Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Điều dưỡng: Đánh giá kết quả theo dõi và chăm sóc người bệnh phẫu thuật cắt túi mật nội soi do sỏi tại bệnh viện Bạch Mai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

VŨ THỊ NHÃ

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

NGƯỜI BỆNH PHẪU THUẬT CẮT TÚI MẬT NỘI SOI

DO SỎI TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

Hà Nội – 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

VŨ THỊ NHÃ

Mã HV: C01172

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

NGƯỜI BỆNH PHẪU THUẬT CẮT TÚI MẬT NỘI SOI

DO SỎI TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI

Chuyên ngành: Điều dưỡng

Mã số: 8.72.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. TRẦN MẠNH HÙNG

Hà Nội - 2019

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc



LỜI CAM ĐOAN

Kính gửi:

Phòng Đào tạo Sau đại học - Trường Đại học Thăng Long

Khoa Khoa Học Sức Khỏe - Trường Đại học Thăng Long

Hội đồng chấm luận văn Thạc sỹ.

Tôi xin cam đoan đã thực hiện quá trình thu thập số liệu, viết Luận văn

một cách nghiêm túc. Các số liệu, xử lý và phân tích số liệu là hoàn toàn

trung thực, chính xác và khách quan.

Hà Nội, ngày 21 tháng 10 năm 2019

Học viên

Vũ Thị Nhã

LỜI CẢM ƠN

Nhân dịp hoàn thành luận văn tốt nghiệp tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành

nhất tới những người đã giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận văn cũng như trong

suốt quãng thời gian hoạc tập.

Tôi xin cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng sau đại học, khoa Khoa Học Sức

Khỏe trường đại học Thăng Long, Ban Giám đốc bệnh viện Bạch Mai, Ban

lãnh đạo và toàn thể cán bộ nhân viên khoa Ngoại Tổng Hợp bệnh viện Bạch

Mai đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn

thành Luận văn.

Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành

nhất tới TS Trần Mạnh Hùng - Người thày không chỉ đã trực tiếp hướng dẫn

tôi trong quá trình làm luận văn, mà còn luôn tận tình dạy dỗ, chỉ bảo, tạo mọi

điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và làm việc.

Xin xin gửi lời tới bạn bè và đồng nghiệp đã luôn giúp đỡ, động viên,

góp ý cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu

Cuối cùng với long kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất, con xin gửi lời

cảm ơn đến bố, mẹ, chồng, ba con và anh chị em, những người luôn ở bên con

trong mọi hoàn cảnh và cũng đã hy sinh rất nhiều để con được như ngày hôm

nay. Gia đình sẽ mãi là chỗ dựa vững chắc và là nguồn động lực to lớn giúp

con bước đi trên con đường sự nghiệp của mình.

Hà Nội, ngày 21 tháng 10 năm 2019

Học viên

Vũ Thị Nhã

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

: Bệnh nhân BN

: Chụp cắt lớp vi tính CT

GDSK : Giáo dục sức khỏe

HSP : Hạ sườn phải

OMC : Ống mật chủ

PT : Phẫu thuật

TH : Trường hợp

TM : Túi mật

VAS : Thang điểm đau

VTM : Viêm túi mật

XQ : Xquang

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ........................................................................... 3

1.1. Giải phẫu túi mật, đường mật, mạch máu liên quan đến phẫu thuật cắt

túi mật nội soi ........................................................................................ 3

1.1.1. Túi mật ............................................................................................ 3

1.1.2. Ống túi mật ...................................................................................... 4

1.1.3. Mạch máu và thần kinh ................................................................... 4

1.1.4. Ống mật chủ .................................................................................... 6

1.2. Chức năng sinh lý của túi mật và nguyên nhân hình thành sỏi túi mật . 7

1.2.1. Chức năng sinh lý của túi mật ......................................................... 7

1.2.2. Nguyên nhân hình thành sỏi túi mật. .............................................. 8

1.3. Triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh sỏi túi mật. ......................... 9

1.3.1. Triệu chứng ..................................................................................... 9

1.3.2. Các phương pháp điều trị bệnh lý sỏi túi mật. .............................. 10

1.4. Theo dõi và chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật cắt túi mật nội soi. .... 14

1.4.1. Các bước xây dựng quy trình Điều dưỡng .................................... 14

1.4.2. Chăm sóc người bệnh trước phẫu thuật ........................................ 21

1.4.3. Chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật. .......................................... 22

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......... 28

2.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................... 28

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn người bệnh ................................................... 28

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ người bệnh. .................................................... 28

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 28

2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu ........................................................................ 31

2.3.1. Đặc điểm nhóm nghiên cứu .......................................................... 31

2.3.2. Các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng chính. ............................ 31

2.3.3. Theo dõi chăm sóc và đánh giá sau phẫu thuật. ........................... 32

2.4. Phương pháp xử lý số liệu .................................................................... 35

2.5. Đạo đức nghiên cứu ............................................................................. 35

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................... 37

3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu ................................................ 37

3.1.1. Tuổi và giới ................................................................................... 37

3.1.2. Chỉ số BMI ................................................................................... 38

3.1.3. Nghề nghiệp và địa dư hành chính. .............................................. 38

3.1.4. Bệnh lý nội khoa kèm theo ........................................................... 39

3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng. ....................................................... 40

3.2.1. Đặc điểm lâm sàng ........................................................................ 40

3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng ................................................................. 41

3.3. Kết quả theo dõi và chăm sóc sau phẫu thuật ...................................... 44

3.3.1. Chẩn đoán và kết quả phẫu thuật .................................................. 44

3.3.2. Theo dõi người bệnh sau phẫu thuật ............................................. 45

3.3.3. Chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật ........................................... 48

3.3.4. Các yếu tố liên quan đến kết quả theo dõi và chăm sóc người bệnh. . 49

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ............................................................................ 52

4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu ................................................ 52

4.1.1. Đặc điểm về tuổi và giới ............................................................... 52

4.1.2. Đặc điểm về nghề nghiệp địa dư ................................................... 53

4.1.3. Bệnh lý nội khoa kèm theo ........................................................... 54

4.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng .................................................... 55

4.2.1. Triệu chứng lâm sàng .................................................................... 55

4.2.2. Cận lâm sàng ................................................................................. 56

4.3. Theo dõi và chăm sóc sau phẫu thuật cắt túi mật nội soi..................... 59

4.3.1. Chẩn đoán và kết quả phẫu thuật ................................................. 59

4.3.2. Theo dõi sau phẫu thuật cắt túi mật nội soi .................................. 61

4.3.3. Chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật cắt túi mật nội soi ............. 65

4.3.4. Các yếu tố liên quan đến kết quả theo dõi và chăm sóc người bệnh. . 70

4.3.5. Đánh giá kết quả theo dõi và chăm sóc sau phẫu thuật. ............... 72

KẾT LUẬN .................................................................................................... 73

KHUYẾN NGHỊ ............................................................................................ 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Phân bố theo tuổi của các đối tượng trong nghiên cứu .............. 37

Bảng 3.2: Phân bố theo nghề nghiệp .......................................................... 39

Bảng 3.3. Triệu chứng thực thể khi vào viện .............................................. 40

Bảng 3.4. Thời gian xuất hiện triệu chứng ................................................. 41

Bảng 3.5. Các chỉ số xét nghiệm huyết học trước phẫu thuật .................... 41

Bảng 3.6. Kết quả xét nghiệm sinh hóa trước phẫu thuật ........................... 42

Bảng 3.7. Kích thước túi mật trên siêu âm: ................................................ 42

Bảng 3.8. Thành túi mật trên siêu âm ......................................................... 43

Bảng 3.9. Sỏi túi mật trên siêu âm .............................................................. 43

Bảng 3.10. Vị trí sỏi trên siêu âm ................................................................. 43

Bảng 3.11. Chụp CTscanner, chụp cộng hưởng từ trong nghiên cứu .......... 44

Bảng 3.12: Chẩn đoán và chỉ định phẫu thuật .............................................. 44

Bảng 3.13: Thời gian phẫu thuật trung bình ................................................. 45

Bảng 3.14. Đặt dẫn lưu dưới gan .................................................................. 45

Bảng 3.15. Theo dõi các chỉ số sinh tồn sau phẫu thuật ............................... 45

Bảng 3.16. Điểm đau VAS các ngày ............................................................ 46

Bảng 3.17. Thời gian người bệnh vận động trở lại ....................................... 46

Bảng 3.18. Thời gian phục hồi nhu động ruột: ............................................. 47

Bảng 3.19. Số lượng dịch dẫn lưu................................................................. 47

Bảng 3.20. Các chỉ số chăm sóc sau phẫu thuật .......................................... 48

Bảng 3.21. Thời gian nằm viện sau phẫu thuật............................................. 48

Bảng 3.22. Các biến chứng sau phẫu thuật ................................................... 49

Bảng 3.23. Thời gian có nhu động ruột trở lại giữa các nhóm ..................... 49

Bảng 3.24. Thời gian nằm viện sau phẫu thuật giữa các nhóm .................... 50

Bảng 3.25. Kết quả khi người bệnh xuất viện .............................................. 51

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Phân bố theo giới của đối tượng trong nghiên cứu .................... 37

Biểu đồ 3.2. Chỉ số BMI của các đối tượng trong nghiên cứu ....................... 38

Biểu đồ 3.3. Nơi ở của các đối tượng trong nghiên cứu ................................. 38

Biểu đồ 3.4. Tiền sử nội khoa ......................................................................... 39

Biểu đồ 3.5. Triệu chứng cơ năng khi vào viện .............................................. 40

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1. Giải phẫu túi mật và đường mật chính ngoài gan ............................. 4

Hình 1.2. Tam giác gan mật và tam giác Calot ................................................ 5

Hình 2.1. Minh họa mức độ đau theo VAS. ................................................... 33

Hình 4.1. Siêu âm hình ảnh sỏi túi mật ........................................................... 57

Hình 4.2. Chụp cắt lớp hình ảnh viêm túi mật do sỏi ..................................... 59

Hình 4.3. Túi mật và sỏi khi được PTNS cắt ra .............................................. 60

Hình 4.4. Vết phẫu thuật sau PTNS cắt túi mật .............................................. 68

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Sỏi túi mật là bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở các nước Âu-Mỹ. Ở Việt Nam

tỉ lệ người mắc sỏi túi mật có xu hướng tăng trong những năm gần đây, nữ giới

thường mắc nhiều hơn so với nam giới [47]. Sỏi túi mật là kết quả của tình trạng

“quá bão hoà” của một trong ba thành phần sau của dịch mật: Cholesterol, sắc tố

mật, muối can-xi trong dịch mật. Nguyên nhân của tình trạng quá bão hoà này

hiện nay vẫn chưa được hiểu tường tận, nhưng có điều chắc chắn rằng sự hình

thành sỏi túi mật có liên quan đến tình trạng ứ đọng dịch mật và sự hiện diện

của vi trùng trong dịch mật.

Sỏi túi mật có thể gây ra các tình trạng như: viêm túi mật phù nề, viêm

mủ túi mật, viêm hoạt tử túi mật do sỏi kẹt cổ túi mật, ung thư túi mật và tắc

ruột [53]. Viêm túi mật do sỏi có thể điều trị ổn định bằng nội khoa nhưng dễ

tái phát, cũng có trường hợp không đáp ứng với điều trị nội khoa dẫn đến biến

chứng nặng như: viêm túi mật hoại tử, viêm tụy hoại tử với tỷ lệ tử vong cao.

Cho đến nay phẫu thuật cắt túi mật là biện pháp triệt để và hoàn hảo nhất để

điều trị sỏi túi mật khi điều kiện cho phép vì nó vừa giải quyết được triệu

chứng vừa loại bỏ được nguyên nhân gây bệnh, đồng thời phẫu thuật cắt túi

mật sớm trong viêm túi mật cấp sẽ giảm được nguy cơ biến chứng, giảm ngày

nằm viện và giảm chi phí điều trị. Cùng với sự tiến bộ của kỹ thuật, trang thiết

bị, máy móc và kinh nghiệm của phẫu thuật viên, cắt túi mật nội soi đã trở

thành tiêu chuẩn vàng để điều trị bệnh lý sỏi túi mật [44].

Phương pháp phẫu thuật cắt túi mật nội soi có những ưu điểm là: có

tính thẩm mỹ cao, giảm được đau đớn cho người bệnh trong thời gian hậu

phẫu, người bệnh hồi phục nhanh sau khi phẫu thuật và thời gian nằm viện

ngắn… nhưng vẫn có thể có biến chứng xảy ra như: chảy máu, nhiễm khuẩn,

tổn thương đường mật, rò mật… Những biến chứng trên nếu không được phát

2

hiện và xử lý kịp thời sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến quá trình hồi phục cũng

như sức khỏe sau này của người bệnh. Điều này đòi hỏi người điều dưỡng

phải có kỹ năng và kinh nghiệm phong phú để có thể phụ giúp bác sĩ phát

hiện và xử lí kịp thời các tai biến, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc

người bệnh sau phẫu thuật.

Với mục đích cung cấp thêm các kiến thức giúp cho việc chăm sóc

người bệnh sau phẫu thuật cắt túi mật nội soi được an toàn và hiệu quả chúng

tôi tiến hành đề tài: “Đánh giá kết quả theo dõi và chăm sóc người bệnh

phẫu thuật cắt túi mật nội soi do sỏi tại Bệnh viện Bạch Mai” với hai mục

tiêu như sau:

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của người bệnh được

phẫu thuật cắt túi mật nội soi do sỏi tại Bệnh viện Bạch Mai.

2. Đánh giá kết quả theo dõi và chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật

cắt túi mật nội soi do sỏi.