PHAN LÊ KIM MINH -DSU180344
TR NG ĐI H C AN GIANGƯỜ Ạ Ọ
KHOA S PH MƯ Ạ
B MÔN: S PH M L CH SỘ Ư Ạ Ị Ử
----------
BÀI TI U LU NỂ Ậ
PHAN LÊ KIM MINH -DSU180344
An Giang, ngày 02 tháng 10 năm 2021
PHAN LÊ KIM MINH -DSU180344
M C L C:Ụ Ụ
PH N 1: S HI U BI T V T DUY PH N BI N VÀ SÁNG T OẦ Ự Ể Ế Ề Ư Ả Ệ Ạ
CH NG 1: T DUY PH N BI NƯƠ Ư Ả Ệ
1.1 Đnh ị
nghĩa..........................................................................................5
1.2 T m quan tr ng c a t duy ph n ầ ọ ủ ư ả
bi n................................................7 ệ
1.3 Ng i có t duy ph n bi n và cách rèn luy n t ườ ư ả ệ ệ ư
duy........................9
1.4 S khác nhau gi a t duy ph n bi n và t duy phê phán, ự ữ ư ả ệ ư
gi a s th t và ý ki n và v n ữ ự ậ ế ấ
đ..................................................................................11ề
1.4.1 T duy phê phán và t duy ph n ư ư ả
bi n.......................................11ệ
1.4.2 S th t (Facts), ý ki n (Opinions) và v n đ ự ậ ế ấ ề
(Problems)...................11
1.5 Các ph ng pháp rèn luy n k năng t duy ph n ươ ệ ỹ ư ả
bi n......................12ệ
1.5.1 S đ t duy ph n ơ ồ ư ả
bi n......................................................................12ệ
1.5.2 Bi u đ x ng cá ể ồ ươ
Ishikawa................................................................13
1.5.3 6 chi c mũ t duy...............................................................................14ế ư
1.6 Tranh lu n b ng t duy ph n ậ ằ ư ả
bi n......................................................15ệ
1.6.1 Quy t c vàng c a tranh ắ ủ
lu n...............................................................15ậ
1.6.2 Tăng tính thuy t ph c khi l p ế ụ ậ
lu n....................................................16ậ
1.6.3 Phân tích s li u.................................................................................17ố ệ
1.6.4 Ki m soát c m xúc khi tranh ể ả
lu n......................................................17ậ
CH NG 2: T DUY SÁNG T OƯƠ Ư Ạ
2.1 Đnh nghĩa......................................................................................18ị
2.1.1 Các y u t c a t duy sáng ế ố ủ ư
t o...........................................................19ạ
2.1.2 Các quá trình t duy sáng ư
t o.............................................................20ạ
2.1.3 Vai trò c a t duy sáng ủ ư
t o..................................................................20ạ
PHAN LÊ KIM MINH -DSU180344
2.1.4 Các ph ng pháp làm tăng t duy sáng ươ ư
t oạ.......................................21
2.1.5 Nh ng ý t ng t sáng ữ ưở ừ
t o..................................................................22ạ
2.2 Tính ì tâm lý....................................................................................23
2.2.1 Tính ì tâm lý do c ch ( tính ì tâm lý ứ ế
“thi u”)ế...........................................23
2.2.2 Tính ì tâm lý do liên t ng ngo i suy ra ngoài ph m vi áp d ng ( tính ì ưở ạ ạ ụ
tâm lý
“th a”)ừ.................................................................................................................23
2.2.3 Tính thi u t tin, r t rè, t ti đi v i sáng ế ự ụ ư ố ớ
t o.ạ.............................................24
2.2.4 Ph ng pháp kh c ph c tính ì tâm ươ ắ ụ
lý.................................................24
2.3 Các nguyên t c c a t duy sáng ắ ủ ư
t o.........................................................25ạ
PH N 2: T ĐÁNH GIÁ V B N THÂN V I 2 KHÍA C NH Ầ Ự Ề Ả Ớ Ạ
PH N BI N VÀ SÁNG T O (SAU 6 BU I H C)Ả Ệ Ạ Ổ Ọ
a.i.1.a.i.1. B ng t đánh ả ự
giá..................................................................................30
PH N 3: K HO CH ĐNH H NG RÈN LUY N VÀ PHÁT Ầ Ế Ạ Ị ƯỚ Ệ
HUY
1. B ng k ho ch đnh ả ế ạ ị
h ng..............................................................31ướ
K T LU NẾ Ậ .........................................................................................33
TÀI LI U THAM KH OỆ Ả ......................................................................34
M ĐUỞ Ầ
1. Lí do ch n đ tàiọ ề
M t trong nh ng kĩ năng đc đánh giá cao trong gi i hàn lâm tri th c làộ ữ ượ ớ ứ
t duy ph n bi n, hay còn đc g i là “critical thinking”, và đi u này khôngư ả ệ ượ ọ ề
ch gi i h n l i ph m vi h c thu t; ngay c chính ph , các công ty, t pỉ ớ ạ ạ ở ạ ọ ậ ả ủ ậ
đoàn kinh doanh toàn c u đu săn tìm nh ng ng i s h u kh năng này.ầ ề ữ ườ ở ữ ả
Đc bi t h n n a là trong ng c nh th i đi thông tin hi n nay, t m quanặ ệ ơ ữ ữ ả ờ ạ ệ ầ
tr ng c a t duy ph n bi n đc đ cao h n bao gi h t t i m t th i đi mọ ủ ư ả ệ ượ ề ơ ờ ế ạ ộ ờ ể
mà con ng i d ng nh đang chìm ng p trong bi n ki n th c nh ng l iườ ườ ư ậ ể ế ứ ư ạ
khô khan m t l i suy nghĩ đúng đn.ộ ố ắ
Chính vì v y, cũng không l y làm l khi m t lo t các quy n sách tậ ấ ạ ộ ạ ể ự
l c xoay quanh v n đ này đc vi t ra và xu t b n hàng năm – quy n nàoự ấ ề ượ ế ấ ả ể
PHAN LÊ KIM MINH -DSU180344
d ng nh cũng đu đính kèm m t h a h n r ng s giúp ng i đc thuườ ư ề ộ ứ ẹ ằ ẽ ườ ọ
đc kĩ năng “critical thinking” – nh là m t ph n th ng cu i đc ti t lượ ư ộ ầ ưở ố ượ ế ộ
sau quá trình đc. H th ng các tr ng đi h c cũng không là ngo i l trongọ ệ ố ườ ạ ọ ạ ệ
vi c c g ng đáp ng nhu c u này, v i nh ng khoá h c đc thi t k dànhệ ố ắ ứ ầ ớ ữ ọ ượ ế ế
riêng cho vi c hình thành và c i thi n kh năng suy nghĩ c a h c sinh.ệ ả ệ ả ủ ọ
Ken Robinson đã t ng nh n đnh trong ph n trình bày TED Talk tuy từ ậ ị ầ ệ
v i c a ông và đã gây ch n đng h th ng giáo d c toàn c u đó là "Tr ngờ ủ ấ ộ ệ ố ụ ầ ườ
h c đã gi t ch t s sáng t o". C b máy giáo d c to l n toàn c u đã v nọ ế ế ự ạ ả ộ ụ ớ ầ ậ
hành theo ki u nh th và đã ăn sâu vào g c r đn m c r t khó thay đi.ể ư ế ố ễ ế ứ ấ ổ
Ph n Lan là m t qu c gia đã c i trói cho giáo d c đ phát tri n vi cầ ộ ố ở ụ ể ể ệ
h c t p đc di n ra m t cách ch đng và t nhiên nh t. Tuy nhiên cũngọ ậ ượ ễ ộ ủ ộ ự ấ
có nhi u nh n đnh r ng, cách h khai thác não b tr em v a có l i v a b tề ậ ị ằ ọ ộ ẻ ừ ợ ừ ấ
l i: s khó có nh ng đnh cao v ki n th c hàn lâm đc hình thành, tínhợ ẽ ữ ỉ ề ế ứ ượ
chuyên nghi p gi m đi và vì th nh ng doanh nghi p d n đu th gi i sệ ả ế ữ ệ ẫ ầ ế ớ ẽ
s t gi m.ụ ả
B t c ai có t duy ph n bi n t t thì đu có kh năng sáng t o t t vàấ ứ ư ả ệ ố ề ả ạ ố
ng c l i. Chính t duy ph n bi n đã cho phép chúng ta phân tích và nhìnượ ạ ư ả ệ
v n đ nhi u góc khác nhau t đó đa ra nhi u gi i pháp cho m t v n đấ ề ở ề ừ ư ề ả ộ ấ ề
và phát sinh s sáng t o. Hai lĩnh v c này d ng nh luôn ph i song hành, làự ạ ự ườ ư ả
h qu t t y u c a nhau và c n có nhau. Cũng nh không ai tr l i đc conệ ả ấ ế ủ ầ ư ả ờ ượ
gà hay qu tr ng có tr c thì t duy ph n bi n và t duy sáng t o liên t cả ứ ướ ư ả ệ ư ạ ụ
đc sinh ra trong não chúng ta khi t duy.ượ ư
Ví d , b n c m lên m t chi c ly u ng n c và h i: Làm th nào t o ra m tụ ạ ầ ộ ế ố ướ ỏ ế ạ ộ
chi c ly v i nhi u đc đi m u vi t. Não c a b n s b t đu ph i xu tế ớ ề ặ ể ư ệ ủ ạ ẽ ắ ầ ả ấ
hi n nhi u câu h i ki u nh , chi c ly này dùng đ làm gì? (không ch làệ ề ỏ ể ư ế ể ỉ
u ng n c đâu, ng i ta đng súp nóng trong lý đ bán cho h c sinh d c mố ướ ườ ự ể ọ ễ ầ
h n cái chén nhi u). Vì sao nó có hình d ng nh th ? N u không có đáy trònơ ề ạ ư ế ế
mi ng tròn thì có th có nh ng hình dáng th nào? T o sao không làm c nhệ ể ữ ế ạ ạ
ly và lòng ly hình vuông hay ch nh t?...ữ ậ
Còn hàng trăm câu h i xu t hi n. Đó là lúc não b n đang t duy ph nỏ ấ ệ ạ ư ả
bi n. Câu tr l i s là sáng t o và não b n nghĩ ra nhi u câu h i cũng là sệ ả ờ ẽ ạ ạ ề ỏ ự
sáng t o.ạ
V y thì không th tách r i hai quá trình sáng t o và ph n bi n nh cách màậ ể ờ ạ ả ệ ư
m i ng i v n quan ni m.ọ ườ ẫ ệ
2. L ch s nghiên c u v n đị ử ứ ấ ề
Trong nh ng năm qua, có khá nhi u công trình nghiên c u, đ c p đn cữ ề ứ ề ậ ế ác
v n đ kĩ năng t duy ph n bi n (Critical Thinking), cũng nh là kĩ năng t ấ ề ư ả ệ ư ư
suy sáng t o (Creativity), kĩ năng giao ti p (Communication) ạ ế , Kĩ năng h p ợ
tác (Collaboration). Tuy nhiên, m i công trình nghiên c u, ỗ ứ
m i tác ph m l i h ng t i nh ng n i dung khía c nh khác nhau. Chính vì ỗ ẩ ạ ướ ớ ữ ộ ạ
th , cho đn nay v n ch a có m t công trình nào nghiên c u m t cách h ế ế ẫ ư ộ ứ ộ ệ
th ng, chi ti t v ố ế ề c hai kĩ năng v t duy sáng t o và t duy ph n bi nả ề ư ạ ư ả ệ
+ “Ph ng pháp lu n t duy sáng t o” (Phan Dũng, Nxb TP HCM, 1998)ươ ậ ư ạ