Ch−¬ng VI L¹m ph¸t vµ tiÒn tÖ
• Néi dung chÝnh:
– Kh¸i niÖm vµ ®o l−êng l¹m ph¸t
– Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t
– T¸c ®éng cña l¹m ph¸t
1
6.1 Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t
6.1.1 Kh¸i niÖm
• Theo M¸c: l¹m ph¸t lµ viÖc trµn ®Çy c¸c kªnh vµ c¸c luång
l−u th«ng nh÷ng tê giÊy b¹c thõa dÉn ®Õn gi¸ c¶ t¨ng vät
• Theo P.Samuelson: l¹m ph¸t biÓu thÞ mét sù t¨ng lªn trong
møc gi¸ c¶ chung
• Theo M.Friedman: l¹m ph¸t lµ viÖc gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ
kÐo dµi. L¹m ph¸t lu«n lu«n vµ bao giê còng lµ mét hiÖn
t−îng tiÒn tÖ.
2
6.1.1 Kh¸i niÖm
• L¹m ph¸t ®−îc ®o b»ng chØ sè gi¸
• ChØ sè ®−îc sö dông réng rBi nhÊt lµ chØ sè gi¸
tiªu dïng CPI
– C«ng thøc tÝnh CPI:
n
t
w i
CPI ∑ =
= 1
i
P ti P 0
i
• ChØ sè ®iÒu chØnh GDP
3
6.1.2 Ph©n lo¹i l¹m ph¸t
• XÐt vÒ mÆt ®Þnh l−îng
– L¹m ph¸t mét con sè
– L¹m ph¸t phi mB
– Siªu l¹m ph¸t
• XÐt vÒ mÆt ®Þnh tÝnh:
– L¹m ph¸t c©n b»ng vµ l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng
– L¹m ph¸t dù ®o¸n tr−íc vµ l¹m ph¸t kh«ng dù ®o¸n
tr−íc
4
6.1.3 Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t
6.1.3.1 Cung øng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t • Khi cung tiÒn t¨ng (cid:1) lBi suÊt gi¶m (cid:1) nhu cÇu chi tiªu vµ ®Çu t− t¨ng(cid:1) tæng cÇu t¨ng (cid:1) gi¸ t¨ng: l¹m ph¸t x¶y ra
• Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh:
– NÒn kinh tÕ tù ®iÒu chØnh: tæng cÇu t¨ng(cid:1) s¶n l−îng t¨ng(cid:1) thÊt nghiÖp gi¶m(cid:1) tiÒn l−¬ng t¨ng(cid:1) chi phÝ cña DN t¨ng(cid:1)tæng cung gi¶m
– ChÝnh phñ dïng chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu chØnh:
• chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt
5
• chÝnh s¸ch tµi kho¸ th¾t chÆt
6.1.3.1 Cung øng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t
®å thÞ
P ASdµi h¹n
AS3
AS2
C P3
AS1
B P2
A P1 AD3
AD2
AD1
6
Y Yp
6.1.3 Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t
6.1.3.2 L¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy
• X¶y ra do c¸c có sèc cung tiªu cùc: gi¸ dÇu t¨ng, ng−êi lao ®éng ®ßi t¨ng l−¬ng(cid:1) tæng cung gi¶m (cid:1) gi¸ t¨ng vµ s¶n l−îng gi¶m: nÒn kinh tÕ tr¶i qua l¹m ph¸t ®i kÌm suy tho¸i
• Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh
– NÒn kinh tÕ tù ®iÒu chØnh: tæng cung gi¶m(cid:1) s¶n l−îng gi¶m(cid:1) thÊt nghiÖp t¨ng(cid:1) tiÒn l−¬ng gi¶m(cid:1) chi phÝ cña DN gi¶m(cid:1)tæng cung t¨ng
7
6.1.3.2 L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy
P ASdµi h¹n
AS2
AS1
A’
A P2 P1
AD1
8
Y Yp
6.1.3.2 L¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy
• Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh
– ChÝnh phñ dïng chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu chØnh: ph¶i
®¸nh ®æi gi÷a môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ æn ®Þnh
s¶n l−îng
• NÕu chÝnh phñ theo ®uæi môc tiªu æn ®Þnh gi¸ (duy tr× møc gi¸ t¹i møc P1): dïng chÝnh s¸ch tµi kho¸ th¾t chÆt (t¨ng thuÕ hoÆc gi¶m chi tiªu) hoÆc chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ th¾t chÆt.
• NÕu chÝnh phñ theo ®uæi môc tiªu æn ®Þnh s¶n l−îng (duy tr× s¶n l−îng t¹i møc YP): dïng chÝnh s¸ch tµi kho¸ më réng hoÆc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng
9
6.1.3.2 L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy
§å thÞ tr−êng hîp chÝnh phñ theo ®uæi môc tiªu æn
®Þnh gi¸
P ASdµi h¹n
AS2
AS1
A’
B A P2 P1
AD1 AD2
10
Y Y2 Y1 Yp
6.1.3.2 L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy
§å thÞ tr−êng hîp chÝnh phñ theo ®uæi môc tiªu æn
®Þnh s¶n l−îng
P ASdµi h¹n
AS2
AS1
B
A’
A P3 P2 P1
AD2
AD1
11
Y Y1 Yp
6.1.3 Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t
6.1.3.3 L¹m ph¸t do cÇu kÐo • Tæng cÇu t¨ng (cid:1) ®−êng tæng cÇu dÞch ph¶i (cid:1) gi¸
t¨ng vµ s¶n l−îng t¨ng
• Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh
– NÒn kinh tÕ tù ®iÒu chØnh: tæng cÇu t¨ng(cid:1) s¶n
l−îng t¨ng(cid:1) thÊt nghiÖp gi¶m(cid:1) tiÒn l−¬ng t¨ng(cid:1) chi phÝ cña DN t¨ng(cid:1)tæng cung gi¶m
– ChÝnh phñ dïng chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh: dïng chÝnh
s¸ch tµi kho¸ hoÆc tiÒn tÖ th¾t chÆt
12
6.1.3.2 L¹m ph¸t cÇu kÐo
P ASdµi h¹n
AS2
AS1
A’
A P2 P1
AD2
AD1
13
Y Y1 Yp
6.1.3 Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t
6.1.3.4 Th©m hôt ng©n s¸ch vµ l¹m ph¸t
• C¸c biÖn ph¸p tµi trî cho th©m hôt
– Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ: biÖn ph¸p nµy
kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn c¬ së do ®ã kh«ng lµm t¨ng
cung øng tiÒn tÖ vµ do ®ã kh«ng g©y ra l¹m ph¸t.
– Ph¸t hµnh tiÒn: biÖn ph¸p nµy trùc tiÕp lµm t¨ng
cung tiÒn vµ dÉn ®Õn l¹m ph¸t
14
6.1.3 Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t
6.1.3.5 L¹m ph¸t theo tû gi¸ hèi ®o¸i
• Khi ®ång néi tÖ mÊt gi¸, t©m lý ng−êi s¶n xuÊt trong
n−íc muèn kÐo gi¸ lªn theo møc t¨ng cña tû gi¸ hèi ®o¸i
• Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng, gi¸ nguyªn liÖu hµng ho¸ nhËp khÈu còng t¨ng cao dÉn ®Õn l¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy.
15
6.2 T¸c ®éng cña l¹m ph¸t
• L¹m ph¸t vµ lBi suÊt
– L¹m ph¸t t¨ng(cid:1)lBi suÊt danh nghÜa t¨ng(cid:1)suy tho¸i
kinh tÕ vµ thÊt nghiÖp gia t¨ng
• L¹m ph¸t vµ thu nhËp thùc tÕ
– Thu nhËp danh nghÜa kh«ng ®æi, l¹m ph¸t x¶y ra sÏ
lµm gi¶m thu nhËp thùc tÕ
16
6.2 T¸c ®éng cña l¹m ph¸t
• L¹m ph¸t vµ ph©n phèi thu nhËp kh«ng b×nh
®¼ng
– Ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a ng−êi cho vay vµ
ng−êi ®i vay
– Gia t¨ng sù c¸ch biÖt vÒ thu nhËp gi÷a ng−êi
giµu vµ ng−êi nghÌo
• L¹m ph¸t vµ nî quèc gia
17
6.3 BiÖn ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t
6.3.1 Nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ
• Gi¶m l−îng tiÒn trong nÒn kinh tÕ • ¸p dông chÝnh s¸ch tµi kho¸ th¾t chÆt
• T¨ng quü hµng ho¸ tiªu dïng
• §i vay vµ xin viÖn trî n−íc ngoµi
18
6.3 BiÖn ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t
6.3.2 Nh÷ng biÖn ph¸p chiÕn l−îc
• C¶i c¸ch tiÒn tÖ
• Thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ më réng l−u
th«ng hµng ho¸
• C¾t gi¶m biªn chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh nh»m gi¶m chi
tiªu th−êng xuyªn cña NSNN
• T¨ng c−êng qu¶n lý ®iÒu hµnh NSNN trªn c¬ së t¨ng c¸c
kho¶n thu, chèng thÊt thu, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c
kho¶n chi.
19
