Báo cáo: Liệu pháp nội tiết trong mãn kinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Báo cáo "Liệu pháp nội tiết trong mãn kinh" trình bày các nội dung chính như sau: Liệu pháp nội tiết mãn kinh MHT – Cập nhật chứng cứ lâm sàng và khuyến cáo trên thế giới; Thực hành lâm sàng: Sử dụng MHT đúng – đủ – an toàn. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo: Liệu pháp nội tiết trong mãn kinh

LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TRONG MÃN KINH Sử dụng ĐÚNG – ĐỦ – AN TOÀN? TS. BS. LÊ QUANG THANH Chủ tịch Hội Y học Bà mẹ và Thai nhi TP.HCM (HSMFM) Phó Chủ tịch Hội Phụ Sản Việt Nam (VAGO) Trưởng Bộ Môn Phụ Sản – Khoa Y – ĐH Nguyễn Tất Thành
NỘI DUNG 1. Liệu pháp nội tiết mãn kinh MHT – Cập nhật chứng cứ lâm sàng và khuyến cáo trên thế giới 2. Thực hành lâm sàng: Sử dụng MHT đúng – đủ – an toàn?
LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐIỀU TRỊ CÁC RỐI LOẠN MÃN KINH & NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG? Dinh dưỡng Điều trị các Thay đổi lối sống bệnh khác Các giải pháp Liệu pháp Không nội tiết nội tiết mãn kinh (MHT)
ĐỒNG THUẬN CỦA CÁC HIỆP HỘI MÃN KINH TRÊN THẾ GIỚI • MHT là liệu pháp điều trị hiệu quả nhất cho các RL mãn kinh • Nên sử dụng MHT trong giai đoạn “cửa sổ” • Cá thể hóa điều trị
CẬP NHẬT Được FDA chấp thuận 4 chỉ định: MHT 1. 2. Rối loạn vận mạch từ vừa đến nặng Ngăn ngừa loãng xương ở phụ nữ mãn kinh 2022 3. Điều trị thiếu hụt estrogen gây ra do suy sinh dục, cắt buồng trứng 2 bên, suy buồng trứng sớm 4. Điều trị viêm âm hộ - âm đạo từ vừa đến nặng * HC niệu dục khi không có chỉ định estrogen toàn thân: điều trị estrogen liều thấp tại chỗ hinhanhykhoa.com
KHUYẾN CÁO CỦA HỘI MÃN KINH BẮC MỸ 2022 • MHT vẫn là điều trị hiệu quả nhất đối với triệu chứng vận mạch (VMS) và HC niệu dục, cũng như ngăn ngừa mất và gãy xương. • Rủi ro của liệu pháp nội tiết là tùy thuộc loại nội tiết, liều lượng, thời gian sử dụng, đường dùng, thời điểm bắt đầu và có sử dụng kèm progestogen hay không. • Cá thể hoá điều trị để tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro
HƯỚNG DẪN CỦA HỘI MÃN KINH BẮC MỸ 2022 ✓ Liệu pháp Estrogen đơn thuần (estrogen therapy ET): • Bổ sung toàn thân khi đã cắt tử cung toàn phần • Bổ sung tại chỗ với liều thấp khi có biểu hiện khô teo AĐ ✓ Liệu pháp kết hợp Estrogen-progestogen (estrogen- progestogen therapy EPT): nếu còn tử cung ✓ Liệu pháp nội tiết sinh học (Bio-identical hormone therapy BHT): các hoạt chất sinh học về mặt hoá học rất giống với nội tiết được tạo ra trong cơ thể NAMS 2022 Menopause, Vol. 29, No. 7, 2022 Cobin RH, Goodman NF on behalf of the AACE Committee. Endocrine Practice 2017; 23(7): 869-880
CÁC ĐƯỜNG SỬ DỤNG NỘI TIẾT TRONG LIỆU PHÁP NỘI TIẾT MÃN KINH MHT • Estrogen (qua da, âm đạo) nhiều lợi ích hơn so với đường uống: – không chuyển hóa lần đầu qua gan – ít khả năng tạo ra nguy cơ huyết khối, nguy cơ bệnh mạch vành (AACE 2017). • Progesterone đường uống có tác dụng làm dịu nhẹ, an thần mà không ảnh hưởng đến chức năng nhận thức ban ngày, thông qua hiệu ứng GABA. • Progesterone vi hạt được xem là lựa chọn an toàn (AACE 2017): ít gây nguy cơ ung thư vú (NAMS 2022). NAMS 2022 Menopause, Vol. 29, No. 7, 2022 Cobin RH, Goodman NF on behalf of the AACE Committee. Endocrine Practice 2017; 23(7): 869-880
ĐƯỜNG QUA DA DẠNG GEL GIÚP ỔN ĐỊNH NỒNG ĐỘ ESTROGEN Nồng độ trong huyết thanh (pg/ml) Thời gian sau khi sử dụng thuốc (giờ) Nồng độ estradiol huyết thanh trung bình ở phụ nữ sau mãn kinh được điều trị triệu chứng bốc hỏa bằng MHT đường uống hoặc qua da Camil Castelo-Branco, Iris Soveral. Clinical efficacy of estradiol transdermal system in the treatment of hot flashes in postmenopausal women. Research and Reports in Transdermal Drug Delivery 2014
SỬ DỤNG PROGESTOGEN TRONG MHT ✓ Progestogen bảo vệ nội mạc TC, chống lại tăng sinh NMTC của estrogen ✓ PN sau mãn kinh,còn TC : Liệu pháp nội tiết nên bao gồm estrogen và progestogen để giảm thiểu nguy cơ tăng sản nội mạc TC ▪ PN mới mãn kinh: mới mãn kinh 1 năm -> estrogen liều thấp kết hợp với ít nhất 12-14 ngày progesterone mỗi tháng ▪ PN mãn kinh >1 năm: liều thấp Estrogen và progesterone hàng ngày an toàn đối với nội mạc TC ✓ PN đã cắt TC chỉ cần sử dụng Estrogen, tuy nhiên nếu: ▪ Cắt TC do ung thư nội mạc TC ▪ Cắt TC do bệnh lý lạc nội mạc TC ▪ Cắt TC bán phần → Sử dụng Progestogen phối hợp Estrogen North American Menopause Society. Menopause. 2012;19:257-71; Sturdee D W, et al. hinhanhykhoa.com Climacteric 2011;14:302-20. Furness S, et al. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(2):CD000402.
SỬ DỤNG PROGESTERONE VI HẠT CÓ TÁC DỤNG PHỤ THẤP NHẤT Kết hợp progesterone vi hạt Adverse events associated with micronized progesterone đường uống với estradiol qua da hiện tại được xem là tối ưu MHT. ✓ An toàn hơn so với MHT thông thường Ra máu bất thường và có chứng cứ tốt nhất với nguy cơ ung Căng tức vú thư vú. Giữ nước ✓ Theo dữ liệu thực nghiệm và lâm sàng, Đau nửa đầu phác đồ được xem là tối ưu để giảm Tăng cân nguy cơ tác dụng phụ có thể xảy ra. Thay đổi tâm trạng ✓ Liều 100-200mg/ngày, ít nhất 12-14 Nôn ngày/mỗi chu kì. Mệt mỏi Adapted from L'Hermite. Climacteric 2017. doi.org/10.1080/13697137.2017.1291607. Davis S et al. Australian & New Zealand Journal of Obstetrics & Gynecology 2016
NỘI DUNG 1. Liệu pháp nội tiết mãn kinh MHT – Cập nhật chứng cứ lâm sàng và khuyến cáo trên thế giới 2. Thực hành lâm sàng: Sử dụng MHT đúng – đủ – an toàn?
MHT “ĐÚNG” ĐỐI TƯỢNG – GIAI ĐOẠN • Sử dụng MHT trong giai đoạn “cửa sổ” ✓ PN < 60 tuổi hay mãn kinh < 10 năm ✓ PN > 60 tuổi, nguy cơ nhiều hơn lợi ích • Cá thể hóa điều trị theo độ tuổi, triệu chứng, nhu cầu của bệnh nhân và bệnh lý kèm theo MHT (Menopause Hormonal Therapy) de Villiers TJ, et al. Climacteric 2013;16:203-204.
LIỀU DÙNG ESTROGEN “ĐỦ” • Estrogen liều thấp ít có tác động lên đông máu và viêm mạch • Có thể dùng liều thấp tăng dần đạt đến liều điều trị • Nên sử dụng liên tục, không ngưng ngắt quãng Estradiol viên uống (mg) Estradiol miếng dán qua da (mcg) Estradiol gel bôi qua da (mg) Liều chuẩn 2 50 1,5 (2 nhát bơm) Liều thấp 1 25 0,75 (1 nhát bơm)
LỰA CHỌN PHÁC ĐỒ NỘI TIẾT Estrogen qua da (17β Estradiol gel) Không làm tăng nguy cơ Ung thư vú • Không chuyển hóa liều đầu qua gan, Đột quỵ sinh khả dụng tốt Huyết khối • Không ảnh hưởng xấu lipid máu, nguy cơ huyết khối tĩnh mạch, đột quỵ Cải thiện RL mãn kinh Nguy cơ tim mạch, loãng xương Progesterone tự nhiên dạng vi hạt đường uống • Tác dụng tốt bảo vệ nội mạc TC • Không làm tăng nguy cơ ung thư vú • Dùng đường uống có tác dụng an thần GABA Adapted from L'Hermite. Climacteric 2017.doi.org/10.1080/13697137.2017.1291607.
LỰA CHỌN PHÁC ĐỒ NỘI TIẾT Phác đồ ngắt quãng theo chu kì (Cyclical MHT) • Sử dụng 17β gel bôi qua da mỗi ngày • Progesterone vi hạt đường uống 200mg, 12-14 ngày cuối chu kì • Khi ngưng thuốc 3-4 ngày vào cuối chu kì thì ra máu kinh (giả lập chu kì kinh) → thích hợp cho PN giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh < 1 năm E2 E2 E2 E2 E2 P P P P P Phác đồ liên tục (Continuous combined MHT) • 17β gel bôi qua da mỗi ngày + Progesterone vi hạt đường uống 100 mg liên tục • Phác đồ liên tục thích hợp PM sau mãn kinh > 1 năm E2 P
THỜI GIAN SỬ DỤNG MHT ▪ PN cắt buồng trứng, suy BT sớm: sử dụng ít nhất đến tuổi mãn kinh trung bình ▪ PN cắt tử cung: Estrogen đơn thuần ▪ Thời gian sử dụng - không có lý do gì để hạn chế thời gian sử dụng MHT (IMS 2016, NAMS 2017) ở PN: o Khỏe mạnh, cảm thấy hài lòng với MHT, o Đã bắt đầu sử dụng MHT khi tuổi < 60, mãn kinh < 10 năm và trong quá trình sử dụng MHT không có tác dụng phụ, không có biến chứng. o Ngưng: từ từ, giảm liều o 50% PN: các triệu chứng sẽ xuất hiện trở lại -> xem xét MHT tiếp tục hoặc liệu pháp không nội tiết. ▪ Liệu pháp Estrogen đơn thuần: 7 năm, an toàn ▪ Liệu pháp Estrogen + Progesterone: 5 năm, an toàn Adapted from L'Hermite. Climacteric 2017. doi.org/10.1080/13697137.2017.1291607. IMS 2016, NAMS 2022
MHT LIỆU CÓ AN TOÀN? UNG THƯ NỘI MẠC HUYẾT KHỐI TỬ CUNG ĐỘT QUỴ UNG THƯ VÚ
Giai đoạn tiền MK Mãn Kinh MHT VÀ NGUY CƠ UNG THƯ NMTC? Triệu chứng trung bình đến nặng, Liệu pháp Hormon < 60t, mãn kinh < 10 năm Còn Đã cắt tử cung PROGESTOGEN KÈM ESTROGEN tử cung toàn phần ĐỂ BẢO VỆ NMTC Estrogen + Estrogen đơn Progestogen thuần Tiền mãn kinh, Mãn kinh mới mãn kinh 1 năm trên 1 năm Estrogen mỗi ngày Progestogen ít nhất Estrogen + 12-14 ngày/chu kì Progestogen mỗi ngày
MHT VÀ NGUY CƠ UNG THƯ VÚ? • Mối liên quan giữa nguy cơ ung thư vú với MHT ở phụ nữ > 50 tuổi khá phức tạp • Nguy cơ tăng chủ yếu liên quan đến việc bổ sung progestogen tổng hợp và thời gian sử dụng [B] • Nguy cơ có thể thấp hơn khi phối hợp với progesterone vi hạt [C] • Nguy cơ do MHT thấp và giảm khi ngưng điều trị [B] IMS Recommendation, The Climateric 2016, 19, 109-50