Báo cáo "Suy nghĩ về bình đẳng giới"

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Suy nghĩ về bình đẳng giới Hội đồng cạnh tranh có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền và một số hình thức xử lí khác đối với doanh nghiệp thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh. Tuy nhiên, việc phạt cảnh cáo và phạt tiền trong trường hợp nào thì phải được pháp luật quy định cụ thể.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Suy nghĩ về bình đẳng giới"

nghiªn cøu - trao ®æi Ts. N«ng quèc b×nh * 1. Bình ng gi i là gì? Gi i là khái ni m dùng ch nh ng c tr l i cho câu h i trên, trư c h t c n trưng xã h i c a nam và n . ây là t p h p tìm hi u các khái ni m gi i tính, gi i, phân c a nh ng hành vi ng x v m t xã h i, bi t i x trên cơ s gi i và bình ng gi i. nh ng mong mu n v nh ng c i m và Theo cu n “Xã h i h c v gi i và phát năng l c mà xã h i coi là thu c v nam gi i tri n”(1) và “Tài li u hư ng d n l ng ghép ho c ph n trong xã h i hay n n văn hoá c gi i - Hư ng t i bình ng gi i Vi t th nào ó. ây cũng là các m i quan h (2) Nam” thì có m t s khái ni m liên quan gi a ph n và nam gi i và s phân công vai trò gi a h . Thông thư ng, nam hay n u c n ư c hi u như sau: ph i ch u r t nhi u áp l c bu c ph i tuân th Gi i tính hay còn g i là gi ng, là khái các quan ni m xã h i này. Khác v i gi i tính ni m ch nh ng c trưng sinh h c c a n và (gi ng), gi i có các c i m: nam. Các c i m c a gi i tính là: - M t ph n b quy nh b i các y u t , - B quy nh hoàn toàn b i gen, qua cơ ti n sinh h c c a gi i tính; ch di truy n t cha m sang con cái; - Không mang tính b m sinh, di truy n mà - B m sinh (sinh ra ã là nam hay n ); b quy nh b i i u ki n và môi trư ng s ng - Là s n ph m c a quá trình ti n hoá c a cá nhân, ư c hình thành và phát tri n sinh h c trình cao, do v y các c trưng qua hàng lo t các cơ ch b t chư c, h c t p...; gi i tính h u như không ph thu c vào th i - Có th thay i dư i tác ng c a các gian, không gian; y u t bên trong và bên ngoài, c bi t là v - Có nh ng bi u hi n v th ch t có th i u ki n xã h i.(4) quan sát ư c trong c u t o, gi i ph u, sinh lí Phân bi t i x trên cơ s gi i hay b t ngư i (gi a nam và n có nh ng c i m khác bình ng trên cơ s gi i nghĩa là nam hay nhau v gen, hoocmôn, cơ quan sinh d c...); n b i x khác nhau (b h n ch hay b - G n li n v i m t s ch c năng sinh h c lo i tr ) trong nhi u lĩnh v c xã h i do các ( c bi t là ch c năng tái s n xu t con ngư i, nh ki n gi i, làm h n ch h phát huy h t ví d nam gi i có kh năng làm th thai và ti m năng và hư ng th m t cách y ph n có kh năng mang thai và con); quy n con ngư i c a h . Các nh ki n gi i - Di n bi n tuân theo quy lu t sinh h c, không ph thu c vào ý mu n ch quan c a * Gi ng viên chính Khoa lu t qu c t cá nhân (tu i d y thì, mãn kinh, lão hoá...).(3) Trư ng i h c Lu t Hà N i T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008 3
nghiªn cøu - trao ®æi là m t t p h p các c i m ư c s ông Do ó, phân bi t i x trên cơ s gi i là gán cho là thu c v nam hay n , các quan v n c n kh c ph c và bình ng gi i là ni m này ôi khi sai l m và h n ch nh ng m c tiêu hư ng t i. i u mà m t cá nhân có th làm. Ví d : M t 2. T i sao l i có s phân bi t i x s nh ki n gi i cho r ng ph n y u u i, trên cơ s gi i? ph thu c, th ng. M t s nh ki n gi i M t nguyên lí r t ph bi n là n u mu n cho r ng nam gi i m nh m , c l p, có gi i quy t tri t v n thì c n tác ng t i năng l c và quy t oán hơn. Trên cơ s nh nguyên nhân căn b n làm phát sinh ra v n ki n gi i, phân bi t trên cơ s gi i thư ng ó. Vì v y, chúng ta c n tìm hi u ngu n g c t ph n v th l thu c và b t l i hơn so c a s phân bi t i x trên cơ s gi i mà v i nam gi i. Ví d : Ph n ít ư c b t c t lõi là v n nh ki n gi i, t ó kh c ch c v lãnh o hơn b i nh ki n gi i cho ph c hi n tư ng này. r ng nam gi i là nh ng ngư i có năng l c và Nhi u h c gi nghiên c u l ch s cũng quy t oán hơn. như hình thái kinh t - xã h i trên th gi i ã Bình ng gi i không ch có ý nghĩa cơ ưa ra quan i m v “Ba làn sóng vĩ i c a h c là s lư ng c a ph n và nam gi i tham l ch s ”.(6) ây là nh ng cu c cách m ng gia trong t t c các ho t ng là như nhau. mang tính ch t bư c ngo t, t o ra nh ng Bình ng gi i có nghĩa là nam gi i và n thay i cơ b n v phương th c s n xu t c a gi i ư c công nh n và ư c hư ng các v xã h i loài ngư i: “Làn sóng th nh t - s th ngang nhau trong xã h i. phát minh ra nông nghi p”, “Làn sóng th Bình ng gi i không có nghĩa là nhìn hai - cu c cách m ng công nghi p” và “Làn nh n nam gi i và n gi i gi ng y h t nhau sóng th ba - cu c cách m ng tri th c”. S mà là s tương ng và khác bi t t nhiên thay i vai trò kinh t - xã h i c a n gi i gi a nam và n ư c công nh n và có giá tr và nam gi i theo ti n trình l ch s có s liên như nhau. Bình ng gi i có nghĩa là nam quan m t thi t n nh ng cu c cách m ng gi i và n gi i ư c hư ng các thành qu này. V b n ch t, v n này g n li n v i vai m t cách bình ng. trò làm ch v m t kinh t trong ph m vi gia Hi u sâu xa thì bình ng gi i là v n ình và có tác ng n vai trò c a gi i cơ b n v quy n con ngư i và là yêu c u v trong xã h i. s phát tri n b n v ng. Có th nói, ý nghĩa Trư c khi di n ra “Làn sóng th nh t”, quan tr ng nh t c a bình ng gi i là nam và loài ngư i s ng b ng ho t ng săn b t và n có th tr i nghi m nh ng i u ki n bình hái lư m. Trong th i kì khi mà vi c tìm th c ng phát huy y các ti m năng c a ăn duy trì s t n t i c a mình m t cách d h , có cơ h i tham gia, óng góp vào dàng thì ch m u h ã t n t i, trong ó công cu c phát tri n qu c gia trong các lĩnh vai trò c a ngư i ph n là trung tâm. v c kinh t , chính tr , văn hoá và xã h i.(5) Nguyên nhân sâu xa c a s hình thành ch 4 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008
nghiªn cøu - trao ®æi m u h có l b i ch c năng sinh mà t cơ s t o ra c a c i v t ch t. M t l n n a, ưu nhiên ã ban cho ngư i ph n duy trì và th v s c m nh và s d o dai c a ngư i àn phát tri n nòi gi ng. Tuy nhiên, sau này do ông ư c phát huy trong các xí nghi p, h m hoàn c nh săn b t không còn thu n l i n a thì m , dây chuy n s n xu t... H v n ư c coi vai trò c a ngư i àn ông ã d n d n kh ng là nh ng h t nhân ch y u t o ra c a c i v t nh trong gia ình và xã h i khi vi c săn b t ch t cho xã h i. Vì v y, nh ki n gi i chưa hái lư m òi h i t i s c kho v n là th “tr i th b xoá b mà ngư c l i nó càng i u ki n phú” cho gi i tính nam. Theo ó ch m u t n t i và phát tri n. h d n ư c thay th b i ch ph h . “Làn sóng th ba” trong ti n trình l ch s “Làn sóng th nh t” ư c bi t n như là cu c cách m ng tri th c. Cu c cách m ng là s thay i u tiên trong l ch s nguyên này th t vĩ i vì ã em l i s thay i c c thu , là s phát tri n c a nông nghi p. Nông kì to l n v m i phương di n. Trong lao nghi p ã mang l i cho con ngư i m t ng, nh ng y u t như kho m nh d o dai phương th c m i bi n tài nguyên thiên v n có c a àn ông ã không còn gi vai trò nhiên, mà ch y u là t, thành c a c i v t quy t nh n a, thay vào ó, n n kinh t tri ch t. Nông nghi p ư c tri n khai h u h t th c ã ưa ra nh ng yêu c u v con ngư i m i nơi và t o ra nh ng n n kinh t nông m i như s khéo léo, nhanh nh n, nh y c m nghi p mà trong ó vi c cho săn b t và hái mà không òi h i có s c m nh “cơ b p”... lư m ã ư c thay th b i vi c c y tr ng và Nh ng yêu c u này luôn có gi i n và chăn nuôi gia súc, gia c m. Nh ng c trưng hoàn toàn áp ng ư c nh ng òi h i c a c a ho t ng nông nghi p òi h i s c lao n n kinh t tri th c. ng d i dào hơn trư c. Trong yêu c u th c Cùng v i s ti n b xã h i, như ã nêu ti n ó, nam gi i - v i s c kho th ch t trên ây, nh n th c chung c a xã h i v vai “tr i phú” c a mình - v n kh ng nh ư c trò c a ngư i ph n so v i nam gi i cũng vai trò ch y u trong l c lư ng lao ng c a ã thay i theo chi u hư ng tích c c. Gi xã h i. Cùng v i th m nh v vai trò kinh t , ây v th c a hai gi i h u như là bình ng, nam gi i d n ư c nhìn nh n là ngư i có th xã h i ang t ng bư c h n ch và ti n t i m nh v nhi u lĩnh v c khác như làm ch xoá b nh ki n gi i. N n kinh t tri th c gia ình, qu n lí xã h i, tham gia ho t ng t o ra cơ h i như nhau c a nam và n trong chính tr ... Ch ph h càng ư c kh ng vi c óng góp s c mình vào s phát tri n xã nh và bám r sâu s c trong xã h i. h i. Nói cách khác, tình hình th gi i ngày Nh ng tư tư ng thiên v dành cho nam nay ã thay i, cơ h i vàng c a n gi i ã gi i càng ư c c ng c cùng v i tác ng t i, gi i n có th kh ng nh vai trò c a c a cu c cách m ng công nghi p - “Làn mình trong gia ình và xã h i. sóng th hai”. Cùng làn sóng này, loài ngư i 3. Tình hình bình ng gi i hi n nay làm quen v i phương th c l y nhà máy làm M t câu h i ư c t ra là: Ph i chăng T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008 5
nghiªn cøu - trao ®æi chúng ta ang ph n u cho bình ng gi i này, n th k XXI ã có th kh ng nh b i th c t còn t n t i tình tr ng b t bình r ng bình ng gi i ã ư c th c hi n ph ng? tr l i cho câu h i này c n tìm bi n và g n như toàn di n. M r ng sang nh hi u tình hình th c ti n trên th gi i và hư ng c a ph n i v i lĩnh v c chính tr Vi t Nam v v n này. (lãnh a m t th i ch dành cho các ng Trên quy mô toàn c u, vai trò c a ph n mày râu), trên bình di n qu c t , chúng ta có th ư c xem xét trong ph m vi gia ình ư c ch ng ki n nh ng nguyên th qu c và xã h i. Trong ph m vi gia ình, theo gia, nh ng nhà lãnh o t nư c r t thành th ng kê nêu t i tác ph m “K ho ch hoá v t là ph n . Ví d như ương kim Th gi i và phát tri n - Lí thuy t, th c hành và tư ng c - Bà Angela Merkel, Ngo i hu n luy n” c a Caroline O. N. Moser, trư ng Mĩ Condoleezza Rice, Th ng c ngư i ta ã ư c tính r ng “ph n làm ch m t bang c a Mĩ - Bà Hillary Clinton, T ng 1/3 s h gia ình trên toàn th gi i. các th ng Philipine... H u th hi n xu t s c vùng thành th , c bi t là Mĩ Latin và các vai trò chính tr - kinh t - xã h i c a mình, vùng châu Phi, con s ó ã lên t i 50% óng góp áng k vào s kh ng nh hơn ho c cao hơn. các vùng nông thôn, nơi n a s bình ng gi i trong th i i m i. nam gi i thư ng di chuy n, thì con s ó Vi t Nam cũng không n m ngoài xu th luôn luôn cao, trong khi các tr i t n n ti n b chung ó. Nh s u tư và quan các vùng châu Phi và Trung Mĩ là 80% n tâm c a ng, Nhà nư c cũng như công lao 90% và s các h có ch h là ph n ang nghiên c u, tuyên truy n ph bi n c a các gia tăng. nhi u nơi trên th gi i, ây nhà khoa h c và s k t h p c ng tác c a không ph i là hi n tư ng m i m mà là hi n nhi u thành ph n xã h i khác, chúng ta tư ng ư c nh n bi t m t cách ph bi n và ngày càng t nhi u thành qu th c t v công khai hơn”.(7) Nh ng s li u trên ây ã bình ng gi i. Theo ti n sĩ Phan Th Thanh th hi n vai trò ngày càng quan tr ng c a trong cu n “Ti n b v bình ng gi i trong ph n trong gia ình. công vi c Vi t Nam”(8) thì th c tr ng là Trong ph m vi xã h i, m t trong nh ng “ a v chính tr và xã h i c a ph n Vi t nguyên nhân quan tr ng d n t i s làm ch Nam ngày càng ư c nâng cao”. ây là tín ư c m r ng hơn c a ph n i v i gia hi u áng m ng, bi u hi n rõ r t c a nó ình là nh ng ho t ng c a các t ch c ư c n m trong v th c a ph n trong các ph c v cho s ti n b c a ph n có tính cơ quan l p pháp, hành pháp, tư pháp và các ch t qu c t . T i cái nôi c a phong trào n t ch c oàn th qu n chúng trong nh ng quy n là các nư c phương Tây như Pháp, năm g n ây. Mĩ... thì s coi tr ng vai trò bình ng v i Ph n Vi t Nam ngày càng ư c tín nam gi i v a s các lĩnh v c c a ph n ã nhi m và ư c giao phó các ch c v qu n lí tr thành nét văn hoá c trưng. nh ng nơi trong các cơ quan nhà nư c, cơ quan c a 6 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008
nghiªn cøu - trao ®æi ng và xã h i, các doanh nghi p. H u h t bà, cha m s nh hư ng sâu s c và lâu dài các cán b n ư c n m gi các ch c v này t i tr nh , t ó hình thành nh n th c căn ã kh ng nh ư c v trí, năng l c c a b n v gi i cho chúng và có nh hư ng lâu mình, hi u qu ho t ng ngày càng tăng. dài su t c cu c i a tr . Nhi u nghiên Trong quy mô gia ình Vi t Nam, tuy c u(9) cho k t qu r ng nh ng ngư i àn quan i m truy n th ng cho r ng thiên ch c ông gia trư ng thư ng có nhi u kh năng ã c a ph n là gia ình và con cái v n còn t ng s ng trong nh ng gia ình có ông b n ng n trong nhi u gia ình song nhìn gia trư ng cũng như nhi u ph n có tính chung, ngày nay ngư i ph n ã ư c nam cách nh n nh n và m c c m do xu t thân t gi i (ch ng, con trai...) chia s vi c nhà và gia ình có tư tư ng “tr ng nam, khinh n ”. cùng chăm sóc gia ình. Nh ng y u t ti n Ch ng ki n nhi u hình nh, nh ng câu nói b này góp ph n t o i u ki n cho ph n có gi a b m ph n nh quan ni m “ch ng thêm th i gian tham gia các ho t ng kinh chúa, v tôi” trong u óc a tr s m hình t , chính tr , xã h i nh m phát huy y thành n p nghĩ v v trí, vai trò c th c a các kh năng c a h . m i gi i trong gia ình. N p nghĩ này 4. C n ph i làm gì kh c ph c tình thư ng r t khó thay i khi bư c vào tu i tr ng b t bình ng gi i? trư ng thành. Như ã nêu trên, phân bi t i x trên xây d ng ý th c c a các b c ph cơ s gi i là v n c n gi i quy t t ó huynh v giáo d c bình ng gi i trong gia t m c tiêu bình ng gi i m t cách tri t ình, c n có s tham gia sâu sát c a chính . Nh ng bi u hi n c a bình ng gi i ngày càng ph bi n trên nhi u lĩnh v c và quy n cơ s . Các t dân ph , câu l c b , h i khái ni m này d n ư c nh n th c sâu s c ph n ... c n t ch c thêm nh ng bu i nói trong nhi u ngư i dân. Tuy nhiên, không chuy n, ph bi n v bình ng gi i và t m th ph nh n r ng trên th gi i và c bi t quan tr ng c a gia ình trong công cu c là Vi t Nam, hi n còn t n t i nhi u quan ph n u chung c a toàn xã h i nh m t i m b o th , ng h cho s phân bi t i m c tiêu bình ng gi i. Các gia ình có x trên cơ s gi i. Bài vi t này ưa ra m t cách x s công b ng, bình ng gi a các vài ý ki n mang tính tham kh o nh m gi m thành viên c n ư c khen thư ng, nêu d n và hư ng t i xoá b phân bi t i x gương cũng như c n phê bình ki m i m trên cơ s gi i, t ó s m hoàn thành m c nh ng trư ng h p bi u hi n phân bi t i x tiêu bình ng gi i. trên cơ s gi i. Ngoài ra, c n lưu ý n vi c a. Giáo d c bình ng gi i trong gia ình giáo d c cho các ôi l a chu n b k t hôn Gia ình là nơi u tiên giáo d c tr em, nh ng ki n th c v bình ng gi i, gi là môi trư ng s ng quan tr ng nh t c a con gìn s hoà h p trong gia ình và nuôi d y ngư i. Nh ng cách x s , n p nghĩ c a ông con cái sau này. T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008 7
nghiªn cøu - trao ®æi b. Giáo d c bình ng gi i trong nhà trư ng t phía m i thành ph n xã h i nh m t hi u Cùng v i gia ình, nhà trư ng là m t qu cao nh t. Th c hi n ư c m c tiêu này, môi trư ng giáo d c t i quan tr ng i v i nam gi i và n gi i có th tr i nghi m m i con ngư i. Các th y cô giáo c n ý th c nh ng i u ki n bình ng phát huy y vai trò nêu gương cho h c sinh t t c các các ti m năng c a h , có cơ h i tham c p t ph thông t i i h c. B i vì, nh ng gia, óng góp và hư ng t i s bình ng t quan i m và thông tin truy n t t i h c công cu c phát tri n t nư c trong các lĩnh sinh, cũng như cách x s c a th y cô giáo v c kinh t , chính tr , văn hoá và xã h i. chính là khuôn m u, chu n m c cho các em Bình ng gi i v a là v n cơ b n v nh n th c úng n v bình ng gi i. quy n con ngư i, v a là yêu c u v s phát c. Giáo d c thông qua phương ti n truy n tri n công b ng, hi u qu và b n v ng. B i thông i chúng vì, bình ng gi i là quy n c a con ngư i, M t trong nh ng công c tuyên truy n theo ó t t c m i ngư i, không phân bi t h u hi u nh t là các phương ti n truy n gi i tính, s ư c hư ng cơ h i như nhau thông i chúng như tivi, báo, ài, internet... óng góp nhi u nh t kh năng c a mình cho Cơ quan ch c năng v văn hoá thông tin nên s phát tri n chung c a nhân lo i./. xây d ng nh ng chương trình tuyên truy n (1).Xem: Lê Ng c Hùng, Nguy n Th Mĩ L c ( ng a d ng v bình ng gi i. ch biên), Xã h i h c v gi i và phát tri n, Nxb. i d. M i ngư i ph n c n ph i t kh ng h c qu c gia Hà N i, 2000, tr. 6 - 8. nh vai trò c a mình trong gia ình và xã h i (2).Xem: Tài li u hư ng d n l ng ghép gi i - Hư ng t i bình ng gi i Vi t Nam, Tài li u c a U ban Chúng ta c n tác ng n h t nhân c t qu c gia vì s ti n b c a ph n Vi t Nam, tr. 34. lõi phá tan nh ki n v gi i, ó là nh n (3).Xem: Lê Ng c Hùng, Nguy n Th Mĩ L c ( ng th c c a ngư i ph n v v th c a b n thân ch biên), S d, tr. 6. (4).Xem: Lê Ng c Hùng, Nguy n Th Mĩ L c ( ng trong xã h i hi n i. B n thân m i ngư i ch biên), S d, tr. 7. ph n c n phá b nh ng m c c m, c n t (5).Xem: Tài li u hư ng d n l ng ghép gi i - Hư ng tin vào năng l c b n thân và có ý th c n l c t i bình ng gi i Vi t Nam, S d, tr. 34. (6).Xem: Nhi u tác gi - Rowan Gibson biên t p, Tư không ng ng kh ng nh vai trò c a h duy l i tương lai, Nxb. Tr , Th i báo kinh t Sài Gòn, trong nhi u lĩnh v c i s ng. H c n ư c Trung tâm kinh t châu Á - Thái Bình Dương, tr. 11 - 19. cung c p thông tin nh n bi t hoàn c nh xã (7).Xem: Caroline O. N. Moser, K ho ch hoá v gi i h i hi n i cũng như nh ng cơ h i m i và phát tri n - Lí thuy t, th c hành và hu n luy n, Nxb. Ph n , 1996, tr. 30. ang m r ng c a chào ón nh ng n l c (8).Xem: TS. Phan Th Thanh, Ti n b v bình ng c a n gi i trong công cu c phát tri n chung gi i trong công vi c Vi t Nam, Nxb. Lao ng - xã c a t nư c. h i, Hà N i, 2001, tr. 35. (9).Xem: Tr n Th Vân Anh, nh ki n gi i và các Tóm l i, m c tiêu bình ng gi i c n hình th c kh c ph c, T p chí khoa h c v ph n , s ư c quan tâm và c n nhi u n l c hơn n a 5 (43), 11 - 2000. 8 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008