nghiªn cøu trung quèc
sè 1(65) - 2006
54
L−u Thu H−¬ng*
rong s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ
thuËt, chÊt th¬ ®−îc xem nh−
lµ mét ®Æc tÝnh quan träng
®em l¹i sù cuèn hót kú diÖu cho h×nh
t−îng nghÖ thuËt vµ t¸c phÈm. ChÊt th¬
biÓu hiÖn ë c¸i ®Ñp cña ng«n ng÷ vµ ©m
®iÖu, c¸i ®Ñp cña c¶m xóc vµ ý t−ëng,
cña nh÷ng kho¶nh kh¾c t©m tr¹ng...
ChÊt th¬ chÝnh lµ sù miªu t¶, kh¾c häa
vµ thÓ hiÖn nghÖ thuËt trong sù giµu
®−îm ý th¬.
Th«ng th−êng, ng−êi ta cho r»ng chÊt
th¬ lµ mét thuéc tÝnh chØ riªng th¬ míi
cã. Nh−ng thùc ra, chÊt th¬ cã thÓ t×m
thÊy trong c¶ nh÷ng thÓ lo¹i v¨n häc
kh¸c nh− v¨n xu«i (tiÓu thuyÕt, truyÖn
ng¾n, t¶n v¨n...), kÞch... Më réng h¬n
n÷a, chÊt th¬ cßn cã thÓ t×m thÊy trong
c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt kh¸c nh−: ©m
nh¹c, héi häa, s©n khÊu (móa, kÞch
c©m...)... ChÊt th¬ ®−îc t¹o nªn tõ nh÷ng
h×nh ¶nh ®Ñp, giµu søc biÓu c¶m, tõ
nh÷ng ng«n tõ mang tÝnh nh¹c ®iÖu, bay
bæng, thanh tho¸t... VËy lµ, “c¸i chÊt tr÷
t×nh bay bæng diÖu k× cña h×nh ¶nh, ©m
®iÖu, ng«n ng÷... vèn lµ cña th¬ ca, ®Õn
mét lóc nµo ®ã l¹i cã thÓ t×m thÊy trong
hÇu hÕt c¸c thÓ lo¹i”.
Trong lÞch sö v¨n häc hiÖn ®¹i Trung
Quèc, Lç TÊn ®−îc biÕt ®Õn nh− mét nhµ
t− t−ëng lín, mét nhµ v¨n, mét nhµ lý
luËn víi nhiÒu ®ãng gãp cho tiÕn tr×nh
hiÖn ®¹i ho¸ v¨n häc Trung Quèc, ®Æc
biÖt lµ ë c¸c thÓ lo¹i truyÖn ng¾n vµ tiÓu
thuyÕt. Tuy nhiªn, bªn c¹nh hai thÓ lo¹i
nãi trªn, cßn mét thÓ lo¹i v¨n häc kh¸c
mµ Lç TÊn còng rÊt thµnh c«ng, ®ã lµ
t¹p v¨n. §©y lµ mét h×nh thøc v¨n häc
tiªu biÓu, ph¸t triÓn m¹nh mÏ tõ sau
phong trµo Ngò Tø. NÕu xÐt vÒ sè l−îng,
t¹p v¨n chiÕm tØ lÖ t−¬ng ®èi lín trong
sù nghiÖp s¸ng t¸c cña Lç TÊn (chiÕm
hai phÇn ba sè l−îng s¸ng t¸c, kho¶ng
900 bµi). §· cã ý kiÕn cho r»ng, t¹p v¨n
cña Lç TÊn kh«ng ph¶i lµ s¸ng t¸c v¨n
ch−¬ng mµ chØ lµ nh÷ng bµi nghÞ luËn cã
tÝnh chÊt minh häa chÝnh trÞ. Tuy nhiªn,
nÕu nghiÒn ngÉm thËt kü, chóng ta sÏ
nhËn thÊy trong c¸c tËp t¹p v¨n cña Lç
TÊn cã rÊt nhiÒu bµi t¹p c¶m vµ ®o¶n
b×nh, lo¹i t¹p v¨n nµy “lµ mét thÓ lo¹i
t¶n v¨n nghiªng vÒ v¨n häc. MÆc dï nã
lÊy nghÞ luËn lµm chÝnh nh−ng ®· kÕt
hîp h÷u c¬ c¸c nh©n tè v¨n häc, bao gåm
mµu s¾c t×nh c¶m, khung c¶nh th¬, h×nh
t−îng lo¹i h×nh vµ ng«n ng÷ mÜ c¶m...”
(1)
.
Trong c¸c bµi t¶n v¨n vµ t¹p c¶m ®ã,
nh÷ng yÕu tè nghÖ thuËt mang tÝnh v¨n
häc ®−îc Lç TÊn sö dông mét c¸ch tµi
t×nh, hiÖu qu¶ vµ ®em l¹i cho b¹n ®äc
nh÷ng thô c¶m nghÖ thuËt s©u s¾c.
* Th¹c sü. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc
T
ChÊt th¬ trong t¹p v¨n Lç TÊn.
55
Ngoµi tÝnh h×nh t−îng næi bËt, t¹p
v¨n Lç TÊn cuèn hót ng−êi ®äc cßn bëi
chÊt tr÷ t×nh ®»m th¾m, thiÕt tha trong
c¸c cÊu tø nghÖ thuËt. Lç TÊn ®· ®−a
chÊt th¬ vµo v¨n nghÞ luËn ®Ó tõ ®ã t¹o
nªn mét thÓ nghÞ luËn tr÷ t×nh ®éc ®¸o
rÊt riªng cña «ng. Trong t¹p v¨n Lç TÊn,
chÊt th¬ ®ãng mét vai trß quan träng
trong kÕt cÊu h×nh t−îng nghÖ thuËt,
trong viÖc thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña c¸i
“t«i” tr÷ t×nh, trong sù s¾p ®Æt h×nh ¶nh
vµ chi tiÕt... ChÊt th¬ to¸t lªn tõ bèi
c¶nh, tõ h×nh t−îng nghÖ thuËt, tõ c¶m
xóc, ng«n ng÷ vµ c tõ t×nh c¶m yªu
n−íc vµ ý chÝ chiÕn ®Êu cña chÝnh nhµ
v¨n.
1. H×nh t−îng nghÖ thuËt giµu chÊt th¬
H×nh t−îng nghÖ thuËt ®−îc t¹o nªn
tõ rÊt nhiÒu yÕu tè nghÖ thuËt: ngo¹i
h×nh vµ tÝnh c¸ch, t©m lý vµ xung ®ét
néi t©m, ng«n ng÷ vµ hµnh ®éng nh©n
vËt...VËy “chÊt th¬” gi÷ mét vai trß nh−
thÕ nµo trong kÕt cÊu h×nh t−îng nghÖ
thuËt? Cã thÓ nãi, “chÊt th¬” bao trïm
vµ g¾n kÕt c¸c yÕu tè nghÖ thuËt kÓ trªn
thµnh mét chØnh thÓ h×nh t−îng, tõ ®ã
t¹o nªn søc sèng néi t¹i, sù sinh ®éng vµ
mèi giao c¶m cña h×nh t−îng nghÖ
thuËt. Kh¶o s¸t c¸c tËp t¹p v¨n cña Lç
TÊn, cã thÓ nhËn thÊy «ng ®· sö dông
nh÷ng m«tip ®Æc tr−ng nh−: bèi c¶nh
thiªn nhiªn, kh¸t väng vµ lý t−ëng, t©m
tr¹ng cña c¸i “t«i” tr÷ t×nh... ®Ó lµm chÊt
kÕt dÝnh cho c¸c h×nh t−îng nghÖ thuËt.
Bèi c¶nh thiªn nhiªn trong t¹p v¨n
cña Lç TÊn th−êng ®−îc miªu t¶ g¾n víi
t©m tr¹ng vµ nçi niÒm cña con ng−êi, nãi
chÝnh x¸c h¬n, ®ã chÝnh lµ sù ký th¸c
t©m tr¹ng cña chÝnh t¸c gi¶:
“ë quª t«i, mïa th¶ diÒu lµ mïa
xu©n, cø th¸ng hai khi nghe tiÕng chong
chãng kªu xÌ xÌ, ngöng ®Çu lªn th× cã thÓ
thÊy mét c¸nh diÒu cua mµu ®en nh¹t
hoÆc mét c¸nh diÒu rÕt mµu xanh l¸
m¹… Nh−ng lóc ®ã, trªn mÆt ®Êt d−¬ng
liÔu ®· ®©m chåi, s¬n ®µo sím còng hÐ
nô, hoµ hîp víi sù ®iÓm xuyÕt cña trÎ con
trªn nÒn trêi, lµm cho ngµy xu©n trë
thµnh dÞu dµng, Êm ¸p. B©y giê t«i ë
®©u ®©y? Bèn xung quanh vÉn lµ c¶nh
tiªu ®iÒu cña mïa ®«ng gi¸ l¹nh” (DiÒu
giÊy).
§Æt h×nh t−îng nghÖ thuËt trong sù
giao hßa víi bèi c¶nh thiªn nhiªn, Lç
TÊn ®· t¹o ra nh÷ng ý c¶nh th¬ ®Ñp ®Ï,
trong ®ã t×nh vµ c¶nh ®an xen, dung
hîp. §©y chÝnh lµ ph−¬ng thøc “c¶nh
ngô t×nh, t×nh ë trong c¶nh” cña th¬ ca
cæ ®iÓn Trung Quèc, vµ Lç TÊn ®· sö
dông mét c¸ch tµi t×nh ph−¬ng thøc nµy
trong mét sè bµi t¶n v¨n cña «ng (DiÒu
giÊy, D¹ tông, Ghi l¹i cuéc d¹o ch¬i
trong ®ªm thu...).
Thiªn nhiªn trong t¹p v¨n cña Lç TÊn
kh«ng ph¶i lµ nh÷ng bèi c¶nh thiªn
nhiªn réng lín, hoµnh tr¸ng mµ lµ
nh÷ng c¶nh vËt b×nh th−êng cã thÓ gÆp
trªn bÊt cø con ®−êng nµo, d·y phè nµo.
§ã lµ nh÷ng khu v−ên, nh÷ng ng«i nhµ
bá hoang, con ®−êng lµng v¾ng vÎ, mét
®ªm mïa h¹, tiÕt xu©n lµnh l¹nh, hay
®¬n gi¶n chØ lµ mét bãng c©y tr¸nh n¾ng
gi÷a tr−a hÌ, mét sîi d©y treo giµn hoa
nghiªn cøu trung quèc
sè 1(65) - 2006
56
tr¸nh n¾ng, mét c©y hoa d¹i…Nh÷ng
h×nh ¶nh t−ëng nh− b×nh th−êng, ®¬n lÎ
Êy l¹i t¹o ra mét sù ®iÓm xuyÕt khiÕn
cho bøc tranh hiÖn thùc cuéc sèng trë
nªn ®Ñp ®Ï, nªn th¬ vµ rÊt ®çi quen
thuéc.
Cá d¹i (D· th¶o) lµ mét tËp t¹p v¨n
tr÷ t×nh tiªu biÓu cña Lç TÊn. §ã ®Ých
thùc lµ nh÷ng bµi th¬ v¨n xu«i kÕt hîp
nhuÇn nhuyÔn gi÷a t×nh c¶m yªu th−¬ng
con ng−êi vµ ý chÝ chiÕn ®Êu kiªn c−êng
cña mét ng−êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng. Trong
Cá d¹i, h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®−îc sö
dông nh− mét ph−¬ng thøc nghÖ thuËt
®Ó biÓu ®¹t nh÷ng Èn øc, kh¾c kho¶i
trong t©m hån con ng−êi: “T«i ®i däc
theo d·y t−êng cao ®æ n¸t…Giã nhÑ
thæi…Giã nhÑ thæi, bèn bÒ ®Êt bôi bay
bay vï…§Êt bôi, ®Êt bôi…”. Vµ chÝnh
chÊt th¬ ®· t¹o nªn sù biÓu c¶m mang
tÝnh nh©n v¨n cho mçi h×nh t−îng nghÖ
thuËt, ®ång thêi nã còng g¾n kÕt c¸c
h×nh t−îng nghÖ thËt ®¬n lÎ thµnh mét
hÖ thèng h×nh t−îng xuyªn suèt biÓu ®¹t
cho tinh thÇn cña c¶ thêi ®¹i. ë mét møc
®é cao h¬n, ®«i khi thiªn nhiªn trong t¹p
v¨n cña Lç TÊn ®−îc kh¾c häa vµ miªu
t¶ nh− nh÷ng nh©n vËt, trë thµnh
nh÷ng h×nh t−îng nghÖ thuËt ®éc lËp cã
®êi sèng vµ tÝnh c¸ch riªng. H·y chiªm
ng−ìng vÎ ®Ñp cña c©y hoa d¹i, “mét thø
hoa mµu ph¬n phít ®á vµ nhá li ti” mµ
qua nã, t¸c gi¶ ®· ký th¸c nh÷ng nçi
niÒm ®Çy tÝnh triÕt lÝ nh©n sinh:
“Trong khi ®ªm l¹nh, nã thu m×nh l¹i,
n»m m¬ m¬ thÊy ngµy xu©n ®Õn... b−ím
sÏ bay tung t¨ng, ong sÏ h¸t nh÷ng lêi ca
mïa xu©n. ThÕ lµ nã c−êi, tuy l¹nh, mµu
s¾c ®á lªn mét c¸ch th¶m h¹i, nh−ng nã
vÉn thu m×nh l¹i... tiÕng c−êi cña ®ªm
khuya v»ng vÆc trong trÎo, nh− kh«ng
muèn lµm cho ng−êi ®ang ngñ ph¶i thøc
giÊc, nh−ng bèn bÒ kh«ng khÝ ®Òu c−êi
theo”.
Trong Cá d¹i, t¸c gi¶ ®· nh×n nhËn
c©y cá nh− nh÷ng sinh mÖnh cã sù sèng,
cã tinh thÇn: “Cá d¹i, gèc rÔ kh«ng s©u,
hoa l¸ kh«ng ®Ñp, nh−ng hót s−¬ng, hót
n−íc, hót m¸u vµ thÞt nh÷ng ng−êi ®·
chÕt lµm ®ñ c¸ch ®Ó giµnh giËt lÊy sù
sèng. Trong khi sèng, l¹i bÞ chµ ®¹p, bÞ
c¾t xÐn, cho ®Õn chÕt mµ tan r÷a”. Cá d¹i
lµ hiÖn th©n cña søc sèng bÒn bØ, mét
thø cá c©y tÇm th−êng nh−ng l¹i rÊt ®çi
nªn th¬! Cã thÓ nhËn thÊy r»ng, Èn dô
vµ kh¸i qu¸t lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kÕt cÊu
néi t¹i cña h×nh t−îng nghÖ thuËt trong
t¹p v¨n Lç TÊn, chÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm
nµy ®· ®em ®Õn cho c¸c h×nh t−îng nghÖ
thuËt cña «ng néi hµm s©u s¾c.
Trong t¹p v¨n Lç TÊn, chÊt th¬ cßn
n»m trong lý t−ëng vµ kh¸t väng cña
h×nh t−îng nh©n vËt. “Lý t−ëng vµ kh¸t
väng cña ®«ng ®¶o nh©n d©n, chñ nghÜa
nh©n ®¹o víi nh÷ng biÓu hiÖn lÞch sö
cña nã lµ t×nh c¶m kh¸ch quan cho chÊt
th¬ ch©n chÝnh ë mçi thêi ®¹i”
(2)
. Trong
bµi t¹p v¨n Kû niÖm chÞ L−u Hoµ Tr©n, lý
t−ëng vµ kh¸t väng ch©n chÝnh cña ng−êi
n÷ häc sinh kiªn c−êng ®· t¹o nªn ©m
h−ëng tr÷ t×nh bi ai tr¸ng lÖ, khiÕn ng−êi
®äc c¶m thÊy bïi ngïi, ®au xãt:
“Mét ng−êi thËt sù dòng c¶m th× d¸m
®−¬ng ®Çu víi cuéc ®êi th¶m ®¹m, d¸m
ChÊt th¬ trong t¹p v¨n Lç TÊn.
57
nh×n th¼ng vµo chç m¸u t−¬i lªnh l¸ng.
§au khæ biÕt d−êng nµo! ... Nh−ng m¸u
®· ®æ råi, tÊt nhiªn bÊt gi¸c nã sÏ lan
réng ra, tèi thiÓu còng sÏ ngÊm vµo lßng
nh÷ng ng−êi th©n thuéc, thÇy häc, b¹n
bÌ, ng−êi yªu, cho dï thêi gian cã tr«i
qua mµ phai nh¹t ®i, th× h×nh ¶nh cò
cña chÞ víi nô c−êi mØm, hßa nh· kia
vÉn cßn m·i m·i trong nçi ®au th−¬ng
nhÌ nhÑ...”.
Cã thÓ nãi, Kû niÖm chÞ L−u Hoµ
Tr©n “tù th©n nã ®· lµ mét bµi th¬ v¨n
xu«i tr÷ t×nh ®Ñp ®Ï”
(3)
.
2. ChÊt th¬ trong t©m tr¹ng vµ c¶m
xóc cña c¸i “t«i” tr÷ t×nh
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, ®Æc tr−ng cña
th¬ lµ sù thÓ hiÖn cña c¸i “t«i” tr÷ t×nh.
C¸i “t«i” tr÷ t×nh khiÕn cho h×nh t−îng
nghÖ thuËt giµu søc thuyÕt phôc h¬n,
®ång thêi th«ng qua c¸i “t«i” tr÷ t×nh, t−
t−ëng vµ chñ ®Ò cña t¸c phÈm sÏ ®−îc
béc lé m¹nh mÏ h¬n. Cã thÓ nãi, c¸i “t«i”
tr÷ t×nh lµ sù hiÖn diÖn bé mÆt tinh thÇn
cña nhµ th¬ trong nh÷ng t¸c phÈm th¬
ca, ®ã chÝnh lµ c¸i “t«i” nhµ th¬ ®· ®−îc
nghÖ thuËt hãa, ®−îc thÓ hiÖn d−íi
nh÷ng s¾c th¸i thÈm mÜ phong phó h¬n,
víi chÊt l−îng t− t−ëng nghÖ thuËt cao
h¬n. C¸i “t«i” tr÷ t×nh chÝnh lµ mét trong
nh÷ng nh©n tè quan träng t¹o nªn
phong c¸ch nhµ th¬.
Trong t¹p v¨n Lç TÊn, c¸i “t«i” tr÷
t×nh ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ nÐt. §ã lµ mét
c¸i “t«i” tr÷ t×nh ®Çy c¸ tÝnh vµ c¶m xóc
m·nh liÖt, mét c¸i “t«i” ®Çy lý t−ëng vµ
kh¸t väng, mét c¸i “t«i” ®Êu tranh kh«ng
ngõng nghØ cho vËn mÖnh cña quèc gia,
d©n téc:
“T«i xãt xa c¶m thÊy mÊt ®i nh÷ng
ng−êi b¹n tèt, Trung Quèc mÊt ®i nh÷ng
ng−êi thanh niªn tèt. T«i lÆng ®i trong
nçi ®au th−¬ng uÊt øc, nh−ng theo thãi
quen, gi÷a lóc trÇm tÜnh nh− thÕ, t«i l¹i
ngÈng ®Çu lªn, lµm mÊy c©u th¬... §©y
kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi thanh niªn viÕt
kû niÖm mét ng−êi giµ, mµ trong ba
m−¬i n¨m nay, m¾t t«i ®· thÊy bao
nhiªu m¸u cña thanh niªn ®æ ra, cø líp
nµy líp kh¸c, ø ®äng l¹i, trµn ngËp c¶
ng−êi t«i lµm t«i ®Õn nghÑt thë. T«i chØ
cã thÓ viÕt ®−îc chõng Êy, gäi lµ khoÐt
mét lç nhá trong ®èng bïn ®Ó cÇm h¬i.
§êi g× mµ l¹ ®Õn thÕ nµy! §ªm cßn dµi,
®−êng còng cßn dµi, t«i thµ quªn qu¸ch
®i, ®õng nh¾c ®Õn mµ h¬n. Nh−ng t«i
biÕt, nÕu kh«ng ph¶i t«i th× trong t−¬ng
lai nhÊt ®Þnh cã ng−êi nhí ®Õn hä vµ
nh¾c ®Õn hä...” (Kû niÖm ®Ó quªn ®i).
T©m tr¹ng c¸i “t«i” tr÷ t×nh trong t¹p
v¨n Lç TÊn lµ t©m tr¹ng cña mét c¸i
“t«i” ®Çy tr¨n trë, kh¾c kho¶i tr−íc nh÷ng
biÕn ®éng cña thêi cuéc. T©m tr¹ng kh¾c
kho¶i Êy ®−îc nhµ v¨n thÓ hiÖn b»ng thñ
ph¸p luyÕn l¸y, lÆp ®i lÆp l¹i:
“ThÕ giíi hoµng kim ngµy mai cña
loµi ng−êi c¸c anh cã nh÷ng ®iÒu kh«ng
võa lßng t«i, t«i kh«ng thÝch tíi…t«i
kh«ng thÝch ë l¹i n÷a…T«i kh«ng thÝch!
Giêi hìi giêi! T«i kh«ng thÝch! Giêi hìi
giêi, nÕu lµ hoµng h«n, th× tÊt nhiªn ®ªm
tèi sÏ nhÊn ch×m t«i mÊt…Nh−ng t«i
thÝch ch×m trong bãng tèi…T«i thÝch thÕ
®Êy anh b¹n ¹!”.
nghiªn cøu trung quèc
sè 1(65) - 2006
58
D−êng nh− cã thÓ c¶m nhËn ®−îc rÊt
râ t×nh c¶m ®au buån m·nh liÖt cña Lç
TÊn trµo d©ng trong nh÷ng ®o¹n v¨n
trªn. §ã lµ nh÷ng dßng ch÷ ®−îc viÕt ra
tõ t×nh c¶m yªu n−íc, th−¬ng nßi ch©n
thµnh tha thiÕt, tõ nçi phÉn uÊt kh«n
ngu«i tr−íc hiÖn thùc x· héi ®Çy ®au
th−¬ng, m¸u vµ n−íc m¾t. ViÕt vÒ nh÷ng
vÊn ®Ò mang tÝnh chÝnh trÞ - x· héi víi
mét t×nh c¶m ch©n thµnh, s©u s¾c, Lç
TÊn ®· t¹o nªn mét phong c¸ch nghÞ
luËn tr÷ t×nh riªng biÖt trong thÓ lo¹i
t¶n v¨n. Trong t¹p v¨n Lç TÊn, tÝnh
chÝnh luËn vµ chÊt th¬ ®· ®¹t ®Õn ®é hßa
quyÖn nhuÇn nhuyÔn.
T©m tr¹ng vµ c¶m xóc cña c¸i “t«i”
tr÷ t×nh cßn ®−îc nhËn biÕt qua c¸i nh×n
cña nã tr−íc kh«ng gian vµ thêi gian.
C¸i “t«i” tr÷ t×nh trong t¹p v¨n Lç TÊn
cã mét c¸i nh×n kh¾c kho¶i vÒ thêi gian,
d−êng nh− nã c¶m nhËn thÊy sù l¹nh
lïng, döng d−ng cña thêi gian vµ ®au
buån tr−íc sù phai nh¹t cña bao biÕn cè
lÞch sö tr−íc thêi gian. C¶m thøc ®au
buån tr−íc sù v« th−êng cña thêi gian
®−îc ®Èy lªn thµnh nçi bi c¶m phÉn uÊt:
“...Thêi gian tr«i qua rÊt nhanh, röa
s¹ch nh÷ng dÊu vÕt cò, chØ l−u l¹i mét
s¾c m¸u ®á nhê nhê vµ mét nçi ®au
th−¬ng nhÌ nhÑ. Trong s¾c m¸u ®á nhê
nhê vµ nçi ®au th−¬ng nhÌ nhÑ ®ã, l¹i
cho con ng−êi sèng lay l¾t qua ngµy, duy
tr× m·i c¸i thÕ giíi gièng nh− cña con
ng−êi mµ còng kh«ng gièng con ng−êi
nµy” (Kû niÖm chÞ L−u Hßa Tr©n).
H×nh ¶nh kh«ng gian ®ªm tèi th−êng
trë ®i trë l¹i trong c¸c bµi t¹p v¨n cña Lç
TÊn. Trong c¸i kh«ng gian ®ªm tèi thanh
v¾ng ®ã, lan táa nçi buån vµ nh÷ng −u t−
cña c¸i “t«i” nhµ v¨n! (D¹ tông, Ghi l¹i
cuéc d¹o ch¬i trong ®ªm thu...).
Cã thÓ nãi, vÎ ®Ñp tr÷ t×nh trong t¹p
v¨n cña Lç TÊn ®−îc thÓ hiÖn qua
khuynh h−íng t×nh c¶m m¹nh mÏ vµ
s©u s¾c cña chÝnh t¸c gi¶, ®Ó råi tõ ®ã nã
th¨ng hoa thµnh c¶m xóc cña c¸i “t«i”
tr÷ t×nh trong c¸c bµi th¬ t¶n v¨n. Sù
buån ®au hay phÉn né trong con ng−êi
Lç TÊn tr−íc hiÖn thùc x· héi ®Çy ®au
th−¬ng vµ biÕn ®éng ®· truyÒn vµo ngßi
bót cña «ng dßng c¶m xóc tu«n trµo,
nhiÖt thµnh vµ t©m huyÕt. ¤ng ®·
truyÒn tíi c¸c h×nh t−îng nghÖ thuËt søc
sèng, göi g¾m vµo ®ã nçi ®au, niÒm hy
väng vµ c¶ sù phÉn uÊt cña m×nh. TÊt c¶
nh÷ng ®iÒu ®ã ®· t¹o nªn ©m h−ëng tr÷
t×nh vµ c¶m høng nh©n ®¹o cao c¶ trong
nh÷ng trang viÕt cña «ng.
3. Ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh vµ ý th¬
Ng«n ng÷ th¬ th−êng giµu tÝnh nh¹c
®iÖu vµ h×nh ¶nh trong th¬ th−êng cã
søc biÓu c¶m cao. Trong t¹p v¨n cña
m×nh, Lç TÊn th−êng hay sö dông lèi
phôc bót, l¸y tõ, l¸y ng÷ ®Ó t¹o nªn nhÞp
®iÖu cho c¸c bµi th¬ v¨n xu«i. Ngoµi ra,
«ng cßn vËn dông mét c¸ch tµi t×nh,
khÐo lÐo c¸c thñ ph¸p biÓu hiÖn cña
nghÖ thuËt th¬ ca nh−: so s¸nh, liªn
t−ëng, ®èi ngÉu, ®iÖp tõ, l¸y tõ... Sù vËn
dông tæng hîp c¸c thñ ph¸p nghÖ thuËt
Êy ®· khiÕn cho t¹p v¨n cña Lç TÊn võa
mang tÝnh triÕt lý s©u xa, võa cã ng«n
ng÷ th¬ ch¾t läc, l¹i võa thÊm ®−îm t×nh
c¶m m·nh liÖt cña nhµ v¨n, vµ cuèi cïng