Báo cáo khoa học: "một số vấn đề lý luận về tổ chức doanh nghiệp nhà n-ớc theo mô hình công ty mẹ – công ty con"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Chuyển đổi các Tổng công ty nhà n-ớc sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ- công ty con là xu thế đã và đang diễn ra ở n-ớc ta. Bài viết đề cập tới một số vấn đề mang tính lý luận của quá trình chuyển đổi này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "một số vấn đề lý luận về tổ chức doanh nghiệp nhà n-ớc theo mô hình công ty mẹ – công ty con"

mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ tæ chøc doanh nghiÖp nhµ n−íc theo m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con pgs, ts Vò träng tÝch Bé m«n C¬ së Kinh tÕ vμ Qu¶n lý Tr−êng §¹i häc Giao Th«ng VËn T¶i Tãm t¾t: ChuyÓn ®æi c¸c Tæng c«ng ty nhμ n−íc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ- c«ng ty con lμ xu thÕ ®· vμ ®ang diÔn ra ë n−íc ta. Bμi viÕt ®Ò cËp tíi mét sè vÊn ®Ò mang tÝnh lý luËn cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nμy Summary: Changing the head of state companies is active which according to big and small company model is one of the models that has been developing in our country. This essay mentions to one of the reasonable problems of this changed process. i. §Æt vÊn ®Ò C¹nh tranh x¶y ra ë bÊt kú n¬i nµo khi cã nhiÒu ng−êi cïng muèn mét thø h÷u h¹n (nh− thÞ tr−êng c¸c nguån lùc, vÞ trÝ ®Þa lý, thu nhËp ...), cßn sù hîp t¸c l¹i xuÊt hiÖn ë bÊt cø n¬i nµo khi lµm mét viÖc g× ®ã riªng lÎ lµ kh«ng cã lîi, hay v−ît qu¸ kh¶ n¨ng c¸ nh©n hay mét tæ chøc (doanh nghiÖp, quèc gia ,...). Cho nªn, ngµy nay dï doanh nghiÖp lín hay nhá, quèc gia cã nÒn CT 2 kinh tÕ ph¸t triÓn hay ch−a ph¸t triÓn trong khi c¹nh tranh gay g¾t víi nhau th× vÉn tham gia vµo qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ liªn kÕt trªn nhiÒu lÜnh vùc. Trong kinh tÕ sù liªn kÕt ®· h×nh thµnh nªn nh÷ng m« h×nh kh¸c nhau cña tæ hîp c¸c doanh nghiÖp trong ®ã cã m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con. II. NhËn thøc vÒ c«ng ty mÑ – c«ng ty con Tæ hîp c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con lµ mét nhãm c¸c doanh nghiÖp ®éc lËp vÒ ph¸p lý, n¾m gi÷ cæ phÇn cña nhau vµ thiÕt lËp ®−îc mèi quan hÖ mËt thiÕt vÒ nguån vèn, nguån nh©n lùc, c«ng nghÖ, cung øng nguyªn vËt liÖu, tiªu thô s¶n phÈm.Tæ hîp c¸c doanh nghiÖp nµy bao gåm c«ng ty mÑ, mét sè c«ng ty con vµ mét sè c«ng ty liªn kÕt. Theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt n−íc ta th× tæ hîp c¸c doanh nghiÖp cña c«ng ty mÑ – c«ng ty con kh«ng ph¶i lµ chñ thÓ cña ph¸p luËt, kh«ng cã t− c¸ch ph¸p nh©n mµ chØ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn trong tæ hîp nµy (c«ng ty mÑ – c«ng ty con – c«ng ty liªn kÕt) míi cã t− c¸ch ph¸p nh©n, míi lµ chñ thÓ ph¸p luËt. C«ng ty mÑ lµ c«ng ty lµm chñ së h÷u toµn bé hoÆc mét phÇn vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty kh¸c ®ñ ®Ó chi phèi ®èi víi c«ng ty ®ã. C«ng ty mÑ dïng tµi s¶n, vèn cña m×nh ®Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t− vµo c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt.
C«ng ty mÑ cã 2 d¹ng c¬ b¶n lµ : Thø nhÊt: C«ng ty mÑ võa n¾m gi÷ vèn võa tæ chøc trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh, nghÜa lµ võa lµm chøc n¨ng ®Çu t− tµi chÝnh ra bªn ngoµi, võa lµm chøc n¨ng trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh. Thø hai: C«ng ty chØ n¾m vèn thuÇn tuý, nghÜa lµ chØ lµm chøc n¨ng ®Çu t− tµi chÝnh. C«ng ty con lµ c«ng ty do mét c«ng ty kh¸c së h÷u toµn bé hoÆc mét phÇn vèn ®iÒu lÖ vµ bÞ c«ng ty ®ã chi phèi. C«ng ty liªn kÕt trong tæ hîp c«ng ty mÑ – c«ng ty con lµ c«ng ty do c«ng ty mÑ ®Çu t− vèn nh−ng ch−a ®Õn møc chi phèi. C«ng ty con vµ c«ng ty liªn kÕt cã thÓ lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý c«ng ty con còng ®−îc tæ chøc tïy thuéc vµo lo¹i h×nh c«ng ty. Nh− vËy c«ng ty mÑ lµ h¹t nh©n, lµ ®Çu mèi liªn kÕt c¸c c«ng ty con víi nhau, n¾m quyÒn kiÓm so¸t, chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn; Cßn c¸c thµnh viªn ph¶i cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vÒ vèn, c«ng nghÖ nghiªn cøu vµ c¸c liªn kÕt kh¸c xuÊt ph¸t tõ c¸c lîi Ých mäi mÆt cña c¸c doanh nghiÖp tham gia liªn kÕt. M« h×nh tæ chøc cña tæ hîp doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo kiÓu c«ng ty mÑ – c«ng ty con, xÐt theo gãc ®é b¶n chÊt liªn kÕt së h÷u vèn c¸c thµnh viªn trong tæ hîp, cã 4 d¹ng c¬ b¶n sau: * D¹ng m« h×nh 1 CÊu tróc së h÷u ®¬n gi¶n. C«ng ty mÑ ®Çu t− vèn vµo c¸c c«ng ty con (c«ng ty cÊp 2) vµ c¸c c«ng ty con ®Çu t− vµo c¸c c«ng ty ch¸u (c«ng ty cÊp 3) nh− s¬ ®å sau : C«ng ty mÑ CT 2 C«ng ty con C«ng ty con C«ng ty con C«ng C«ng C«ng C«ng C«ng C«ng ty ty ty ty ty ty ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u H×nh 1. M« h×nh 1 D¹ng m« h×nh 2 VÒ c¬ b¶n gièng m« h×nh 1, chØ kh¸c ë chç c¸c c«ng ty ®ång cÊp (c«ng ty con, c«ng ty ch¸u) cã thÓ ®Çu t− vèn, kiÓm so¸t lÉn nhau vµ nh− vËy sÏ t¨ng c−êng mèi quan hÖ gi÷a cac doanh nghiÖp thµnh viªn víi nhau. C«ng ty mÑ C«ng ty con C«ng ty con C«ng ty con C«ng C«ng C«ng C«ng C«ng C«ng ty ty ty ty ty ty ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u H×nh 2. M« h×nh 2
* D¹ng m« h×nh 3 C«ng ty mÑ võa ®Çu t− vèn vµo c«ng ty con, võa ®Çu t− vèn vµo c«ng ty ch¸u nh»m kiÓm so¸t mét lÜnh vùc ®Æc biÖt nµo ®ã hoÆc ®Êp øng yªu cÇu vÒ vèn ®Çu t−, nh− h×nh sau : C«ng ty mÑ C«ng ty con C«ng ty con C«ng ty con C«ng C«ng C«ng C«ng ty ty ty ty ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u H×nh 3. M« h×nh 3 * D¹ng m« h×nh 4 Lµ m« h×nh hçn hîp cña c¸c m« h×nh trªn cho nªn phøc t¹p vÒ cÊu tróc së h÷u vèn, lµ s¶n phÈm cña sù ph¸t triÓn cao trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh, nhÊt lµ thÞ tr−êng chøng kho¸n, nh»m t¨ng c−êng liªn kÕt chèng l¹i sù th«n tÝnh cña doanh nghiÖp bªn ngoµi, nh− h×nh sau: C«ng ty mÑ CT 2 C«ng ty con C«ng ty con C«ng ty con C«ng C«ng C«ng C«ng C«ng C«ng ty ty ty ty ty ty ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u ch¸u H×nh 4. M« h×nh 4 Trong tæ chøc ho¹t ®éng c«ng ty mÑ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty con hoµn toµn b»ng c¬ chÕ tµi chÝnh th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh trong H§QT hoÆc héi ®ång c¸c thµnh viªn cña c«ng ty con phï hîp víi tû lÖ vèn gãp mµ c«ng ty mÑ ®· gãp vµo c«ng ty con. Do vËy mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con ®−îc ph©n ®Þnh mét c¸ch rµnh m¹ch, râ rµng, võa ®¶m b¶o tËp trung ®−îc mäi nguån lùc vµ tÝnh thèng nhÊt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chiÕn l−îc cña c«ng ty mÑ võa ®¶m b¶o quyÒn chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty con. III. T¸c ®éng vμ triÓn väng ¸p dông m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë ViÖt Nam Tæng c«ng ty nhµ n−íc ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con sÏ t¹o mèi liªn
k Õt bÒn v÷ng vÒ vèn ph¸t huy vµ ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp, tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vµ cña b¶n th©n tæng c«ng ty, ®ång thêi kh¾c phôc ® − îc phÇn lín c¸c h¹n chÕ trong ho¹t ®éng hiÖn nay cña c¸c tæng c«ng ty. Khi c¸c tæng c«ng ty nhµ n −íc chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con sÏ gi¶i quyÕt ® − îc mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cô thÓ sau: M « h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con cho phÐp kÕt hîp mét c¸ch hµi hoµ c¸c lo¹i së h÷u trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã sù ®an xen víi nhau, hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. ViÖc më réng ¸p dông lo¹i h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con lµ h − íng quan träng ®Ó t¹o ra m«i tr − êng kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nh − ng kh¶ n¨ng chi phèi cña doanh nghiÖp nhµ n− íc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vÉn ® − îc duy tr× th«ng qua tû lÖ vèn gãp, thÞ tr − êng khoa häc c«ng nghÖ vµ ®Þnh h − íng ph¸t triÓn. T ¹o ra c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ trong néi bé doanh nghiÖp nhµ n − íc theo h − íng n©ng cao quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Mèi quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn dùa trªn quan hÖ tµi chÝnh chø kh«ng mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh, mÖnh lÖnh nh − h iÖn nay. V iÖc ¸p dông m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con cho phÐp ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n −íc. T æng c«ng ty lµ c«ng ty mÑ míi thùc sù lµ mét doanh nghiÖp vµ míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm so¸t ®¸nh gi¸ ®− îc hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña b¶n th©n m×nh. Cßn c¸c c«ng ty con ®− îc tæ chøc d− íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót vèn, c«ng CT 2 nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c ®èi t¸c n − íc ngoµi. IV. KÕt luËn V íi nh÷ng −u ®iÓm ®· ph©n tÝch ë trªn chøng tá r»ng m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con lµ m« h×nh phï hîp víi c¸c tæng c«ng ty nhµ n − íc. C hÝnh phñ ®· cã NghÞ ®Þnh sè 153/2004/N§-CP ngµy 09/8/2004 vÒ tæ chøc, qu¶n lý tæng c«ng ty nhµ n− íc, c«ng ty nhµ n− íc ®éc lËp theo m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi diÔn ra trªn thùc tÕ cßn chËm. § Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng trong ®iÒu kiÖn ®· héi nhËp cÇn ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¸c tæng c«ng ty nhµ n− íc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. Ban chØ ®¹o vµ ®æi míi ph¸t triÓn doanh nghiÖp (2004), M« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con, Tµi liÖu héi th¶o, Hµ Néi. [2]. Tr−¬ng V¨n B©n (1996). Bµn vÒ c¶i c¸ch toµn diÖn doanh nghiÖp nhµ n−íc, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. [3]. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− – Austrilia, Governmaent (2005), TËp ®oµn kinh tÕ – C¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn vµ ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch♦