HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
CHÖÔNG 1
CẤU TẠO NGUYEÂN TỬ VAØ
HEÄ THOÁNG TUAÀN HOAØN
CAÙC NGUYEÂN TOÁ HOÙA HOÏC
1
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.1. NHÖÕNG KHAÙI NIEÄM VAØ ÑÒNH LUAÄT CÔ SÔÛ
-Nguyeân töû, phaân tử
-Nguyeân tử gam, phaân töû gam
-Mol
-Ñöông löôïng vaø ñònh luaät ñöông löôïng
töï ñoïc
2
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.2. KHAÙI NIEÄM VEÀ NGUYEÂN TÖÛ
Haït vaät chaát
Nguyeân töû
Caùc chaát
Haït Nhaân
Electron (e) Haït proton
Haït neutron (Z) + (N) = (A)
Haït
Ñieän tích (ÑV e)
Khoái löôïng tuyeät ñoái (kg) 9,109390.10-31
Khoái löôïng töông ñoái (ñvC) 0,000549 0
1,672623.10-27 1,007277 1
1,674929.10-27 1,008665 1
Electron Proton Neutron
- 1 + 1 0
3
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 1. Trong các phát biểu cho sau đây, các phát biểu đúng là: 1) Các nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân Z và có số khối A khác nhau được gọi là các đồng vị. 2) Hạt nhân nguyên tử của các đồng vị của một nguyên tố có số nơtron khác nhau. 3) Nguyên tử lượng của một nguyên tố trong bảng hệ thống tuần hoàn là trung bình cộng của nguyên tử lượng của các đồng vị theo tỷ lệ tồn tại trong tự nhiên. 4) Trừ đồng vị có nhiều nhất của một nguyên tố X, các đồng vị khác đều là những đồng vị phóng xạ.
a) 1
b) 1,2
c) 1,4
d) 1,2,3
4
2H gồm:
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 2 Khối lượng nguyên tử của đồng vị 1 a) Khối lượng của 1 proton + 1 nơtron b) khối lượng của electron c) khối lượng của electron + 1 nơtron d) khối lượng của 1 proton
Câu 3 Chọn phát biểu đúng về tính chất của các đồng vị của cùng 1 nguyên tố: a) Các đồng vị của cùng một nguyên tố thì giống nhau về tất cả các tính chất
b) Các nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân, có số khối như nhau được gọi
lí, hóa học.
là các đồng vị.
c) Các đồng vị có cùng số proton và cùng số nơtron. d) Đồng vị chiếm cùng một ô trong bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố.
5
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Caùc lyù thuyeát caáu taïo nguyeân töû
6
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.3. CAÁU TAÏO NGUYEÂN TÖÛ THEO CÔ HOÏC LÖÔÏNG TÖÛ
1.Caùc luaän ñieåm cô baûn
a.Baûn chaát soùng – haït cuûa caùc haït vi moâ
Haït vi moâ coù khoái löôïng m khi chuyeån ñoäng vôùi vaän toác v seõ taïo neân soùng truyeàn ñi vôùi böôùc soùng
Heä thöùc De Broglie
e laø vi haït chuyeån ñoäng quanh nhaân e coù baûn chaát soùng
Coù theå moâ taû chuyeån ñoäng cuûa 1 e baèng haøm soùng
7
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.3. CAÁU TAÏO NGUYEÂN TÖÛ THEO CÔ HOÏC LÖÔÏNG TÖÛ
b.Nguyeân lí baát ñònh cuûa Heisenberg :
x, v laø sai soá veà vò trí, vaän toác
Ñoái vôùi haït e, coù theå xaùc ñònh chính xaùc naêng löôïng (ñoäng löôïng, vaän toác)
Khoâng theå xaùc ñònh chính xaùc vò trí cuûa e.
Xaùc ñònh xaùc suaát coù maët cuûa e
8
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.3. CAÁU TAÏO NGUYEÂN TÖÛ THEO CÔ HOÏC LÖÔÏNG TÖÛ
c.Phöông trình soùng Schrodinger
Haøm toaùn töû Halmiton
E: naêng löôïng ñieän töû
: haøm soùng (haøm xaùc suaát)
1 electron ñöôïc ñaëc tröng baèng 1 haøm (x,y,z)
2(x,y,z) : xaùc suaát tìm ñöôïc e ôû vò trí (x,y,z)
YÙ nghóa: Vuøng khoâng gian quanh haït nhaân ñöôïc giôùi haïn bôûi beà maët coù cuøng xaùc suaát tìm thaáy e cao nhaát (>90%) : ñaùm maây ñieän töû (orital nguyeân töû AO)
9
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.3. CAÁU TAÏO NGUYEÂN TÖÛ THEO CÔ HOÏC LÖÔÏNG TÖÛ 2.Giaûi phöông trình soùng Schrodinger – Caùc soá löôïng töû
Khi giaûi phöông trình soùng, traïng thaùi chuyeån ñoäng cuûa 1 e trong nguyeân töû ñaëc tröng bôûi 4 ñaïi löôïng:
Naêng löôïng
n
l
Ñoä lôùn moment ñoäng löôïng orbital
Hình chieáu moment ñoäng löôïng orbital
ml
Boán soá löôïng töû
Hình chieáu moment ñoäng löôïng spin
ms
10
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
I.3. CAÁU TAÏO NGUYEÂN TÖÛ THEO CÔ HOÏC LÖÔÏNG TÖÛ 2.Giaûi phöông trình soùng Schrodinger – Caùc soá löôïng töû
Soá löôïng töû chính n Giaù trò: n = 1, 2, 3, 4, …, ∞ (soá nguyeân döông) Xaùc ñònh möùc naêng löôïng e trong nguyeân töû
(n E)
Xaùc ñònh kích thöôùc AO (ñaùm maây e) Caùc e coù cuøng n seõ coù cuøng möùc naêng löôïng, ñöôïc
xeáp vaøo cuøng 1 lôùp e:
n 1 2 3 4 5 6 7
Kí hieäu K L M N O P Q
11
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
2.Giaûi phöông trình soùng Schrodinger – Caùc soá löôïng töû
Soá löôïng töû phuï l : Xaùc ñònh hình daïng cuûa AO
Giaù trò: vôùi moät giaù trò n seõ coù n giaù trò l: 0,1,… ,(n-1)
VD: n =1 l = 0 n=2 l = 0, 1
Caùc e coù cuøng l seõ coù cuøng phaân möùc naêng löôïng, ñöôïc
xeáp vaøo cuøng 1 phaân lôùp e.
0 1 2 3 4 Ɩ
Kí hieäu (teân) s p d f g
Hình daïng
12
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
2.Giaûi phöông trình soùng Schrodinger – Caùc soá löôïng töû Soá löôïng töû töø ml : ñònh höôùng AO trong khoâng gian Giaù trò: vôùi moät giaù trò l seõ coù (2l +1) giaù trò ml
ml = +l, …., +1, 0, -1, …, -l
1 giaù trò ml töông öùng vôùi 1AO ñònh höôùng khaùc nhau trong khoâng gian
n =1
AO 1s
l = 0 (1s) ml = 0
n=2
AO 2s
l =0 (2s) ml = 0
3 AO
l = 1 (2p)ml = +1; 0; -1
13
2px 2py 2pz
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
n=3
AO 3s
l =0 (3s) ml = 0 0
l = 1 (3p) ml = +1; 0; -1 +1 0 -1 3 AO
3px3py3pz
l=2 (3d) ml =+2; +1;0;-1;-2 +2 +1 0 -1 -2 5AO
3dxy 3dxz 3dyz 3dx2 –y2 3dZ2
Löu yù: trong phaân lôùp l coù (2l+1) AO
trong lôùp nthì coù n2 AO
1 AO ñaëc tröng bôûi 3 soá lượng töû : n , l , ml
14
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
15
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Löu yù: Teân goïi chính xaùc cuûa 1AO ñöôïc bieåu dieãn ñaày ñuû caû 3 soá löôïng töû n, l, ml
16
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Soá löôïng töû spin ms : ñaëc tröng cho traïng thaùi chuyeån ñoäng noäi taïi cuûa ñieän töû trong nguyeân töû
Giaù trò : ms = ½ ; ms = - ½
Toång keát:
• n - xaùc ñònh naêng löôïng cuûa e
l, m, s – xaùc ñònh söï chuyeån ñoäng cuûa e
•
• Caû n, l, m, s – xaùc ñònh toaøn boä traïng thaùi e
17
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
c)Chæ caàn l, m d)n,l,m,s
Caâu 1: Ocbitan 3px ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc soá löôïng töû sau b)Chæ caàn n, m a)Chæ caàn n, l, m
d)5d, 4p , 3s
c)5s, 4d , 3p
b)5p, 4d, 3s
Caâu 2: Cho bieát teân caùc ocbitan öùng vôùi n = 5, l = 2 ; n =4, l = 3 ; n = 3, l = 0 laàn löôït laø: a) 5d, 4f, 3s
2. n =4 , l = 2, ml = +3 3. n = 4 , l = 1, ml = 2
Caâu 3: Choïn nhöõng soá löôïng töû ñöôïc chaáp nhaän trong caùc boä sau: 1. n =4 , l = 3, ml = -3 4. n = 4, l = 0, ml = 0 a) 1,3,4 c)2,3,4 b)1,4 d)3,4
Caâu 4: Choïn soá löôïng töû töø ml thích hôïp cho 1 electron trong nguyeân töû coù n =4, l =2 , ms = -1/2 d)-4 a)- 2 c)-3 b)3
18
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Caâu 5: Coù bao nhieâu phaân lôùp AO töông öùng vôùi n+ l = 5?
Caâu 6: Toång soá e toái ña treân lôùp N
Caâu 7: Soá löôïng töû chính n vaø soá löôïng töû phuï l laàn löôït xaùc ñònh: a) Söï ñònh höôùng vaø hình daïng cuûa ocbitan nguyeân töû. b) Hình daïng vaø söï ñònh höôùng cuûa ocbitan nguyeân töû. c) Naêng löôïng cuûa electron vaø söï ñònh höôùng cuûa ocbitan
nguyeân töû.
d) Naêng löôïng cuûa electron vaø hình daïng cuûa ocbitan nguyeân
töû.
19
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
3.Traïng thaùi e trong nguyeân töû ña e:
Trong nguyeân töû ña e, caùc e chòu taùc duïng cuûa:
-Löïc huùt cuûa haït nhaân
-Löïc ñaåy cuûa caùc e xung quanh
Gaây ra hieäu öùng chaén vaø hieäu öùng xaâm nhaäp
Naêng löôïng cuûa e phuï thuoäc vaøo n vaø l
Ñeå xaùc ñònh ñuùng traïng thaùi cuûa e phaûi tuaân theo:
- Qui taéc Kleshkovski
- Nguyeân lyù Pauli
- Quy taéc Hund
20
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
a.Nguyeân lyù vöõng beàn - Qui taéc Kleshkovski
Trong nguyeân töû e ñöôïc saép xeáp theo phaân möùc naêng löôïng töø thaáp cao
Quy taéc Kleshkovski
1s
Thöù töï saép xeáp
1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s
2s 3s 4s
2p 3p 4p
3d 4d
4f
5s 6s
5p 6p
5d 6d
5f 6f
7s
7p
7d
7f
21
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
b. Nguyeân lyù Pauli
Trong nguyeân töû khoâng theå coù 2 electron coù cuøng 4 soá löôïng töû
1 AO coù toái ña 2 electron öùng vôùi ms =1/2; -1/2
Kí hieäu baèng ,
c.Quy taéc Hund
Caùc e saép xeáp vaøo 1 phaân lôùp sao cho toång soá spin ñaït cöïc ñaïi
22
Ñieàn e vaøo 1 phaân lôùp:
- ñieàn vaøo moãi AO 1 e coù spin cuøng chieàu
- sau ñoù môùi ñieàn e coù spin ngöôïc chieàu
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
VD: Ñieàn 4 e vaøo AO 2p
Caùch bieåu dieãn caáu hình e cuûa nguyeân töû
Caùch 1:
Na (Z=11): 1s22s22p63s1
Caùch 2: Na (Z=11):
1s2 2s2 2p6 3s1
23
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Löu yù: Soá e toái ña treân töøng AO
Phaân lôùp Soá AO Soá e max
s 1 2
p 3 6
d 5 10
f 7 14
• Soá e toái ña trong moãi phaân lôùp laø 2(2l+1) • Soá e toái ña trong moãi lôùp laø 2n2
Caáu hình beàn: nguyeân töû beàn hôn neáu coù Caáu hình baõo hoøa: s2p6 , s2, p6, d10, f14 vaø Caáu hình baùn baõo hoøa: p3, d5, f7
• Caáu hình cuûa ion döông: vieát caáu hình nguyeân töû
nhöôøng e töø lôùp ngoaøi
• Caáu hình cuûa ion aâm: vieát caáu hình nguyeân töû
nhaän e vaøo lôùp cuoái
24
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Caáu hình electron hoùa trò : caáu hình electron lôùp ngoaøi cuøng
Be (Z=4): 1s22s2 (nguyeân toá s)
O (Z=8): 1s22s22p4 (nguyeân toá p)
Na (Z=11): 1s22s22p63s1
Al (Z=13): 1s22s22p63s23p1
Ca(Z=20): 1s22s22p63s23p64s2
Fe (Z=26): 1s22s22p63s23p64s2 3d6 (nguyeân toá d)
25
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
d)1,3,4
Caâu 8: Choïn caùc phaân lôùp ñuùng: 2p5, 2d6, 3s3, 3p7,3f4, 5s2, 4d5, 3d7 Caâu 9: Choïn phaùt bieåu sai: 1. Caùc AO ôû lôùp n bao giôø cuõng coù naêng löôïng lôùn hôn AO ôû lôùp (n-1) 2. Soá löôïng töû phuï l xaùc ñònh hình daïng vaø teân cuûa ocbitan nguyeân töû 3. Soá löôïng töû töø ml coù caùc giaù trò töø -n ñeán n 4. Soá löôïng töû phuï coù caùc giaù trò töø 0 ñeán n-1 a) 1,2 b)1,3 c)1,2,3 Caâu 10: Söï phaân boá caùc electron trong nguyeân töû cacbon ôû traïng thaùi beàn nhö döôùi döïa treân cô sôû:
a) Nguyeân lyù vöõng beàn Paoli vaø quy taéc Hund b)Nguyeân lyù vöõng beàn Paoli, nguyeân lyù Paoli, quy taéc Hund vaø quy taéc Cleskowski c)Nguyeân lyù vöõng beàn Paoli, nguyeân lyù Paoli vaø quy taéc Hund. d) Caùc quy taéc Hund vaø Cleskowski.
26
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 11: Trạng thái của electron ở lớp ngoài cùng trong nguyên tử có Z = 30 được đặc trưng bằng các số lượng tử: a) n = 3, l = 2, ml = -2, ms = +1/2 b) n = 4, l = 0, ml = 0, ms = +1/2 và -1/2 c) n = 3, l = 2, ml = +2, ms = -1/2 d) n = 4, l = 0, ml = 1, ms = +1/2 và -1/2
Câu 12:Trong các nguyên tử và ion sau, tiểu phân nào có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 3s23p6 a) X (Z = 17) b) X ( Z = 19) d) X+ ( Z = 20) c) X- ( Z = 17)
Câu 13: Cấu hình electron hóa trị của ion Fe3+ (Z= 26) ở trạng thái bình thường là:
a) 3d44s1 b) 3d34s2 c) 3d6 d) 3d5
27
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Caâu 14: Vieát caáu hình electron cuûa caùc nguyeân toá coù Z =8, 11, 15, 16,19, 20, 25, 26, 35
Caâu 15: Cho bieát 4 soá löôïng töû choùt cuûa electron cuoái cuøng cuûa caùc nguyeân toá ôû caâu 14.
Caâu 16: Xaùc ñònh caáu hình e hoùa trò cuûa caùc nguyeân toá caâu 14. Caùc nguyeân toá hoï s, p , d?
Caâu 17: Vieát caáu hình electron cuûa nguyeân toá coù Z = 24; Z =29 ; Z =30.
28
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Caâu 18: Vieát caáu hình electron cuûa : Ca, Ca2+ (Z =20); Al, Al3+ (Z=13); Cl vaø Cl- (Z=17); S vaø S2- (Z=16); Fe,Fe2+, Fe3+ (Z=26); Co, Co2+, Co3+ (Z=27);
Caâu 19: Vieát caáu hình cuûa electron coù 4 soá löôïng töû choùt
(quy ước electron điền vào các ocbitan theo thứ tự ml từ +1 đến –l):
a. n=3 l=2 ml =0; ms = ½
b. a. n=3 l=2 ml =0; ms = -½
c. n=4 l=1 ml =-1; ms = ½
d. n=4 l=1 ml =+1; ms = ½
e. n=3 l=0 ml =0; ms = ½
f. n=3 l=2 ml =-1; ms = ½
29
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
II. HEÄ THOÁNG TUAÀN HOAØN CAÙC NTHH
II.1. ÑÒNH LUAÄT TUAÀN HOAØN VAØ YÙ NGHÓA
Ñònh luaät tuaàn hoaøn cuûa Mendeleev (1869)
“Tính chaát caùc ñôn chaát cuõng nhö daïng vaø tính chaát caùc hôïp chaát cuûa nhöõng nguyeân toá hoùa hoïc phuï thuoäc tuaàn hoaøn vaøo troïng löôïng nguyeân töû cuûa caùc nguyeântoá”
30
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
II. HEÄ THOÁNG TUAÀN HOAØN CAÙC NTHH
II.1. ÑÒNH LUAÄT TUAÀN HOAØN VAØ YÙ NGHÓA
Ñònh luaät tuaàn hoaøn theo quan nieäm hieän ñaïi
“Tính chaát caùc ñôn chaát cuõng nhö tính chaát vaø daïng caùc hôïp chaát cuûa nhöõng nguyeân toá hoùa hoïc phuï thuoäc tuaàn hoaøn vaøo ñieäntíchhaïtnhaânnguyeântöûcaùc nguyeântoá”
31
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
II.2. HEÄ THOÁNG TUAÀN HOAØN CAÙC NTHH VAØ CAÁU
TRUÙC ELECTRON NGUYEÂN TÖÛ.
- Caáu truùc HTTH.
- Quy luaät saép xeáp e vaøo lôùp voû e nguyeân töû caùc
nguyeân toá theo chieàu taêng Z, theo chu kyø, theo
nhoùm.
32
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
33
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
- Moái lieân heä giöõa caáu truùc HTTH vaø caáu truùc e
nguyeân töû:
* Chukyø:
+ Goàm daõy lieân tuïc caùc nguyeân toá, baét ñaàu töø
nguyeân toá s, keát thuùc baèng nguyeân toá p, ôû giöõa coù
theå laø nhöõng nguyeân toá (nt) d vaø f.
Chu kyø toång quaùt goàm coù:
2 nts (ns)-1ntd (n-1)d-14ntf (n-2)f-
-9ntd (n-1)d-6ntp (np)
34
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
+ Soá thöù töï chu kyø baèng soá löôïng töû n ñaëc
tröng cho lôùp electron ngoaøi cuøng cuûa nguyeân toá
trong chu kyø.
35
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
* Nhoùm:
+ Goàm caùc nguyeân toá coù:
Soá e lôùp ngoaøi cuøng (PNC) hoaëc
Soá e phaân lôùp ngoaøi cuøng (PNP)
gioáng nhau vaø baèng soá thöù töï nhoùm.
+ Nhöõng e naøy ñöôïc goïi laø ehoùatròvì coù khaû
naêng tham gia taïo lieân keát hoùa hoïc.
+ Soá e hoùa trò baèng soá thöù töï cuûa nhoùm.
36
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
* Phaânnhoùm:
+ Goàm caùc nguyeân toá coù caáu truùc e lôùp ngoaøi cuøng
(PNC) hoaëc cuûa nhöõng phaân lôùp ngoaøi cuøng (PNP)
gioáng nhau.
+ Caáu hình e cuûa phaân nhoùm:
III
VII
IV
VI
V
I ns1
II ns2
VIII ns2 np1 ns2 np2 ns2 np3 ns2 np4 ns2np5 ns2np6
(n1)d3ns2
(n1)d5ns2
Nhoùm s + p d (n1)d10ns1 (n1)d1ns2 (n1)d10ns2
(n1)d2 ns2
(n1)d5ns1
(n1)d6,7,8ns2
37
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
+ Coù moät soá ngoaïi leä ôû caùc PNP: IB, IIB – (n-1)d10nsx VIB – (n-1)dx-1ns1 VIIIB – (n1)d6,7,8ns2
38
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
* OÂ:
+ Vò trí cuï theå cuûa nguyeân toá trong HTTH. + Soá thöù töï cuûa oâ = Điện tích hạt nhaân nguyeân toá
= Soá e = Soá proton
= Soá thöù töï cuûa nguyeân toá.
Toùm laïi: Khi bieát nguyeân toá naèm ôû oâ naøo thì seõ xaùc ñònh caáu truùc e nguyeân töû cuûa noù.
39
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Ví duï 1: Vieát caáu hình e cuûa nguyeân toá Sr coù Z = 38
s2
p6
d10
f14
1s
(K) 1
2s
(L) 2
2p
3s
(M) 3
3p
3d
4s
(N) 4
4p
4d
4f
5s
(O) 5
5p
5d
5f
6s
(P) 6
6p
6d
6f
(Q) 7 7s
7p
7d
7f
40
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Ví duï 2: Vieát caáu hình e cuûa nguyeân toá V coù Z = 23 Ví duï 3: Xaùc ñònh vò trí cuûa nt coù caáu hình e:
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p4
41
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 1 Hãy chọn trong các phát biểu dưới đây có phát biểu nào sai : a)Điện tích hạt nhân nguyên tử của bất kì nguyên tố nào về trị số bằng số thứ tự của nguyên tố đó trong bảng hệ thống tuần hoàn. b)Tính chất của đơn chất, thành phần và tính chất các hợp chất biến thiên tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân. c)Trong bảng hệ thống tuần hoàn, phân nhóm VIIIB chưa phải là phân nhóm chứa nhiều nguyên tố nhất. d)Chu kì là một dãy các nguyên tố, mở đầu là một kim loại kiềm và kết thúc là một khí hiếm.
42
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 2 Chọn phát biểu sai sau đây về bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học: a) Các nguyên tố cùng 1 phân nhóm chính có tính chất tương tự nhau. b) Các nguyên tố trong cùng chu kỳ có tính chất tương tự nhau. c) Các nguyên tố trong cùng một phân nhóm chính có tính khử tăng dần từ trên xuống. d) Các nguyên tố trong bảng hệ thống tuần hoàn được sắp xếp theo thứ tự tăng dần điện tích hạt nhân các nguyên tố. Câu 3 Chọn câu đúng: "Số thứ tự của phân nhóm bằng tổng số electron lớp ngoài cùng". Quy tắc này: a) Đúng với mọi phân nhóm. b) Sai với mọi phân nhóm. c) Đúng với các phân nhóm chính, trừ Heli. d) Đúng với các phân nhóm phụ trừ phân nhóm VIIIB.
43
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
II.3. CAÙC TÍNH CHAÁT BIEÁN ÑOÅI TUAÀN HOAØN CUÛA CAÙC NGUYEÂN TOÁ. *Baùnkínhnguyeântöûvaøion(r):
Laø ñaïi löôïng quy öôùc xaùc ñònh döïa treân khoaûng caùch giöõa caùc haït nhaân cuûa caùc nguyeân töû töông taùc (d).
44
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
d
Ñoái vôùi kim loaïi vaø phi kim loaïi: r = ½ d:
ra + rb
Ñoái vôùi ion: d = rc + ra:
45
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
- Quy luaät bieán ñoåi:
Theo chu kyø:
Töø traùi sang phaûi: giaûm.
Theo PNC:
Töø treân xuoáng: taêng.
Theo PNP (töø treân xuoáng):
Töø nguyeân toá thöù 1 ñeán thöù 2: taêng, sang nguyeân toá thöù 3: khoâng taêng.
46
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Khi một nguyên tử mất e để tạo thành ion dương thì kích thước giảm đi rất nhiều: “Bán kính của cation bao giờ cũng nhỏ hơn bán kính của nguyên tử tương ứng”.
Khi một nguyên tử nhận thêm e để tạo thành ion âm thì kích thước tăng lên rất nhiều: “Bán kính của anion bao giờ cũng lớn hơn bán kính của nguyên tử tương ứng”.
47
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
* Naênglöôïngionhoùa(I):
- Laø naêng löôïng caàn ñeå taùch 1e ra khoûi nguyeân töû
ôû traïng thaùi khí khoâng bò kích thích:
X0 (k) + I = X+ (k) +1e.
- I ñaëc tröng cho khaû naêng nhöôøng e (tính kim
loaïi) vaø ñöôïc ño baèng ñôn vò Kj / ntg hay eV/ nt.
- Quy luaät bieán ñoåi:
taêng Theo chu kyø, töø traùi sang phaûi: Theo PNC, töø treân xuoáng döôùi: giaûm
48
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
* Aílöïce(F):
- Laø naêng löôïng thoaùt ra hay thu vaøo khi keát
hôïp theâm 1e vaøo nguyeân töû ôû theå khí thaønh ion aâm:
X0 (k) + 1e = X (k) F.
- F ñaëc tröng cho khaû naêng nhaän e (tính phi
kim loaïi) vaø cuõng ñöôïc ño baèng ñôn vò gioáng I.
49
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
- Quy luaät bieán ñoåi: Theo chu kyø, töø traùi sang phaûi:
taêng;
Theo nhoùm, töø treân xuoáng döôùi: giaûm;
Caùc nguyeân toá p nhoùm VII coù F lôùn nhaát,
Caùc nguyeân toá coù caáu hình e lôùp ngoaøi cuøng: s2, p3, s2p6 coù F nhoû nhaát.
50
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
*Ñoäaâmñieän():
- Ñaëc tröng cho khaû naêng cuûa nguyeân töû moät
nguyeân toá huùt maät ñoä e veà phía mình khi taïo lieân
keát vôùi nguyeân töû cuûa nguyeân toá khaùc.
51
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
- Ñöôïc xaùc ñònh baèng nhieàu phöông phaùp,
trong ñoù ñaùng chuù yù laø:
Phöông phaùp Mullinken: = ½ ( F + I ) . Phöông phaùp Pauling: döïa treân naêng löôïng
lieân keát (E) cuûa caùc chaát (A2, B2, AB): E = const ( A B )2 vôùi
const = 1 eV
const = 96,5 kJ/mol
const = 23,1 kcal/mol
52
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Ñeå tính, Pauling choïn ñoä aâm ñieän cuûa Flo baèng 4
laøm ñôn vò so saùnh. Thang ñoä aâm ñieän töông ñoái cuûa Pauling ñöôïc söû duïng roäng raõi.
Ví duï: Tính ñoä aâm ñieän cuûa clo theo Pauling, cho bieát
EF-F = 37kcal/mol; ECl-Cl = 57,98kcal/mol; ECl-F = 59,99kcal/mol
- Quy luaät bieán ñoåi:
Theo chu kyø, töø traùi sang phaûi:
taêng
Theo nhoùm, töø treân xuoáng döôùi:
giaûm.
53
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Độ âm điện của một số nguyên tố theo thang Pauling: IVA
VIA VIIA
IIIA
IIA
VA
Be 1,5 Mg 1,2
B 2,0 Al 1,6
54
H 2,1 Li 0,98 Na 0,93 K 0,82 Rb 0,82 Cs 0,79
C 2,5 Si 1,8 Ge 1,7 Sn 1,7 Pb 1,6
N 3,07 P 2,2 As 2,1 Sb 1,8 Bi 1,7
O 3,5 S 2,6 Se 2,5 Te 2,1 Po -
F 4,0 Cl 3,0 Br 2,8 I 2,6 At 2,2
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Sự biến đổi tính chất của các nguyên tố
Ái lực electron
Bán kính nguyên tử
Tính phi kim
Độ âm điện
Tính kim loại
Năng lượng ion hóa
CHU KÌ
NHÓM A
Trong một chu kì:
Hóa trị cao nhất của nguyên tố trong hợp chất với oxi tăng từ 1 – 7
Hóa trị của các phi kim trong hợp chất với Hidro giảm từ 4 - 1
55
nvhoa102@yahoo.com Chương1
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG QUAN HỆ GIỮA VỊ TRÍ VÀ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỐ
TÍNH CHẤT CƠ BẢN
VỊ TRÍ TRONG BẢNG HTTH
STT CHU
KÌ
NHÓM KIM LOẠI PHI KIM
Axit Hidroxit
HÓA TRỊ VỚI HDRO
Oxit Cao Nhất
HÓA TRỊ CAO NHẤT VỚI OXI
Hợp chất khí với hidro
Phi kim
7
Cl 17
3 VIIA
Cl2O7
1
HX
HClO4
CaO
Kim loại
2
Ca 20
4
IIA
Ca(OH)2
Phi kim
P2O5
3
P 15
VA
5
3
H3PO4
PH3
56
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 1 Chọn phát biểu sai. a) Trong một phân nhóm chính, độ âm điện giảm dần từ trên xuống dưới. b) Trong một phân nhóm phụ, bán kính nguyên tử tăng đều từ trên xuống
dưới.
c) Trong một chu kì nhỏ (trừ khí hiếm), bán kính nguyên tử giảm dần từ
trái qua phải.
d) Tính kim loại giảm dần, tính phi kim loại tăng dần từ trái qua phải trong
một chu kì nhỏ (trừ khí hiếm).
Câu 6 Chọn phát biểu đúng: a) Bán kính ion luôn nhỏ hơn bán kính nguyên tử. b) Các ion của những nguyên tố nằm trong cùng một chu kỳ thì có bán
kính bằng nhau.
c) Trong chuỗi ion đẳng electron (các ion có số electron bằng nhau), ion
có số oxy hóa lớn hơn có kích thước nhỏ hơn.
d) Trong một chu kỳ, khi đi từ trái sang phải, bán kính của nguyên tố đứng
sau luôn nhỏ hơn bán kính của nguyên tố đứng trước. 57
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
nguyên tử ở thể khí không bị kích thích.
Câu 3 Chọn câu đúng. Ái lực electron của nguyên tố: a) Là năng lượng phát ra (-) hay thu vào (+) khi kết hợp electron vào
b) Là năng lượng cần tiêu tốn để kết hợp thêm electron vào nguyên tử
trung hòa.
c) Tăng đều đặn trong một chu kì từ trái qua phải. d) Có trị số bằng năng lượng ion hóa thứ nhất ( I1) của nguyên tố đó. Câu 4 Chọn phát biểu đúng: a) Độ âm điện của một kim loại lớn hơn độ âm điện của một phi kim
b) Trong một phân nhóm chính, độ âm điện tăng dần từ trên xuống dưới. c) Trong một chu kì, kim loại kiềm có độ âm điện nhỏ nhất. d) Sự sai biệt giữa hai độ âm điện của A và B càng lớn thì liên kết A – B
loại.
càng ít phân cực.
58
HOÙA ÑAÏI CÖÔNG nvhoa102@yahoo.com Chương1
Câu 5 Trong các phát biểu dưới đây, phát biểu nào sai.
Trong cùng một chu kỳ theo thứ tự từ trái qua phải, ta có:
1) Số lớp electron tăng dần . 3) Tính kim loại tăng dần.
a) 1,2,4
b) 4
2) Tính phi kim loại giảm dần. 4) Tính phi kim loại tăng dần. c) 1
d) 1,2,3
Câu 6 Phân nhóm có độ âm điện lớn nhất trong bảng hệ thống tuần hoàn là : a) Phân nhóm IIIA c) Phân nhóm VIA
b) Phân nhóm VIIA d) Phân nhóm IA
59