Bài giảng Nguyễn Chánh Sắt: Xu hướng đại chúng hóa và loại hình tiểu thuyết nghĩa hiệp – trinh thám

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

121
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Nguyễn Chánh Sắt: Xu hướng đại chúng hóa và loại hình tiểu thuyết nghĩa hiệp – trinh thám trình bày về Nguyễn Chánh Sắt và xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết quốc ngữ đầu thế kỉ XX; tiểu thuyết của Nguyễn Chánh Sắt và một số nội dung khác. Mời các bạn tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Nguyễn Chánh Sắt: Xu hướng đại chúng hóa và loại hình tiểu thuyết nghĩa hiệp – trinh thám

NGUYỄN CHÁNH SẮT: XU HƯỚNG ĐẠI CHÚNG HÓA VÀ LOẠI HÌNH TIỂU THUYẾT NGHĨA HIỆP – TRINH THÁM 1
1. Nguyễn Chánh Sắt và xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết quốc ngữ đầu thế kỉ XX Văn học đại chúng và xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết quốc ngữ trước 1930 ở Nam Bộ 1. Quan niệm về “văn học đại chúng”: Âu Mỹ: văn học đại chúng gắn liền với sự phát triển của đô thị và chủ nghĩa công nghiệp Anh TK XVIII, lan sang Tây Âu, Mỹ.
Văn học đại chúng và xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết quốc ngữ trước 1930 ở Nam Bộ 1. Quan niệm về “văn học đại chúng”: Nhật Bản: Từ điển Kôjien VHĐC, đối lập với văn học thuần túy, nhắm tới độc giả quần chúng, bình dân. Đchúng: trung lưu NB giai đoạn kĩ nghệ hóa. (tantei: thám trinh; suiri, deduction: suy lý; truyền thống: tt lịch sử; tt trinh thám; tt kiếm hiệp; tt “tiểu thuyết gia đình có tính chất gia đình hay yếu tố khôi hài”). Đầu tk XX: TTĐC gồm: tt lịch sử; tt tân thời; tt trinh thám và suy luận; tt khoa học giả tưởng.
1. Quan niệm về “văn học đại chúng”: Trung Hoa: tục văn học (văn học thông tục) đối lập với nhã văn học; trung gian giữa nhã văn học và vhdg. “Tục văn học lấy sự tiếp nhận từ đại chúng làm cơ sở, lấy sự giáo hóa đạo đức, truyền bá tôn giáo, phổ cập tri thức và tiêu khiển giải trí làm chức năng cơ bản nhất. Tục văn học là một tác phẩm văn học, trên phương diện nội dung biểu hiện, hình thức nghệ thuật và thị hiếu thẩm mĩ đều theo đuổi sự thế tục hóa. Tục văn học có đặc tính truyền bá phổ cập hóa, có tính thương mại tiêu dùng ở mức độ nhất định”. (Nguyễn Văn Hoài trong Những lằn ranh văn học, 70/551)
Văn học đại chúng và xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết quốc ngữ trước 1930 ở Nam Bộ 1. Quan niệm về “văn học đại chúng”: Trung Hoa: Tiểu thuyết giải trí Nhật Bản (dịch) + tục văn học nội địa = văn học đại chúng. Tt giải trí ở Trung Hoa gồm 4 loại: chuyện tình; chuyện phiêu lưu và anh hùng nghĩa hiệp; chuyện thu hút sự chú ý của công chúng, scandal; chuyện trinh thám. Vhđc “viết về cuộc sống đời thường, trình bày đơn giản, hướng đến người đọc rộng lớn, có tính chất giải trí và hàng hóa” Phan Mạnh Hùng, tr. 47. VIỆT NAM:
Nguyễn Trọng Thuật: “Văn học ngày nay gọi là văn học bình dân, là toàn thể cõi văn học đều là để biểu diễn một cái tinh thần tư tưởng của chủ nghĩa bình dân, mà ở trong vẫn phân ra hai hạng là văn chương cao đẳng và văn chương phổ thông, văn chương cao đẳng để hạng bình dân trí thức dùng, văn chương bình dân để hạng bình dân dùng, văn chương cao đẳng là cái để chứa những cốt cách làm chủ não cho nhân dân một nước, mà văn chương phổ thông là để diễn giải truyền bá những cốt cách ấy ra một cách dễ hiểu, dễ cảm cho số đông. […] lối nào cũng phải lấy một cái tinh thần tư tưởng bình dân làm gốc.” theo PMH, tr4445. Nhiều tác giả: Hồ Biểu Chánh, người mở đường cho tt VN
Kiều Thanh Quế: “Đại chúng bao gồm tất cả hạng dân tầm thường trong một nước. […] Tiểu thuyết ngày nay cũng nằm trong văn học đại chúng. Tiểu thuyết của đại chúng không thiên trọng về lối phô diễn cầu kỳ. Tánh chất giá trị của nó là giản dị đẹp và thật […] Tiểu thuyết Đại chúng không vị nghệ thuật mà vị nhân sinh. Vị nghệ thuật là chú trọng ở lời văn. Vị nhân sinh là chú trọng ở hứng thú. Đại chúng là hạng người nghèo khổ, cả ngày vất vả với sống còn. Một khi được thảnh thơi mó đến cuốn tiểu thuyết họ không cần gì hơn được tìm trong ấy một vài hứng thú, để qua những giờ nhàn rỗi vô vị.”
Kiều Thanh Quế: Ở Âu Mỹ, theo KTQ có mấy loại: 1. Trinh thám tiểu thuyết; 2. Lịch sử tiểu thuyết; 3. Võ hiệp tiểu thuyết; 4. Diễm tình tiểu thuyết; 5. Phiêu lưu tiểu thuyết; 6. Giáo dục tiểu thuyết; 7. Xã hội tiểu thuyết. Ở Việt Nam: Thế Lữ, Phạm Cao Củng: tt trinh thám; Phú Đức: tt võ hiệp; Nguyễn Triệu Luật, Phan Trần Chúc, Lan Khai: tt lịch sử; Hoàng Ngọc Phách, Nhất Linh: tt diễm tình; Vũ Trọng Phụng, Lê Văn Trương: tt xã hội.
Văn học đại chúng và xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết quốc ngữ trước 1930 ở Nam Bộ 1.1. Quan niệm về “văn học đại chúng”: 1.2. Xu hướng đại chúng hóa Khái niệm “đại chúng hóa” văn học (làm cho văn học trở nên có tính đại chúng, thuộc về đại chúng) mang một tiền giả định rằng tính đại chúng hay những yếu tố mang tinh thần đại chúng trong văn học trước đó là chưa có, hoặc rất mờ nhạt.
1.2. Xu hướng đại chúng hóa Đại chúng hóa, gắn với dân chủ hóa, thực chất là thoát bỏ tính chất cựu văn mang các đặc trưng thẩm mỹ phi dân chủ, ít thân thiện với giới “đại chúng”, “bình dân” (nhiều ước lệ, uyên bác, cao nhã; ít quan tâm đến con người nhỏ bé, cá nhân; hình thức văn tự xa cách khó phổ cập, gây trở ngại đối với việc tiếp nhận của giới bình dân…).
1.2. Xu hướng đại chúng hóa Khi chữ quốc ngữ bắt đầu được sử dụng rộng rãi, công cuộc đổ móng cho nền tân văn phải bắt đầu từ việc thoát bỏ khỏi những quan niệm thẩm mĩ cách biệt với giới bình dân, gia tăng tính dân chủ, đưa văn học áp sát đời sống thường nhật, làm cho sáng tác văn học có tính phổ cập. Việc tiếp thu các nguồn ảnh hưởng từ nước ngoài trong một bối cạnh như thế, cũng phải trên tinh thần vừa bản địa hóa vừa quốc ngữ hóa, đại chúng
1.2. Xu hướng đại chúng hóa Vai trò của giới sáng tác đối với xu hướng này – một khi họ thấy rằng cần thiết – là rất quan trọng. Thông qua tác phẩm của mình nhà tiểu thuyết thực hiện cuộc giao tiếp với người đọc và thúc đẩy xu hướng đại chúng hóa phát triển. Đó thực chất là thực hiện quá trình tìm kiếm, vẫy gọi công chúng đến với nền “tân văn” quốc ngữ trong những bước đi ban đầu. Loại hình tiểu thuyết (nhìn từ xu hướng đại chúng hóa)?
Nguyên tắc phân loại: 1. Tránh chồng lấn; 2. Bảo đảm tính khái quát; 3. Bảo đảm tính hệ thống; 4. Tính khu biệt loại hình rõ; 5. Nhất quán về góc nhìn, bình diện phân loại. Bảng phân loại tiểu thuyết Nam Bộ trước 1930: (1) Tiểu thuyết lịch sử; (2) Tiểu thuyết nghĩa hiệptrinh thám; (3) Tiểu thuyết đạo đứctâm lýxã hội. (2) gồm: tiểu thuyết nghĩa hiệp (Nguyễn Chánh Sắt), tiểu thuyết trinh thám (Thế Lữ, Phạm Cao Củng ở miền Bắc, sau 1930), tiểu thuyết nghĩa hiệptrinh thám (Biến Ngũ Nhy, Phú Đức).
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: Tiểu thuyết lịch sử có Việt Nam Lê Thái Tổ (1929); Tiểu thuyết nghĩa hiệp – trinh thám gồm: Trinh hiệp lưỡng mỹ (19161925), Nghĩa hiệp kỳ duyên (1920), Một đôi hiệp khách (1929); Tiểu thuyết đạo đức, tâm lý – xã hội gồm: Lòng người nham hiểm (19251926), Tài mạng tương đố (19251926), Tình đời ấm lạnh (?),...
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: Lớp công chúng cận hiện đại khu biệt với công chúng văn học Hán Nôm, văn học truyền khẩudiễn xướng, khu biệt với công chúng văn học quốc ngữ ở thời điểm trưởng thành của nó, sau 1930 ở miền Bắc (hiện đại). Đó là một thế hệ công chúng đọc tân văn (văn quốc ngữ la tinh). Họ đến với văn chương trước hết và chủ yếu trên những trang báo (“khán quan”).
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: Cộng đồng văn học kiểu “văn chương nhật trình”, “văn chương ký giả” ra đời, tính chất hàng hóa và quy luật thị trường sẽ tác động, chi phối, điều tiết tất cả “các bên” trong cộng đồng ấy. “Khán quan”, tức người đọc báo, xem truyện trở thành lực lượng chi phối đầy quyền uy lên sáng tác văn học, nhất là tiểu thuyết. Sự chi phối này – vừa vô hình (thông qua thái độ, dư luận) vừa hữu hình (hành vi móc tiền mua báo) – nhiều khi thật hiệu nghiệm và đầy tính quyết đoán.
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: Thời Nguyễn Chánh Sắt, nhà văn là người sản sinh tác phẩm, nhưng cũng là người bạn, thậm chí, người thầy hướng dẫn độc giả về cách đọc tác phẩm của anh ta – một sự hướng dẫn nhiều khi rất cụ thể, tỉ mỉ, bếp núc. Lịch sử đặt lên vai thế hệ ông một sứ mệnh “kép”: Vừa viết văn làm báo, vừa dẫn dụ, “khai minh”; vừa viết tiểu thuyết, vừa kiếm tìm, dẫn dắt, tập hợp độc giả cho tiểu thuyết.
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: Có hai phương thức tạo lập công chúng (độc giả) trong sáng táctiếp nhận văn học: tuyển mộ và tập hợp. Tuyển mộ là phương thức “chọn lọc tự nhiên” theo nguyên tắc: tác phẩm văn chương phải hay, phải mới, phải độc đáo, đặc sắc, tự khắc người đọc tinh hoa, tìm đến với nó.
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: Tập hợp là một phương thức chọn lọc phi “tự nhiên”, vì nó mang tinh thần và mục đích xã hội hóa rất rõ, tất nhiên phải tận dụng các nguyên tắc, thủ pháp, phát huy các lợi thế của công cụ tuyên truyền. Xu hướng đại chúng hóa tiểu thuyết không cho phép tuyển mộ mà đòi hỏi tập hợp, nghĩa là phải hướng ngòi bút trước hết đến số đông. Đó là một lựa chọn không thể khác.
Tiểu thuyết Nguyễn Chánh Sắt: 2. Những thiên truyện tập hợp, chinh phục người đọc bình dân 2.1. Thu hút bạn đọc bình dân bằng chuyện về các “chân nhân” nghĩa dũng, hành xử theo quan niệm đạo đức, công lý của nhân dân 2.2. Tác phẩm được xây dựng theo xu hướng đa gộp thẩm mĩ, tổng hợp thể tài, tập trung thể hiện cảm hứng anh hùng, ngợi ca nghĩa hiệp