1
Vàng da sơ sinh
1
VÀNG DA DO TĂNG BILIRUBIN GIÁN TIẾP
Ở TRẺ SƠ SINH
Mục tiêu:
1/ Chẩn đoán và điều trị vàng da tăng Bilirubin gián tiếp sinh lý và bệnh lý
2/ Trình bày sự biến dưỡng của bilirubin và tổn thương não do tăng Bilirubin GT
3/ Chiếu đèn điều trị vàng da tăng Bilirubile gián tiếp.
Nội dung:
1. Định Nghĩa
- Vàng da do tăng Bilirubin trong máu ở trẻ sơ sinh > 7 mg% (bình
thường 5 mg%).
Công thức chuyển đổi: 17.1
X mg/dl 0.0585 γ μmol/l
mg / l x 1.71 = μmol/l μmol/l x 0.585 = mg/l
- Bilirubin được tạo thành từ sự thoái hoá của Hème. Sơ đồ chuyển hoá:
(xem trang tiếp theo).
2.Tăng Bilirubin sinh lý ở trẻ sơ sinh
1. Hồng cầu vỡ phóng thích Bilirubin :
- Số lượng hồng cầu / kg / sơ sinh > người lớn.
- Đời sống hồng cầu của thai nhi ngắn (90 ngày).
2. Vận chuyển Bilirubin vào gan giảm:
- Ligandin (Protein Y) .
- Thiếu năng lượng trong 24 - 72 giờ đầu.
3. Quá trình kết hợp Bilirubin tại gan còn hạn chế:
- Hoạt động men UDP G-T .
- Hoạt động men UDP Glucose Dehydrogenase .
4. Bài tiết Bilirubin giảm:
-
Nhu đ
ộng ruột kém
––
ấp thu BR (chu tr
ình ru
ột
–
2
Vàng da sơ sinh
2
SƠ ĐỒ CHUYỂN HOÁ BILIRUBIN
3. Nguyên Nhân Vàng Da:
TĂNG BILIRUBIN MÁU
ĐỦ THÁNG
- Đỉnh: 6 – 8 mg%/N3
- Max: 12 mg%
- Giảm dần trong 1 tuần
NON THÁNG
- Đỉnh: 10 – 12 mg%/N5
- Max: 15 mg%
- Giảm dần trong 2 tuần
3
Vàng da sơ sinh
3
- Bilirubin gián tiếp là chất hay gây vàng da ở trẻ sơ sinh.Vàng da xuất
hiện khi Bilirubin /máu > 7 mg%, lan từ đầu mặt → thân (Bili 14 mg%) →
tứ chi → lòng bàn tay chân (Bili 20 mg%). Vàng da nhiều mức độ: nhẹ →
sậm.
- Triệu chứng vàng da thường thấy sớm trong 10 ngày đầu sau sinh vì chức
năng gan chưa hoàn chỉnh, chưa đủ khả năng chuyển hóa Bilirubin gián
tiếp thành Bilirubin trực tiếp.- Bilirubin là một sản phẩm chuyển hóa của
hemoglobine. Khi hồng cầu bị phá hủy, Bilirubin gián tiếp ở dạng tự do
trong huyết tương. Vì Bilirubin gián tiếp tan trong mỡ nên thường ngấm
vào các tổ chức có nhiều chất béo như: da, niêm mạc, phủ tạng, não,…
Nếu lượng Bilirubin gián tiếp > 20 mg% các tế bào có thể bị phá hủy, hô
hấp bị ngưng trệ → gây tổn thương thực thể, gây hậu quả nghiêm trọng,
tổn thương ở não gây bệnh cảnh vàng da nhân. Gan có nhiệm vụ chống
độc bằng cách chuyển Bilirubin gián tiếp hòa tan trong mỡ thành Bilirubin
trực tiếp tan trong nước để đưa ra ngoài theo phân và nước tiểu. Bình
thường lượng Bilirubin được cố định < 0.5 mg%.
4.Yếu tố thuận lợi gây vàng da:
Sơ sinh Bà mẹ Cách sinh
- CNLS thấp
- Sanh non
- Phái nam
- Giống dân: Châu
Á
- Nhiễm trùng
- Bú sữa mẹ
- Tiểu đường
- Cao huyết áp
- Uống thuốc ngừa thai
- XH trong 3 tháng đầu
- Lượng Zn thấp
- Thuốc: Diazepam,
Oxytocin
- Sang hút
- Sanh kềm
- Sanh ngôi
mông
4
Vàng da sơ sinh
4
- Không đủ NL
- Chậm tiêu phân su
- Kẹp rốn trễ
- Lượng Mg và Zn
thấp
- Bilirubin dây rốn
cao
- Vỡ ối sớm
Cần tìm nguyên nhân vàng da khi: Vàng da trong 24 – 36 giờ đầu sau
sanh. - Tăng Bilirubin nhanh > 5 mg %/ ngày. Bilirubin TP > 12 mg% ở
trẻ đủ tháng, > 15 mg% ở trẻ non tháng. Vàng da kéo dài > 7 ngày ở trẻ đủ
tháng, > 14 ngày ở trẻ non tháng.Nghĩ đến vàng da nhân:- Bilirubin gián
tiếp ≥ 20 mg%.+ dấu hiệu thần kinh
CHỈ ĐỊNH CHIẾU ĐÈN ĐIỀU TRỊ VÀNG DA TĂNG BILI GT
Dựa vào lâm sàng: Vàng da trong 7 – 14 ngày đầu sau sanh
QUI LUẬT KRAMER
Vàng da Mức Bilirubin / máu
5
Vàng da sơ sinh
5
Vùng (1)
6 mg/dl
100
mol/L
Vùng (2)
9 mg/dl
150 mol/L
Vùng (3)
12 mg/dl
200 mol/L
Vùng (4)
15 mg/dl
Vùng (5)
> 15 mg/dl
6.
> 250