Báo cáo khoa học: "Đánh giá nguồn phụ phẩm mía dùng cho chăn nuôi trâu bò ở vùng nguyên liệu mía đường bắc trung bộ"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập báo cáo nghiên cứu khoa học của trường đại học nông nghiệp 1 đề tài: Đánh giá nguồn phụ phẩm mía dùng cho chăn nuôi trâu bò ở vùng nguyên liệu mía đường bắc trung bộ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Đánh giá nguồn phụ phẩm mía dùng cho chăn nuôi trâu bò ở vùng nguyên liệu mía đường bắc trung bộ"

§¸nh gi¸ nguån phô phÈm mÝa dïng cho ch¨n nu«i tr©u bß ë vïng nguyªn liÖu mÝa ®−êng b¾c trung bé A survey on sugarcane byproducts as feed for cattle in some sugarcane growing areas in the North of Central Vietnam §Æng Vò B×nh1, Pham Kim §¨ng1 SUMMARY In 2004 a total of 340 households in 10 sugarcane-growing communes of two districts (Tho Xuan in Thanh Hoa province and Quy Hop in Nghe An province) were surveyed. It was found that sugarcane was the main crop of the households with an average of 3500-3850 sq.m. of sugarcane each. Every year each household could have 5-7 tones of sugarcane tops as a byproduct. The byproduct was either used as feed for cattle or for other purposes such as cooking fuels, thatch, soil bedding or for sale. However, only 30-40% of sugarcane tops was used fresh for cattle feeding right after harvesting without treatment and/or preservation. Key words: Sugarcane tops byproduct, cattle, feeding 1. §Æt vÊn ®Ò C¸c vïng nguyªn liÖu mÝa ®−êng cã mét nguån phô phÈm rÊt lín lµ l¸ vµ ngän mÝa. MÆc dï l¸, ngän mÝa cã hµm l−îng x¬ kh¸ cao (40-42% tÝnh trong chÊt kh«) nh−ng l¸ mÝa chøa mét l−îng ®¸ng kÓ protein vµ dÉn xuÊt kh«ng ®¹m, giµu hydratcacbon, thuËn lîi cho qu¸ tr×nh lªn men d¹ cá (Preston vµ Leng, 1991). Sö dông tèt nguån phô phÈm nµy lµm thøc ¨n cho bß gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ch¨n nu«i bß, t¨ng thu nhËp cho n«ng hé, gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng vµ t¨ng thªm n¨ng suÊt mÝa ®−êng. V× vËy, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng nguån phô phÈm mÝa t¹i Thä Xu©n (Thanh Ho¸) vµ Quú Hîp (NghÖ An) lµ cÇn thiÕt cho ®Þnh h−íng ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß t¹i khu vùc nµy nãi riªng còng nh− c¸c vïng nguyªn liÖu mÝa ®−êng B¾c Trung bé nãi chung. 2. vËt liÖu vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Chän ®iÓm ®iÒu tra Chän hai huyÖn cã diÖn tÝch mÝa lín nhÊt thuéc hai tØnh Thanh Ho¸ vµ NghÖ An lµm ®¹i diÖn vïng nguyªn liÖu mÝa ®−êng B¾c Trung bé. T¹i Thanh Ho¸, chän huyÖn Thä Xu©n, ®iÒu tra 4 x· (Xu©n Ch©u, Qu¶ng Phó, Xu©n Th¾ng, Thä X−¬ng) vµ N«ng tr−êng Sao Vµng. T¹i NghÖ An, chän huyÖn Qu× Hîp, ®iÒu tra 4 x·: Minh Hîp, NghÜa Xu©n, §ång Hîp vµ Tam hîp 1 2.2. Ph−¬ng ph¸p Thu thËp c¸c tµi liÖu liªn quan t¹i c¸c Phßng N«ng nghiÖp vµ Phßng Thèng kª huyÖn, c¸c Ban N«ng nghiÖp, Ban Thèng kª x·. Sö dông bé c©u hái ®iÒu tra chuÈn bÞ tr−íc ®Ó thu thËp th«ng tin t¹i c¸c n«ng hé: pháng vÊn trùc tiÕp 30 hé/x· ®èi víi Thä Xu©n vµ 40 hé/x· ®èi víi Qu× Hîp. Ng−êi ®−îc pháng vÊn lµ chñ hé hoÆc ng−êi qu¶n lý kinh tÕ gia ®×nh, tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Sè liÖu ®iÒu tra ®−îc vµ xö lý b»ng Microsoft Excel 2000. 3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 3.1. T×nh h×nh trång mÝa mét sè x· trªn ®Þa bµn huyÖn Thä Xu©n- Thanh Ho¸ vµ Qu× Hîp - 1 Khoa Ch¨n nu«i – Thó Y, §HNNI 181
NghÖ An Thä Xu©n vµ Qu× Hîp lµ nh÷ng huyÖn cã diÖn tÝch mÝa lín nhÊt cña Thanh Ho¸ vµ NghÖ An. Tæng diÖn tÝch mÝa vô 2003-2004 cña toµn tØnh Thanh Ho¸ lµ 17023,6 ha, trong ®ã huyÖn Thä Xu©n cã 3351,4 ha, chiÕm 19,69% (HiÖp héi MÝa ®−êng, 5/2003). Tæng diÖn tÝch mÝa vô 2003-2004 cña NghÖ An lµ 29164,8 ha, trong ®ã huyÖn Qu× Hîp cã 23569 ha, chiÕm 80,81% (Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh, 10/2003). B¶ng 1. T×nh h×nh trång mÝa ë c¸c x· ®iÒu tra thuéc huyÖn Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vµ Qu× Hîp – NghÖ An Sè hé Sè hé trång DiÖn tÝch mÝa DiÖn tÝch HuyÖn X· pháng vÊn mÝa (hé) so víi c¸c c©y trung b×nh (sµo/hé) TØnh (hé) trång kh¸c (%) 23,62 ±19,52 Xu©n Ch©u 30 28 25,00 9,97± 6,48 Qu¶ng Phó 30 30 67,96 11,45 ± 8,61 Xu©n Th¾ng 30 30 57,50 Thä Xu©n 4,76 ± 3,13 Thanh Ho¸ Thä X−¬ng 30 25 50,00 14,35 ± 7,26 NT Sao Vµng 30 26 88,34 12,92 ± 12,18 57,76 Chung 150 139 29,39 ± 2,84 82,31 Minh Hîp 40 38 12,22 ± 2,09 73,87 NghÜa Xu©n 40 40 Qu× Hîp 11,19 ± 2,85 56,29 §ång Hîp 40 36 NghÖ An 10,23 ± 1,23 99,16 Tam Hîp 40 40 15,70 ± 1,08 77,91 Chung 160 154 Theo sè liÖu cña Ban thèng kª c¸c x· diÖn tÝch ®Êt trång mÝa lu«n chiÕm mét tû lÖ t−¬ng ®èi lín so víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c (B¶ng 1). Nh− vËy, cã thÓ xem mÝa lµ c©y trång chñ lùc ë tÊt c¶ c¸c x· trªn ®Þa bµn hai huyÖn ®iÒu tra. §èi víi huyÖn Thä Xu©n - Thanh Ho¸: Do n»m ë phÝa ®«ng b¾c cña huyÖn nªn x· Xu©n Ch©u cã Ýt ®Êt ®åi, chñ yÕu lµ ®ång ruéng. H¬n n÷a, vµi n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi cña ban l·nh ®¹o x·, mét phÇn diÖn tÝch mÝa ®−îc thay thÕ trång cá ®Ó ch¨n nu«i bß thÞt vµ bß s÷a nªn so víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c diÖn tÝch mÝa lµ Ýt nhÊt, nh−ng diÖn tÝch mÝa b×nh qu©n hé ®iÒu tra l¹i cao nhÊt. Tuy t¹i N«ng tr−êng Sao Vµng hiÖn cã tr¹i bß s÷a trªn 1000 con, mét phÇn ®Êt trång mÝa còng ®· chuyÓn sang trång cá, nh−ng ®Þa h×nh ë ®©y chñ yÕu lµ ®åi nói thÊp nªn diÖn tÝch mÝa vÉn chiÕm mét tû lÖ kh¸ cao (88,34%) vµ vÉn lµ c©y trång kh«ng thÓ thay thÕ ®−îc. §èi víi huyÖn Qu× Hîp: Trong 160 hé trªn ®Þa bµn 4 x· ®iÒu tra cã tæng sè 154 hé trång mÝa víi tæng diÖn tÝch lµ 2417,83 sµo. B×nh qu©n 15,7 ± 1,08 sµo/hé vµ tû lÖ diÖn tÝch mÝa so víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c lµ 77,91% cao h¬n so víi huyÖn Thä Xu©n t−¬ng øng lµ 57,76% vµ 12,92 12,18 sµo/hé. Trong ®ã, x· Minh Hîp chñ yÕu lµ ®Êt ®Êu thÇu cña n«ng tr−êng, ®Þa h×nh ®åi nói thÊp, mÝa lµ c©y trång chñ lùc, v× vËy diÖn tÝch mÝa b×nh qu©n lµ cao nhÊt (29 ± 2,84 sµo/hé). 3.2. ¦íc tÝnh nguån phô phÈm vµ t×nh h×nh sö dông phô phÈm mÝa ¦íc tÝnh nguån phô phÈm mÝa Khi thu ho¹ch ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu cho nhµ m¸y ®−êng, phÇn l¸, ngän cßn xanh chiÕm tõ 10-12% tæng sinh khèi c©y mÝa (Golh, 1993). Nh− vËy víi 150 hé ®iÒu tra t¹i c¸c x· thuéc huyªn Thä Xu©n – Thanh Ho¸ sau thu ho¹ch mÝa sÏ cã kho¶ng 713,24 tÊn l¸, ngän mÝa. B×nh qu©n 5,13 tÊn/hé. T¹i 160 hé ®iÒu tra trªn ®Þa bµn huyÖn Qu× Hîp – NghÖ An sÏ cã kho¶ng 1160,56 tÊn l¸, ngän mÝa. B×nh qu©n 7,25 tÊn/hé (b¶ng 2). Vô thu ho¹ch mÝa b¾t ®Çu tõ th¸ng 11 ®Õn hÕt th¸ng 4 n¨m sau, ®©y lµ thêi kú kh« hanh, thiÕu cá cho tr©u bß. V× vËy, l¸ vµ ngän mÝa sÏ lµ mét nguån thøc ¨n cÇn ®−îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh»m gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò thiÕu thøc ¨n th« xanh cho tr©u bß trong mïa kh« hanh, n©ng cao hiÖu qu¶ ch¨n nu«i, gi¶m « nhiÔm m«i tr−êng. §Æc biÖt, nÕu ®−îc chÕ biÕn tèt, l¸ vµ ngän mÝa sÏ cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao h¬n, trë thµnh nguån thøc ¨n dù tr÷, gãp phÇn më réng quy m« ®µn tr©u bß vµ t¨ng thu nhËp cho ng−êi ch¨n nu«i. 182
B¶ng 2. −íc tÝnh nguån phô phÈm l¸, ngän mÝa t¹i c¸c x· ®iÒu tra thuéc huyÖn Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vµ Qu× Hîp – NghÖ An HuyÖn Sè hé DiÖn tÝch mÝa N¨ng suÊt S¶n l−îng ¦íc tÝnh l−îng phô X· TØnh §T (sµo) (tÊn/sµo) (tÊn) phÈm (tÊn) Xu©n Ch©u 30 661,36 4,0 2645,44 264,54 Qu¶ng Phó 30 299,00 3,5 1046,50 125,58 Xu©n Th¾ng 30 343,50 3,0 1030,50 123,66 Thä Xu©n Thanh Ho¸ Thä X−¬ng 30 118,90 3,0 356,70 42,80 NT Sao Vµng 30 373,00 3,5 1305,50 156,66 Tæng 150 1795,67 - 6384,64 713,24 Minh Hîp 40 1117,00 4,0 4468,00 536,16 NghÜa Xu©n 40 488,83 4,0 1955,32 234,64 Qu× Hîp NghÖ An §ång Hîp 40 403,00 4,0 1612,00 193,44 Tam Hîp 40 409,00 4,0 1636,00 196,32 Tæng 160 2417,83 - 9671,32 1160,56 T×nh h×nh sö dông nguån phô phÈm ë c¸c n«ng hé ch¨n nu«i T¹i c¸c hé ®iÒu tra, do viÖc thu ho¹ch mÝa ®−îc thùc hiÖn theo kiÓu cuèn chiÕu tõng hé ®Ó b¸n cho nhµ m¸y, v× vËy chØ mét phÇn l¸, ngän t−¬i ®−îc dïng lµm thøc ¨n ch¨n nu«i, cßn phÇn lín vøt bá ngoµi ®ång chê kh« ®em ®èt. T¹i Thä Xu©n, Thanh Ho¸ cã 143/150 hé (95,33%) sö dông l¸ t−¬i ngän mÝa cho ch¨n nu«i nh−ng ®ång thêi còng cã 139/150 hé (chiÕm 99,33%) ®em b¸n, cho hoÆc bá kh« ngoµi ruéng ®Ó ®èt lµm ph©n... T¹i Qu× Hîp, NghÖ An 100% c¸c hé trång mÝa sö dông ngän l¸ t−¬i cho ch¨n nu«i, ®ång thêi 100% c¸c hé còng sö dông l¸ mÝa kh« lµm chÊt ®èt hoÆc lµm tranh lîp nhµ ... Tû lÖ hé sö dông ngän l¸ mÝa qua chÕ biÕn cho ch¨n nu«i ë Thä Xu©n cßn rÊt thÊp (5,59%), cßn t¹i Qu× Hîp ch−a cã hé nµo chÕ biÕn ngän l¸ mÝa cho tr©u bß ¨n. C¸ch ®©y vµi n¨m, t¹i Thä Xu©n ®· cã dù ¸n ph¸t triÓn ®µn bß thÞt vµ bß s÷a nªn ng−êi ch¨n nu«i ®· ®−îc chuyÓn giao kü thuËt chÕ biÕn, ñ xanh phô phÈm mÝa. Cßn t¹i huyÖn Qu× Hîp, do ch−a ®−îc chuyÓn giao kü thuËt chÕ biÕn, ñ chua phô phÈm n«ng nghiÖp nªn 100% hé ch¨n nu«i ®Òu cho tr©u bß ¨n ngän l¸ mÝa t−¬i, kh«ng qua chÕ biÕn dù tr÷. Theo −íc tÝnh, chØ cã kho¶ng 30 - 40% l−îng l¸, ngän mÝa t−¬i ®−îc dïng cho ch¨n nu«i tr©u bß vµ chñ yÕu vÉn lµ cho ¨n trùc tiÕp, kh«ng qua chÕ biÕn, dù tr÷. §©y lµ mét sù l·ng phÝ, ®ång thêi lµ nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr−êng cÇn ®−îc kh¾c phôc. B¶ng 3. T×nh h×nh sö dông nguån phô phÈm mÝa t¹i c¸c x· ®iÒu tra thuéc huyÖn Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vµ Qu× Hîp – NghÖ An Sè hé sö dông cho ch¨n nu«i Sè hé sö dông vµo HuyÖn Sè hé TØnh PV X· L¸ t−¬i, ngän L¸ L¸ t−¬i L¸ kh« (hé) kh« ngän Dïng trùc Qua chÕ iÕ bi3 Õ Xu©n Ch©u 30 0 30 30 30 Qu¶ng Phó 30 0 30 2 30 30 Xu©n Th¾ng 30 0 29 0 29 29 Thä Xu©n Thä X−¬ng 30 0 29 1 30 30 Thanh ho¸ NT Sao vµng 30 0 25 2 30 30 Tæng sè 150 0 143 8 149 149 Tû lÖ (%) - 0 95,33 5,59 99,33 99,33 Minh Hîp 40 0 40 0 40 38 NghÜa Xu©n 40 0 40 0 40 40 Qu× Hîp §ång Hîp 40 0 40 0 40 39 NghÖ An Tam Hîp 40 0 40 0 40 40 Tæng sè 160 0 40 0 40 157 Tû lÖ (%) - 0 100,00 0 100,00 98,13 183
Ghi chó: * cho, b¸n hoÆc ®èt trªn ruéng, ®un nÊu, lµm tranh lîp 4. KÕt luËn - MÝa lµ c©y trång chñ lùc ë c¸c x· ®iÒu tra nãi riªng vµ 2 huyÖn Thä Xu©n vµ Qu× Hîp nãi chung. Trung b×nh mçi hé trång tõ 13 ®Õn 15 sµo mÝa. - Hµng n¨m, t¹i Thä Xu©n – Thanh Ho¸ vµ Quú Hîp – NghÖ An trong thêi gian thu ho¹ch mÝa, mçi hé trång mÝa cã trung b×nh tõ 5 ®Õn 7 tÊn ngän, l¸ mÝa ®−îc sö dông cho ch¨n nu«i tr©u bß hoÆc vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nh− nh−: cho, b¸n, bá kh« ngoµi ruéng ®Ó ®èt lµm ph©n hoÆc lµm chÊt ®èt, lîp nhµ. - T¹i c¸c hé trång mÝa, míi chØ kho¶ng 30 - 40% l−îng l¸, ngän mÝa t−¬i ®−îc dïng cho ch¨n nu«i tr©u bß vµ chñ yÕu lµ cho ¨n trùc tiÕp, kh«ng qua chÕ biÕn dù tr÷. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bo Golh, 1993. Thøc ¨n gia sóc nhiÖt ®íi. NXB N«ng nghiÖp. 2. Preston vµ Leng, 1991. C¸c hÖ thèng ch¨n nu«i gia sóc nhai l¹i dùa trªn nguån tµi nguyªn cã s½n cña vïng NhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. NXB N«ng nghiÖp. 3. HiÖp héi mÝa ®−êng, 5/2003. T¹p chÝ Th«ng tin & KhuyÕn n«ng, sè 77. 4. Trung t©m KhuyÕn N«ng tØnh, th¸ng 10 n¨m 2003. B¸o c¸o t×nh h×nh trång mÝa trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. 184