Trung tâm Nghiên c
ứu
–
Tư v
ấn CTXH & PTCĐ
Dự án “Nâng cao năng lực cho Nhân viên Xã hội Cơ sở ở TP.HCM”
NĂNG ĐỘNG NHÓM
Chân thành cảm ơn Tổ chức Dịch vụ Gia đình và Cộng đồng
Quốc tế (CFSI) đã hỗ trợ Dự án “Nâng cao năng lực cho
NVXH cơ sở ở TP.HCM” ấn hành tập tài liệu này.
Trung tâm Nghiên cứu - Tư vấn CTXH & PTCĐ
Dự án “Nâng cao năng lực cho Nhân viên Xã hội Cơ sở ở TP.HCM”
TỰ NHẬN
THỨC
[Type text]
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVXH cơ sở ở Tp.HCM” – tháng 6/2012 Trang 1
ự nhận thức
SDRC - CFSI
MỤC LỤC
MỤC LỤC
…………………………………………………………………………. 1
Bài 1: TỔNG QUAN VỀ TỰ NHẬN THỨC
……………………………………… 2
I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN
………………………………………………………….. 2
II. Ý NGHĨA CỦA TỰ NHẬN THỨC
……………………………………………. 3
III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỰ NHẬN THỨC
…………………………………………. 3
Bài 2: NHÂN VIÊN CTXH VỚI VIỆC THỰC HÀNH VÀ PHÁT TRIỂN KỸ
NĂNG TỰ NHẬN THỨC
…………………………………………………………………. 5
I. TẦM QUAN TRỌNG CỦA TỰ NHẬN THỨC ĐỐI VỚI NHÂN VIÊN
CTXH .. 5
II. TỰ NHẬN THỨC ĐỐI VỚI BẢN THÂN NHÂN VIÊN CTXH
……………….. 6
III. NỘI DUNG TỰ NHẬN THỨC TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI THÂN
CHỦ …. 7
PHỤ LỤC
……………………………………………………………………………. 8
[Type text]
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVXH cơ sở ở Tp.HCM” – tháng 6/2012 Trang 2
ự nhận thức
SDRC - CFSI
[Type text]
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVXH cơ sở ở Tp.HCM” – tháng 6/2012 Trang 3
ự nhận thức
SDRC - CFSI
Bài 1: TỔNG QUAN VỀ TỰ NHẬN THỨC
I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Tự nhận thức
Tự nhận thức (Self-awareness) là cách mà chúng ta khám tính cách cá nhân,
niềm tin, hệ thống giá trị, khuynh hướng tự nhiên của mình1. Thông thường,
tự nhận thức là khởi điểm cho việc làm chủ bản thân và tạo ra những gì ta
muốn.
Tự nhận thức là một khả năng hiểu biết mạnh mặt, mặt yếu, giá trị, quan
điểm, tính khí, nhu cầu, ước vọng, cảm xúc, sợ hãi2. Những suy nghĩ về chính
mình (tôi thông minh, tôi tháo vát, tôi là người chậm chạp, tôi là trụ cột trong
gia đình, tôi là nhân viên công tác xã hội, tôi ân cần, tôi không kỳ thị và phân
biệt người có H…) nhằm vẽ nên một bức chân dung về chính họ. Bức tranh
này không chỉ mô tả hình dáng bên ngoài mà còn mô tả cảm xúc, năng lực, vai
trò, trách nhiệm của họ đối với người khác.
Tóm lại, tự nhận thức là một kỹ năng mà qua đó mỗi cá nhân hình dung,
khám phá chính mình là người như thế nào và thường soi theo đó để hành
động.
2. Hình ảnh bản thân
Hình ảnh bản thân là cách mà chúng ta nghĩ và đánh giá về bản thân. Hình
ảnh này là những nhận thức tương đối ổn định của một người về chính họ và,
những nhận thức này ảnh hưởng mạnh tới hành động và cách chúng ta quan
hệ với người khác. Nói cách khác, hình ảnh bản thân là cách mỗi cá nhân hình
dung, khái quát chính mình như thế nào và thường soi đó mà hành động.
Ví dụ: Chị A được xem là một NVCTXH giỏi giữ bình tĩnh. Có lần tức
giận một người và chị nghĩ “Tức quá! Phải cho nó một trận cho nó biết tay,
nhưng dù sao mình cũng là người biết giữ bình tĩnh, sử xự vậy cũng không
1 http://www.canyons.edu/committees/leap/team1/15tips/tip13.asp
2 Nguyễn Thị Oanh
[Type text]
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVXH cơ sở ở Tp.HCM” – tháng 6/2012 Trang 4
ự nhận thức
SDRC - CFSI
hay cho lắm!” Như vậy chị A đã chiếu theo hình ảnh bản thân mà cư xử
cho thích hợp.
Khái niệm hình ảnh bản thân hình thành qua cách người thân nhìn và tỏ thái
độ, đánh giá chúng ta. Đôi khi nó cũng xuất phát từ một khiếm khuyết nội tại
nào đó mà ta không được người thân động viên khắc phục.
3. Ý thức về giá trị bản thân (Lòng quý trọng bản thân)
Ý thức về giá trị bản thân (Self-Esstem) hay còn gọi là sự tự quý trọng bản
thân là một phần của khái niệm bản thân mà nó liên quan đến những đánh giá
về chính giá trị của bản thân và là động lực thúc đẩy cá nhân tự vươn lên, là
yếu tố cốt lõi để một nhân cách phát triển bình thường.
Ví dụ: hình ảnh bản thân của một người nào đó về chính họ có thể là ít nói,
hoặc thích tranh luận, hoặc nghiêm nghị. Sự ý thức giá trị bản thân của người
đó là cách người đó đánh giá như thế nào về những thuộc tính này của mình.
Người đó có thể cảm thấy “hài lòng vì mình ít nói”, hoặc “xấu hổ vì tính hay
tranh luận của mình”, hoặc “cảm thấy chán vì mình nghiêm nghị, không hài
hước được như người khác”.
Người có ý thức về giá trị bản thân cao không phải là người tự đề cao vì tài
giỏi hay đức hạnh. Đó là người tự tin rằng mình xứng đáng để được hạnh phúc
và thành công. Giá trị đơn giản ở chỗ họ biết quý trọng bản thân. Họ không
phải lúc nào cũng thành công vang dội, họ là người bình thường nhưng khi
vấp ngã thì họ biết cách trỗi dậy. Người có ý thức giá trị bản thân thấp có thể
là người tài giỏi, thành đạt nhưng khi vấp ngã họ khó vươn lên và dễ có xu
hướng hủy hoại bản thân và, sa vào rượu chè, ma túy, mại dâm và dễ bỏ bỏ
cuộc.
Ý thức về giá trị bản thân thấp thường do lớn lên trong gia đình có vấn đề,
hay có sự đối xử thiếu tế nhị của phụ huynh: so sánh trẻ em hàng xóm, mắng
nhiếc nặng nề “suốt đời mày chẳng làm được tích sự gì. Sao không bắt chước
em mày để học thật giỏi cho tao nhờ !”