1
TRIỂN VỌNG CỦA THỊ TRƯỜNG BÁN LẺ VIỆT NAM
ThS. Trương Thị Thuý Vân
Tóm tắt:
Thị trường bán lẻ Việt Nam luôn được đánh giá là giàu tiềm năng, thuộc
nhóm năm thị trường hấp dẫn nhất thế giới. Theo báo cáo nghiên cứu mới nhất
về thị trường bán lẻ Việt Nam đến cuối năm 2014 của Tổ chức tư vấn AT
Kearney (Mỹ), thị trường bán lẻ Việt Nam – một thị trường đang phát triển với
hơn 90 triệu dân – được coi là có mức tăng trưởng rất hấp dẫn. Rất nhiều các
doanh nghiệp nước ngoài, các tập đoàn lớn trên thế giới đều đã gia nhập thị
trường bán lẻ Việt Nam. Tất cả những điều đó đã tạo nên một bức tranh khá sôi
động về thị trường bán lẻ Việt Nam.
Theo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa năm 2014, tổng dân số Việt
Nam đạt gần 90.5 triệu người, trong đó nam chiếm hơn 49%, nữ chiếm gần 51%.
Kết quả được Tổng cục Thống kê và Quỹ Dân số Liên hợp quốc công bố ngày
17/12/2014 tại Hà Nội. Trong đó lực lượng dân số trẻ chiếm hơn một nửa. Mức
GDP trung bình của nước ta đang xấp xỉ gần 2.000 USD/người. Trong tương lai
giá trị này sẽ ngày càng tăng lên và trở thành tiền đề cho sự phát triển của thị
trường bán lẻ Việt Nam.
Việt Nam mở cửa thị trường bán lẻ từ ngày 01/01/2009 và suốt những
năm qua vẫn luôn được đánh giá là giàu tiềm năng, thuộc nhóm năm thị trường
hấp dẫn nhất thế giới. Việc này đồng nghĩa là sự cạnh tranh sẽ tăng lên rất nhiều
và thị trường bán lẻ Việt Nam sẽ có sự thay đổi cả về lượng và chất.Thống kê
của Bộ Công Thương, thị phần bán lẻ hiện đại ở Việt Nam chiếm khoảng 25%
tổng mức bán lẻ. Cả nước hiện có khoảng 724 siêu thị và 132 trung tâm thương
mại, số cửa hàng tiện lợi hoạt động đúng nghĩa (có thương hiệu và vận hành theo
chuỗi) mới chỉ dừng lại ở con số hàng trăm. Trong đó có 22 doanh nghiệp 100%
vốn đầu tư nước ngoài đang kinh doanh tại Việt Nam. Các kênh bán lẻ hiện đại
đã chiếm khoảng 20% thị trường bán lẻ và dự kiến năm nay sẽ tăng lên 40%.
Tuy nhiên, phần lớn các siêu thị và trung tâm thương mại này lại chỉ tập trung tại
các thành phố lớn và khu vực nội thành. Khu vực nông thôn, ngoại thành hầu
như vắng bóng các hệ thống bán lẻ, chỉ chủ yếu phân phối hàng theo từng đợt.
Theo Quy hoạch của Bộ Công Thương, đến năm 2020 cả nước sẽ có khoảng
1.200 – 1.500 siêu thị, tức cần thêm 550 siêu thị so với hiện tại, 180 trung tâm
thương mại và 157 trung tâm mua sắm. Chính vì thế, có thể nói thị phần bán lẻ
Việt Nam còn đang bị bỏ ngỏ khá nhiều.
Tổng mức bán lẻ của Việt Nam tăng trưởng mạnh hơn trong năm 2014,
cho thấy sức tiêu thụ hàng hóa của người tiêu dùng trong nước có phần được cải
2
thiện.Tổng cục Thống kê cho biết tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch
vụ tiêu dùng trong cả năm 2014 đạt 2,95 triệu tỷ đồng, tăng 10,6% so với năm
2013. Nếu loại trừ yếu tố giá, tổng mức bán lẻ của Việt Nam tăng 6,3% so với
cùng kỳ, cao hơn mức tăng 5,5% của năm 2013.
Xét về ngành hoạt động, tổng mức bán lẻ của khu vực kinh doanh bán lẻ
hàng hóa đạt 2.216,2 nghìn tỷ đồng, tăng11,3%; dịch vụ lưu trú ăn uống đạt
352,8 nghìn tỷ đồng, tăng 7,4%; dịch vụ khác đạt 347,3 nghìn tỷ đồng, tăng
9,4%; du lịch lữ hành đạt 28,9 nghìn tỷ đồng, tăng15,3%.
Dễ dàng nhận thấy, năm 2014 là một năm hết sức sôi động của thị trường
bán lẻ Việt Nam, đặc biệt là trong hoạt động mua bán sáp nhập, liên kết, liên
doanh…cả về sản xuất lẫn kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ như: Kinh
Đô, Citimart, Metro… và mới nhất là Nguyễn Kim. Theo báo cáo nghiên cứu về
thị trường bán lẻ Việt Nam đến cuối năm 2014 của Tổ chức tư vấn AT Kearney
(Mỹ), thị trường bán lẻ Việt Nam được coi là có mức tăng trưởng rất hấp dẫn
(lên đến 23%/năm).
Rất nhiều các doanh nghiệp nước ngoài, ngoại trừ tập đoàn Walmart (Mỹ)
đang trong giai đoạn thăm dò thì hầu hết các tập đoàn lớn trên thế giới đều đã gia
3
nhập thị trường bán lẻ Việt Nam với Lotte, BigC, Metro, Parkson, Aeon…Mới
đây nhất, tập đoàn bán lẻ số một tại Hàn Quốc – Lotte - đặt mục tiêu 60 siêu thị
tại Việt Nam vào năm 2020 và Aeon – cũng là một "ông lớn" khác trong ngành
bán lẻ Nhật Bản thông báo sẽ mở trung tâm thương mại thứ hai vào tháng
10/2015 cũng đã không giấu giếm ý định thống lĩnh thị trường Việt. Họ dự kiến
tới 2020 sẽ mở 20 trung tâm thương mại tại Việt Nam. Tận dụng tâm lý tin cậy
và thích dùng hàng Nhật của người tiêu dùng Việt, Aeon sử dụng phương án
dùng 1/3 hàng Nhật, 1/3 hàng Việt Nam và 1/3 hàng nhập từ các nước khác. Các
doanh nghiệp ngoại tham gia vào thị trường Việt Nam bằng nhiều con đường
khác nhau: liên doanh, liên kết, hợp tác chuyển nhượng.... Trong khi đó, các tập
đoàn bán lẻ nước ngoài vào Việt Nam từ trước như chuỗi siêu thị Big C và nhất
là các chuỗi cửa hàng tiện lợi quốc tế đang không ngừng mở rộng quy mô đầu
tư. Tất cả những điều đó đã tạo nên một bức tranh khá sôi động về thị trường bán
lẻ Việt Nam trong năm 2014 vừa qua.
Năm 2015 này và cả những năm tới thị trường bán lẻ Việt Nam sẽ tiếp tục
sôi động và chứng kiến những cuộc cạnh tranh quyết liệt giữa các doanh nghiệp,
đặc biệt là giữa doanh nghiệp nội và ngoại. Chúng ta vẫn sẽ tiếp tục được chứng
kiến cuộc đổ bộ của các doanh nghiệp ngoại vào thị trường Việt Nam.
Năm 2015 cũng sẽ là một năm đầy cơ hội và thách thức với ngành bán lẻ
Việt Nam. Kể từ ngày 01/11/2015, Việt Nam sẽ cho phép thành lập các công ty
bán lẻ 100% vốn đầu tư nước ngoài theo cam kết của Việt Nam khi gia nhập
WTO. Bên cạnh đó, năm 2015 là năm khu vực kinh tế chung ASEAN (AEC)
chính thức có hiệu lực cho phép các dòng tài nguyên, hàng hóa, vốn nhân lực…
di chuyển tự do và thuận lợi. Chưa kể tới việc hiệp định TPP với 12 nước tham
gia sẽ có thể được ký kết trong năm 2015. Với hiệp định này hơn 10.000 loại
hàng hóa từ các nước thành viên sẽ được loại bỏ hoàn toàn thuế quan. Việc này
sẽ gây nhiều khó khăn bất lợi cho hàng hóa trong nước nhưng cũng là động lực
thúc đẩy được tình hình sản xuất và phân phối, nâng cao sức cạnh tranh của các
doanh nghiệp Việt Nam.
Việc nhiều tập đoàn bán lẻ lớn của nước ngoài thâm nhập mạnh mẽ vào
thị trường Việt Nam nên được nhìn nhận như một chuyện bình thường. Là thành
viên của WTO, chúng ta ở chung trong một sân chơi với mọi người. Và khi thị
trường của chúng ta hấp dẫn thì mọi người kéo đến làm ăn. Thậm chí, sáp nhập
và thâu tóm (M&A) là cách tạo tăng trưởng mà các công ty lớn vẫn thường làm
ở mọi thị trường. Ngay các công ty lớn trong nước của chúng ta cũng làm như
vậy, trường hợp Masan là một ví dụ. Nếu một thương hiệu thật sự tốt thì sẽ khó
mất đi, chỉ có chủ của thương hiệu có thể thay đổi.
Các doanh nghiệp Việt có nên ngăn chặn “làn sóng” này hay không là
một việc cần suy nghĩ thêm. Có rất nhiều doanh nhân gầy dựng sự nghiệp không
phải để kéo dài từ đời này qua đời khác mà chỉ để chứng minh năng lực của
4
mình. Bán được doanh nghiệp do mình tạo ra với giá trị cao cũng có thể là mục
tiêu mà doanh nhân đặt ra. Còn buộc phải bán vì thua lỗ, thất thế đương nhiên là
một thất bại, nhưng lại có thể là sự khởi đầu của một doanh nghiệp mới, một
thương hiệu mới. Nếu nền kinh tế tiếp tục phát triển, đời sống người dân ngày
một tốt hơn thì những chuyện mua bán như vậy trong thị trường cũng là điều hết
sức tự nhiên.
Theo các chuyên gia kinh tế, đã đến lúc nhìn nhận việc có mặt các liên
doanh với doanh nghiệp nước ngoài tại thị trường bán lẻ như một tín hiệu tích
cực chứ không phải theo hướng bị thôn tính. Các doanh nghiệp nên coi đây là
những cuộc mua bán, sáp nhập bình thường, có hiệu quả cho doanh nghiệp và
toàn thị trường. Vấn đề là doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài hoạt động ở thị
trường Việt Nam tuân thủ đúng quy định của pháp luật và thực hiện đúng nghĩa
vụ kinh doanh. Còn đối với các doanh nghiệp bán lẻ trong nước, phải nỗ lực hơn
để nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa nếu không rất khó đứng
vững trên thị trường.
Tháng 01/2015, thị trường bán lẻ Việt Nam đã mở cửa hoàn toàn. Đây là
một trong những nội dung mà nước ta cam kết khi gia nhập WTO. Khi mà giờ G
đã điểm thì hàng loạt "đại gia" thị trường nước ngoài đã và vẫn đang ồ ạt đầu tư
vào Việt Nam để giành thị phần. Miếng bánh thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn
đang rất hấp dẫn, vấn đề là các doanh nghiệp Việt Nam cần ý thức rõ về các vấn
đề mà mình sẽ phải đối diện để nắm bắt được thời cơ và làm chủ được trên
thương trường.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. http://doisong.vnexpress.net
2. http://lsa.com.vn
3. http://newsvietnam.com.vn
4. http://vietstock.vn
5. http://www.co-opmart.com.vn
