Bi n thách th c thành c h i (20-07-2006) ế ơ
Doanh nghi p Vi t Nam ngày nay đã tr ng thành h n nhi u so v i th i đi m khi ưở ơ
n c ta b t đ u đàm phán gia nh p WTO h n 10 năm tr c. Có doanh nghi p đã xu tướ ơ ướ
kh u c trăm tri u USD/năm. Các chuyên gia kinh t tin t ng r ng doanh nghi p ế ưở
trong n c s thích nghi r t nhanh v i thách th c m i và bi n nó thành c h i m i đướ ế ơ
phát tri n.
Gia nh p WTO s t o đi u ki n đ Vi t Nam c i cách chính sách, th ch lu t pháp ế
vì ph i cam k t xây d ng h th ng chính sách minh b ch h n, n đ nh và d d đoán; ế ơ
t o đi u ki n thu n l i trong gi i quy t tranh ch p th ng m i qu c t , nh m b o ế ươ ế
v quy n l i c a doanh nghi p Vi t Nam; Bên c nh đó, t o đi u ki n đ Vi t Nam
không b đ i x nh m t n n kinh t phi th tr ng nh hi n nay… Đ c bi t, hàng ư ế ườ ư
hoá và d ch v c a Vi t cũng s đ c đ i x bình đ ng h n trên th tr ng qu c t , ượ ơ ườ ế
qua đó m r ng th tr ng, tăng xu t kh u. Th tr ng B Th ng m i – Ông L ng ườ ưở ươ ươ
Văn T nói: Hi n nay xu t kh u c a Vi t tăng t ng đ i nhanh, năm ngoái chúng ta ươ
đ t kim ng ch 32,5 t nh ng so v i các n c trong khu v c còn r t nh . Theo tôi xu t ư ướ
kh u m i năm ít nh t ph i đ t 100 t USD tr lên, thì n n kinh t c a Vi t m i phát ế
tri n đ c. Hi n nay hàng hoá và d ch v c a Vi t Nam còn b phân bi t đ i x ượ
nhi u, ví d sang châu Âu chúng ta không đ c h ng u đãi thu quan đ i v i hàng ượ ưở ư ế
nông s n nên không th bán g o đ c sang châu Âu… Vì v y, gia nh p WTO chúng ta ượ
m i g b đ c nh ng rào c n và s phân bi t đ i x . ượ
M t khác, chúng ta cũng ph i đ i m t v i nh ng khó khăn nh : ph i s a đ i và xây ư
d ng c ch chính sách cho phù h p v i quy đ nh WTO; ngu n thu ngân sách tr c ơ ế ướ
m t s b suy gi m do c t gi m thu nh p kh u; v n đ an sinh xã h i s ph c t p ế
do ph i c t gi m lao đ ng trong nhi u ngành ngh , do doanh nghi p làm ăn không
hi u qu ph i phá s n, do kho ng cách giàu nghèo gia tăng…
Theo đánh giá c a t ch c Oxfam, đã có đ n 40 qu c gia b nghèo h n sau khi gia nh p ế ơ
WTO. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh t cho r ng, Vi t có nhi u l i th có th c nhế ế
tranh đ c v i các n c trong WTO, đ c bi t là đ i v i m t hàng d t may. Ông Jamesượ ướ
Ridles – Chuyên gia kinh t M d đoán r ng: Trong năm 2005 v a qua l ng hàngế ượ
xu t kh u c a Vi t sang Hoa Kỳ chi m ¼ l ng hàng xu t kh u c a Vi t đ n các ế ượ ế
n c trên th gi i, m t hàng xu t kh u ch l c c a th tr ng Hoa Kỳ là hàng mayướ ế ườ
m c. Tôi cho r ng Vi t có th đ c coi là n c có l i th c nh tranh m nh nh t đ i ượ ướ ế
v i m t hàng d t may khi xu t kh u ra th tr ng qu c t . Khi Vi t Nam gia nh p ườ ế
WTO r i thì Vi t Nam s t n d ng đ c l i th c a ngành d t may và tôi d đoán ượ ế
r ng năm 2007 t c đ tăng tr ng c a ngành d t may Vi t Nam s r t cao. ưở
Còn ông David Bruno – Giám đ c ch ng trình h tr phát tri n kinh t Hoa Kỳ thì ươ ế
nh n m nh r ng, khi gia nh p WTO, đi u quan tr ng là Vi t Nam c n ph i bi n ế
nh ng y u t thu n l i thành y u t thu n l i h n và c g ng gi m nh nh ng thách ế ế ơ
th c mà WTO mang l i. Ông nói: “Ngay c m t môi tr ng thu n l i đ n đâu thì ườ ế
chúng ta cũng có th làm cho môi tr ng đó thu n l i h n n a và ng c l i n u chúng ườ ơ ượ ế
ta không đi đúng h ng thì cho dù môi tr ng r t thu n l i cũng có th tr thành b tướ ườ
l i. Khi chúng ta gia nh p WTO thì chúng ta ph i bi n nh ng y u t thu n l i thành ế ế
nh ng y u t thu n l i h n, nh ng thách th c mà WTO mang l i chúng ta ph i gi m ế ơ
nh nó đi ch không nên đ nh ng thách th c này tr nên x u h n. Theo tôi, nhân l c ơ
là y u t quan tr ng nh t đ Vi t có th làm đ c đi u này”. ế ượ
Nh v y, nhân l c c a doanh nghi p và s th ng nh t, đoàn k t cũng nh ý chí v tư ế ư ượ
khó v n lên c a c dân t c m i quy t đ nh s thành b i c a n n kinh t i chungươ ế ế
và c a các doanh nghi p nói riêng trong m t môi tr ng có c th i c và thách th c ườ ơ
khi đã gia nh p WTO. Doanh nghi p Vi t ngày nay đã tr ng thành h n r t nhi u so ưở ơ
v i th i đi m khi n c ta b t đ u đàm phán gia nh p WTO h n 10 năm tr c. Có ướ ơ ướ
doanh nghi p đã xu t kh u c trăm tri u USD/năm. Vì v y, các chuyên gia kinh t tin ế
t ng r ng các doanh nghi p trong n c cũng s thích nghi r t nhanh v i thách th cưở ướ
m i và bi n nó thành c h i m i đ phát tri n./. ế ơ
Th i gian qua, kinh t Vi t Nam đã d n d n làm quen v i vi c c nh tranh trong khuôn ế
kh AFTA, BTA... nh ng đi u đó ch a th so sánh v i vi c ph i m h n cánh c a th ư ư
tr ng khi tham gia WTO. v y, khó khăn, thách th c v n còn ch phía tr c khiườ ướ
đã vào cu c ch i thì ph i ch p nh n đ i m t v i nó. Tuy nhiên, cũng không tránh kh i ơ
nh ng ngo i l , ch ng h n nh nh ng qu c gia giàu phát tri n nh t v n ư
nh ng ng i đ nh h ng áp đ t lu t ch i l i cho h . Nói c nh tranh bình đ ng ườ ướ ơ
nh ng khi c n, M v n có th áp đ t thu bán phá giá v i Vi t Nam, b i ph i 12 nămư ế
sau khi Vi t Nam gia nh p WTO, M m i công nh n n n kinh t Vi t Nam n n ế
kinh t th tr ng. th , th i gian này, Vi t Nam ph i c i cách hoàn thi n các thế ườ ế
ch kinh t , th ng xuyên h p tác ch ng minh v i M chúng ta th t s m tế ế ườ
n n kinh t th tr ng trên m i lĩnh v c, k c nh ng ngành năng l c c nh tranh ế ườ
th p nh d ch v , ôtô, thép...và đi n hình ngành chăn nuôi. v y, trong th i gian ư
t i, ngành này ph i k ho ch s p x p l i ph ng th c chăn nuôi c lĩnh v c ế ế ươ
ch bi n th c ph m đ phù h p trong tình hình m i. Tuy nhiên, m t vài doanh nghi pế ế
chăn nuôi Vi t Nam cũng lo ng i nh ng h chăn nuôi nh l s khó c nh tranh v
giá c .
V vi c nh p kh u ô đã qua s d ng theo quy đ nh c a WTO, đây v n đ nh y
c m, Vi t Nam c n ph i th n tr ng v c ch qu n đi u hành ho t đ ng xu t ơ ế
nh p kh u, d d n đ n tình tr ng gian l n th ng m i, c nh tranh không lành ế ươ
m nh, nh h ng x u đ n ngành công nghi p ôtô trong n c. ưở ế ướ
Trong Hi p đ nh Th ng m i Vi t-M cam k t m c a th tr ng d ch v , trong ươ ế ườ
đó h th ng phân ph i l . Đây lĩnh v c mang l i nhi u l i nhu n nhi u t p
đoàn l n trên th gi i đang nhòm ngó. Hàng lo t doanh nghi p n c ngoài tràn vào ế ướ
Vi t Nam t o nên m t môi tr ng c nh tranh kh c li t, các doanh nghi p Vi t Nam ườ
bu c ph i ph n đ u, n l c, h c h i đ có th t n t i đ c. V n đ đ t ra, doanh ượ
nghi p Vi t Nam ch đ ng đ c trong vi c h i nh p này hay không ? Nguy n ượ
Th Nghĩa, Ch t ch H i đ ng Qu n tr Liên hi p HTX th ng m i TP.H Chí Minh ươ
cho bi t “Thu n l i khó khăn đ u chia đ u”. Nhi u ng i lo l ng, ngành nh pế ườ
kh u th c ph m t i s ng s nh h ng đ n th tr ng trong n c. Nh ng theo ông ươ ưở ế ườ ướ ư
Văn Đ c M i Phó Giám đ c Vissan nh n đ nh: “Th t nh p kh u không nh ườ
h ng đ n nh hình s n xu t trong n c hi n nay th t đáp ng nhu c u trongưở ế ướ
n c v n còn đang thi u, nên cũng c n nh p đ đáp ng nhu c u tiêu dùng”. Nh ngướ ế ư
đ đ m b o l i ích t ng th c a qu c gia, ông Phan Đình Toàn - T ng Giám đ c T p
đoàn phân ph i Phú Thái nh ng ki n ngh : “Chúng ta nên đ t l i ích ng i tiêu ế ườ
dùng lên hàng đ u; ph i đ m b o s n xu t, m r ng m ng l i tiêu th ; th ph n ướ
trong n c và thúc đ y hàng Vi t Nam h i nh p v i th tr ng th gi i”.ướ ườ ế
Đ i v i nh ng ngành đ c xem nh đ c quy n s ph i m ra nh vi n thông, đi n ượ ư ư
l c, ngân hàng... Vi t Nam đã chu n b tr c. C th , đ i v i lĩnh v c b u chính vi n ướ ư
thông, ông Đ Trung - B tr ng B B u chính Vi n thông cho bi t: Các doanh ưở ư ế
nghi p b u chính vi n thông trong n c đã đ c chu n b c s h t ng, m ng ư ướ ượ ơ
vi n thông cho quá trình gia nh p WTO. Trong đó, 8 doanh nghi p cung c p t t c các
lo i hình d ch v nh b u chính vi n thông, internet, các d ch v h i t gi a vi n ư ư
thông, internet phát thanh, truy n hình... Khi gia nh p WTO, Vi t Nam đã tho
thu n cho phép các doanh nghi p thành viên WTO tham gia d i hình th c liên doanh, ướ
theo đó h có th tham gia đi u hành liên doanh vi n thông, nh ng v i đi u ki n t l ư
v n góp không quá 49%. Đây m t đi u r t m i trong lĩnh v c khai thác vi n thông
c a Vi t Nam. V i ng i tiêu dùng Vi t Nam, h s đ c s d ng giá c c d ch v ườ ượ ướ
vi n thông r h n, v i ch t l ng t t, phong phú đa d ng h n. Ông cũng cho bi t ơ ượ ơ ế
thêm, ngành b u chính vi n thông công ngh thông tin đã đi đúng l trình trong quáư
trình h i nh p.
V i h th ng ngân hàng, Vi t Nam c n đ y m nh ho t đ ng các d ch v tài chính nh ư
ch ng khoán, cho thuê tài chính... b i s c nh tranh tăng lên ngay trong qu c gia và đ c
bi t là gi a các n c s khuy n khích c i thi n ch t l ng d ch v , s c nh tranh giá ướ ế ượ
c , t o đi u ki n cho các sáng ki n c i ti n s n ph m và phân ph i d ch v ra đ i. Bà ế ế
Phan Bích Vân - T ng Giám đ c Ngân hàng TMCP Sài Gòn Th ng Tín nh n đ nh: ươ
“Gia nh p WTO, s c c nh tranh gi a các ngân hàng trong ngoài n c s di n ra ướ
kh c li t h n. Các ngân hàng n c ngoài có th m nh, đó là s n ph m d ch v c a h ơ ướ ế
r t t t”. Ngay khi thông tin Vi t Nam đ t tho thu n cu i cùng v i M v vi c gia
nh p WTO đã khi n cho th tr ng ch ng khoán “nóng” lên. Đây m t trong nh ng ế ườ
l n hi m hoi th tr ng ch ng khoán Vi t Nam ph n ng nét tr c s ki n mang ế ườ ướ
t m qu c t . D ki n t ngày 15/6, Trung tâm Giao d ch Ch ng khoán t i TP.H Chí ế ế
Minh s tăng th i gian giao d ch (ti n hành kh p l nh 3 đ t/ngày) N i sàn ế
giao d ch th c p cũng d ki n tăng s phi n giao d ch lên 5 phiên/tu n, nh m đáp ế ế
ng nhu c u mua bán ch ng khoán quá l n nh hi n nay. ư
Ngành hàng không Vi t Nam v n n m gi đ c quy n kinh doanh, cũng có nh ng b c ướ
đón đ u cho th i kỳ h i nh p. Các hãng hàng không đang m t Vi t Nam đ u cho
bi t s m thêm các tuy n bay m i ho c tăng t n su t bay áp d ng các hình th cế ế
nh gi m giá vé ho c các chi n d ch khuy n mãi. H khai thác nh ng l i ích mang l iư ế ế
t m ng l i đ ng bay c a các hãng cùng chung liên minh đ cung ng nhi u gi i ướ ườ
pháp, nhi u l a ch n bay h n cho th tr ng Vi t Nam. ơ ườ
Nh ng m t hàng xu t kh u nh d t may, da gi y, ch bi n g , ch bi n thu h i ư ế ế ế ế
s n... đ c h ng nh ng u đãi v lãi su t, th i h n vay v n, thu ... do Chính ph ượ ưở ư ế
ch tr ng khuy n khích xu t kh u đ phù h p v i tình hình m i. Khi Vi t Nam ươ ế
chính th c là thành viên c a WTO, đ ng nhiên thu nh p kh u linh ki n, nguyên ph ươ ế
li u cho các ngành này t các n c thành viên c a WTO s gi m ngu n cung c p ướ
phong phú h n, chi phí các d ch v vi n thông, đi n, n c s gi m, nên s c c nh tranhơ ướ
s cao h n. Ông Tr n Qu c M nh Phó Ch t ch Hi p h i G TP.H Chí Minh ơ
kh ng đ nh: “Vi t Nam gia nh p WTO s đem l i l i nhu n cho ngành xu t kh u g
Vi t Nam. Hi n h n 80% linh ki n, nguyên ph li u trong ngành ch bi n g đ c ơ ế ế ượ
nh p kh u t M EU s gi m, giá thành xu t kh u đ g cũng s c nh tranh h n. ơ
Vi c ti p c n th tr ng trên th gi i cũng d dàng, thu n l i h n...”. Theo ông ế ườ ế ơ
Nguy n Xuân H ng, T ng Giám đ c Công ty CP May Sài Gòn 3, nh n đ nh: “Ngành
may Vi t Nam đang g p nhi u khó khăn ch đ h n ng ch (quota) khi xu t kh u ế
vào M . Khi Vi t Nam gia nh p WTO, nh ng khó khăn này s đ c tháo g , khách ượ
hàng s v ng tâm h n khi làm ăn v i các nhà s n xu t Vi t Nam. T th c a các ơ ư ế
doanh nghi p Vi t Nam cũng s khác khi đàm phán v i các nhà nh p kh u n c ướ
ngoài, chúng ta s đ lép v h n, đ b ép giá h n...”. Ng i tiêu dùng trong n c ế ơ ơ ườ ướ
c h i l a ch n, s d ng hàng hoá n c ngoài theo kênh bán l v i nh ng s n ph mơ ướ
ch t l ng cao và giá thành r . ượ
Bên c nh nh ng l i ích mà WTO mang l i, các doanh nghi p Vi t Nam cũng còn g p
không ít nh ng khó khăn thách th c nh kinh doanh n i đ a s g p khó khăn các ư
“đ i gia” qu c t vào, s c ép c nh tranh r t l n. Ông Di p Thành Ki t, T ng Giám ế
đ c Công ty CP May Thêu giày dép cho bi t: “Bên c nh nh ng đi u ki n thu n l i, ế
ngành d t may trong n c s ph i c nh tranh kh c li t v i hàng d t c a các n c tràn ướ ướ
vào khi thu nh p kh u gi m theo l trình WTO. Các doanh nghi p may ph i c nhế
tranh v giá c , m u đ p h n ch ng lo i hàng hoá cũng phong phú h n, đ m ơ ơ
b o th i gian giao hàng...”.
Riêng ngành đi n t trong n c, đã s chu n b tr c theo l trình AFTA nên ướ ướ
không thay đ i l n nh ông Vũ D ng Ng c Duy cho bi t: “Khi gia nh p WTO, ư ươ ế
s có thêm hàng hoá t nhi u n c ngoài ASEAN nh p kh u vào Vi t Nam, nh ng t ướ ư
l cũng không nhi u, nên không đáng lo ng i”.
Tr c s c ép t quá trình h i nh p, Th tr ng Th ng tr c B Công nghi p Bùiướ ưở ườ
Xuân Khu kêu g i: “Các doanh nghi p Vi t Nam nên s m m r ng đ u t , tăng năng ư
l c c nh tranh và t o đ ng l c đ đ y nhanh h n n a quá trình c i cách c a Vi t Nam ơ
phù h p v i tình hình m i. Đ c bi t, các doanh nghi p trong n c cũng ph i đ y ướ
nhanh ti n đ c ph n hoá đ tăng s c nh tranh m i”.ế
(Ngu n: CNTT)
Xu t kh u 2007: 3 thành t u, 7 h n ch ế
Năm 2007, kim ng ch xu t kh u đ t 48 t USD, tăng 20,5% so v i năm 2006,
v t 3,1% so v i k ho ch Chính ph đ t ra là 17,4%. Trong đó, kim ng chư ế
xu t kh u c a khu v c có v n đ u t n c ngoài chi m 56,9%, đ t 27,3 t USD. ư ướ ế
V giá tr , kim ng ch xu t kh u năm 2007 tăng 8,2 t USD. Trong đó, kim ng ch xu t kh u
nhóm hàng nông, lâm, thu s n tăng 1,7 t USD, nhóm nhiên li u - khoáng s n tăng 0,2 t USD,
nhóm công nghi p và th công m ngh tăng 3,7 t USD và nhóm hàng khác tăng 2,6 t
USD.B Công Th ng ch ươ 3 thành t u xu t kh u c a c n c trong năm 2007. ướ
Th nh t , quy mô và t c đ tăng tr ng kim ng ch xu t kh u ti p t c đ c duy t m c cao. ưở ế ượ
Th hai, c c u hàng hoá xu t kh u đã có nh ng chuy n d ch tích c c theo h ng tăng d n tơ ướ
tr ng nhóm hàng ch bi n, ch t o, nhóm hàng có hàm l ng công ngh và ch t xám cao, gi m ế ế ế ượ
d n xu t kh u hàng thô.
Th ba, các ch th tham gia xu t kh u không ng ng đ c m r ng, đa d ng hoá và ho t đ ng ượ
ngày càng hi u qu , đ c bi t là khu v c kinh t t nhân và khu v c doanh nghi p có v n đ u t ế ư ư
n c ngoài. T c đ tăng kim ng ch xu t kh u c a khu v c các doanh nghi p 100% v n trongướ
n c m c cao 23,1% so v i khu v c các doanh nghi p có v n đ u t n c ngoài 18,6%. Tuyướ ư ướ
nhiên, kim ng ch xu t kh u các doanh nghi p có v n đ u t n c ngoài v n chi m t tr ng l n ư ướ ế
và là đ ng l c quan tr ng đ i v i tăng tr ng xu t kh u c a c n c. ưở ướ
Song song v i nh ng thành t u trên, B Công Th ng cũng ch ra ươ 7 h n ch ế trong xu t kh u.
Th nh t , quy mô xu t kh u v n còn nh bé, kim ng ch xu t kh u bình quân đ u ng i đ t ườ
m c 473 USD/ng i là th p so v i các n c trong khu v c và trên th gi i. ườ ướ ế
Th hai, xu t kh u tăng tr ng nhanh nh ng ch a v ng ch c và r t d b t n th ng b i s ưở ư ư ươ
bi n đ ng giá c trên th tr ng th gi i hay s xu t hi n c a các rào c n th ng m i m i c aế ườ ế ươ
n c ngoài. ướ
Th ba, c c u m t hàng xu t kh u ch a h p lý, th hi n trên c 3 ph ng di n: ch ng lo iơ ư ươ
hàng hoá xu t kh u còn đ n đi u, ch m xu t hi n nh ng m t hàng xu t kh u m i có đóng góp ơ
kim ng ch đáng k ; các m t hàng xu t kh u có giá tr gia tăng còn th p, xu t kh u ch y u v n ế
ph thu c vào các m t hàng nh khoáng s n, nông, lâm, thu , h i s n, trong khi các m t hàng ư
công nghi p nh d t may, da giày, đi n t và linh ki n máy tính... ch y u v n còn mang tính ư ế
ch t gia công; quá trình chuy n d ch c c u m t hàng xu t kh u theo h ng công nghi p hóa ơ ướ
di n ra ch m và ch a có gi i pháp c b n, tri t đ . ư ơ
T tr ng hàng công nghi p, hàng ch bi n xu t kh u năm 2007 chi m 40,7% trong t ng kim ế ế ế
ng ch xu t kh u. V th c ch t, c c u hàng xu t kh u th i gian qua ch y u chuy n d ch theo ơ ế