Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 9: Giai cấp, dân tộc, nhân loại trong thời đại ngày nay và vận dụng vào xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Chia sẻ: Lăng Mộng Như | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 9: Giai cấp, dân tộc, nhân loại trong thời đại ngày nay và vận dụng vào xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Chương này cung cấp cho học viên những nội dung về: giai cấp và đấu tranh giai cấp; quan hệ giai cấp với dân tộc và nhân loại trong thời đại ngày nay;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 9: Giai cấp, dân tộc, nhân loại trong thời đại ngày nay và vận dụng vào xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

a) QĐ của các nhà tư tưởng trước Mác về GC & ĐTGC Thời cổ đại:  Khổng tử: XH = Quân tử + Tiểu nhân; Chủ trương bảo vệ lợi ích cho tầng lớp quý tộc.  Lão tử: Chủ trương bảo vệ lợi ích cho tầng lớp nông nô.  Mặc tử: XH = Sĩ + Nông + Công + Thương; Đòi bình đẳng cho các tầng lớp.  Upanisát: XH = Tăng lữ + Vương công… + Bình dân + Nô lệ.  Platông: XH = Triết gia + Chiến binh + Bình dân; Bất bình đẳng tài sản  xung đột XH.  Aríxtốt: XH = Cầm quyền thống trị + Bị trị & nô lệ.  Nhận xét: Các quan niệm về GC & ĐTGC thời này rất đơn giản, chất phác.
Thời Phục hưng và cận đại  T.Morơ, T.Campanenla, G.G.Rútxô…: GC khác nhau có quyền lực & địa vị khác nhau ĐTGC, bất công trong XH có nguyên nhân trong sự phát triển kinh tế, trong hình thức sở hữu.  X.Ximông: Quyền sở hữu là tiêu chuẩn phân biệt XH, là cơ sở của thượng tầng kiến trúc của XH; XH = Nhà kh. học + Chủ sở hữu + Người không có sở hữu ĐTGC là sản phẩm của XH áp bức, nhằm xác lập trật tự XH phù hợp với lợi ích GC, là ĐT giữa tư sản & quý tộc; giữa hữu sản & vô sản.  Ph.Ghiđô, Ô.Chiêry, Ph.Minhê: XH có nhiều GC. Thay đổi quan hệ tài sản  Thay đổi quan hệ GC & chế độ chính trị. GC hình thành dựa vào con đường vũ lực, nô dịch. ĐTGC tạo nên nội dung chủ yếu của lịch sử.  Nhận xét: “Thuyết ĐTGC không phải do Mác, mà do giai cấp tư sản trước Mác sáng tạo ra”.
b) Quan điểm tư sản hiện nay về GC & ĐTGC  Phủ nhận hòan toàn lý luận GC & ĐTGC; vì:  GC không là hiện tượng phổ biến, ĐTGC không là quy luật chung của mọi XH → Lý luận GC là sai lầm.  Quan hệ sở hữu đã thay đổi → không còn GC vô sản → ĐTGC là vô nghĩa.  “Bác bỏ” cơ sở kinh tế của GC đi tìm cơ sở sinh học, hay tâm lý của GC  Trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế xuất hiện 2 quan điểm sai lầm về ĐTGC:  Quan điểm hữu khuynh coi thường, buông lỏng, xem nhẹ vấn đề GC & ĐTGC  Quan điểm tả khuynh đề cao quá mức tầm quan trọng của vấn đề GC & ĐTGC  Nhận xét: Vấn đề GC & ĐTGC rất phức tạp, các nhà tư tưởng tư sản luôn xuyên tạc hay che đậy nó.
 “Còn về phần tôi thì tôi không có công lao là đã phát hiện ra sự tồn tại của các GC trong XH hiện đại, cũng không phải có công lao là đã phát hiện ra cuộc đấu tranh giữa các GC với nhau. Các nhà sử học tư sản trước tôi rất lâu đã trình bày sự phát triển lịch sử của cuộc ĐTGC đó, còn các nhà kinh tế học tư sản thì đã trình bày sự giải phẩu kinh tế của các GC. Cái mới mà tôi đã làm là chứng minh rằng: 1) Sự tồn tại của các GC chỉ gắn với những giai đọan phát triển lịch sử nhất định của sản xuất, 2) ĐTGC tất yếu sẽ dẫn đến chuyên chính vô sản, 3) Bản thân nền chuyên chính này chỉ là bước quá độ tiến tới thủ tiêu mọi GC và tiến tới XH không có GC”. (C.Mác, Thư gửi Iôxíp Vâyđơmaiơ ngày 5-3-1852).
a) Giai caáp  Quan nieäm  “Ngöôøi ta goïi laø GC, nhöõng taäp ñoaøn ngöôøi to lôùn khaùc nhau veà ñòa vò cuûa hoï trong moät heä thoáng SXXH nhaát ñònh trong lòch söû, khaùc nhau veà quan heä cuûa hoï (thöôøng thöôøng caùc quan heä naøy ñöôïc phaùp luaät quy ñònh vaø thöøa nhaän) ñoái vôùi caùc TLSX, veà vai troø cuûa hoï trong toå chöùc LÑXH, vaø nhö vaäy laø khaùc nhau veà caùch thöùc höôûng thuï vaø veà phaàn cuûa caûi ít hoaëc nhieàu maø hoï ñöôïc höôûng. GC laø nhöõng taäp ñoaøn ngöôøi, maø taäp ñoaøn naøy coù theå chieám ñoaït lao ñoäng cuûa taäp ñoaøn khaùc, do choã caùc taäp ñoaøn ñoù coù ñòa vò khaùc nhau trong moät cheá ñoä KT - XH nhaát ñònh”. (V.I.Lênin).
 GC gắn liền với một hệ thống SX nhất định và có địa vị khác nhau trong hệ thống SX đó. Địa vị này do các QHSX quyết định. Vì vậy, GC khác nhau có:  QH khác nhau đối với việc sở hữu TLSX;  Vai trò khác nhau trong tổ chức, quản lý lao động XH;  Phương thức & quy mô thu nhập của cải XH khác nhau.  Địa vị khác nhau của GC là cơ sở của QH bóc lột GC; thực chất QH GC trong XH đối kháng là QH bóc lột. Nguồn gốc:  LLSX  Phaân coâng LĐ  Naêng suaát LĐ  Saûn phaåm thaëng dö töông ñoái  Cheá ñộ tö hữu  GC. Kết cấu:  GC đối kháng và các giai tầng trung gian;  GC cơ bản và GC không cơ bản; Sự xung đột của các GC cơ bản sẽ dẫn đến ÑTGC.
b)Ñaáu tranh giai caáp  Quan nieäm “ÑTGC laø ÑT cuûa moät boä phaän nhaân daân naøy choáng moät boä phaän khaùc, cuoäc ÑT cuûa quaàn chuùng bò töôùc caùc quyeàn, bò aùp böùc vaø lao ñoäng, choáng boïn ñaëc quyeàn ñaëc lôïi, boïn aùp böùc vaø aên baùm, cuoäc ÑT cuûa nhöõng ngöôøi coâng nhaân laøm thueâ hay nhöõng ngöôøi voâ saûn choáng nhöõng ngöôøi höõu saûn hay GC tö saûn”.  Nguyeân nhaân & nguoàn goác Nguyeân nhaân: Söï xung ñoät veà lôïi ích (KT) giöõa caùc GC. Nguoàn goác: Maâu thuaãn giöõa LLSX môùi & QHSX cuõ (PTSX)  Caùc hình thöùc cô baûn ÑT kinh teá ÑT chính trò ÑT tö töôûng
 Vai troø cuûa ÑTGC trong XH coù GC ñoái khaùng - “Lòch söû XH loaøi ngöôøi töø khi coù GC ñeán nay laø lòch söû ÑTGC”. ÑTGC laø ñoäng löïc phaùt trieån chuû yeáu cuûa XH coù GC.  Lónh vöïc Kinh teá Thôøi bình: LLSX Thôøi chieán (CMXH xaûy ra): QHSX  LLSX  Lónh vöïc Chính trò Thôøi bình: Ñôøi soáng CT Thôøi chieán (CMXH xaûy ra): KTTT  CSHT  Lónh vöïc Tö töôûng Thôøi bình: Ñôøi soáng TT - VH Thôøi chieán (CMXH xaûy ra): HTT  Toàn taïi XH  ĐTGC  Chuyên chính VS – công cụ xoá bỏ chế độ tư hữu và GC, xây dựng CNCS. (Điều kiện tiên quyết là phải tạo ra được LLSX phát triển rất cao cùng với sự trưởng thành vượt bậc của con người tạo ra một năng suất lao động XH rất cao).
“Tö töôûng chuû ñaïo cuûa ‘Tuyeân ngoân’ laø: trong moïi thôøi ñaïi LS, saûn xuaát KT & cô caáu XH - cô caáu naøy taát yeáu phaûi do saûn xuaùt KT maø ra,- caû hai caùi ñoù caáu thaønh cô sôû cuûa LS ch.trò & LS tö töôûng cuûa thôøi ñaïi aáy; do ñoù (töø khi cheá ñoä coâng höõu ruoäng ñaát nguyeân thuûy tan raõ) toaøn boä LS laø LS ñaáu tranh GC”… “nhöng cuoäc ñaáu tranh aáy hieän nay ñaõ ñeán moät giai ñoaïn maø GC bò boùc loät & bò aùp böùc (töùc laø GC VS) khoâng coøn coù theå töï giaûi phoùng ra khoûi tay GC boùc loät & aùp böùc mình (töùc laø GC TS) ñöôïc nöõa, neáu khoâng ñoàng thôøi & vónh vieãn giaûi phoùng toaøn theå XH khoûi aùch boùc loät, aùch aùp böùc vaø khoûi cuoäc ñaáu tranh GC”. (Maùc & Aêngghen)
c)Ñaáu tranh cuûa GC voâ saûn trong ñieàu kieän môùi hieän nay Ñieàu kieän môùi  Lieân Xoâ vaø Ñoâng Aâu suïp ñoå  LL caùch maïng baát lôïi chia reõ, maát ñoaøn keát, suy yeáu, LL phaûn caùch maïng coù lôïi tuyeân truyeàn xuyeân taïc lyù luaän GC & ÑTGC  CNTB coù nhöõng ñieàu chænh, thay ñoåi ñeå thích nghi tieáp tuïc phaùt trieån; maâu thuaãn GC (TS-VS) taïm thôøi ñöôïc xoa dòu.  Cuoäc CM KH-CN dieãn ra maïnh meõ  LLSX phaùt trieån maïnh meõ  neàn KT tri thöùc & XH thoâng tin ra ñôøi  Söï phaân hoùa giai - taàng trong XH  MT giöõa LLSX & QHSX TBCN gay gaét, phöùc taïp, khoù nhaän bieát  Nhöõng keát luaän voäi vaøng: khoâng coøn GCVS, ÑTGC loãi thôøi,…  Thöïc teá cho thaáy, xung ñoät giöõa tö baûn lao ñoäng, phaân cöïc giaøu ngheøo, phaân hoùa thu nhaäp, xung ñoät daân toäc, khu vöïc, coäng ñoàng… ñaõ taïo neân söï baát oån trong XH
Noäi dung môùi  ÑT giöõa lao ñoäng &ø tö baûn (ôû caùc nöôùc TBCN phaùt trieån);  ÑT cuûa nhaân daân lao ñoäng (caùc nöôùc ñang phaùt trieån & caùc nöôùc XHCN) choáng chuû nghóa ñeá quoác & caùc theá löïc phaûn ñoäng quoác teá, vì ñoäc laäp daân toäc & CNXH, & vì lôïi ích chaân chính cuûa mình;  Troïng taâm cuûa cuoäc ÑT cuûa GCVS teân toaøn theá giôùi laø ÑT vì ñoäc laäp daân toäc & CNXH choáng caùc theá löïc phaûn ñoäng, ñeá quoác chuû nghóa ñang raùo rieát thöïc hieän “dieãn bieán hoøa bình” (laät ñoå cheá ñoä XHCN maø khoâng caàn chieán tranh). Hình thöùc môùi  Vaãn toàn taïi 3 HT cô baûn (ÑTKT, ÑTCT & ÑTTT) nhöng vaän duïng uyeån chuyeån, loàng gheùp vaøo caùc hình thöùc ñaáu tranh khaùc. Khoâng ñöôïc cöôøng ñieäu hoùa daãn ñeán cuïc boä, khoâng ñoaøn keát ñöôïc caùc LL hoøa bình, daân chuû, tieán boä; ñoàng thôøi cuõng khoâng ñöôïc chuû quan, thoûa hieäp, maát caûnh giaùc laøm cho LL caùch maïng rôi vaøo theá bò ñoäng, phaân lieät.
a) Ñaëc ñieåm GC & QH GC ôû VN hieän nay  Ñieàu kieän môùi  Nöôùc ta quaù ñoä leân CNXH töø moät neàn KT keùm phaùt trieån, SX nhoû, thuû coâng phaân taùn laø chuû yeáu, boû qua cheá ñoä TBCN, môùi xaây döïng (chöa hoaøn thieän) nhaø nöôùc cuûa daân, do daân, vì daân,… ñeå ñaït muïc tieâu “daân giaøu, nöôùc maïnh, XH coâng baèng, daân chuû, vaên minh” phaûi phaùt trieån neàn KT haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn, tieán haønh CNH & HÑH ñaát nöôùc, hoäi nhaäp KT theá giôùi (neàn KT TBCN), phaûi xaây döïng & baûo veä toå quoác XHCN,…  Nhöõng bieán ñoåi to lôùn veà KT–XH trong nhöõng naêm qua  cô caáu, vò trí, moái QH giöõa caùc giai-taàng ôû XH ta thay ñoåi.  Lôïi ích cô baûn, laâu daøi cuûa caùc GC thoáng nhaát vôùi lôïi ích daân toäc.  Cuoäc ÑTGC (ÑT giöõa 2 con ñöôøng) gaén vôùi ÑT baûo veä ñoäc laäp daân toäc, choáng ngheøo naøn, laïc haäu, keùm phaùt trieån.
 Neân KT nhieàu TP  keát caáu GC ña daïng (coù caû taàng lôùp TS)  maâu thuaãn giöõa taàng lôùp laøm thueâ vôùi taàng lôùp TS; maâu thuaãn giöõa xu höôùng phaùt trieån töï giaùc leân CNXH vaø xu höôùng töï phaùt leân CNTB (MT giöõa GC VS + nhaân daân LÑ vôùi taàng lôùp TS). Do taàng lôùp TS khoâng thoáng trò chính trò & KT neân MT naøy chæ laø MT trong noäi boä nhaân daân.  KT tö baûn tö nhaân laø boä phaän khoâng theå thieáu trong neàn KT nhieàu TP; Taàng lôùp TS coù vai troø tích cöïc phaùt trieån KT, thöïc hieän CNH & HÑH ñaát nöôùc; Lôïi ích hôïp phaùp cuûa taàng lôùp TS thoáng nhaát vôùi lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng daân toäc (GC coâng nhaân & nhaân daân LÑ)  QH giöõa GC coâng nhaân & nhaân daân LÑ vôùi taàng lôùp TS laø QH vöøa hôïp taùc (thöïc hieän muïc ñích chung cuûa caû daân toäc) vöøa ñaáu tranh (choáng khuynh höôùng tieâu cöïc, baûo thuû, laïc haäu).  Khoâng mô hoà, buoâng loûng vaán ñeà GC & ÑTGC, nhöng cuõng khoâng cöôøng ñieäu noù.
 Noäi dung môùi  ÑT nhaèm thöïc hieän muïc tieâu “daân giaøu, nöôùc maïnh, XH coâng baèng, daân chuû, vaên minh”; phaùt trieån neàn KT thò tröôøng ñònh höôùng XHCN, thöïc hieän thaéng lôïi söï nghieäp CNH & HÑH ñaát nöôùc, baûo veä caùc nhaân toá XHCN, choáng laïi caùc yeáu toá töï phaùt TBCN; xaây döïng CNXH ñi ñoâi vôùi baûo veä toå quoác XHCN, baûo veä chính quyeàn nhaân daân & phaùp cheá XHCN, ÑT choáng aâm möu “dieãn bieán hoøa bình” cuûa caùc theá löïc thuø ñòch; gìn giöõ & phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa daân toäc, tieáp thu tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïi….  Hình thöùc môùi  Söû duïng nhieàu hình thöùc ÑT khaùc nhau vöøa meàm deûo vöøa kieân quyeát (bao goàm caû giaùo duïc, tuyeân truyeàn, vaän ñoäng; caû haønh chính, traán aùp baïo löïc).  Phaûi taäp hôïp ñöôïc ñoâng ñaûo quaàn chuùng nhaân daân LÑ vaø caùc löïc löôïng XH tieán boä uûng hoä ñoäc laäp daân toäc & CNXH trong maët traän daân toäc thoáng nhaát, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñeå tieán haønh ñaáu tranh.
a) Khái niệm dân tộc & sự hình thành dân tộc  Khái niệm “Dân tộc”  Dân tộc – tộc người - chỉ các cộng đồng người nói chung trong lịch sử (bộ lạc, bộ tộc,…)  Dân tộc – quốc gia dân tộc - là hình thức cộng đồng người ổn định, bền vững, được hình thành trong lịch sử lâu dài, trên cơ sở cộng đồng về ngôn ngữ, về lãnh thổ, về kinh tế, về văn hóa & tâm lý, tính cách (phân biệt với bộ lạc, bộ tộc, chủng tộc).  Cộng đồng về ngôn ngữ,  Cộng đồng về lãnh thổ,  Cộng đồng về kinh tế,  Cộng đồng về văn hóa & tâm lý, tính cách.
 Các thành viên trong cộng đồng DT có chung những lợi ích chính đáng khách quan, gắn liền với LS hình thành & tồn tại của DT, nhưng không xâm phạm đến lợi ích của các DT khác (lợi ích DT): Quyền tồn tại & những điều kiện để tồn tại như một DT hiện đại; chủ quyền quốc gia, độc lập DT, độc lập về kinh tế, gìn giữa & phát triển ngôn ngữ, văn hóa, bản sắc của DT,… Sự hình thành DT  Sự hình thành các DT ở các nước Tây Âu thường gắn liền với sự hình thành & phát triển của PTSX TBCN.  “Keát quaû taát nhieân cuûa nhöõng thay ñoåi aáy (môû roäng SX, xoùa boû tình traïng phaân taùn veà TLSX, veà taøi saûn vaø veà daân cö) laø söï taäp trung veà chính trò. Nhöõng ñòa phöông ñoäc laäp, lieân keát vôùi nhau haàu nhö chæ bôûi caùc quan heä lieân minh vaø coù nhöõng lôïi ích, luaät leä, chính phuû, thueá quan khaùc nhau, thì ñaõ ñöôïc taäp hôïp laïi thaønh moät DT thoáng nhaát, coù moät chính phuû thoáng nhaát, moät lôïi ích DT thoáng nhaát mang tính GC vaø moät haøng raøo thueá quan thoáng nhaát” [Maùc-Aêngghen]  Sự hình thành các DT ở các nước ph.Đông thường gắn liền với quá trình đấu tranh cải tạo tự nhiên & bảo vệ sự tồn tại của DT mình.
b) Quan hệ giữa giai cấp & dân tộc trong lịch sử QH GC-DT là QH nổi bậc trong XH và là QH về lợi ích DT gồm nhiều GC; Lợi ích DT & lợi ích GC không hòan tòan thống nhất với nhau; về cơ bản: Lợi ích của GC thống trị CM phù hợp với lợi ích của DT. Lợi ích của GC thống trị PĐ xung đột với lợi ích của DT. GC tác động đến DT Mọi vấn đề DT đều được giải quyết theo quan điểm GC. GC cơ bản, thống trị quyết định tính chất, xu hướng, ph.triển của DT & quan hệ giữa các DT. GC thống trị phản động thường lôi kéo cả DT vào thực hiện mục tiêu GC của mình (đưa đến tình trạng DT này đi áp bức DT khác). Áp bức GC là nguyên nhân sâu xa của áp bức DT;