Báo cáo khoa học: "hiện trạng quản lý đầu tư xây dựng các công trình giao thông ở nước ta và những tồn tại cần nghiên cứu để nâng cao hiệu quả đầu tư"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Thông qua việc phân tích đánh giá hiện trạng quản lý hoạt động đầu t- xây dựng các công trình giao thông ở n-ớc ta những năm gần đây, tác giả đ-a ra những tồn tại cần khắc phục để nâng cao hiệu quả đầu t- xây dựng của ngành trong t-ơng lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "hiện trạng quản lý đầu tư xây dựng các công trình giao thông ở nước ta và những tồn tại cần nghiên cứu để nâng cao hiệu quả đầu tư"

hiÖn tr¹ng qu¶n lý ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng ë n−íc ta vμ nh÷ng tån t¹i cÇn nghiªn cøu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− KS. ph¹m thÞ tuyÕt Bé m«n Kinh tÕ x©y dùng Khoa VËn t¶i - Kinh tÕ Tr−êng §¹i häc GTVT Tãm t¾t: Th«ng qua viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng ë n−íc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t¸c gi¶ ®−a ra nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− x©y dùng cña ngμnh trong t−¬ng lai. Summary: By analysing and assessing actual managemen of construction of and investment in road works in our country in recent years, the author puts forward shortcomings that need overcoming to enhance the transport sector’s construction - investment effectiveness in the future. KT-ML i. thùc tr¹ng ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh giao th«ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y Trong n¨m n¨m gÇn ®©y, víi ph−¬ng ch©m: TËp trung ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng x· héi ®ñ m¹nh lµm tiÒn ®Ò cho ch−¬ng tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, Nhµ n−íc ta ®· ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc ®Çu t− ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT. TÝnh tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2004, víi tæng vèn ®Çu t− XDCB cña toµn ngµnh lµ: 63.860,83 tû ®ång, b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng: 10.650,47 tû ®ång, chiÕm kho¶ng 17 - 18% tæng vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n, trong ®ã: vèn ng©n s¸ch Nhµ n−íc chiÕm kho¶ng 44%, vèn tÝn dông ®Çu t− chiÕm 12%, vèn n−íc ngoµi chiÕm 44%. Chi tiÕt nguån vèn ®Çu t− toµn ngµnh nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®−îc thÓ hiÖn trong biÓu 1. BiÓu 1. Vèn ®Çu t− toμn ngμnh GTVT §¬n vÞ: tû ®ång ChØ tiªu 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Tæng sè 6.334,23 7.566,1 12.178,4 9.068,5 13.897,6 14.816 Vèn trong n−íc 1.998 3.010,9 5.193,2 3.546 6.154 8.040 Vèn n−íc ngoµi 3.379,67 3.601,6 5.419,4 3.529,7 5.648,8 6.303 Vèn TD§T 955,57 953,6 1.565,8 1.992,8 1.496,6 473 Riªng ngµnh ®−êng bé, tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2004 víi tæng vèn ®Çu t−: 42.148,15 tû ®ång chiÕm tû träng kho¶ng 66% trong tæng vèn ®Çu t− cña toµn ngµnh. Tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t− hµng
n¨m cña ngµnh ®−êng bé kho¶ng 15%. Trong 5 n¨m qua ngµnh ®−êng bé ®· ®Çu t− n©ng cÊp c¶i t¹o ®−îc 4.840km ®−êng quèc lé, x©y dùng míi ®−îc 3.039km ®−êng tØnh vµ ®−êng huyÖn, x©y dùng l¹i ®−îc 53.617 mÐt dµi cÇu; X©y dùng míi 15.767km ®−êng GTNT, n©ng cÊp 54.407 km ®−êng GTNT theo ®óng tiªu chuÈn kü thuËt, x©y dùng míi vµ x©y dùng l¹i ®−îc 215.733 mÐt dµi cÇu trªn ®−êng GTNT. Ngoµi ra viÖc x©y dùng c¸c bÕn xe, b·i ®ç ë c¸c thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn còng dÇn ®−îc hoµn thiÖn. KÕt qu¶ ®Çu t− x©y dùng cña ngµnh ®−êng bé ®−îc thÓ hiÖn trong biÓu 2. B¶ng 2. KÕt qu¶ ®Çu t− x©y dùng ngμnh ®−êng bé ChØ tiªu 2000 2001 2002 2003 2004 Kinh phÝ (tû ®ång) 4.993,62 8.037,74 5.985,21 9.12,41 9.778,56 X©y dùng míi §−êng (km) 3.554 4.050 451,37 2.672 3.039 CÇu (km) 120.000 150.000 21.557 19.216 N©ng cÊp, c¶i t¹o §−êng (km) 1.650 2.500 2.660 2.180 CÇu (m) 14.670 15.000 19.447 19.500 GTNT XD míi (km) 3.554 4.500 6.651 5.562 N©ng cÊp (km) 26.750 3.000 25.383 2.274 CÇu (m) 120.000 90.000 34.784 60.979 KÕt qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng toµn ngµnh GTVT ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ vµ nhu cÇu ®i l¹i, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. TÝnh tõ n¨m 1999 ®Õn nay, tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n vÒ vËn chuyÓn vµ lu©n chuyÓn hµng ho¸ gÇn 12%/n¨m, t¨ng KT-ML tr−ëng khèi l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch kho¶ng 6%, lu©n chuyÓn hµnh kh¸ch t¨ng b×nh qu©n kho¶ng 13%/ n¨m. Riªng ngµnh ®−êng bé, tèc ®é t¨ng tr−ëng vÒ khèi l−îng vËn chuyÓn hµng ho¸ kho¶ng 11%/n¨m, lu©n chuyÓn hµng ho¸ t¨ng kho¶ng 12%/n¨m. Khèi l−îng vËn chuyÓn vµ lu©n chuyÓn hµnh kh¸ch t¨ng b×nh qu©n 7%/n¨m. HiÖn t−îng ïn t¾c xe trªn ®−êng gi¶m ®¸ng kÓ. ii. ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng Nh×n chung ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng bao gåm c¶ nguån vèn ODA vµ c¸c nguån vèn kh¸c ®−îc thùc hiÖn theo ®óng qui ho¹ch, cã sù s¾p xÕp thø tù −u tiªn, bè trÝ c¬ cÊu hîp lÝ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¸c dù ¸n thùc hiÖn v−ît kÕ ho¹ch, chÊt l−îng ngµy cµng ®−îc n©ng cao, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng dù ¸n träng ®iÓm. NhiÒu c«ng tr×nh ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ cao nh−: dù ¸n QL5, QL 51, QL 14 ®o¹n Ban Mª Thuét - Ch¬n Thµnh, QL 1 ®o¹n Hµ Néi - Vinh, Thµnh phè Hå ChÝ Minh - CÇn Th¬, TP Hå ChÝ Minh - Nha Trang, v.v... §Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®Çu t− cña ngµnh, chóng ta cÇn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng tõng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t−, tõ ®ã t×m ra nh÷ng mÆt tån t¹i cÇn kh¾c phôc. 1. C«ng t¸c lËp vµ triÓn khai quy ho¹ch C¬ së h×nh thµnh lªn c¸c dù ¸n lµ c¸c qui ho¹ch ph¸t triÓn GTVT vïng vµ chuyªn ngµnh
®· ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. NghÞ ®Þnh sè 08/2005/N§-CP ngµy 824/1/2005 vµ LuËt X©y dùng 2003 ®· cã c¸c qui ®Þnh vÒ qu¶n lý qui ho¹ch. Song c«ng t¸c lËp qui ho¹ch ph¸t triÓn GTVT vÉn cßn nh÷ng tån t¹i: Nh÷ng tån t¹i chñ yÕu: - C«ng t¸c x©y dùng qui ho¹ch cßn chËm vµ tÇm nh×n ch−a xa TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004, c¶ n−íc chØ cã 34/64 tØnh, thµnh phè ®· cã quy ho¹ch ph¸t triÓn GTVT trªn ®Þa bµn ®−îc phª duyÖt, c¸c tØnh cßn l¹i hÇu nh− kh«ng cã quy ho¹ch ph¸t triÓn GTVT. C¸c ®Þa ph−¬ng tuy cã quy ho¹ch nh−ng ®a sè tÇm nh×n cña quy ho¹ch (mèc quy ho¹ch) chØ tÝnh ®Õn n¨m 2010. §èi víi Thñ ®« Hµ Néi do qui ho¹ch tÇm nh×n ch−a xa cïng víi c¸c nguyªn nh©n chñ quan kh¸c nªn viÖc ®Çu t− CSHT GTVT qu¸ chËm so víi sù t¨ng tr−ëng nhu cÇu ®i l¹i dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ïn t¾c giao th«ng th−êng xuyªn vµ t×nh tr¹ng tai n¹n giao th«ng x¶y ra trÇm träng hiÖn nay. - C¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch cßn l¹c hËu, thiÕu sù thèng nhÊt tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng, chËm ®−îc ®iÒu chØnh. Sù phèi hîp cña c¸c ngµnh c¸c cÊp trong x©y dùng quy ho¹ch cßn yÕu. C¸c quy ho¹ch cña trung −¬ng ch−a ®−îc phæ biÕn ®Õn c¸c ®Þa ph−¬ng vµ lÊy ý kiÕn ®Þa ph−¬ng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã dù ¸n cña ®Þa ph−¬ng khi triÓn khai thùc hiÖn kh«ng phï hîp víi quy ho¹ch chung nªn ph¶i ®iÒu chØnh. C¸c quy ho¹ch ch−a ®−îc ®iÒu chØnh kÞp thêi cho phï hîp víi nh÷ng thay ®æi vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ hoµn c¶nh míi nªn gi¶i ph¸p quy ho¹ch mÊt tÝnh thêi sù kh«ng ®¸p øng ®−îc KT-ML nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. - Quy ho¹ch lËp ra nh−ng thiÕu tÝnh kh¶ thi (Quy ho¹ch treo) Néi dung cña quy ho¹ch kh«ng ®Çy ®ñ, Ýt chó träng ®Õn c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn qui ho¹ch dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qui ho¹ch lËp ra kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. VÝ dô trong Qui ho¹ch Giao th«ng cña thµnh phè Hµ Néi ®Õn n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt theo quyÕt ®Þnh sè 108/1998/Q§ - TTg ngµy 20/6/1998, ®· qui ho¹ch hÖ thèng ba ®−êng vµnh ®ai 1, 2, 3 cña Hµ Néi song ®Õn nay ®−êng vµnh ®ai 1 vÉn ch−a ®−îc thùc thi v× ch−a cã gi¶i ph¸p cho viÖc ®Òn bï, di d©n do kinh phÝ qu¸ lín. - C«ng t¸c qu¶n lý thùc hiÖn quy ho¹ch kÐm, kÕ ho¹ch ®Çu t− kh«ng g¾n víi quy ho¹ch ®−îc duyÖt §èi víi c¸c ®Þa ph−¬ng tuy cã quy ho¹ch ®−îc duyÖt, song trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Çu t− kh«ng g¾n víi c¸c ph−¬ng ¸n ®−îc phª duyÖt trong quy ho¹ch. VÝ dô: Quy ho¹ch ph¸t triÓn Kh«ng gian §« thÞ Thñ ®« Hµ Néi ®· kh¼ng ®Þnh khu vùc h¹n chÕ ph¸t triÓn tõ vµnh ®ai 2 vµo trong vµ d©n sè trong khu vùc nµy ®Õn 2010 sÏ gi¶m so víi hiÖn nay nh−ng trong thùc tÕ d©n sè cña khu vùc nµy vÉn t¨ng vµ nhiÒu khu trung c− cao tÇng vÉn ®−îc phÐp x©y dùng trong khu vùc nµy. ThËm chÝ ngay trong vïng quy ho¹ch x©y dùng vµnh ®ai 1 trong khi c«ng t¸c ®Òn bï di d©n ®ang gÆp rÊt nhiÒu nhiÒu khã kh¨n ch−a cã gi¶i ph¸p thùc thi th× vÉn cã nh÷ng ng«i nhµ vÜnh cöu cao tÇng tiÕp tôc ®−îc x©y dùng.
2. C«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− NghÞ ®Þnh sè 52/1999/N§ - CP ban hµnh ngµy 08 - 07 - 1999 vµ NghÞ ®Þnh sè: 16/2005/ N§ - CP ban hµnh ngµy 07/02/2005, LuËt X©y dùng n¨m 2003 ®· cã quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, néi dung lËp dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh vµ néi dung chñ yÕu cña b¸o c¸o ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh, song qu¸ tr×nh thùc hiÖn vÉn cßn c¸c tån t¹i sau: - Néi dung lËp dù ¸n ®Çu t− s¬ sµi, ch−a ®Çy ®ñ: + §èi víi dù ¸n ®Çu t− sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ n−íc: Kh«ng Ýt dù ¸n ®Çu t− ®−îc lËp chØ mang tÝnh h×nh thøc, thñ tôc lµ chñ yÕu, v× vËy néi dung cña hå s¬ dù ¸n chñ yÕu tËp trung vµo ph©n tÝch kü thuËt, t−¬ng tù nh− hå s¬ thiÕt kÕ s¬ bé tr−íc ®©y, c¸c nghiªn cøu dù b¸o nhu cÇu vËn t¶i, ph©n tÝch kinh tÕ, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng tù nhiªn vµ x· héi ®−îc tiÕn hµnh s¬ sµi. + §èi víi c¸c dù ¸n sö dông c¸c nguån vèn vay, nguån vèn BOT trong n−íc, Ngoµi nh÷ng thiÕu sãt nh− ®· nªu trªn, phÇn ph©n tÝch tµi chÝnh còng s¬ sµi, sè liÖu ph©n tÝch thiÕu chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ. Chñ ®Çu t− lËp dù ¸n sao cho ®¹t ®−îc môc ®Ých ®Ó cã ®−îc GiÊy phÐp ®Çu t−. + §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t− cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi: Néi dung lËp dù ¸n t−¬ng ®èi tèt (v× cã sù tham gia cña t− vÊn n−íc ngoµi) song sè liÖu dù b¸o ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ - x· héi thiÕu ®é tin cËy, ph©n tÝch kinh tÕ x· héi, m«i tr−êng cßn nhiÒu thiÕu sãt. - Møc ®é tin cËy cña c¸c sè liÖu dù b¸o dïng ®Ó tÝnh to¸n trong dù ¸n thÊp: Nh×n chung c¸c dù ¸n ®−îc lËp, c¸c sè liÖu dù b¸o kinh tÕ, dù b¸o l−u l−îng xe th«ng qua KT-ML trong t−¬ng lai cã møc ®é tin cËy rÊt thÊp. §a sè c¸c dù ¸n sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ n−íc cã sè liÖu dù b¸o l−u l−îng xe th«ng qua thÊp h¬n thùc tÕ. §iÒu nµy dÉn ®Õn quy m« c«ng tr×nh ®Çu t− thÊp h¬n so víi nhu cÇu, v× vËy sau khi dù ¸n hoµn thµnh kh«ng bao l©u ®· x¶y ra hiÖn t−îng ïn t¾c xe ph¶i tiÕn hµnh n©ng cÊp. VÝ dô nh− c¸c dù ¸n n»m trªn quèc lé 1 ®o¹n tõ thµnh phè Hå chÝ Minh ®i CÇn th¬. C¸c dù ¸n BOT th× ng−îc l¹i, c¸c sè liÖu dù b¸o ®Ó phôc vô ph©n tÝch kinh tÕ x· héi l¹i qu¸ cao so víi thùc tÕ, ®iÒu nµy lµm t¨ng tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Ó dÔ dµng ®−îc thÈm duyÖt. ThÝ dô nh− sè liÖu thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi, sè liÖu dù b¸o t¨ng tr−ëng kinh tÕ v.v. ... - Sù hîp lý cña c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ò cËp trong dù ¸n thÊp Cã nh÷ng dù ¸n ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ch−a kh¶ thi g©y tèn kÐm kh«ng cÇn thiÕt. §Æc biÖt ®èi víi c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ x©y dùng, nhiÒu dù ¸n ®−a ra gi¶i ph¸p sö dông vËt liÖu ë vÞ trÝ xa h¬n thùc tÕ ®Ó lµm t¨ng chi phÝ vËn chuyÓn hoÆc ®−a ra gi¶i ph¸p kü thuËt c«ng nghÖ phøc t¹p h¬n so víi thùc tÕ ®Ó lµm t¨ng tæng møc ®Çu t−, cã dù ¸n l¹i ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p thiÕt kÕ kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh khai th¸c g©y l·ng phÝ vèn ®Çu t−. - TÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng thÊp HiÖn nay, trong néi dung cña c¸c dù ¸n ®Çu t− ®· ®Ò cËp ®Õn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña dù ¸n ®Õn ®êi sèng x· héi vµ m«i tr−êng sinh th¸i, song kh«ng Ýt dù ¸n chØ ph©n tÝch mét c¸ch ®¹i kh¸i nªn khi triÓn khai thùc hiÖn ph¶i thay ®æi thiÕt kÕ hoÆc ph¶i bæ sung mét sè h¹ng môc ®Ó h¹n
chÕ t¸c ®éng xÊu cña dù ¸n ®Õn x· héi, m«i tr−êng. - C«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n cßn mang tÝnh thñ tôc Cã nh÷ng dù ¸n kh«ng kh¶ thi nh−ng vÉn ®−îc duyÖt, khi thùc hiÖn ph¶i ngõng l¹i v× nhiÒu lý do kh¸c nhau. Theo kÕt qu¶ thÈm ®Þnh dù ¸n mét sè n¨m gÇn ®©y ch−a cã mét dù ¸n nµo kh¼ng ®Þnh lµ dù ¸n kh«ng kh¶ thi. §iÒu ®ã cho thÊy nghiªn cøu cña t− vÊn nhiÒu khi kh«ng kh¸ch quan mµ chØ lµ minh ho¹ cho ý kiÕn chñ quan cña Chñ ®Çu t−. V× vËy n¨m 2003 cã 33 dù ¸n (chiÕm 7,8%), n¨m 2004 cã 24 dù ¸n (chiÕm 5,8%),%) ph¶i ngõng triÓn khai v× c¸c nguyªn nh©n kh¸c nhau. Nguyªn nh©n tån t¹i C¸c nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra nh÷ng tån t¹i nªu trªn cã thÓ chia thµnh 3 nhãm chÝnh: ThÓ chÕ qu¶n lý cßn cã nh÷ng bÊt cËp, tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu, vËn dông c¸c c«ng cô QLDA h÷u hiÖu cßn nhiÒu h¹n chÕ. ThÓ chÕ: - HiÖu lùc ph¸p lý cña c¸c v¨n b¶n ph¸p lý yÕu nªn cã mét sè dù ¸n kh«ng tu©n thñ c¸c qui ®Þnh vÒ tr×nh tù, néi dung lËp, thÈm tra, thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n ®Çu t−, vÒ sù phï hîp víi chiÕn l−îc, qui ho¹ch trong viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−. - ChØ ®¹o cña Trung −¬ng ®èi víi c¸c ®Þa ph−¬ng vÒ c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t− CSHTGTVT cßn yÕu kÐm: MÆc dï ®· cã sù ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng vÒ qu¶n lý ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i còng nh− x©y dùng qui ho¹ch. Song qui ho¹ch GTVT gi÷a Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng nhiÒu khi kh«ng thèng nhÊt, KT-ML - C¸c thñ tôc quan liªu lμm chËm qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh, phª duyÖt: Tr×nh ®é qu¶n lý - TÇm nh×n chiÕn l−îc cña Bé GTVT cßn h¹n chÕ: §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn GTVT cã nh÷ng ®iÓm ch−a ®¸p øng ®−îc chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, trong khi ®ã yªu cÇu ph¸t triÓn CSHTGTVT lµ ph¶i ®i tr−íc mét b−íc. - N¨ng lùc cña c¸c Côc qu¶n lý chuyªn ngμnh vÒ ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng CSHT cßn yÕu kÐm, nªn gÆp khã kh¨n khi ®øng ra qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− cña ngµnh m×nh víi t− c¸ch lµ Chñ ®Çu t−. - N¨ng lùc cña c¸c tæ chøc, cña ®éi ngò c¸n bé lËp vμ qu¶n lý qui ho¹ch cßn yÕu nhÊt lµ ë c¸c côc chuyªn ngµnh vµ ë c¸c ®Þa ph−¬ng. N¨ng lùc cña t− vÊn cßn yÕu, kh¶ n¨ng øng dông c«ng nghÖ míi ch−a cao. - Kü thuËt vµ c«ng cô qu¶n lý dù ¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ, vËn dông c¸c kÜ thuËt vµ c«ng cô QLDA h÷u hiÖu cßn h¹n chÕ. §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ s¬ h¹ tÇng GTVT, viÖc øng dông khung l«gÝc nh− mét c«ng cô qu¶n lý dù ¸n lµ rÊt tèt song hiÖn nay nã ch−a ®−îc sö dông trong qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng GTVT do ViÖt Nam thùc hiÖn. 3. Ho¹t ®éng giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t− Giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t− chiÕm tû träng chi phÝ lín (kho¶ng 85 - 90%) trong toµn bé chi
phÝ cña dù ¸n, ®ång thêi kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nµy quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng khai th¸c cña c«ng tr×nh trong t−¬ng lai. Tuy nhiªn trong thêi gian qua, ngµnh GTVT cßn nhiÒu tån t¹i trong qu¶n lý ho¹t ®éng ë giai ®o¹n nµy. C¸c tån t¹i chñ yÕu: - C«ng t¸c qu¶n lý kh¶o s¸t thiÕt kÕ: ChÊt l−îng tµi liÖu kh¶o s¸t thiÕt kÕ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng tr×nh ®Çu t− nãi chung vµ chÊt l−îng khai th¸c sö dông c«ng tr×nh nãi riªng. V× vËy ph¶i hÕt søc coi träng c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kh¶o s¸t thiÕt kÕ c«ng tr×nh x©y dùng. Nh×n chung c¸c c«ng tr×nh x©y dùng do c¸c ®¬n vÞ KSTK cña Bé GTVT thùc hiÖn thiÕt kÕ ®¹t chÊt l−îng tèt, c¸c c«ng tr×nh cßn l¹i cña ®Þa ph−¬ng do c¸c tæ chøc t− vÊn ®Þa ph−¬ng hoÆc cña t− nh©n chÊt l−îng kÐm dÉn ®Õn sù cè khi thi c«ng ph¶i thay ®æi thiÕt kÕ hoÆc bæ sung h¹ng môc c«ng viÖc. ThÈm ®Þnh thiÕt kÕ: HiÖn t−îng chÊt l−îng hå s¬ thiÕt kÕ kü thuËt kh«ng ®¶m b¶o vÉn ®−îc phª duyÖt, khi thi c«ng míi ph¸t hiÖn sai sãt vµ ph¶i söa ®æi lµm kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn dù ¸n, lµm t¨ng tæng møc ®Çu t−. - C«ng t¸c chän thÇu x©y dùng VÒ mÆt h×nh thøc: c¬ chÕ ®Êu thÇu ®· t¹o ra sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c nhµ thÇu. Th«ng qua ®Êu thÇu, Chñ ®Çu t− chän ®−îc nhµ thÇu cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh. Nh−ng trªn thùc tÕ thùc hiÖn, ë mét sè n¬i, vÉn x¶y ra hiÖn t−îng ®Êu thÇu chØ mang tÝnh h×nh thøc ph¸p lý. HiÖn t−îng dµn xÕp hoÆc th«ng ®ång vÉn cßn phæ biÕn nªn nhiÒu nhµ thÇu kh«ng ®ñ n¨ng lùc vÉn tróng thÇu dÉn ®Õn chÊt l−îng x©y dùng c«ng tr×nh KT-ML kh«ng ®¶m b¶o. - Ho¹t ®éng thi c«ng vμ gi¸m s¸t chÊt l−îng x©y dùng Nh×n chung, ho¹t ®éng nµy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu tiÕn bé, song vÉn cßn mét sè tån t¹i sau: + §a sè c¸c dù ¸n tiÕn ®é thi c«ng cña c¸c nhµ thÇu chËm so víi kÕ ho¹ch cña Chñ ®Çu t− ®Ò ra, hiÖu qu¶ thi c«ng kÐm, kh«ng tu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ kÕ ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng vµ an toµn giao th«ng trong qu¸ tr×nh thi c«ng. + Phèi hîp kh«ng ®ång bé gi÷a c¸c bªn tham gia dù ¸n: Sù phèi hîp kh«ng ®ång bé gi÷a Chñ ®Çu t−, c¸c Nhµ t− vÊn vµ c¸c bªn cã liªn quan kh¸c vÉn th−êng xuyªn x¶y ra, nhÊt lµ trong thùc hiÖn c¸c thñ tôc phª duyÖt, kh©u cÊp vèn, gi¶i phãng mÆt b»ng, gi¶i quyÕt nh÷ng thay ®æi thiÕt kÕ, … + C¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t kÐm hiÖu qu¶: KiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nhiÖm vô rÊt quan träng quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña dù ¸n, song c¸c qui ®Þnh ph¸p lý kh«ng ®Çy ®ñ ®Ó h×nh thµnh mét c¬ chÕ kiÓm tra hiÖu qu¶ trong giai ®o¹n x©y dùng. N¨ng lùc cña t− vÊn gi¸m s¸t rÊt yÕu bá qua nhiÒu lçi thi c«ng hiÖn tr−êng cã dù ¸n g©y hËu qu¶ nghiÖm träng. - C«ng t¸c nghiÖm thu bμn giao cho ®¬n vÞ qu¶n lý khai th¸c Nh×n chung c«ng t¸c nghiÖm thu bµn giao diÔn ra ®óng theo quy ®Þnh, song mét sè n¬i
c«ng t¸c nµy cßn mang tÝnh h×nh thøc, nhÊt lµ ®èi víi c¸c c«ng tr×nh do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý. Nguyªn nh©n Cã thÓ xem chia nguyªn nh©n cña c¸c tån t¹i trªn theo 3 nhãm chÝnh: - Nguyªn nh©n vÒ thÓ chÕ: + HiÖu lùc ph¸p lý cña hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý qui ®Þnh nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc tham gia qu¶n lý ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT rÊt yÕu. + Ch−a cã ®−îc c¬ chÕ phèi hîp hiÖu qu¶ gi÷a c¸c bªn tham gia dù ¸n nh− Chñ ®Çu t−, t− vÊn, nhµ thÇu, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, c¬ quan thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n… Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh dù ¸n ch−a chó träng ®Õn viÖc x©y dùng mét c¬ chÕ phèi hîp hiÖu qu¶ gi÷a c¸c bé phËn kh¸c nhau, gi÷a c¸c bé phËn bªn trong vµ bªn ngoµi dù ¸n, thiÕu c¸c qui ®Þnh ph¸p lý cã tÝnh hiÖu lùc cao còng nh− c¬ chÕ hoµ nhËp hiÖu qu¶ ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng nµy. + ThiÕu sù c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn: C¸c c«ng ty t− vÊn vµ c«ng ty x©y dùng trong ngµnh GTVT chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc v× vËy vÉn ®−îc −u tiªn vµ ph©n chia c«ng viÖc ®Ó thùc hiÖn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c rÊt nhá yÕu v× vËy tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh ®Ó ph¸t triÓn tiÕn tíi héi nhËp rÊt kÐm. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty t− vÊn vµ x©y dùng ®ang ®−îc thùc hiÖn song tiÕn triÓn rÊt chËm. - Nguyªn nh©n vÒ n¨ng lùc qu¶n lý + N¨ng lùc cña mét sè Ban §iÒu hµnh dù ¸n trong viÖc qu¶n lý dù ¸n cßn h¹n chÕ. + Ban Qu¶n lý dù ¸n ®ãng vai trß cña mét chñ ®Çu t− h¬n lµ cña mét c¬ quan qu¶n lý KT-ML ®iÒu hµnh dù ¸n. Ch−a thÓ hiÖn ®−îc vai trß cña Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh dù ¸n lµ qu¶n lý, ®iÒu phèi c¸c bé phËn kh¸c nhau cña dù ¸n ®Ó ®¶m b¶o cho dù ¸n ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu vµ tho¶ m·n c¸c giíi h¹n vÒ thêi gian vµ chi phÝ; thiÕu trùc tiÕp kiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn dù ¸n vÒ tiÕn ®é, tµi chÝnh, chÊt l−îng, qu¶n lý sù thay ®æi, gi¶i quyÕt c¸c xung ®ét, qu¶n lý m«i tr−êng cña dù ¸n vµ qu¶n lý rñi ro cña dù ¸n… mµ chØ nh− mét c¬ quan kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c nhµ thÇu. Trong khi ®ã mét Ban Qu¶n lý dù ¸n ®ång thêi cßn qu¶n lý nhiÒu dù ¸n kh¸c nhau, + N¨ng lùc cña nhµ thÇu yÕu vÒ tµi chÝnh, thiÕt bÞ, phßng thÝ nghiÖm hiÖn tr−êng vµ thiÕu c¸n bé ®Çu ®µn trong tæ chøc qu¶n lý theo qui tr×nh c«ng nghÖ míi. - N¨ng lùc cña t− vÊn gi¸m s¸t rÊt yÕu, ch−a cã tæ chøc t− vÊn gi¸m s¸t riªng. - §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT viÖc lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn dù ¸n cßn mang tÝnh h×nh thøc: kÕ ho¹ch thùc hiÖn tõng gãi thÇu do c¸c nhµ thÇu lËp. HÇu hÕt c¸c nhµ thÇu lËp kÕ hoach b»ng c¸ch −íc tÝnh ®¬n gi¶n dùa vµo c¸c ®Þnh møc hoÆc kinh nghiÖm nªn thiÕu chÝnh x¸c vµ tÝnh kh¶ thi. 4. Ho¹t ®éng giai ®o¹n kÕt thóc dù ¸n, ®−a c«ng tr×nh vµo sö dông Nh÷ng tån t¹i: - Hå s¬ qu¸ phøc t¹p ë møc ®é kh«ng cÇn thiÕt, l−u tr÷ khã kh¨n; - Kh©u nghiÖm thu s¶n phÈm x©y dùng cßn ch−a chÆt chÏ nhiÒu c«ng tr×nh kh«ng ®¶m b¶o ®óng nh− hîp ®ång vÉn ®−îc nghiÖm thu.
- Kh«ng chó träng vµo viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ toµn bé dù ¸n trªn quan ®iÓm møc ®é tho¶ m·n c¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ cña dù ¸n mµ chØ nÆng vÒ nghiÖm thu khèi l−îng c«ng viÖc thùc hiÖn. - C«ng t¸c thanh quyÕt to¸n, bµn giao ®−a c«ng tr×nh vµo khai th¸c ch−a ®−îc chó träng ®óng møc vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi. NhiÒu dù ¸n ®· ®−îc ®−a vµo khai th¸c vÉn ch−a ®−îc quyÕt to¸n. - C«ng t¸c ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ sau dù ¸n ch−a ®−îc thùc hiÖn. HiÖn nay ch−a cã c¸c tæng kÕt (hoÆc nghiªn cøu) nµo nh»m ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT ®Ó rót ra bµi häc kinh nghiÖm chung cho c«ng t¸c QLDA ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT. Nguyªn nh©n C¸c nguyªn nh©n cña c¸c tån t¹i trong giai ®o¹n nµy còng tËp trung vµo c¸c nguyªn nh©n vÒ thÓ chÕ, n¨ng lùc qu¶n lý vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, viÖc thiÕu vËn dông c¸c kü thuËt vµ c«ng cô qu¶n lý dù ¸n tiÕn tiÕn. - HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT tËp trung nªn sinh ra tÖ n¹n quan liªu cöa quyÒn lµ nguyªn nh©n g©y ra sù chËm trÔ trong thanh quyÕt to¸n, vµ trong viÖc nghiÖm thu s¶n phÈm kh«ng ®óng chÊt l−îng, khèi l−îng kh«ng chÝnh x¸c. - HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ lµm c¬ së cho QLDA giai ®o¹n kÕt thóc dù ¸n song hiÖu lùc ph¸p lý rÊt yÕu KT-ML - ThiÕu c¬ së ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh c¬ chÕ kiÓm tra gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ tæng kÕt c«ng t¸c ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT mét c¸ch th−êng xuyªn, c¸c qui ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng lµm cho c«ng t¸c b¸o c¸o thùc hiÖn gi¸m s¸t ®Çu t− cßn mang tÝnh h×nh thøc. - ThiÕu qui ®Þnh b¾t buéc vÒ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ sau dù ¸n nªn kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc c¸c dù ¸n sau khi kÕt thóc ®Çu t− ®−a vµo sö dông mét thêi gian th× møc ®é ®¹t môc tiªu ®Ò ra cã ®óng víi dù kiÕn hay kh«ng. §ång thêi còng kh«ng thÓ cã c¸c ®¸nh gi¸, ph©n tÝch, tæng kÕt thùc tÕ vµ rót ra bµi häc cho c«ng t¸c QLDA ®Çu t− x©y dùng CSHT GTVT. III. KÕt luËn Trªn ®©y lµ mét sè tån t¹i trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng trong thêi gian qua. Chóng ta cÇn nghiªn cøu t×m nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc h÷u hiÖu nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ ®Çu t− x©y dùng ®Ó ngµnh giao th«ng vËn t¶i thùc sù gãp phÇn vµo sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n−íc. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. C¸c b¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c hμng n¨m cña Bé GTVT (tõ n¨m 1999 - 2004)♦