Bài giảng Bệnh dại (Lyssa, Rabise)

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

171
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Bệnh dại (Lyssa, Rabise) được biên soạn nhằm trang bị cho các bạn những kiến thức về lịch sử và địa dư bệnh; căn bệnh; truyền nhiễm học; triệu chứng; bệnh tích; cách điều trị; phòng bệnh và tiêm phòng bệnh dại. Mời các bạn tham khảo bài giảng để bổ sung thêm kiến thức về lĩnh vực này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bệnh dại (Lyssa, Rabise)

Bệnh dại (Lyssa, Rabise)
Giới thiệu chung • Là bệnh chung cho nhiều loại động vật máu nóng và người • Do virus có tính hướng thần kinh gây nên • Virus tác động vào não bộ nên con vật có những tác loạn thần kinh như : điên cuồng, lồng lộn, bại liệt rồi chết
Lịch sử và địa dư bệnh • Bệnh có từ thời thượng cổ. • Năm 1880, Luis Pasteur đã chứng minh được độc lực của mầm bệnh có trong hệ TKTƯ. Năm 1884 , ông chế được vacxin phòng bệnh • Bệnh có ở khắp nơi trên thế giới
• Theo thống kê, năm 2007 có 131 trường hợp tử vong vì bệnh dại, trong đó 38% trẻ em dưới 15 tuổi. 8 tháng đầu năm 2008 có 38 trường hợp tử vong, trong đó chủ yếu cũng là trẻ em dưới 15 tuổi. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã lấy ngày 28/9 hàng năm là Ngày Thế giới Phòng chống bệnh dại
I. Căn bệnh • Do virus thuộc họ Rhabdovirus • VR có hình viên đạn, kích thước : dài 180nm, rộng 80nm • VR có vỏ bọc với các đầu nhọn dài 6 7nm • Là ARN virus, sợi đơn • Chủng “virus dại đường phố” là các dòng virus mới được phân lập trực tiếp từ con vật bị nhiễm. Các dòng virus này cho thời kỳ ủ bệnh dài và thay đổi (21-60 ngày ở loài chó),tạo thể vùi trong bào tương, khả năng gây bệnh cao. • Chủng “virus dại cố định” Là dòng virus đã được cấy truyền liên tiếp trong não thỏ, th đã qua hơn 50 lần cấy truyền. Virus cố định (virus đột biến) nhân lên rất nhanh và thời kỳ ủ bệnh rất ngắn chỉ còn khoảng 4-6 ngày, gây bệnh cảnh dại bại liệt cho động vật nhưng mất khả năng gây bệnh cho người, được xử lý để sản xuất vắcxin phòng bệnh. • VR có thể nhân lên khi nuôi cấy trên phôi gà, phôi vịt, một số tế bào nuôi cấy, đặc biệt tế bào BHK21 (baby hamster kidney) và tế bào lưỡng bội của người
I. Căn bệnh Đặc điểm kháng nguyên • Virus dại có 1 type kháng nguyên duy nhất . • Ở Mỹ, đã tìm thấy 5 biến thể kháng nguyên trong động vật sống trên cạn và 8 biến thể khác trong loài dơi. • Kháng huyết thanh kháng nucleocapsit giúp chẩn đoán bệnh dại bằng phản ứng miễn dịch huỳnh quang.
Căn bệnh • Thể Negri do nhà bác học Negri (Italia) phát hiện ra năm 1903 ở trong não của súc vật chết vì bệnh Dại. Thể Negri có hình dạng thay đổi (nhỏ, hình tròn hình trứng, hình bầu dục, kích thước từ 0,5 - 30µm • Thường định vị trong bào tương của noron thần kinh, chủ yếu là sừng Amon, trong tế bào tiểu não ít hơn • Bản chất tiểu thể Negri vẫn chưa rõ : – Ý kiến 1 : đó là “khuẩn lạc” của virus – Ý kiến 2 : đó là bệnh tích trong tế bào TK do virus gây nên • Có thể nhuộm bằng phương pháp nhuộm Giemsa, Mann, Sellers
Tiểu thể Negri trong não chó bị bệnh
I. Căn bệnh • Sức đề kháng : VR có sức đề kháng yếu với điều kiện ngoại cảnh – Nhiệt độ 560C, VR bị diệt sau 30 phút – Nhiệt độ 700C, VR bị chết ngay – VR có thể tồn tại trong não bệnh 10 ngày ở nhiệt độ phòng; nếu ở 40C, có thể tồn tại vài tuần và 3 - 4 năm ở nhiệt độ âm – Các chất hoá học như : formalin 1%, cresol 3%, betapropiolactone 0,1% có thể diệt VR
II. Truyền nhiễm học • Loài vật mắc bệnh – Trong thiên nhiên, mọi động vật máu nóng đều cảm nhiễm, nhất là chó, chó sói, cáo, mèo – Chó nuôi và mèo là nguồn lây bệnh chính cho người – Ở châu Mỹ, chồn và dơi là động vật mang và tàng trữ bệnh dại – Con vật mắc bệnh ở mọi lứa tuổi – Trong phòng thí nghiệm thường dùng thỏ, chuột bạch
Loài vật mắc bệnh (tính mẫn cảm) RẤT CAO CAO TRUNG BÌNH THẤP Cáo Chuột Hamster Chó Thú có túi Chó sói đồng cỏ Chồn hôi Cừu Chó sói Gấu trúc Dê Chuột Mèo Ngựa Dơi Linh trưởng Thỏ Trâu bò
Truyền nhiễm học
Truyền nhiễm học
II. Truyền nhiễm học • Chất chứa căn bệnh – Trong cơ thể bệnh, mầm bệnh có nhiều trong hệ thần kinh như não, tuỷ sống, sừng Amon, chất xám của vỏ não, tuyến nước bọt – Trong tuyến nước bọt, thời gian có virus trước khi phát bệnh lâm sàng vẫn chưa được thống nhất • 3 ngày • 7 ngày hoặc 13 ngày • Sau khi khỏi (hãn hữu), VR tồn tại sau 8 ngày
II. Truyền nhiễm học • Đường xâm nhập – VR xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua vết cắn hoặc vết xây xát ở da, niêm mạc – Thời gian nung bệnh dài hay ngắn phụ thuộc vào: • Vị trí vết cắn • Độ nông sâu của vết cắn • Số lượng virus xâm nhập • Điều kiện ngoại cảnh, tuổi
- Virus dại chủ yếu lây truyền qua các vết cắn, vết liếm vào vết thương của người hoặc một số động vật khác của động vật mắc bệnh dại. - Trong một số ít trường hợp, bệnh có thể lây truyền qua đường hô hấp hoặc do ghép giác mạc. Nhiễm bệnh dại từ người qua người rất hiếm gặp. - Chỉ ghi nhận được trừơng hợp mắc bệnh dại do truyền qua ghép giác mạc :giác mạc người cho bị chết vì bệnh của hệ thần kinh trung ương không rõ nguyên nhân và người nhận chết vì bệnh dại sau 50-80 ngày. - Về mặt lý thuyết, bệnh dại có thể khởi đầu từ nước bọt bệnh nhân sang người tiếp xúc, nhưng trên thực tế chưa bao giờ ghi nhận được cách truyền bệnh này .
II. Truyền nhiễm học • Động vật bị động vật khác mắc bệnh dại cắn có khả năng phát bệnh dại 3040% do: – Sự phát bệnh tuỳ thuộc vào vết cắn, nếu vết cắn sâu, rộng thì khả năng phát bệnh dại lớn – Vết thương chảy máu có thể coi là quá trình tự rửa, đẩy virus trôi ra ngoài – Người hay vật bị cắn có lớp bao phủ (quần áo, lông), sẽ thấm nước bọt, làm giảm lượng virus vào vết thương – Người sau khi bị chó dại cắn, nếu ngay lập tức rửa và bôi thuốc sát trùng sẽ làm giảm khả năng phát dại – Virus sau khi vào cơ thể bị cơ thể chống lại bằng các phản ứng không đặc hiệu – Sau khi VR vào cơ thể sẽ nằm tiềm ẩn, khi sức đề kháng của cơ thể giảm hoặc stress sẽ phát bệnh
II. Truyền nhiễm học • Cơ chế sinh bệnh – Khi vào cơ thể, VR đi theo dây thần kinh hướng tâm lên não. Tốc độ di chuyển của VR trong dây thần kinh là 1mm/giờ – Tại não bộ, VR theo dây thần kinh ly tâm đi đến các nơi khác (tuyến nước bọt) – Thời kỳ đầu, VR mới nhân lên ở não bộ, phá huỷ một lượng ít noron TK nên con vật chưa có biểu hiện bệnh dại – Giai đoạn sau, các noron TK bị phá huỷ, con vật xuất hiện triệu chứng thần kinh : điên cuồng, lồng lộn, cắn xé, rối loạn tâm lý – Sau đó, các noron TK bị phá huỷ nghiêm trọng, con vật bị bại liệt rồi chết. Phần lớn chết do liệt thần kinh hô hấp
III. Triệu chứng • Thời gian ủ bệnh : từ 7 ngày đến 5 năm sau khi bị động vật dại cắn • Chia làm 2 thể : – Thể dại điên cuồng : chiếm từ 15 – 20% chó bị dại – Thể dại bại liệt
Triệu chứng Thể dại điên cuồng • Chia làm ba thời kỳ • Thời kỳ mở đầu : – Rất khó phát hiện – Chó có biểu hiện khác thường, chủ yếu thay đổi tính nết như : trốn vào một góc kín (sau tủ, gầm giường, chỗ tối …) – Khi chủ gọi chạy đến một cách miễn cưỡng – Biểu hiện vui mừng quá hơn bình thường (liếm chân chủ, vẫy đuôi nhanh hơn) – Cắn sủa vu vơ lên không khí, hoặc cắn lên không khí (đớp ruồi) vẻ bồn chồn