ru ng.  ậ

ấ ạ ệ ệ ễ ừ ả ạ ờ ỳ ế

ừ

ị ố ố ử ụ

ạ ặ ạ ễ ệ

ồ ố

ề ở ứ ộ  m c đ  gây h i n ng.  ử ở ạ ầ ố  h t c n x  lý h t gi ng tiêu di ằ ặ ử ố ớ ừ ạ ừ ế ầ ộ ị v  trí t n t ệ ủ ưở tr ọ ạ D n s ch tàn d  r m r  và cây c  d i mang b nh  Bón phân N, P, K h p lý, đúng giai đo n, không bón đ m t p trung vào th i k  lúa ệ ễ d  nhi m b nh. Khi có b nh xu t hi n ph i t m ng ng bón thúc  đ m và ti n hành ố phun thu c phòng tr .  ườ ơ ấ   ệ Tăng c ng s  d ng gi ng lúa ch ng ch u b nh có nhi u gen kháng trong c  c u ườ ở ữ ả ệ ố  nh ng vùng b nh th ng hay x y ra và  gi ng  ạ ể ố ế ầ C n ki m tra lô h t gi ng, n u nhi m b nh   ướ ằ ệ c nóng 54 ngu n b nh b ng n ồ ệ ổ ệ Khi phát hi n

ệ

1.2. B nh g  s t h i ngô (

Puccinia maydis Ber.)

ở ẹ ắ ứ  phi n lá, có khi

ế ệ  b  lá và áo b p. V t b nh lúc đ u r t nh ệ ậ ự

ế ế ố ạ ạ ế ổ

ư ứ ỡ ử ạ ạ bào t

ưở ệ

ạ ổ ỏ  ầ ấ ề , khó phát hi n, nh ng v  sau to   ộ   ứ  bào bi u bì n t v , ch a m t ố   ế  h . Đ n cu i ộ ố ế ệ ể   ng c a ngô, trên lá b nh có th  xu t hi n m t s  v t b nh là ế ệ   ử  đông. V t b nh

1.2.2.Nguyên nhân gây b nhệ ỉ ắ

ễ ặ ệ   t 0C trong 10 phút ho c x  lý b ng thu c tr  đ o ôn.   b nh trên đ ng ru ng c n ti n hành phun thu c s m và tr  nhanh.  ỉ ắ ạ ệ 1.2.1.Tri u ch ng ủ ế ở ệ ế ạ B nh h i ch  y u  ấ ộ ỉ ch  là m t ch m vàng trong, x p không có tr t t ể ế ầ d n, v t vàng nh t t o ra các v t đ m n i (1mm), t ạ ố ộ ổ ỏ kh i b t nâu  đ , vàng g ch non, đó là giai đo n hình thành  ệ ủ ạ ấ giai đo n sinh tr ổ ổ ữ  n i màu đen, đó là giai đo n hình thành các  nh ng   bào t ầ ườ th ng d y đ c trên lá d  làm lá cháy khô.

ấ ệ ộ ộ Puccinia maydis  gây ra thu c b  Uredinales, l p N m Đ m.

ấ ử ạ ử

ạ ử ạ ấ ả ớ   đông. Trong    h  và bào t ấ     xuân   hình   thành   trên   cây   chua   me   đ t

P. polysora.

ụ ầ ỏ ợ h  đ n bào, hình c u ho c hình b u d c, màu vàng nâu, có v  dày g n gai

ộ ố ườ ườ ử ạ ơ ử ầ ỏ ố B nh g  s t do n m   ể Trên cây ngô n m phát tri n hai giai  đo n chính: bào t ợ ng   h p,   giai   đo n   bào   t m t   s   tr (Oxalis),th ng là loài  Bào t ỏ nh ; bào t ặ ế  đông thon dài có hai t bào, v  dày có màu nâu, có cu ng dài màu nâu.

ể

ệ ề ể ậ ạ ệ ộ t   đ  trung bình, có t ôn hoà, nhi

ử ạ ư ệ

ư ể ồ ạ  h  có th  t n t ệ ầ ở  nhi h  n y m m

ở ộ ấ ầ ễ ệ ả ộ

ờ ỳ ề ộ ử ớ ừ  m i, t đó l

4

ể ợ ế ế ơ ở bào t ủ ị ệ ề ặ ệ 1.2.3.Quy lu t phát sinh phát tri n b nh ờ ế ệ B nh phát tri n m nh trong   đi u ki n th i ti m a.ư i lâu dài trên tàn d  lá b nh  Bào t 0C nh ng thích h p nh t là 17­18 ợ ộ ử ạ ả t  đ 14­32 t ậ ộ ẩ có đ   m bão hoà, sau khi xâm nh p kho ng m t tu n l ạ ớ ổ v i  ưở tr ạ  ru ng và trên h t qua năm, bào   0C trong đi u ki n ệ   ề ế ệ   ấ  có th  xu t hi n v t b nh i lây lan r ng ra nhi u đ t k  ti p trong th i k  sinh   ề    mi n trung du, mi n ng c a cây ngô. Ngô xuân hè và hè thu b  b nh n ng h n

ộ ớ ố ậ ể

ỏ ỏ ạ ấ

ố ơ ố ế ắ ị ệ ng, ngô n p th ố ụ ệ ề ụ i, b p nh  đi r t nhi u.  ặ ng b  b nh n ng h n các gi ng ngô đá, ngô

ồ ằ ệ ự ử ạ ầ ộ ồ    h . M t ph n ngu n

ử ư ệ đông và s i n m trong tàn d  cây b nh. ể   núi trên các gi ng ngô m i nh p n i và ngô lai, vào cu i v  b nh có th  phát tri n m nh trên toàn cây làm lá nh  và cây l ườ ườ Các gi ng ngô đ răng ng a. ự Ở ướ  n ệ b nh còn là bào t

ả ả c ta, s  lây lan và b o qu n ngu n b nh b ng bào t ợ ấ ừ ệ

ừ ỹ ể ệ ệ ồ t ngu n b nh

ườ ể ạ

ở ấ  h  bám dính trên h t khi thu ho ch. Tăng c ệ ố ưở ứ ố ử    đ t và x  lý ng các   ạ   t, tăng s c ch ng b nh và h n ạ ng t

ệ ạ

ệ ố ồ ờ ớ ệ

ệ ể ố

ệ

ấ

1.2.4.Bi n pháp phòng tr ư ọ ạ ệ ầ C n d n s ch tàn d  lá b nh, cày b a k   đ  tiêu di ử ạ ạ ệ ố t bào t h t gi ng đ  tiêu di ể ậ ỹ ệ bi n pháp thâm canh k  thu t  đ  cây sinh tr ế ch  tác h i do b nh gây ra.  ấ   ấ Khi b nh xu t hi n s m lúc ngô có 5­6 lá, mà b nh  đ m lá cũng đ ng th i xu t hi n cùng phá ho i thì có th  phun thu c. 2. B nh n m h i trên cây rau

ạ Phytopthora infestans (Mont.) de Bary)

ệ ươ

ế ỷ ệ ề ệ cu i th  k  19.

ươ ớ ừ ệ ạ t h i  các vùng tr ng cà chua, thi ệ   ệ ng, b nh ng mai, b nh rám s ồ i cùng v i di n tích tr ng cà chua ngày   ườ   ng t Nam, t  nhi u năm nay b nh th   t h i trung bình 30­70%, có khi lên

ạ

ệ ạ ạ ố ươ ệ ng h i cà chua  ( 2.1. B nh m c s ọ ơ ố ươ ệ ng cà chua có n i còn g i là b nh s B nh m c s ế ớ ộ ắ ệ ị d ch mu n. B nh đã lan tràn kh p th gi Ở ệ ố ở ộ ừ  Vi càng m  r ng t ệ ạ ở ồ xuyên gây thi ượ ế c thu ho ch.  đ n 100% không đ ứ

ệ 2.1.1.Tri u ch ng ị ệ ổ ệ ệ ể

ạ ệ ng bi u hi n tri u ch ng bên ngoài và thay đ i sinh lý,   ể ừ

ơ ạ ấ ả ạ t c các giai đo n phát tri n t ủ

ố ầ ặ ầ ườ ả ấ ở ầ ệ ng xu t hi n đ u tiên đ u lá, mép lá ho c g n cu ng lá.

ặ ầ ề ố ị

ế ệ ặ ướ ế ệ ệ ắ ể ộ i, v  sau không  đ nh hình i v t b nh có hình thành

ắ

ụ ặ ạ ặ ầ ầ

ề ặ ầ

ờ ẩ ướ ộ ủ ướ ệ ỏ

ng.

ệ ở ặ ấ

5

ế ệ ệ ả ố ứ ố ươ Cây cà chua b  b nh m c s ấ ả ệ sinh hoá bên trong cây b nh. B nh phá h i trong t ế t c  các c  quan c a cây.  cây con đ n khi ra hoa, ra qu , thu ho ch và trên t ế ệ Trên lá, v t b nh th V t ế ệ b nh lúc  đ u hình tròn ho c hình bán nguy t, màu xanh t màu nâu  đen. V t b nh có th  lan r ng kh p lá, m t d ố ớ l p m c tr ng.  ế ệ   V t b nh trên thân, cành lúc đ u hình b u d c ho c hình d ng không đ u đ n, sau ế ệ ọ đó v t b nh lan r ng bao quanh và kéo dài d c thân cành m u nâu ho c màu nâu   ơ ụ   ẫ t, thân b nh giòn, tóp nh  và gãy g c. s m, h i lõm và  ng n c. Khi tr i   m  ờ ể ế ụ   ể ế ệ Khi tr i khô ráo, v t b nh không phát tri n thêm, màu nâu xám, cây có th  ti p t c ưở sinh tr Ở    đài hoa ngay sau khi  trên hoa, v t b nh có màu nâu ho c nâu đen, xu t hi n  ị  ị ụ n hình thành, b nh lan sang cánh hoa, nh  hoa, cu ng hoa làm cho c  chùm hoa b

ở ứ ả ể

ể ố ườ ờ ế ả ị ủ

ề ứ

ạ

ế ệ ố ể ể ằ ạ ả

ả

ả ệ ế ị ệ ặ ầ ộ ườ

ạ ệ ệ ệ ụ ng tr i qua ba giai   r ng. B nh   trên qu  bi u hi n tri u ch ng đi n hình, th ấ ả   ỳ ố ữ ạ t và v  trí c a qu , đo n: m t màu, rám nâu và th i r a. Tu  theo gi ng, th i ti ạ ạ ể ệ ệ ạ ệ b nh th  hi n nhi u d ng tri u ch ng khác nhau (d ng phá h i chung: màu nâu   ồ ạ   ự ậ ạ nh t, nâu ñ m, vòng đ ng tâm, vòng xanh, móng ng a và d ng th i nhũn). D ng ệ ở    qu  non b ng v t b nh màu nâu, phát tri n nhanh chóng phá h i chung bi u hi n  ạ ị  ạ ả ị ụ bao quanh qu  làm qu  b  r ng. H t cà chua trong qu  b nh cũng b  b nh. H t b ặ   ẻ ế ệ ỏ ơ ệ ng nh  h n h t kho , v t b nh màu nâu chi m m t ph n ho c toàn m t b nh th ả ệ ề ạ b  h t. Qu  b nh b  th i, h t hoá đen.

ạ ị ố 2.1.2.Nguyên nhân gây b nhệ

ớ ộ ộ ấ ệ ứ   Phytopthora  infestans,   thu c   b   Peronosporales,   l p  N m  Tr ng

ỳ ồ ả ạ ể ợ ấ

ọ ạ ử ử ộ ả ữ sporangium ­ bào t

ử  phân sinh ­ b c bào t ử ứ  tr ng .

ơ ề

ả ầ ợ ấ ỏ

ợ ặ ế i. Cành bào t

ự

ệ ề t đêm có s

ả

ề ộ

ộ

ờ ầ ề ử ộ  đ ng là 12­14

0C ho c d

ầ

ầ ờ ỳ ệ ể

ử ủ ng hình thành màng ngăn ườ   ng h p to nh  không ự  khí ho c tr c ti p qua   ử  ề   c. Trong đi u ộ ệ   t   đ  trong ả    phân sinh có kh  năng 0C. Bào t ử ộ    đ ng ợ   ệ ộ t đ  thích h p ộ ở   t  đ  cao  nhi ử  không   ằ   ng, b nh lây lan, phát tri n nhanh chóng b ng Phytopthora infestans có nhi u ch ng nòi sinh h c. Tuy nhiên,

ề ả ể ấ B nh  do  n m    Oomycetes.  ấ N m có chu k  phát tri n hoàn toàn bao g m giai đo n s i n m, sinh s n vô tính  đ ng) và sinh s n h u tính t o ra (bào t bào t ợ ấ ố ướ S i n m hình  ng, đ n bào có nhi u nhân (có khuynh h ề ợ ấ ở ở ể  ph n s i n m già). S i n m   mô bi u bì qu  có nhi u tr ử ạ ề ỗ ỗ đ u nhau, có ch  thót l  đâm ra ngoài qua l ặ ừ ộ ừ ủ ơ ể bi u bì ký ch , đ n đ c t ng cành ho c t ng nhóm 2­3 cành. S  hình thành bào t ướ ệ ộ ộ ẩ ệ ộ ụ ử t đ , đ   m và n  phân sinh) ph  thu c vào đi u ki n nhi (bào t ư ặ ươ ộ ẩ ệ ng và m a phùn, nhi ki n đ     m 90 – 100%, đ c bi 0C thì bào t ử ề ấ ử  hình thành r t nhi u. Bào t kho ng 14,6­22,9 ử ứ ệ ệ  th  sinh trong   đi u ki n nhi t   đ  cao trên 28 hình thành bào t ượ ể c nh  hai l lông roi có chi u dài khác nhau. Nhi chuy n đ ng đ 0C. Còn  ử ả ấ ể ệ  n y m m hình thành bào t nh t đ   bào t ặ ướ 0C bào t 0C thì n y m m hình thành  ng m m. Trên 28 ố ả ơ h n 20 i 4 ầ ưở ả n y m m. Trong th i k  cây sinh tr ọ ấ  vô tính. N m   bào t n m ấ Phytopthora infestans có th  gây b nh cho c  cà chua và khoai tây.

ậ ệ ệ ể

ử ả khí ho c tr c ti p qua bi u bì. M t bào t

ỗ ể ự ặ ậ ạ ộ ờ ỳ ề ể ế ệ

ở

ng t

lá là 2 ngày, trên qu  là 3­10 ngày. ớ ự ề ụ ủ ế ố ỹ ư ộ ồ   ệ ể i s  phát sinh phát tri n c a b nh trên đ ng ậ    k  thu t canh ế ị t có tác d ng quy t đ nh nh ng các y u t

2.1.3.Quy lu t phát sinh phát tri n b nh ấ ầ   ế ậ  n y m m N m xâm nh p vào cây qua l ụ ủ   ử ộ ặ ho c bào t   đ ng cũng có th  xâm nh p t o thành v t b nh. Th i k  ti m d c c a ả ệ b nh  ưở ệ ả ề Có nhi u đi u ki n  nh h ru ng. Trong  đó, th i ti ấ tác có ý nghĩa r t quan tr ng.  ủ Ả ng c a th i ti

6

ờ ế ưở ờ ế ọ t: nh h

ộ ế ệ ộ

ể ủ ệ ươ ố ươ t  đ  và đ  chi u sáng hàng ngày (s ng r t l n  đ i v i s  phát sinh phát tri n c a b nh m c s

ồ ạ ạ ặ ờ ụ ư ả   ng mù) có    nh ng m a, nhi ệ   ố ớ ự ng cà chua. B nh ấ ả   t c  các th i v  gieo tr ng và phá h i n ng vào giai   đo n sinh

ế ệ ượ ng m a t ng m a có tác d ng r t l n đ n b nh, vì ch  c n l

ệ ề ư ạ ụ ệ ố ỉ ầ ượ ụ ưở ng. ộ m đ  và l ở ư ừ  ấ ớ   t cho b nh phát sinh, trong  đó v   đông xuân

ạ ể

ế ấ

ế

ứ ộ ệ ồ ng c a cà chua và ngu n n m b nh.  ặ ơ ở ơ ấ

ướ ề ế   ề ệ ưở ng đ n m c đ  b nh vì nó quan h  nhi u đ n ị ệ Ở ơ ấ ấ ủ    n i đ t th t, ướ Ở  ấ c.    n i đ t cát, đ t cao ráo thoát n ớ ấ   ng nh  h n so cùng v i đ t

ẹ ơ ỹ ể ủ ậ ồ ề

ủ ng c a phân bón:

ữ ề ệ ồ

ơ ỡ ưở ế ợ ố ệ ặ

ệ ố ớ

ể ệ

ố

2.1.4.Bi n pháp phòng tr

ộ ẩ ượ Đ   m, l ưở ấ ớ h ể phát tri n vào t tr Ẩ 120mm tr  nên  đã t o đi u ki n t ệ ư m a phùn kéo dài làm cho b nh phát sinh phát tri n m nh.  ủ ị ưở Ả ng c a đ a th  đ t đai:   nh h ả ấ ấ ị ế Đ a th  và tính ch t đ t có  nh h ưỡ ế ộ ế ộ ướ c, ch  đ  dinh d ch  đ  n ườ ệ ấ ấ ng n ng h n  đ t th p, trũng, b nh th ệ ạ ấ ạ nhi u n i   đ t b c màu, b nh h i cà chua có xu h ệ ớ ự màu m , đi u này có quan h  v i s  phát tri n c a cà chua và k  thu t tr ng.  Ả   nh h ơ ẽ ạ Bón k t h p gi a phân chu ng và phân vô c  N, P, K s  t o đi u ki n cho cây phát ằ ế ỷ ệ ố ươ ố ứ ể  phân kali b ng ho c cao tri n cân đ i, tăng s c ch ng b nh m c s ng. N u t  l ứ ệ ạ ở ầ ấ ơ h n phân N thì s c ch ng b nh tăng càng rõ, nh t là   đ u giai đo n ch m b nh. ạ ở ệ ế Tuy nhiên, n u b nh đang   cao đi m và lây lan m nh thì vi c bón phân kali cũng ệ không có tác d ng ch ng b nh rõ. ừ

ỹ ố ậ ệ

ố ớ ờ ố ổ ệ ụ ệ ừ ả ế ợ ọ ồ

ự ổ ệ

ư ự ầ ệ ộ ộ ẩ t s t đ , đ   m, m a, gi

ệ ướ ự ự ự ự ầ ễ ể ị ờ  đ  k p th i phòng tr

ườ

ầ c 1­2 tu n l ờ ị ệ ộ ạ ng mù. D  tính d  báo b nh tr ệ ể ả ầ ồ ế ộ ạ ể ọ ươ   ng ừ    ng xuyên ki m tra phát hi n b nh k p th i ngoài  đ ng ru ng, khi    b nh đ u tiên c n ph i phân lo i ru ng đ  có k  ho ch phun

ặ

ả

ướ ả ấ ơ c nóng. V n  m ph i là n i  đ t cao

ặ ể ườ ươ ể ử c không tr ng cà chua ho c khoai tây.

ậ

ợ ộ ế ậ ầ ồ ớ

ượ ả ọ ồ

7

ố ớ ộ ơ ể ướ ể ề ố ệ   ặ Phòng tr  ph i k t h p v i các m t: bi n pháp k  thu t canh tác, gi ng ch ng b nh ờ ự ầ ả ự và thu c hoá h c, đ ng th i ph i d  tính d  báo th i gian phát sinh     b nh đ u tiên. ầ ờ D  tính d  báo th i gian phát sinh   b nh đ u tiên: ộ ả C n ph i có ru ng d  tính d  báo và theo dõi nhi ươ đêm và s ệ ầ b nh. C n th ổ ệ ấ th y phát sinh các  ố thu c ngăn ch n ngay.  ố ị ệ ọ Ch n qu  không b  b nh đ  làm gi ng: ằ ạ ướ c khi gieo h t có th  x  lý b ng n Tr ẽ ồ ụ ướ ạ ráo s ch s , các v  tr ệ ố  L p h  th ng luân canh thích h p:  Cà chua không nên tr ng g n ru ng khoai tây và không luân canh k  c n v i khoai tây.   Phân bón: ạ Ph i chú tr ng bón phân chu ng cân đ i v i các lo i phân N, vô c , tăng l tro và phân kali, lu ng đánh cao, rãnh r ng đ  thoát n ng bón c. Đi u khi n không cho cây

ố ạ ấ ề ứ ưở

ầ ườ ọ ướ c.Th ấ ng quá m nh, b c nhanh, cây ch a nhi u n ể ộ

ả ẳ ứ ể ừ ễ

ấ ụ ể ệ

ồ ả

ụ

ố

ố ươ ạ

ố ố

ọ ố ể ơ ng.  ụ  n m h u c  đang đ

ử ụ

ơ ố

ớ ấ ở ướ  n ấ ệ

ệ ừ ệ ữ ầ ệ ơ ặ ệ ệ ừ ệ ố

ự ầ ự ự ể ệ ợ

ỉ   sinh tr ng xuyên b m t a ấ   cành lá  đ  ru ng thông thoáng. Chú ý b m m m nách, b m ng n  đ  cành cà chua ể ừ phát tri n v a ph i. Nên làm giàn  đ  cây cà chua nên th ng  đ ng, v a d  chăm sóc   ừ ạ thu ho ch, v a có tác d ng phòng b nh và cho năng su t cao.  ờ ụ  Th i v : ố ớ ụ ờ ụ ớ ả Đ m b o th i v  gieo tr ng s m vào các tháng 8, 9  đ i v i v   đông; tháng 2 và ố ớ ụ ớ ủ ồ tháng 3 đ i v i v  xuân hè. Nên tranh th  tr ng v  cà chua s m.  ệ ố Dùng gi ng ch ng b nh:  ố Lai t o gi ng cà chua ch ng b nh m c s ấ ớ Dùng thu c hoá h c phòng tr  b nh có tác d ng r t l n: ừ  ượ ử ụ ộ ừ ấ c s  d ng r ng rãi   đ  phòng tr Ngày nay, các thu c tr ố ữ ơ  ể ệ ệ ố ố i n m th  hi n tính ch ng thu c h u c b nh. Khi s  d ng thu c cũng c n chú ý t ừ  ế ố ạ m nh h n các thu c vô c . Hi n nay,  c ta ti n hành phun thu c phòng tr ướ ế ụ ớ ệ   c ho c b nh ch m xu t hi n, sau  đó ti p t c phun cách nhau b nh theo d  tính tr ả ể ế ệ t ki m thu c và nâng cao hi u qu  phòng tr  b nh nên phun 7­10 ngày 1 l n.  Đ  ti   ướ ệ ấ c các đ t cao đi m b nh xu t hi n. theo d  tính d  báo tr ư ớ Colletotrichum   nigrum  Ell   et   Hals;  Colletotrichum   ệ 2.2. B nh   thán   th t   (

t là các n c trên th  gi

ớ ở ướ capsici (Syd.) Butler and Bisby) ấ ệ ớ ổ ế ở ệ ệ ặ i, đ c bi ồ ế ớ ế ầ ướ  n ậ   c có khí h u ỷ ệ  c ta. T  l t ướ t đ i. B nh gây h i n ng trên h u h t các vùng tr ng

ở ữ ộ ề  nhi u n ạ ặ ễ ệ ớ ể ặ ệ B nh r t ph  bi n    nhi ệ b nh i 70%.

ứ

nh ng ru ng nhi m b nh n ng có th  lên t ệ 2.2.1.Tri u ch ng ể ạ ạ ạ ả ệ ủ ế

ề ặ ỏ ả

ớ

ườ ộ

ế ệ ữ ấ

ỏ ả ị ố ế ớ ệ

ế ệ ấ ể ạ ồ

ệ

ẩ ồ ị ạ ệ ộ ố ể ả ầ

2.2.2.Nguyên nhân gây b nh ­ đ c đi m phát sinh và phát tri n b nh.

ả ạ   ư B nh có th  h i thân, lá, qu  và h t, nh ng h i ch  y u trên qu  vào giai  đo n ầ ộ ố ỏ ơ ế ệ ướ   t trên b  m t v  qu , sau 2­3 chín. V t b nh ban  đ u là m t đ m nh , h i lõm,  ướ ế ệ ườ ể ng kính.  c v t b nh có th  lên t ngày kích th i 1cm đ ệ ữ ớ ườ ế ệ   V t b nh th i gi a mô b nh là m t  đ ng màu ng có hình thoi, lõm, phân ranh gi ề ặ ế ệ ọ ạ   đen ch y d c theo v t b nh. Trên b  m t v t b nh có nh ng ch m nh  là  đĩa cành ỏ ể ủ ấ c a n m gây b nh. Các v t b nh có th  liên k t v i nhau làm qu  b  th i, v  khô   ắ ệ ượ   ng có màu tr ng vàng b n. N m có th  gây h i trên m t s  ch i non, gây hi n t ể ị  ọ ớ ố t. Ch i b  h i có màu nâu đen, b nh có th  phát tri n n ng làm cây b th i ng n  ấ ượ ư ả ở ừ ặ ế ầ ch t d n ho c cây b nh có qu    t ng ph n nh ng qu  ít, ch t l ệ ặ ng kém. ệ ể ể ặ

Colletotrichum nigrum và  Colletotrichum capsici gây ra. Hai

ạ ấ ườ ạ

ệ ạ ấ ử t b  th i nhanh chóng.  ờ ạ ấ ướ ệ ả t  đ

c sau 4 gi ạ , nhi ề ệ ấ

8

ệ ờ ử ệ ệ ẩ B nh do hai lo i n m   ả ớ ị ố ng song song phá h i làm qu    lo i n m trên th ầ ủ  phân sinh c a hai lo i n m này n y m m trong n Bào t ể ợ thích h p cho n m gây b nh là 28­30 ờ ộ ộ  phát tán nh  gió và nh  côn trùng. B nh gây thi nhi ộ  0C. B nh phát tri n m nh trong   đi u ki n ệ   ệ   t t  đ  cao,  m đ  cao. Bào t

ữ ề Ở ướ ệ ạ n

ạ ở ờ ỳ ư ả ệ ể c ta, b nh phát tri n m nh khi cây  ạ ạ

ể Ở ữ ề ả

ệ

ệ ề ớ   t ạ    th i k  thu ho ch qu . B nh còn gây h i vào giai  đo n sau thu ho ch trong ậ ộ ồ   ạ ộ  nh ng ru ng bón đ m nhi u, m t đ  tr ng ướ ạ ử ố ợ ấ  phân sinh i d ng s i n m và bào t   ặ   ệ ứ ố  phân sinh có s c s ng cao, trong  đi u ki n khô m c

ấ ẫ ể ả ư ị ụ ầ ạ ớ h i l n trong nh ng năm m a nhi u.  đang  ả ậ quá trình b o qu n và v n chuy n.   ạ ồ ạ ấ ặ cao b nh n ng. N m t n t i trên h t gi ng d ử ư và trên tàn d  cây b nh. Bào t dù tàn d  b  vùi trong đ t v n có th  n y m m vào v  sau.

ừ

ạ ư

ệ ồ ố ặ ừ ẻ ạ  1­2 gi ọ ạ c nóng 5

ố ọ 4 0,1% t  ho c KmnO ố ọ

ả ạ ệ ệ ể ệ

ấ

ả

ệ ắ ạ Oidium mangiferae Perther)

ứ ệ

2.2.3.Bi n pháp phòng tr ệ ệ ệ ệ t ngu n b nh. D n s ch tàn d  cây b nh, ch n h t gi ng kho , s ch b nh.   Tiêu di 0C trong 2 gi ớ ướ ặ   ờ ờ ạ ử  ho c X  lý h t gi ng v i n ậ ộ ồ   ồ ớ ừ ấ ố ạ ớ v i các lo i thu c tr  n m. Luân canh v i cây tr ng khác h . B  trí m t đ  tr ng ộ ố ạ   ấ ợ thích h p. Di t côn trùng h i qu . Khi b nh xu t hi n có th  phun m t s  lo i thu c. ố ạ ệ 3. B nh n m h i trên cây ăn qu ấ 3.1. B nh ph n tr ng h i xoài ( 3.1.1.Tri u ch ng b nh ạ

ả

ạ ả ố ụ ắ ệ ủ ế ệ ứ ữ ạ ấ ầ

ậ ỏ ộ ệ ệ ả ấ ề ế

ệ ầ ệ ầ

ệ ượ ụ ụ ẽ ế ắ   đ nh chùm, sau  đó lan d n ra kh p chùm hoa,  ả  ng r ng hoa và r ng qu i. B nh n ng s  gây hi n t

B nh h i ch  y u trên lá non, chùm hoa, đôi khi xâm nh p gây h i c cu ng qu  và  ụ   qu  non. Tri u ch ng ban   đ u là nh ng đám n m nh , màu tr ng đ c d ng b i ể ể ph n, v  sau b nh phát tri n nhanh có th  chi m toàn b di n tích lá.  ệ ở ỉ ấ Trên hoa, lúc  đ u b nh xu t hi n   ặ ệ ạ làm hoa bi n màu héo tóp l non.

3.1.2.Nguyên nhân gây b nh:

ệ

ệ ộ ộ ạ ớ

ứ ụ ầ ỗ ơ

ề ặ ế ệ

ắ ể ể ặ ấ N m gây b nh là loài ký sinh chuyên tính, ngo i ký sinh, thu c b  Erysiphales, l p  ấ N m Túi.  ử Bào t  vô tính hình tr ng, b u d c, đ n bào, không màu, hình thành chu i trên cành ử  phân sinh ng n, không đâm nhánh trên b  m t v t b nh.  bào t 3.1.3.Đ c đi m phát sinh phát tri n:

ậ ợ ệ ề

ể ớ ệ ộ i trong  đi u ki n nóng   m, s  chênh l ch biên ộ ẩ ệ t đ  ngày đêm l n, khi có đ   m không khí cao, có m a nh  k t h p.

ự ỏ ế ợ ả ẩ ư ấ ề ừ ể ặ ạ

ư ố ể ị ệ ễ

ể ả ố ả ươ ạ ộ ị ệ B nh phát sinh phát tri n thu n l ộ đ  nhi ệ  tháng 1­5, nh ng n ng nh t vào kho ng tháng 2­3 B nh phát tri n gây h i nhi u t ề ầ khi cây ra hoa, lá non, qu  non. H u h t các gi ng xoài đ u có th  b  nhi m b nh, k  c  gi ng xoài đ a ph ế ậ ng và xoài nh p n i, lai t o.

ừ

3.1.4.Bi n pháp phòng tr :  ữ ẫ

ế ị

ệ ọ ọ ồ ớ ệ ữ ố ố ớ ử ụ ố ớ ệ ả ấ ữ ả

9

ườ ố   Ti n hành ch n l c và s  d ng nh ng gi ng xoài có kh  năng ch ng ch u v i b nh,   không nên tr ng nh ng gi ng m n c m v i b nh nh t là   đ i v i nh ng vùng th ng

ặ

ể ầ ố ọ ừ ệ t ph i s  d ng thu c hoá h c đ  phun phòng tr ằ    b nh nh m

ả ử ụ ề ạ ủ ệ ễ ả

ệ

ệ

ạ

ấ

ị ệ xuyên b  b nh n ng.  ế ợ ườ ng h p c n thi Tr ả gi m kh  năng xâm nhi m, truy n lan gây h i c a b nh.  4. B nh n m h i trên cây công nghi p

Peronospora manshurica (Naum. ) Syd.)

ệ ồ i các vùng tr ng   đ u t

ậ ươ ng gây h i khá ph  bi n t ạ ng   ( ạ ạ ướ ộ ổ ế ạ ở ướ  n c ta và các n

ấ

ng mai đ u t ậ ươ ệ ệ ưở ỏ ạ ư ầ ế ỷ ệ ả  l

ả ươ ệ 4.1. B nh s ươ ậ ươ   ng mai đ u t B nh s ng ặ ế ớ i, đ c bi trên th  gi   c thu c Đông Nam t b nh gây h i m nh  ả ả ế ả ệ ợ ủ   Á. B nh làm  nh h ng đ n kh  năng quang h p c a cây, làm gi m năng su t. Bào ưở ạ ả ớ ử ứ ng đ n t  tr ng trên l p v  h t ít  nh h t   i là nguyên nhân  n y m m nh ng l ạ ấ ượ ứ ng h t.  làm gi m hình th c và ch t l

ứ

ộ ạ ệ ưở ậ ủ th i k  cây tr ư   ng thành gây h i trên các b  ph n c a cây nh  lá,

ế ố ả ằ ị

ể ằ ọ

ả

m t d ễ ễ

ắ ớ ở

ỏ

ễ ớ ắ ố ề ặ ạ  trên b  m t h t.  ạ ầ ơ ưở ưỡ ượ ị ả ấ Peronospora manshurica h t nh , màu sáng h n so v i h t kho . ớ ạ ẻ   ễ   ạ ng khi h t nhi m ng (protein, axit béo và d u) cũng b   nh h

ệ 4.1.1.Tri u ch ng ệ ở ờ ỳ ấ B nh xu t hi n  ạ ả thân qu  và h t.  ế ệ ở ặ    m t Trên lá, v t b nh là các v t đ m màu xanh vàng không đ nh hình n m r i rác   ế ệ trên lá. V t b nh có th  n m d c các gân lá, có màu nâu vàng gây cháy khô lá. Cây   ế ệ ị ệ   ạ Ở ặ ướ ặ ị ệ i lá b  b nh b  b nh n ng, v t b nh lan sang qu  và xâm nhi m vào h t.   ả ị ườ   ệ ạ ị ệ và bên trong qu  b  nhi m b nh có l p m c tr ng xám, h t b  nhi m b nh th ng ộ ị b  lép và có l p b t màu tr ng  ễ ạ ị H t b  nhi m n m  Hàm l ng dinh d n m ấ P. manshurica.

4.1.2.Nguyên nhân gây b nh ­ đ c di m phát sinh và phát tri n b nh

ể ệ ể ệ ặ

ộ ọ ấ ộ Peronospora   manshurica  thu c   h   Peronosporaceae,   b

ớ ả

ơ ử ấ phân sinh đ n bào, không màu, phân nhánh kép t

ơ ọ ử

ơ i trong qu và mô cây b nh tr

ữ ệ ạ ị ứ ệ ệ ấ ồ ồ ỉ ờ    6­7 c p, đ nh nhánh ạ ả  phân sinh  đ n bào, hình tr ng. Giai đo n sinh s n h u tính   ở  ả ễ   ử ứ  tr ng trên h t b  nhi m

ễ

ử

ồ ệ

ễ ị ể ỏ ệ ườ ễ ệ ạ   ụ  phân sinh cũng đóng vai trò là ngu n b nh cho v  sau. H t ễ ủ   ừ ớ ỗ ằ  l p v  ngoài c a c tr ng trong đ t  m và c n c i cây con d  b  nhi m b nh t ệ ộ  ề ạ ậ ươ t đ ng th ng phát tri n m nh trong đi u ki n nhi

4.1.3.Bi n pháp phòng tr ệ

ệ N m   gây   b nh   là   ấ Peronosporales, l p N m T o. Cành bào t ứ nh n và cong. Bào t ồ ạ ầ sinh ra bào tr ng hình c u, có màu h i vàng, t n t thành ngu n b nh lâu dài trong đ t. Ngu n b nh là bào t xâm nhi m vào cây qua r .  ợ ấ Ngoài ra, s i n m bào t ồ ượ ấ ẩ đ ệ ạ ng mai đ u t h t. B nh s ả kho ng 20

ướ ể ệ ồ ồ ươ 0C.  ệ ạ c ki m nghi m tr c khi gieo tr ng.

10

ừ ố ọ ạ ầ ượ ư ọ ử ố ạ ủ ệ ạ ố Ch n gi ng s ch b nh, ngu n gi ng c n đ X  lý h t gi ng, tiêu h y và d n s ch tàn d  cây b nh sau khi thu ho ch.

11

ệ ầ ệ ấ ố Khi b nh xu t hi n c n phun thu c phòng.