Bài giảng Chính sách xã hội: Chương 1

CHÍNH SÁCH XÃ H IỘ

ươ

ng I: M t s v n đ Ch ề ộ ố ấ chung v chính sách xã h i ộ

ề

ệ

ợ

ứ

ủ

ả

ầ

ữ ầ

ấ

ủ ộ

ế

ợ

ộ

ị

I. Khái ni m và phân lo i v ạ ề CSXH • Chính sách xã h i là t ng h p các ộ ổ 1. Khái ni m CSXH ệ ph ng th c, các bi n pháp c a ươ ệ nhà n c, c a đ ng phái, và các ả ướ ch c chính tr khác nhau đ t ể ị ứ ổ nh m tho mãn nh ng nhu c u ằ v t ch t và tinh th n c a nhân ậ dân, phù h p v i trình đ kinh t , ớ văn hoá, chính tr , xã h i góp ph n th c hi n m c tiêu phát tri n ụ

ự

ệ

ể

ầ

kinh t

, xã h i c a đ t n

c. Và

ế

ộ ủ

ấ ướ

cũng có th nói r ng, chính sách

ể

ằ

xã h i là s c th hoá và th ch

ự ụ ể

ể

ế

ộ

hoá b ng pháp lu t nh ng đ

ng

ữ

ậ

ằ

ườ

l

i, nh ng ch tr

ng c a Đ ng

ố

ủ ươ

ữ

ủ

ả

và Nhà n

c, c a nh ng t

ch c

ướ

ủ

ữ

ổ

ứ

chính tr khác nhau d a trên t

ự

ị

ư

t

ng c a ch th chính sách xã

ưở

ủ ể

ủ

h i. t

t

ng ch th là t

t

ng

ộ ư ưở

ủ ể

ư ưở

c a giai c p lãnh đ o.

ủ

ấ

ạ

ể ệ

ộ ả ủ

t Nam, chính sách xã h i th hi n rõ t Nam, c a ủ c xã h i ch nghĩa nh m m c đích ả ộ ộ ng c a Đ ng C ng s n Vi ệ ằ ướ ụ

ữ ậ ấ

ầ ủ

ầ ợ ề ể ệ ế ớ

ủ

ờ ự ệ

Vi Ở ệ t t ư ưở Nhà n ủ tho mãn nh ng nhu c u v t ch t và tinh ả th n ngày càng tăng c a nhân dân và phù xã h i h p v i đi u ki n phát tri n kinh t ộ trong th i kỳ quá đ lên ch nghĩa xã h i, ộ ộ nh m th c hi n m c tiêu dân giàu, n c ướ ụ m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh.

ằ ạ ủ ằ ộ

ậ ộ ợ

ế

ể ụ ể ả ướ

ả

ườ

ơ ở i c a Đ ng, nh m h ướ ườ

ố ủ ế ằ ộ

i. ệ

ệ

Khái ni m CSXH ệ Chính sách xã h i bao g m t p h p các ồ chính sách c th , là s th ch hóa, c ụ ự ể i pháp c a Nhà n c th hóa các gi ủ trong vi c gi i quy t v n đ xã h i liên ộ ề ế ấ ệ i hay toàn b quan đ n t ng nhóm ng ộ ế ừ dân c , trên c s phù h p v i quan ớ ợ ư ng l ng đi m, đ ả ể i công b ng, ti n b xã h i và phát t ộ ằ ớ ườ (Giáo trình tri n toàn di n con ng ể Chính sách xã h iộ – PGS.TS. Nguy n Ti p, ễ 2011)

ặ

ề ị

ủ ể ố ượ

ượ

ộ

ề c ch th , đ i t ặ

ng, n i ộ ố đ c tr ng c b n ư

ơ ả

ệ ụ

M c dù có nhi u khái ni m v CSXH khác nhau, thì ệ ngoài vi c xác đ nh đ dung, m c tiêu còn bao hàm m t s nh :ư

ướ

ụ

ệ

ị ủ

ng vào ph c v , nhi m v chính ụ c trong t ng th i ờ ừ ướ ề

ả

ng h 1) CSXH th ụ ườ tr c a Đ ng c m quy n và Nhà n ầ kỳ

ể ệ

2) CSXH th hi n trách nhi m cao, mang hàm nghĩa ấ

ấ

ệ văn hóa, văn minh, nó ph n ánh tính ch t tính ch t ả ti n b , công b ng c a m t xã h i ộ

ộ .

ủ

ế

ằ

ộ

cũng liên quan tr c ti p đ n con

ờ

ự

ế

3) CSXH bao gi ng

i.ườ

ả t đ p c u

4) CSXH mang tính XH, nhân văn, nhân b n sâu s c, nó th hi n truy n th ng nhân đ o t ả

ạ ố ẹ

ể ệ

ề

ắ

ố

m t dân t c, tình yêu th

ng, đùm b c, chia s gi a

ộ

ươ

ẻ ữ

ọ

con ng

i, nhóm ng

i, các DT v i nhau v i ý th c

ườ

ứ

ớ

tôn tr ng ph m ch t con ng

ẩ

ấ

ọ

ườ

ạ ề

ệ ố

ộ

2. Phân lo i v chính sách xã h iộ a. H th ng các chính sách tác đ ng vào các nhóm xã h i đ c thù:

ộ ặ

ổ

có chính sách xã h i v i ộ ớ

- Theo tu i tác: ng

i già, tr em, thanh niên.

ườ

ẻ

i tính:

ớ

có chính sách xã h i đ i v i ộ ố ớ

- Theo gi ph n . ụ ữ

ề

ệ có chính sách xã h i đ i ộ ố

- Theo ngh nghi p: v i th m , giáo viên, th y thu c... ớ

ợ ỏ

ầ

ố

ườ

ệ

ố

ắ ộ có chính sách xã h i v i đ ng ộ ớ ồ t Nam đ nh c i Vi ư ị ộ c ngoài.

- Theo s c t c: bào dân t c thi u s , ng ể n ở ướ

- Theo tôn giáo: có chính sách xã h i đ i ộ ố v i đ ng bào theo đ o Thiên chúa, Tin lành, ạ Ph t giáo, Cao đài, Hoà h o... ớ ồ ậ ả

ộ ọ

ấ có chính sách xã i có h c v n cao, nh ng tài ộ ố ớ ườ ọ ữ

i còn đang ườ ở

- Theo trình đ h c v n: h i đ i v i ng ấ năng khoa h c và nhóm ng ọ trình đ h c v n th p. ấ ộ ọ ấ

ệ ố

ộ

b. H th ng chính sách xã h i tác đ ng vào quá ộ trình s n xu t và tái s n xu t xã h i

ộ ả

ấ

ả

ấ - Chính sách dân số

- Chính sách vi c làm

ệ

- Chính sách b o h lao đ ng ả

ộ

- Chính sách ti n l

ề ươ

- Chính sách phúc l

ợ

i xã h i ộ

- Chính sách b o hi m xã h i ộ ả

ể

- Chính sách u đãi xã h i đ i v i ng

i có công

ộ ố ớ

ườ

- Chính sách c u tr xã h i ộ

ứ

ợ

- Chính sách giáo d cụ

ố ượ ủ

ộ ộ ư

ư ụ ữ ườ

t Nam đ nh c ị ườ

ữ ươ ữ ệ

ng c a chính sách 3. Đ i t ủ xã h iộ ng c a chính sách xã h i là các Đ i t ố ượ t ng l p nhân dân trong xã h i nh : công ớ ầ nhân, nông dân, th th công, sinh viên, trí ợ ủ th c, các nhà doanh nghi p t nhân, tr ẻ ệ ứ i già, thanh niên, ph n , các dân em, ng i Vi t c, các tôn giáo, ng ư ở ệ ộ c ngoài, nh ng b c lão thành cách n ậ ướ m ng, nh ng th t sĩ, nh ng bà ng binh, li ữ ạ m anh hùng… ẹ

Nhi m v c a chính sách xã h i ộ

ụ ủ

ệ

ng

ế

ể

ườ

ủ ươ

- Th ch hóa đ c a đ ng và nhà n ả ủ - Đ nh h ướ ị

i ch tr ng l ố c ướ ệ

ể

ng th c hi n nh ng th ch ữ ự ế hóa trong đ i s ng xã h i ộ ờ ố ữ

i v i con ng

i v i ườ ớ

i ích c a con - Đi u ch nh nh ng l ủ ợ ỉ ề ng i và con ng ườ ườ ớ xã h iộ

- Góp ph n làm th a mãn nh ng nhu ỏ

ữ

ầ

ủ

i ườ

c u ngày càng cao c a con ng ầ trong xã h iộ

ứ

• 4.1 Ch c năng nh n th c

ứ

ữ

c nh ng ch tr ủ ươ ướ ộ ng đ ườ c c a các t ủ i ta ườ i ng l ố ch c ứ ổ ủ

4.Ch c năng c a chính sách ủ xã h iộ ứ ậ Thông qua chính sách xã h i, ng hi u đ ượ ể c a Đ ng c a Nhà n ả ủ xã h i,ộ

ở

ụ ể

ữ

ộ ề ng l ố ủ ừ ệ , chính tr , văn hoá, ị ủ ươ ề ụ ể ư ế

B i vì, chính sách xã h i là s th ch ế ự ể hoá, c th hoá nh ng đi u lu t c th , ậ ụ ể ữ i c a giai c p ng đ nh ng ch tr ấ ườ c m quy n. Nó bi u hi n trên t ng lĩnh ể ầ v c c th nh kinh t ự xã h i...ộ

• 4.2 Ch c năng th c ti n

ự ứ ễ

ậ

ữ ự

ố ị ề ỉ

ộ ụ ả ụ ể ệ

i quy t nh ng ệ ữ ả ế

ữ ề ệ

ẳ ì toàn ươ

V n d ng nh ng chính sách vào trong t ng hoàn c nh th c ti n, chính sách xã h i ộ ễ ừ là công c đ giai c p th ng tr đi u ch nh ấ các quan h xã h i, quan h gi a các giai c p, gi a các nhóm nh m gi ữ ằ ấ v n đ xã h i đ t ra, đ th c hi n công ể ự ộ ặ ấ b ng xã h i, ti n b xã h i, bình đ ng xã ằ ế ộ ộ ộ i phát tri n con ng h i đ ti n t ể ộ ể ế ớ di n. ệ

ng 4.3 Ch c năng t ứ t ư ưở

ng ụ

Chính sách xã h i nh m m c đích h i ch ng minh s u vi ứ

ố ữ ạ

ữ ộ

ớ

ể ự

ộ ằ ướ t t c a m t ch đ ự ư ớ ế ộ ộ ệ ủ xã h i mà giai c p lãnh đ o đang h i ng t ộ ướ ấ ớ ạ và m t khác nó ch ng l i nh ng lu n đi m ậ ặ ể t t ng c a nh ng chính sách xã h i ph n ả ủ ư ưở ti n b , nâng cao dân trí cho các t ng l p ầ ộ ế ng lao nhân dân, đào t o nhân tài, l c l ự ượ ạ đ ng đ th c hi n các công vi c c a xã ủ ệ ệ ộ h i. ộ

5.H th ng CSXH t Nam ệ ố Vi ở ệ

a.Nhóm chính sách tác đ ng vào quá

trình phát tri n con ng

ể

ộ i ườ

ồ ể

ế

ứ

ỏ

Các chính sách này bao g m các lĩnh v c liên quan đ n s phát tri n con ng i ườ ự ự v m t th l c, trí l c và s c kh e c a con ủ ự ề ặ i, bao g m các chính sách nh : ng ư ườ

ể ự ồ

• Chính sách dân số

• Chính sách Giáo d c – đào t o

ụ

ạ

• Chính sách vi c làmệ

• Chính sách văn hóa và th thao

ể

• Chính sách an toàn và v sinh lao đ ng

ệ

ộ

• Chính sách v môi tr

ng s ng

ề

ườ

ố

• Chính sách chăm sóc s c kh e nhân

ứ

ỏ

dân

ự

ồ ư

ế ố

ề ệ ậ ợ

ả ườ ấ

ớ

b. Nhóm chính sách xã h i trong lĩnh v c phân ộ ph iố Bao g m các chính sách nh liên quan đ n phân ph i thu nh p trong các doanh ậ i ích v t , b o đ m l nghi p và n n kinh t ế ả i lao đ ng, ch t hài hòa gi a nh ng ng ữ ộ ữ t ng l p dân c và c ng đ ng xã h i, bao ộ ồ ộ ư ầ g m các chính sách nh : ư ồ

• Chính sách ti n l

• Chính sách phúc l

ng ề ươ

• Chính sách b o hi m xã h i ộ ả

ợ i xã h i ộ

• Chính sách tr giúp đ c bi

ể

• Chính sách tr giúp xã h i

ặ ợ t ệ

ộ ợ

c. Nhóm chính sách tác đ ng vào c c u xã h i ộ

ơ ấ

ộ

ỉ

ồ

ề

ớ

ấ

ầ

ữ

ộ

ứ

ệ ẩ

ươ

ằ

ữ

ướ

i Bao g m các chính sách đi u ch nh l ợ ích gi a các giai c p, t ng l p xã h i: công nhân, nông dân, trí th c, doanh nghi p, ng…nh m đ m b o cho thúc đ y ti u th ả ả ể XH ti n b , c ng c hài hòa gi a các giai ố ộ ủ ế c p, t ng l p theo m c tiêu dân giàu n c ụ ớ ầ ấ m nh, nh : ư ạ

ố ớ

ứ

- Chính sách đ i v i các nhóm XH nh : công nhân, nông dân, trí th c, doanh nghi p, ti u th

ng..

ươ

ệ

ể

ặ

- Chính sách đ i v i nhóm XH đ c thù: ố ớ i cao tu i, ph n , thanh niên, tr em, ng

ụ ữ

ườ

ẻ