4/17/2014
1
Bài giảng 5
Nền tảng tư duy
cho phân tích chính sách
trong kinh tế học vĩ mô
James Riedel
“Đạo” (道 ) trong kinh tế học
Một số nguyên lý cơ bản:
1. Phân tích chính sách công về các vấn đề kinh tế nhất thiết phải dựa vào
lý thuyết kinh tế. Lý thuyết cung cấp nền tảng lý luận cho phân tích
chính sách. Không có chuyện phân tích chính sách không dựa trên lý
thuyết, ngay cả khi lý thuyết tiềm ẩn không được nêu rõ. Nói một cách
khác là “dữ kiện sẽ không thật nếu không có lý thuyết”.
2. Về câu hỏi cách làm lý thuyết kinh tế thì các nhà kinh tế khá thống nhất.
Còn câu hỏi những giả định phù hợp đằng sau lý thuyết kinh tế thì có
nhiều tranh luận và bất đồng, do đó các nhà kinh tế thường không đồng
ý với nhau về các vấn đề chính sách công.
3. Khi các nhà kinh tế bất đồng về chính sách công, ta thường phải tìm
hiểu ngược lại những giả định đằng sau để tìm ra nguồn gốc bất đồng
của họ. Sau đó đánh giá tính xác thực tương đối của những giả định
liên quan này và rút ra kết luận về quan điểm nào là thuyết phục hơn.
4/17/2014
2
“Đạo” (道 ) trong kinh tế học
Các nhà kinh tế làm lý thuyết như thế nào (4 bước) :
Bước 1: xác lập điều kiện cân bằng
• Trong trường hợp một thị trường giản đơn, đây chính là điều kiện
tiên khởi cung (S) = cầu (D)
• Hậu suy, cung bằng cầu theo định nghĩa – nên bất kỳ điều gì
được cung ứng đều phải có cầu, nếu không sẽ không có cung.
• Tuy nhiên, cân bằng đòi hỏi cung = cầu tiên khởi (trước khi có dữ
kiện) – hay mức cung mong muốn bằng mức cầu mong muốn.
•Khi điều kiện này được thỏa thì thị trường ở trạng thái cân bằng
“Đạo” (道 ) trong kinh tế học
Các nhà kinh tế làm lý thuyết như thế nào (4 bước) :
Bước 2: lý thuyết hóa hành vi của cung và cầu
• Thường có thể giả thiết rằng lượng cung (S) hàng hóa phụ thuộc
đồng biến vào mức giá của hàng hóa đó (P), nghịch biến với biến
phí sản xuất (hay tiền lương = W), đồng biến với năng lực ngành
(K) và các yếu tố quyết định cung khác.
• Mặt khác, lượng cầu (D) được giả định nghịch biến với giá (P),
đồng biến với mức thu nhập của người tiêu dùng (Y), nghịch biến
với thuế (t) được áp dụng và v.v.
• Cách ký hiệu chuẩn khi thể hiện về mặt đại số lý thuyết cung cầu
là:
4/17/2014
3
“Đạo” (道 ) trong kinh tế học
Các nhà kinh tế làm lý thuyết như thế nào (4 bước) :
Bước 3: Chọn các biến số nội sinh và ngoại sinh
• Trong nền kinh tế thị trường tự do, giả định thường là giá và lượng
cung cầu là nội sinh, còn những biến số khác là ngoại sinh (hay
được quyết định bên ngoài thị trường)
Bước 4: Tìm giá trị cân bằng của các biến nội sinh theo các biến
ngoại sinh
• Cho S(P, W, K, …) = D(P, Y, t, …) và tìm cân bằng P(P*), sau đó thế
P* vào S(…) và D(…) và tìm lượng cân bằng (S*= D*)
Các nhà kinh tế làm lý thuyết như thế nào (4 bước) :
Minh họa bằng đồ thị
• Ta có thể phân tích tác động của những thay đổi trong
các biến số ngoại sinh lên giá và lượng dưới dạng số
học hay đồ thị (dịch chuyển đường S và D).
“Đạo” (道 ) trong kinh tế học
4/17/2014
4
Khung tư duy trong phân tích vĩ mô
• Phân tích kinh tế vĩ mô theo đúng qui trình bốn bước như
trên, nhưng nhất thiết phải phức tạp hơn vì đó là cả nền kinh
tế, không chỉ là một thị trường trong nền kinh tế được phân
tích.
• Trong trường hợp này, cân bằng ở cấp độ vĩ mô đòi hỏi phải
có cân bằng đồng thời trong nhiều thị trường then chốt:
Thị trường hàng hóa và dịch vụ nội địa (GDP) từ đó có
liên kết trực tiếp với thị trường lao động
Thị trường tài sản tài chính nội địa (tiền, trái phiếu và tài
sản khác)
Thị trường ngoại hối, thông qua đó tất cả giao dịch giữa
cư dân trong nước và nước ngoài được thực hiện.
Khung tư duy trong phân tích vĩ mô
• Tiến trình thông qua đó nền kinh tế vĩ mô đạt được cân bằng
đồng thời trong mỗi thị trường phụ thuộc chủ yếu vào những giả
định hành vi trong mỗi thị trường:
Trong thị trường hàng hóa (GDP) nhìn chung giả định là giá
cả kết dính trong ngắn hạn và linh hoạt trong dài hạn. Khi giá
kết dính, sản lượng và việc làm điều chỉnh để đưa thị trường
hàng hóa về cân bằng; khi giá cả linh hoạt, mức giá điều chỉnh
còn sản lượng và việc làm cố định ở mức toàn dụng.
Trong thị trường tài sản tài chính nội địa, giả định then chốt là
liên quan đến vai trò của lãi suất trong việc cân bằng thị
trường vốn có thể cho vay và cân đối giữa tiết kiệm và đầu tư.
Trong thị trường ngoại hối giả định chính là tỉ giá hối đoái
được ngân hàng trung ương hay thị trường quyết định ở mức
cân bằng cố định với đồng tiền khác.
4/17/2014
5
Khung tư duy trong phân tích vĩ mô
Mô hình Robinson Crusoe
Khuôn khổ kinh tế vĩ mô của một nền kinh tế mở và tầm quan trọng
của những giả định sau đó được minh họa bằng cách từng bước bổ
sung thêm các yếu tố phức tạp của thực tế vào mô hình cơ bản nhất.
Mô hình đơn giản nhất là phiên bản Robinson Crusoe, trong đó không có
đầu tư, tiết kiệm, chính phủ, tiền pháp định, không có quan hệ gì tới phần
còn lại của thế giới và do đó không có những trục trặc kinh tế vĩ mô —
theo qui luật Say, cung tạo ra cầu của chính nó
Khung tư duy trong phân tích vĩ mô
Nền kinh tế đóng hiện đại
Phiên bản này bổ sung tiết
kiệm (S) và đầu tư (I), thuế
khóa (T) và chi tiêu (G) cùng
ngân hàng trung ương kiểm
soát cung tiền.
Cân bằng vĩ mô đòi hỏi sự
cân đối khởi đầu giữa tổng
cầu và tổng cung (Y=GDP):
Y = C + I + G
C = Y – T – S
I = S + T – G
Các giả định cổ điển so với
Keynes về các yếu tố quyết
định S và I