Bài giảng Chủ nghĩa xã hội khoa học - Chương 1: Nhập môn chủ nghĩa xã hội khoa học, cung cấp cho người học những kiến thức như Sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học; Các giai đoạn phát triển cơ bản của chủ nghĩa xã hội khoa học; Đối tượng, phương pháp và ý nghĩa của việc nghiên cứu chủ nghĩa xã hội khoa học;...Mời các bạn cùng tham khảo!
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Chủ nghĩa xã hội khoa học: Chương 1 - TS. Nguyễn Hồng Cử
- BÀI GIẢNG
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
KHOA HỌC
TS Nguyễn Hồng Cử
1
- Chương 1
NHẬP MÔN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
1. SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Theo nghĩa rộng, Chủ nghĩa xã hội khoa học là luận giải của chủ nghĩa Mác –
Lênin, về sự chuyển biến tất yếu từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội và chủ
nghĩa cộng sản.
Theo nghĩa hẹp, chủ nghĩa xã hội khoa học là một trong ba bộ phận hợp thành
chủ nghĩa Mác – Lênin.
Triết học Mác- Lênin: cung cấp công cụ nhận thức, khẳng định sự phát triển của
xã hội loài người là quá trình lịch sử tự nhiên; HTKTXH tư bản chủ nghĩa sẽ được
thay thế bằng HTKTXH Cộng sản chủ nghĩa.
Kinh tế chính trị Mác- Lênin : Nghiên cứu quy luật vận động của CNTB, luận
chứng về phương diện kinh tế về sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng lợi của giai
cấp vô sản
Chủ nghĩa xã hội khoa học: Nghiên cứu những quy luật chính trị - xã hội của quá
trình chuyển biến từ CNTB lên xã hội CSCN, làm rõ vai trò lịch sử thế giới của giai
cấp công nhân là người xây dựng xã hội XHCN”.
2
- 1.1 Hoàn cảnh lịch sử ra đời Chủ nghĩa xã hội khoa học
1.1.1 Điều kiện kinh tế - xã hội
(1) Vào những năm 40 của thế kỷ XIX, phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đã phát
triển mạnh mẽ gắn liền với sự ra đời và lớn mạnh của nền công nghiệp lớn, sự ra đời và
hình thành ngày càng rõ nét hai lực lượng xã hội đối lập nhau: giai cấp tư sản và giai
.
cấp công nhân.
(2) Cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân chống lại sự thống trị áp bức của giai cấp tư
sản ngày càng quyết liệt biểu hiện cho mâu thuẫn xã hội, giai cấp công nhân đã xuất
hiện như một lực lượng chính trị độc lập.
(3) Sự phát triển, lớn mạnh của phong trào công nhân đòi hỏi một cách bức thiết phải có
một hệ thống lý luận soi đường và một cương lĩnh chính trị làm kim chỉ nam cho hành
động cách mạng.
1.1.2. Tiền đề khoa học và tư tưởng lý luận
Tiền đề khoa học tự nhiên: Học thuyết Tiến hóa của Darwin, Định luật Bảo toàn và
chuyển hóa năng lượng của Lomonosov, Học thuyết tế bào của Schleiden.
Tiền đề tư tưởng lý luận: Triết học Cổ điển Đức, Kinh tế chính trị Cổ điển Anh, CNXH
không tưởng Pháp
3
- 1.2 Vai trò của Các Mác và Phriđích
Ăngghen
1. 2.1 Sự chuyển biến lập trường triết học và lập trường chính trị
CMác và Ph. Ăngghen đã sớm nhận thấy những mặt tích cực và hạn chế trong triết
học của Georg Wilhelm Friedrich Hegel và Ludwig Andreas Feuerbach
C.Mác và Ph.Ăngghen đã kế thừa “hạt nhân hợp lý” của Hegel là phép biện chứng
và chủ nghĩa duy vật của L.Feuerbach , cải tạo và loại bỏ cải vỏ thần bí duy tâm, siêu
hình trong các học thuyết trên để xây dựng chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Từ cuối năm 1843 đến 4/1844, với tác phẩm “Góp phần phê phán triết học pháp
quyền của Hegel - Lời nói đầu (1844)”, “Tình cảnh nước Anh”; “Lược khảo khoa kinh tế -
chính trị” CMác và Ph. Ăngghen đã thể hiện rõ sự chuyển biến từ thế giới quan duy
tâm sang thế giới quan duy vật, từ lập trường dân chủ cách mạng sang lập trường
cộng sản chủ nghĩa .
4
- 1.2.2 Ba phát kiến vĩ đại của C. Mác và Ph.Ăngghen
5
- 1.2.3 Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đánh dấu sự ra đời của CNXHKH
“Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” (2/1848) là tác phẩm kinh
điển chủ yếu của CNXHKH, gồm các luận điểm chủ yếu:
(1) Giai cấp công nhân muốn giải phóng mình thì đồng thời phải giải phóng
xã hội khỏi tình trạng phân chia giai cấp, áp bức, bóc lột. Để hoàn thành sứ
mệnh đó, giai cấp công nhân phải tổ chức ra chính đảng của giai cấp mình.
(2) Sự sụp đổ của chủ nghĩa tư bản và sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội đều
tất yếu như nhau.
(3) Giai cấp công nhân, đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến, có sứ
mệnh thủ tiêu chủ nghĩa tư bản, đồng thời là lực lượng tiên phong trong xây
dựng chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản.
(4) Trong thực hiện sứ mệnh của mình, giai cấp công nhân phải liên minh
với các lực lượng dân chủ, tiến hành cách mạng không ngừng và phải có
chiến lược, sách lược khôn khéo và kiên quyết.
6
- 2. Các giai đoạn phát triển cơ bản của chủ nghĩa xã hội khoa học
2.1. C.Mác và Ph.Ăngghen xây dựng và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học
2.1.1. Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari 1871
- Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản xuất bản năm 1848 đã
phân tích một cách có hệ thống những vấn đề cơ bản
nhấtnhững luận điểm của CNXHKH.
-Tổng kết kinh nghiệm cách mạng (1848-1852) của giai cấp
công nhân, tiếp tục phát triển thêm nhiều nội dung của chủ
nghĩa xã hội khoa học:
(1) Sự cần thiết phải đập tan bộ máy nhà nước tư
sản, thiết lập chuyên chính vô sản.
(2) Bổ sung tư tưởng về cách mạng không ngừng,
kết hợp giữa đấu tranh của giai cấp vô sản với đấu tranh của
giai cấp nông dân.
7
- 2. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CƠ BẢN CỦA CNXHKH
2.1.2. Thời kỳ sau Công xã Pari đến 1895
Trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm Công xã Pari, C.Mác và
Ph.Ănghen phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học trong các tác phẩm chủ
yếu: “Nội chiến ở Pháp” (1871), “Phê phán Cương lĩnh Gôta” (1875),
“Chống Đuyrinh” (1876), “Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ không
tưởng đến khoa học” (1875); “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu
và của nhà nước” (1884):
(1) Phân tích những điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội và những
tiền đề tư tưởng cho sự ra đời của CNXHKH; Khẳng định CNXHKH là
một trong ba bộ phận hợp thành chủ nghĩa Mác,
(2) Nêu ra nhiệm vụ nghiên cứu của CNXHKH là: làm cho giai
cấp công nhân hiểu rõ được sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân;
(3) Đưa ra dự đoán về tương lai của chủ nghĩa xã hội và chủ
nghĩa cộng sản.
8
- 2.2. V.I.Lênin vận dụng và phát triển CNXHKH trong điều kiện mới
2.2.1. Thời kỳ trước Cách mạng Tháng Mười Nga 1917
Lênin là người bảo vệ, kế thừa và vận dụng sáng tạo các
nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa xã hội khoa học:
- Phát hiện và trình bày một cách có hệ thống những
khái niệm, phạm trù khoa học của CNXH khoa học;
- Đấu tranh chống các trào lưu phi mác xít;
- Xây dựng lý luận về đảng cách mạng kiểu mới của giai
cấp công nhân;
- Hoàn chỉnh lý luận về cách mạng xã hội chủ nghĩa và
chuyên chính vô sản;
- Phát triển quan điểm của C.Mác và Ph. Ăngghen về
khả năng thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa.
9
- 1.2.2.2. Thời kỳ sau Cách mạng Tháng Mười Nga
Lênin tiếp tục nghiên cứu CNXHKH với các nội dung cơ bản:
(1) Phát triển lý luận chuyên chính vô sản, CCVS là một hình
thức nhà nước mới - nhà nước dân chủ, dân chủ đối với những người vô
sản và chuyên chính chống giai câp tư sản.
(2) Nghiên cứu về chuyên chính vô sản,chỉ rõ cơ sở và nguyên tắc
cao nhất của chuyên chính vô sản là liên minh giữa giai cấp công nhân với
nông dân và nhân dân lao động;
(3) Luận giải về thời kỳ quá độ chính trị từ chủ nghĩa tư bản chủ
nghĩa lên chủ nghĩa cộng sản;
(4) Chỉ rõ tính giai cấp của dân chủ;
(5) Đưa ra luận điểm về cải cách bộ máy nhà nước trong thời kỳ
xây dựng xã hội mới;
(6) Xây dựng Dự thảo cương lĩnh xây dựng CNXH ở nước Nga;
(7) Nghiên cứu vấn đề dân tộc trong hoàn cảnh có nhiều sắc tộc.
10
- 2.3 Sự vận dụng và phát triển sáng tạo của CNXHKH từ sau
khi V.LLênin qua đời đến nay
(1) Hội nghị đại biểu các Đảng Cộng sản và công nhân quốc tế họp tại Matxcơva
tháng 11 -1957 thông qua 9 quy luật chung của công cuộc xây dựng CNXH.
(2) Hội nghị đại biểu của 81 Đảng Cộng sản và công nhân quốc tế họp ở Matxcơva
vào tháng giêng năm 1960 nêu ra khái niệm “thời đại ngày nay”
(3) Cuối của thập niên 80 đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, mô hình của chế độ xã
hội chủ nghĩa của Liên xô và Đông Âu sụp đổ.
(4) Trung Quốc tiến hành cải cách, mở từ năm 1978 đã thu được những thành tựu
đáng ghi nhận, cả về lý luận và thực tiễn. Trung Quốc đã trở thành nước thứ hai
trên thế giới về kinh tế.
(5) Ở Việt Nam, công cuộc đổi mới từ Đại hội lần thứ VI (1986) đã thu được những
thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử, không chỉ thành công trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ tổ quốc mà còn đóng góp to lớn vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa
Mác – Lênin.
11
- 3. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU
CNXHKH
3.1 Đối tượng nghiên cứu của Chủ nghĩa xã hội khoa học
Đối tượng của CNXHKH: là những qui luật, tính qui luật chính trị- xã
hội của quá trình phát sinh, hình thành và phát triển của hình thái kinh tế - xã hội
cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn thấp là chủ nghĩa xã hội; những nguyên tắc cơ
bản, những điều kiện, những con đường và hình thức, phương pháp đấu tranh cách
mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động nhằm hiện thực hóa sự chuyển
biến từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
(1) Nghiên cứu qui luật, tính qui luật chính trị- xã hội của quá
trình ra đời, phát triển của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản
chủ nghĩa
(2) Nghiên cứu con đường, biện pháp nhằm chuyển biến xã
hội từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
cộng sản
12
- 3.2 Phương pháp nghiên cứu của Chủ nghĩa xã hội khoa học
(1) Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
(2) Phương pháp kết hợp logíc và lịch sử.
(3) Phương pháp so sánh
(4) Phương pháp khảo sát, phân tích chính trị-xã hội
(5) Các phương pháp có tính liên ngành
(6) Phương pháp tổng kết thực tiễn
13
- 3.2 Ý nghĩa của việc nghiên cứu Chủ nghĩa xã hội khoa học
Cung cấp nhận thức chính trị - xã hội và phương
1 pháp luận khoa học về quá trình hình thành, phát
triển của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ
nghĩa.
Về lý luận Là định hướng chính trị - xã hội cho hoạt động thực
2 tiễn của Đảng Cộng sản, Nhà nước xã hội chủ nghĩa
và nhân dân trong cách mạng xã hội chủ nghĩa
Đấu tranh chống lại những nhận thức sai lệch, những
3 tuyên truyền chống phá của chủ nghĩa đế quốc và
bọn phản động
14
- 3.2 Ý nghĩa của việc nghiên cứu Chủ nghĩa xã hội khoa học
Nhận thức thực tiễn một cách khoa học; vận
1 dụng lý luận CNXHKH vào sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc theo định hướng xã hội chủ
nghĩa.
Góp phần sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp
Về thực tiễn 2
hóa, hiện đại hóa đất nước và mở rộng hợp tác
quốc tế; tiến hành hội nhập quốc tế, xây dựng
“kinh tế tri thức”, xây dựng nền kinh tế thi
trường định hướng xã hội chủ nghĩa…
Tạo niềm tin của nhân dân vào con đường đi lên
3
chủ nghĩa xã hội.
15
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
