B GIÁO D C & ðÀO T O<br />
TRƯ NG Cð CN& QT SONADEZI<br />
------------------BÀI Gi NG: CƠ H C K T C U<br />
ThS. VÕ XUÂN TH NH<br />
<br />
I/. Khái ni m<br />
1/. ð nh nghĩa:<br />
Bi n d ng là s thay ñ i hình d ng, kích thư c<br />
c a các phân t dư i tác d ng c a t i tr ng<br />
ho c các tác ñ ng c a các nguyên nhân khác<br />
<br />
Chương 4<br />
CÁCH XÁC ð NH CHUY N V TRONG H<br />
THANH ðÀN H I TUY N TÍNH<br />
<br />
Bi n d ng c a m t công trình là do k t qu<br />
bi n d ng c a các phân t trong các c u ki n<br />
c a công trình<br />
<br />
2<br />
<br />
2/. Phân lo i chuy n v :<br />
<br />
Chuy n v là s thay ñ i v trí c a các ñi m trên<br />
công trình khi công trình b bi n d ng<br />
M t phân t trong công trình có 3 kh năng:<br />
A<br />
<br />
2<br />
<br />
K<br />
<br />
ϕ<br />
K’<br />
<br />
•Chuy n v th ng c a m t ñi m<br />
•Chuy n v xoay c a ti t di n t i<br />
m t ñi m ñang xét<br />
<br />
3<br />
<br />
a/. Các nguyên nhân gây ra chuy n v :<br />
•Không chuy n v mà có bi n d ng (xét phân t A)<br />
•Có chuy n v và có bi n d ng (xét phân t 2)<br />
•Có chuy n v nhưng không có bi n d ng (xét phân t 3)<br />
<br />
•T i tr ng tác d ng<br />
•S thay ñ i c a nhi t ñ<br />
•S chuy n v cư ng b c c a các g i t a<br />
4<br />
<br />
3<br />
<br />
• II/. V n d ng bi u th c th năng ñ xác ñ nh<br />
chuy n v :<br />
• 1/.Cách tính tr c ti p t bi u th c th năng:<br />
• Cách tính n y ch áp d ng tính chuy n v t i v<br />
trí l c t p trung P<br />
U =T =<br />
<br />
Ví d :<br />
z<br />
l<br />
<br />
1<br />
2U<br />
P.∆ ⇔ ∆ =<br />
2<br />
P<br />
<br />
M = − Pz<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
Q<br />
N<br />
U = − A* = − − ∑ ∫<br />
ds − ∑υ ∫<br />
ds − ∑ ∫<br />
ds <br />
2 EJ<br />
2GF<br />
2 EF <br />
<br />
2<br />
<br />
V y:<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
∆=<br />
∆=<br />
<br />
P<br />
<br />
<br />
2<br />
M2<br />
Q2<br />
N2<br />
ds + ∑ ∫ υ<br />
ds + ∑ ∫<br />
ds <br />
∑<br />
P ∫ 2 EJ<br />
2GF<br />
2 EF <br />
5<br />
<br />
l<br />
2<br />
2<br />
M 2 2 (− Pz )<br />
Pl 3<br />
ds = ∫<br />
dz =<br />
∑ ∫<br />
P<br />
2 EJ P 0 2 EJ<br />
3EJ<br />
<br />
6<br />
<br />
Ví d : xét ví d trư c<br />
<br />
2/. Cách xác ñ nh theo ñ nh lý Castiglinato:<br />
<br />
P<br />
<br />
Phát bi u ñ nh lý: ñ o hàm riêng th năng bi n<br />
d ng ñàn h i theo l c Pk nào ñó s b ng chuy n v<br />
tương ng v i phương và v trí c a l c Pk ñó<br />
∂U<br />
∆k =<br />
∂Pk<br />
<br />
z<br />
l<br />
<br />
M = − Pz<br />
<br />
l<br />
<br />
(− Pz ) (− z )dz = Pl 3<br />
M ∂M <br />
∆ = ∑ ∫<br />
ds = ∫<br />
EJ ∂Pk 0 EJ<br />
3EJ<br />
<br />
<br />
<br />
Q ∂Q<br />
N ∂N <br />
M ∂M<br />
∆ k = ∑ ∫<br />
.ds + ∑ ∫ υ<br />
.ds + ∑ ∫<br />
.ds <br />
EJ ∂Pk<br />
EG ∂Pk<br />
EF ∂Pk <br />
<br />
<br />
7<br />
<br />
8<br />
<br />
* Chú ý:<br />
<br />
III/. Công th c t ng quát xác ñ nh chuy n v c a<br />
h thanh ( công th c Maxwell-Morh 1874)<br />
<br />
• N u ∆ k > 0 thì chuy n v cùng chi u v i Pk và<br />
ngư c l i<br />
• N u t i tr ng là l c phân b có th thay th<br />
b ng l c t p trung ñ tính<br />
• Trư ng h p Pk là mô men t p trung thì chuy n<br />
v tương ng là chuy n v xoay<br />
• N u c n tìm chuy n v t i v trí nào ñó thì có th<br />
ñ t thêm l c Pk t i v trí ñó. Sau khi xác ñ nh<br />
ñư c chuy n v thì cho Pk =0 s ñư c k t qu<br />
c n tìm<br />
<br />
a/. Ký hi u chuy n v :<br />
<br />
Pk<br />
<br />
Tr ng thái “k”<br />
q<br />
<br />
Tr ng thái “m”<br />
9<br />
<br />
+ Z jm Là chuy n v t i liên k t j<br />
<br />
1/. Công th c<br />
MkMm<br />
QQ<br />
Nk Nm<br />
ds + ∑ ∫ υ k m ds + ∑ ∫<br />
ds +<br />
EJ<br />
GF<br />
EF<br />
α (t2 m − t1m )<br />
M k ds<br />
h<br />
<br />
Pk ∆ km + ∑ R jk .z jm = ∑ ∫<br />
<br />
∑∫<br />
<br />
αt cm N k ds + ∑ ∫<br />
<br />
10<br />
<br />
+<br />
<br />
Rjm Là ph n l c t i liên k t j tương ng v i<br />
chuy n v<br />
<br />
Z jm do l c Pk=1 gây<br />
<br />
+<br />
<br />
Rjm.Z jm > 0<br />
<br />
+<br />
<br />
M m , Qm , N m N i l c<br />
<br />
Chia 2 v cho Pk , ta có :<br />
MkMm<br />
QQ<br />
Nk Nm<br />
ds + ∑ ∫ υ k m ds + ∑ ∫<br />
ds +<br />
EJ<br />
GF<br />
EF<br />
α (t2 m − t1m )<br />
M k ds<br />
h<br />
<br />
∆ km = − ∑ R jk .z jm + ∑ ∫<br />
<br />
∑∫<br />
<br />
αt cm N k ds + ∑ ∫<br />
<br />
11<br />
<br />
tr ng thái “m”<br />
<br />
+ M k , Qk , N k<br />
<br />
Khi Z jm và<br />
<br />
N il c<br />
<br />
“k”<br />
<br />
Rjm cùng chi u<br />
<br />
tr ng thái “m”<br />
tr ng thái “k” do Pk =1 gây ra<br />
<br />
12<br />
<br />
* Các chú ý<br />
+ công th c Morh ch áp d ng cho h g m<br />
nh ng thanh th ng ho c cong v i ñ cong bé<br />
h 1<br />
≤<br />
r 5<br />
<br />
+Khi tính h<br />
<br />
+ n u k t qu<br />
<br />
tr ng thái ‘’k’’ ch c n ñ t l c Pk =1<br />
<br />
∆ km > 0<br />
<br />
Thì chuy n v cùng chi u v i<br />
<br />
Pk ñã gi ñ nh và ngư c l i<br />
<br />
+ n u c n tìm chuy n v th ng thì Pk là l c t p trung<br />
+ n u tìm chuy n v góc xoay thì Pk là mô men t p<br />
trung<br />
<br />
13<br />
<br />
14<br />
<br />
2/. V n d ng công th c Morh vào các bài toán<br />
chuy n v<br />
a/. H d m và khung ch u t i tr ng<br />
<br />
Ví d 2.1 : xác ñ nh chuy n v th ng ñ ng t i B .<br />
Cho bi t ñ c ng c a thanh d m E.J =const<br />
<br />
Trong h d m và khung ch u nh hư ng c a<br />
bi n d ng ñàn h i d c và trư t là r t nh so v i<br />
bi n d ng u n , nên trong tính toán thư ng cho<br />
phép b qua nh hư ng c a chúng ,<br />
lúc n y ta có<br />
<br />
15<br />
<br />
16<br />
<br />
Gi i :<br />
Ví d 2.2 : xác ñ nh chuy n v ngang t i B , cho bi t<br />
ñ c ng c a các thanh là như nhau và EJ = const<br />
<br />
17<br />
<br />
18<br />
<br />
b/. H dàn kh p ch u t i tr ng<br />
Trong h dàn , các thanh ch t n t i l c d c , nên:<br />
<br />
Các ñ i lư ng N k , N m , E .F<br />
Thư ng b ng const ñ i v i t ng thanh dàn . Suy ra:<br />
<br />
20<br />
<br />
19<br />
<br />
Gi i<br />
Tr ng thái “m”<br />
Xác ñ nh Nim. K t qu th hi n<br />
trong b ng<br />
<br />
Ví d 2.3: Xác ñ nh chuy n v<br />
n m ngang t i m t dàn s 5,<br />
cho bi t ñ c ng trong các<br />
thanh dàn là như nhau và<br />
EF= const<br />
<br />
Tr ng thái “k”<br />
Xác ñ nh Nik. K t qu th hi n<br />
trong b ng<br />
<br />
x5 = ∑<br />
<br />
N ik N im<br />
li<br />
EFi<br />
<br />
21<br />
<br />
22<br />
<br />
c/. H tĩnh ñ nh ch u chuy n v cư ng b c t i các<br />
g i t a:<br />
Nguyên nhân n y không gây ra n i l c trong h<br />
tĩnh ñ nh nên N=M=Q= 0, nên :<br />
<br />
∆ km = ∑<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
N ik N m<br />
p .d<br />
li =<br />
11 + 6 2 > 0<br />
EF<br />
EF<br />
23<br />
<br />
24<br />
<br />
Ví d 2.4: xác ñ nh ñ võng t i B và góc xoay t i C<br />
<br />
y B = −∑ R jk Z jm = −[− M A .ϕ − VA .∆ ] = −[2a.ϕ − 1.∆ ] = ∆ − 2a.ϕ<br />
<br />
25<br />
<br />
26<br />
<br />
d/. H tĩnh ñ nh ch u bi n thiên nhi t ñ :<br />
Nguyên nhân n y cũng không gây ra n i l c<br />
trong h tĩnh ñ nh<br />
<br />
27<br />
<br />
28<br />
<br />
Ví d 2.5: xác ñ nh ñ võng t i ti t di n k c a h<br />
cho trên hình v , cho bi t<br />
<br />
N u α , h ,t 2 m ,t1m = const trên t ng ño n thì :<br />
<br />
α = ( 1,2.10−5 )o C −1 ; hAB = 30cm; hBC = 20cm<br />
<br />
T2m ,t1m ,tcm là bi n thiên nhi t ñ th dư i , th<br />
trên và th gi a c a thanh<br />
Ω (M k ), Ω (N k<br />
<br />
) Là di n tích c a bi u ñ<br />
<br />
(M k ), (N k )<br />
<br />
trên t ng ño n thanh<br />
Ω (M k ), Ω (N k<br />
<br />
) l y d u theo d u c a bi u ñ (M k ), (N k )<br />
29<br />
<br />
30<br />
<br />