Bài giảng Quy hoạch vùng lãnh thổ

Chia sẻ: Homnay 2 | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

312
lượt xem 73
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Những vấn đề cơ bản của quy hoạch vùng lãnh thổ, cơ sở khoa học của quy hoạch vùng lãnh thổ, vấn đề phân vùng lãnh thổ ở Việt Nam,... là những nội dung chính trong 4 chương của bài giảng "Quy hoạch vùng lãnh thổ". Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài giảng để nắm bắt đầy đủ nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Quy hoạch vùng lãnh thổ

Quy ho ¹c h vïng l∙nh thæ
Bµi më ®Çu 1. Lý do h×nh thµnh m«n häc  S ù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x∙ hé i  S ù t¸c ®é ng qua l¹i c ña c ¸c quy luËt tù nhiªn vµ kinh tÕ x∙ hé i  S ù ph¸t triÓn kh«ng ng õ ng vÒ nhu c Çu s ö dô ng ®Êt tro ng c ¸c ng µnh kinh tÕ  Yªuc Çu ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ x∙ hé i vµ m«i trê ng s inh th¸i
Bµi më ®Çu 2. Kh¸i niÖm m«n häc 2.1 Kh¸i niÖm v Ò v ïng l∙nh thæ Lµ m é t tæ ng hîp thÓ c ¸c y Õu tè tù nhiª n, kinh tÕ – x∙ hé i v íi nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh v Ò tÝnh c hÊt, q uy m «, tr×nh ®é trª n tõ ng p hÇn c ña b Ò m Æt tr¸i ®Êt.
Bµi më ®Çu 2. Kh¸i niÖm m«n häc 2.2 Kh¸i niÖm v Ò q uy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ Quy ho¹ch vïng l·nh thæ lµ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo mét vïng l·nh thæ nh»m x©y dùng m«t c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, g¾n liÒn víi c¬ cÊu ®Êt ®ai ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn, c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi, nguån lao ®éng, t¨ng cêng x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, gãp phÇn ph¸t triÓn KTXH vµ x©y dùng n«ng th«n míi vµ x· héi míi. Nãi c¸ch kh¸c, QHVLT lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®Þnh híng cña con ngêi t¸c ®éng vµo kh«ng gian KTXH, m«i trêng vµ céng ®ång theo nh÷ng môc ®Ých cña con ngêi. Nh vËy, QHVLT thuéc hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ KTXH, thÓ hiÖn viÖc tæ chøc KTXH cña ®Êt níc trªn tõng vïng l·nh thæ, lµm c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn KTXH trªn c¸c vïng l·nh thæ vµ ®Þnh híng cho viÖc x¸c ®Þnh c¬cÊu kinh tÕ, sö dông c¸c nguån tµi nguyªn, nguån lao ®«ng vµ c¸c c¬ së vËt chÊt cña mét x· héi ë c¬ së.
Bµi më ®Çu 3. Mô c tiªu c ña m«n häc 3.1 Mô c tiª u tæ ng q u¸t Quy ho¹ch vïng l·nh thæ nh»m x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p tæ chøc l·nh thæ vµ kinh tÕ, kü thuËt ®Ó gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, sö dông hîp lý vµ hiÖu qu¶ ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng, t¨ng cêng c¬ së h¹ tÇng, khai th¸c c¸c nguån lùc trong ®Þa ph¬ng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña x· héi, ®¸p øng víi yªu cÇu ®êi sèng cña mäi ng êi trong x· héi, gãp phÇn x©y dùng n«ng th«n míi vµ x· héi míi.
3. Mô c tiªu c ña m«n häc 3.2 Mô c tiª u c ô thÓ T¹o lËp c ©n b»ng tè i u tro ng c ¸c mè i quan hÖ c ña ®ê i s è ng , ng ¨n c hÆn s ù ph©n ho ¸ vÒ g iµu ng hÌo , §iÒu phè i c ¸c lo ¹i h×nh quy ho ¹c h vµ g i¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn tro ng s ö dô ng ®Êt, S ö dô ng tµi ng uyªn mé t c ¸c h hîp lý, tiÕt kiÖm vµ c ã hiÖu qu¶ g ¾n víi b¶o tån thiªn nhiªn vµ tÝnh ®a d¹ng s inh häc , T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi c ho s ù hîp t¸c g i÷a c ¸c vïng l∙nh thæ vµ c ¸c níc l∙ng g iÒng .
Bµi më ®Çu 4. Né i dô ng m«n häc Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬b¶n cña QHVLT Ch¬ng 2: C¬së khoa häc cña QHVLT Ch¬ng 3: Néi dung QHVLT Ch¬ng 4: VÊn ®Ò QHVLT ë ViÖt nam
Bµi më ®Çu 5. Vai trß c ña quy ho ¹c h vïng l∙nh thæ QHVLT lµ mé t tro ng nh÷ng c ¨n c ø quan träng ®Ó thiÕt lËp c ¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ ng µnh tro ng tõ ng vïng l∙nh thæ , QHVLT lµ mé t tro ng nh÷ng c ¬ s ë quan träng ®Ó QHS D ®Êt c Êp tØnh, huyÖn vµ c Êp c ¬ s ë , QHVLT tham g ia vµo hÖ thè ng qu¶n lý ®Êt ®ai nh»m:  §Þnh híng SD§ theo mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý trong vïng l·nh thæ,  Bè trÝ c¬ cÊu SD§ phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong vïng l·nh thæ,  X©y dùng mét hÖ thèng biÖn ph¸p b¶o vÒ m«i trêng vµ ®Êt ®ai
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c ¬ b¶n c ña QHVLT 1. Kh«ng g ian s è ng vµ c o n ng ê i 1.1 Kh¸i niÖm v Ò kh«ng g ian s è ng Kh«ng gian sèng trong lÜnh vùc tæ chøc vµ quy ho¹ch kh«ng gian lµ kh«ng gian sinh sèng ®îc con ngêi sö dông hîc cã thÓ sö dông, mang dÊu Ên cña con ngêi vµ dÊu Ên cña thêi gian vµ lu«n chÞu sù thay ®æi. C¸c thµnh phÇn cña nã bao gåm ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ nh÷ng tiÒm n¨ng kh¸c nhau ®îc bè trÝ kh«ng ®ång ®Òu trªn c¸c ®Þa bµn sinh ho¹t. C¸c mÆt biÓu hiÖn cña kh«ng gia sèng bao gåm:
Kh«ng g ian tù nhiªn: Lµ nÒn t¶ng cña chu tr×nh trao ®æi chÊt tù nhiªn vµ c¸c mèi quan hÖ t¬ng hç gi÷a c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn Kh«ng g ian nh©n v¨n: - ChÞu ¶nh hëng cña con ngêi, mang néi dung kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ kü thuËt, - BiÓu hiÖn qua mèi quan hÖ vµ cÊu tróc cña c¸c vïng d©n c, kinh tÕ, c«ng nghiÖp, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, - §îc quyÕt ®Þnh bëi mËt ®é d©n sè, ng«n ng÷, t«n gi¸o, tËp qu¸n, tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ KHKT vµ ®Çu ãc kinh doanh.
Nh vËy, Kh«ng gian sèng ®îc coi nh lµ mét hÖ thèng tæ chøc vµ hoµn c¶nh hiÖn h÷u: - DiÔn ra trong c¸c mèi quan hÖ chång chÐo cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ x· héi; mçi bé phËn, ` - Mçi bé phËn cña hÖ thèng ®Òu lÖ thuéc nhau vÒ mÆt chøc n¨ng, - T¹o thµnh mét m¹ng líi víi nhiÒu ®iÓm nót bao trïm lªn kh¾p l·nh thæ. Trong ®ã cã nh÷ng ®iÓm nót trë thµnh “®Þa ®iÓm trung t©m” mang chøc n¨ng ®iÒu tiÕt sù ph©n bè cña kh«ng gian. S inh quyÓn vµ quÇn x∙: lµ mét mÆt biÓu hiÖn kh¸c cña kh«ng gian sèng.
1.2 Mè i q uan hÖ t¬ng hç g i÷a c o n ng ê i v µ kh«ng g ian Con ngêi lµ lùc lîng v« ®Þch cã kh¶ n¨ng c¶i biÕn thiªn nhiªn víi nh÷ng hÖ qu¶ tÝch cùc vµ tiªu cùc, Con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc hËu qu¶ cña hµnh ®éng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, ph¸t huy phóc lîi vµ söa ®æi sai lÇm, Sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ mÆt KTXH vµ v¨n ho¸ lu«n thóc ®Èy con ngêi t×m tßi híng sö dông thiªn nhiªn míi, tæ chøc l¹i m«i trêng sèng, ®iÒu hoµ l¹i hµnh ®éng, t×m ra nh÷ng chuÈn mùc sö dông kh«ng gian mét c¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. Con ngêi lu«n v¬n lªn t×m tßi mét triÕt lý, mét ®¹o ®øc sèng v× phóc lîi chung, v× an ninh vµ kh«ng tôt hËu trong céng ®ång thÕ giíi.
1.3 M©u thuÉn g i÷a c ¸c v ïng l∙nh thæ v µ nhiÖm v ô c ña tæ c hø c kh«ng g ian tro ng c ¸c v ïng l∙nh thæ Vïng n«ng th«n - C¶nh quan tù nhiªn, tho¸ng ®¶ng - MËt ®é d©n c thÊp - Lùc lîng s¶n xuÊt tËp trung chñ yÕu vµo khèi kinh tÕ ®Ö nhÊt (N«ng l©m nghiÖp, khai kho¸ng vµ thuû lîi), - Tû träng tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) thÊp, - KÕt cÊu h¹ tÇng thÊp kÐm, - Søc mua vµ n¨ng lùc tµi chÝnh ®ãng nép thuÕ yÕu - C¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng kh«ng t¬ng xøng víi sè lîng d©n c, - Thµnh phÇn thanh niªn n¨ng ®éng, cã tr×nh ®é cao thêng cã xu thÕ di c vÒ c¸c vïng ®« thÞ
Vïng ®« thÞ C¶nh quan ®a phÇn lµ nh©n t¹o, MËt ®é d©n c cao Lùc lîng s¶n xuÊt tËp trung chñ yÕu vµo khèi kinh tÕ ®Ö nhÞ vµ ®Ö tam (C«ng nghiÖp hay C«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô). Søc m¹nh kinh tÕ vît xa møc trung b×nh toµn quèc, Tû träng tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cao, Thu nhËp tÝnh theo ®Çu ngêi cao, Søc mua vµ n¨ng lùc tµi chÝnh ®ãng nép thuÕ m¹nh, KÕt cÊu h¹ tÇng ph¸t triÓn, C¸c c«ng tr×nh c«ng céng dµy, Cã søc thu hót d©n c tõ níi kh¸c ®Õn.
HÖ qu¶ • Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, sù chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ngµy cµng t¨ng lªn, ®Æc biÖt lµ vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ sù di chuyÓn lao ®éng tõ s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp sang s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. • NhiÒu vïng n«ng th«n ®· kÐm ph¸t triÓn l¹i ngµy cµng tôt hËu trªn tÊt c¶ mäi ph¬ng diÖn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n ho¸. • V× vËy, ®Ó híng tíi mét x· héi c«ng b»ng vµ ph¸t triÓn c©n ®èi trong c¸c vïng l·nh thæ v× sù hµi hoµ gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn, cÇn ph¶i thiÕt lËp mét trËt tù chung trªn toµn quèc th«ng qua viÖc tæ chøc c¸c vïng l·nh thæ vµ tiÕn hµnh tæ chøc kh«ng gian hîp lý nh»m: • Xo¸ bæ sù chªnh lÖch vÒ cÊu tróc vïng, • Xo¸ bá ranh giíi gi÷a c¸c vïng cã cÊu trøc ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ c¸c vïng tôt hËu • HiÖn ®¹i ho¸ tÊt c¶ c¸c cÊu tróc thuéc thêi ®¹i n«ng nghiÖp b»ng kü thuËt tiÕn tiÕn (C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ mét vÝ dô).
2. C¨n c ø , nhiÖm vô vµ ng uyªn t¾c c ¬ b¶n c ña quy ho ¹c h vïng l∙nh thæ 2.1 C¨n c ø Nhu cÇu hµng ho¸ vµ møc ®é s¶n xuÊt hµng hoµ trong ®êi sèng x· héi §Êt ®ai vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn Lao ®éng vµ tæ chøc lao ®éng C¬së vËt chÊt kü thuËt vµ vèn ®Çu t Ph©n phèi sö dông hµng ho¸ trong ®êi sèng x· héi Híng dÉn vµ hç trî cña Nhµ níc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi C©n b»ng sinh th¸i vµ b¶o vÖ m«i trêng. 2.2 NhiÖm v ô X©y dùng c¬cÊu kinh tÕ ®óng ®¾n ®Ó chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn tæng hîp Bè trÝ c¬cÊu ®Êt ®ai ®¸p øng víi c¬cÊu kinh tÕ X©y dùng c¬ së h¹ tÇng (thuû lîi, giao th«ng, c¬ khÝ, n¨ng lîng vµ dÞch vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng), Tæ chøc lao ®éng vµ x©y dùng sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh phï hîp víi lîi Ých x· héi, X©y dùng c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng.
2.3 Ng uy ª n t¾c c ña q uy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ X©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu x· héi vµ c¬ chÕ thÞ trêng sã sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, Khai th¸c sö dông c¸c nguån tµi nguyªn ®Êt, rõng vµ lao ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh»m t¹o ra c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, Trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt yªu cÇu n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸, vËt chÊt vµ tinh thÇn cña mäi ngêi, T¨ng cêng x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, X©y dùng hÖ thèng c¸c ®iÓm d©n c, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn ®ång bé vÒ s¶n xuÊt, v¨n ho¸ vµ ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n trong vïng, ¸p dông c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l·nh thæ vµ kinh tÕ kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt x· héi, Gi¶i quyÕt hîp lý mèi quan hÖ gi÷a khai th¸c sö dông c¸c nguån tµi nguyªn víi viÖc b¶o vÖ m«i trêng sèng.
3. Quan ®iÓm c ¬ b¶n tro ng quy ho ¹c h vïng l∙nh thæ Ph¸t triÓn ®a ngµnh vµ sö dông ®a môc ®Ých Sö dông tèi ®a c¸c nguån lùc §a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ ngµnh nghÒ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng B¶o vÖ m«i trêng vµ x· héi
4. Mè i liªn hÖ g i÷a Quy ho ¹c h vïng l∙nh thæ víi c ¸c yÕu tè tù nhiªn, kinh tÕ, x∙ hé i 4.1 Mè i liª n hÖ g i÷a Quy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ v íi m ô c tiªu p h¸t triÓn kinh tÕ c ña ®Êt níc , 4.2 Mè i liª n hÖ g i÷a Quy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ v íi c ¸c ®iÒu kiÖn tù nhiª n, s ö d ô ng v µ b ¶o v Ö tµi ng uy ª n v µ m «i trê ng 4.3 Mè i liª n hÖ g i÷a Quy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ v íi s ù p h©n b è d ©n c v µ tæ c hø c s ö d ô ng lao ®é ng 4.4 Mè i liª n hÖ g i÷a Quy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ v íi s ù p h¸t triÓn v µ p h©n b è c ¬ s ë h¹ tÇng 4.5 Mè i liª n hÖ g i÷a Quy ho ¹c h v ïng l∙nh thæ v íi q u¶n lý Nhµ níc v Ò l∙nh thæ .
5. C¸c h×nh th¸i QHVLT ®∙ tiÕn hµnh trªn thÕ g iíi vµ ë ViÖt nam 5.1 Quy ho¹ch huyÖn n«ng nghiÖp ë Liªn x«: Trªn c¬ së nghiªn cøu tæng hîp tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ x· héi tiÕn hµnh ph©n bæ vµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt theo vïng l·nh thæ. C¸c néi dung c¬ b¶n bao gåm: 1) LËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn t¬ng lai cña nÒn kinh tÕ quèc d©n trong vïng hµnh chÝnh n«ng nghiÖp. 2) LËp kÕ ho¹ch sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn 3) Tæ chøc l·nh thæ víi viÖc lËp c¸c s¬®å quy ho¹ch vïng. 4) Ph©n bæ c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. 5) X¸c ®Þnh c©n ®èi lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n 6) LËp kÕ ho¹ch ph©n bæ nh©n khÈu. 7) Ph©n bæ ®êng x¸ trong vïng n«ng th«n. 8) Ph©n bæ c¬ së cung cÊp n¨ng lîng, ®êng d©y liªn l¹c, cung cÊp níc vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng céng kh¸c. 9) Ph©n bæ c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸c vËt liÖu x©y dùng. 10) Ph©n bæ c¬së söa ch÷a 11) Ph©n bæ c¸c c¬së th¬ng nghiÖp ph©n phèi 12) Ph©n bæ c¸c c©u l¹c bé, r¹p h¸t, trêng trung häc chuyªn nghiÖp, c¸c c¬ së sinh ho¹t v¨n ho¸ liªn x·. 13) LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p ®Ò ra trong s¬®å quy ho¹ch vïng trong thêi gian chuyÓn tiÕp.