Bài giảng Chăn nuôi trâu bò: Chương 4 - Học viện Nông nghiệp Việt Nam (2017)

NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ

Lợi nhuận

nghÐ ChCh¨¨n nun nu««i bi bªª nghÐ

- Chăn nu«i bª nghÐ s¬ sinh

Néi dung: sinh sản năng suất sức khoẻ - Sự ph¸t triÓn cña bª nghÐ

+

- Chăn nu«i bª nghÐ trước cai s÷a

quản lí sinh sản (4, 5) chuồng trại (3) thức ăn (2) +

- Cai s÷a

- Chăn nu«i bª nghÐ sau cai s÷a

giống (1)

kỹ thuật chăn nuôi (6, 7, 8, 9)

CC¸¸c giai

c giai ®®oo¹¹n phn ph¸¸t tri

t triÓÓn cn cñña ba bªª

SSỰỰ PHPHÁÁT TRI

T TRIỂỂN CN CỦỦA BÊ NGH

A BÊ NGHÉÉ

Thêi kúú ss¬¬ sinh (7

sinh (7--10 ng

10 ngµµy y ®Ç®Çu)u)

1. 1. Thêi k

+ + §§iÒu ki

n thay iÒu kiÖÖn sn sèèng cng cñña ca c¬¬ ththÓÓ hohoµµn ton toµµn thay

(cid:139)(cid:139) CCáác giai đo

®æ®æii

c giai đoạạn phn pháát t a bê nghéé

n thÊp + Kh+ Kh¶¶ nn¨¨ng tng tùù vvÖÖ ccßßn thÊp

(cid:139)(cid:139) Quy lu

+ C+ C¬¬ nn¨¨ng ti

n rÊt yÕu ng tiªªu hou ho¸¸ ccßßn rÊt yÕu

n không đồồng ng

2. Thêi kúú bbóó ss÷÷a va vµµ ttËËp p ¨¨n thn thøøc c ¨¨n thn thùùc vc vËËtt 2. Thêi k

tritriểển cn củủa bê ngh Quy luậật pht pháát t tritriểển không đ đđềềuu

+ + BBªª sinh tr

ng rÊt nhanh sinh tr−ë−ëng rÊt nhanh

+ S+ S÷÷a la lµµ ththøøc c ¨¨n chÝnh v

ng thøøc c ¨¨n thn thùùc vc vËËt => l

n chÝnh vµµ ®−î®−îc thay thÕ d t => lóóc c ®Ç®Çu cu c¬¬ nn¨¨ng ti i khÕ, vÒ sau d¹¹ ccáá phph¸¸t tri

c thay thÕ dÇÇn n ng tiªªu hou ho¸¸ t triÓÓn n

yÕu lµµ dd¹¹ mmóói khÕ, vÒ sau d

bb»»ng th chchññ yÕu l nhanh chãng nhanh chãng

sau cai s÷÷aa (cai s

(cai s÷÷a a ®®Õn th

nh thôc vÒ Õn thµµnh thôc vÒ

(cid:139)(cid:139) TTáác đc độộng cng củủa a c nuôi chăm sóóc nuôi chăm s dưdưỡỡng đng đếến sn sựự phpháát t tritriểển cn củủa bê ngh

a bê nghéé

3. Thêi kúú sau cai s 3. Thêi k tÝnh) tÝnh)

tuyÕn s÷÷a ba b¾¾t t ®Ç®Çu phu ph¸¸t t

+ TuyÕn sinh dôc vµµ tuyÕn s + TuyÕn sinh dôc v

tritriÓÓnn

Quy luËËt pht ph¸¸t tri Quy lu

t triÓÓn khn kh««ng ng ®å®ång ng ®®ÒuÒu

CC¸¸c giai

c giai ®®oo¹¹n phn ph¸¸t tri

t triÓÓn cn cñña ba bªª

a. Ca. C¬¬ quan ti

t dôc (xuÊt hi

(xuÊt hiÖÖn n ®é®éng dôc

ng dôc ®®Õn Õn

c khi sinh: d¹¹ trtr−í−íc sinh tr

c sinh tr−ë−ëng ch

ng chËËm cm cßßn dn d¹¹ mmóói khÕ sinh tr

i khÕ sinh tr−ë−ëng ng

4. Thêi kúú phph¸¸t dôc 4. Thêi k khi khi ®Î®Î lløøa a ®Ç®Çu)u)

m vãc n nhanh vÒ tÇÇm vãc

quan tiªªu hou ho¸¸ -- TrTr−í−íc khi sinh: d nhanh nhanh -- Sau khi sinh: d

Sau khi sinh: d¹¹ trtr−í−íc tc t¨¨ng kho

ng kho¶¶ng 100

ng 100--120 l

120 lÇÇn, dn, d¹¹ khÕ ch

khÕ chØØ tt¨¨ng 4ng 4--8 l8 lÇÇn n

+ B+ Bªª llíín nhanh vÒ t + C+ C¸¸c cc c¬¬ quan sinh dôc v

quan sinh dôc vµµ tuyÕn s

tuyÕn s÷÷a a

b. Tb. TÇÇm vãcm vãc

t triÓÓn mn m¹¹nhnh

c khi sinh: m«« xx−¬−¬ng cã c

ng cã c−−êng

phph¸¸t tri Thêi kúú trtr−ë−ëng thng thµµnhnh (ho(ho¹¹t t ®é®éng ch 5. 5. Thêi k

t triÓÓn mn m¹¹nh hnh h¬¬n xn x−¬−¬ng trôc => ph

êng ®é®é phph¸¸t tri t triÓÓn mn m¹¹nh nhÊt, x ng trôc => ph¸¸t tit tiÓÓn chiÒu cao v

ng chøøc nc n¨¨ng) ng) c cao nhÊt n xuÊt ®¹®¹t tt tííi mi møøc cao nhÊt

nh nhÊt, x−¬−¬ng ng n chiÒu cao vµµ rrééngng ng nh−−ng mng m«« cc¬¬

ng gi¶¶m xum xuèèng nh

+ S+ Søøc sc s¶¶n xuÊt + C+ C¸¸c quc qu¸¸ trtr××nh Tnh T§§C trong c

diÔn C trong c¬¬ ththÓÓ diÔn

-- TrTr−í−íc khi sinh: m ngongo¹¹i vi ph i vi ph¸¸t tri -- Sau khi sinh: t ll¹¹i ti t¨¨ng. Xng. X−¬−¬ng trôc ph

Sau khi sinh: tèèc c ®é®é phph¸¸t tri ng trôc ph¸¸t tri

t triÓÓn cn cñña ma m«« xx−¬−¬ng gi t triÓÓn mn m¹¹nh lnh lµµm cho c 14 th¸¸ng tu

m cho c¬¬ ththÓÓ ddµµi rai ra ng tuææi i ®Ç®Çu, sau

u, sau ®®ã cã c−−êng

êng ®é®é

6.6. Thêi k

+ M+ M«« cc¬¬ phph¸¸t tri sinh tr−ë−ëng vng vµµ tt¨¨ng tr sinh tr

t triÓÓn mn m¹¹nh nh ëë 1212--14 th ng trääng tuy

ng tuyÖÖt t ®è®èi ci cñña ma m«« cc¬¬ gigi¶¶m.m.

êng ®é®é TT§§C dC dÇÇn dn dÇÇn gin gi¶¶m xum xuèèng ng

+ M+ M«« mmìì ®−î®−îc tÝch lu

c tÝch luüü trong c

trong c¬¬ ththÓÓ ëë ®é®é tutuææi mu

i muéén hn h¬¬n.n.

ra mra m¹¹nh nh Thêi kúú gigiµµ ccççii + C+ C−−êng + S+ Søøc sc s¶¶n xuÊt gi

n xuÊt gi¶¶m m

i chÊt c. Trao ®æ®æi chÊt c. Trao

êng ®é®é ttææng hng hîîp protein m

non cã c−−êng

tÝch luüü ccµµng nhiÒu trong th

-- CC¬¬ ththÓÓ non cã c -- §§éé tutuææi ci cµµng cao m ng cao mìì tÝch lu -- CC¸¸c gic gièèng sng síím thm thµµnh thôc m

p protein m¹¹nhnh ng nhiÒu trong th©©n thÞt n thÞt m tÝch luüü hh¬¬nn

nh thôc mìì ssíím tÝch lu

ng ch¨¨m sãc m sãc

SSùù phph¸¸t tri

y GSNL t triÓÓn dn d¹¹ ddµµy GSNL

¶¶nh hnh h−ë−ëng cng cñña nua nu««i di d−ì−ìng ch bbªª ®®Õn sinh tr

n xuÊt Õn sinh tr−ë−ëng vng vµµ ssøøc sc s¶¶n xuÊt

a. Ma. Møøc dinh d c dinh d−ì−ìngng

thÊp hoÆÆc quc qu¸¸ cao => r quan chøøc nc n¨¨ng => gi cao => rèèi loi lo¹¹n phn ph¸¸t t n xuÊt ng => gi¶¶m sm søøc sc s¶¶n xuÊt -- MMøøc nuc nu««i di d−ì−ìng qu ng qu¸¸ thÊp ho tritriÓÓn cn c¬¬ ththÓÓ vvµµ cc¸¸c cc c¬¬ quan ch vÒ sau. vÒ sau. cã kh¶¶ nn¨¨ng bng bïï ®¾®¾p lp l¹¹i si sùù ®®××nh tr nh trÖÖ sinh tr m thêi sinh tr−ë−ëng ng tt¹¹m thêi -- BBªª cã kh sau khi ®−î®−îc cc c¶¶i thi sau khi i thiÖÖn n ®®iÒu ki m sãc. iÒu kiÖÖn nun nu««i di d−ì−ìng vng vµµ chch¨¨m sãc. ng cã ¶¶nh hnh h−ë−ëng nhiÒu tÝch luüü ng nhiÒu ®®Õn sÕn sùù tÝch lu -- MMøøc c ®é®é nunu««i di d−ì−ìng cã protein vµµ mmìì protein v c cao sÏÏ llµµm tm t¨¨ng nhanh th

âng bªª ëë mmøøc cao s cho phÐp ®−®−a va vµµo so söö dông s cao sÏÏ gg©©y ra hi ng nhanh thµµnh thôc vÒ nh thôc vÒ n. Tuy nhiªªn nÕu dông síím hm h¬¬n. Tuy nhi n nÕu n khã thô y ra hiÖÖn tn t−î−îng nng n©©n sn sææi ni nªªn khã thô ng qu¸¸ cao s -- NuNu««i di d−−âng b sinh lý vµµ cho phÐp sinh lý v nunu««i di d−ì−ìng qu thai. thai.

ng ch¨¨m sãc m sãc

¶¶nh hnh h−ë−ëng cng cñña nua nu««i di d−ì−ìng ch bbªª ®®Õn sinh tr

n xuÊt Õn sinh tr−ë−ëng vng vµµ ssøøc sc s¶¶n xuÊt

SƠ SINH NUÔI BÊ NGHÉÉ SƠ SINH NUÔI BÊ NGH

• Các loại thức ăn

• Cho bú sữa

• Chăm sóc

b. Lo¹¹i hi h××nh th b. Lo nh thøøc c ¨¨nn m => ph¸¸t tri n nhanh c¸¸c cc c¬¬ quan ti quan tiªªu u -- TTËËp p ¨¨n thn thøøc c ¨¨n thn thùùc vc vËËt st síím => ph hoho¸¸ => ti t triÓÓn nhanh c dông tèèt ct c¸¸c loc lo¹¹i thi thøøc c ¨¨n thn th««.. => tiªªu hou ho¸¸ vvµµ ssöö dông t Cho bªª ¨¨n nhiÒu s n nhiÒu s÷÷a => ph a => ph¸¸t tri t triÓÓn cn cñña ca c¬¬ quan ti n chÕ quan tiªªu hou ho¸¸ bÞ hbÞ h¹¹n chÕ -- Cho b vvµµ bb¾¾t t ®Ç®Çu u ¨¨n thn thøøc c ¨¨n thn thùùc vc vËËt cht chËËm hm h¬¬n.n.

m sãc c. Ch¨¨m sãc c. Ch ng chuåång nu ng khÝ, còng nh−− ssùù vvËËn n ®é®éng tÝch c ng nu««i, i, ®é®é ÈÈm khm kh««ng khÝ v ng tÝch cùùc cã t ng khÝ vµµ ththµµnh ph ng trùùc tiÕp c cã t¸¸c c ®é®éng tr i tiÕt vµµ chi ph nh phÇÇn n c tiÕp ®®Õn Õn chi phèèi mi m¹¹nh nh -- NhiNhiÖÖt t ®é®é, , ¸¸nh snh s¸¸ng chu khkh««ng khÝ, còng nh ssùù phph¸¸t tri ®®Õn cÕn c−−êng t triÓÓn vn vµµ hoho¹¹t t ®é®éng cng cñña ca c¸¸c cc c¬¬ quan n quan nééi tiÕt v i chÊt. ng trao ®æ®æi chÊt. chiÒu h−í−íng trao êng ®é®é vvµµ chiÒu h

1010

Xoa bãp bÇÇu vu vóó tõ khi b tõ khi bªª ththµµnh thôc vÒ tÝnh (9 i) kÝch ng tuææi) kÝch 99 << -- Xoa bãp b thÝch sùù phph¸¸t tri thÝch s t triÓÓn cn cñña va vóó => n=> n©©ng cao s nh thôc vÒ tÝnh (9--12 th ng cao søøc sc s¶¶n xuÊt s 12 th¸¸ng tu n xuÊt s÷÷a a <<

ThThøøc c ¨¨nn

Thµnh phÇn s÷a ®Çu vµ s÷a nguyªn

Thµnh phÇn

S÷a ®Çu

S÷a ngµy

V¾t lÇn 1

V¾t lÇn 2

thø 10

Mì (%)

7,2

5,15

4,25

§−êng (%)

3,96

3,72

4,49

1. S1. S÷÷a a ®Ç®Çu vu vµµ ss÷÷a nguy a nguyªªnn 1. S1. S÷÷a a ®Ç®Çu vu vµµ ss÷÷a nguy n (tiÕp): a nguyªªn (tiÕp): + Dinh d−ì−ìng cng c©©n n ®è®èi vi vµµ dÔ ti + Dinh d dÔ tiªªu hou ho¸¸ + Trong s÷÷a a ®Ç®Çu tu tûû llÖÖ albumin cao (2 + Trong s 3%) albumin cao (2--3%) u cã ®é®é chua cao (48 chua cao (48--50T) => kÝch thÝch tuyÕn ti 50T) => kÝch thÝch tuyÕn tiªªu u tiÕt dÞch mËËt, t, øøc chÕ vi khu c chÕ vi khuÈÈnn + S+ S÷÷a a ®Ç®Çu cã hoho¸¸ vvµµ tiÕt dÞch m

Protein (%)

15,23

10,66

3,41

Kho¸ng (%)

1,07

0,95

0,64

Caroten (mg%)

0,16

0,03

§é chua (T)

1111

1212

u cã hµµm lm l−î−îng gamma globulin cao (5% vs 0,1%) ng gamma globulin cao (5% vs 0,1%) ng hÊp sinh cã kh¶¶ nn¨¨ng hÊp u. Kh¶¶ n gamma globulin tõ s÷÷a a ®Ç®Çu vu vµµo mo m¸¸u. Kh ng hÊp thu nµµy giy gi¶¶m xum xuèèng theo thêi gian (sau 60 giê kh ng theo thêi gian (sau 60 giê kh««ng ng + S+ S÷÷a a ®Ç®Çu cã h => t=> t¨¨ng sng søøc c ®®Ò khÒ kh¸¸ng cng cñña ba bªª do bdo bªª ss¬¬ sinh cã kh thu nguyªªn vn vÑÑn gamma globulin tõ s thu nguy nn¨¨ng hÊp thu n ccßßn khn kh¶¶ nn¨¨ng nng nµµy ny n÷÷a) a) cao (0,37% vs 0,017%) ng MgSO44 cao (0,37% vs 0,017%) + S+ S÷÷a a ®Ç®Çu cu cßßn cã h tt¹¹o tho thµµnh chÊt t n cã hµµm lm l−î−îng MgSO nh chÊt tÈÈy nhy nhÑÑ ®Ó®Ó ®È®Èy cy cøøt su ra ngo t su ra ngoµµi.i.

ThThøøc c ¨¨nn

LL−−u ý khi cho b

u ý khi cho bªª bbóó ss÷÷aa

1313

1414

2. S2. S÷÷a a ®Ç®Çu nhu nh©©n tn t¹¹o o + B+ Bªª phph¶¶i i ®−î®−îc bc bóó ss÷÷a a ®Ç®Çu sau khi u sau khi ®Î®Î chchËËm nhÊt l 1 giê m nhÊt lµµ 1 giê n, 10 ml dÇÇu cu c¸¸, 5, 5--10g mu 10g muèèi, i, n: 1 lÝt s÷÷a nguy + S+ S÷÷a a ®Ç®Çu du dïïng cho b nh phÇÇn: 1 lÝt s + Th+ Thµµnh ph 22--3 qu3 qu¶¶ trtrøøng, nÕu t ng, nÕu t¸¸o bãn cho th a nguyªªn, 10 ml d 10g MgSO44 o bãn cho thªªm 5m 5--10g MgSO ng cho bªª ®®Õn Õn ®©®©u thu th×× vv¾¾t t ®®Õn Õn ®®ã hay v ng hÕt ngay) b¶¶o quo qu¶¶n n ëë ttññ ll¹¹nh 4nh 4ooC C ®−î®−îc 7 ng m nãng c¸¸ch thu ã hay v¾¾t st s÷÷a a ®Ç®Çu (bu (bªª c 7 ngµµy y ®Ó®Ó ch thuûû llªªn n c khi cho uèèng hng h©©m nãng c n. Tr−í−íc khi cho u ch pha chÕ: s÷÷a nguy a nguyªªn sau khi thanh tr n sau khi thanh trïïng hng h¹¹ nhinhiÖÖt t khkh««ng ung uèèng hÕt ngay) b cho bªª uuèèng dng dÇÇn. Tr cho b 3737--3838ooC C ng 38--3939ooC, C, ®Ë®Ëp trp trøøng vng vµµ cho d cho dÇÇu cu c¸¸, mu , muèèi vi vµµo, o, + C+ C¸¸ch pha chÕ: s ®é®é xuxuèèng 38 ®¸®¸nh th nh thËËt t ®®Òu.Òu. + S+ S÷÷a pha ph¶¶i i ®®¶¶m bm b¶¶o vo vÖÖ sinh, nh sinh, nh−−ng tuy ng tuyÖÖt t ®è®èi khi kh««ng dng dïïng nhi ng nhiÖÖt t ®Ó®Ó xxöö lý vlý v×× dÔ gdÔ g©©y y ®«®«ng vãn do cã h ng albumin ng vãn do cã hµµm lm l−î−îng albumin 3. Thøøc c ¨¨n khn kh¸¸cc 3. Th + Kh+ Kh««ng ng ®−î®−îc bc bóó ss÷÷a va vóó viviªªmm + S+ S÷÷a pha ph¶¶i cã nhi + Thêi gian cuèèi bi bªª phph¶¶i i ®−î®−îc tc tËËp p ¨¨n thn thøøc c ¨¨n thn th««: c: cáá khkh««, , + Thêi gian cu rr¬¬m.m. i cã nhiÖÖt t ®é®é thÝch h nh th×× khkh¶¶ nn¨¨ng ng ®«®«ng vãn thÝch hîîp, tp, tèèt nhÊt l ng vãn ëë dd¹¹ mmóói khÕ c t nhÊt lµµ 3535--3737ooC. SC. S÷÷a ca cµµng ng ng kÐm khã tiªªu u i khÕ cµµng kÐm khã ti + Tõ ngµµy thy thøø 5 tr5 trëë ®®i cã th + Tõ ng i cã thÓÓ cho sung. cho ¨¨n thn thªªm khom kho¸¸ng bng bææ sung. ll¹¹nh th hoho¸¸.. + L+ L−î−îng sng s÷÷a ma mççi li lÇÇn cho b n cho bóó khkh««ng ng ®−î®−îc quc qu¸¸ 8% kh 8% khèèi li l−î−îng bng bªª + L+ L−î−îng sng s÷÷a cho bu m a cho bu mççi ngi ngµµy by b»»ng 1/5 ng 1/5--1/6 kh 1/6 khèèi li l−î−îng sng s¬¬ sinhsinh <

c tiÕp Cho bCho bªª bbóó ss÷÷a tra trùùc tiÕp

nh thùùc quc qu¶¶n n

cho r··nh th t. Khi cho bóó ®Æ®Æt bt b××nh nh

c tiÕp bóó + Sau khi ®Î®Î bbªª ®−î®−îc trc trùùc tiÕp b + Sau khi tõ vtõ vóó bbßß mmÑÑ hhµµng ng ng ngµµyy + Tr+ Tr−í−íc khi cho b c khi cho bªª nghÐ b sinh chuåång tr nghÐ bóó ccÇÇn n ng tr¹¹i, vi, vóó bbßß mmÑÑ phph¶¶i li lµµm vm vÖÖ sinh chu phph¶¶i i ®−î®−îc lau s c lau s¹¹chch + Tr+ Tr−−êng h

n tiÕp Cho bCho bªª bbóó ss÷÷a gia gi¸¸n tiÕp ch con kh««ng cho b + Sau khi ®Î®Î tt¸¸ch con kh ng cho bóó + Sau khi u cho bóó bb»»ng bng b××nh nh c tiÕp. V¾¾t st s÷÷a a ®Ç®Çu cho b trtrùùc tiÕp. V cã ncã nóóm vm vóó cao su. L tiÕt cñña na nóóm vm vóó < < cao su. Lçç tiÕt c 2mm nh»»m m ®®¶¶m bm b¶¶o mo méét lt lÇÇn mn móót kht kh««ng ng 2mm nh 30 mm s÷÷a a ®Ó®Ó cho r ququ¸¸ 30 mm s hoho¹¹t t ®é®éng tng tèèt. Khi cho b ng 1 gãc 30oo . . nghiªªng 1 gãc 30 nghi

+ Sau méét vt vµµi ngi ngµµy cho b + Sau m

y cho bóó bb××nh bnh b¾¾t t

u chuyÓÓn sang t

n sang tËËp cho b

p cho bªª uuèèng sng s÷÷a a

®Ç®Çu chuy trong x««.. trong x

1515

1616

TTậập cho bê u

a trong xô p cho bê uốống sng sữữa trong xô

c bê sơ sinh Chăm sóóc bê sơ sinh Chăm s

ch tay vµµ ngng©©m m

RRööa sa s¹¹ch tay v vvµµo trong s o trong s÷÷a, tha, thßß 2 2 ngãn tay lªªn ln lµµm vm vóó ngãn tay l gigi¶¶. Tay kia Ên mâm . Tay kia Ên mâm ng cho ngËËm m bbªª xuxuèèng cho ng u ngãn tay. t 2 ®Ç®Çu ngãn tay. mmóót 2 SS÷÷a sa sÏÏ theo k ngãn theo kÏÏ ngãn tay lªªn. Ln. Lµµm vm vµµi li lÇÇn n tay l nhnh−− vvËËy by bªª ssÏÏ quen v quen vµµ ttùù uuèèng sng s÷÷aa

1717

1818

êng hîîp trp tr©©u bu bßß mmÑÑ mmííi i ®®i i n cho nghØØ ngng¬¬i 30i 30--45 45 m vÒ th×× nnªªn cho ngh llµµm vÒ th i cho con bóó phphóót mt mííi cho con b bÞ viªªm phm ph¶¶i chi ch÷÷a trÞ nghÐ viªªm rum ruéét. Thêi k a trÞ ®Ó®Ó t. Thêi kúú nnµµy y i theo mÑÑ mmµµ phph¶¶i i nghÐ ®®i theo m ng cho bªª nghÐ + NÕu vóó bÞ vi + NÕu v trtr¸¸nh bnh bªª nghÐ vi khkh««ng cho b nunu««i i ëë chuchuåångng <

Còi nu««i bi bªª Còi nu

ChCh¨¨m sãc b

m sãc bªª nghÐ s

nghÐ s¬¬ sinhsinh

-- Sau khi sinh, tr Sau khi sinh, tr−í−íc lc lóóc cho b c cho bªª bbóó ss÷÷a a ®Ç®Çu cu cÇÇn tiÕn h n tiÕn hµµnh cnh c©©n bn bªª Quan s¸¸t t ®Æ®Æc c ®®iiÓÓm lm l««ng, da, ph ng, da, ph¶¶n xn x¹¹ mmóót bt bóó, r, r¨¨ng, ni c khoÎÎ, , ¨¨n un uèèng, ng, ®®i i ®ø®øng... ng, niªªm mm m¹¹c c cã chÕ ®é®é nunu««i i -- Quan s mimiÖÖng, t dd−ì−ìng cho thÝch ng, t××nh hnh h××nh snh søøc kho ng cho thÝch ®¸®¸ng vng vµµ xx¸¸c c ®®Þnh h ng... ®Ó®Ó cã chÕ dông vÒ sau. Þnh h−í−íng sng söö dông vÒ sau.

i tho¸¸ng nh ng chèèng ng ®ì®ì sinh rÊt yÕu, kh¶¶ nn¨¨ng ch n còi t kÐm nªªn cn cÇÇn n ®−î®−îc nuc nu««i tri trªªn còi ch ly. Còi ph¶¶i i ®−î®−îc c ®Æ®Æt t ng cã giã lïïa, ha, hµµng ng ng kh««ng cã giã l c lau ng ngµµy y ®−î®−îc lau

1919

2020

sinh. Thêi gian nu««i bi bªª y chi cho phÐp trong 30 ngµµy.y. c cho n còi nµµy phy ph¶¶i i ®Æ®Æt xt x«« chchøøa na n−í−íc cho -- BBªª ss¬¬ sinh rÊt yÕu, kh bbÖÖnh tnh tËËt kÐm n trong chuåång cng c¸¸ch ly. Còi ph trong chu nn¬¬i tho ng nh−−ng kh tutuÇÇn n ®−î®−îc tic tiªªu u ®é®éc, hc, hµµng ng ssµµn vn vµµ llµµm vm vÖÖ sinh. Thêi gian nu trong còi nµµy chi cho phÐp trong 30 ng trong còi n -- TrTrªªn còi n bbªª uuèèng vng vµµ xx«« ®Ó®Ó ccáá khkh«« cho b cho bªª ttËËp p ¨¨n.n.

NUÔI BÊ NGHÉÉ TRƯ TRƯỚỚCC CAI SCAI SỮỮAA NUÔI BÊ NGH

ChCh¨¨m sãc b

m sãc bªª nghÐ s

sinh (tiÕp) nghÐ s¬¬ sinh (tiÕp)

-- MMççi ngi ngµµy sy s¸¸t trt trïïng rng rèèn cho b dung dÞch s¸¸t trt trïïng ng ®®Õn khi r dung dÞch s

n cho bªª mméét lt lÇÇn bn b»»ng cng c¸¸c c Õn khi rèèn khn kh«« mmííi thi th««i.i.

-- HHµµng ng

y cho bªª xuxuèèng còi

ng còi ®Ó®Ó ®−î®−îc vc vËËn n ®é®éng tng tùù

ng ngµµy cho b do trong 3--4 giê, th do trong 3 giê, chiÒu tõ 3--5 giê, m giê, chiÒu tõ 3

4 giê, th−−êng mêng mïïa hÌ s 5 giê, mïïa a ®«®«ng ch

a hÌ s¸¸ng vng vµµo lo lóóc 8c 8--10 10 n 30 phóót.t. ng chËËm hm h¬¬n 30 ph

c ăn sớớmm

-- HHµµng ng

ng ngµµy phy ph¶¶i ki

i kiÓÓm tra t

m tra t××nh hnh h××nh snh søøc kho

sinh tiªªu u ®é®éc chu

c chuåång nu

ng treo rÌm che chuåång nu

ng nu««i vi vµµ còi b ng nu««i i ®Ó®Ó bbªª ®−î®−îc Êm, m

c khoÎÎ bbÖÖnh tnh tËËt t còi bªª. M. Mïïa a c Êm, mïïa a

Tiêu chuẩẩn ănn ăn (cid:139)(cid:139) Tiêu chu (cid:139)(cid:139) CCáác loc loạại thi thứức ănc ăn (cid:139)(cid:139) TTậập ăn th p ăn thứức ăn s Chăm sóócc (cid:139)(cid:139) Chăm s (cid:139)(cid:139) CCáác phương th

c nuôi c phương thứức nuôi

ccñña ba bªª, v, vÖÖ sinh ti ®«®«ng treo rÌm che chu hÌ ph¶¶i tho hÌ ph

i tho¸¸ng mng m¸¸t.t.

dưdưỡỡng vng vàà ququảản lýn lý

c bãng ®®iiÖÖn vn vµµ cho s

ng gi¸¸n n

-- Trong chu

4 giê / t¾¾t 1t 1--2 giê

cho s¸¸ng gi cung cÊp tia töö 2 giê ®Ó®Ó cung cÊp tia t

Trong chuåång nng nªªn mn m¾¾c bãng ®®oo¹¹n: sn: s¸¸ng 3ng 3--4 giê / t i cho bªª ngongo¹¹i cho b

2121

2222

<< <

TiTiªªu chu

u chuÈÈn n ¨¨nn

TiTiªªu chu

u chuÈÈn n ¨¨nn

2323

2424

3. Lipit 3. Lipit 1. N1. N¨¨ng lng l−î−îngng n cung cÊp n¨¨ng lng l−î−îng vng vµµ llµµ dung m + Nhu cÇÇu duy tr + Nhu c u duy tr××: TÝnh theo th : TÝnh theo thÓÓ trträäng cng cñña ba bªª 10 ng 10 ngµµy 1 l y 1 lÇÇn. n. ng thêi cßßn cung cÊp m n cung cÊp méét st sèè axit bÐo kh dung m««i hoi hoµµ tan mtan méét st sèè ng no axit bÐo kh««ng no ng trääng: Dng: Dùùa va vµµo mo møøc tc t¨¨ng tr ng trääng dng dùù kiÕn h kiÕn hµµng ng ng thay thÕ ®−î®−îc. Trong kh c. Trong khÈÈu phu phÇÇn n ¨¨n cn cÇÇn cã mn cã méét tt tûû llÖÖ mmìì + Nhu cÇÇu tu t¨¨ng tr + Nhu c ngngµµy. y. LLµµ ngunguåån cung cÊp n vitamin, ®å®ång thêi c vitamin, khkh««ng thay thÕ 1,5% VCK. bb»»ng 1ng 1--1,5% VCK. 2. Protein 2. Protein 4. Gluxit 4. Gluxit tÝch luüü nitnit¬¬ gigi¶¶m dm dÇÇn theo tu c cung cÊp n theo tuææi ni nªªn mn møøc cung cÊp êng ®¬®¬n vn vµµ + S+ Sùù tÝch lu protein trong khÈÈu phu phÇÇn còng thÊp d protein trong kh n còng thÊp dÇÇnn êng ®«®«i, 4i, 4--9 tu9 tuÇÇn tun tuææi ti c tinh béét. Vt. V×× vvËËy thy thøøc c ¨¨n trong giai c mantoza mµµ chch−−a tia tiªªu u n trong giai ®®oo¹¹n nn nµµy cy cÇÇn hn h¹¹n n Trong giai ®®oo¹¹n n ®Ç®Çu cu cÇÇn cung cÊp cho b Trong 4 tuÇÇn tun tuææi i ®Ç®Çu bu bªª chchØØ titiªªu hou ho¸¸ ®−î®−îc c ®−®−êng Trong 4 tu i tiªªu hou ho¸¸ ®−î®−îc mantoza m ®−®−êng hoho¸¸ ®−î®−îc tinh b chÕ tinh béét.t. chÕ tinh b n cung cÊp cho bªª nhnh÷÷ng lo c axit amin kh««ng thay thÕ v ng lo¹¹i thi thøøc c ¨¨n n trong ng thay thÕ v×× trong protein thùùc vc vËËt rÊt thÊp n ng tiªªu hou ho¸¸ protein th t rÊt thÊp nªªn n 5. Kho¸¸ng:ng: ChChóó ý nhu c 5. Kho ý nhu cÇÇu Ca v u Ca vµµ P P + + Trong giai cã cã ®Ç®Çy y ®ñ®ñ vvµµ cc©©n n ®è®èi ci c¸¸c axit amin kh giai ®®oo¹¹n n ®Ç®Çu khu kh¶¶ nn¨¨ng ti giai ngunguåån protein vi sinh v n protein vi sinh vËËt ct cßßn Ýt.n Ýt. 6. Vitamin: C: CÇÇn chn chóó ý nhiÒu 6. Vitamin ý nhiÒu ®®Õn vitamin A v Õn vitamin A vµµ DD <

ThThøøc c ¨¨nn

2525

2626

1. S1. S÷÷a nguy a nguyªªnn 2. S2. S÷÷a kha khöö mmìì + L+ Lµµ lolo¹¹i thi thøøc c ¨¨n quan tr n quan trääng nhÊt v ng nhÊt vííi bi bªª trong giai trong giai ®®oo¹¹n nn nµµy. y. + T+ Tûû llÖÖ titiªªu hou ho¸¸ cc¸¸c thc thµµnh ph nh phÇÇn dinh d n dinh d−−êng th êng th−−êng tr n 95%. êng trªªn 95%. + Cã thÓÓ thay thÕ cho m + Cã th thay thÕ cho méét pht phÇÇn sn s÷÷a nguy a nguyªªn. n. trong s÷÷a ta t−¬−¬ng ng ®è®èi hoi hoµµn chn chØØnh vnh vµµ phphïï ng 50% so vííi si s÷÷a a + C+ C¸¸c chÊt dinh d hhîîp vp vííi yi yªªu cu cÇÇu sinh lý c c chÊt dinh d−ì−ìng ng ëë trong s u sinh lý cñña ba bªª. . + Gi+ Gi¸¸ trÞ ntrÞ n¨¨ng lng l−î−îng sng s÷÷a kha khöö mmìì chchØØ bb»»ng 50% so v nguyªªn, nh nguy a nã cao. trÞ sinh vËËt ht hääc cc cñña nã cao. ng gi¸¸ trÞ sinh v n, nh−−ng gi nh thùùc quc qu¶¶n khÐp kÝn ng tõ tuÇÇn tun tuææi thi thøø 33--4 tr4 trëë ®®i. i. + Cã thÓÓ ddïïng tõ tu + Cã th cho r··nh th a tõ tõ ®Ó®Ó cho r i khÕ, ®®¶¶m bm b¶¶o thêi gian ph o thêi gian ph©©n tiÕt n n khÐp kÝn ®−®−a a ®−î®−îc c n tiÕt n−í−íc bc bäät vt vµµ i cho bªª bbóó ss÷÷a tõ tõ + Ph+ Ph¶¶i cho b hÕt s÷÷a xua xuèèng dng d¹¹ mmóói khÕ, hÕt s c dÞch tiªªu hou ho¸¸ khkh¸¸c. c. cc¸¸c dÞch ti thÝch hîîp p + S+ S÷÷a cho b a cho bªª ¨¨n phn ph¶¶i i ®®¶¶m bm b¶¶o vo vÖÖ sinh v sinh vµµ cã nhi cã nhiÖÖt t ®é®é thÝch h n xen kÎÎ ss÷÷a nguy ã cã thÓÓ thay h a nguyªªn trong ng thay h¼¼n sn s÷÷a nguy n trong ngµµy trong m a nguyªªn tõ 40 y trong méét thêi t thêi 45 ngµµy y n tõ 40 -- 45 ng + Cho ¨¨n xen k + Cho gian, sau ®®ã cã th gian, sau tutuææi tri trëë ®®i.i. y = l−î−îng sng s÷÷a cho b a cho bóó trong ng n cho bóó/ng/ngµµy = l n, trong ®®ã lã l−î−îng sng s÷÷a cho b a cho bóó/ng/ngµµy = 1/5 y = 1/5 --1/6 Pss, l trong ngµµy/ly/l−î−îng sng s÷÷a 1 a 1 a cho 1/6 Pss, l−î−îng sng s÷÷a cho + S+ Sèè llÇÇn cho b llÇÇn, trong n = 8% Pss bbóó/l/lÇÇn = 8% Pss + Kho¶¶ng cng c¸¸ch gi + Kho ch gi÷÷a ca c¸¸c lc lÇÇn cho b Òu nhau n cho bóó phph¶¶i ti t−¬−¬ng ng ®è®èi i ®®Òu nhau

ThThøøc c ¨¨n n

ThThøøc c ¨¨nn

4. Thøøc c ¨¨n tinh h 4. Th

n tinh hççn hn hîîpp

a thay thÕ 3. S3. S÷÷a thay thÕ

nh phÇÇn tn t−¬−¬ng tng tùù ss÷÷a nguy

a nguyªªn n

n chÕ biÕn cã thµµnh ph n dinh d−ì−ìng :ng :

nh phÇÇn dinh d

Protein 12--15% VCK, trong

15% VCK, trong ®®ã Ýt nhÊt cã 50% protein

ã Ýt nhÊt cã 50% protein ®é®éng vng vËËt t

+ L+ Lµµ lolo¹¹i thi thøøc c ¨¨n chÕ biÕn cã th + Y+ Yªªu cu cÇÇu cu c¸¸c thc thµµnh ph -- Protein 12 -- MMìì 12,512,5--25% VCK, cã nhi

25% VCK, cã nhiÖÖt t ®é®é nãng ch

nãng ch¶¶y thÊp h

y thÊp h¬¬n thn th©©n nhi

ng khi hoµµ ththµµnh dnh d¹¹ng sng s÷÷a, cã c

t, cã kh¶¶ n nhiÖÖt, cã kh ng no c axit bÐo kh««ng no

a, cã c¸¸c axit bÐo kh

bÒn v÷÷ng khi ho

ng nhò ho¸¸ bÒn v

c: linoleic, arachinoic, linoic. ng thay thÕ ®−î®−îc: linoleic, arachinoic, linoic.

i thiÓÓu u

ChÊt chèèng oxi hãa: ng oxi hãa: Tinh béét: ct: cÇÇn gin gi¶¶m tm tííi mi møøc tc tèèi thi

10% êng dÔ tiªªu: 5u: 5--10%

10 UI vit. D/kg VCK Vitamin : 30 UI vit. A + 8--10 UI vit. D/kg VCK

nn¨¨ng nhò ho khkh««ng thay thÕ -- ChÊt ch -- Tinh b -- §§−−êng dÔ ti Xenluloza : 0,5--1%1% -- Xenluloza : 0,5 -- KhoKho¸¸ng : 9 ng : 9--10%10% -- Vitamin : 30 UI vit. A + 8 ng sinh : 50mg biomixin/kgVCK -- KhKh¸¸ng sinh : 50mg biomixin/kgVCK

u tõ 15--20 ng

20 ngµµy tuy tuææi. i.

+ Thêi gian b¾¾t t ®Ç®Çu cho + Thêi gian b

u cho ¨¨n: sn: s÷÷a ta tèèt cã th

t cã thÓÓ bb¾¾t t ®Ç®Çu tõ 15

2727

2828

ThThøøc c ¨¨nn

2929

3030

7. C7. Cññ ququ¶¶ + Ch+ Chøøa nhiÒu b a nhiÒu béét t ®−®−êng, t êng, t−¬−¬ng ng ®è®èi ngon mi i ngon miÖÖng ng 5. C5. Cáá khkh«« t triÓÓn cn cñña da d¹¹ ccáá, ho, hoµµn thi n thiÖÖn hn hÖÖ vi sinh v vi sinh vËËt t + DÔ lªªn men => ch + DÔ l n men => chØØ cho cho ¨¨n tõ th n tõ th¸¸ng tu ng tuææi thi thøø 3. 3. m dinh d−ì−ìng vng vµµ hh¹¹n chÕ n chÕ ØØa cha ch¶¶y.y. + NÕu bªª ØØa cha ch¶¶y thy th×× phph¶¶i thi th««i cho + NÕu b i cho ¨¨nn 8. Thøøc c ¨¨n n ññ xanhxanh 8. Th ng tuææi i ®Ç®Çu thu thøøc c ¨¨n thn th«« cho b cho bªª chchññ yÕu l yÕu lµµ ccáá khkh«« vvµµ + KÝch thÝch sùù phph¸¸t tri + KÝch thÝch s ng thªªm dinh d dd¹¹ ccáá, t, t¨¨ng th + T+ TËËp p ¨¨n tõ ng n tõ ngµµy 7y 7--10.10. + Trong th¸¸ng tu + Trong th ®−î®−îc tc t¨¨ng dng dÇÇn ln lªªn theo tu n theo tuææi.i. NNªªn cho b n cho bªª ¨¨n tõ th n tõ th¸¸ng tu 3 vÒ sau. ng tuææi thi thøø 3 vÒ sau. 6. C6. Cáá tt−¬−¬ii 9. ChÊt kho¸¸ngng 9. ChÊt kho p cho bªª ¨¨n tõ cu n tõ cuèèi thi th¸¸ng tu nhÊt. ng tuææi thi thøø nhÊt. P tõ th¸¸ng th n tinh, hoµµ ng thøø 11--5 (tr5 (tréén vn vííi thi thøøc c ¨¨n tinh, ho n trong khÈÈu phu phÇÇn. n. + B+ Bææ sung Ca v vvµµo so s÷÷a hay sung Ca vµµ P tõ th liÕm) a hay ®¸®¸ liÕm) + T+ TËËp cho b + L+ L−î−îng cng cáá tt−¬−¬i i ®−î®−îc tc t¨¨ng dng dÇÇn trong kh i chuåång hay g + B+ Bææ sung t sung t¹¹i chu ng hay gÆÆm trm trªªn bn b··i chi ch¨¨n n t trêi + Cho bªª vvËËn n ®é®éng dng d−í−íi i ¸¸nh snh s¸¸ng mng mÆÆt trêi + Cho b <

p ăn sớớmm

TTậập ăn s

Thøc ¨n: (cid:139) Hçn hîp c¸c lo¹i h¹t vµ thøc ¨n bæ sung protein-kho¸ng. (cid:139) Thµnh phÇn: 2,4-2,6 Mcal ME/kg, 13-16% protein th«, 0,7% Ca,

(cid:139) ThiÕt bÞ cho ¨n:

nãi cã bãng r©m n¬i bª th−êng lui tíi.

3131

3232<

nªn ¸p dông khi: ¦u ®iÓm: Nh−îc ®iÓm: - Trong nh÷ng thêi kú kh« h¹n vµ thiÕu cá. kh«ng nªn nÕu: - Bª cã thÓ ¨n Ýt cá. - T¨ng khèi l−îng bª cai s÷a. - N¨ng suÊt s÷a cña bß mÑ thÊp. 0,5% P, kho¸ng vi l−îng, vitamin A, D vμ E. - Bß mÑ cho nhiÒu s÷a (bß thÞt). - Luîng thu nhËn thøc ¨n bæ sung cã thÓ dao ®éng lín. - T¨ng ®−îc mËt ®é ch¨n th¶. - Bß mÑ ®Î løa ®Çu hay ®Î sau løa 11. (cid:139) §Ó lµm t¨ng tÝnh ngon miÖng bæ sung thªm c¸m vµ rØ mËt. - Cã nhiÒu cá/®ång cá víi chÊt l−îng tèt. - HiÖu qu¶ chuyÓn ho¸ thøc ¨n cã thÓ thÊp. - B¶o vÖ ®−îc ®ång cá. - CÇn t¨ng mËt ®é ch¨n th¶ trªn ®ång cá. • C¸m gióp cho bª dÔ lµm quen víi thøc ¨n cøng v× c¸m sÏ dÝnh vµo mâm - Bª ®−îc nu«i víi tèc ®é t¨ng träng thÊp sau cai s÷a. • Bæ sung thªm rØ mËt (kho¶ng 3%) gióp gi¶m bôi c¸m vµ t¨ng l−îng thu - PhÇn t¨ng träng thªm cã thÓ bÞ mÊt ®i trong thêi gian vç - Lµm cho bª quen víi thøc ¨n h¹t nªn dÔ cai s÷a h¬n. - Gi¸ b¸n bª cao cßn gi¸ thøc ¨n tËp ¨n thÊp. nhËn thøc ¨n. - Gi¶m thÊp tû lÖ chÕt sau cai s÷a. bÐo. - Bª ®Î vµo mïa thu (sau ®ã thiÕu cá). - Bª nu«i ®Ó thay thÓ ®µn sinh s¶n. • Kh«ng nªn cho rØ mËt qu¸ nhiÒu v× sÏ hÊp dÉn ruåi vµ dÔ lµm cho bª bÞ Øa ch¶y. H¬n n÷a, rØ mËt cã thÓ lµm cho thøc ¨n bÞ dÝnh vµo m¸ng ¨n - Bª cã thÓ bÞ bÐo qu¸ sím vµ khã b¸n ®Ó nu«i tiÕp. - Gióp bª ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng di truyÒn vÒ sinh tr−ëng. - ThÞ tr−êng yªu cÇu bª cã tû lÖ thÞt cao. - Gi¸ thøc ¨n h¹t cao so víi gi¸ b¸n bª. hay thiÕt bÞ ph©n phèi thøc ¨n. - Gi¶m n¨ng suÊt cña bß mÑ nÕu nh− bß mÑ qu¸ bÐo. - Gi¶m hao hôt khèi l−îng bª khi cai s÷a. - Muèn cã bª giÕt thÞt ngay sau cai s÷a. - §ång cá gÇn n¬i cho ¨n thªm dÔ bÞ gÆm/giÉm ®¹p qu¸ - Bª ®Î muén nh−ng ph¶i xuÊt b¸n ®óng hÑn (cai s÷a sím). • Gi÷ ®−îc cho thøc ¨n kh« vµ chøa ®ñ thøc ¨n cho trong kho¶ng 1 tuÇn. • DÔ di chuyÓn møc. -Bª cña nh÷ng gièng to khung cã kÕ ho¹ch ®−a ngay vµo nu«i • Khi b¾t ®Çu tËp cho ¨n thªm cÇn ®Æt gÇn chç cung cÊp n−íc uèng hay - Lµm sai lÖch sè liÖu theo dâi vÒ søc s¶n xuÊt cña bß/bª. d−ìng víi khÈu phÇn giµu n¨ng l−îng sau cai s÷a vµ giÕt thÞt vµo • Bæ trÝ ë nh÷ng n¬i chØ bª vµo ®−îc cßn bß mÑ kh«ng tiÕp cËn ®−îc (Mét - Cã thÓ gi¶m thu nhËp tõ nu«i bª vç bÐo nÕu bª ®−îc giÕt 12-14 th¸ng tuæi. cæng réng 400-500mm, cao 750-1050mm cã thÓ chØ cho phÐp bª qua thÞt ë khèi l−îng thÊp. ®−îc cßn bß mÑ th× kh«ng).

Ref>

ChCh¨¨m sãc b

m sãc bªª nghÐ b

nghÐ bóó ss÷÷aa

Removing Horns Removing Horns

(cid:139)(cid:139) VVËËn n ®é®éngng: h: hµµng ng vvËËn n ®é®éng Ýt nhÊt l kÕt hîîp vp vËËn n ®é®éng vng vííi chi ch¨¨n thn th¶¶.. kÕt h

ng ngµµy phy ph¶¶i cho b i cho bªª 4 giê. Cã thÓÓ ng Ýt nhÊt lµµ 33--4 giê. Cã th

Prevent injury (cid:139)(cid:139) Prevent injury Performed when the horn button (cid:139)(cid:139) Performed when the horn button takes shape (two weeks) takes shape (two weeks) Clipping the hair (cid:139)(cid:139) Clipping the hair Heavy--duty electric dehorner duty electric dehorner (cid:139)(cid:139) Heavy Dehorning Ointments (cid:139)(cid:139) Dehorning Ointments

sõng: khi b

(cid:139)(cid:139) KhKhöö sõng tutuææi, sõng b ss¾¾t nung phphÇÇn sõng da tr¾¾ng lng lµµ ®−î®−îc. Sõng s da tr giê mgiê määc nc n÷÷a, thu n lý vÒ sau. sãc, qu¶¶n lý vÒ sau. sãc, qu

3333

3434

: khi bªª ®−î®−îc 1c 1--2 th2 th¸¸ng ng i, sõng b¾¾t t ®Ç®Çu nhu nhóó llªªn. Dn. Dïïng dng dïïi i o sõng cho ch¸¸y hÕt t nung ®á®á dÝ vdÝ vµµo sõng cho ch y hÕt Õn khi thÊy méét lt lííp p n sõng ®®en en ®®Õn khi thÊy m c. Sõng sÏÏ khkh««ng bao ng bao i cho viÖÖc chc ch¨¨m m a, thuËËn ln lîîi cho vi

c tiÕp NuNu««i bi bªª bbóó ss÷÷a tra trùùc tiÕp

NuNu««i di d−ì−ìng bng bªª tt¸¸ch mch mÑÑ hohoµµn ton toµµnn

ch ly trong thêi gian ®Ç®Çu vu vµµ cho b

cho bóó ss÷÷a ma mÑÑ, sau

, sau ®®ã chuy

n vÒ ã chuyÓÓn vÒ

+ Nu+ Nu««i ci c¸¸ch ly trong thêi gian ng nu««i bi bªª ririªªng vng vµµ cho chuchuåång nu

n tiÕp cho ¨¨n sn s÷÷a gia gi¸¸n tiÕp

theo mÑÑ ®Î®Î

ng tuææi i ®Ç®Çu nu nªªn nun nu««i tri trªªn còi c ng trong 3--4 giê, th

n còi c¸¸ ththÓÓ, h, hµµng ng ng ngµµy cho b 4 giê, thøøc c ¨¨n vn vµµ nn−í−íc uc uèèng ng ®−î®−îc cho

y cho bªª xuxuèèng ng n trong c cho ¨¨n trong

+ Trong th¸¸ng tu + Trong th còi ra s©©n vn vËËn n ®é®éng trong 3 còi ra s n còi, ch−−a cho b xx«« treo tr

treo trªªn còi, ch

a cho bªª chch¨¨n thn th¶¶ trtrªªn n ®å®ång cng cáá..

n theo giê quy ®®Þnh t

c cho ¨¨n theo giê quy

i chuåång; c

Þnh t¹¹i chu

+ Nu+ Nu««i bi bªª theo m + Nu+ Nu««i bi bªª bb¶¶o mo mÉÉuu ghÐp mÑÑ + Nu+ Nu««i bi bªª ghÐp m

i, ban ngµµy by bªª ®−î®−îc chc ch¨¨n thn th¶¶ trtrªªn ln l«« ccáá; vÒ m

i chuåång cã th

sung t¹¹i chu

n tinh, cáá khkh««, c, cáá ññ xanh, c y còng ph¶¶i cho b

ng cã thøøc c ¨¨n tinh, c ng ngµµy còng ph

ng; c¸¸c c sung trong m¸¸ng ng ¨¨n mn m¸¸ng ung uèèng tng tËËp thp thÓÓ ëë ; vÒ mïïa a xanh, cññ ququ¶¶; ; i cho bªª vvËËn n ®é®éng tÝch ng tÝch a hÌ cho bªª ng; vÒ mïïa hÌ cho b

êng vËËn n ®é®éng; vÒ m

t trong vô nµµy thy th×× hhµµng ng 4 giê trªªn bn bµµi chi ch¨¨n hay tr

n hay trªªn n ®−®−êng v

c trong 2--4 giê tr

ng thøø 2 tr2 trëë ®®i si s÷÷a a ®−î®−îc cho + Tõ th¸¸ng th + Tõ th lolo¹¹i thi thøøc c ¨¨n vn vµµ nn−í−íc uc uèèng ng ®−î®−îc bc bææ sung trong m trong chuåång vng vµµ ss©©n chn ch¬¬i, ban ng trong chu ®«®«ng th ng thøøc c ¨¨n bn bææ sung t nÕu nu««i nhi nhèèt trong vô n nÕu nu ccùùc trong 2 ng suÊt cao. chch¨¨n thn th¶¶ trtrªªn cn c¸¸c lc l«« ccáá cã ncã n¨¨ng suÊt cao.

(cid:139)(cid:139) §§¸¸nh gi

nh gi¸¸::

-- ¦¦u u ®®iiÓÓm: m: §§Þnh mÞnh møøc c ®−î®−îc tic tiªªu chu

u chuÈÈn khn khÈÈu phu phÇÇn; cho phÐp chuy

n; cho phÐp chuyªªn mn m««n hon ho¸¸

vvµµ cc¬¬ gigiííi hoi ho¸¸

t dÔ t cao, nÕu nu««i khi kh««ng ng ®ó®óng kng küü thuthuËËt dÔ

-- NhNh−î−îc c ®®iiÓÓm: m: §§ßßi hi háái tri tr××nh nh ®é®é kküü thuthuËËt cao, nÕu nu

gg©©y nhiÒu t

y nhiÒu tææn thÊt,

n thÊt, ®Æ®Æc bic biÖÖt lt lµµ do bdo bªª bÞ bÞ ØØa cha ch¶¶y; chi phÝ cao, v

y; chi phÝ cao, vèèn n ®Ç®Çu tu t−− llíín.n.

3535

nh gi¸¸ (cid:139)(cid:139) §§¸¸nh gi + + ¦¦u u ®®iiÓÓm: m: -- BBªª ¨¨n n ®−î®−îc sc s÷÷a cã chÊt l a cã chÊt l−î−îng tng tèèt vt vííi nhi i nhiÖÖt t ®é®é thÝch h thÝch hîîp, p, sinh, cã tÝnh miÔn dÞch cao => gi¶¶m tm tûû llÖÖ bbÖÖnh tnh tËËt t ®®¶¶m bm b¶¶o vo vÖÖ sinh, cã tÝnh miÔn dÞch cao => gi cho bªª vvµµ titiªªu hou ho¸¸ ttèèt t cho b -- KKüü thuthuËËt t ®¬®¬n gin gi¶¶n, chi phÝ trang thiÕt bÞ v n, chi phÝ trang thiÕt bÞ vµµ lao ng thÊp lao ®é®éng thÊp + Nh+ Nh−î−îc c ®®iiÓÓm: m: Þnh ®−î®−îc chÝnh x c chÝnh x¸¸c lc l−î−îng sng s÷÷a ba bªª bbóó ëë con mcon mÑÑ n sang bªª concon hay nh÷÷ng con c ng con cïïng ng ®µ®µn sang b -- KhKh««ng xng x¸¸c c ®®Þnh -- DÔ lDÔ l©©y by bÖÖnh gi -- KhKh««ng nng n©©ng cao nh gi÷÷a ma mÑÑ hay nh ng cao ®−î®−îc trc tr××nh nh ®é®é chuy , khã kh¨¨n n chuyªªn mn m««n hon ho¸¸, khã kh < 3636 cho c¬¬ gigiííi hoi ho¸¸.. cho c

ChuChuẩẩn bn bịị bê cai s

bê cai sữữaa

CAI SCAI SỮỮAA

(cid:139)(cid:139) TiTiªªm phm phßßng vng vμμ chch¨¨m sãc s

c cai s÷÷a 3a 3--4 tu4 tuÇÇn tin tiªªm phm phßßng, t

y ký sinh trïïng, kh

sõng. ng, khöö sõng.

bê cai (cid:139)(cid:139) ChuChuẩẩn bn bịị bê cai

•• TrTr−í−íc cai s •• ThiThiếến bn bªª ®ù®ùc khc kh««ng lng lµµm gim gièèng ng m tra dÊu hiÖÖu bu bÖÖnh tnh tËËt.t. •• KiKiÓÓm tra dÊu hi

ssữữaa

(cid:139)(cid:139) ThThøøc c ¨¨n vn vμμ nunu««i di d−ì−ìngng

n cã hµµm lm l−î−îng dinh d

ng cao, thøøc c ¨¨n ngon mi

n ngon miÖÖngng

(cid:139)(cid:139) CCáác phương ph

c phương phááp p

•• KhKhÈÈu phu phÇÇn cã h •• ThiÕt kÕ khu v

ng dinh d−ì−ìng cao, th c cho ¨¨n thn thøøc c ¨¨n thn th«« ririªªng ch

ng chØØ cã bcã bªª ®®Õn Õn ®−î®−îc cc cßßn n

cai sữữaa cai s

ThiÕt kÕ khu vùùc cho bbßß mmÑÑ thth×× khkh««ng. ng.

•• Cã mCã m¸¸ng ph

ng ph©©n phn phèèi thi thøøc c ¨¨n tinh t

n tinh tËËp p ¨¨n chn chøøa ca c¸¸c hc hççn hn hîîp thp thøøc c ¨¨n n

(cid:139)(cid:139) Cai sCai sữữa sa sớớmm

hh¹¹t. t.

•• BB¾¾t t ®Ç®Çu cho

u cho ¨¨n thn thøøc c ¨¨n tn tËËp p ¨¨n Ýt nhÊt l

n Ýt nhÊt lµµ 3 tu3 tuÇÇn trn tr−í−íc khi cai s

c khi cai s÷÷a.a.

(cid:139)(cid:139) NN−í−íc uc uèèngng

c tiÕp cËËn vn vííi i ®Ç®Çy y ®ñ®ñ nn−í−íc uc uèèng ngon, l

ng ngon, lµµnh nh

•• BBªª phph¶¶i lui lu««n lun lu««n n ®−î®−îc tiÕp c thay cho s÷÷a ma mÑÑ. .

vvµµ ss¹¹ch ch ®Ó®Ó thay cho s

c nhau trong ng chçç khkh¸¸c nhau trong

•• NNªªn bn bèè trÝ nhiÒu v

chuchuåång vng vµµ ss©©n n ®Ó®Ó bbªª dÔ tiÕp c

trÝ nhiÒu vßßi/chi/chËËu uu uèèng nng n−í−íc c ëë nhnh÷÷ng ch dÔ tiÕp cËËn.n.

3737

3838

m sãc søøc kho c khoÎÎ ng, tÈÈy ký sinh tr

CCáác phương ph

c phương phááp cai s

p cai sữữaa

Cai sCai sữữa sa sớớmm

(cid:139)(cid:139) PhPh−¬−¬ng ph

cho bßß

(cid:139)(cid:139) PhPh−¬−¬ng ph

Ýnh dông cô chèèng mng móót bt bóó bb»»ng chÊt d

ng chÊt dÎÎo lo lªªn mòi c

n mòi cñña ba bªª

••BB−í−íc 1c 1: : §§Ýnh dông cô ch đđểể ngng¨¨n cn c¶¶n bn bªª tiÕp c ••BB−í−íc 2c 2: T: T¸¸ch bch bªª con kh

tiÕp cËËn n ®Ç®Çu vu vóó ccñña ba bßß mmÑÑ trong v con kháái bi bßß mmÑÑ vvµµ bbáá dông cô ch

trong vßßng 4ng 4--7 ng7 ngµµy.y. dông cô chèèng mng móót bt bóó ra.ra.

ng ph¸¸p ngp ng¨¨n cn c¸¸ch bch b»»ng hng hμμng rng rμμo cho ch¾¾nn: : cho b ch nhau bëëi mi méét ht hµµng rng rµµo cho ch¾¾n. n. c cai s÷÷a cha chóóng vng vÉÉn n ëë. h. hµµng ng mmÑÑ vvµµ bbªª con ng con ng¨¨n cn c¸¸ch nhau b nnªªn n ®Ó®Ó bbªª ëë phÝa mphÝa mµµ trtr−í−íc cai s rrµµo vo vµµ ccææng ng ®ñ®ñ chch¾¾c chc ch¾¾n.n. i nhanh h¬¬n.n. a tiÒm n¨¨ng di truyÒn vÒ sinh ng di truyÒn vÒ sinh ng suÊt s÷÷a ca cñña ba bßß ng ph¸¸p cp c«« llËËp hop hoμμn ton toμμn: n: ®−®−a ba bßß mmÑÑ ®®i i ®®Õn mÕn méét t nghe thÊy nhau. Tèèt t ng nh××n vn vµµ nghe thÊy nhau. T con kh««ng nh i xa ®Ó®Ó cho mcho mÑÑ con kh n trong nh÷÷ng thêi k c khi cai con ®−î®−îc gic gi÷÷ ll¹¹i i ëë nn¬¬i chi chóóng ng ëë trtr−í−íc khi cai nn¬¬i xa nhÊt lµµ bbªª con nhÊt l ss÷÷a, ca, cßßn bn bßß mmÑÑ thth×× ®−î®−îc chuy ng ph¸¸p cai s p cai s÷÷a qua hai b c chuyÓÓn n ®®i. i. a qua hai b−í−ícc n thiÕt ®Ó®Ó nunu««i bi bßß mmÑÑ.. a thu v×× nÕu kh nÕu kh««ng ph ng ph¶¶i ti t¨¨ng ng êng nu««i di d−ì−ìng bng bßß mmÑÑ nunu««i con trong m ng thiÕu i con trong mïïa a ®«®«ng thiÕu

n, ngµµy y ®Ç®Çu tiu tiªªn chn chØØ cho b

cho bßß mmÑÑ ¨¨n n

ng ph¸¸p trp trªªn, ng . Tõ ngµµy thy thøø hai mhai mííi cho

i cho ¨¨n bn bææ sung th

n tinh. sung thøøc c ¨¨n tinh.

Trong tÊt c¶¶ cc¸¸c phc ph−¬−¬ng ph Trong tÊt c ththøøc c ¨¨n thn th««. Tõ ng QuQu¸¸ trtr××nh cai s

nh cai s÷÷a a ®−î®−îc kÕt th

c kÕt thóóc trong 7

c trong 7--10 ng

10 ngµµy. y.

3939

4040

NuNu««i di d−ì−ìng bng bªª nghÐ sau cai s

nghÐ sau cai s÷÷aa

NUÔI BÊ NGHÉÉ SAU CAI S NUÔI BÊ NGH

SAU CAI SỮỮAA

a. a. YYªªu cu cÇÇu nuu nu««i di d−ì−ìngng

nghÐ sau (cid:139)(cid:139) NuNu««i di d−ì−ìng bng bªª nghÐ sau

i sinh s¶¶n hn h¬¬n vn vííi mi méét t -- Cho phÐp nu −−u u ®®iiÓÓmm:: -- GiGióóp bp bßß mmÑÑ ®é®éng dôc l ng dôc l¹¹i nhanh h h¹n chÕ: -- BBªª cã th t huy tèèi i ®®a tiÒm n cã thÓÓ phph¸¸t huy t - Kü thuËt ch¨n sãc vµ nu«i d−ìng bª ph¶i cao. trtr−ë−ëng mng mµµ khkh««ng phô thu ng phô thuééc vc vµµo no n¨¨ng suÊt s - Ph¶i ®Çu t− nhiÒu c«ng lao ®éng h¬n. mmÑÑ.. - Ph¶i cã thiÕt bÞ chuång tr¹i vµ thøc ¨n ®Ó nu«i bª con. -- SSöö dông th dông thøøc c ¨¨n cã hi ng thêi kúú khkh«« n cã hiÖÖu quu qu¶¶ hh¬¬n trong nh - Gi¶m kh¶ n¨ng thu ®−îc bª cã khèi l−îng cai s÷a cao tõ hh¹¹n hay thiÕu th n hay thiÕu thøøc c ¨¨n.n. nh÷ng bß mÑ cho nhiÒu s÷a. -- GiGi¶¶m m ®−î®−îc thc thøøc c ¨¨n cn cÇÇn thiÕt -C¸c sè liÖu vÒ n¨ng suÊt cña bß mÑ sÏ cã Ýt gi¸ trÞ sö -- PhPhïï hhîîp vp vííi bi bßß ®Î®Î vvµµo mo mïïa thu v cc−−êng nu dông. ccáá.. Cho phÐp nu««i i ®−î®−îc nhiÒu b ngunguåån cung cÊp th c nhiÒu bßß cc¸¸i sinh s n cung cÊp thøøc c ¨¨n hn h¹¹n chÕ. n chÕ. ng trääng vng vííi gi thu ®−î®−îc tc t¨¨ng tr -- Cã thCã thÓÓ thu n nhê bªª i gi¸¸ ththµµnh rnh rÎÎ hh¬¬n nhê b n rÊt cao. chuyÓÓn hon ho¸¸ ththøøc c ¨¨n rÊt cao. cai s÷÷a sa síím cã hi cai s m cã hiÖÖu quu qu¶¶ chuy

nghÐ sau m sãc bªª nghÐ sau

cai s÷÷aa cai s (cid:139)(cid:139) ChCh¨¨m sãc b cai s÷÷aa cai s

ng: bªª sau n sau nµµy ly lµµm m ®ù®ùc gic gièèng cng cÇÇn cho n cho ¨¨n nhiÒu th n nhiÒu thøøc c ng trääng cao, bông nh a: cho ¨¨n nhiÒu th n xanh => c¬¬ nn¨¨ng ti ng tiªªu hou ho¸¸

ng cao, bông nháá. . n nhiÒu thøøc c ¨¨n xanh => c ng võa ph¶¶i i ng trääng võa ph ng trääng cng cµµng cao c nh, t¨¨ng tr ng thÞt: cho ¨¨n n ®Ó®Ó tt¨¨ng tr ng cao cµµng tng tèèt.t. -- BBªª gigièèng: b n tinh => t¨¨ng tr ¨¨n tinh => t -- HH−í−íng sng s÷÷a: cho phph¸¸t tri t triÓÓn mn m¹¹nh, t -- HH−í−íng thÞt: cho u chuÈÈn n ¨¨nn b. b. TiTiªªu chu kiÕn. ng trong dùù kiÕn.

4141

4242

ng tuææi: thi: thøøc c ¨¨n thn th«« xanh 55 12 th¸¸ng tu TÝnh theo thÓÓ trträäng vng vµµ tt¨¨ng trong d TÝnh theo th c. c. KhKhÈÈu phu phÇÇnn 77--12 th TrTrªªn 1 n n 1 n¨¨m: thm: thøøc c ¨¨n thn th«« xanh 80 xanh 55--75%75% 90% xanh 80--90%

ChCh¨¨m sãc b

nghÐ sau cai s÷÷aa

m sãc bªª nghÐ sau cai s ch riªªng ng ®ù®ùc cc c¸¸i vi vµµ phph©©n n ®µ®µn theo

(cid:139)(cid:139) Xin cám ơn

4343

4444

n theo ®é®é tutuææi, thi, thÓÓ -- PhPh©©n n ®µ®µn:n: tt¸¸ch ri trträäng, t c khoÎÎ ng, t××nh hnh h××nh snh søøc kho -- VVËËn n ®é®éngng: 4: 4--6 giê/ng 6 giê/ngµµy (nÕu nu y (nÕu nu««i nhi nhèèt) t) -- HuÊn luy HuÊn luyÖÖnn: : + H+ H−í−íng sng s÷÷a: xoa bãp b a: xoa bãp bÇÇu vu vóó tõ th tõ th¸¸ng tu ng tuææi thi thøø 6 tr6 trëë ®®i i + H+ H−í−íng cng cµµy kÐo: t y kÐo: tËËp cp cµµy kÐo tõ 1,5 y kÐo tõ 1,5--2 n2 n¨¨m tum tuææii i gièèngng + + §§ùùc gic gièèng: t ng: tËËp cho nh p cho nh¶¶y giy gi¸¸ vvµµ phphèèi gi ThiÕn: -- ThiÕn: + B+ Bªª ccµµy kÐo thiÕn v y kÐo thiÕn vµµo lo lóóc 15c 15--18 th 18 th¸¸ng tu ng tuææii + B+ Bªª vvçç bÐo thiÕn v bÐo thiÕn vµµo lo lóóc 1 n c 1 n¨¨m tum tuææii

CHĂN NUÔI BÒ THỊỊTT CHĂN NUÔI BÒ TH

h c ạ r T n â u X n ễ y u g N

S T S G P

I DUNG NNỘỘI DUNG

• Sự phát triển các mô trong thân thịt

• Đánh giá năng suất và chất lượng thịt

• Những nhân tố ảnh hưởng tới SSX thịt

• Tổ chức chăn nuôi bò thịt

– Chăn nuôi bò sinh sản (mẹcon)

– Chăn nuôi bò trước vỗ béo

– Vỗ béo bò

CCÁÁC MÔ TRONG THÂN TH

C MÔ TRONG THÂN THỊỊTT

• Mô xương • Mô cơ • Mô mỡ • Mô liên kết

SSựự phpháát tri

t triểển cn củủa mô xươ

a mô xươngng

- Khối lượng tuyệt đối tăng lên nhưng tốc độ phát triển tương đối thì giảm xuống và tỷ trọng của bộ xương trong thân thịt giảm theo tuổi. - Sau khi đẻ cường độ phát triển của xương trục mạnh hơn xương ngoại vi làm cho cơ thể phát triển theo chiều dài nhanh hơn chiều rộng và chiều cao. - Từ sơ sinh đến 18 tháng tuổi, đặc biệt là trước 14 tháng xương sinh trưởng nhanh.

SSựự phpháátt tritriểểnn ccủủaa mômô ccơơ

- Hệ cơ phát triển mạnh nhất trong 6 tháng đầu, sau đó giảm dần và đặc biệt giảm mạnh sau 18 tháng tuổi.

- Chiều dài và đường kính sợi cơ tăng lên, nước trong cơ giảm làm thịt giảm độ mềm và mịn.

SSựự phpháátt tritriểểnn ccủủaa mômô mmỡỡ

- Mỡ tích luỹ ở dưới da, trong cơ bắp và mặt ngoài các cơ quan nội tạng. - Sự tích luỹ mỡ trong cơ thể phụ thuộc nhiều vào mức độ dinh dưỡng. - Lúc đầu tích luỹ mỡ rất kém, đến 12-14 tháng tuổi cường độ tích luỹ mỡ bắt đầu tăng, sau 18 tháng tuổi tốc độ tích luỹ mỡ tăng rõ rệt, đặc biệt là khi vỗ béo. - Lúc đầu mỡ tích luỹ ở nội tạng và giữa các lớp cơ, sau đó ở dưới da và đến cuối kỳ vỗ béo và ở gia súc già mỡ tích luỹ ở trong cơ. - Thành phần hoá học của mỡ thay đổi: nước giảm dần và mỡ thuần tăng lên, màu mỡ chuyển từ trắng sang vàng (do tăng dự trữ caroten).

SSựự phpháátt tritriểểnn ccủủaa mômô liênliên kkếếtt

<<

- Thành phần cơ bản của các mô liên kết là các protein có giá trị dinh dưỡng thấp và làm cho thịt cứng. - Nếu mô liên kết quá ít thì làm cho thịt nhão, nhưng nếu quá nhiều sẽ làm giảm giá trị dinh dưỡng của thịt. - Mô liên kết phát triển trong thời gian kéo dài - Thịt trâu bò cái giống sớm thành thục và con lai của chúng chưa ít mô liên kết hơn những con cùng tuổi của các giống khác. - Gia súc già không được vỗ béo thoả đáng và gia súc nuôi dưỡng kém có tỷ lệ mô liên kết cao làm giảm giá trị thực phẩm của thịt.

NH GIÁÁ NĂNG SU

ĐĐÁÁNH GI VVÀÀ CHCHẤẤT LƯT LƯỢỢNG THÂN TH

NĂNG SUẤẤT THT THỊỊT T NG THÂN THỊỊTT

XXáác đc địịnh kh

nh khốối lưi lượợng th

ng thịịt t bòbò

•

Bò thịt trước khi giết mổ phải để nhịn đói 12-24 giờ. Cân khối lượng bò trước khi giết mổ. Khi giết mổ cần được tiến hành nhanh, không đánh đập gia súc nhằm tránh những vết bầm tím trong thịt và tránh thịt mau hỏng. a. Xác định khối lượng thịt xẻ

Khối liượng thịt xẻ là khối lượng cơ thể bò sau khi đã lọc da, bỏ đầu (tại xương át lát), phủ tạng (cơ quan tiêu hoá hô hấp, sinh dục vầ tiết niệu, tim) và bốn vó chân

Khối lượng thịt xẻ

Tỷ lệ thịt xẻ (%) =

x 100

Khối lượng sống của bò

b. Xác định khối lượng thịt tinh

Thịt tinh là khối lượng thịt được tách ra từ thịt xẻ. Khối lượng thịt tinh là phần có

giá trị cao nhất trong các thành phần của thịt xẻ.

PhânPhân loloạạii ththịịtt bòbò

• Loại 1: Gồm thịt của hai đùi sau, thăn lưng và thăn chuột. • Loại 2: Gồm thịt của đùi trước, thịt cổ vầ phần thịt đậy lên

lồng ngực.

• Loại 3: Gồm khối lượng thịt của phần bụng, thịt kẽ sườn và

các thịt được lọc ra của loại 1 và loại 2 (phần tề).

Độ dày mỡ dưới da

• Độ dày mỡ dưới da được đo ở xương sườn 12 vuông góc với lớp mỡ ngoài tai điểm ở 3/4 chiều dài cơ thăn lưng (hình 9.2).

• Khi độ dày mỡ dưới da tăng thì tỷ lệ thịt tinh sẽ giảm.

Diện tích mắt thịt

• Diện tích mắt thịt (mặt cắt cơ thăn lưng) được đo ở vị trí xương sườn 12 bằng cách sử dụng ô mắt lưới.

• Diện tích mắt thịt là một chỉ tiêu phản ánh lượng cơ có trong thân thịt.

• Khi diện tích mắt thịt tăng thì tỷ lệ thịt tinh tăng.

ĐĐÁÁNH GI

NH GIÁÁ CHCHẤẤT LƯT LƯỢỢNG TH

NG THỊỊTT

•• ĐĐộộ mmềềmm ccủủaa ththịịtt •• MMààuu ssắắcc ccủủaa ththịịtt •• MMùùii ccủủaa ththịịtt •• ĐĐộộ pH pH ccủủaa ththịịtt •• ThThàànhnh phphầầnn hohoáá hhọọcc •• VânVân ththịịtt

ĐĐộộ mmềềmm ccủủaa ththịịtt

• Thịt bò mềm có chất lượng tốt. • Độ mềm của thịt do tính biệt, tuổi giết thịt,

dinh dưỡng và bảo quản.

Xác định độ mềm :

- Ấn ngón tay vào thịt: Thịt chất lượng

cao có cảm giác mềm, bỏ tay ra thịt nhanh chóng trở về trạng thái cũ.

- Xác định nước nội dịch: Lấy một gam

thịt tươi cắt khối lập phương. Đặt mẫu trên tấm kính có giấy hút nước. Diện tích tấm kính 10 cm2, dầy 5 mm. Sau đó đậy lên trên tấm kính có cùng kích cỡ trên, đè lên tấm kính 1 quả cân có khối lượng 1 kg. Sau đó để một giờ, nước trong thịt sẽ loang ra giấy lọc. Đo diện tích của nước thịt thấm vào giấy lọc là phần nước nội dịch trong thịt. Nước nội dịch càng cao, thịt càng ngọt mềm.

MMááy cy cắắt lt lựực Warner

Bratzler c Warner--Bratzler

MMààuu,,mmùùii vvàà pH pH ccủủaa ththịịtt

Màu:

- Thịt bò có chất lượng tốt là thịt bò có màu đỏ hồng hoặc

hồng nhạt tuỳ theo vị trí của cơ.

- Thịt có màu đỏ sẫm là thịt bò thải loại đã già. Mỡ bò càng

vàng sẫm bò càng nhiều tuổi.

Mùi:

Thịt bò tốt có mùi thơm đặc hiệu của bò. Nếu thịt bò có mùi

tanh là thịt bò nuôi dưỡng hoặc bò ốm.

Độ pH:

- Nếu độ pH thấp thì thịt sẽ mềm và cho phép bảo quản được lâu hơn - Nếu pH > 5,8 thịt sẽ bị dai, có màu sẫm, khô và chắc - Đo độ pH của thịt bằng giấy quỳ hoặc máy đo pH.

VânVân ththịịtt

• Vân thịt, hay đốm mỡ dắt trong thịt nạc, là một yếu tố được quan tâm nhiều khi đánh giá chất lượng thịt. • Vân thịt được đánh giá bằng mắt trên mắt thịt giữa xương sườn thứ 12 và 13.

• Có ảnh hưởng nhiều đến các tính trạng về độ ngon miệng (mùi, vị). • Vân thịt có thể được đánh giá theo 10 cấp từ Rất nhiều cho đến Không

CCÁÁC NHÂN T

C NHÂN TỐỐ ẢẢNH HƯ

NH HƯỞỞNG ĐNG ĐẾẾN N

SSỨỨC SC SẢẢN XUN XUẤẤT THT THỊỊTT

1. Tuổi giết thịt 2. Giống 3. Tính biệt và thiến 4. Thể trạng 5. Nuôi dưỡng 6. Môi trường

<<

TuTuổổii gigiếếtt ththịịtt

• Khối lượng và thành phần hình thái học của cơ thể thay

đổi theo tuổi: – Dưới 1 năm tuổi tích luỹ mạnh mô cơ và xương. – Đến 1,5 tuổi phát triển của tế bào cơ vẫn nhanh, còn tỷ lệ tương

đối của mô xương có xu hướng giảm thấp.

– Sau 18 tháng tuổi tốc độ tăng trưởng của tế bào cơ giảm, hàm lượng nước giảm, sự tích luỹ mỡ tăng , còn mô liên kết giảm. – Tuổi càng cao thì sự tích luỹ mỡ dưới da và mỡ nội tạng tăng lên. Như vậy khi tuổi tăng lên thì hàm lượng tương đối của xương và mô liên kết giảm còn tỷ lệ thịt và mỡ sẽ tăng lên.

– Tuổi càng cao hiệu quả chuyển hoá thức ăn càng kém.

• Thành phần hoá học của thịt cũng thay đổi theo tuổi:

Sơ sinh

18 tháng

48 tháng

Protein (%)

18,25

17,18

12,5

Mỡ (%)

3,64

26,74

44,30

GiGiốốngng

- Bò thịt: sinh trưởng nhanh (1-1,5 kg/ngày đêm), tỷ lệ thịt xẻ 65-70%, mỡ tích luỹ trong cơ thể sớm.

- Bò kiêm dụng: tăng trọng khá cao (0,6-0,8 kg/ngày đêm), phẩm chất thịt ngon, tỷ lệ thịt xẻ đạt 59-60%. - Bò sữa: phát triển cơ bắp kém, tỷ lệ thịt xẻ thấp, tiêu tốn thức ăn/tăng trọng cao hơn bò thịt.

- Bò cày kéo: cơ bắp phát triển tốt, mỡ tích luỹ trong cơ thấp, thịt cứng và thô.

TTíínhnh bibiệệtt vvàà thithiếếnn

• Bê dực tiêu thụ nhiều thức ăn hơn ((5-10%) và tăng

trọng nhanh hơn (8-15%) so với bê cái.

• Bê đực không thiến đạt tốc độ sinh trưởng cao hơn, hiệu quả sử dụng thức ăn tốt hơn nên chi phí thức ăn/kg tăng trọng thấp hơn so với đực thiến.

• Sự tích luỹ mỡ trong cơ bắp ở bê đực thiến cao hơn

và sớm hơn bê đực không thiến.

• Bê dực không thiến khó quản lý hơn bê đực thiến và

bê cái

• Thịt bê đực không thiến khó được ưa chuộng.

ThThểể trtrạạngng

• Khi cho ăn khẩu phần giống nhau bò gầy cho tăng trọng cao hơn và chuyển hoá thức ăn tốt hơn bò béo.

• Đó là do ”tăng trọng bù” • Người chăn nuôi tránh mua bê/bò béo về nuôi trừ khi giá rẻ.

Nuôi dưỡỡngng Nuôi dư

• Nuôi dưỡng tốt bê sinh trưởng nhanh và chất

lượng thịt tốt.

• Mức nuôi dưỡng cao cho tỷ lệ mỡ và cơ cao,

còn mô liên kết và xương giảm thấp.

• Chất lượng thức ăn thô có ảnh hưởng lớn đến

tốc độ tăng trọng.

ChChấất lưt lượợng cng cỏỏ vvàà năng su

năng suấất tht thịịtt

Cá xanh non

NĂng suÊt cao

Cá xanh giµ

Míi ra hoa

Gi÷a kú ra hoa

N/S thÊp

Cuèi kú ra hoa

duy trI

Cá kh« vµ cäng

gi¶m träng

Cäng

CCáác yc yếếu tu tốố môi trư

môi trườờnngg

• Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sức sản

xuất thịt gồm: – Các yếu tố về thời tiết-khí hậu (nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng). Nhiệt độ môi trường là yếu tố được quan tâm nhiều nhất.

– Các yếu tố về lý hoá (ánh sáng, nước, chất lượng

thức ăn, số lượng bò vỗ béo, cấu trúc chuồng trại…),

– Các yếu tố về sinh học (vi sinh vật gây bệnh, ký sinh

trùng và côn trùng…).

• Những yếu tố này có liên quan lẫn nhau và ảnh

hưởng đến sức khoẻ và sức sản xuất thịt của bò.

TỔ CHỨC CHĂN NUÔI BÒ THỊT

CHUỖI NGÀNH HÀNG BÒ THỊT

Người tiêu dùng

Phân phối/ bán lẻ

G

N

Ờ

Ư

R

Lò mổ

H Ị T

T

Bò vỗ béo

Ô I

U

Bê sinh trưởng

N N

Ă

H

C

Bò sinh sản

CÁC CÔNG ĐOẠN TRONG CHĂN NUÔI BÒ THỊT

BÒ CÁI TƠ

BÒ CÁI SINH SẢN

B ò

c á i

Bê đực bú sữa

Bê cái bú sữa

B ò

t ơ l o ạ

c á i

l o ạ

t h ả

Bê cái sinh trưởng

Bê đực sinh trưởng

BÁN GIỐNG

VỖ BÉO (~2-3 tháng)

LÒ MỔ

Các mô hình cơ sở chăn nuôi bò thịt

• Chăn nuôi bò sinh sản • Chăn nuôi bê sinh trưởng • Vỗ béo bò • Chăn nuôi tổng hợp

CHĂN NUÔI BÒ SINH SẢẢNN CHĂN NUÔI BÒ SINH S

Mô hMô hìình chăn nuôi bò sinh s

nh chăn nuôi bò sinh sảảnn calf) (cow(cow--calf)

• Có đàn bò sinh sản để sản

xuất bê cai sữa bán

• Hai dạng cơ sở chăn nuôi

bò sinh sản: – Cơ sở nhân giống thuần để bán con giống thay thế đàn cho các cơ sở chăn nuôi bò sinh sản khác

– Cơ sở chăn nuôi bò sinh sản thương phẩm để bán bê cai sữa cho các cơ sở nuôi nuôi thịt (bò mẹ thuần hoặc lai)

ChuChu kkỳỳ hhààngng nămnăm ccủủaa bòbò sinhsinh ((CowCow--calf) ssảảnn hưhướớngng ththịịtt calf)

• Bò cái phối giống (cid:206)

chửa

Phối

Chử a

• Bê sinh sau đó 9 tháng • Bò mẹ phối lại sau 45-

Cai sưa bê

90 ngày

• Bê cai sữa lúc 7 tháng

ĐẺ

Chửa

tuổi

• Bò me đẻ lứa tiếp sau

12 tháng

MMùùaa sinhsinh ssảảnn calf) (Cow(Cow--calf)

• Mùa xuân

– Tháng 1 – 3 – Tháng 4 – 6

• Mùa thu

– Tháng 9-11 – Tháng 7-11

• Khoảng cách lứa đẻ 12 tháng

MMùùaa phphốốii gigiốốngng

((CowCow--calf) calf)

• 45 – 90 ngày • Trước mùa sinh sản 9 tháng • Đẻ mùa xuân – Phối tháng 4-6 – Phối tháng 7-9

• Đẻ mùa thu

– Phối tháng 12-2 – Phối tháng 11-1

PhPhốốii gigiốốngng

((CowCow--calf) calf)

• Bò tơ

– Phối lúc 15 tháng tuổi (70% khối lượng trưởng

thành)

– Đẻ lứa 1 lúc 24 tháng tuổi

• Bò cái sinh sản: – Giữ thể trạng tốt – Phối lại để có khoảng cách lứa đẻ 12 tháng

NuôiNuôi dưdưỡỡngng

((CowCow--calf) calf)

• Nước uống • Thức ăn thô xanh

– Chăn thả (đồng cỏ tự nhiên hay cỏ trồng) – Thu cắt cho ăn tại chuồng – Thức ăn ủ xanh

• Cỏ khô • Khoáng/muối ăn • Thức ăn bổ sung protein hay ngũ cốc • Cho bê ăn thức ăn tập ăn (+/-)

ChămChăm ssóócc

((CowCow--calf) calf)

• Tẩy giun • Tiêm phòng – Bò mẹ

• Các bệnh sinh sản (30 ngày trước phối giống) • Bệnh bê (30-60 trước khi đẻ)

– Bê con

• Bệnh hô hấp (lúc cai sữa) • Bệnh Clostridia (2 tháng tuổi và lúc cai sữa) • Bệnh sẩy thai truyền nhiễm ( lúc cai sữa)

CaiCai ssữữaa bêbê

((CowCow--calf) calf)

• Khoảng 7 tháng tuổi (205 ngày) • Bê đẻ mùa xuân cai sữa vào mùa thu • Bê đẻ mùa thu cai sữa vào mùa xuân

NUÔI BÊ SINH TRƯỞỞNGNG NUÔI BÊ SINH TRƯ

Mô hMô hìình chăn nuôi bê sinh trư

nh chăn nuôi bê sinh trưởởngng

• Bê được mua về nuôi trong một thời gian rồi

bán.

• Hai dạng nuôi bê sinh trưởng chính:

- Nuôi bê sau cai sữa: Bê được mua ở giai đoạn sau cai sữa và nuôi trong một thời gian ngắn, sau đó đem bán cho các cơ sở nuôi bò dự bị trước vỗ béo.

- Nuôi bê dự bị trước vỗ béo: Bê có thể được mua

ngay sau khi cai sữa hay một năm tuổi về nuôi cho đến khi bán cho các cơ sở nuôi vỗ béo. Có 3 dạng nuôi bê trước vỗ béo khác nhau:

+ Nuôi bê sinh trưởng nhanh + Nuôi bê sinh trưởng vừa phải + Nuôi bê qua đông

NuôiNuôi chuchuẩẩnn bbịị bêbê vvỗỗ bbééoo sausau caicai ssữữaa

• Huấn luyện bê ngay sau khi cai sữa để đưa

đi vỗ béo ở một nơi khác.

• Thời gian nuôi thường kéo dài khoảng 30-

45 ngày.

• Chương trình nuôi huấn luyện gồm: – Cai sữa bê trước khi chuyển đi vỗ béo. – Tiêm phòng khi bê còn theo mẹ và tiêm phòng

tăng cường trước khi xuất khỏi trại.

– Chuẩn bị cho bê làm quen lấy thức ăn, nước

uống dùng trong giai đoạn vỗ béo.

Nuôi bê sinh trưởởng vng vừừa pha phảảii Nuôi bê sinh trư

• Sử dụng kết hợp thức ăn thô và bổ sung một lượng thức ăn tinh nhất định để nuôi bê có được tăng trọng vào khoảng 0,7-1,1kg/con/ngày. • Cho phép sử dụng được một số loại thức ăn chủ động, không đắt tiền, thậm chí cả các loại phụ phẩm để nuôi bê. • Đây là phương pháp nuôi phù hợp với bò có thể vóc trung bình.

Nuôi bê sinh trưởởng nhan Nuôi bê sinh trư

ng nhanhh

• Nuôi bê sinh trưởng càng nhanh càng tốt. • Khẩu phần có lượng thức ăn tinh gần với lượng

thức ăn tinh có trong khẩu phần vỗ béo.

• Tăng trọng mong muốn theo phương pháp này

là trên 1,3 kg/con/ngày.

• Phù hợp với các giống bò khung to. • Ưu điểm chính là khai thác được tiềm năng di truyền của các giống bò thịt có tốc độ sinh trưởng nhanh.

• Tuy nhiên, đòi hỏi phải có trình độ chăm sóc nuôi dưỡng cao vì bê dễ gặp nguy cơ rối loạn tiêu hoá.

<<

Nuôi qua đôngg Nuôi qua đôn

• Mua bê cái sữa vào mùa thu và bán bê nhỡ vào

mùa xuân cho các cơ sở vỗ béo

• Sử dụng nhiều thức ăn thô (cỏ khô, phụ phẩm

nông nghiệp, cỏ tự nhiên…) để nuôi bê với tăng trọng thấp trong vụ đông trước vỗ béo.

• Mục đích là giảm thiểu chi phí thức ăn trong vụ

đông mà vẫn bảo toàn được bê khoẻ mạnh để khi cho bê ra chăn thả trên đồng cỏ vào vụ cỏ tốt bê sẽ có sinh trưởng bù (cid:206) giá thành tăng trọng thấp. • Thích hợp với các giống bò thịt nhỏ (cần thời gian qua đông để tăng trưởng khung xương), nhưng không thích hợp với những giống bò to (vì nuôi dài ngày chúng sẽ quá lớn so với yêu cầu của thị trường).

VVỖỖ BBÉÉO BÒO BÒ

Mô hMô hìình nh nnuôi bò v

uôi bò vỗỗ bbééoo

• Bê/bò từ các cơ sở chăn

nuôi bò sinh trưởng hay từ các cơ sở chăn nuôi bò sinh sản được mua về vỗ béo trong một thời gian ngắn (2-4 tháng) rồi bán khi đat được yếu cầu của thị trường về – Năng suất và chất lượng

thân thịt

– Khối lượng sống

• Mục tiêu:

– Tăng trọng tối đa – Giá thành tối thiểu

CCáácc kikiểểuu vvỗỗ bbééoo bòbò

a. Vỗ béo bê lấy thịt trắng - Bê (đực) được vỗ béo trước 3-4 tháng tuổi. -

Nuôi bê chủ yếu bằng sữa nguyên và sữa thay thế: 12-16 lít/ngày

- Có thể cho ăn thêm cỏ khô, thức ăn tinh và củ quả.

b. Vỗ béo lấy thịt bò non - Vỗ béo cả bê đực và bê cái từ 1-1,5 tuổi. - Thức ăn tinh không dưới 30%

c. Vỗ béo trâu bò trưởng thành - Bò sữa, bò sinh sản, các loại bò khác trước khi đào thải

được qua một giai đoạn nuôi vỗ béo để lấy thịt. - Thời gian nuôi béo thông thường là 2-3 tháng phụ thuộc vào độ béo ban đầu và nguồn thức ăn.

CCáácc hhììnhnh ththứứcc vvỗỗ bbééoo

a. Vỗ béo bằng thức ăn xanh

- Vỗ béo trên đồng cỏ: bê dược chăn thả luân phiên trên đồng cỏ 12-24 giờ/ngày. Bổ sung thêm thức ăn tinh: giai đoạn đầu 20-25% và cuối 30- 35% giá trị nănng lượng của khẩu phần. - Vỗ béo tại chuồng: Cỏ được thu cắt và cho ăn tại chuồng kết hợp cùng với thức ăn tinh.

b. Vỗ béo bằng thức ăn ủ xanh - Vỗ béo trong vụ đông xuân. - Khẩu phần thích hợp chứa 50-65% thức ăn ủ xanh. - Bổ sung cỏ khô khoảng 5-15%, thức ăn tinh 25-30% - Bổ sung thêm các thức ăn chứa nhiều đạm và đường dễ tan.

c. Vỗ béo bằng phụ phẩm

- Các phụ phẩm có thể dùng: bã bia, bã rượu, rỉ mật, bã đậu phụ, bột xương, khô dầu các loại, các loại bã dứa, vỏ hoa quả. - Vỗ béo bê với thể trọng ban đầu không quá thấp

d. Vỗ béo bằng thức ăn tinh (feedlot)

- Tỷ lệ tinh/thô là 4:1. - Cân bằng các chất khoáng và các hoạt chất sinh học trong khẩu phần.

QuQuảản lý bò m

n lý bò mớới đưa v

i đưa vàào vo vỗỗ bbééoo

1. Nhốt tách riêng những bò mới đưa vào vố béo không cho ở cạnh

những con cũ đã thích ứng rồi. Khi vỗ béo trong chuồng, đàn bò vỗ béo thường gồm 10 con cùng giới tính, cùng tuổi và khối lượng. Nên tránh thay đổi cấu trúc đàn vỗ béo hoặc di chuyển đàn bò vỗ béo đi chỗ khác.

2. Bò mới phải được nghỉ ngơi ở những khu vực khô ráo, sạch sẽ và

không được nhốt bò quá chất chội.

3. Trong thời gian này cần đánh dấu, thiến, kiểm tra sức khoẻ cơ thể, tẩy

giun sán, phun ve và tiêm phòng cho bò.

4. Nơi tiếp nhận bò nên làm dạng chuồng chỉ có mái che để bò có thể tự

do chọn hoặc ở dưới mái hay ở ngoài trời.

5. Cung cấp đầy đủ nước uống sách cực kỳ quan trọng vì bò có xu hướng

bị mất nước sau thời gian vận chuyển dài.

6. Nếu chăn thả, áp dụng hệ thống chăn thả theo giờ đối với bò mới vỗ

béo. Nếu nuôi nhốt thành phần thức ăn cho bò mới đưa vào vỗ béo phải thay đổi từ từ để đạt tới thành phần thức ăn vào thời điểm bắt đầu vỗ béo. Khối lượng thức ăn có thể tăng lên từ từ khi thể trạng và hình dáng của bò cho thấy bò không còn sụt cân nữa.

trong ththờờii giangian vvỗỗ bbééoo

QuQuảảnn lýlý bòbò trong - Xác định khối lượng bò và lượng thu nhận thức ăn: Khối lượng của từng con bò phải được xác định tại thời điểm bắt đầu vỗ béo và ghi chép lại hàng tháng cho đến khi xuất bò đi.

- Quản lý sức khoẻ hàng ngày:

- Quan sát lượng thức ăn ăn vào, hô hấp, dáng đi, vùng bụng, chuyển động và dáng đi của bò, tình trạng phân, nước tiểu và các bộ phân của cơ thể.

– Cắt móng cho bò lúc bắt đầu vỗ béo và làm lại tuỳ vào thời gian

vỗ béo.

– Nước uống cho bò phải được kiểm tra hàng ngày và máng uống

phải sạch.

– Độn lót chuồng phải phủ dày thêm hàng ngày với 2-

3kg/con/ngày. Nếu lót nền bẩn phải thay với khoảng 2 lần/tháng.

- Quản lý hoạt động sinh dục của bò

<<

Mô hMô hìình chăn nuôi bò t

nh chăn nuôi bò tổổng hng hợợpp

• Có cả đàn bò sinh sản và đàn bò nuôi lấy

thịt trong cùng một cơ sở chăn nuôi.

• Có 3 cách thức chính:

– Cai sữa bê và nuôi tiếp cho đến 1 năm tuổi thì bán. – Tập cho bê ăn sớm ngay trong thời gian bú sữa, sau cai sữa nuôi dưỡng đầy đủ và bán lúc 12-15 tháng tuổi cho các cơ sở vỗ béo.

– Cai sữa bê rồi nuôi theo khẩu phần bê sinh trưởng (chăn thả hoặc nuôi nhốt tuỳ theo hoàn cảnh), sau đó đưa vào vỗ béo trước khi giết thịt vào lúc 18-24 tháng tuổi.

<<

Website: http://cnts.hua.edu.vn

NỘI DUNG

• C¬ së khoa häc cña sù co c¬

cc¬¬ ssëë khoa h

khoa hääc cc cñña sa sùù co cco c¬¬

Sợi cơ được bọc bởi mô liên kết

(cid:132)(cid:132) CÊuCÊu trtróócc cc¬¬ bb¶¶nn ccññaa

Bó sợi cơ được bọc bởi mô liên kết

cc¬¬ vv©©nn

Cơ được bọc bởi vỏ bọc mô liên kết

cc¬¬ chÕchÕ co cco c¬¬

Gân

(cid:132)(cid:132) NN¨¨ngng ll−î−îngng chocho ssùù

Gân

Màng xương Xương

co cco c¬¬

Màng xương Xương

NN¨¨ngng ll−î−îngng co cco c¬¬

C2 Fatty acids

MMááii cc¬¬ vvµµ gigi¶¶ii laolao

Thêi giangian llµµmm viviÖÖcc

(cid:132)(cid:132) Thêi (cid:132)(cid:132) LLùùc kÐo c kÐo (cid:132)(cid:132) CC««ngng laolao tt¸¸cc (cid:132)(cid:132) SSøøcc bÒnbÒn

LLùùcc kÐokÐo

ThêiThêi giangian llµµmm viviÖÖcc

a. La. Lùùc kÐo trung b

c kÐo trung b××nhnh

nhiÒu llÇÇnn vvííii khokho¶¶ngng cc¸¸chch ®®o o nhnh−− nhau

a.a. Thêi

Thêi giangian llμμmm viviÖÖcc trtrªªnn hihiÖÖnn trtr−−êngêng

-- XX¸¸cc ®®ÞnhÞnh bb»»ngng llùùcc kÕkÕ ®®ÆÆtt nnèèii gigi÷÷aa giagia ssóócc vvííii cc««ngng côcô ss¶¶nn xuÊt xuÊt.. nhau ®Ó®Ó tÝnhtÝnh rara gigi¸¸ trÞtrÞ -- PhPh¶¶ii ®®o o nhiÒu trung bb××nhnh. . trung b. b. LLùùcc kÐokÐo ttèèii ®®aa

LLµµ thêi

thêi giangian tõtõ llóócc bb¾¾t t ®®ÇÇuu llµµmm viviÖÖcc

trung bb××nhnh. .

thêi giangian

xuÊt).).

®®ÕnÕn khikhi kÕtkÕt ththóócc ((baobao ggååmm cc¶¶ thêi quay ®®ÇÇuu, , nghnghØØ gigi¶¶ii laolao hay hay nghnghØØ ®Ó®Ó quay ®®iÒuiÒu chchØØnhnh cc««ngng côcô ss¶¶nn xuÊt Thêi giangian llμμmm viviÖÖcc ththùùcc tÕtÕ

b. b. Thêi

-- §§oo bb»»ngng llùùcc kÕkÕ nhnh−− ®®o o llùùcc kÐokÐo trung -- TrTrªªnn ®®oo¹¹nn ®®−−êngêng mmµµ giagia ssóócc kÐokÐo xexe, , xÕpxÕp ddÇÇnn trträängng ll−î−înng g llªªnn xexe chocho ®®ÕnÕn khikhi giagia ssóócc khkh««ngng ththÓÓ ®®i i ®®−î−îcc nn÷÷aa. . GhiGhi ll¹¹ii trträängng tt¶¶ii vvµµ ssøøcc kÐokÐo llíínn nhÊt nhÊt.. c. c. SSøøcc gigiËËtt ttèèii ®®aa

LLµµ thêi

XX¸¸cc ®®ÞnhÞnh bb»»ngng cc¸¸chch mm¾¾cc llùùcc kÕkÕ vvµµoo cc««ngng côcô ss¶¶nn xuÊt nhiÒu llÇÇnn vvµµ lÊylÊy llÇÇnn cãcã ssøøcc gigiËËtt cao kÐokÐo hÕthÕt ssøøcc, , kÐokÐo nhiÒu

viviÖÖcc, , khkh««ngng tÝnhtÝnh thêi

thêi giangian nghnghØØ. .

c. c. TTæængng thêi

thêi giangian llμμmm viviÖÖcc cc¶¶ ngngμμyy

thêi giangian llµµmm viviÖÖcc trtrªªnn

thêi giangian ®®i vi vµµ vÒvÒ

thêi giangian chuchuÈÈnn bÞbÞ cc««ngng côcô

BaoBao ggååmm thêi hihiÖÖnn trtr−−êngêng ccééngng vvííii thêi còng nhnh−− thêi còng xuÊt.. ss¶¶nn xuÊt

1010

SSøøcc bÒnbÒn

CC««ngng laolao tt¸¸cc

a. NhÞp tim a. NhÞp tim

NhÞp tim thay ®æ®æi nhanh chãng khi gia s

sau i nhanh chãng khi gia sóóc bc b¾¾t t ®Ç®Çu lu lµµm vim viÖÖc vc vµµ sau

-- NhÞp tim thay khi nghØØ llµµm. m. khi ngh -- NhÞp tim cã th

NhÞp tim cã thÓÓ xx¸¸c c ®®Þnh

Þnh ëë nhiÒu vÞ trÝ kh

nhiÒu vÞ trÝ kh¸¸c nhau tr

c nhau trªªn cn c¬¬ ththÓÓ. .

Quan s¸¸t nhÞp th

chuyÓÓnn

b. NhÞp thëë b. NhÞp th -- Quan s -- ¢¢m cm cñña nhÞp th -- SSöö dông thiÕt bÞ

ng qua chôp mòi t nhÞp thëë thth««ng qua chôp mòi cã thÓÓ nghe nghe ®−î®−îc. c. o nhÞp thëë gg¾¾n vn vííi bi béé phphËËn sn söö lý slý sèè liliÖÖu.u.

a nhÞp thëë cã th dông thiÕt bÞ ®®o nhÞp th c. NhiÖÖt t ®é®é trtrùùc trc trμμng vng vμμ nhinhiÖÖt t ®é®é ®®a a c. Nhi

dông thiÕt bÞ hoµµn chn chØØnh ho thay ®æ®æi tõ tõ n

i tõ tõ nªªn cã th

c tiÕp b»»ng nhi t kÕ. ng nhiÖÖt kÕ. c nghØØ o sau khi gia sóóc ngh

thuyÕt suÊt llμμmm viviÖÖcc lýlý thuyÕt ) = [ TB ®é®é rrééngng (m) x TB (m/s) x (m) x TB ttèècc ®é®é (m/s) x

chÝnh x¸¸c cc cñña sa sèè

nh hoÆÆc c ®®o tro trùùc tiÕp b -- Cã thCã thÓÓ ssöö dông thiÕt bÞ ho -- NhiNhiÖÖt t ®é®é cc¬¬ ththÓÓ thay n cã thÓÓ ®®o sau khi gia s llµµm vim viÖÖc 1c 1--2 ph2 phóót mt mµµ vvÉÉn khn kh««ng ng ¶¶nh hnh h−ë−ëng ng ®®Õn Õn ®é®é chÝnh x liliÖÖu.u.

phôc hååi li l¹¹i ci c¸¸c chc chøøc nc n¨¨ng ho

ng sinh lý ng ho¹¹t t ®é®éng sinh lý

suÊt llμμmm viviÖÖcc ththùùcc tÕtÕ a. a. TTæængng didiÖÖnn tÝchtÝch ccμμyy bõabõa b. b. §§éé ss©©uu ccññaa rr··nhnh ccμμyy c. c. §§éé rrééngng ccññaa rr··nhnh ccμμyy d. d. KhoKho¶¶ngng cc¸¸chch didi chuy e. e. CC««ngng suÊt CSLT (ha/giêgiê) = [ TB CSLT (ha/ 360]/10.000 360]/10.000 g. g. CC««ngng suÊt CSTT (ha/giêgiê) = CSTT (ha/ ) = DiDiÖÖnn tÝchtÝch t. t. tÕtÕ//thêi thêi giangian llµµmm viviÖÖcc

êng sau thêi gian lµµm vim viÖÖc. c.

nh th−−êng sau thêi gian l

ng th−−êng sau khi gia s

êng sau khi gia sóóc lc lµµm vim viÖÖc kho

c kho¶¶ng 2ng 2--3 giê m

3 giê mííi hi hååi i

h. h. HiHiÖÖuu ququ¶¶ llμμmm viviÖÖcc ththùùcc tÕtÕ = CSTT/CSLT = CSTT/CSLT ii. . CC««ngng ss¶¶nn sinhsinh rara CC««ngng = = llùùcc kÐokÐo x x khokho¶¶ngng cc¸¸chch didi chuy chuyÓÓnn

d. Thêi gian phôc hååii d. Thêi gian phôc h -- LLµµ thêi gian tr bb××nh th -- ThTh««ng th phôc ®−î®−îc. c. phôc

1212

1111

NuNu««i di d−ì−ìng tr

XX¸¸c c ®®Þnh ti

Þnh tiªªu chu

u chuÈÈn n ¨¨nn

NL NL ddïïngng chocho llµµmm viviÖÖcc = NL

= NL didi chuy

chuyÓÓnn cc¬¬ ththÓÓ + NL

+ NL kÐokÐo xexe hhµµngng + NL + NL

+ NL ®®i i llªªnn ®é®é caocao..

1. Gièng

CC««ngng ththøøcc nnµµyy cãcã ththÓÓ bibiÓÓuu diÔndiÔn ll−î−îngng hoho¸¸ nhnh−− sausau::

2. C¸ thÓ

E = AFM + BFL + W/C + 9,81 H (M +L) /D E = AFM + BFL + W/C + 9,81 H (M +L) /D

3. TÝnh biÖt vµ tuæi

dông cho lµµm vim viÖÖc(kJ) c(kJ) n (km) (®é®é ddµµi)i)

4. Nu«i d−ìng ch¨m sãc

xe + hµµng)ng)

5. N«ng cô vµ tr×nh ®é sö dông

ng xe hµµng (kg) (c ng (kg) (c¶¶ xe + h ng sinh ra ®Ó®Ó kÐo xe (J) kÐo xe (J) cao di chuyÓÓn hn h−í−íng th

6. TÝnh chÊt cña ruéng vµ ®−êng

dông di chuyÓÓn 1 kg c

ng th¼¼ng ng ®ø®øngng n 1 kg c¬¬ ththÓÓ ®®i 1 m theo ph

i 1 m theo ph−¬−¬ng ng

dông di chuyÓÓn 1 kg h

n 1 kg hµµng ng ®®i 1 m theo ph

i 1 m theo ph−¬−¬ng ng

ng cô ng nhê c¬¬ gigiííi hoi ho¸¸ cc««ng cô dông n¨¨ng lng l−î−îng nhê c xe + dông n¨¨ng lng l−î−îng ng ®Ó®Ó nn©©ng cng c¬¬ ththÓÓ vvµµ xe +

Trong ®®ã: ã: Trong E: NE: N¨¨ng lng l−î−îng sng söö dông cho l ch di chuyÓÓn (km) ( F: Kho¶¶ng cng c¸¸ch di chuy F: Kho (kg) M: KhM: Khèèi li l−î−îng cng c¬¬ ththÓÓ (kg) L: Khèèi li l−î−îng xe h L: Kh W: CW: C««ng sinh ra H: H: §§éé cao di chuy A: NL söö dông di chuy A: NL s nn»»m ngang m ngang B: NL söö dông di chuy B: NL s nn»»m ngang m ngang C : HiÖÖu quu qu¶¶ ssöö dông n C : Hi D : HiÖÖu quu qu¶¶ ssöö dông n D : Hi n cao hhµµng lng lªªn cao

1313

1414

(cid:132)(cid:132) VVÖÖ sinhsinh -- VVÖÖ sinhsinh cc¬¬ ththÓÓ -- VVÖÖ sinhsinh chuchuåångng trtr¹¹ii -- VVÖÖ sinhsinh ¨¨n n uuèèngng (cid:132)(cid:132) PhPhßßngng chchèèngng ®®ãiãi, , rÐtrÐt (cid:132)(cid:132) PhPhßßngng chchèèngng say n

(cid:132)(cid:132) PhPhßßngng laolao tt¸¸cc ququ¸¸ ssøøcc (cid:132)(cid:132) PhPhßßngng chchèèngng dÞchdÞch bbÖÖnhnh

say n¾¾ng, ng, nãng cc¶¶mm nãng

1515

1616

PhPhßßngng chchèèngng ®®ãiãi, , rÐtrÐt vvµµ bbÖÖnhnh ttËËtt

- Cá xanh: Tr©u bß cã thÓ ®¹t møc 10-15 kg cá t−¬i/100 kg P. Chñ yÕu tËn thu ë c¸c bê vïng, bê thöa vµ ven ®ª trong c¸c th¸ng hÌ thu. - R¬m: Tr©u bß cã thÓ ¨n 2kg/100kgP. Chñ yÕu dïng vô ®«ng xu©n - C¸c phô phÈm n«ng nghiÖp kh¸c: c©y ng« sau thu b¾p, b· mÝa v.v. - Thøc ¨n tinh bæ sung: trong vô cµy kÐo (0,5kg/con/ngµy) <<

1. Phßng thiÕu ¨n

- Chuång nu«i kÝn giã mïa ®«ng - Lµm ¸o cho tr©u bß - Kh«ng ch¨n th¶ vµ lµm viÖc nh÷ng ngµy qu¸ l¹nh - Cho ¨n uèng ®Çy ®ñ 3. Phßng chèng bÖnh tËt

1717

1818

- Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n - VÖ sinh c¬ thÓ vµ chuång nu«i s¹ch sÏ - Tiªm phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh kÞp thêi - Phßng chèng say n¾ng và c¶m nãng - Kh«ng ®Ó lao t¸c qu¸ søc <<

kÐokÐo

nguyÖÖtt ®®iiÓÓnn hh××nhnh

t triÓÓn.n.

ng, ph¼¼ng.ng.

(cid:132)(cid:132) HuÊnHuÊn luyluyÖÖnn trtr©©uu bbßß ccµµyy (cid:132)(cid:132) HuÊnHuÊn luyluyÖÖnn trtr©©uu bbßß kÐokÐo (cid:132)(cid:132) CC¸¸chch mmÆÆcc vaivai (cid:132)(cid:132) SSöö dông

®«®«ii

khuyÕt ttËËtt.. khuyÕt bãng, , ll««ngng mmääcc ®®ÒuÒu, , trtr¬¬nn mm−î−ît.t. + Da bãng + Da + + TTÇÇmm vãcvãc ccµµngng toto ccµµngng ttèètt, , ssøøcc khokhoÎÎ ttèètt.. + + §§ÇÇuu vvµµ ccææ kÕtkÕt hhîîpp ttèètt, , chch¾¾cc khokhoÎÎ.. + + SõngSõng cong cong hh××nhnh bb¸¸nn nguy + Vai v¹¹m vm vìì, h, hÖÖ cc¬¬ phph¸¸t tri + Vai v + + NgNgùùcc nnëë, , ss©©uu, , rrééngng.. + + LL−−ngng ddµµii, , hh««ngng rrééngng, th, th¼¼ng, ph + + MM««ngng ddµµii, , rrééngng, , ÝtÝt ddèècc.. + + BôngBông ggäänn, thon, , thon, khkh««ngng ssÖÖ.. + + ChCh©©nn khokhoÎÎ, , phph¸¸tt tritriÓÓnn cc©©nn ®®èèii, , ®®i i khkh««ngng

chch¹¹m m khoeo khoeo.. + + MãngMãng trtrßßnn, , khÝtkhÝt..

1919

2020

(cid:132)(cid:132) ThêiThêi giangian ®®ÇÇuu ttËËpp chocho quen

quen vaivai nnªªnn chocho kÐokÐo cc©©yy ggçç trtrªªnn ®®−−êngêng hohoÆÆcc trtrªªnn bb··ii. . (cid:132)(cid:132) TTËËpp chocho quen

tiÕng hh««, , quen

quen tiÕng

quen vvííii

tiÕng ®®ééngng ccññaa xexe ccéé ®®i i ll¹¹ii trtrªªnn tiÕng sau mmííii kÐokÐo xexe. . ®®−−êngêng sau

(cid:132)(cid:132) KhiKhi bbßß chch−−a a quen

cãcã ththÓÓ nguy vvµµ ngng−−êêi. i.

quen hÔhÔ thÊy

thÊy nnÆÆngng thth×× llïïii ll¹¹ii

thãi quen thãi hohoÆÆcc nn»»mm xuxuèèngng, , trtr−−a a ®®ÕnÕn thth×× phph¸¸ kÐokÐo cc¶¶ xexe chch¹¹yy vÒvÒ chuchuåångng..

2121

2222

- §Êt dïng ®Ó luyÖn nªn chän ®Êt c¸t pha, ®· cµy vì. - Lóc ®Çu luyÖn vµo lóc m¸t, sau chuyÓn sang luyÖn lóc n¾ng. - Thêi gian ®Çu nªn dïng bõa ®Ó luyÖn, sau chuyÓn sang luyÖn cµy. - C¸ch tiÕn hµnh: buéc hai thõng, ng−êi vùc cÇm thõng mòi tr¸i, ng−êi d¾t tr©u bß cÇm thõng bªn ph¶i. Vai khi bõa cÇn buéc ch¾c ch¾n ®Æc biÖt chó ý phßng vì vai. Ng−êi d¾t cÇn chó ý d¾t bß theo khÈu lÖnh cña ng−êi vùc (cÇm cµy hoÆc bõa). KhÈu lÖnh cÇn h« to râ rµng, døt kho¸t. Sau mét vµi ngµy cã thÓ kh«ng cÇn d¾t n÷a. Ng−êi vùc cÇm c¶ hai thõng ®Ó sai khiÕn. MiÖng h«, tay ®iÒu khiÓn thõng.

CC¸¸chch mm¾¾c c vaivai

SSöö dông tr

y kÐo i trong cµµy kÐo

Tuú theo vÞ trÝ ®Æt vai ng−êi ta chia thµnh c¸c lo¹i sau: vai s−ên, vai cæ, vai vai vµ vai hçn hîp. Cã 3 c¸ch m¾c vai hçn hîp: - Vai-s−ên-ngùc: Ph−¬ng ph¸p nµy chñ yÕu phßng yªn tuét vÒ sau. - Vai-s−ên-vai: Võa kÐo khoÎ, tèc ®é nhanh, ngùa kÐo th−êng dïng lo¹i vai nµy. - Vai-s−ên-cæ: Bß cµy hoÆc kÐo ®Òu cã thÓ dïng c¸ch m¾c nµy.

2323

2424

ng cao søøc kÐo c kÐo y kÐo ng suÊt cμμy kÐo

1. C¶i tiÕn chÊt l−îng gièng 2. C¶i tiÕn c«ng cô lµm viÖc 3. Nu«i d−ìng vµ ch¨m sãc

tèt

dông

2525