1114
XÂY DỰNG QUAN HỆ LAO ĐỘNG HÀI HOÀ TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP FDI Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
Nguyễn Hữu Lợi(1)
TÓM TẮT:
Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế, Đảng và Nhà nước ta Ďã
xác Ďịnh xây dựng quan hệ lao Ďộng (QHLĐ) hài hoà, ổn Ďịnh và tiến bộ trong
doanh nghiệp là chủ trương lớn, có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn
Ďịnh chính trị, xã hội, thúc Ďẩy phát triển sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp, bảo Ďảm hài hoà về quyền và lợi ích của các bên trong QHLĐ. Trên cơ
sở hệ thống hoá các vấn Ďề lý luận và phân tích thực tiễn xây dựng quan hệ lao
Ďộng hài hoà trong các doanh nghiệp FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế, bài báo Ďề xuất
Ďịnh hướng và giải pháp nhằm xây dựng quan hệ lao Ďộng hài hoà tại các doanh
nghiệp FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế Ďến năm 2030.
Từ khoá: Quan hệ lao Ďộng, hài hoà, doanh nghiệp, FDI, Thừa Thiên Huế.
ABSTRACT:
In the context of globalization and international integration, the Party and
State have determined that building harmonious, stable and progressive labor
relations in enterprises is a major policy, playing an important role in maintaining
stability. political, social, promoting production and business development of
enterprises, ensuring harmony in the rights and interests of the parties in labor
relations.. Based on the systematization of theoretical issues and practical
analysis of building harmonious labor relations in FDI enterprises in Thua Thien
Hue province, the article proposes directions and solutions to build harmonious
labor relations. Harmonious activities at FDI enterprises in Thua Thien Hue
province until 2030.
Keywords: Labor relations, harmony, enterprises, FDI, Thua Thien Hue.
1. Giới thiệu
Ngày 1/4/2022, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Ďã ra Quyết Ďịnh số 831/QĐ-UBND
về việc ban hành Đề án phát triển quan hệ lao Ďộng hài hoà, ổn Ďịnh và tiến bộ trên Ďịa
bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai Ďoạn 2022 - 2025 nhằm Ďề ra nhiệm vụ, giải pháp Ďồng
bộ, hệ thống có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhằm thúc Ďẩy phát triển
QHLĐ hài hoà, ổn Ďịnh và tiến bộ trong bối cảnh mới [5]
1. Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế. Email: nguyenhuuloi@hce.edu.vn
1115
Với lợi thế là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng Ďiểm miền Trung, có sân
bay quốc tế Phú Bài, cảng nước sâu Chân Mây, khu di sản văn hoá thế giới...,
Thừa Thiên Huế có nhiều tiềm năng và cơ hội về thu hút Ďầu tư. Những năm trở
lại Ďây, Thừa Thiên Huế Ďã vươn lên là một trong 10 tỉnh, thành phố dẫn Ďầu cả
nước về thu hút vốn Ďầu tư trực tiếp nước ngoài với nhiều dự án hàng tỉ USD.
Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư Thừa Thiên Huế, các dự án FDI tại Ďịa phương thời
gian qua Ďã thu hút vốn lớn, công nghệ và quản lí hiện Ďại, góp phần chuyển dịch
cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, tăng năng suất lao Ďộng.
Với Ďặc thù là khu vực kinh tế ngoài có vốn Ďầu tư nước ngoài với số lượng
lao Ďộng làm thuê quy mô lớn, có yếu tố nước ngoài; người lao Ďộng (NLĐ) lại
khác biệt nhau về trình Ďộ, mức Ďộ hiểu biết pháp luật lao Ďộng chắc chắn QHLĐ
tại các doanh nghiệp FDI không tránh khỏi những bất cập dẫn Ďến tình trạng
thiếu hài hoà, ổn Ďịnh.
2. Cơ sở lí thuyết và phƣơng pháp nghiên cứu
2.1. Một số vấn đề lý luận về xây d ng quan hệ lao động hài hoà trong
doanh nghiệp.
2.1.1. Khái niệm
Theo Bộ luật Lao Ďộng của Việt Nam: ―QHLĐ là quan hệ xã hội phát sinh
trong việc thuê mướn, sử dụng lao Ďộng, trả lương giữa người lao Ďộng, người sử
dụng lao Ďộng, các tổ chức Ďại diện của các bên, cơ quan nhà nước có thẩm
quyền. QHLĐ bao gồm quan hệ lao Ďộng cá nhân và QHLĐ tập thể‖[2].
Xây dựng quan hệ lao Ďộng Ďược hiểu là một quá trình trong Ďó người sử
dụng lao Ďộng và NLĐ hoặc tổ chức Ďại diện người lao Ďộng (NLĐ) chủ Ďộng
phối hợp tiến hành các hoạt Ďộng nhằm hình thành một chỉnh thể về QHLĐ Ďạt
Ďược trạng thái mà cả hai bên mong muốn. Các hoạt Ďộng chủ yếu Ďể xây dựng
QHLĐ trong doanh nghiệp là: thoả thuận, kí kết và thực hiện hợp Ďồng lao Ďộng;
Ďàm phán, thương lượng, kí kết và thực hiện thoả ước lao Ďộng tập thể, phối hợp
kiểm tra, giám sát việc thực hiện chế Ďộ chính sách Ďối với NLĐ tại doanh
nghiệp; Ďối thoại xã hội tại nơi làm việc; xây dựng các biện pháp phòng ngừa và
giải quyết tranh chấp lao Ďộng và Ďình công.
2.1.2. Nguyên tắc
Những nguyên tắc của QHLĐ hài hoà bao gồm: [1]
- Sự bình Ďẳng, tôn trọng nhau trong quá trình Ďối thoại, thương lượng tập thể.
- Tính trung thực về quyền và lợi ích các bên.
- Không Ďòi hỏi chiến thắng trong các cuộc Ďối thoại, thương lượng (không
có bên nào giành chiến thắng hay thua).
- Khi giải quyết tranh chấp lao Ďộng cần phải dựa vào pháp luật.
- Thông qua Ďối thoại, thương lượng, thoả thuận theo nguyên tắc tự nguyện, bình
Ďẳng, thiện chí, hợp tác và tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp chính Ďáng của nhau.
1116
- Công Ďoàn, tổ chức Ďại diện người sử dụng lao Ďộng cùng với cơ quan nhà
nước có thẩm quyền tạo Ďiều kiện xây dựng QHLĐ hài hoà, tiến hành kiểm tra,
giám sát việc chấp hành quy Ďịnh của Luật Lao Ďộng, bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của NLĐ và người sử dụng lao Ďộng.
- Các bên tự do trong kí kết hợp Ďồng lao Ďộng, những không Ďược trái với
quy Ďịnh pháp luật, trái với thoả ước lao Ďộng.
2.1.3. Nội dung xây dựng quan hệ lao động hài hoà trong doanh nghiệp
- Thoả thuận, kí kết và thực hiện hợp Ďồng lao Ďộng
Trong QHLĐ, các bên xác lập các quan hệ trên cơ sở thoả thuận những vấn
Ďề liên quan. Sự thoả thuận Ďó biểu hiện thông qua hình thức pháp lí, là hợp Ďồng
lao Ďộng (HĐLĐ). HĐLĐ là một thoả thuận, thể hiện sự thống nhất ý chí giữa
người sử dụng lao Ďộng và cá nhân NLĐ về Ďiều kiện lao Ďộng và Ďiều kiện sử
dụng lao Ďộng, có tính ràng buộc pháp lí với các bên Ďã cam kết.
- Thương lượng, kí kết và thực hiện thoả ước lao Ďộng tập thể
―Thương lượng tập thể là việc Ďàm phán, thoả thuận giữa một bên là một
hoặc nhiều tổ chức Ďại diện NLĐ với một bên là một hoặc nhiều người sử dụng
lao Ďộng hoặc tổ chức Ďại diện người sử dụng lao Ďộng nhằm xác lập Ďiều kiện
lao Ďộng, quy Ďịnh về mối quan hệ giữa các bên và xây dựng quan hệ lao Ďộng
tiến bộ, hài hoà và ổn Ďịnh‖[2].
Thoả ước lao Ďộng tập thể là văn bản thoả thuận giữa tập thể NLĐ và người
sử dụng lao Ďộng về các Ďiều kiện lao Ďộng mà hai bên Ďã Ďạt Ďược thông qua
thương lượng tập thể. Như vậy, bản thoả ước lao Ďộng tập thể chính là kết quả
liên quan Ďến quyền và lợi ích của bên trong quan hệ lao Ďộng.
- Đối thoại tại doanh nghiệp
Đối thoại tại nơi làm việc Ďược tiến hành theo cơ chế hai bên, giữa NLĐ hoặc
tổ chức Ďại diện NLĐ và người sử dụng lao Ďộng nhằm trao Ďổi thông tin, thông
báo kế hoạch, kết quả sản xuất kinh doanh, nắm bắt nhu cầu, nguyện vọng của
NLĐ, tuyên truyền luật pháp, chế Ďộ, chính sách,… Đây là một quá trình giao
tiếp thường xuyên, mang tính tích cực, cởi mở và chủ Ďộng giữa một bên là
những NLĐ và một bên là những người quản lí.
- Phòng ngừa và giải quyết tranh chấp lao Ďộng
Xây dựng quan hệ lao Ďộng hài hoà, ổn Ďịnh, tiến bộ trong doanh nghiệp
không thể không quan tâm Ďến phòng ngừa tranh chấp lao Ďộng. Các biện pháp
phòng ngừa tranh chấp lao Ďộng phải Ďược thực hiện Ďồng bộ, kịp thời trước tiên
từ cấp doanh nghiệp.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin
+ Thông tin, số liệu thứ cấp: Báo cáo, tài liệu, số liệu từ Niên giám thống kê
của tỉnh Thừa Thiên Huế giai Ďoạn 2020 - 2023, Sở Lao Ďộng, Thương binh và
Xã hội, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thừa Thiên Huế.
1117
+ Thông tin, số liệu sơ cấp: Trong Ďề tài, tác giả sử dụng phương pháp Ďiều
tra, khảo sát thực tế Ďể thu thập, nắm bắt thông tin thực tế và lấy số liệu sơ cấp Ďể
phân tích, Ďánh giá thực trạng và dự báo xây dựng QHLĐ hài hoà trong các
doanh nghiệp FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế Ďến năm 2030.
Do hạn chế về mặt thời gian, kinh phí và mục Ďích Ďiều tra Ďược trình bày
trong phiếu khảo sát, tác giả dùng hình thức chọn mẫu thuận tiện ngẫu nhiên phi
xác suất. Kích thước mẫu phục vụ cho nghiên cứu này là 120 mẫu.
Kết quả Ďiều tra, sẽ Ďược tác giả trình bày, phân tích trong phần thực trạng
quan hệ lao Ďộng hài hoà trong các doanh nghiệp FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
2.2.2. Phương pháp xử lí và phân tích số liệu
Số liệu Ďược xử lí, tính toán các chỉ tiêu nghiên cứu bằng phần mềm
Microsoft Excel và sử dụng phương pháp thống kê mô tả Ďể phân tích.
2.2.3. Phương pháp thống kê mô tả
Sử dụng các số liệu sơ cấp, thứ cấp Ďể phân tích thực trạng, Ďánh giá xu
hướng vận Ďộng, phát triển của quan hệ lao Ďộng hài hoà trong các doanh nghiệp
FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
3. Kết quả nghiên cứu
3.1. Th c trạng xây d ng quan hệ lao động hài hoà trong các doanh
nghiệp FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế
3.1.1. Tổng quan tình hình phát triển doanh nghiệp FDI ở tỉnh Thừa Thiên Huế
Bảng 1. Một số chỉ tiêu FDI tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2020 - 2023
Chỉ tiêu
ĐVT
2020
2021
2022
2023
Vốn thực hiện
Triệu USD
41,3
75,2
97,0
141,7.
Số dự án mới
Dự án
2
3
11
Số dự án chấm dứt hoạt Ďộng
Dự án
3
2
2
2
Doanh thu
Triệu USD
1043,4
1200
1275
1400
Xuất khẩu
Triệu USD
611,3
763,8
813,2
-
Nhập khẩu
Triệu USD
203,9
250
293,4
-
Nộp ngân sách
Triệu USD
97,8
115,6
145,7
177,3
(Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thừa Thiên Huế)
Qua số liệu ở bảng 1, chúng ta thấy những tín hiệu tích cực từ thu hút vốn
Ďầu tư nước ngoài ở tỉnh Thừa Thiên Huế giai Ďoạn 2020 - 2023. Các chỉ tiểu
như số vốn thực hiện, số dự án mới, doanh thu, và nộp ngân sách có xu hướng
1118
tăng lên theo thời gian. Số dự án và số vốn chấm dứt hoạt Ďộng Ďã có xu hướng
ổn Ďịnh và giảm.
Trong bối cảnh kinh tế phục hồi sau Ďại dịch, kinh tế trong nước gặp nhiều
khó khăn; song, tốc Ďộ tăng trưởng GRDP của Thừa Thiên Huế trong năm 2023
vẫn Ďạt 7,03 , cao hơn tốc Ďộ tăng trưởng bình quân cả nước (ước Ďạt 4,7 -
5,8 ). Thu ngân sách nhà nước ước Ďạt 11.000 tỉ Ďồng, vượt 10,8% dự toán; kim
ngạch xuất khẩu ước Ďạt 1.200 triệu USD, tăng 6,85 so với cùng kì, hoàn thành
chỉ tiêu kế hoạch. Để Ďạt Ďược các kết quả nêu trên, khu vực doanh nghiệp có
vốn Ďầu tư nước ngoài Ďóng góp một phần không nhỏ vào sự phát triển chung
của tỉnh[3].
Năm 2023, doanh thu từ khu vực doanh nghiệp có vốn Ďầu tư nước ngoài ước
Ďạt hơn 1.400 triệu USD, Ďóng góp trên 10 GRDP toàn tỉnh, nộp ngân sách ước
Ďạt 4.370 tỉ Ďồng, tăng 26,2 so với cùng kì; chiếm tỉ trọng 38,5% trong tổng thu
ngân sách toàn tỉnh; trong Ďó, riêng Ďóng góp của Công ty TNHH Bia Carlsberg
Việt Nam là 3.500 tỉ Ďồng, chiếm 86,4% trong tổng thu ngân sách của khu vực
Ďầu tư nước ngoài.
Tình hình thu hút các dự án FDI trong năm 2023 Ďạt Ďược một số kết quả
Ďáng khích lệ, toàn tỉnh cấp mới Giấy chứng nhận Ďăng ký Ďầu tư cho 11 dự án
Ďầu tư nước ngoài với tổng vốn Ďầu tư 141,8 triệu USD (tương Ďương 3.391 tỉ
Ďồng), trong Ďó, một số dự án lớn nổi bật như: Nhà máy chế biến cát thạch anh
công nghệ cao Creanza (liên doanh với Ý), vốn Ďầu tư Ďăng kí 91.111.000 USD;
Dự án nhà máy sản xuất keo, chất kết dính và sản phẩm làm từ nhựa Okura Việt
Nam (Nhật Bản), vốn Ďầu tư Ďăng kí 12.500.000 USD; Dự án Trung tâm bách
hoá tổng hợp và siêu thị Aeon - Huế (Nhật Bản), vốn Ďầu tư Ďăng kí 6.800.600
USD... Luỹ tiến Ďến nay trên Ďịa bàn tỉnh có 126 dự án Ďầu tư trực tiếp nước
ngoài, với tổng vốn Ďầu tư Ďăng kí là 4.524,7 triệu USD.
Bên cạnh những Ďóng góp trực tiếp nêu trên, khu vực Ďầu tư nước ngoài Ďã
có tác Ďộng lan toả Ďến các thành phần kinh tế khác của nền kinh tế, trong Ďó
việc khơi dậy các nguồn lực Ďầu tư trong nước, tạo sức ép cạnh tranh, thúc Ďẩy
Ďổi mới và chuyển giao công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất; phát triển ngành
công nghiệp phụ trợ, góp phần Ďưa Việt Nam nói chung và tỉnh Thừa Thiên Huế
nói riêng từng bước tham gia chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu. Đến nay, tỉnh Thừa
Thiên Huế Ďã trở thành Ďiểm Ďến của một số tập Ďoàn trên thế giới trong nhiều
lĩnh vực khác nhau như: Carlsberg (Đan Mạch), Banyan Tree (Singapore), HBI
(Hoa Kỳ), Scavi (Pháp), Luks ciment (Hồng Kông), CP (Thái Lan), Caribbean
Cruise (Hoa Kỳ), Baosteel (Trung Quốc), SBH (Tây Ban Nha), AeonMall (Nhật
Bản), Kanglongda (Trung Quốc).… với những sản phẩm mang lại giá trị kinh tế
cao, qua Ďó góp phần ngày càng nâng cao vị thế của tỉnh Thừa Thiên Huế ở trong
nước và trên thế giới.