2. Di tích khảo cổ 2. Di tích khảo cổ và văn hoá khảo cổ và văn hoá khảo cổ

PGS.TS. Lâm Thị Mỹ Dung PGS.TS. Lâm Thị Mỹ Dung

ả ổ ọ ậ ố Các nhà kh o c  h c khai qu t tìm manh m i

ả ổ ả ổ

Di tích kh o c  và v Di tích kh o c  và v

n hoá kh o ả ăăn hoá kh o ả

cổcổ

ả ổ ả ổ

ữ ữ

ậ ậ

ỉ ỉ

Di tích kh o c  là gì?  Di tích kh o c  là gì?  KCH ­ Th i ờ đđã qua  KCH ­ Th i ờ ã qua  ả ả Di ­­­­> Di s n (di tích, di v t, di ch ). Di: nh ng gì  Di ­­­­> Di s n (di tích, di v t, di ch ). Di: nh ng gì  i (nhà kh o c  hay nhà s  h c­­­­>  i (nhà kh o c  hay nhà s  h c­­­­>

ử ọ ử ọ ữ ữ

ăăng ng

ả ổ ả ổ ụ ưư ng). Ví d : Nh ng r ợ ợ ụ ng). Ví d : Nh ng r ẩ ẩ ẩ ẩ  hang Th m òm, Th m   hang Th m òm, Th m  ữ ữ

ấ ấ

i nh ng “di” còn r t  i nh ng “di” còn r t

ế

ạ ạ còn sót l còn sót l Hình dung, tưư ng tởng tở Hình dung, t ngngưư i c  tìm th y  ấ ở ờ ổ ấ ở ờ ổ i c  tìm th y  ể ạ Khoan... Th i ờ đđã qua  ể ạ Khoan... Th i ờ  l ã qua đđ  l    ếthi u sót. thi u sót.

ế ế

ứ ứ

KCH là môn khoa h c nghiên c u nh ng chi c  KCH là môn khoa h c nghiên c u nh ng chi c

ọ ọ ừ ỡ ậ ừ ỡ ậ

ữ ữ  v  lu n ra cái nguyên   v  lu n ra cái nguyên

ỡ bình v ­­­> t ỡ bình v ­­­> t

1. Các loại di tích khảo cổ 1. Các loại di tích khảo cổ

Vết tích liên quan đến hoạt động sống của con  Vết tích liên quan đến hoạt động sống của con người rất đa dạng. người rất đa dạng. Loại hình di tích khác nhau theo thời gian và môi  Loại hình di tích khác nhau theo thời gian và môi trường sinh thái. trường sinh thái. Di tích di chỉ cư trú thời cổ và mộ táng cổ là hai  Di tích di chỉ cư trú thời cổ và mộ táng cổ là hai loại di tích chủ yếu. loại di tích chủ yếu. Nhiệm vụ của nhà khảo cổ là tìm kiếm những  Nhiệm vụ của nhà khảo cổ là tìm kiếm những dấu vết lịch sử đã qua hiện còn nằm lại trong dấu vết lịch sử đã qua hiện còn nằm lại trong lòng đất lòng đất

Di tích di chỉ cư trú Di tích di chỉ cư trú

Di chỉ cư trú hang động  Di chỉ cư trú hang động Di chỉ cư trú ngoài trời (di chỉ)  Di chỉ cư trú ngoài trời (di chỉ) Di chỉ “đống rác bếp” (“Kjôkkenmôdding”)  Di chỉ “đống rác bếp” (“Kjôkkenmôdding”) Di chỉ phù sa  Di chỉ phù sa Di chỉ cư trú có phòng ngự  Di chỉ cư trú có phòng ngự

Di tích mộ táng Di tích mộ táng

Có nhiều loại mộ táng khác nhau. Bởi thế, việc phân loại  Có nhiều loại mộ táng khác nhau. Bởi thế, việc phân loại di tích mộ táng là không dễ dàng di tích mộ táng là không dễ dàng

- Mộ có nấm mộ (gò mộ) - Mộ có nấm mộ (gò mộ) Mộ không có nấm mộ - Mộ không có nấm mộ ” khác nhau quan tài” khác nhau Loại “quan tài - Loại “ Cách đặt tử thi trong các mộ khác nhau - Cách đặt tử thi trong các mộ khác nhau Táng tục: Hung táng, hỏa táng, thạch táng, ướp xác… - Táng tục: Hung táng, hỏa táng, thạch táng, ướp xác… Đồ tùy táng - Đồ tùy táng

Các loại hình di tích khác Các loại hình di tích khác

Xưởng chế tác công cụ, trang sức…  Xưởng chế tác công cụ, trang sức… Đường đi  Đường đi Kênh đào  Kênh đào Cự thạch  Cự thạch Thành quách  Thành quách Đền đài, cung điện  Đền đài, cung điện Tượng đài…  Tượng đài…

ố Di tích hang đ ngộ Hang Mu i văn hóa Hòa Bình

Ả Ả

TOÀN C NH DI TÍCH CÙ LAO RÙA (V¡N HãA §ång nai) TOÀN C NH DI TÍCH CÙ LAO RÙA (V¡N HãA §ång nai)

Ồ SÔNG Đ NG NAI Ồ SÔNG Đ NG NAI

ư ư ồ ồ Di tích c  trú Cù Lao Rùa (Văn hĩa Đ ng Nai) Di tích c  trú Cù Lao Rùa (Văn hĩa Đ ng Nai)

H1H1 H2H2 H4H4 H3H3

CHÙA KHÁNH SƠƠNN CHÙA KHÁNH S

H5H5

Di tích mộ táng – mộ chum văn hóa Sa Huỳnh

Ỉ

Ộ Ộ

Ồ Ồ

ỈT NH NONG KHAI T NH NONG KHAI Ệ KHU M  Ỏ ĐĐ NG THU C HUY N SANG KHOM (4000BP­100BC) NG THU C HUY N SANG KHOM (4000BP­100BC) Ệ KHU M  Ỏ

Kim tự tháp

Di tích cự thạch

Di tích cự thạch Việt Nam

Bích họa trên vách hang

2. Tầng văn hóa 2. Tầng văn hóa Tầng văn hoá được tạo thành bởi hoạt  Tầng văn hoá được tạo thành bởi hoạt động của con người, là tấm gương nhiều động của con người, là tấm gương nhiều mặt phản ánh trung thực trạng thái văn mặt phản ánh trung thực trạng thái văn hoá của cư dân thời cổ. Tính đa dạng hoá của cư dân thời cổ. Tính đa dạng của đời sống cư dân được thể hiện rõ của đời sống cư dân được thể hiện rõ qua những thành tố của tầng văn hoá. qua những thành tố của tầng văn hoá. Màu sắc, độ dày của tầng văn hóa  Màu sắc, độ dày của tầng văn hóa Yếu tố tác động đến tầng văn hóa  Yếu tố tác động đến tầng văn hóa Lớp vô sinh  Lớp vô sinh Sinh thổ  Sinh thổ

Tầng văn hóa tức là tích tụ rác của con người trong quá khứ

Có nhiều nguyên nhân phá hủy di vật, di tích làm xáo trộn tầng văn hóa

Bản đồ khảo cổ học Bản đồ khảo cổ học

Để xác định phạm vi phân bố của các văn hoá khảo cổ,  Để xác định phạm vi phân bố của các văn hoá khảo cổ, nhà khảo cổ phải vẽ các bản đồ khảo cổ. Có khi trong nhà khảo cổ phải vẽ các bản đồ khảo cổ. Có khi trong cùng một thời đại có những văn hoá khảo cổ khác nhau cùng một thời đại có những văn hoá khảo cổ khác nhau nằm cạnh nhau nằm cạnh nhau Bản đồ khảo cổ học giúp xác định phạm vi phân bố của  Bản đồ khảo cổ học giúp xác định phạm vi phân bố của văn hóa khảo cổ, mối liên hệ thời gian và không gian văn hóa khảo cổ, mối liên hệ thời gian và không gian của di tích và di vật khảo cổ của di tích và di vật khảo cổ Bản đồ khảo cổ giúp quản lý và bảo tồn di sản văn hóa,  Bản đồ khảo cổ giúp quản lý và bảo tồn di sản văn hóa, giải quyết hài hòa giữa xưa và nay. giải quyết hài hòa giữa xưa và nay.

Ố Ộ Ố Ố Ộ Ố Ổ Ọ Ỉ Ổ Ọ Ỉ Ả Ả PHÂN B  M T S  DI TÍCH KH O C  H C T NH BÌNH D PHÂN B  M T S  DI TÍCH KH O C  H C T NH BÌNH D ƯƠƯƠNGNG

Ố

ỐD C CHÙA D C CHÙA M  ỸM  Ỹ L CỘL CỘ

PHÚ  PHÚ  CHÁNH CHÁNH

CÙ LAO RÙA CÙ LAO RÙA

ả ồ ơ ở ự ể ố ố B n đ  phân b  tr ng Đông S n khu v c Bi n Đông

ử ớ ở ư ự

ả ồ

ơ

ố

ồ

ề

ị

B n đ  phân b  di tích Ti n, S  và L ch s  s m

l u v c sông Thu B n và Vu Gia

Văn hóa khảo cổ Văn hóa khảo cổ

Văn hoá khảo cổ là một nhóm di tích khảo cổ có cùng tính chất,  Văn hoá khảo cổ là một nhóm di tích khảo cổ có cùng tính chất, cùng đặc điểm, cùng niên đại và phân bố trong một không gian liền cùng đặc điểm, cùng niên đại và phân bố trong một không gian liền khoảnh. Hiện thấy có 3 cách đặt tên văn hoá khảo cổ khác nhau: khoảnh. Hiện thấy có 3 cách đặt tên văn hoá khảo cổ khác nhau: Một là, tên của văn hoá khảo cổ thường lấy tên của di tích khảo cổ Một là, tên của văn hoá khảo cổ thường lấy tên của di tích khảo cổ

được phát hiện đầu tiên của văn hoá đó được phát hiện đầu tiên của văn hoá đó

Hai là, có một số văn hoá được đặt tên theo tên một huyện, một vùng Hai là, có một số văn hoá được đặt tên theo tên một huyện, một vùng

hay một tỉnh, nơi phát hiện ra những di tích đầu tiên hay một tỉnh, nơi phát hiện ra những di tích đầu tiên

Ba là, cũng có khi tên văn hoá khảo cổ được đặt theo tên một đặc Ba là, cũng có khi tên văn hoá khảo cổ được đặt theo tên một đặc

trưng tiêu biểu nào đó trưng tiêu biểu nào đó Văn hóa khảo cổ là văn hóa của một cộng đồng người tồn tại trong  Văn hóa khảo cổ là văn hóa của một cộng đồng người tồn tại trong một thời gian, tập trung trong địa bàn nhất định, di vật và di tích có một thời gian, tập trung trong địa bàn nhất định, di vật và di tích có tính địa phương nhất định. Do tập đoàn xã hội đó có truyền thống tính địa phương nhất định. Do tập đoàn xã hội đó có truyền thống chung trong sinh hoạt nên di tích, di vật có tính chất tương đồng chung trong sinh hoạt nên di tích, di vật có tính chất tương đồng

ể Đ a ị đi m Đông S ơn, Thanh Hoá (Văn hoá Đông Sơn)

ử ụ ử ụ

ộ ố ấ đđ  lề lề ưưu ý khi s  d ng u ý khi s  d ng M t s  v n  ộ ố ấ M t s  v n  ữ ậ  thu t ng  VHKC  ậ ữ  thu t ng  VHKC  Thuật ngữ văn hoá khảo cổ được sử dụng để chỉ những  Thuật ngữ văn hoá khảo cổ được sử dụng để chỉ những dấu vết hoạt động của con người được phát hiện trên dấu vết hoạt động của con người được phát hiện trên những miền ở cách xa nhau, nhưng có những đặc điểm những miền ở cách xa nhau, nhưng có những đặc điểm cơ bản giống nhau và cũng thuộc một trình độ phát triển cơ bản giống nhau và cũng thuộc một trình độ phát triển của văn hoá và kỹ thuật. Ví dụ, trong sơ kỳ thời đại đá của văn hoá và kỹ thuật. Ví dụ, trong sơ kỳ thời đại đá cũ có các văn hoá Sen, Asen… Rõ ràng, khái niệm văn cũ có các văn hoá Sen, Asen… Rõ ràng, khái niệm văn hoá khảo cổ ở đây được sử dụng để chỉ những giai hoá khảo cổ ở đây được sử dụng để chỉ những giai đoạn phát triển kỹ thuật và văn hoá của các cộng đồng đoạn phát triển kỹ thuật và văn hoá của các cộng đồng cư dân khác nhau, sống rất xa nhau trên trái đất trong cư dân khác nhau, sống rất xa nhau trên trái đất trong thời đại đá cũ. Bởi thế, khái niệm văn hoá ở đây không thời đại đá cũ. Bởi thế, khái niệm văn hoá ở đây không thuộc một tập đoàn người nhất định sinh sống trên một thuộc một tập đoàn người nhất định sinh sống trên một khu vực nhất định. khu vực nhất định. Do chỗ thuật ngữ văn hoá khảo cổ có những hàm nghĩa  Do chỗ thuật ngữ văn hoá khảo cổ có những hàm nghĩa khác nhau nên khi gặp thuật ngữ này, chúng ta cần phải khác nhau nên khi gặp thuật ngữ này, chúng ta cần phải hiểu rõ nó được dùng với ý nghĩa nào. hiểu rõ nó được dùng với ý nghĩa nào.

Không chỉ tìm jiểu về văn hóa vật chất KCH còn tìmi

KHẢO CỔ HỌC =KHOA HỌC + NGHỆ THUẬT